คูมือครู 㪌»ÃСͺ¡ÒÃÊ͹ËÇÁ¡Ñº
˹ѧÊ×ÍàÃÕ¹ ©ºÑº »ÃСѹÏ
ภาพปกนี้มีขนาดเทากับหนังสือเรียนฉบับจริงของนักเรียน
กระบวนการสอนแบบ 5 Es ชวยสรางทักษะการเรียนรู กิจกรรมมุงพัฒนาทักษะการคิด คำถาม + แนวขอสอบเพื่อยกผลสัมฤทธิ์ O-NET กิจกรรมบูรณาการเตรียมพรอมสู ASEAN 2558
เอกสารประกอบคูมือครู
กลุมสาระการเรียนรู การงานอาชีพและเทคโนโลยี
การงานอาชีพและเทคโนโลยี ชั้นมัธยมศึกษาปที่
4
สําหรับครู
คูมือครู Version ใหม
ลักษณะเดน
ขยายพื้นที่รูปเลมใหญขึ้นกวาเดิม จัดแบงพื้นที่ออกเปนโซน เพื่อคนหาขอมูลไดงาย สะดวก รวดเร็ว และดูเปนระเบียบ กระตุน ความสนใจ
สํารวจคนหา
Engage
Explore
อธิบายความรู Explain
ขยายความเขาใจ Expand
ตรวจสอบผล
กระตุน ความสนใจ
Evaluate
สํารวจคนหา
Engage
Explore
อธิบายความรู Explain
ขยายความเขาใจ Expand
ตรวจสอบผล Evaluate
เปาหมายการเรียนรู สมรรถนะของผูเรียน คุณลักษณะอันพึงประสงค
หน า
โซน 1
หน า
หนั ง สื อ เรี ย น
กระตุน ความสนใจ
Engage
สํารวจคนหา
Explore
อธิบายความรู
Explain
ขยายความเขาใจ
Expand
ตรวจสอบผล
Evaluate
ขอสอบเนน การคิด
แนว NT O-NE T
ขอสอบเนน การคิด แนว O-NET
เกร็ดแนะครู
ขอสอบ O-NET
โซน 2
โซน 1
หนั ง สื อ เรี ย น
บูรณาการเชื่อมสาระ
โซน 3
กิจกรรมสรางเสริม กิจกรรมทาทาย
นักเรียนควรรู
โซน 3
โซน 2 บูรณาการอาเซียน มุม IT
No.
คูมือครู
คูมือครู
No.
โซน 1 ขั้นตอนการสอนแบบ 5Es
โซน 2 ชวยครูเตรียมสอน
โซน 3 ชวยครูเตรียมนักเรียน
เพื่อใหครูเตรียมจัดกิจกรรมการเรียน การสอน โดยแนะนําขั้นตอนการสอนและ การจัดกิจกรรมแบบ 5Es อยางละเอียด เพื่อใหนักเรียนบรรลุตามตัวชี้วัด
เพื่อชวยลดภาระครูผูสอน โดยแนะนํา เกร็ดความรูสําหรับครู ความรูเสริมสําหรับ นักเรียน รวมทั้งบูรณาการความรูสูอาเซียน และมุม IT
เพื่อใหครูสะดวกตอการจัดกิจกรรม โดย แนะนํากิจกรรมบูรณาการเชือ่ มระหวางสาระหรือ กลุมสาระการเรียนรู วิชา กิจกรรมสรางเสริม กิจกรรมทาทาย รวมถึงเนื้อหาที่เคยออกขอสอบ O-NET แนวขอสอบ NT/O-NET ทีเ่ นนการคิด พรอมเฉลยและคําอธิบายอยางละเอียด
แถบสีและสัญลักษณ
ที่ใชในคูมือครู แถบสีแสดงขั้นตอนการสอนและการจัดกิจกรรม แบบ 5Es เพื่อใหครูทราบวาเปนขั้นการสอนขั้นใด
1. แถบสี 5Es สีแดง
สีเขียว
สีสม
สีฟา
สีมวง
สํารวจคนหา
อธิบายความรู
ขยายความเขาใจ
ตรวจสอบผล
• เปนขั้นที่ผูสอนเลือกใช • เปนขั้นที่ผูสอน
• เปนขั้นที่ผูสอน
• เปนขั้นที่ผูสอน
• เปนขั้นที่ผูสอน
กระตุน ความสนใจ
เสร�ม
Engage
2
เทคนิคกระตุน ความสนใจ เพื่อโยง เขาสูบทเรียน
Explore
ใหผูเรียนสํารวจ ปญหา และศึกษา ขอมูล
Explain
ใหผูเรียนคนหา คําตอบ จนเกิดความรู เชิงประจักษ
Expand
Evaluate
ใหผูเรียนนําความรู ไปคิดคนตอๆ ไป
ประเมินมโนทัศน ของผูเรียน
2. สัญลักษณ สัญลักษณ
วัตถุประสงค
• แสดงเปาหมายการเรียนรูที่นักเรียน เปาหมายการเรียนรู
ตองบรรลุตามตัวชี้วัด ตลอดจนสมรรถนะ ที่จะตองมี และคุณลักษณะที่พึงเกิดขึ้น กับนักเรียน
• แสดงรองรอยหลักฐานตามภาระงาน หลักฐานแสดง ผลการเรียนรู
ที่ครูมอบหมาย เพื่อแสดงผลการเรียนรู ตามตัวชี้วัด
• แทรกความรูเสริมสําหรับครู ขอเสนอแนะ เกร็ดแนะครู
ขอควรระวัง ขอสังเกต แนวทางการจัด กิจกรรมและอืน่ ๆ เพื่อประโยชนในการ จัดการเรียนการสอน
• ขยายความรูเพิ่มเติมจากเนื้อหา เพื่อให นักเรียนควรรู
ครูนําไปใชอธิบายเพิ่มเติมใหนักเรียน ไดมีความรูมากขึ้น
• ความรูห รือกิจกรรมเสริม ใหครูนาํ ไปใช บูรณาการอาเซียน
เตรียมความพรอมใหกบั นักเรียนกอนเขาสู ประชาคมอาเซียนใน พ.ศ. 2558 โดย บูรณาการกับวิชาทีก่ าํ ลังเรียน
• แนะนําแหลงคนควาจากเว็บไซต เพื่อให มุม IT
คูม อื ครู
ครูและนักเรียนไดเขาถึงขอมูลความรู ที่หลากหลาย ทั้งไทยและตางประเทศ
สัญลักษณ
วัตถุประสงค
ขอสอบ O-NET (เฉพาะวิชา ชัน้ ทีส่ อบ O-NET O-NET)
• ชีแ้ นะเนือ้ หาทีเ่ คยออกขอสอบ
O-NET โดยยกตัวอยางขอสอบ พรอมวิเคราะหคาํ ตอบ อยางละเอียด
• เปนตัวอยางขอสอบทีม่ งุ เนน แนว NT O-NE T (เฉพาะระดับชัน้ มัธยมศึกษาตอนตน)
แนว
O-NET
(เฉพาะระดับชัน้ มัธยมศึกษาตอนปลาย)
บูรณาการเชื่อมสาระ
กิจกรรมสรางเสริม
กิจกรรมทาทาย
การคิดและเปนแนวขอสอบ NT/O-NET ในระดับมัธยมศึกษา ตอนตน มีทงั้ ปรนัย - อัตนัย พรอมเฉลยอยางละเอียด
• เปนตัวอยางขอสอบทีม่ งุ เนน
การคิดและเปนแนวขอสอบ O-NET ในระดับมัธยมศึกษา ตอนปลาย มีทงั้ ปรนัย - อัตนัย พรอมเฉลยอยางละเอียด
• แนะนําแนวทางการจัดกิจกรรม
เชือ่ มกับสาระหรือกลุม สาระ การเรียนรู ระดับชัน้ หรือวิชาอืน่ ทีเ่ กีย่ วของ
• แนะนําแนวทางการจัดกิจกรรม ซอมเสริมสําหรับนักเรียนทีค่ วร ไดรบั การพัฒนาการเรียนรู
• แนะนําแนวทางการจัดกิจกรรม ตอยอดสําหรับนักเรียนทีเ่ รียนรู ไดอยางรวดเร็ว และตองการ ทาทายความสามารถในระดับ ทีส่ งู ขึน้
คําแนะนําการใชคูมือครู การออกแบบกิจกรรมการเรียนการสอน คูมือครู รายวิชา การงานอาชีพและเทคโนโลยี ม.4 จัดทําขึ้นเพื่อใหครูผูสอนนําไปใชเปนแนวทางวางแผนการ สอนเพื่อพัฒนาผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน และประกันคุณภาพผูเรียน ตามนโยบายของสํานักงานคณะกรรมการการศึกษา ขั้นพื้นฐาน (สพฐ.) โดยใชหนังสือเรียน การงานอาชีพและเทคโนโลยี ม.4 ของบริษัท อักษรเจริญทัศน อจท. จํากัด เสร�ม เปนสื่อหลัก (Core Material) ประกอบการสอนและการจัดกิจกรรมการเรียนรูใหสอดคลองกับมาตรฐานการเรียนรู 3 และตัวชี้วัดกลุมสาระการเรียนรู การงานอาชีพและเทคโนโลยี ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พ.ศ. 2551 โดยออกแบบกิจกรรมการเรียนการสอนตามหลักการสําคัญ ดังนี้ 1 ออกแบบการสอนเปนหนวยการเรียนรูอิงมาตรฐาน คูม อื ครู รายวิชา การงานอาชีพและเทคโนโลยี ม.4 วางแผนการสอนโดยแบงเปนหนวยการเรียนรูต ามลําดับสาระ (Strand) และหมายเลขขอของมาตรฐานการเรียนรูแ ละตัวชีว้ ดั แตละหนวยจะกําหนดเปาหมายการเรียนรูแ ละจุดประสงค การเรียนรู (Objective Learning) กิจกรรมการเรียนรู (Learning Activities) และแนวทางการประเมินผลการเรียนรู (Learning Evaluation) ไวชดั เจน ครูผสู อนสามารถจัดทําแผนการสอนใหครอบคลุมมาตรฐานการเรียนรู ตัวชีว้ ดั สมรรถนะ และคุณลักษณะอันพึงประสงคที่เปนเปาหมายการเรียนรูตามที่กําหนดไวในสาระแกนกลาง (ตามแผนภูมิ) และสามารถ บันทึกผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนของผูเรียนแตละคนลงในเอกสาร ปพ.5 ไดอยางมั่นใจ แผนภูมิแสดงความสัมพันธขององคประกอบการออกแบบการเรียนรูอิงมาตรฐานและเนนผูเรียนเปนสําคัญ
พผ
ูเ
จุ ด ป ร
ะสง
คก า
ส ภา
รี ย น
รเ
รู ีรยน
มาตรฐานการเรียนรู ตัวชี้วัดชวงชั้น
ทักษะการคิด การวัดประเมินผล การเรียนรู
กิจกรรมการเรียนรู
เทคนิคการสอน คูม อื ครู
2 การจัดการเรียนรูที่ยึดผูเรียนเปนสําคัญ แนวคิ ด ในการจั ด การเรี ย นการสอนที่ ยึ ด ผู เ รี ย นเป น สํ า คั ญ พั ฒ นามาจากปรั ช ญาและทฤษฎี ก ารเรี ย นรู Constructivism ที่เชื่อวา การเรียนรูเปนกระบวนการที่เกิดขึ้นภายในสมองของผูเรียนแตละคน ผูเรียนเปนผูสรางความรู โดยการเชื่อมโยงระหวางสิ่งที่ไดเรียนรูจากบทเรียนใหมกับความรูหรือประสบการณเดิมที่มีอยู ทฤษฎีนี้มีความเชื่อวา ผูเรียนทุกคนไดเรียนรูและมีการสั่งสมความรูความเขาใจเกี่ยวกับสิ่งตางๆ ติดตัวมากอน ทีจ่ ะเขาสูห อ งเรียน ซึง่ เปนการเรียนรูท เี่ กิดจากประสบการณและสิง่ แวดลอมรอบตัวผูเ รียนแตละคน ดังนัน้ การจัดกิจกรรม เสร�ม การเรียนการสอนในแตละหนวยการเรียนรู ผูสอนจะตองคํานึงถึง
4
1. ความรูเดิมของผูเรียน วิธีการสอนที่ดีจะตองเริ่มตนจากจุดที่วา ผูเ รียนมีความรูอ ะไรมาบาง แลวจึงใหความรู หรือประสบการณใหม เพื่อตอยอดจาก ความรูเดิม นําไปสูการสรางความรู ความเขาใจใหม
2. ความรูเดิมของผูเรียนถูกตองหรือไม ผูส อนตองปรับเปลีย่ นความรูค วามเขาใจเดิม ของผูเรียนใหถูกตอง และเปนพฤติกรรม การเรียนรูใ หมทมี่ คี ณุ คาตอผูเรียน เพื่อสราง เจตคติหรือทัศนคติที่ดีตอการเรียนรู สิ่งเหลานั้น
3. ผูเรียนสรางความหมายสําหรับตนเอง ผูสอนตองสงเสริมใหผูเรียนนําความรู ความเขาใจที่เกิดขึ้นไปลงมือปฏิบัติ เพื่อขยายความรูใหลึกซึ้งและมีคุณคา ตอตัวผูเรียนมากที่สุด
แนวคิด Constructivism เนนใหผูเรียนสรางความรูโดยผานกระบวนการคิดและความอยากรูของตนเอง โดยมีผูสอนเปนผูสรางบรรยากาศ
การเรียนรูและกระตุนความสนใจ คอยจัดสถานการณใหผูเรียนเกิดความขัดแยงทางความคิดระหวางประสบการณเดิมกับประสบการณ ความรูใ หม เพือ่ กระตนุ ใหผเู รียนเชือ่ มโยงความรู ความคิด กับประสบการณทมี่ อี ยูเ ดิม แลวสังเคราะหเปนความรูห รือแนวคิดใหมๆ ไดดว ยตนเอง
3 การบูรณาการกระบวนการคิด การเรียนรูของผูเรียนแตละคนจะเกิดขึ้นที่สมอง ซึ่งเปนอวัยวะที่ทําหนาที่รูคิดภายใตสภาพแวดลอมที่เอื้ออํานวย และไดรบั การกระตนุ จูงใจอยางเหมาะสม สอดคลองกับสภาพจิตใจและความตองการของผูเ รียนแตละคน การจัดกิจกรรม การเรียนรูและสาระการเรียนรูที่สอดคลองกับความสนใจและมีความหมายตอผูเรียน จะชวยกระตุนใหสมองของผูเรียน สามารถรับรูและเรียนรูไดอยางมีประสิทธิภาพตามขั้นตอนการทํางานของสมอง ดังนี้ 1. สมองจะเรียนรูและสืบคน โดยการสังเกต คนหา ซักถาม และทดลอง ปฏิบัติ จนทําใหคนพบความรูความเขาใจ ไดอยางรวดเร็ว
2. สมองจะแยกแยะคุณคาของสิ่งตางๆ โดยการตัดสินใจวิพากษวิจารณ แสดง ความคิดเห็น ยอมรับหรือตอตานตาม อารมณความรูสึกที่เกิดขึ้นในขณะที่เรียนรู
3. สมองจะประมวลเนื้อหาสาระ โดยการสรุปเปนความคิดรวบยอดจาก เรื่องราวที่ไดเรียนรูใหมนําไปผสมผสานกับ ความรูห รือประสบการณเดิมทีถ่ กู จัดเก็บอยูใ น สมอง ผานการกลัน่ กรองเพือ่ สังเคราะหเปน ความรูค วามเขาใจใหมๆ หรือเปนทัศนคติใหม ที่จะเก็บบรรจุไวในสมองของผูเรียน
การเรียนรูที่มีประสิทธิภาพจึงตองเปนการเรียนรูที่เกิดจากกระบวนการคิดของผูเรียน เพราะการเรียนรูจะเกิดขึ้น เมื่อสมองรูคิด และตองเปนการคิดไดครบถวนตามขั้นตอนการทํางานของสมองผูเรียน โดยเริ่มตนจาก 1. ระดับการคิดพื้นฐาน ไดแก การสังเกต การจําแนก การคาดคะเน การสื่อความหมาย การรวบรวมขอมูล การสรุปผล เปนตน
คูม อื ครู
2. ระดับลักษณะการคิด ไดแก การคิดกวาง คิดลึกซึ้ง คิดไกล คิดหลากหลาย คิดคลอง คิดอยางมีเหตุผล เปนตน
3. ระดับกระบวนการคิด ไดแก กระบวนการคิดอยางมีวิจารณญาณ กระบวนการแกปญหา กระบวนการ คิดสรางสรรค กระบวนการคิดสังเคราะห เปนตน
5Es การจัดกิจกรรมตามขั้นตอนวัฏจักรการเรียนรู 5Es ขั้นตอนการสอนที่สัมพันธกับขั้นตอนการคิดและการทํางานทางสมองของผูเรียนที่นิยมใชอยางแพรหลาย คือ วัฏจักรการเรียนรู 5Es ซึ่งผูจัดทําคูมือครูไดนํามาใชเปนแนวทางออกแบบกิจกรรมการเรียนการสอนในแตละหนวย ตามลําดับขั้นตอนการเรียนรู ดังนี้ ขั้นที่ 1
กระตุนความสนใจ
(Engage)
เสร�ม
5
เปนขั้นที่ผูสอนนําเขาสูบทเรียน เพื่อกระตุนความสนใจของผูเรียนดวยเรื่องราวหรือเหตุการณที่นาสนใจโดยใชเทคนิควิธีการ และคําถามทบทวนความรูหรือประสบการณเดิมของผูเรียน เพื่อเชื่อมโยงผูเรียนเขาสูความรูของบทเรียนใหม ชวยใหผูเรียนสามารถ สรุปความสําคัญหัวขอและสาระการเรียนรูของบทเรียนได จึงเปนขั้นตอนการสอนที่สําคัญ เพราะเปนการเตรียมความพรอมและสราง แรงจูงใจใฝเรียนรูแกผูเรียน
ขั้นที่ 2
สํารวจคนหา
(Explore)
เปนขัน้ ทีผ่ สู อนเปดโอกาสใหผเู รียนลงมือศึกษา สังเกต หรือรวมมือกันสํารวจ เพือ่ ใหเห็นขอบขายของประเด็นหรือปญหา รวมถึง วิธีการศึกษาคนควา การรวบรวมขอมูลความรูที่จะนําไปสูการสรางความเขาใจประเด็นหรือปญหานั้นๆ เมื่อผูเรียนทําความเขาใจใน ประเด็นหรือปญหาที่จะศึกษาคนควาอยางถองแทแลว ก็ลงมือปฏิบัติเพื่อเก็บรวบรวมขอมูลความรู สํารวจตรวจสอบ โดยวิธีการตางๆ เชน สัมภาษณ ทดลอง อานคนควาขอมูลจากเอกสาร แหลงขอมูลตางๆ จนไดขอมูลความรูที่เกี่ยวของกับประเด็นหรือปญหาที่ศึกษา
ขั้นที่ 3
อธิบายความรู
(Explain)
เปนขั้นที่ผูสอนมีปฏิสัมพันธกับผูเรียน เชน ใหการแนะนํา ตั้งคําถามกระตุนใหคิด เพื่อใหผูเรียนคนหาคําตอบ และนําขอมูล ความรูจากการศึกษาคนควาในขั้นที่ 2 มาวิเคราะห สรุปผล และนําเสนอผลที่ไดศึกษาคนความาในรูปแบบสารสนเทศตางๆ เชน เขียนแผนภูมิ ผังมโนทัศน เขียนความเรียง เขียนรายงาน เปนตน ในขั้นตอนนี้ฝกใหผูเรียนใชสมองคิดวิเคราะหและสังเคราะห อยางเปนระบบ
ขั้นที่ 4
ขยายความเขาใจ
(Expand)
เปนขั้นที่ผูสอนเลือกใชเทคนิควิธีสอนตางๆ ที่สงเสริมใหผูเรียนนําความรูที่เกิดขึ้นไปคิดคนสืบคนตอๆ ไป เพื่อพัฒนาทักษะ การเรียนรูและการทํางานรวมกันเปนกลุม ระดมสมองเพื่อคิดสรางสรรครวมกัน ผูเรียนสามารถนําความรูที่สรางขึ้นใหมไปเชื่อมโยง กับประสบการณเดิมโดยนําขอสรุปทีไ่ ดไปใชอธิบายเหตุการณตา งๆ หรือนําไปปฏิบตั ใิ นสถานการณใหมๆ ทีเ่ กีย่ วของกับชีวติ ประจําวัน ของตนเอง เพื่อขยายความรูความเขาใจใหกวางขวางยิ่งขึ้น ในขั้นตอนนี้ฝกสมองของผูเรียนใหสามารถคิดริเริ่มสรางสรรคอยางมี คุณภาพ เสริมสรางวิสัยทัศนใหกวางไกลออกไป
ขั้นที่ 5
ตรวจสอบผล
(Evaluate)
เปนขัน้ ทีผ่ สู อนประเมินมโนทัศนของผูเ รียน โดยตรวจสอบจากความคิดทีเ่ ปลีย่ นไปและความคิดรวบยอดทีเ่ กิดขึน้ ใหม ตรวจสอบ ทักษะ กระบวนการปฏิบัติ การแกปญหา การตอบคําถามรวบยอด หรือการเคารพความคิดหรือยอมรับเหตุผลของคนอื่น เพื่อการ สรางสรรคความรูร ว มกัน ผูเ รียนสามารถประเมินผลการเรียนรูข องตนเอง เพือ่ สรุปผลวามีความรูอ ะไรเพิม่ ขึน้ มาบาง เกิดความเขาใจ มากนอยเพียงใด และจะนําความรูเหลานั้นไปประยุกตใชในการเรียนรูเรื่องอื่นๆ หรือในชีวิตประจําวันไดอยางไร ผูเรียนจะเกิดเจตคติ และเห็นคุณคาของตนเองจากผลการเรียนรูที่เกิดขึ้น ซึ่งเปนการเรียนรูที่มีความสุขอยางแทจริง
การจัดกิจกรรมการเรียนรูตามขั้นตอนวัฏจักรการเรียนรู 5Es จึงเปนรูปแบบการเรียนการสอนที่เนนผูเรียน เปนสําคัญอยางแทจริง เพราะสงเสริมใหผูเรียนไดเรียนรูตามขั้นตอนของกระบวนการสรางความรูดวยตนเอง และ ฝกฝนใหใชกระบวนการคิดและกระบวนการกลุมอยางชํานาญ กอใหเกิดทักษะชีวิต ทักษะการทํางาน และทักษะการ เรียนรูที่มีประสิทธิภาพ สงผลตอการยกระดับผลสัมฤทธิ์ของผูเรียน ตามเปาหมายของการปฏิรูปการศึกษาทศวรรษที่ 2 (พ.ศ. 2552-2561) ทุกประการ คูม อื ครู
O-NET การเพิ่มผลสัมฤทธิ์ O-NET
การจัดกิจกรรมการเรียนการสอนตามขั้นตอนวัฏจักรการเรียนรู 5Es ในแตละหนวยการเรียนรู ทางผูจัดทํา จะเสนอแนะวิธีสอน รูปแบบกิจกรรมการเรียนรู พรอมทั้งออกแบบเครื่องมือวัดและประเมินผลที่สอดคลองกับตัวชี้วัด และสาระการเรียนรูแกนกลางไวทุกขั้นตอน โดยยึดหลักสําคัญ คือ หลักของการวัดและประเมินผล เสร�ม
6
1. การวัดและประเมินผลทุกครั้ง ควรนําผลมาปรับปรุงพัฒนาผูเรียน เปนรายบุคคล
2. การวัดและประเมินผลมี เปาหมาย เพื่อพัฒนาการเรียนรู ของผูเรียนจนเต็มศักยภาพ
3. การนําผลการวัดและประเมินผล ทุกครั้งมาวางแผนปรับปรุงกิจกรรม การเรียนการสอน การเลือกเทคนิค วิธีสอน และสื่อการเรียนรูให เหมาะสมกับสภาพจริงของผูเรียน
การทดสอบผูเรียน 1. การใชขอสอบอัตนัย เนนการอาน การคิดวิเคราะห และการเขียนเพิ่มมากขึ้น 2. การใชคําถามกระตุนการคิดควบคูกับการทําขอสอบที่เนนการคิดอยางตอเนื่องตามลําดับกิจกรรมการเรียนรู และตัวชี้วัด 3. การทดสอบตองดําเนินการทั้งกอนเรียน ระหวางเรียน และหลังเรียน การทดสอบควรใชขอสอบทั้งชนิดปรนัยและ อัตนัย และเปนการทดสอบเพื่อประเมินผลการเรียนของผูเรียนแตละคน เพื่อการสอนซอมเสริมใหบรรลุตัวชี้วัด ไดครบถวน 4. การสอบกลางภาค (ถามี) ควรนําแบบฝกหัดหรือขอสอบทีน่ กั เรียนสวนใหญไมสามารถตอบไดหรือไมครบถวนชัดเจน มา สรางเปนแบบทดสอบอีกครัง้ เพือ่ ตรวจสอบความรูค วามเขาใจทีถ่ กู ตอง และประเมินความกาวหนาของผูเ รียนแตละคน 5. การสอบปลายภาคเรียนเพื่อวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนตามตัวชี้วัดที่สําคัญ ควรออกขอสอบใหมีลักษณะเดียวกับ ขอสอบ O-NET โดยเนนการคิดวิเคราะห สังเคราะห เชื่อมโยงประยุกตใช เพื่อสรางความคุนเคย และฝกฝน วิธีการทําขอสอบดวยความมั่นใจ 6. การนําผลการทดสอบของผูเรียนมาวิเคราะห โดยผลการสอบกอนการเรียนตองสามารถพยากรณผลการสอบ กลางภาค และผลการสอบกลางภาคตองทํานายผลการสอบปลายภาคของผูเ รียนแตละคน เพือ่ ประเมินพัฒนาการ ความกาวหนาของผูเรียนเปนรายบุคคล 7. ผลการทดสอบปลายป ปลายภาค ตองมีคาเฉลี่ยสอดคลองกับคาเฉลี่ยของการสอบ NT ที่เขตพื้นที่การศึกษา จัดสอบ รวมทั้งคาเฉลี่ยของการสอบ O-NET ชวงชั้นที่สอดคลองครอบคลุมมาตรฐานการเรียนรูและตัวชี้วัดสําคัญ เพือ่ สะทอนประสิทธิภาพของครูผสู อนในการออกแบบการเรียนรูแ ละประกันคุณภาพผูเ รียนทีต่ รวจสอบผลไดชดั เจน การจัดการเรียนการสอนในแตละหนวยการเรียนรู ตองใหผูเรียนไดสั่งสมความรู ความเขาใจตามลําดับขั้นตอน ของกิจกรรมในวัฏจักรการเรียนรู 5Es เพื่อใหผูเรียนไดเติมเต็มองคความรูอยางตอเนื่อง จนสามารถปฏิบัติชิ้นงานหรือ ภาระงานรวบยอดของแตละหนวย ผานเกณฑประกันคุณภาพในระดับที่นาพึงพอใจ เพื่อรองรับการประเมินภายนอกจาก สมศ. ตลอดเวลา คูม อื ครู
ASEAN การเรียนรูสูประชาคมอาเซียน เพื่ออํานวยความสะดวกแกครูผูสอนในการจัดกิจกรรมการเรียนรูบูรณาการอาเซียนศึกษา ผูจัดทําไดวิเคราะห มาตรฐานการเรียนรู และตัวชี้วัดที่มีสาระการเรียนรูสอดคลองกับองคความรูเกี่ยวกับประชาคมอาเซียนในแงมุมตางๆ ครอบคลุมทัง้ ประชาคมการเมืองและความมัน่ คงอาเซียน ประชาคมเศรษฐกิจอาเซียน และประชาคมสังคมและวัฒนธรรม อาเซียน เพื่อสงเสริมการเรียนรูใหผูเรียนเกิดความตระหนัก มีความรูความเขาใจเหมาะสมกับระดับชั้นและกลุมสาระ การเรียนรู โดยเสนอแนะวิธีการจัดกิจกรรมบูรณาการเนื้อหาสาระตางๆ ที่เปนประโยชนตอผูเรียนและเปนการชวย เตรียมความพรอมผูเ รียนทุกคนทีจ่ ะกาวเขาสูก ารเปนสมาชิกของประชาคมอาเซียนไดอยางมัน่ ใจตามขอตกลงปฏิญญา เสร�ม ชะอํา-หัวหิน วาดวยความรวมมือดานการศึกษาเพือ่ บรรลุเปาหมายประชาคมอาเซียนทีเ่ อือ้ อาทรและแบงปน จึงกําหนด 7 เปนนโยบายใหกระทรวงศึกษาธิการจัดการเรียนรูเตรียมความพรอมผูเรียนเขาสูประชาคมอาเซียนภายในป พ.ศ. 2558 ตามแนวปฏิบัติที่สําคัญ ดังนี้
การจัดการเรียนรูส ู ประชาคมการเมืองและความมัน่ คงอาเซียน 1. การสรางความรูความเขาใจ และตระหนักถึงความสําคัญของ กฎบัตรอาเซียน และความรวมมือ ของ 3 เสาหลัก ซึง่ กฎบัตรอาเซียน ในขณะนี้มีสถานะเปนกฎหมายที่ ประเทศสมาชิกจะตองปฏิบัติตาม หลักการที่กําหนดไวเพื่อใหบรรลุ เปาหมายของกฎบัตรมาตราตางๆ
2. การสงเสริมหลักการ ประชาธิปไตยและการสราง สิ่งแวดลอมประชาธิปไตย เพื่อการอยูรวมกันอยางกลมกลืน ภายใตวิถีชีวิตอาเซียนที่มีความ หลากหลายดานสังคมและ วัฒนธรรม
4. การตระหนักในคุณคาของ สายสัมพันธทางประวัติศาสตร และมรดกทางวัฒนธรรมที่มี พัฒนาการรวมกัน เพื่อเชื่อม อัตลักษณและสรางจิตสํานึก ในการเปนประชากรของประชาคม อาเซียนรวมกัน
3. การสงเสริมการศึกษาดาน สิทธิมนุษยชน เพื่อสรางประชาคม อาเซียนใหเปนประชาคมเพื่อ ประชาชนอยางแทจริง สามารถ อยูรวมกันไดบนพื้นฐานการเคารพ ในคุณคาของศักดิ์ศรีแหงความ เปนมนุษยเทาเทียมกัน
5. การสงเสริมสันติภาพ ความ มั่นคง และความปรองดองในสังคม ทั้งระดับประเทศและภูมิภาคของ อาเซียนบนพื้นฐานสันติวิธีและการ อยูรวมกันดวยขันติธรรม
คูม อื ครู
การจัดการเรียนรูส ู ประชาคมเศรษฐกิจอาเซียน
เสร�ม
8
1. การพัฒนาทักษะการทํางาน เพื่อเสริมสรางผูเรียนใหมีทักษะ วิชาชีพที่จําเปนสอดคลองกับ ความตองการของตลาดแรงงาน และสถานประกอบการในอาเซียน สามารถเทียบโอนผลการเรียน และการทํางานตามมาตรฐานฝมือ แรงงานในภูมิภาคอาเซียน
2. การเสริมสรางวินัย ความรับผิดชอบ และเจตคติรักการทํางาน สามารถพึ่งพาตนเอง มีทักษะชีวิต ดํารงชีวิตอยางมีความสุข เห็นคุณคา และภูมิใจในตนเอง ในฐานะที่เปนพลเมืองไทยและ อาเซียน
3. การเรียนรูเพื่อพัฒนาตนเอง อยางตอเนื่องตลอดชีวิต ใหมี ทักษะการทํางานตามมาตรฐาน อาชีพ และคุณวุฒิของวิชาชีพสาขา ตางๆ เพื่อรองรับการเตรียมเคลื่อน ยายแรงงานมีฝมือและการเปน ประชาคมเศรษฐกิจอาเซียนที่ เขมแข็ง เพื่อสรางขีดความสามารถ ในการแขงขันในเวทีโลก
การจัดการเรียนรูส ู ประชาคมสังคมและวัฒนธรรมอาเซียน 1. การเสริมสรางความรวมมือ ในลักษณะสังคมที่เอื้ออาทร ของประชากรอาเซียน โดยยึด หลักการสําคัญ คือ ความงดงาม ของประชาคมอาเซียนมาจาก ความแตกตางและหลากหลายทาง วัฒนธรรมที่ลวนแตมีคุณคาตอ มรดกทางวัฒนธรรมของอาเซียน ซึ่งประชาชนทุกคนตองอนุรักษ สืบสานใหยั่งยืน
2. การเสริมสรางคุณลักษณะ ของผูเรียนใหเปนพลเมืองอาเซียน ที่มีศักยภาพในการกาวเขาสู ประชาคมอาเซียนอยางมั่นใจ เปนผูที่มีสุขภาพสมบูรณแข็งแรง มีทักษะการสื่อสาร ทักษะการ ทํางาน ทักษะทางสังคม สามารถ ทํางานรวมกับผูอื่นไดอยาง สรางสรรค และมีองคความรู เกี่ยวกับอาเซียนที่จําเปนตอการ ดํารงชีวิตอยางมีคุณภาพ
4. การสงเสริมการเรียนรูดาน ศิลปะ วัฒนธรรม ประเพณี วิถชี วี ติ ความเปนอยูข องเพือ่ นบาน ในอาเซียน เพื่อสรางจิตสํานึกของ ความเปนประชาคมอาเซียนและ ตระหนักถึงหนาที่ของการเปน พลเมืองอาเซียนรวมกัน
3. การสงเสริมการเรียนรูภาษา อังกฤษเพื่อการสื่อสารและการ ทํางานตามมาตรฐานอาชีพที่ กําหนดและสนับสนุนการเรียนรู ภาษาอาเซียนและภาษาเพื่อนบาน เพื่อชวยเสริมสรางสัมพันธภาพทาง สังคม และการอยูรวมกันอยางสันติ ทามกลางความหลากหลายทาง วัฒนธรรม
5. การสรางความรูและความ ตระหนักเกี่ยวกับดานสิ่งแวดลอม ปญหาและผลกระทบตอคุณภาพ ชีวิตของประชากรในภูมิภาค รวมทั้งแนวทางการพัฒนาอยาง ยั่งยืน ใหเปนมรดกสืบทอดแก พลเมืองอาเซียนในรุนหลังตอๆ ไป
กระทรวงศึกษาธิการจึงประกาศนโยบายการปฏิรูปการศึกษาทศวรรษที่ 2 (พ.ศ. 2552-2561) เพื่อเรงพัฒนาเด็ก และเยาวชนไทยใหเปนทรัพยากรมนุษยของชาติที่มีทักษะและความชํานาญ พรอมเผชิญกับความเปลี่ยนแปลงและ การแขงขันทั้งในภูมิภาคอาเซียนและภูมิภาคอื่นๆ ของสังคมโลก ทั้งนี้ผูบริหารสถานศึกษา ครูผูสอน และผูปกครอง ควรรวมมือกันอยางใกลชิดในการดูแลชวยเหลือผูเรียนและจัดประสบการณการเรียนรูเพื่อพัฒนาผูเรียนจนเต็มศักยภาพ เพื่อกาวเขาสูการเปนพลเมืองอาเซียนอยางมีเกียรติภูมิและศักดิ์ศรีความเปนมนุษยของตน คณะผูจัดทํา คูม อื ครู
ตัวชี้วัดและสาระการเรียนรูแกนกลาง สาระที่ 1
การงานอาชีพและเทคโนโลยี (เฉพาะชั้น ม.4)*
การดํารงชีวิตและครอบครัว
มาตรฐาน ง 1.1 เขาใจการทํางาน มีความคิดสรางสรรค มีทกั ษะกระบวนการทํางาน ทักษะการจัดการ ทักษะกระบวนการ แกปญหา ทักษะการทํางานรวมกัน และทักษะการแสวงหาความรู มีคุณธรรมและลักษณะนิสัยในการ ทํางาน มีจิตสํานึกในการใชพลังงาน ทรัพยากรและสิ่งแวดลอม เพื่อการดํารงชีวิตและครอบครัว ชั้น
ตัวชี้วัด
สาระการเรียนรูแกนกลาง
ม.4-6 1. อธิบายวิธีการทํางานเพื่อการ • วิธีการทํางานเพื่อการดํารงชีวิต เปนการทํางานที่ ดํารงชีวิต จําเปนเกี่ยวกับความเปนอยูในชีวิตประจําวัน เชน 2. สรางผลงานอยางมีความคิด การเลือกใช ดูแลรักษาเสื้อผาและเครื่องแตงกาย สรางสรรค และมีทักษะการ • ความคิดสรางสรรคมี 4 ลักษณะ ประกอบดวย ทํางานรวมกัน ความคิดริเริม่ ความคลองในการคิด ความยืดหยุนใน 3. มีทักษะการจัดการในการทํางาน การคิด และความคิดละเอียดลออ 4. มีทักษะกระบวนการแกปญหาใน • ทักษะการทํางานรวมกัน เปนการทํางานกลุม การทํางาน ทํางานรวมกับผูอื่นไดอยางมีความสุข ทํางานอยาง 5. มีทักษะในการแสวงหาความรูเพื่อ มีกระบวนการตามขั้นตอนและฝกหลักการทํางาน การดํารงชีวิต กลุม เชน การประดิษฐของใชทเี่ ปนเอกลักษณไทย 6. มีคุณธรรมและลักษณะนิสัยในการ หนาที่และบทบาทของตนเองที่มีตอสมาชิกใน ทํางาน ครอบครัว โรงเรียน และชุมชน 7. ใชพลังงาน ทรัพยากร ในการ • ทักษะการจัดการ เปนการจัดระบบงานและระบบ ทํางานอยางคุมคาและยั่งยืน เพื่อ คน เพื่อใหการทํางานสําเร็จตามเปาหมายอยางมี การอนุรักษสิ่งแวดลอม ประสิทธิภาพ เชน การดูแลรักษา ทําความสะอาด จัดตกแตงบานและโรงเรียน การปลูกพืช ขยาย พันธุพืช หรือเลี้ยงสัตว การบํารุง เก็บรักษาเครื่อง ใชไฟฟา และอุปกรณอํานวยความสะดวกในชีวิต ประจําวัน การดําเนินการทางธุรกิจ • ทักษะกระบวนการแกปญ หาในการทํางาน มีขนั้ ตอน คือ การสังเกต วิเคราะห สรางทางเลือก และ ประเมินทางเลือก เชน การตัดเย็บ และดัดแปลง เสือ้ ผา การเก็บ ถนอม และแปรรูปอาหาร การติดตัง้ ประกอบ ซอมแซมอุปกรณ เครื่องมือ เครื่องใช สิ่งอํานวยความสะดวกในบานและโรงเรียน • ทักษะการแสวงหาความรูเพื่อการดํารงชีวิต ประกอบดวย การศึกษาคนควา รวบรวม สังเกต สํารวจ และบันทึก เชน การดูแลรักษาบาน การเลี้ยงสัตว • คุณธรรมและลักษณะนิสัยในการทํางานเปนการ สรางคุณงามความดี และควรฝกใหผเู รียนมีคณุ ภาพ ที่สําคัญๆ เชน ขยัน อดทน รับผิดชอบ และ ซื่อสัตย • การใชพลังงาน ทรัพยากรอยางคุมคาและยั่งยืน เปนคุณธรรมในการทํางาน
หนวยการเรียนรูในหนังสือเรียน
เสร�ม
9
• หนวยการเรียนรูที่ 1 หลักการทํางานเพือ่ การดํารง ชีวติ • หนวยการเรียนรูที่ 2 การจัดการในบาน • หนวยการเรียนรูที่ 3 อาหารและโภชนาการ • หนวยการเรียนรูที่ 4 การเพาะปลูกพืช
_________________________________ * สํานักวิชาการและมาตรฐานการศึกษา สํานักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน, กระทรวงศึกษาธิการ. ตัวชี้วัดและสาระการเรียนรูแกนกลาง กลุมสาระการเรียนรูการงานอาชีพและเทคโนโลยี. (กรุงเทพมหานคร : ชุมนุมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย, 2551), หนา 6-27.
คูม อื ครู
สาระที่ 2
การออกแบบและเทคโนโลยี
มาตรฐาน ง 2.1 เขาใจเทคโนโลยีและกระบวนการเทคโนโลยี ออกแบบและสรางสิ่งของเครื่องใช หรือวิธีการตาม กระบวนการเทคโนโลยีอยางมีความคิดสรางสรรค เลือกใชเทคโนโลยีในทางสรางสรรคตอชีวิต สังคม สิ่งแวดลอม และมีสวนรวมในการจัดการเทคโนโลยีที่ยั่งยืน ชั้น
เสร�ม
10
ตัวชี้วัด
สาระการเรียนรูแกนกลาง
ม.4-6 1. อธิบายและเชื่อมโยงความ สัมพันธระหวางเทคโนโลยีกับ ศาสตรอื่นๆ
• เทคโนโลยีมีความสัมพันธกับศาสตรอื่นๆ โดย เฉพาะวิทยาศาสตร
2. วิเคราะหระบบเทคโนโลยี
• ระบบเทคโนโลยี ประกอบดวย ตัวปอน (Input) กระบวนการ (Process) ผลลัพธ (Output) ทรัพยากรทางเทคโนโลยี (Resources) ปจจัยที่เอื้อ หรือขัดขวางตอเทคโนโลยี (Consideration) • การวิเคราะหระบบเทคโนโลยีทําใหทราบเกี่ยวกับ ปจจัยในดานตางๆ ที่มีผลตอการแกปญหาหรือ สนองความตองการ
3. สรางและพัฒนาสิ่งของเครื่องใช • การสรางสิง่ ของเครือ่ งใชหรือวิธกี ารตามกระบวนการ หรือวิธีการตามกระบวนการ เทคโนโลยี ทําใหผูเรียนทํางานอยางเปนระบบ เทคโนโลยีอยางปลอดภัย โดย สามารถยอนกลับมาแกไขไดงาย ถายทอดความคิดเปนภาพฉาย • การสรางและพัฒนาสิ่งของเครื่องใชหรือวิธีการตอง และแบบจําลองเพื่อนําไปสูการ อาศัยความรูที่เกี่ยวของอื่นอีก เชน กลไกและการ สรางชิ้นงาน หรือถายทอดความ ควบคุมไฟฟา-อิเล็กทรอนิกส คิดของวิธีการเปนแบบจําลอง • การใชซอฟตแวรชวยในการออกแบบหรือนําเสนอ ความคิดและการรายงานผลโดย ผลงาน มีประโยชนในการชวยรางภาพ ทําภาพ ใชซอฟตแวรชวยในการออกแบบ 2 มิติ และ 3 มิติ หรือนําเสนอผลงาน • การพัฒนาสิ่งของเครื่องใช ตองคํานึงถึงหลักการ วิเคราะหผลิตภัณฑเบื้องตน • หลักการวิเคราะหผลิตภัณฑเบื้องตน เปนการ วิเคราะหจุดมุงหมายของการออกแบบ ประกอบ ดวย ชิ้นงานนี้ใชทําอะไร ทําไมถึงตองมีชิ้นงานนี้ ใครเปนผูใช ใชที่ไหน เมื่อไหรจึงใช วิธีการที่ทําให ชิ้นงานนี้ทํางานไดตามวัตถุประสงคที่กําหนดไว • ภาพฉาย เปนภาพแสดงรายละเอียดของชิ้นงาน ประกอบดวย ภาพดานหนา ดานขาง ดานบน แสดงขนาดและหนวยวัด เพื่อนําไปสรางชิ้นงาน 4. มีความคิดสรางสรรคในการแก • ความคิดสรางสรรค มี 4 ลักษณะ ประกอบดวย ความคิดริเริ่ม ความคลองในการคิด ความยืดหยุน ปญหาหรือสนองความตองการ ในงานที่ผลิตเอง หรือการพัฒนา ในการคิด และความคิดละเอียดลออ ผลิตภัณฑที่ผูอื่นผลิต • ความคิดริเริ่ม จะเปนลักษณะความคิดที่แปลกใหม แตกตางจากความคิดเดิม • ความคิดแปลกใหมที่ได ตองไมละเมิดความคิดผูอ นื่ • ความคิดแปลกใหมเปนการสรางนวัตกรรมที่เปน สวนหนึ่งของทรัพยสินทางปญญา 5. วิเคราะหและเลือกใชเทคโนโลยีที่ • การวิเคราะหผลดี ผลเสีย การประเมิน และการ เหมาะสมกับชีวิตประจําวันอยาง ตัดสินใจเพื่อเลือกใชเทคโนโลยีที่เหมาะสม สรางสรรคตอชีวิต สังคม และ • การเลือกใชสิ่งของเครื่องใชอยางสรางสรรค โดย สิ่งแวดลอม และมีการจัดการ การเลือกสิ่งของเครื่องใชที่เปนมิตรกับชีวิต สังคม เทคโนโลยีที่ยั่งยืนดวยวิธีการของ สิ่งแวดลอม เทคโนโลยีสะอาด • เทคโนโลยีสะอาดเปนเครื่องมือที่ใชในการจัดการใช เทคโนโลยีเพื่อมุงสูการพัฒนาอยางยั่งยืนชนิดหนึ่ง
คูม อื ครู
หนวยการเรียนรูในหนังสือเรียน
• หนวยการเรียนรูที่ 5 ระบบเทคโนโลยี
• หนวยการเรียนรูที่ 6 การสรางสิง่ ของเครือ่ งใช ตามกระบวนการเทคโนโลยี
คําอธิบายรายวิชา รายวิชา การงานอาชีพและเทคโนโลยี ชั้นมัธยมศึกษาปที่ 4 รหัสวิชา ง…………………………………
กลุมสาระการเรียนรู การงานอาชีพและเทคโนโลยี ภาคเรียนที่ 1-2 เวลา 20 ชั่วโมง/ป
ศึกษา วิเคราะหวิธีการทํางานเพื่อการดํารงชีวิต เรียนรูกระบวนการทํางานรวมกันเพื่อสรางผลงาน อยางมีความคิดสรางสรรค มีทักษะการทํางานและกระบวนการแกปญหาที่ดีในการทํางานรวมกัน ทักษะ เสร�ม การจัดการ และทักษะการแสวงหาความรู เพื่อการดํารงชีวิตอยางมีคุณภาพ มีคุณธรรมและลักษณะนิสัยที่ดี 11 ในการทํางาน ศึกษา วิเคราะหระบบเทคโนโลยีเชื่อมโยงความสัมพันธระหวางเทคโนโลยีกับศาสตรอื่นๆ สรางและ พัฒนาสิ่งของเครื่องใชตามกระบวนการเทคโนโลยีอยางปลอดภัย ถายทอดความคิดเปนภาพฉายและแบบ จําลอง เพื่อนําไปสูการสรางสรรคชิ้นงานและใชซอฟตแวรในการนําเสนอผลงาน โดยใชกระบวนการปฏิบัติ กระบวนการแกปญหา และทักษะการทํางานรวมกัน เพื่อใหเกิดความตระหนัก และเห็นคุณคาของการทํางาน สามารถนําความรูไปประยุกตใชในชีวิต ประจําวัน มีความสามารถในการตัดสินใจ มีจิตสํานึกในการใชพลังงาน ทรัพยากรและสิ่งแวดลอม ตัวชี้วัด ง 1.1 ง 2.1
ม.4-6/1
ม.4-6/2
ม.4-6/3
ม.4-6/4
ม.4-6/5
ม.4-6/1
ม.4-6/2
ม.4-6/3
ม.4-6/4
ม.4-6/5
ม.4-6/6
ม.4-6/7
รวม 12 ตัวชี้วัด
คูม อื ครู
ตาราง
วิเคราะหมาตรฐานการเรียนรูแ ละตัวชีว้ ดั รายวิชา การงานอาชีพและเทคโนโลยี ม.4
คําชี้แจง : ใหผูสอนใชตารางนี้ตรวจสอบความสอดคลองของเนื้อหาสาระการเรียนรูในหนวยการเรียนรูกับมาตรฐาน การเรียนรูและตัวชี้วัดชวงชั้น เสร�ม
12
มาตรฐานการเรียนรู และตัวชี้วัด
สาระที่ 2 มาตรฐาน ง 2.1
ตัวชี้วัด
ตัวชี้วัด
หนวยการเรียนรู
1
2
3
4
5
6
7
หนวยการเรียนรูที่ 1 : หลักการทํางานเพื่อการดํารงชีวิต
✓
✓
✓
✓
✓
✓
✓
หนวยการเรียนรูที่ 2 : การจัดการในบาน
✓
✓
✓
✓
✓
✓
หนวยการเรียนรูที่ 3 : อาหารและโภชนาการ
✓
✓
✓
✓
✓
✓
หนวยการเรียนรูที่ 4 : การเพาะปลูกพืช
✓
✓
✓
✓
✓
✓
หนวยการเรียนรูที่ 5 : ระบบเทคโนโลยี หนวยการเรียนรูที่ 6 : การสรางสิ�งของเครื่องใช ตามกระบวนการเทคโนโลยี
คูม อื ครู
สาระที่ 1 มาตรฐาน ง 1.1 1
2
✓
✓
3
4
5
✓
✓
✓
กระตุน ความสนใจ Engage
สํารวจคนหา Explore
อธิบายความรู Explain
ขยายความเขาใจ Expand
ตรวจสอบผล Evaluate
˹ѧÊ×ÍàÃÕ¹ ÃÒÂÇÔªÒ¾×é¹°Ò¹
การงานอาชีพ และเทคโนโลยี ม.๔ ชั้นมัธยมศึกษาปที่ ๔
กลุมสาระการเรียนรูการงานอาชีพและเทคโนโลยี ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช ๒๕๕๑
ผูเรียบเรียง
นายมนตรี สมไรขิง ผศ. เพ็ญพร ประมวลสุข นายปญญา สังขภิรมย นางวรรณี วงศพานิชย นายสุวัฏ สอนจันทร นางศิริรัตน ฉัตรศิขรินทร
ผูตรวจ
รศ. สมทรง สีตลายัน ผศ. โสภาพรรณ อมตะเดชะ นายบุญชู เจนคุณาวัฒน
บรรณาธิการ
นายสมเกียรติ ภูระหงษ พิมพครั้งที่ ๗
สงวนลิขสิทธิ์ตามพระราชบัญญัติ ISBN : 978-616-203-091-8 รหัสสินคา ๓๔๑๗๐๐๕
¤Œ¹¤ÇÒÁÃÙŒ¢ÂÒ¤ÇÒÁ¤Ô´¨Ò¡
¾ÔÁ¾ ¤ÃÑ駷Õè 1 ÃËÑÊÊÔ¹¤ŒÒ 3447005
EB GUIDE
ที่พิมพกํากับหัวขอสําคัญในหนังสือเรียนหลักสูตรแกนกลางฯ ผาน www.aksorn.com ไปยังแหลงความรูทั่วไทย-ทั่วโลก
( ดูผงั มโนทัศนไดทปี่ กหลังดานใน)
คณะผูจัดทําคูมือครู วรรณี วงศพานิชย สุวัฏ สอนจันทร
กระตุน ความสนใจ Engage
สํารวจคนหา Explore
อธิบายความรู
ขยายความเขาใจ
Explain
ตรวจสอบผล
Expand
Evaluate
¤íÒá¹Ð¹íÒ㹡ÒÃ㪌¤íËÒ¹í¹ÑÒ§Ê×ÍàÃÕ¹
หนั ง สื อ เรี ย น รายวิ ช าพื้ น ฐาน การงานอาชี พ และเทคโนโลยี เ ล ม นี้ สร า งขึ้ น เพื่ อ ให เ ป น สื่ อ มสาระการเรียนรู พและเทคโนโลยี เปนกลุพและเทคโนโลยี มสาระที่ชวย สําหรับใชประกอบการเรีกลุ ยนการสอนในรายวิ ชาพืก้นารงานอาชี ฐาน กลุมสาระการเรี ยนรูการงานอาชี ชัน้ มัธยมศึกษาปที่พั๔ฒนาใหผูเรียนมีความรู ความเขาใจ มีทักษะพื้นฐานที่จําเปนตอการดํารงชีวิต เ ทาทันการเปลีย่ ยนแปลง สามารถนํ าความรู วกับการดํ การอาชี โดยเนือ้ และรู หาตรงตามสาระการเรี นรูแ กนกลางขั น้ พืน้ ฐาน อานทํเ กีาย่ ความเข าใจงาายรงชีใหวทติ งั้ ความรู แ ละพ และเทคโนโลยี ใชในการทํงาออกเป งานอยนาหนงมีวคยการเรี วามคิยดนรูสรตาามโครงสร งสรรคและแข งขัชนา ชวยพัฒนาผูเรียนตามหลั กสูตรและตัมาประยุ วชี้วัด เนืกต้อหาสาระแบ างรายวิ ในสัยงนการสอนและการวั คมไทยและสากลดผลประเมิ เห็นแนวทางในการประกอบอาชี างาน สะดวกแกการจัดการเรี นผล พรอมเสริมองคประกอบอืพน่ ๆรักทีการทํ จ่ ะชวยทํ าใหผเูและ รียน จตคติ ี่ดีตอการทํางาน สามารถดํารงชีวิตอยูในสังคมไดอยางพอเพียงและ ไดรบั ความรูอ ยางมีมีปเระสิ ทธิภทาพ à¹×éÍËҵçµÒÁÊÒÃСÒÃàÃÕ¹Ãٌ᡹¡ÅÒ§
à¡Ãç´¹‹ÒÃÙŒà¾ÔèÁàµÔÁ¨Ò¡à¹×éÍËÒ ŒáÅÐàÍ×é͵‹Í¡ÒùíÒä»ãªŒÊ͹à¾×èÍ มีความสุà¡ÃÔขè¹¹íÒà¾×èÍãˌࢌÒ㨶֧ÊÒÃÐÊíÒ¤ÑÞ ãËŒãËŒ¤ºÇÒÁÃÙ ÁÕá·Ã¡à»š¹ÃÐÂÐæ ÃÃÅصÑǪÕéÇÑ´ áÅÐÊÌҧ¤Ø³ÅѡɳРÍѹ¾Ö§»ÃÐʧ¤ ã¹Ë¹‹ Ç Â·Õ ¨ è ÐàÃÕ Â ¹ สําหรับหนังสือเรียนที่ใชประกอบการเรียนการสอนสําหรับผูเ รียนในระดับชัน้ มัธยมศึกษาปที่ ๔ (ม.๔) กลุมสาระการเรียนรูการงานอาชีพและเทคโนโลยี จะจัด ทําแยกออกเปน ๒ เลมดวยกัน กลาวคือ แยกเปนการงานอาชีพและเทคโนโลยี เลมหนึ�ง (ซึ�งจะกลาวถึงสาระที่ ๑ การดํารงชีวิตและครอบครัว สาระที่ ๒ การออกแบบและเทคโนโลยี) และเทคโนโลยีสารสนเทศและการสือ่ สารอีกเลมหนึง� (ซึ�งเลมหลังน�้จะเนนหนักสาระที่ ๓ เทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร) ทั้งน�้ ครูผูสอนและสถานศึกษาพึงใชควบคูกัน เพื่อประสิทธิภาพในการเรียนการสอน ñ หลักการทํางาน และผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนที่ดีของผูเรียน เพื่อการดํา รงชีวิต โดยเลมการงานอาชีพและเทคโนโลยี จะเปนสาระเกี่ยวกับกระบวนการ ทํ า งานในชี วิ ต ประจํ า วั น เพื่ อ ช ว ยเหลื อ ตนเอง ครอบครั ว และสั ง คมได ใ น µÑǪÕÇé ´Ñ áÅÐÊÒÃСÒÃàÃÕ¹ÃÙጠ¡¹¡ÅÒ§ µÒÁ·ÕËè ÅÑ¡Êٵà สภาพเศรษฐกิ จที่พอเพียง ไมทําลายสิ�งแวดลอม เนนการปฏิบัติจริง จนเกิด ¡íÒ˹´ à¾×èÍãËŒ·ÃÒº¶Ö§à»‡ÒËÁÒÂ㹡ÒÃÈÖ¡ÉÒ ความมัน� ใจและภูมิใàÊÃÔจในผลสํ าเร็จของงาน เพื่อใหคน พบความสามารถ ความถนัด Design ˹ŒÒẺãËÁ‹ ÊǧÒÁ ¾ÔÁ¾ ô ÊÕ ÁÊÒÃШҡà¹×éÍËҹ͡à˹×ͨҡ µÅÍ´àÅ‹Á ª‹ÇÂãˌ͋ҹ·íÒ¤ÇÒÁࢌÒความสนใจตนเอง 㨧‹Ò ·ÕèÁÕã¹ÊÒÃСÒÃàÃÕ Â¹Ãٌ᡹¡ÅÒ§ à¾×Íè ¡Ô¨¡ÃÃÁÊÌҧÊÃä ¹ÃÙŒ างสรรค และการนํ าการออกแบบและเทคโนโลยี มาใช¾Ñ²ไ¹Ò¡ÒÃàÃÕ ดอยาÂงสร à¾ÔèÁ¾Ù¹áÅТÂÒ¾ÃÁá´¹¤ÇÒÁÃÙŒãËŒ à¾×è;Ѳ¹Ò¼ÙŒàÃÕ¹ãËŒÁդسÀÒ¾µÒÁµÑǪÕéÇÑ´ ¡ÇŒÒ§¢ÇÒ§ÍÍ¡ä» ในการสรางสิ�งของเครื ่องใช เพื่อเพิ�มประสิทธิภาพในการดํารงชีวิต ภายในเลมไดจัดแบงเน�้อหาแยกเปนหนวยการเรียนรู มีเน�้อหาที่สอดคลอง อาหาร กับสาระการเรียนรูแกนกลาง รวมทั้งมีระดับความยากงายและจํานวนเน�้อหาที่ เหมาะสมกับเวลาเรียน ทั้งน�้ทางคณะผูเรียบเรียงหวังเปนอยางยิ�งวาหนังสือเรียน การงานอาชีพและเทคโนโลยีเลมน�้ จะเปนประโยชนอยางยิ�งตอการนําไปใช ประกอบการจัดการเรียนการสอนของสถานศึกษาทุกแหง ชวยใหผูเรียนไดรับ ความรู มีทักษะ และคุณลักษณะอันพึงประสงค ตลอดจนบรรลุตัวชี้วัดตามที่ หลักสูตรแกนกลางฯ ไดกําหนดไวทุกประการ ¨Ñ´¡ÅØ‹Áà¹×éÍËÒ໚¹Ë¹‹Ç¡ÒÃàÃÕ¹ÃÙŒ Êдǡᡋ¡ÒèѴ¡ÒÃàÃÕ¹¡ÒÃÊ͹
๔) การถนอมอาหารโดยการ
ใชอุณหภูมิตํ่า ชวยปองกันไมใหอาหารเสี แชแข็ง การแชแข็งเปนการถนอมอาหารโดยการ ย โดยการควบคุมจุลินทรียและแบคท ีเรีย เจริญเติบโตได นิยมใชกับอาหารสด อาหารที่ปรุงสุกแลว และบรรจุภัณฑ ไมใหสามารถ พรอมจําหนาย ซึ่ง ผูบ ริโภคซือ้ แลวสามารถนาํ ไปอุน กอนรั บประทาน จะมีราคาสูง เพราะชวยประหยัดเวลาและ ในปจจุบนั เปนทีน่ ยิ มกันอยางแพรหลายถึงแมวา แรงงานในการประกอบอาหาร นอกจาก แชแข็งจะสดและมีรสชาติดีกวาอาหารบ นี้ อาหาร รรจุกระปอง ๕) การถนอมอาหารโดยใชสารปรุง แตงอาหาร การใชสารปรุงแตงอาหารเป การถนอมอาหารเพื่อหยุดยั้งการเปลี น ่ยนแปลงการทํางานของเอนไซมหรือ ปฏิ กิริยาทางเคมี ทําให เก็บรักษาอาหารไดนานขึ้น หรือเพื่อ ตกแตงอาหาร สําหรับสารปรุงแตงที ่นิยมใสในอาหาร มีดังนี้
การแปรรูปอาหารมีความสําคัญ ดังนี้
๑ ชวยประหยัดงบประมาณในการจัดซื้ออาหารใหม
ปใหม
๒ ชวยประหยัดทรัพยากร ไมทิ้งของเหลือโดยนํามาแปรรู
ใหม ทําใหผูรับประทานอาหาร
๓ ทําใหไดอาหารที่มีลักษณะแตกตางไปจากเดิม ไดรสชาติ ไมเบื่อ
ตวหรือผักสด
๔ ไดคุณคาทางโภชนาการเพิ่มขึ้นจากการเพิ่มเติมเนื้อสั
การถนอมอาหารโดยใชความเย็
น
ใหไดอาหารชนิดใหม
๕ ทําใหเกิดความคิดสรางสรรคในการแปรรูปอาหารเพื่อ
การใหความเย็น (Refrigeration) หมายถึ ง กรรมวิธีการกําจัด ความรอนออกจากสิ่งของหรือพื้นที่ที่ตอ งการทํ ใหมีอุณหภูมิลดลง ซึ่งสามารถทําไดหลายวิ าใหเย็น หรือตองการ ธี ดังนี ๑. การใชนํ้าแข็ง จะทําใหอุณหภูมิข ้ รวดเร็ว เหมาะสําหรับการแชอาหารทะเล องอาหารลดลงอยาง สามารถเก ็บไวไดนาน ประมาณ ๑ สัปดาห
กาล เปนตน
๖ ชวยถนอมอาหารบางประเภท เชน ผัก ผลไม ที่มีมากตามฤดู
อง เปนตน
๗ ชวยเพิ่มมูลคาและรายได เชน การทํากลวยกวน สับปะรดกระป
การทํา ทํางานที่จํา งานเพื่อการดํารงชีว ประจําวัน มี เปนเกี่ยวกับความเปน ิตเปนการ ตนเอง ชวยเหทงั้ งานทีท่ าํ เพือ่ เปนการอยูในชีวิต ทีท่ าํ เปนอาช ลือผูอ นื่ ชวยเหลือสังคมชวยเหลือ ทั้งในครอบ พี สําหรับการทํางานของ และงาน ตองใชความ ครัวและในโรงเรียน นักเรียน กระบวนการรู ความสามารถ วิธีก จําเปนจะ ผลสําเร็จและทํางานตางๆ เพื่อให าร ทักษะ งานบรรลุ มีคุณภาพ
หนวยการเรีย
นรู
ตัวชี้วัด
อธิบายวิธีการทํ สรางผลงานอย างานเพื่อการดํารงชีวิต (ง (ง ๑.๑ ม.๔-๖ างมีความคิดสรางสรรค ๑.๑ ม.๔-๖/๑) และมีทักษะการ /๒) มีทักษะการจั ทํางานรวมกั ดการในการทํา น มีทักษะกระบวนก งาน (ง ๑.๑ มีทักษะการแสวงหารแกปญหาในการทํา ม.๔-๖/๓) งาน (ง ๑.๑ าความรู มีคุณธรรมแ ม.๔-๖/๔) ละลักษณะน เพื่อการดํารงชีวิต (ง ๑.๑ ิสัยในการทํา ใชพลังงาน งาน (ง ๑.๑ ม.๔-๖/๕) ทรัพยากรในการท ม.๔-๖ สิ่งแวดลอม (ง ๑.๑ ม.๔-๖ ํางานอยางคุมคาและยั่ง /๖) /๗) ยืน เพื่อการอน ุรักษ
สาระการเรี
■
■
■
างๆ ดังนี้
ในการแปรรูปอาหาร จําเปนตองคํานึงถึงหลักการต
๒. การใชสารผสมแชแข็ง โดยการใช เกลือแกงหรือเกลืออนินทรียอื่นๆ เหมาะสํนํ้าแข็งผสมกับ รักษาปลาสด อาหารแชแข็งที่บรรจุในภาชนะสาหรับการเก็บ ําหรั ๓. การใชนํ้าแข็งแหง นํ้าแข็งแหง คือ บขนสง ออกไซดที่เย็นจนแข็ง เหมาะสําหรับการเก็ คารบอนไดบรักษาอาหาร ที่ผานการแชแข็งมาแลว ๔. การใชไนโตรเจนเหลว ไนโตรเจนเหลวจะทํ าให อาหารเย็นลงไดอยางรวดเร็ว เพราะเป นแกส อันตรายตออาหารและผูบริโภค เหมาะสํ เฉื่อยที่ไมเปน าหรั อาหารกึ่งสําเร็จรูปและอาหารสําเร็จรูปแทบทุ บการแชแข็ง กชนิด ๕. การใชเครื่องทําความเย็น ไดแก ทั่วไปตามบานเรือน ซึ่งจะมีชองทําความเย็ ตูเย็นที่ใชกัน นแยกสวนกัน โดยมีชองเก็บอาหาร ชองเก็บผักสด
๑ อาหารทีน่ าํ มาใชแปรรูปตองอยูใ นสภาพดี
๒ เมื่อแปรรูปแลวจะไดอาหารใหมที่มี
รสชาติ ลักษณะแตกตางไปจากอาหารเดิม มองดูนารับประทาน
๓ คุณคาทางโภชนาการของอาหารทแี่ ปรรูป ตองไมสูญเสียมาก
■
■
■
■
■
■
๔.๒ หลักการแปรรูปอาหาร
ยนรูแกนก
๔ ตองไมนาํ สารปรุงแตงอาหารทีใ่ หโทษ
ลาง ความสําคัญ ของกา หลักการทํางานเพ รทํางาน ื่อการดํารงชี วิต
มาใชในการแปรรูป
à¡Ãç´¹‹ÒÃÙŒ
ผลไมแปรรูปสามารถเก็บไวรับประทานไดนานโดย ยังคงคุณคาทางอาหาร
๕ สามารถนําไปรับประทาน จัดเลี้ยง หรือจําหนายได
๖๔
๕๗
๒. วิธีการเลือกซื้ออาหารประเภทตางๆ
แก อาหารสด อาหารแหง โดยทัว่ ไปอาหารทีใ่ ชในครอบครัวสามารถแบงออกเปน ๔ ประเภท ได อกซื้อใหถูกตอง ดังนี้ อาหารสําเร็จรูป และอาหารกระปองหรืออาหารบรรจุขวด ซึ่งควรเลื การรับรอง ๑) การเลือกซื้อเนื้อสัตว ควรเลือกซื้อจากรานที่ผานการตรวจและไดรับ เชื้อมาสู อโรคที่สามารถแพร จากสัตวแพทยที่ตรวจสอบสัตวนั้นกอนฆาวาไมเปนโรคติดตอ หรื าตรฐาน ม ด ไ ม ไ ่ ดที แผงลอยในตลา อ งถนนหรื า นข า ตามร อ ้ ผูบริโภคได ไมควรเลือกซื ้อสัตวจําหนาย ปจจุบันหางสรรพสินคาหรือรานคาบางแหงจะแลสวนตางๆ ของเนื บริโภค ซึ่งวิธีการนี้ เพื่อใหเกิดความสะดวกในการนําไปประกอบอาหารตามความตองการของผู หากเนื้อสัตวนั้นไมถูกสุขลักษณะ จะทําใหเกิดอันตรายตอผูบริโภคได การเลือกซื้อเนื้อสัตวประเภทตางๆ ควรเลือก ดังนี้ ประเภทของเนื้อสัตว
เนื้อหมู
เนื้อควาย เนื้อวัว ปลา ไก
หอย กุง
http://www.aksorn.com/LC/Car/M4/08
วิธีการพิจารณาเลือกซื้อ
มีสีชมพู มันสีขาว ถาเปนสามชั้น มันระหวางหนังกับเนื้อ จะตองไมหนามาก มีสีแดงสด มันสีขาว เสนเนื้อหยาบ ราคาถูกกวาเนื้อวัว
มีสีแดง มันสีเหลือง เสนเนื้อเล็กละเอียด นุมกวาเนื้อควาย ตาใส เหงือกแดง เนื้อไมเละ ถาเปนปลาชนิดมีเกล็ด เกล็ดตองติดแนน ไมมีรอยเขียวชํ้าตามคอ หรือทอง และบริเวณอื่นๆ
เสริมสาระ
ãºÁͺËÁÒ§ҹ·Õè
ò.ñ
เรื่อง การดูแลรักษาบาน
่ผูบริโภค ษา ่องสําคัญทีาเสียเร็ว รนับเปนเรื เน พของอาหาูกวิธี จะทําใหอาหารนตรายตอ ษาคุณภา ถ อั การเก็บรักราะหากเก็บรักษาไม เสียก็จะกอใหเกิด ตละประเภท า รแ ี่เน งเพ ควรคํานึงถึ บประทานอาหารท ับการเก็บรักษาอาหา และการรั ผูบริโภคได สําหร ไปนี้ สุขภาพของ แตกตางกัน ดังตอ บ จะมีวิธีการ ชิ้นเล็กๆ เก็
คําชี้แจง ใหนักเรียนปฏิบัติกิจกรรมเปนรายบุคคลโดยเขียนตอบและปฏิบัติงานตามที่กําหนด
การเก็บรัก
าที่บาน หั่นเปน แลวนํามา บไวในตูเย็น แตถ รสด เชน ผักชี เก็ กษาอาหา าดทั้งกอน ดวยก นไวในที่ที่มีอ แลวลางนํ้าให ํ้าในกะละมัง กั หากจะเกบ็ น ขว ติกหรือหอ ใสถุงพลาส ก็ใหนําเนื้อสัตวไปแอกผักสวนที่เนาทิ้ง ใหเอาโคนผักแช ม ลี มโกรกแรงมากนางดวยนํ้าสะอาด ไมมีตูเย็น กและผลไม ใหเลื น สวนผักที่ไมมีรากก วางไวในทรี่ ม และไม งเล็กนอย แลวล วนําถุงผักไปเก็บ ผั ในนํ้าเย็ ไว พรมนาํ้ พอเปย อาดผสมเกลือแก อากาศถายเท แล สะ แชรากผัก ห ั น ผักบุง ให หมาดคลมุ ยอดผกี่เนาทิ้ง แชผักในนํ้า ุงพลาสติกที่เจาะรูใ เปลือกกอ มที่ตองปอก ชุบนํา้ บิดพอ ใหเลือกผักสวนท ็ดนํ้า เก็บผักใสในถ อกจากผลไ ไวในตูเย็น กนั้นทิ้งผักใหสะเด ทั้งเปลือกอ ับประทาน อีกครั้ง จา ็บผักในตูเย็น บผลไมที่ร วามชื้น เก็ ยก งเก แ อ ที่ ไวในช หรับผลไม ให นที่เย็นและมีค ในภาชนะ สํา บไวใ แลวเก็บไว และควรเก็ นครั้งคราว รับประทาน ากแดดเป าหาร ง นะออกมาต ะถาหากอ ายเท แล ย ใหนําไปทิ้ง ษาอาหารแหาวที่บรรจุอยูในภาช ถ ก รั าศ บ ็ าก รเก อ ี ะม าเสี ๒. กา ขาวสาร ใหนําข งและแมลง งแดด แล ่อไมให ะปองอาจเน นละออ ไวในที่แหง ไมถูกแส วาอาหารขางในกร ที่มีอากาศถายเทเพืม หอม ง ่อปองกันฝุ ็บ ย ปดสนิทเพื รกระปอง ควรเก ือกระปองบวม แสดง ง ใหเก็บไวในที่โปร ฝาปด สวนกระเที อาหา กุนเชีย สนิม หร ที่แหง มี รั่ว แตก มี ปลาเค็ม ปลาสลิด ง ใหเก็บไวในขวด อย ร ี งม อ กระป ง กุงแห ง เชน อาหารแห นพริกไทย พริกแห ีอากาศถายเท ถาเป และม เกิดเชื้อรา นที่แหง ไมเปยกชื้น ใหเก็บไวใ
๑. ในการวางแผนการทํางานบานควรมีขนั้ ตอนในการทํางานอยางไร จงสรุปเปนขอๆ ตามความเขาใจ ๒. ใหนักเรียนสํารวจงานที่ตนเองรับผิดชอบและงานกิจวัตรสวนตัว แลวนํามาจัด ตารางการทํางานประจําวันอยางครบถวนทั้ง ๗ วัน ๓. ใหนักเรียนวางแผนปฏิบัติงานทําความสะอาดบานของตนเอง โดยเลือกเครื่องมือ อุปกรณ ใหเหมาะสมกับงาน ตามรายการทําความสะอาดตอไปนี้ เพดาน หองนอน หองนํํ้า ทําความสะอาดเครื่องใชในบานของตนเอง ๔. เขียนรายงานการปฏิบัติงานตามแบบแผนที่กําหนด ๕. ใหบันทึกภาพขณะทํางานเพื่อเปนหลักฐานหรือขอความรวมมือจากผูปกครอง และใหลงชื่อในแบบรายงาน เพื่อรับรองการทํางาน
ะอ าง ักที่มีราก ดวก กนั้นนําไป ๑. การเกเนื็บ้อรัสัตว ควรลางใหสระด าษไข จา ากาศถายเทสะ สะอาด โดยผ แลวใชผาขาวบ
●
● ● ●
เลือกที่ยังไมตาย เปลือกหอยจะอาหุบเองได
หัวติดกับลําตัว เปลือกสีเขียวแกมนํ้าเงิน หางไมแดง หรือ มีรอยคลํ้า ไมมีกลิ่นเหม็น
EB GUIDE ๔๕
Web Guide á¹Ð¹íÒáËÅ‹§¤Œ¹¤ÇŒÒ¢ŒÍÁÙÅ à¾ÔèÁàµÔÁ¼‹Ò¹Ãкº Online
๔๗
๔๑
คณะผูเรียบเรียง
กระตุน ความสนใจ Engage
หน่วยการเรียนรู้ที่
หน่วยการเรียนรู้ที่
หน่วยการเรียนรู้ที่
หน่วยการเรียนรู้ที่
สํารวจคนหา Explore
อธิบายความรู Explain
ขยายความเขาใจ Expand
ตรวจสอบผล Evaluate
ÊÒúÑÞ
ñ
ËÅÑ¡¡Ò÷íÒ§Ò¹à¾×èÍ¡ÒôíÒçªÕÇÔµ
๑-ø
ความส�าคัญของการท�างานเพื่อการด�ารงชีวิต หลักการท�างานเพื่อการด�ารงชีวิต
๒ ๔
ò
¡ÒèѴ¡ÒÃ㹺ŒÒ¹
ó
ÍÒËÒÃáÅÐâÀª¹Ò¡ÒÃ
ô
● ●
๙-๔ò
การจัดการด้านการวางแผนการท�างานและการใชัทรัพยากรในบ้าน ๑๐ อุปกร³์ เครื่องมือเครื่องใช้ในการท�าความสะอาดบ้าน ๑๖ ● การท�าความสะอาดบ้าน ๒๓ ● ความปลอดภัยในการท�างานบ้าน ๓๑ ● การจัดตกแต่งบ้านและบริเว³บ้าน ๓๔ ● ●
หลักการเลือก«ื้ออาหาร วิธีการเลือก«ื้ออาหารประเภทต่างๆ ● การเตรียมและการปรุงอาหาร ● การแปรรูปอาหาร ● การ¶นอมอาหาร ● ●
¡ÒÃà¾ÒлÅÙ¡¾×ª ป˜จจัยที่เกี่ยวข้องกับการปลูกพืช ป˜จจัยที่มีอิทธิพลต่อการเจริญเติบโตของพืช ´Ô¹ น�้า อุ³หภูมิ แสงสว่าง อากาศ ธาตุอาหาร ● การเตรียมเครื่องมือและอุปกร³์ในการปลูกพืช ● การเตรียมพันธุ์พืช ● การเตรียมดินปลูกพืช ● ●
๔๓-÷๐ ๔๔ ๔๕ ๔๘ ๕๖ ๕๙
÷๑-๙ø ÷๒ ÷๓ ÷๓ ๗๖ ๗๗ ๗๘ ๘๑ ๘๒ ๘๓ ๘๖ ๙๑
กระตุน ความสนใจ Engage
สํารวจคนหา
อธิบายความรู
๕
ระบบเทคโนโลยี
Explore
หน่วยการเรียนรู้ที่
หน่วยการเรียนรู้ที่
๖
Explain
ขยายความเขาใจ Expand
ตรวจสอบผล
ความรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับเทคโนโลยี ความเป็นมาของเทคโนโลยี ความหมายของเทคโนโลยี ความส�าคัญของเทคโนโลยี จุดมุ่งหมายของการใช้เทคโนโลยี ● ประโยชน์ที่ได้รับจากการใช้เทคโนโลยี ● ความสัมพันธ์ระหว่างเทคโนโลยีกับศาสตร์อื่นๆ ความสัมพันธ์ระหว่างเทคโนโลยีกับวิทยาศาสตร์ ความสัมพันธ์ระหว่างเทคโนโลยีกับการงานอาชีพ ● การวิเคราะห์ระบบเทคโนโลยี ความหมายของการวิเคราะห์ระบบเทคโนโลยี ความส�าคัญของการวิเคราะห์ระบบเทคโนโลยี องค์ประกอบของระบบเทคโนโลยี ประโยชน์ที่ได้รับจากการวิเคราะห์ระบบเทคโนโลยี ●
Evaluate
๙๙-๑๑๔ ๑๐๐ ๑๐๐ ๑๐๑ ๑๐๒ ๑๐๒ ๑๐๓ ๑๐๔ ๑๐๕ ๑๐๖ ๑๐๘ ๑๐๘ ๑๐๙ ๑๑๐ ๑๑๓
การสร้างสิ่งของเครื่องใช้ตามกระบวนการ เทคโนโลยี ๑๑๕-๑๓๙ กระบวนการเทคโนโลยี ความหมายและความส�าคัญของกระบวนการเทคโนโลยี ประโยชน์ของกระบวนการเทคโนโลยี การวิเคราะห์ขั้นตอนกระบวนการเทคโนโลยี ● การออกแบบเทคโนโลยี ความหมายและความส�าคัญของการออกแบบเทคโนโลยี ประโยชน์ที่ได้รับจากการออกแบบเทคโนโลยี หลักการเขียนภาพ ๓ มิติ ● การสร้างหุ่นจ�าลอง ความหมายและประเภทของหุ่นจ�าลอง ความส�าคัญและหลักการในการสร้างหุ่นจ�าลอง ประโยชน์ที่ได้รับจากการสร้างหุ่นจ�าลอง ● การสร้างชิ้นงานจากหุ่นจ�าลอง ● การน�าเสนอผลงานด้วยโปรแกรม Microsoft PowerPoint
๑๑๖ ๑๑๖ ๑๑๗ ๑๑๗ ๑๒๑ ๑๒๒ ๑๒๓ ๑๒๔ ๑๓๒ ๑๓๓ ๑๓๔ ๑๓๔ ๑๓๔ ๑๓๖
บรรณานุกรม
๑๔๐
●
กระตุน ความสนใจ กระตุEngage นความสนใจ
สํารวจคนหา
อธิบายความรู
ขยายความเขาใจ
ตรวจสอบผล
Engage
Explore
Explain
Expand
Evaluate
เปาหมายการเรียนรู
1. อธิบายความสําคัญของการทํางานเพื่อ การดํารงชีวิตได และมีทักษะกระบวนการ แกปญหาในการทํางานได 2. อธิบายหลักการทํางานเพื่อการดํารงชีวิตได 3. ใชทักษะกระบวนการตางๆในการทํางาน ไดอยางเหมาะสม เชน ทักษะการแสวงหา ความรู ทักษะการทํางานรวมกัน ทักษะ การแกปญ หา ทักษะการจัดการงาน เปนตน 4. ใชทรัพยากรในการทํางานอยางมีคุณคาและ ยั่งยืนเพื่ออนุรักษสิ่งแวดลอม
สมรรถนะของผูเรียน 1. ความสามารถในการแกปญหา 2. ความสามารถในการใชทักษะชีวิต 3. ความสามารถในการใชเทคโนโลยี การท�างานเพื่อการด�ารงชีวิตเป็นการ ท�างานที่จ�าเป็นเกี่ยวกับความเป็นอยู่ในชีวิต ประจ�าวัน มีทงั้ งานทีท่ า� เพือ่ เป็นการช่วยเหลือ ตนเอง ช่วยเหลือผูอ้ นื่ ช่วยเหลือสังคม และงาน ทีท่ า� เป็นอาชีพ ส�าหรับการท�างานของนักเรียน ทั้งในครอบครัวและในโรงเรียน จ�าเป็นจะ ต้องใช้ความรู้ ความสามารถ วิธีการ ทักษะ กระบวนการท�างานต่างๆ เพื่อให้งานบรรลุ ผลส�าเร็จและมีคุณภาพ
ñ หลักการทํางานเพื่อการดํารงชีวิต
หน่วยการเรียนรู้
ตัวชี้วัด
■ ■
■ ■ ■ ■ ■
อธิบายวิธีการท�างานเพื่อการด�ารงชีวิต (ง ๑.๑ ม.๔-๖/๑) สร้างผลงานอย่างมีความคิดสร้างสรรค์และมีทักษะการท�างานร่วมกัน (ง ๑.๑ ม.๔-๖/๒) มีทักษะการจัดการในการท�างาน (ง ๑.๑ ม.๔-๖/๓) มีทักษะกระบวนการแก้ปญหาในการท�างาน (ง ๑.๑ ม.๔-๖/๔) มีทักษะการแสวงหาความรู้เพื่อการด�ารงชีวิต (ง ๑.๑ ม.๔-๖/๕) มีคุณธรรมและลักษณะนิสัยในการท�างาน (ง ๑.๑ ม.๔-๖/๖) ใช้พลังงาน ทรัพยากรในการท�างานอย่างคุ้มค่าและยั่งยืน เพื่อการอนุรักษ์ สิ่งแวดล้อม (ง ๑.๑ ม.๔-๖/๗)
สาระการเรียนรู้แกนกลาง
■ ■
ความส�าคัญของการท�างาน หลักการท�างานเพื่อการด�ารงชีวิต
คุณลักษณะอันพึงประสงค 1. ซื่อสัตยสุจริต 2. มีวินัย 3. มุงมันในการทํางาน 4. มีจิตสาธารณะ
กระตุน ความสนใจ
Engage
ครูสนทนากับนักเรียนถึงความสําคัญของการ ทํางานเพื่อการดํารงชีวิต และวิธีการทํางานให ประสบความสําเร็จครูใหนักเรียนดูภาพหนาหนวย จากนั้นครูถามคําถาม • นักเรียนมีวิธีการทํางานอยางไร เพื่อให งานนั้นประสบความสําเร็จ
เกร็ดแนะครู ครูควรจัดการเรียนรูเพื่อใหนักเรียนมีความรูความเขาใจเกี่ยวกับวิธีการทํางาน เพื่อการดํารงชีวิต มีทักษะการจัดการในการทํางาน รูจักวิธีการแกไขปญหาที่เกิด จากการทํางาน แสวงหาความรูเพิ่มเติมจากแหลงตางๆ เพื่อใหเกิดประสบการณ มีคุณธรรมตอการทํางาน และใชทรัพยากรพลังงานในการทํางานอยางคุมคาและ ยั่งยืน และมีจิตสํานึกถึงสิ่งแวดลอม โดยครูใชกระบวนการ ดังตอไปนี้ • ใหนักเรียนตอบคําถาม เพื่อใหนักเรียนเกิดความรูความเขาใจถึงหลักการ ทํางาน และทักษะในการทํางานเพื่อการดํารงชีวิต • ใหนักเรียนทํางานกลุม เพื่อใหนักเรียนฝกลักษณะนิสัยที่ดีในการทํางานรวม กับผูอื่น และรูจักแกปญหาในการทํางานอยางเปนขั้นตอน • ใหนักเรียนวิเคราะหปญหาจากการทํางาน เพื่อใหนักเรียนคนหาแนวทาง ในการแกไขปญหาอยางถูกวิธี
คูมือครู
1
กระตุน ความสนใจ
สํารวจคนหา Exploreนหา สํารวจค
อธิบายความรู
ขยายความเขาใจ
ตรวจสอบผล
Engage
Explore
Explain
Expand
Evaluate
กระตุEngage นความสนใจ
กระตุน ความสนใจ
Engage
ครูสนทนากับนักเรียนเกี่ยวกับการทํางาน โดยการตั้งคําถามกระตุนความสนใจ • ในแตละวันนักเรียนทํางานอะไรบาง (แนวตอบ ทํางานที่บาน เชน วันจันทร-ศุกร กวาดบาน ถูบาน ซักผา หุงขาว ทําอาหาร ทํางานพิเศษ เปนตน สวนวันเสาร-อาทิตย ทําการบาน) • จากการทํางานในแตละวันดังที่กลาวมาแลว นักเรียนคิดวามีประโยชนตอนักเรียนอยางไร (แนวตอบ ชวยแบงเบาภาระของพอแม ฝกนิสัย รักการทํางานของนักเรียน ฝกใหรูจักมีความ รับผิดชอบ มีวินัย มีความอดทน และทําใหเกิดความภาคภูมิใจ เปนตน)
สํารวจคนหา
๑. ความสําคัญของการทํางานเพื่อการดํารงชีวิต งานที่นักเรียนจําเปนตองศึกษาในชั้นนี้มิใชงานอาชีพที่พบเห็นกันอยูทั่วไปหรือมิใชงาน ที่ปฏิบัติเพื่อมุงเนนหารายได แตเปนงานที่ เกี่ยวของกับการดําเนินชีวิตประจําวันของเรา เพือ่ เปาหมายในการชวยเหลือตนเอง ครอบครัว หรือสังคม เชน การทําความสะอาดบาน หองเรียน การซักรีดเสื้อผา การประดับตกแตงอาคาร สถานที่ งานซอมแซมวัสดุอปุ กรณตา งๆ การเก็บ ถนอมอาหาร งานประดิษฐ การนําเทคโนโลยี มาออกแบบชิ้นงาน เปนตน การปฏิบัติงานประเภทที่กลาวมาขางตนนี้ การซั ก รี ด เสื้ อ ผ า เป น การทํ า งานในชี วิ ต ประจํ า วั น ที่ นักเรียนสามารถทําไดเพื่อชวยเหลือตนเอง ไมตองเปน ถือวามีความสําคัญในแงที่จะชวยฝกใหเรารูจัก ภาระของผูอื่น การชวยเหลือตนเอง ครอบครัว และสังคม ขณะเดียวกันก็จะไดเกิดความภาคภูมใิ จในผลงานของตน เปนการฝกฝนทักษะกระบวนการทํางาน คนพบความสามารถ ความถนัดของตนเอง ซึ่งจะเปนความรูและทักษะที่ติดตัว นําไปใชประโยชน ในการดํารงชีวติ ได นักเรียนบางคนครอบครัวมีฐานะดี มีคนทํางานแทน จึงอาจมองไมเห็นคุณคา และความสําคัญของงานเหลานี้ แตพงึ ระลึกไวเสมอวา ไมมผี ใู ดจะสามารถพึง่ พาคนอืน่ ไดทกุ เวลา หรือตลอดชีวิต ด1วยเหตุนี้จึงมีคํากลาวเตือนสติคนเราไววา ตนเปนที่พึ่งแหงตน หรือ คาของคน อยูที่ผลของงาน ดังนั้น เราจึงควรใหความสนใจและเอาใจใสตอการเรียนรูและปฏิบัติงานใน ลักษณะนี้ไมนอยกวาวิชาความรูในศาสตรอื่นๆ ความสําคัญของการทํางานเพื่อการดํารงชีวิต สามารถสรุปไดดังนี้
Explore
ครูใหนักเรียนศึกษาคนควาเกี่ยวกับความสําคัญ ของการทํางานเพื่อการดํารงชีวิตจากหนังสือเรียน หนา 2-3 หรือจากแหลงการเรียนรูตางๆ เพิ่มเติม เชน หนังสือในหองสมุด ขอมูลทางอินเทอรเน็ต หรืออาจสอบถามจากผูมีประสบการณในการทํางาน เปนตน เพื่อนําขอมูลที่ไดจากการศึกษามาอภิปราย รวมกันในชั้นเรียน
๑ ทําใหเกิดความภาคภูมิใจในตนเอง เพราะเปนงานที่เกิดจากฝมือเราเอง เปนการลงมือ
ปฏิบัติจริง งานใดก็ตามถาเราลงมือปฏิบัติเอง เราก็จะเห็นคุณคาในสิ่งที่ไดทําไปและยัง เปนการสอนใหรูจักใชเวลาใหเปนประโยชนอีกดวย 2 ๒ ชวยสรางประสบการณ ซึ่งจะเปนประสบการณตรงที่จะติดตัวเราตลอดไป อันจะเปน ประโยชนตอการดํารงชีวิตของเราตอไปในภายหนา ไมวาจะเปนการทําความสะอาดบาน ซักรีดเสื้อผา ทําอาหาร ดังจะเห็นไดจากนักเรียนที่ตองไปใชชีวิตในการศึกษาตอ ไมไดอยูกับ ครอบครัว ตองอยูหอพัก ก็จะตองชวยเหลือตัวเองในการซักผา รีดผา ทํางานบานตางๆ ดูแล เรื่องอาหารดวยตัวเอง สิ่งเหลานี้จะตองพึ่งพาประสบการณเปนหลัก
๒
นักเรียนควรรู 1 คาของคนอยูที่ผลของงาน เปนคําเปรียบเปรยที่มีความหมายวา ผลจาก การทํางานทีอ่ อกมายอมแสดงใหเห็นถึงความตัง้ ใจ ความรู และความสามารถของ บุคคลนั้น หรือในอีกความหมายหนึ่งก็คือ ผลงานเปนสิ่งที่ใชวัดระดับคุณคาของ บุคคลนั้นๆ ซึ่งผลงานของคนแตละคนลวนแตกตางกันออกไป ซึ่งถาหากบุคคลใด ผลงานออกมาดีก็จะไดรับคําชื่นชม แตถาหากบุคคลใดผลงานออกมาไมดีก็จะถูก ติเตียน เปนตน 2 ประสบการณ เปนความรู ความสามารถ และทักษะ ที่เกิดจากการทํางาน ทําใหเกิดกระบวนการทํางานและการพัฒนา ซึ่งประสบการณเราสามารถแสวงหา ไดดวยตนเองทั้งจากการศึกษาเรียนรูจากแหลงขอมูลตางๆ การมีประสบการณ ชวยใหมีความเชี่ยวชาญในดานนั้นๆ มากขึ้น สงผลใหการทํางานสะดวกสบาย มากขึ้น เนื่องจากเคยผานประสบการณหรือปญหาจากการทํางานดานนั้นมาแลว
2
คูมือครู
ขอสอบเนน การคิด แนว O-NET
เพราะเหตุใด มนุษยทุกคนจึงตองเรียนรูหลักการทํางาน แนวตอบ เนื่องจากมนุษยทุกคนเกิดมาจะตองมีการดําเนินชีวิตตอไป ในแตละวัน ซึ่งจะตองพบเจอกับอุปสรรค ความยากลําบากและปญหา ตางๆ มากมาย หลักการทํางานก็เปรียบเสมือนหลักการดําเนินชีวิต เนื่องจากการทํางานเปนสวนหนึ่งของการดํารงชีวิต และการเรียนรูหลัก การทํางานก็เปนสิ่งที่ชวยฝกฝนทักษะ กระบวนการตางๆ หรือเปนการ ฝกประสบการณใหเราเจอกับปญหาและสามารถแกไขปญหาใหผา นไปได ดวยดี ซึ่งทําใหเราสามารถคนพบความสามารถของตนเอง อันจะเปน ทักษะที่จะติดตัวเพื่อนําไปใชในการดําเนินชีวิตในวันขางหนาตอไปได
กระตุนความสนใจ
สํารวจคนหา
Engage
Explore
อธิบายความรู
ขยายความเขาใจ
ตรวจสอบผล
Explain
Expand
Evaluate
อธิบExplain ายความรู
Expand าใจ ขยายความเข
Evaluate ตรวจสอบผล
อธิบายความรู ๓ ไดชวยเหลือผูอื่น ซึ่งอาจเปนครอบครัวของเราหรือบุคคลทั่วไป ผลงานบางอยางที่เรา
ลงมือกระทําไป เชน การปลูกไมดอก ไมประดับตกแตงอาคารสถานที่ นอกจากจะทําใหเราเกิด ความภาคภูมใิ จ หายเหนือ่ ยเมือ่ เห็นดอกไมทเี่ ราปลูกผลิดอกงามตา ทําใหสภาพแวดลอมมีสสี นั สวยงามขึ้นแลว ความสวยงามนี้ก็ยังชวยสรางความสุขใหกับผูอื่นที่ไดพบเห็นดวย
๔ ชวยใหคนพบความถนัด ความสามารถของตนเอง งานตางๆ ที่นักเรียนลงมือปฏิบัติไป
จะชวยทําใหนักเรียนสามารถประเมินตนเองไดวาชอบอะไรมากที่สุด หรือถนัดที่จะทําอะไร ทําใหสามารถวางแผนเลือกอาชีพตอไปไดสอดคลองกับตนเองมากขึ้น ซึ่งเราจะเห็นไดวา หลายคนเมือ่ จบการศึกษาชัน้ สูงและไปทํางานแลวก็เกิดความเครียด ทายทีส่ ดุ แลวตองกลับมา เลือกอาชีพที่ตนเองชอบหรือเคยใฝฝนไว ทําใหตองเสียเวลาในการเริ่มตนใหม
๕ ชวยพัฒนาความคิดสรางสรรค การทํางานจะชวยทําใหสมองของเราไมหยุดการพัฒนา
ตองใชความคิดอยูตลอดเวลาเพื่อใหการทํางานเกิดประสิทธิภาพและประสบความสําเร็จ เกิดความชํานาญ จนเห็นชองทางที่จะพัฒนางานตอไป บุคคลที่ทํางานบอยๆ ยอมจะเกิด ความคิดสรางสรรคที่นําไปใชปฏิบัติไดจริงมากกวาคนที่ไมเคยทํางาน
๖ เปนพื้นฐานในการประกอบอาชีพในอนาคต งานเพื่อการดํารงชีวิตหลายงานนักเรียน
สามารถจะนําไปตอยอดเปนอาชี1พในภายหนาไดถาเกิดความชอบและรั 2 กที่จะทํา เชน งาน ประดิษฐของตกแตง ของชํารวย งานเกษตร งานถนอมอาหาร ซึ่งการเรียนรูประสบการณ ตั้งแตเยาววัยจะทําใหนักเรียนมีพื้นฐานที่ดี สามารถวางแผนอาชีพที่จะทําได เปนตน
Explain
ครูตั้งคําถามใหนักเรียนแสดงความคิดเห็น ในประเด็นเกี่ยวกับความสําคัญของการทํางาน เพื่อการดํารงชีวิต • เมื่อนักเรียนชวยคุณพอคุณแมทํางานบาน ดวยตนเอง นักเรียนมีความรูสึกเชนไร (แนวตอบ มีความรูสึกภาคภูมิใจที่ไดชวย แบงเบาภาระของครอบครัวได เพราะการ ทํางานเปนการพิสูจนใหเห็นวาตนเองเปน บุคคลที่มีคุณคา สามารถชวยเหลือได ทั้งตนเอง ครอบครัว และสังคม นอกจากนี้ การทํางานยังเปนการใชเวลาวางใหเปน ประโยชน ไมใชเวลาไปทําในสิ่งที่ไรสาระ หรือไมเปนประโยชน) • นักเรียนคิดวาการมีประสบการณในการ ทํางานกอใหเกิดประโยชนอยางไร (แนวตอบ มีประโยชนหลายอยาง เชน ในอนาคตสามารถชวยเหลือตนเองได ทั้งยังชวยฝกความอดทนอดกลั้น เนื่องจาก เคยผานการทํางานมาแลว นอกจากนี้ การ สั่งสมประสบการณจนเกิดความเชี่ยวชาญ ยังสามารถนําไปใชในการแกปญหาใหสําเร็จ ลุลวงไดอีกดวย เปนตน)
ขยายความเขาใจ
Expand
ครูใหนักเรียนเขียนผังมโนทัศนเกี่ยวกับความ สําคัญของการทํางานเพื่อการดํารงชีวิต และ ตกแตงใหสวยงาม เสร็จแลวนําสงครูผูสอน การเรียนวิชาการงานอาชีพเปนการฝกทักษะกระบวนการทํางานของนักเรียน เพื่อเปนพื้นฐานในการประกอบอาชีพ ตอไปในอนาคต
http://www.aksorn.com/LC/Car/M4/01
EB GUIDE ๓
ขอสอบเนน การคิด แนว O-NET
นายสมชาย เปนคนขยัน รักการเรียนรู ชอบทํางาน นอกจากนี้ยังนํา ทักษะกระบวนการทํางานไปหารายไดระหวางเรียนกับเพือ่ นๆ การปฏิบตั ติ น แบบนายสมชายจะสงผลตอการใชชีวิตในระยะยาวอยางไร 1. มีความรูมาก 2. เปนคนนาเชื่อถือ 3. เปนที่พึ่งใหตนเอง 4. มีรายไดระหวางเรียน วิเคราะหคําตอบ ตอบขอ 3. การปฏิบัติตนแบบนายสมชายสงผลตอ การดํารงชีวิตในวันขางหนาไดในระยะยาว คือ จะเปนผูที่พึ่งพาตนเองได เนื่องจากนายสมชายเปนบุคคลที่รักการทํางาน รักการเรียนรู และลงมือ ปฏิบัติจริง ทําใหเปนผูที่มีประสบการณในการทํางาน ผานอุปสรรคและ ปญหาจากการทํางานตางๆ มาได
ตรวจสอบผล
Evaluate
1. ครูตรวจผังมโนทัศนเกี่ยวกับความสําคัญของ การทํางานเพื่อการดํารงชีวิต 2. ครูสังเกตพฤติกรรมในการตอบคําถามและ การมีสวนรวมแสดงความคิดเห็นของนักเรียน
นักเรียนควรรู 1 ของชํารวย เปนสัญลักษณแทนบุคคล หรือเรื่องราว ที่ออกแบบสรางสรรค เพื่อกระตุนเตือนถึงความทรงจํา ของชํารวยใชในงานตางๆ เชน งานแตง ซึ่งมี หลากหลายประเภท เชน ประเภทที่มีเชือกผูก แสดงถึงความรักความผูกพันของ คูบาวสาวที่มีตอกันอยางแนนแฟน ประเภทที่เปนสมุด หนังสือ ปากกา แสดงถึง การมองเห็นคุณคาในสิ่งของ หรือการมองเห็นคนรักคือสิ่งสําคัญที่สุด ประเภทที่ เปนของแหลม ของมีคม หรือแทง แสดงถึงความรักที่เกิดขึ้นอยางรวดเร็ว คบหา ดูใจกันไมนานจึงตกลงแตงงานกัน เปนตน จากขอมูลเหลานี้นักเรียนสามารถ นําไปประยุกตใชในการดําเนินชีวิตโดยการประดิษฐของชํารวยขายเพื่อสรางรายได พิเศษใหแกครอบครัวได 2 ถนอมอาหาร เปนวิธีการยับยั้งการเจริญเติบโตและการทํางานของเชื้อโรค และจุลินทรียตางๆ ในอาหาร ซึ่งมีผลทําใหอาหารเนาเสีย สามารถใชความรอน ความเย็น การทําใหแหง การฉายรังสี การลดคา pH การใชสารเคมี ในการถนอม อาหารได คูมือครู
3
กระตุน ความสนใจ
สํารวจคนหา
อธิบายความรู อธิบExplain ายความรู
ขยายความเขาใจ
ตรวจสอบผล
Engage
Explore
Explain
Expand
Evaluate
กระตุEngage นความสนใจ
Exploreนหา สํารวจค
กระตุน ความสนใจ
Engage
ครูนําภาพบุคคลที่ประกอบอาชีพตางๆ เชน นักแสดง นักรอง นักธุรกิจที่ประสบความสําเร็จใน การทํางานมาใหนักเรียนดู แลวสนทนากับนักเรียน ถึงวิธีการทํางานของบุคคลนั้น เพื่อใหประสบความ สําเร็จในชีวิต
สํารวจคนหา
๒. หลักการทํางานเพื่อการดํารงชีวิต ในการทํางานเพื่อการดํารงชีวิต เราจําเปนตองใชทักษะหลายๆ อยางประกอบกัน ซึ่งบุคคล ที่สามารถประยุกตใชทักษะไดหลากหลายอยางมีประสิทธิภาพ ยอมมีโอกาสสูงที่จะประสบ ความสําเร็จ หลักการทํางานที่จะกลาวตอไปนี้เปนหลักการกวางๆ ที่ทุกงานตองนําไปประยุกตใช แตการนําไปใชของแตละบุคคลก็จะแตกตางกันออกไป ขึ้นอยูกับลักษณะงาน สถานที่ และบุคคล ที่เราเขาไปเกี่ยวของดวย
Explore
1. ครูสนทนากับนักเรียนเกี่ยวกับหลักการทํางานที่ จําเปนตอการประกอบอาชีพในอนาคต จากนัน้ ใหนักเรียนสํารวจวา ในชีวิตประจําวันของ นักเรียน ไดใชทกั ษะกระบวนการอะไรบาง ในการทํางานทั้งที่บานและที่โรงเรียน และ นักเรียนคิดวาตนเองยังขาดทักษะอะไรที่จําเปน ตอการทํางาน และจะสรางทักษะที่ขาดนั้นได อยางไร 2. ครูใหนักเรียนศึกษาเกี่ยวกับหลักการทํางาน เพื่อการดํารงชีวิตจากหนังสือเรียน หนา 4-6 และจากแหลงการเรียนรูตางๆ เพิ่มเติม เชน หนังสือในหองสมุด ขอมูลทางอินเทอรเน็ต เปนตน แลวอภิปรายรวมกันถึงสาระสําคัญ
อธิบายความรู
๒.๑ มีทักษะในการทํางาน ในการทํางานตางๆ เราตองใชทักษะที่สําคัญ ดังนี้
๑ ทักษะการทํางานรวมกัน การทํางานหลายอยางเราไมสามารถจะปฏิบัติเพียงลําพัง คนเดียวได จําเปนตองเขาไปสัมพันธกับคนอื่น ที่เรียกวา การทํางานกลุม ซึ่งในชีวิตจริง เราจะพบวาหลายคนมีความรูความสามารถสูง แตไมสามารถทํางานรวมกับผูอื่นได ทําใหไมมี ความสุขกับการทํางาน และงานไมประสบความสําเร็จ ทั้งนี้ การทํางานกลุมนอกจากจะตอง ประชุมปรึกษาหารือ วางแผนการทํางาน มีการมอบหมายงาน มีการติดตามประเมินผล เปนระยะๆ แลว จะตองมีการจดบันทึก มีการสรุปการประชุม และนําเสนอรายงานผลการ ปฏิบัติงานในตอนทายดวย ซึ่งในการทํางาน เราอาจตองอาศัยแนวคิดหรือคติจากผูที่มีประสบการณมาถายทอด ความรู ประสบการณในการทํางานใหเราไดศึกษาเรียนรูและนําไปปฏิบัติ
à¡Ãç´¹‹ÒÃÙŒ
Explain
แนวทางในการทํางานกลุมใหประสบความสําเร็จ
๑. มีการพึ่งพาอาศัยซึ่งกันและกัน มีการชวยเหลือกันเพื่อมุงสูความสําเร็จ สมาชิกในกลุมจะตอง ตระหนักวาความสําเร็จของสมาชิกแตละคน คือ ความสําเร็จของกลุม ๒. มีความรับผิดชอบเปนรายบุคคล ทุกๆ คนในกลุมจะตองมีบทบาทหนาที่ความรับผิดชอบในการ ทํางาน และตองมีผลงานตามที่กลุมไดรับมอบหมายใหทํา ๓. มีสวนรวมเท1าเทียมกัน ทุกๆ คนตองมีสวนรวมในการทํางาน มีสวนรวมในการแกปญหา ๔. มีปฏิสัมพันธไปพรอมๆ กัน คือ สมาชิกทุกคนจะทํางาน คิด อาน ฟง พูด ไปพรอมๆ กัน ๕. มีกระบวนการในการทํางาน หมายถึง รูจักทํางานอยางมืออาชีพ ใชกระบวนการทํางานอยาง มีขั้นตอน ๖. มีทกั ษะการฟง - พูด ในการทํางานย 2 อมเกิดปญหาและมีการปรึกษาหารือกันเพือ่ แกปญ หา สมาชิกทุกคน จึงตองมีทกั ษะการพูดและทักษะการฟงทีด่ ี จะไดปอ งกันการโตเถียงหรือการใชวาจาทีจ่ ะนําไปสูค วามบาดหมางกัน
ครูใหนักเรียนอภิปรายรวมกันถึงความสําคัญ ของทักษะในการทํางานรวมกับผูอ นื่ วามีความสําคัญ อยางไร และมีแนวทางเชนไรที่จะทําใหการทํางาน กลุมประสบความสําเร็จ โดยยกตัวอยางไมใหซํ้ากับ ในหนังสือเรียน หนา 4
๔
นักเรียนควรรู 1 ปฏิสมั พันธ เปนรูปแบบการสรางความสัมพันธระหวางบุคคล ที่ทํางานรวมกัน มากกวา 2 คนขึ้นไป หรือการมีสวนรวมในการทํากิจกรรมใดกิจกรรมหนึ่งที่ไดรับ มอบหมายใหทําเปนกลุม ซึ่งในการทํางานกลุมควรมีปฏิสัมพันธกับบุคคลอื่น เชน การเปนผูฟงที่ดี การเปดเผยตัวเองเพื่อใหผูอื่นรูจักตัวตนของเรา การรูจักเห็นอก เห็นใจ ใหอภัยซึ่งกันและกัน ยอมรับขอบกพรองของอีกฝายหนึ่ง เคารพสิทธิหนาที่ ของผูอื่น มีนํ้าใจ มีอารมณดี รักษาคําพูดและรูจักชื่นชมคนอื่น ไมวิพากษวิจารณ หรือติฉินนินทาผูอื่น เปนตน 2 การฟงที่ดี มารยาทในการฟง เชน ผูฟงที่ดีไมควรมีจิตใจเหมอลอย ไมสนใจ การพูดของผูอื่น หรือพูดแทรกในขณะที่ผูอื่นกําลังพูดอยู ดังนั้นควรฝกหัดใหตนเอง เปนผูฟงที่มีการกระตือรื้อรนในการพูดของบุคคลตางๆ จะทําใหไดรับขอมูลที่มี ประสิทธิภาพครบถวน ที่สําคัญในการฟงควรรูจักจับประเด็นสําคัญของขอมูล และสามารถตั้งคําถามหลังจากผูพูดเปดโอกาสใหถาม เพื่อตอยอดองคความรู ซึ่งชวยฝกทักษะกระบวนการคิดได
4
คูมือครู
กิจกรรมสรางเสริม ครูใหนักเรียนวิเคราะหแนวทางในการทํางานใหประสบความสําเร็จ จะตองมีสิ่งใดบาง มาคนละ 5 ขอ พรอมอธิบายเหตุผลและยกตัวอยาง ประกอบ
กิจกรรมทาทาย ครูใหนักเรียนสืบคนขอมูลบุคคลที่ประสบความสําเร็จจากการทํางาน มา 1 ทาน โดยประกอบไปดวยขอมูลตอไปนี้ 1. ประวัติสวนตัว 2. ทักษะการทํางาน 3. วิเคราะหแนวทางในการทํางาน
กระตุนความสนใจ
สํารวจคนหา
Engage
Explore
อธิบายความรู อธิบExplain ายความรู
ขยายความเขาใจ
ตรวจสอบผล
Explain
Expand
Evaluate
อธิบายความรู
1. ครูใหนกั เรียนระดมความคิดรวมกัน โดยสมมติ ใหนักเรียนแบงกลุมรวมกันทําชิ้นงาน 1 ชิ้น นักเรียนคิดวาจะตองใชทักษะการทํางานอะไร บาง จึงจะทําใหงานประสบผลสําเร็จ (แนวตอบ ในการทํางาน 1 ชิ้นจะตองอาศัย ทักษะการแสวงหาความรู เพราะการทํางาน จะตองคนควาขอมูลเพื่อนํามารวบรวม แยกแยะขอมูล จากนั้นจึงศึกษา วิเคราะห และสรุปผล จึงจะทําใหงานที่ทําออกมาประสบ ผลสําเร็จและมีประสิทธิภาพ ทั้งนี้ทักษะการ ทํางานรวมกับผูอื่น มีความสําคัญอยางมาก ตอการทํางานเพื่อใหงานนั้นสําเร็จลุลวง ไปไดดวยดี โดยเฉพาะการใชทักษะนี้ในการ ทํางานกลุม เชน มีความรับผิดชอบตอหนาที่ ของตนเอง ตองรูจ กั พึง่ พาอาศัยซึง่ กันและกัน นอกจากนี้ยังตองมีทักษะในการแกปญหา เพราะการทํางานทุกอยาง ยอมจะตองประสบ กับปญหา ซึ่งนักเรียนจะตองพิจารณาวาในการ ทํางานเกิดปญหาอะไร แลวจึงชวยกันวางแผน เพือ่ จะไดลงมือแกปญ หา สุดทายตรวจสอบวา แผนทีว่ างไวนนั้ สามารถแกปญ หาไดดมี ากนอย แคใด และควรพัฒนาปรับปรุงจุดใดบาง เปนตน) 2. ครูตั้งประเด็นวาในการทํางานที่บานหรือ ที่โรงเรียน นักเรียนเคยประสบกับปญหาใน การทํางานอะไรบาง และนักเรียนมีวิธีการใน แกไขปญหาอยางไร (แนวตอบ ปญหาที่พบจากการทํางาน เชน การไมทําการบานที่ครูมอบหมายให ซึ่งสาเหตุ เกิดจากนิสัยเกียจคราน หรือการใชเวลาในการ เลนอินเทอรเน็ตมากเกินไป จึงไมมีเวลาทําการ บาน ดังนั้น จึงควรแกไขปญหาโดยการจัด ตารางการทํางานของตนเองใหเปนเวลา หรือ ฝกนิสยั ตนเองใหมเมือ่ กลับถึงบานก็ทาํ การบาน ใหเสร็จกอน แลวจึงเลนอินเทอรเน็ต เปนตน)
๒ ทักษะการจัดการงาน คนที่จัดการงานได้ดี จะท�าให้งานเสร็จทันตรงตามก�าหนดเวลา
อย่างมีคุณภาพ ซึ่งในการท�างาน ปัญหาหนึ่งที่เราจะต้องจัดการก็คือ คน เพราะคนแต่ละคน ไม่เหมือนกัน จึงต้องใช้เทคนิควิธีในการจัดการอย่างหลากหลาย ในทางพระพุทธศาสนามีหลักธรรมอยู่ข้อหนึ่งที่จะน�ามาช่วยสร้างทักษะในการจัดการงาน ให้ประสบผลส�าเร็จ คือ อิทธิบาท ๔ ซึ่งประกอบด้วย ฉันทะ (มีความพอใจรักใคร่ในงานที่ท�า เต็มใจที่จะท�างานของตนให้ประสบความส�าเร็จ มีความสุขกับงาน) วิริยะ (มีความตั้งใจที่จะ ท�างานด้วยความขยันหมัน่ เพียร มุง่ มัน่ ทีจ่ ะท�างานให้สา� เร็จ) จิตตะ (มีใจจดจ่อ เอาใจใส่ตอ่ งาน ทีท่ า� ด้วยความตัง้ ใจจริง) และ วิมงั สา (มีความพยายามทีจ่ ะปรับปรุงงานทีท่ า� ให้มปี ระสิทธิภาพ)
๓ ทักษะการแก้ปัญหา ในการท�างานทุกอย่าง แม้เราจะวางแผนจัดการอย่างดีแล้วก็ตาม
ก็ยังจะต้องมีปัญหาให้เราต้องแก้ไข ดังนั้น ทักษะที่จ�าเป็นอย่างหนึ่งที่เราจะต้องน�ามาใช้ ในการท�างานก็คือ ทักษะการแก้ปัญหา ประกอบด้วย ทักษะการแก้ปัญหา
๑. พิจารณา ปัญหา
เราจะต้องรูว้ า่ ปัญหางานนัน้ คืออะไร เกิดขึน้ ทีใ่ ด มีความหนักเบามากน้อยแค่ไหน การวิเคราะห์ปัญหาจะต้องมุ่งไปที่ตัวงาน ทั้งนี้ ในการท�างานเราต้องหมั่นสังเกต ตรวจสอบงานอยู่เสมอ เพราะถ้ามีปัญหาจะได้แก้ไขได้ทันท่วงที
๒. วางแผน แก้ปัญหา
เมื่อรู้ปัญหาแล้ว ขั้นต่อไปคือ จะต้องวางแผนว่าจะแก้ปัญหานั้นอย่างไร เมื่อใด ด้วยวิธีการใด โดยพยายามสร้างทางเลือกในการแก้ปัญหาไว้หลายแนวทาง เช่น เมื่องานคืบหน้าไปได้ช้า ไม่ตรงตามแผน สาเหตุเกิดจากก�าลังคนท�างานมีน้อย การสร้างทางเลือกก็คือ แนวทางที่ ๑ หาคนมาช่วยงานเพิ่มขึ้น แนวทางที่ ๒ ลดปริมาณงานลงให้เหมาะสมกับจ�านวนคน แนวทางที่ ๓ เลื่อนระยะเวลาออกไป เป็นต้น
๓. ลงมือ แก้ปัญหา
ด�าเนินการแก้ปัญหา ในการท�างานนั้น การแก้ปัญหาเฉพาะตัวเนื้องานจะไม่ค่อย ยุ่งยากเท่าใดนัก แต่ถ้าปัญหาดังกล่าวมี คน เข้ามาเกี่ยวข้อง การแก้ปัญหาจะ ต้องกระท�าด้วยความรอบคอบ ซึ่งบางครั้งเราอาจต้องขอค�าปรึกษาจากผู้ใหญ่ ที่มีประสบการณ์มากกว่า
๔. ตรวจสอบ ปรับปรุง
การแก้ปัญหาที่ได้กระท�าไปแล้ว เราจ�าเป็นต้องตรวจสอบเป็นระยะๆ เพื่อป้องกัน มิให้ปัญหาเดิมๆ เกิดขึ้นอีก ตลอดจนควรปรับปรุงแนวทาง เทคนิควิธีในการ แก้ปัญหาให้มีความทันสมัย หรือให้มีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้นไปอีก 5
ขอสอบเนน การคิด แนว O-NET
หลักธรรมอิทธิบาท 4 ชวยในการเสริมสรางทักษะการทํางานใหประสบ ความสําเร็จไดอยางไร 1. จัดการทํางานไดดี งานเสร็จทันเวลา 2. สรางจิตสํานึกในการทํางานดวยตนเอง 3. ความพยายามของบุคคลที่จัดระบบงาน 4. บุคคลที่ขี้เกียจทํางานตองใชกฎเกณฑคอยควบคุม วิเคราะหคําตอบ ตอบขอ 2. หลักธรรมอิทธิบาท 4 ทางที่ดําเนินไปสู ความสําเร็จ เปนการสรางจิตสํานึกในการทํางานของตนเอง ประกอบดวย ฉันทะ มีความพอใจ มีความสุขในการทํางาน ซึ่งจะทําใหเกิด วิริยะ หรือ ความตั้งใจในการทํางานใหสําเร็จ สงผลทําใหมี จิตตะ มีใจจดจออยู กับการทํางาน และ วิมังสา พรอมที่จะปรับปรุงแกไขงานของตนใหดีขึ้น จึงทําใหการทํางานประสบผลสําเร็จและมีประสิทธิภาพ
Explain
บูรณาการอาเซียน ครูเพิม่ เติมขอมูลเพือ่ ใหนกั เรียนเห็นความสําคัญของการทํางานวา ใน พ.ศ. 2558 ซึง่ เปนปทจี่ ะมีการเปนประชาคมอาเซียน ซึง่ มีเปาหมายใหอาเซียนมีตลาด และฐานการผลิตเดียว คือมีการเคลื่อนยายสินคา บริการ การลงทุน เงินทุน และแรงงานมีฝมืออยางเสรี ดวยสาเหตุนี้ทําใหมีการแขงขันทางดานสินคา บริการ และแรงงานสูง และสิ่งสําคัญที่ควรตระหนักถึงคือ การแขงขันทางดาน แรงงานมีฝม อื ซึง่ มีทกั ษะหนึง่ ทีอ่ งคกรตางๆ ตองการใหแรงงานมี คือ ทักษะการ แกปญ หา มีการจัดการกับปญหาในการทํางานไดดี ทําใหไดงานมีประสิทธิภาพ จึงควรพัฒนาทักษะทางดานนี้เพื่อใหแรงงานไทยเปนแรงงานที่มีประสิทธิภาพและ สามารถแขงขันกับนานาชาติไดอยางดี
มุม IT ศึกษาคนควาขอมูลเพิ่มเติมเกี่ยวกับเทคนิคการแกปญหา ไดที่ http://www.idis.ru.ac.th/report/index. คูมือครู
5
กระตุนความสนใจ
สํารวจคนหา
Engage
Explore
อธิบายความรู
อธิบายความรู อธิบExplain ายความรู
ขยายความเขาใจ
ตรวจสอบผล
Explain
Expand
Evaluate
Explain
1. ครูสนทนากับนักเรียนเกี่ยวกับขาวสารตางๆ ในปจจุบันที่มีมากมาย ซึ่งจําเปนที่จะตองใช ทักษะการแสวงหาความรูในการสืบคนขอมูลที่ มีอยูจํานวนมากเพื่อที่จะนํามาใชในการทํางาน จากนั้นครูใหนักเรียนชวยกันบอกวาจะมีวิธีการ แสวงหาความรูดวยตนเองเพื่อใหไดมาซึ่งขอมูล ที่ถูกตองและนาเชื่อถือไดอยางไร (แนวตอบ วิธีการแสวงหาความรูดวยตนเองมี หลากหลายวิธีดวยกัน ยกตัวอยาง เชน การหา ขอมูลทางอินเทอรเน็ต ซึ่งเปนวิธีที่เขาถึงขอมูล ไดงายและมีความสะดวกในการคนควาใน ปจจุบัน แตอยางไรก็ตามขอมูลทางอินเทอรเน็ต มีอยูมากมาย ดังนั้นจะตองคัดกรองขอมูลกอน หรือนักเรียนสามารถหาความรูไดจากหนังสือ ในหองสมุด หรือสอบถามขอมูลจากบุคคล ที่มีความรู ความเชี่ยวชาญในเรื่องที่นักเรียน ตองการจะศึกษา เพราะบุคคลเหลานั้นยอมมี ประสบการณในดานนั้นๆ ซึ่งในการสอบถาม ขอมูลจากบุคคล นักเรียนจะตองมีวิจารณญาณ ในการนําขอมูลไปใชประกอบการทํางาน เพราะขอมูลที่ไดจากการสอบถามบุคคลอาจมี ความคลาดเคลื่อนหรือมีการสอดแทรก ความคิดเห็นสวนตัวลงไป เปนตน) 2. ครูใหนักเรียนรวมกันแสดงความคิดเห็นวา ทักษะการแสวงหาความรูมีประโยชนตอ นักเรียนอยางไร (แนวตอบ ทักษะการแสวงหาความรูมีประโยชน ตอการศึกษาเลาเรียน เชน ชวยในการทํารายงาน ซึง่ การทํารายงานตองอาศัยทักษะดานนีเ้ ปนหลัก เพื่อใหไดขอมูลตรงตามความตองการ หรือ อาจนํามาปรับใชในการประกอบอาชีพที่นักเรียน สนใจ เพราะการประกอบอาชีพจําเปนที่จะตอง มีความรูความเขาใจเกี่ยวกับอาชีพนั้นๆ จึงตอง มีการคนควา รวบรวมขอมูล การสังเกต การสํารวจ และการจดบันทึก เปนตน)
1
๔ ทักษะการแสวงหาความรู้ ในการท�างานแต่ละอย่าง เราไม่สามารถจะรอบรู้ได้ทั้งหมด
รวมทั้งวิทยาการต่างๆ ก็เปลี่ยนแปลงไปอย่างรวดเร็ว ดังนั้น การแสวงหาความรู้ที่จะน�ามา ใช้ในการท�างานจึงเป็นสิ่งจ�าเป็น เพราะคนที่รอบรู้มากย่อมสามารถวางแผนและจัดการงานได้ อย่างมีประสิทธิภาพ ซึ่งการแสวงหาความรู้นั้นสามารถด�าเนินการได้หลายแนวทาง ดังนี้ ทักษะการแสวงหาความรู้
๑. การศึกษา ค้นคว้า
โดยศึกษาค้นคว้าจากแหล่งการเรียนรู้ต่างๆ ที่ส�าคัญ เช่น เว็บไซต์ในเครือข่าย อินเทอร์เน็ต ซึง่ มีผนู้ า� มาเผยแพร่ไว้เป็นจ�านวนมาก โดยเฉพาะขัน้ ตอนในการท�า สิง่ ต่างๆ ให้เราเลือกไปใช้ได้ เช่น การประดิษฐ์สงิ่ ของจากเศษวัสดุ การประกอบ อาหารแต่ละประเภท การประดับตกแต่งห้อง เป็นต้น
๒. การรวบรวม
ท�าการรวบรวมข้อมูลทีไ่ ด้จากการค้นคว้าและจัดเก็บอย่างเป็นระบบ เพือ่ สะดวก ในการสืบค้นและน�ามาใช้ นอกจากนีอ้ าจรวบรวมจากสิง่ ของต่างๆ เช่น รวบรวม พันธุ์ไม้หลายชนิด เป็นต้น
๓. การสังเกต
การสังเกตเป็นวิธกี ารหนึง่ ทีท่ า� ให้เราได้รบั ความรู้ ซึง่ สามารถจะน�าความรูน้ นั้ มา ใช้ในการท�างานได้ ซึ่งแนวทางนี้เป็นสิ่งที่นักวิทยาศาสตร์ใช้อยู่เป็นประจ�า
๔. การส�ารวจ
การส�ารวจเป็นสิง่ จ�าเป็นเพราะจะช่วยสร้างทางเลือกให้แก่เรามากขึน้ เช่น ส�ารวจ หาวัสดุธรรมชาติในท้องถิ่นมาใช้ท�างานประดิษฐ์ การส�ารวจอุปกรณ์ เครื่องมือ เครื่องใช้เพื่อเปรียบเทียบราคาก่อนซื้อ เป็นต้น
๕. การบันทึก
การบันทึกเป็นวิธกี ารทีจ่ า� เป็นทีเ่ ราพึงปฏิบตั ใิ ห้เป็นกิจนิสยั เพราะสิง่ ต่างๆ ทีเ่ รา รับรูม้ า นานไปถ้าไม่จดบันทึกก็จะลืม รวมทัง้ การจดบันทึกจะช่วยให้เรามีขอ้ มูล ส�าหรับน�าไปใช้ปรับปรุงงานได้อีกด้วย
๒.๒ มีความคิดสร้างสรรค์ในการท�างาน ความคิดสร้างสรรค์เป็นพื้นฐานส�าคัญที่ท�าให้การท�างานมีความแปลกใหม่ มีคุณภาพ มีประสิทธิภาพ สังคมมนุษย์มคี วามเจริญก้าวหน้ามาได้กเ็ พราะมนุษย์มคี วามคิดสร้างสรรค์นนั่ เอง ซึ่งทุกวงการต่างก็ต้องการได้บุคลากรที่มีความคิดสร้างสรรค์เข้าไปร่วมงานด้วย ส�าหรับความคิด สร้างสรรค์จะมีลักษณะ ดังนี้ 6
นักเรียนควรรู 1 การแสวงหาความรู ปจจุบันมีวิธีการแสวงหาความรูอยูมากมายหลายอยาง ดวยกัน ซึ่งวิธีการตางๆ มักเปลี่ยนไปตามการเปลี่ยนแปลงหรือการพัฒนาของ สังคม ซึ่งวิธีหนึ่งที่นิยมคือ การสืบคนขอมูลทางอินเทอรเน็ต เนื่องจากเปนวิธีที่มี ความสะดวกสบายและรวดเร็ว ยกตัวอยางเว็บไซตทนี่ กั เรียนสามารถสืบคนขอมูลได เชน เว็บไซตของหนวย งานราชการ หรือเว็บไซตของหนวยงานเอกชน เชน www.google.com www.bing.com และ www.yahoo.com เปนตน ถือวาเปนประโยชนอยางยิ่งใน ยุคสมัยปจจุบัน ซึ่งเปนยุคที่มีการติดตอสื่อสารกันอยางไรพรมแดน อยางไรก็ดีการใชขอมูลทางอินเทอรเน็ต ผูคนควาจะตองใชวิจารณญาณ ในการนําขอมูลไปใชงาน เลือกรับขอมูลจากเว็บไซตที่เชื่อถือได เชน จากหนวย งานราชการ เพื่อใหไดขอมูลที่ถูกตองและมีความนาเชื่อถือมากที่สุด
6
คูมือครู
ขอสอบเนน การคิด แนว O-NET
การใชทักษะในการแสวงหาความรูโดยการสัมภาษณผูเชี่ยวชาญดาน ตางๆ ผูที่มีหนาที่สัมภาษณจะตองมีคุณสมบัติตรงตามขอใดมากที่สุด 1. มีความอดทน 2. มีความรอบคอบ 3. มีมนุษยสัมพันธที่ดี 4. มีความกระตือรือรน วิเคราะหคําตอบ ตอบขอ 3. คุณสมบัติที่สําคัญที่สุดในการทําหนาที่ เปนผูสัมภาษณ บุคคลควรมีมนุษยสัมพันธที่ดีตอผูใหขอมูล เนื่องจาก การมีมนุษยสัมพันธทําใหบุคคลอื่นรูสึกดีตอตนเอง และเปนการลดอาการ เกร็งเวลาทีส่ มั ภาษณ ทําใหไดขอ มูลทีด่ ี มีประโยชนตอ การศึกษาของตนเอง
กระตุนความสนใจ
สํารวจคนหา
Engage
Explore
อธิบายความรู อธิบExplain ายความรู
ขยายความเขาใจ
ตรวจสอบผล
Explain
Expand
Evaluate
อธิบายความรู ๑ มีความคิดริเริ่ม (originality) คือ เป็นความคิดแปลกใหม่ที่แตกต่างไปจากความคิดเดิม
สามารถประยุกต์ให้เกิดสิ่งใหม่ขึ้นได้ โดยสิ่งที่เกิดขึ้นไม่ซ�้ากับของเดิม หรือไม่เคยมีการท�าขึ้น มาก่อน
๒ ความคล่องในการคิด (fluency) คือ ความสามารถในการคิดหาค�าตอบได้อย่าง คล่องแคล่ว รวดเร็ว และมีปริมาณที่มากในช่วงเวลาจ�ากัด เช่น สามารถออกแบบชิ้นงานได้ หลากหลายรูปแบบภายในเวลาที่ก�าหนดได้อย่างมีคุณภาพ เป็นต้น ๓ ความยืดหยุ่นในการคิด (flexibility) คือ ความสามารถในการคิดหาค�าตอบได้หลาย ประเภทและหลายทิศทาง สามารถดัดแปลงจากสิ่งหนึ่งไปเป็นหลายสิ่งได้ โดยรู้จักน�าสิ่งของ ที่มีอยู่มาประยุกต์และสร้างสรรค์เป็นผลงานชิ้นใหม่ที่น�าไปใช้ประโยชน์ได้จริง ๔ ความคิดละเอียดลออ (elaboration) คือ ความคิดในรายละเอียดเพื่อตกแต่งหรือขยาย
ความคิดหลักให้สมบูรณ์ยงิ่ ขึน้ เช่น การน�าเก้าอีม้ าตกแต่งให้มคี วามแปลกและน่าสนใจ เป็นต้น
๒.๓ มีคณ ุ ธรรม จริยธรรม เจตคติ และลักษณะนิสยั ทีด่ ใี นการท�างาน ในการท�างานทุกอย่างนอกจากการมีทักษะ มีฝีมือในการท�างานแล้ว สิ่งส�าคัญที่คนเราต้อง มีก็คือ คุณธรรม จริยธรรม มีเจตคติที่ดี และมีลักษณะนิสัยที่ดีในการท�างานด้วย ดังนี้
๑ คุณธรรม จริยธรรม เป็นพื้นฐานที่บุคคลจะต้องมีติดตัว เช่น ความซื่อสัตย์ การมีวินัย
ความอดทน ความเสียสละ ความยุติธรรม ความวิริยะอุตสาหะ ความเมตตากรุณา เป็นต้น คนที่มีคุณธรรม จริยธรรม ท�าให้เป็นคนที่น่าคบค้าสมาคม น่าท�างานด้วย เพราะจะไม่เป็น คนที่สร้างปัญหาให้กับผู้อื่น แต่จะเป็นผู้ที่ช่วยให้การท�างานป งานประสบความส�าเร็จด้วยดี ๒ เจตคติ หมายถึง ท่าทีหรือความรู้สึกของบุคคลต่อสิ่งใดสิ่งหนึ่ง ซึ่งจะเป็นปัจจัยที่ ก�าหนดพฤติกรรมของเราตามมา เช่น เรามีเจตคติตอ่ งานทีจ่ ะท�าว่าต้องการให้ผลงานออกมา ดีทสี่ ดุ หรือต้องมีความรักในงาน เราก็จะตัง้ ใจท�างานอย่างมุง่ มัน่ เอาใจใส่ จนเกิดความมุมานะ มีความขยันอดทนมากขึ้น ในการท�างานทุกอย่างย่อมพบอุปสรรคปัญหา การมีเจตคติที่ดี ต่องาน จะช่วยท�าให้เราสามารถฟันฝ่าอุปสรรคไปได้โดยไม่ยอ่ ท้อหรือละทิง้ การท�างานกลางคัน ๓ ลักษณะนิสยั ทีด่ ใี นการท�างาน การมีลกั ษณะนิสยั ทีด่ ใี นการท�างานเป็นผลสืบเนือ่ งมาจาก การเป็นผูม้ คี ณุ ธรรม จริยธรรม และมีเจตคติทดี่ ตี อ่ งานทีท่ า� ลักษณะนิสยั ทีด่ ใี นการท�างานมีอยู่ หลายประการ เช่น รูจ้ กั ช่วยเหลือตนเอง ตัง้ ใจท�างานให้บรรลุเป้าหมาย 1 พยายามหาวิธที า� งานให้ ถูกวิธี ถูกขั้นตอน ท�างานเป็นระบบ มีความคิดสร้างสรรค์ มีน�้าใจ รู้จักช่วยเหลือผู้อื่น เป็นต้น EB GUIDE 7
http://www.aksorn.com/LC/Car/M4/02
กิจกรรมสรางเสริม ครูใหนักเรียนวิเคราะหถึงคุณธรรม จริยธรรม เจตคติ และลักษณะนิสัย ที่ดีในการทํางานมาคนละ 5 ขอ และเสนอความคิดเห็นวา ขอใดมีความ สําคัญมากที่สุด พรอมบอกเหตุผลและยกตัวอยางประกอบใหเห็นชัดเจน
กิจกรรมทาทาย ครูใหนักเรียนสืบคนขอมูลบุคคลที่มีคุณธรรมในการทํางานมา 1 ทาน ทั้งประวัติสวนตัว การมีคุณธรรมในการทํางาน และใหนักเรียนวิเคราะหวา สามารถนํามาเปนแบบอยางในการปฏิบัติตนไดอยางไร
Explain
1. ครูเกริ่นนําเกี่ยวกับการมีความคิดสรางสรรค ในการทํางาน แลวใหนักเรียนอธิบายวา ความ คิดสรางสรรคมีลักษณะอยางไร และนักเรียน มีวิธีฝกการมีความคิดสรางสรรคไดอยางไร (แนวตอบ ความคิดสรางสรรคในการทํางาน มีลักษณะเปนงานที่มีความแปลกใหมไมซํ้า รูปแบบงานของผูใด ทําใหงานเกิดจุดเดน สามารถจดจําได หรือเปนงานที่ไดรับการ พัฒนาใหดีขึ้นจากเดิมก็เปนได หากตองการ ฝกฝนใหเกิดความคิดสรางสรรค นักเรียนจะ ตองฝกการคิด รูจ กั แสวงหาความรูใ หมๆ ศึกษา ใหถองแทและฝกปฏิบัติใหเชี่ยวชาญ เมื่อมี ความรูความเขาใจและมีความเชี่ยวชาญแลว ก็จะสามารถพลิกแพลง คิดคนสิ่งใหมๆ ได) 2. ครูถามนักเรียนวา ในการทํางานนอกจากการ มีความรูความสามารถแลว สิ่งสําคัญที่ควรมี อีกหนึ่งสิ่งคืออะไร เพราะเหตุใด (แนวตอบ ในการทํางานนอกจากการมีความ รูความสามารถแลว สิ่งสําคัญที่ควรมี ก็คือ คุณธรรม จริยธรรม เจตคติและลักษณะนิสัย ที่ดีในการทํางาน เพราะบุคคลเหลานี้จะไม ประพฤติตนเพื่อสรางปญหาใหกับผูอื่น องคกร สังคม รวมถึงตนเอง นอกจากนี้จะทําใหเปน ที่รักใครของบุคคลที่อยูรอบขาง แลวยังชวย ใหการทํางานสําเร็จดวยดี) 3. ครูใหนักเรียนชวยกันระดมความคิดวาการมี คุณธรรมในการทํางานจะสงผลอยางไรตอ การดํารงชีวิต (แนวตอบ คุณธรรมในการทํางาน เชน การ เปนคนขยัน อดทน มีนํ้าใจ เปนตน หากเรา ปลูกฝงใหเกิดขึ้นกับตัวเอง ผลที่ไดรับก็คือจะ ทําใหเราเปนบุคคลที่มีคนรักใคร การทํางาน ก็จะราบรื่น เพราะจะมีคนคอยชวยเหลือเมื่อ เรามีปญหา ซึ่งสงผลใหงานประสบความสําเร็จ ตรงตามเวลา)
นักเรียนควรรู 1 มีนํ้าใจ การมีนํ้าใจกับผูอื่นเปนคุณธรรมประการหนึ่งที่มีความสําคัญใน การอยูรวมกันในสังคม การมีนํ้าใจในที่นี้ไมจําเปนตองใชเงินทอง แตอาจแสดง ความมีนํ้าใจไดโดยการใหความเมตตากรุณาตอเพื่อนมนุษย หรือการชวยเหลือ เล็กๆ นอยๆ ซึ่งถือไดวาเปนการแสดงนํ้าใจไดเชนกัน ในการทํางานก็เชนเดียวกัน สมาชิกในกลุมตองมีนํ้าใจไมตรีตอกัน นอกจาก จะสรางปฏิสัมพันธที่ดีกับบุคคลอื่นแลว ยังชวยใหสามารถทํางานไดอยางราบรื่น และมีความสุขดวย
มุม IT ศึกษาคนควาขอมูลเพิ่มเติมเกี่ยวกับคุณธรรม จริยธรรมในการทํางานที่ดี เพื่อการนําไปใชในชีวิตประจําวัน ไดที่ http://www.sunti-apairach.com คูมือครู
7
กระตุนความสนใจ
สํารวจคนหา
Engage
Explore
อธิบายความรู
อธิบายความรู
ขยายความเขาใจ
ตรวจสอบผล
Explain
Expand
Evaluate
อธิบExplain ายความรู
ในสังคมปจจุบันจะพบวาเราไมไดขาดแคลนคนเกง แตเราขาดคนที่มีคุณธรรม จริยธรรม เจตคติ และลักษณะนิสัยที่ดีในการทํางาน จึงทําใหการทํางานหลายอยางไมประสบความสําเร็จ เทาที่ควร
๒.๔ ใชพลังงาน ทรัพยากรอยางคุมคาและยั่งยืน ในการทํางานเพื่อการดํ 1 ารงชีวิต สิ่งสําคัญประการหนึ่งที่เราตองคํานึงถึงก็คือ ตอ งมี ความรับผิดชอบตอสังคมรวมถึงตอโลกของเราดวย หลายคนทํางานโดยคํานึงแตความสะดวก เฉพาะหนาเปนที่ตั้ง อยากใหงานเสร็จเร็ว โดยขาดการพิจารณาอยางรอบคอบวาการทํางานของ ตนนั้นกอใหเกิดผลกระทบอะไรตอสังคมบาง เชน ทิ้งสารเคมีที่เหลือใชลงในลําธารสาธารณะ ใชสีที่มีสารตะกั่วผสมอยู ใชสารเคมีเรงการ เจริญเติบโตของพืช ใชนํ้า ไฟฟาอยางฟุมเฟอย เปนตน ดั ง นั้ น การมี จิ ต สํ า นึ ก ที่ ดี ต อ การใช พลังงานและการใชทรัพยากรจึงเปนสิ่งจําเปน ที่เราควรคํานึง เชน การใชกระดาษก็ไมควร ใชเพียงหนาเดียว หนากระดาษดานที่เหลือ สามารถนํ า ไปใช ป ระโยชน ใ นการขี ด เขี ย น ไดอีก หรือกระดาษที่ใชหมดแลวทั้งสองดาน นํ้ามีความสําคัญตอมนุษยและสิ่งมีชีวิต ดังนั้น ในการ ก็สามารถนําไปใชเปนเศษวัสดุในงานประดิษฐ ทํางานใดก็ตามจะตองชวยกันประหยัดการใชทรัพยากร ไดอีก เปนตน
Expand
ครูใหนกั เรียนสํารวจตนเองภายในเวลา 1 สัปดาห วาทํางานอะไรบางทั้งที่บานและโรงเรียน และเมื่อ นักเรียนประสบกับปญหา นักเรียนใชทักษะใดใน การแกปญ หาดังกลาว พรอมทัง้ ประสบการณทไี่ ดรบั จากการทํางาน จากนั้นใหนักเรียนบันทึกผล การทํางานสงครูผูสอน
ตรวจสอบผล
สรุป
Evaluate
1. ครูตรวจบันทึกผลการปฏิบัติงานทั้งที่บานและที่ โรงเรียนของนักเรียนภายในเวลา 1 สัปดาห 2. ครูตรวจสอบจากการเขียนเสนอแนะแนวทาง การปองกันและแกปญหาการใชพลังงานและ ทรัพยากรในการทํางาน 3. ครูสังเกตพฤติกรรมในการตอบคําถามและ การมีสวนรวมในการแสดงความคิดเห็นของ นักเรียน
การทํางานถือเปนภารกิจอยางหนึ่งที่บุคคลทุกคนจะตองปฏิบัติ ทั้งเพื่อการดําเนินชีวิต ที่ดีขึ้น หรือเพื่อหารายไดเลี้ยงชีพ งานที่เราเห็นอยูมากมายรอบตัวนั้น ถึงแมหลายอยางจะดู เหมือนงายใครๆ ก็ทําได แตในความเปนจริงบุคคลหลายคนก็ไมประสบความสําเร็จในการทํางาน ดวยเหตุนี้ การเรียนรูห ลักการทํางานเพือ่ การดํารงชีวติ จึงเปนสิง่ จําเปนเพราะเปนความรูแ ละทักษะ ทีจ่ ะติดตัวเราไปตลอดชีวติ ซึง่ เราสามารถนําไปใชประโยชนในการดําเนินชีวติ ประจําวันไดจริงหรือ อาจนําไปประยุกตเปนอาชีพตอไปในอนาคต
๘
นักเรียนควรรู 1 ความรับผิดชอบตอสังคม เปนสิง่ จําเปนทีท่ กุ คน ทุกครอบครัว และทุกองคกร ควรใหความสําคัญ เพราะในการทํากิจกรรมตางๆของมนุษยกอใหเกิดผลเสียตอ พลังงาน และทรัพยากรของประเทศชาติ ดังนั้นทุกคน ทุกครอบครัว และทุกองคกรจะตองมีความรับผิดชอบรวมกัน โดยการใชมาตรการในการใชทรัพยากรอยางถูกวิธี และประหยัดพลังงาน เชน ปดไฟทุกครัง้ เมือ่ ไมไดใชงาน และเปดเฉพาะจุดที่จําเปน กระดาษควรใชทั้ง 2 หนา เปนตน เมื่อสามารถใชพลังงาน และทรัพยากรอยางถูกวิธี ก็จะทําใหมีพลังงานและ ทรัพยากรใชอยางยาวนาน
8
คูมือครู
Evaluate ตรวจสอบผล
Explain
1. ครูเกริ่นนําเกี่ยวกับปญหาสิ่งแวดลอมที่กําลังทวี ความรุนแรงมากขึน้ ในปจจุบนั แลวเชือ่ มโยง กับแนวทางการแกปญหาดังกลาววิธีหนึ่งก็คือ การใชพลังงานและทรัพยากรอยางคุมคาและ ยั่งยืน จากนั้นครูใหนักเรียนสํารวจตนเหตุ ของปญหาการใชพลังงานและทรัพยากรอยาง ฟุมเฟอยภายในบานและโรงเรียน แลวให นักเรียนเสนอแนะแนวทางการแกไขและ การมีสวนรวมในการใชทรัพยากรอยางคุมคา ทั้งที่บานและที่โรงเรียน โดยจัดทําลงใน กระดาษ A4 เสร็จแลวนําสงครูผูสอน 2. ครูและนักเรียนชวยกันสรุปองคความรูเกี่ยวกับ หลักการทํางานเพื่อการดํารงชีวิตเพื่อเปนการ ทบทวนความรูที่ศึกษามาทั้งหมด
ขยายความเขาใจ
Expand าใจ ขยายความเข
บูรณาการเชื่อมสาระ
ครูสามารถนําเนื้อหาเรื่องการใชพลังงาน ทรัพยากรอยางคุมคา และยั่งยืน ไปบูรณาการเชื่อมโยงกับกลุมสาระการเรียนรูสังคมศึกษา ศาสนาและวัฒนธรรม วิชา ภูมิศาสตร ในหัวขอแนวทางการอนุรักษ ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอม เพื่อใหนักเรียนตระหนักถึงความสําคัญ ของปญหาสิ่งแวดลอม และการมีสวนรวมในการจัดการทรัพยากรอยาง ประหยัดใหเกิดประโยชนสูงสุด เพื่อใหมีใชอยางยั่งยืนยาวนานตลอดไป ในอนาคต