8858649121691

คูมือครู 㪌»ÃСͺ¡ÒÃÊ͹ËÇÁ¡Ñº

˹ѧÊ×ÍàÃÕ¹ ©ºÑº »ÃСѹÏ

·Õè ȸ. ¨Ð»ÃСÒÈÃÒ¡Òú¹àÇçºä«µ µÑé§áµ‹ Á. ¤. ’55 ໚¹µŒ¹ä»

ภาพปกนี้มีขนาดเทากับหนังสือเรียนฉบับจริงของนักเรียน

เอกสารประกอบคูมือครู

กลุมสาระการเรียนรู ศิลปะ รายวิชา

ดนตรี

ู ร ค หรับ

สํา

ชั้นมัธยมศึกษาปที่

เอกสารหลักสูตรแกนกลางฯ ’51 ประกอบดวย ● ● ● ● ●

คําแนะนําการใชคูมือครู แถบสี/สัญลักษณที่ใชสื่อความหมายในคูมือครู ตัวชี้วัดและสาระการเรียนรูแกนกลาง คําอธิบายรายวิชา ตารางวิเคราะหเนื้อหากับมาตรฐานการเรียนรู และตัวชี้วัด

ตารางแสดงความแตกตางระหวาง “ คูมือครู ” กับ “ หนังสือเรียน * ” ความแตกตาง

ขนาดตัวอักษร ปกดานหลัง ระบบการจัดพิมพ สวนเสริมดานหนา

คูมือครู ยอลงจากปกติ 20%

พิมพ 4 สี มี เอกสารหลักสูตร คําอธิบายรายวิชา มี กิจกรรมแบบ 5E ความรูเสริมสําหรับครู พิมพสอดแทรกไวตลอดทั้งเลม ●

หนังสือเรียน ขนาดปกติ 100% : ตัวอักษรใหญกวา ที่พิมพในคูมือครูนี้ มีใบอนุญาต/ใบประกันคุณภาพ พิมพ 4 สี

-

●

เนื้อหาในเลม

● ●

* ที่ ศธ. อนุญาตใหโรงเรียนใชได

มีเฉพาะเนื้อหาสาระตามที่ ศธ. อนุญาตฯ/สนพ.ประกันคุณภาพ

6

คําแนะนําการใชคูมือครู

: การจัดการเรียนรูสูหองเรียนคุณภาพ

คูมือครู ดนตรี ม.6 จัดทําขึ้นเพื่ออํานวยความสะดวกแกครูผูสอนในการวางแผนและเตรียมการสอนโดยใช หนังสือเรียน ดนตรี ม.6 ของบริษัท อักษรเจริญทัศน อจท. จํากัด เปนสื่อหลัก (Core Material) ประกอบการ เสร�ม ออกแบบกิจกรรมการเรียนรูใหสอดคลองกับมาตรฐานการเรียนรูและตัวชี้วัดกลุมสาระการเรียนรู ศิลปะ ตาม 2 หลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พ.ศ. 2551 โดยจัดทําตามหลักการสําคัญ ดังนี้

1. ออกแบบการสอนเปนหนวยการเรียนรูอิงมาตรฐาน

คูมือครู ดนตรี ม.6 จัดทําเปนหนวยการเรียนรูตามลําดับสาระการเรียนรูที่ระบุไวในมาตรฐานการเรียนรู และตัวชี้วัด แตละหนวยจะกําหนดเปาหมายการสอนและจุดประสงคการเรียนรู (Objective Learning) กิจกรรม การเรียนรู (Learning Activities) และแนวทางการประเมินผลการเรียนรู (Learning Evaluation) ไวชดั เจน ครูผสู อน สามารถจัดทําแผนการสอนใหครอบคลุมมาตรฐานการเรียนรูแ ละตัวชีว้ ดั ทีเ่ ปนเปาหมายการเรียนรูข องแตละหนวย การเรียนรู (ตามแผนภูมิ) และสามารถบันทึกผลการจัดการเรียนการสอนไดอยางมั่นใจ



นรู

สภ

าพ

ผู

จุดป

น

ระส

เรีย

งค

ก

รีย า รเ

มาตรฐานการเรียนรู ตัวชี้วัดชั้นป

ทักษะการคิด การวัดประเมินผล การเรียนรู

กิจกรรมการเรียนรู

เทคนิคการสอน

แผนภูมิแสดงองคประกอบของการออกแบบการเรียนรูอิงมาตรฐานและเนนผูเรียนเปนสําคัญ

2. การจัดการเรียนรูที่ยึดผูเรียนเปนสําคัญ

แนวคิดในการจัดการเรียนการสอนที่ยึดผูเรียนเปนสําคัญ พัฒนามาจากปรัชญาและทฤษฎีการเรียนรู Constructivism ที่เชื่อวาการเรียนรูเปนกระบวนการที่เกิดขึ้นภายในสมองของผูเรียนแตละคน ผูเรียนเปนผูสราง ความรูโดยการเชื่อมโยงระหวางสิ่งที่ไดพบเห็นกับความรูหรือประสบการณเดิมที่มีอยู

คูม อื ครู

ทฤษฎีนี้มีความเชื่อวา นักเรียนทุกคนไดเรียนรูและมีความรูความเขาใจสิ่งตางๆ ติดตัวมากอนที่จะเขาสู หองเรียน ซึง่ เปนการเรียนรูท เี่ กิดจากบริบทและสิง่ แวดลอมรอบตัวนักเรียนแตละคน ดังนัน้ การจัดกระบวนการเรียนรู เสร�ม ในแตละบทเรียน ผูสอนจะตองคํานึงถึง

3

1) ความรูเดิมของนักเรียน การสอนที่ดีจึงตองเริ่มตนจากจุดที่วา นักเรียนมีความรูอะไรมาบาง แลวจึงให ความรูห รือประสบการณใหมเพือ่ ตอยอด จากความรูเดิม

2) ความรูเ ดิมของนักเรียนถูกตอง หรือไม ผูสอนตองปรับเปลี่ยนความรู ความเขาใจเดิมของนักเรียนใหถูกตอง และเปนพฤติกรรมการเรียนรูใหมที่มี คุณคาตอนักเรียน เพื่อสรางเจตคติหรือ ทัศนคติที่ดีตอการเรียน

3) นั ก เรี ย นสร า งความหมาย สําหรับตนเอง ผูสอนตองสงเสริมให นักเรียนนําขอมูลความรูที่ไดไปลงมือ ปฏิ บั ติ และประยุ ก ต ใ ช ค วามรู  อ ย า ง ถู ก ต อ ง ในบริ บ ทที่ เ ป น จริ ง ของชี วิ ต นักเรียน เพื่อขยายความรูใหลึกซึ้งและ มีคุณคาตอตัวนักเรียนมากที่สุด

แนวคิด Constructivism เนนใหผูเรียนสรางความรูโดยผานกระบวนการคิดและความอยากรูของตนเอง โดยมีผูสอนเปนผูสรางบรรยากาศการเรียนรูและกระตุนความสนใจ คอยจัดสถานการณใหผูเรียนเกิดความ ขัดแยงทางความคิดระหวางประสบการณเดิมกับประสบการณความรูใหม ผูเรียนจะพยายามปรับขอมูลใหม กับประสบการณที่มีอยูเดิม แลวสรางเปนความรูใหมหรือแนวคิดใหมๆ ไดดวยตนเอง

3. การบูรณาการกระบวนการคิด

การเรียนรูข องนักเรียนแตละคนจะเกิดขึน้ ทีส่ มองซึง่ ทําหนาทีร่ คู ดิ ภายใตสภาพแวดลอมทีเ่ อือ้ อํานวยและได รับการกระตนุ จูงใจอยางเหมาะสมสอดคลองกับสภาพจิตใจและความตองการของนักเรียน การจัดกระบวนการเรียนรู และสาระการเรียนรูท มี่ คี วามหมายตอผูเ รียน จะชวยกระตนุ ใหสมองรับรูแ ละสามารถเรียนรูไ ดอยางมีประสิทธิภาพ ตามขั้นตอนการทํางานของสมอง ดังนี้ 1) สมองจะเรียนรูและสืบคนโดย 2) สมองจะแยกแยะคุ ณค าของ การสังเกต คนหา ซักถาม และทดลอง สิง่ ตางๆ โดยการลงมติ ตัดสินใจ วิพากษ ปฏิบัติ จนคนพบความรูความเขาใจได วิจารณ แสดงความคิดเห็น ยอมรับหรือ อยางรวดเร็ว ตอตานตามอารมณความรูสึกที่เกิดขึ้น ในขณะที่เรียนรู

3) สมองจะประมวลเนื้อหาสาระ โดยการสรุปเปนความคิดรวบยอดจาก เรื่องราวที่ไดเรียนรูใหมนําไปผสมผสาน กับความรูหรือประสบการณเดิมที่ถูก จัดเก็บอยูในสมอง ผานการกลั่นกรอง เพื่อสังเคราะหเปนความรูความเขาใจ ใหมๆ หรือเปนเหตุผลทัศนคติใหมที่จะ ฝงแนนในสมองของผูเรียน

คูม อื ครู

การเรียนรูที่มีประสิทธิภาพจึงตองเปนการเรียนรูที่เกิดจากกระบวนการคิดของผูเรียน เพราะการเรียนรูจะ เกิดขึ้นเมื่อสมองรูคิดและตองเปนการคิดไดครบถวนตามขั้นตอนการทํางานของสมองผูเรียน โดยเริ่มตนจาก เสร�ม

4

1) ระดับการคิดขั้นพื้นฐาน ไดแก 2) ระดับลักษณะการคิด ไดแก 3) ระดับกระบวนการคิด ไดแก การสังเกต การจําแนก การคาดคะเน การคิดกวาง คิดลึกซึ้ง คิดหลากหลาย กระบวนการคิ ด อย า งมี วิ จ ารณญาณ การสื่อความหมาย การรวบรวมขอมูล คิดไกล คิดคลอง คิดอยางมีเหตุผล กระบวนการแกปญหา กระบวนการคิด การสรุปผล เปนตน เปนตน สรางสรรค กระบวนการคิดสังเคราะห วิจัย เปนตน

4. การบูรณาการกระบวนการเรียนรูพื้นฐานอาชีพ

กระทรวงศึกษาธิการมีนโยบายสงเสริมการเรียนพื้นฐานอาชีพในระดับการศึกษาขั้นพื้นฐาน เพื่อเสริมสราง ทักษะที่จําเปนสําหรับการประกอบอาชีพ และดํารงชีวิตในสังคมทองถิ่นของผูเรียนอยางมีความสุข และเปนการ เตรียมความพรอมดานกําลังคนใหมีทักษะพื้นฐานและศักยภาพในการทํางาน เพื่อการแขงขันและกาวสูประชาคม อาเซียนหรือประชาคมโลกตอไป 4.1 ทักษะพื้นฐานเพื่อการประกอบอาชีพ การจัดการเรียนการสอนเพื่อพัฒนาผูเรียนในรายวิชาพื้นฐาน ทุกกลุมสาระการเรียนรูและทุกระดับชั้นเรียน ผูสอนควรบูรณาการประสบการณการเรียนรูพื้นฐานอาชีพควบคู ไปกับการเรียนการสอนดานวิชาการ โดยฝกทักษะสําคัญตามที่สํานักวิชาการและมาตรฐานการศึกษา (สวก.) สํานักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน (สพฐ.) เสนอแนะไว ดังนี้ 1. ฝกทักษะกระบวนการคิด มีการวางแผนตลอดแนว เพื่อศึกษาขอมูลอาชีพ 2. ฝกการตัดสินใจอยางเปนระบบ โดยใชขอมูลจากการศึกษา คนควา แหลงเรียนรูในชุมชน เพื่อลด ความเสี่ยงในการลงทุนและเพิ่มความมั่นใจเรื่องการตลาด 3. ฝกกระบวนการวางแผน การผลิต และการจัดจําหนาย โดยนักเรียนคิดตนทุน กําไร ดวยตนเอง 4. ฝกการเรียนรูเรื่องคุณธรรม จริยธรรม ดานการประกอบอาชีพ และการทํางานกลุม โดยมีจิตอาสา เพื่อสวนรวม 5. ฝกการทํางานอยางมีประสิทธิภาพ มีการประเมินผล ปรับปรุง พัฒนา และสรางสรรคตอ ยอดผลผลิต 6. ฝกการเสริมสรางความเชื่อมั่น ความเพียรพยายาม เห็นคุณคาและภาคภูมิใจในตนเอง (Self Esteem) ในการประกอบอาชีพ และเจตคติในพื้นฐานทางอาชีพ การจัดการเรียนการสอนทีใ่ หผเู รียนไดลงมือปฏิบตั ทิ กั ษะดังกลาว จะชวยใหผเู รียนไดรบั ประสบการณจริง มีทักษะ ความสามารถ และความชํานาญในการทํางานที่จะใชในการประกอบอาชีพและเปนแรงงานที่มีคุณภาพ เขาสูตลาดแรงงานในอนาคต

คูม อื ครู

4.2 การจัดกระบวนการเรียนรูพื้นฐานอาชีพ การจัดกระบวนการเรียนรูมีความสําคัญอยางยิ่งที่จะชวยให นักเรียนมีการพัฒนาทั้งดานความรู ทักษะ และคุณลักษณะตามเปาหมายของหลักสูตร การพัฒนาผูเรียน ดานทักษะพื้นฐานอาชีพตองอาศัยกระบวนการเรียนรูที่หลากหลายเปนเครื่องมือที่จะนําไปสูคุณภาพที่ตองการ เสร�ม เทคนิควิธีการตางๆ ที่ผูสอนจะตองพิจารณาใหเหมาะสมกับเนื้อหาวิชาและวัยของผูเรียน โดยใหความสําคัญกับ 5 การฝกปฏิบัติและเนนการวัดประเมินผลจากการปฏิบัติตามสภาพจริง ดวยวิธีการที่จัดกิจกรรมการบูรณาการ ใหเหมาะสมกับวัยและระดับชั้นของผูเรียน สอดคลองกับมาตรฐานการเรียนรูและตัวชี้วัดของกลุมสาระตางๆ ที่กําหนดไวในหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พ.ศ. 2551 การวิเคราะหมาตรฐานและตัวชี้วัดที่จะนําไป จัดเนื้อหาความรูและทักษะ เพื่อพัฒนาผูเรียนดานพื้นฐานอาชีพ ดังตัวอยางตอไปนี้ 1. กลุมสาระการเรียนรูสังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม กลุมสาระการเรียนรูสังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม มุงเนนการพัฒนาใหผูเรียนมีความรู ความเขาใจเกีย่ วกับการดํารงชีวติ ของมนุษย การอยูร ว มกันในสังคมทีม่ คี วามเชือ่ มโยงสัมพันธกนั มีความแตกตาง กันอยางหลากหลาย สามารถจัดการทรัพยากรที่มีอยูอยางจํากัด และเขาใจการเปลี่ยนแปลง เพื่อชวยใหสามารถ ปรับตนเองกับบริบท และสภาพแวดลอม เปนพลเมืองดี มีความรับผิดชอบ มีความรู ทักษะ คุณธรรม และคานิยม ที่เหมาะสม มีมาตรฐานการเรียนรูและตัวชี้วัดที่เปนพื้นฐานของการประกอบอาชีพตางๆ เชน ส 4.3 ม.1/3 วิเคราะหอิทธิพลของวัฒนธรรมและภูมิปญญาไทยสมัยสุโขทัยและสังคมไทย ในปจจุบัน ส 4.3 ม.2/3 ระบุภมู ปิ ญ ญาและวัฒนธรรมไทยสมัยอยุธยาและธนบุรี และอิทธิพลของภูมปิ ญ ญา ดังกลาวตอการพัฒนาชาติไทยในยุคตอมา ส 4.3 ม.3/3 วิเคราะหภมู ปิ ญ ญาและวัฒนธรรมไทยสมัยรัตนโกสินทร และอิทธิพลตอการพัฒนา ชาติไทย ส 4.3 ม.4-6/3 วางแผนกําหนดแนวทางและการมีสวนรวมในการอนุรักษภูมิปญญาไทยและ วัฒนธรรมไทย การจัดการเรียนการสอนตามตัวชีว้ ดั ดังกลาวขางตนจะเปนทักษะพืน้ ฐาน และสรางเจตคติตอ อาชีพ เกีย่ วกับภูมปิ ญ ญาไทยในทองถิน่ เชน นักโบราณคดี นักประวัตศิ าสตร แพทยแผนโบราณ นวดแผนไทย ชางทอผา จักสาน นักดนตรีไทย การทําขนมหรืออาหารไทย เปนตน และเปนรากฐานของการศึกษาเพือ่ พัฒนาตอยอดอาชีพ ที่มีฐานของภูมิปญญาไทย

คูม อื ครู

2. กลุมสาระการเรียนรูภาษาไทย กลุม สาระการเรียนรูภ าษาไทยมุง เนนการพัฒนาใหผเู รียนมีความรูค วามสามารถในการใชภาษาไทย เสร�ม เพื่อการสื่อสาร เปนเครื่องมือในการเรียนรู การแสวงหาความรูและประสบการณตางๆ เพื่อพัฒนาความรู 6 กระบวนการคิดวิเคราะห วิจารณ และสรางสรรคใหทันตอการเปลี่ยนแปลงของสังคม และความกาวหนาทาง วิทยาศาสตร เทคโนโลยี จึงเปนกลุมสาระการเรียนรูที่เปนทักษะพื้นฐานการประกอบอาชีพทุกอาชีพ ตัวชี้วัดที่ สามารถนํามาพัฒนาทักษะอาชีพ เชน ท 2.1 ม.1/8 เขียนรายงานการศึกษาคนควาและโครงงาน ท 1.1 ม.4-6/8 สังเคราะหความรูจ ากการอานสือ่ สิง่ พิมพ สือ่ อิเล็กทรอนิกส และแหลงเรียนรูต า งๆ มาพัฒนาตน พัฒนาการเรียน และพัฒนาความรูทางอาชีพ ท 2.1 ม.4-6/4 ผลิตงานเขียนของตนเองในรูปแบบตางๆ ท 2.1 ม.4-6/5 ประเมินงานเขียนของผูอื่น แลวนํามาพัฒนางานเขียนของตนเอง การจัดการเรียนการสอนตามตัวชี้วัดดังกลาวขางตน จะเปนทักษะพื้นฐานของการนําไปสูอาชีพ ทุกอาชีพ และเปนการปูทางไปสูอาชีพเฉพาะเกี่ยวกับการเขียน เชน นักเขียน นักประพันธ นักหนังสือพิมพ นักวิจารณ เปนตน 3. กลุมสาระการเรียนรูวิทยาศาสตร กลุมสาระการเรียนรูวิทยาศาสตรมุงเนนการพัฒนาผูเรียนในการเชื่อมโยงความรูกับกระบวนการ มีทักษะสําคัญในการคนควาและสรางองคความรู พัฒนาวิธีการคิด ทั้งความคิดที่เปนเหตุเปนผล คิดสรางสรรค คิดวิเคราะห วิจารณ โดยใชกระบวนการในการสืบเสาะความรู การแกปญหาที่หลากหลาย เพื่อใหมีความรูความ เขาใจในธรรมชาติและเทคโนโลยี นําความรูไปใชอยางมีเหตุผล มีคุณธรรม และอยูในสังคมแหงการเรียนรูได อยางเหมาะสม โดยมีมาตรฐานการเรียนรูและตัวชี้วัดที่เปนพื้นฐานของการประกอบอาชีพตางๆ มากมาย เชน ว 1.1 ม.1/13 อธิบายหลักการและผลของการใชเทคโนโลยีชวี ภาพในการขยายพันธุ ปรับปรุงพันธุ และเพิ่มผลผลิตของพืช และนําความรูไปใชประโยชน ว 1.1 ม.2/4 อธิบายหลักการและผลของการใชเทคโนโลยีชวี ภาพในการขยายพันธุ ปรับปรุงพันธุ และเพิ่มผลผลิตของสัตว และนําความรูไปใชประโยชน ว 1.2 ม.4-6/3 สืบคนขอมูลและอภิปรายผลของเทคโนโลยีชวี ภาพทีม่ ตี อ มนุษย และสิง่ แวดลอม และนําความรูไปใชประโยชน การจัดการเรียนการสอนตามตัวชี้วัดดังกลาวขางตนจะเปนทักษะพื้นฐานของการนําไปสูอาชีพที่ เกี่ยวกับเกษตรกร วิทยาศาสตร การเกษตร นักวิจัย เปนตน 4. กลุมสาระการเรียนรูศิลปะ กลุมสาระการเรียนรูศิลปะ เปนกลุมสาระการเรียนรูที่ชวยพัฒนาใหผูเรียนมีความคิดสรางสรรค มีจนิ ตนาการทางศิลปะ ชืน่ ชมความงาม มีสนุ ทรียภาพ ซึง่ มีผลตอคุณภาพชีวติ มนุษย พัฒนาใหผเู รียนเกิดความรู ความเขาใจ มีทกั ษะวิธกี ารทางศิลปะ เกิดความซาบซึง้ ในคุณคาของศิลปะ เปดโอกาสใหผเู รียนแสดงออกอยางอิสระ โดยมีตัวอยางมาตรฐานและตัวชี้วัดที่เปนพื้นฐานของการประกอบอาชีพตางๆ มากมาย เชน คูม อื ครู

ทัศนศิลป ศ 1.1 ม.1/5 ศ 1.1 ม.2/3 ศ 1.1 ม.3/7

ออกแบบรูปภาพ สัญลักษณ หรือกราฟกอืน่ ๆ ในการนําเสนอความคิดและขอมูล วาดภาพดวยเทคนิคที่หลากหลายในการสื่อความหมายและเรื่องราวตางๆ เสร�ม สรางสรรคงานทัศนศิลปสอื่ ความหมายเปนเรือ่ งราวโดยประยุกตใชทศั นธาตุและ 7 หลักการออกแบบ ศ 1.1 ม.4-6/10 สรางสรรคงานทัศนศิลปไทย สากลโดยศึกษาจากแนวคิดและวิธีการสรางงาน ของศิลปนที่ตนชื่นชอบ การจัดการเรียนการสอนตามตัวชีว้ ดั ดังกลาวจะเปนทักษะพืน้ ฐานในการพัฒนาไปสูอ าชีพทีแ่ สดงออก ทางศิลปะและการสรางสรรค เชน จิตรกร นักออกแบบเสื้อผา เครื่องแตงกายและเครื่องใช สถาปนิก มัณฑนากร เปนตน ดนตรี ศ 2.1 ม.1/3 รองเพลงและใชเครื่องดนตรีบรรเลงประกอบการรองเพลงดวยบทเพลง ที่หลากหลาย ศ 2.1 ม.2/3 รองเพลงและเลนดนตรีเดี่ยวและรวมวง ศ 2.1 ม.3/3 รองเพลง เลนดนตรีเดี่ยวและรวมวง โดยเนนเทคนิคการรอง การเลน การแสดงออกและคุณภาพเสียง ศ 2.1 ม.4-6/4 อาน เขียน โนตดนตรีไทยและสากลในอัตราจังหวะตางๆ การจัดการเรียนการสอนตามตัวชีว้ ดั ดังกลาวจะเปนทักษะพืน้ ฐานในการพัฒนาไปสูอ าชีพทางดนตรี เชน นักรอง นักดนตรี นักแตงเพลง เปนตน นาฏศิลป ศ 3.1 ม.1/3 แสดงนาฏศิลปและละครในรูปแบบงายๆ ศ 3.1 ม.2/2 สรางสรรคการแสดงโดยใชองคประกอบนาฏศิลปและการละคร ศ 3.1 ม.3/6 รวมจัดงานการแสดงในบทบาทหนาที่ตางๆ ศ 3.1 ม.4-6/2 สรางสรรคละครสั้นในรูปแบบที่ชื่นชอบ การจัดการเรียนการสอนตามตัวชี้วัดดังกลาวจะเปนทักษะพื้นฐานในการพัฒนาไปสูอาชีพทาง นาฏศิลปหรือการแสดง เชน นาฏลีลา นักแสดง นักจัดการแสดง ผูกํากับการแสดง นักแตงบทละคร เปนตน 5. กลุมสาระการเรียนรูการงานอาชีพและเทคโนโลยี กลุมสาระการเรียนรูการงานอาชีพและเทคโนโลยี มุงพัฒนาใหผูเรียนมีฐานความรูความสามารถ และทักษะทีจ่ าํ เปนสําหรับนําไปปรับใชในการประกอบอาชีพและการศึกษาตอในสาขาอาชีพตางๆ ไดอยางหลากหลาย รวมทั้งใหเห็นแนวทางในการประกอบอาชีพและการศึกษาตอตามความรู ความถนัด และความสนใจ มาตรฐาน และตัวชี้วัดของกลุมสาระการเรียนรูการงานอาชีพและเทคโนโลยีสวนใหญมีลักษณะเปนทักษะกระบวนการทํางาน ซึง่ ผูส อนสามารถจัดเนือ้ หาและกิจกรรมการสอนใหสอดคลองกับความตองการของผูเ รียนและทองถิน่ ได เพือ่ พัฒนา ไปสูการประกอบอาชีพตางๆ เชน คูม อื ครู

ง 1.1 ม.4-6/2 สรางผลงานอยางมีความคิดสรางสรรคและมีทักษะการทํางานรวมกัน ง 1.1 ม.4-6/7 ใชพลังงาน ทรัพยากรในการทํางานอยางคุมคาและยั่งยืน เพื่อการอนุรักษ สิ่งแวดลอม เสร�ม 8 ง 4.1 ม.2/3 มีทักษะพื้นฐานที่จําเปนสําหรับการประกอบอาชีพที่สนใจ ง 4.1 ม.3/3 ประเมินทางเลือกในการประกอบอาชีพที่สอดคลองกับความรู ความถนัด และ ความสนใจของตนเอง ง 4.1 ม.4-6/2 เลือกและใชเทคโนโลยีอยางเหมาะสมกับอาชีพ ง 4.1 ม.4-6/3 มีประสบการณในอาชีพที่ถนัดและสนใจ การจัดรายวิชาพื้นฐานในกลุมสาระการเรียนรูการงานอาชีพและเทคโนโลยีจึงสามารถดําเนินการ ไดอยางหลากหลาย ทัง้ อาชีพในกลมุ เกษตรกรรม อุตสาหกรรม พาณิชยกรรม ความคิดสรางสรรค และการบริหาร จัดการและการบริการ ตามนโยบายของกระทรวงศึกษาธิการ และสอดคลองกับบริบทของทองถิ่น ความพรอม ของสถานศึกษา และความตองการของผูเรียนเปนสําคัญ เพือ่ เปนแนวทางการพัฒนาหลักสูตรการเรียนการสอนใหสนองตามนโยบายการจัดการเรียนการสอน พื้นฐานอาชีพในระดับการศึกษาขั้นพื้นฐานของรัฐบาลและกระทรวงศึกษาธิการ ผูจัดทําจึงวิเคราะหมาตรฐาน การเรียนรูและตัวชี้วัดในรายวิชา ทัศนศิลป ที่สอดคลองกับทักษะปฏิบัติ เพื่อเตรียมความพรอมดานพื้นฐานอาชีพ โดยเสนอแนะกิจกรรมการเรียนรูไวเปนแนวทางในการจัดการเรียนการสอนบูรณาการประสบการณการทํางานแก ผูเรียน ใหบรรลุเจตนารมณของพระราชบัญญัติการศึกษาแหงชาติ พ.ศ. 2542 มาตรา 7 ที่ระบุใหการจัดการศึกษา ตองปลูกฝงใหเยาวชนมีความรูอันเปนสากล มีจิตสํานึกในการอนุรักษทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอม ตลอดจนมีความสามารถในการประกอบอาชีพ รูจักพึ่งตนเอง และมีความคิดสรางสรรค เพื่อการดํารงชีวิต การศึกษาตอ และการประกอบอาชีพอยางมีคุณภาพของผูเรียนตอไปในอนาคต

คูม อื ครู

5. การใชวัฏจักรการเรียนรู 5E

รูปแบบการสอนที่สัมพันธกับกระบวนการคิดและการทํางานของสมองของผูเรียนที่นิยมใชอยางแพรหลาย คือ วัฏจักรการเรียนรู 5E ซึ่งผูจัดทําคูมือครูไดนํามาใชเปนแนวทางออกแบบกิจกรรมการเรียนการสอนในคูมือครู เสร�ม 9 ฉบับนี้ตามลําดับขั้นตอนการเรียนรู ดังนี้ ขั้นที่ 1 กระตุนความสนใจ (Engage) เปนขัน้ ทีผ่ สู อนนําเขาสูบ ทเรียน เพือ่ กระตุน ความสนใจของนักเรียนดวยเรือ่ งราว หรือเหตุการณทนี่ า สนใจ โดยใชเทคนิควิธกี ารสอนและคําถามทบทวนความรูห รือประสบการณเดิมของผูเ รียน เพือ่ เชือ่ มโยงผูเ รียนเขาสู บทเรียนใหม ชวยใหนักเรียนสามารถสรุปประเด็นสําคัญที่เปนหัวขอการเรียนรูของบทเรียนได จึงเปนขั้นตอน การสอนที่สําคัญ เพราะเปนการเตรียมความพรอมและสรางแรงจูงใจใฝเรียนรูแกผูเรียน ขั้นที่ 2 สํารวจคนหา (Explore) เปนขั้นที่ผูสอนเปดโอกาสใหผูเรียนสังเกตและรวมมือกันสํารวจ เพื่อใหเห็นปญหา รวมถึงวิธีการศึกษา คนควาขอมูลความรูที่จะนําไปสูความเขาใจประเด็นปญหานั้นๆ เมื่อนักเรียนทําความเขาใจในประเด็นหัวขอที่จะศึกษาคนควาอยางถองแทแลวก็ลงมือปฏิบัติ เพื่อเก็บ รวบรวมขอมูลความรู สํารวจตรวจสอบ โดยวิธกี ารตางๆ เชน สัมภาษณ ทดลอง อานคนควาขอมูลจากเอกสาร แหลงขอมูลตางๆ จนไดขอมูลความรูตามที่ตั้งประเด็นศึกษาไว ขั้นที่ 3 อธิบายความรู (Explain) เปนขั้นที่ผูสอนมีปฏิสัมพันธกับผูเรียน เชน ใหการแนะนํา ตั้งคําถามกระตุนใหคิด เพื่อใหผูเรียนไดคนหา คําตอบ และนําขอมูลความรูจากการศึกษาคนควาในขั้นที่ 2 มาวิเคราะห แปลผล สรุปผล และนําเสนอผล ที่ไดศึกษาคนความาในรูปแบบสารสนเทศตางๆ เชน เขียนแผนภูมิ แผนผังแสดงมโนทัศน เขียนความเรียง เขียนรายงาน เปนตน สมองของผูเรียนจะทําหนาที่คิดวิเคราะห สังเคราะหอยางเปนระบบ ขั้นที่ 4 ขยายความเขาใจ (Expand) เปนขั้นที่ผูสอนไดใชเทคนิควิธีการสอนที่ชวยพัฒนาผูเรียนใหนําความรูที่เกิดขึ้นไปคิดคนตอๆ ไป เพื่อพัฒนาทักษะการเรียนรูและการทํางานรวมกันเปนกลุม ระดมสมองเพื่อคิดสรางสรรครวมกัน นักเรียนสามารถนําความรูที่สรางขึ้นใหมไปเชื่อมโยงกับประสบการณเดิม โดยนําขอสรุปที่ไดไปอธิบาย ในเหตุการณตางๆ หรือนําไปปฏิบัติในสถานการณใหมๆ ที่เกี่ยวของกับชีวิตประจําวันของตนเอง เพื่อขยาย ความรูค วามเขาใจใหกวางขวางยิง่ ขึน้ สมองของผูเ รียนทําหนาทีค่ ดิ ริเริม่ สรางสรรคอยางมีคณ ุ ภาพ เสริมสราง วิสัยทัศนใหกวางไกลออกไป คูม อื ครู

เสร�ม

10

ขั้นที่ 5 ตรวจสอบผล (Evaluate) เปนขัน้ ทีผ่ สู อนประเมินมโนทัศนของผูเ รียน โดยตรวจสอบจากความคิดทีเ่ ปลีย่ นไปและความคิดรวบยอด ที่เกิดขึ้นใหม ตรวจสอบทักษะ กระบวนการปฏิบัติ การแกปญหา การตอบคําถามรวบยอด และการเคารพ ความคิดหรือยอมรับเหตุผลของคนอื่น เพื่อการสรางสรรคความรูรวมกัน นักเรียนสามารถประเมินผลการเรียนรูของตนเอง เพื่อสรุปผลวานักเรียนมีความรูอะไรเพิ่มขึ้นมาบาง มากนอยเพียงใด และจะนําความรูเหลานั้นไปประยุกตใชในการเรียนรูเรื่องอื่นๆ ไดอยางไร นักเรียนจะเกิด เจตคติและเห็นคุณคาของตนเองจากผลการเรียนรูที่เกิดขึ้น ซึ่งเปนการเรียนรูที่มีความสุขอยางแทจริง การจัดกิจกรรมการเรียนรูตามวัฏจักรการสรางความรูแบบ 5E จึงเปนรูปแบบการเรียนการสอนที่เนน ผูเรียนเปนสําคัญ โดยสงเสริมใหผูเรียนใชกระบวนการสรางความรูดวยตนเอง ฝกฝนใหใชกระบวนการคิด และกระบวนการกลุมอยางชํานาญ กอใหเกิดทักษะการเรียนรูและทักษะชีวิตที่มีคุณภาพ ตามเปาหมายของ การปฏิรูปการศึกษาทศวรรษที่ 2 (พ.ศ. 2552-2561) ทุกประการ คณะผูจัดทํา

คูม อื ครู

แถบสีและสัญลักษณ ที่ใชสื่อความหมายในคูมือครู 1. แถบสี

แถบสีแสดงขั้นตอนการสอนและการจัดกิจกรรม แบบ 5E เพื่อใหครูทราบวาเปนขั้นการสอนขั้นใด เสร�ม สีแดง

สีเขียว

สีสม

กระตุน ความสนใจ

สํารวจคนหา

อธิบายความรู

•

•

•

Engage

เปนขั้นที่ผูสอนเลือกใช เทคนิคกระตุนความ สนใจ เพื่อโยงเขาสู บทเรียน

Explore

เปนขั้นที่ผูสอนให ผูเรียนสํารวจปญหา และศึกษาขอมูล

Explain

เปนขั้นที่ผูสอนให ผูเรียนคนหาคําตอบ จนเกิดความรูเชิง ประจักษ

สีฟา

สีมวง

ขยายความเขาใจ Expand

•

11

เปนขั้นที่ผูสอนให ผูเรียนนําความรูไป คิดคนตอๆ ไป

ตรวจสอบผล Evaluate

•

เปนขั้นที่ผูสอน ประเมินมโนทัศน ของผูเรียน

สัญลักษณ

2. สัญลักษณ

วัตถุประสงค

เปาหมาย การเรียนรู • แสดงเปาหมาย การเรียนรูที่ นักเรียนตอง บรรลุตาม ตัวชี้วัด

หลักฐาน เกร็ดแนะครู แสดงผล การเรียนรู • แสดงรองรอย หลักฐานที่ แสดงผล การเรียนรู ตามตัวชี้วัด

นักเรียน ควรรู

B

@

NET

B

มุม IT

ขอสอบ

พื้นฐาน อาชีพ

• แทรกความรู • ขยายความรู • แนะนําแหลง • วิเคราะหแนว • กิจกรรม เสริมสําหรับครู เพิ่มเติมจาก คนควาจาก ขอสอบ O-NET สําหรับครู ขอเสนอแนะ เนื้อหา เพื่อให เว็บไซต เพื่อให เพือ่ ใหครู เพือ่ ใชเปน ขอควรระวัง นักเรียนไดมี ครูและนักเรียน เนนยํ้าเนื้อหา แนวทางใน ขอสังเกต ความรูม ากขึ้น ไดเขาถึงขอมูล ที่มักออก การชวยพัฒนา แนวทางการ ความรูที่ ขอสอบ O-NET อาชีพใหกับ จัดกิจกรรม หลากหลาย • ขอสอบ O-NET นักเรียน และอื่นๆ พิจารณาออก เพื่อประโยชน ขอสอบจาก ในการจัดการ เนื้อหา ม.4, 5 เรียนการสอน และ 6

คูม อื ครู

ตัวชี้วัดและสาระการเรียนรูแกนกลาง (คัดมาเฉพาะที่ใชกับชั้น ม.4-6)* สาระที่ 2 ดนตรี เสร�ม มาตรฐาน ศ 2.1 เขาใจและแสดงออกทางดนตรีอยางสรางสรรค วิเคราะห วิพากษวิจารณคุณคาดนตรี ถายทอด ความรูสึก ความคิดตอดนตรีอยางอิสระชื่นชม และประยุกตใชในชีวิตประจําวัน 12 ชั้น

ม.4-6

ตัวชี้วัด

สาระการเรียนรูแกนกลาง

1. เปรียบเทียบรูปแบบของ บทเพลงและวงดนตรี แตละประเภท

• การจัดวงดนตรี - การใชเครื่องดนตรีในวงดนตรีประเภทตางๆ - บทเพลงที่บรรเลงโดยวงดนตรีประเภทตางๆ

2. จําแนกประเภทและรูปแบบ ของวงดนตรีทั้งไทยและสากล

• ประเภทของวงดนตรี - ประเภทวงดนตรีไทย - ประเภทวงดนตรีสากล

3. อธิบายเหตุผลที่คนตาง • ปจจัยในการสรางสรรคผลงานดนตรีในแตละวัฒนธรรม วัฒนธรรมสรางสรรคงานดนตรี - ความเชื่อกับการสรางสรรคงานดนตรี - ศาสนากับการสรางสรรคงานดนตรี แตกตางกัน - วิถีชีวิตกับการสรางสรรคงานดนตรี - เทคโนโลยีกับการสรางสรรคงานดนตรี 4. อาน เขียน โนตดนตรีไทยและ • เครื่องหมายและสัญลักษณทางดนตรี - เครื่องหมายกําหนดอัตราจังหวะ สากลในอัตราจังหวะตางๆ - เครื่องหมายกําหนดบันไดเสียง • โนตบทเพลงไทยอัตราจังหวะ 2 ชั้น และ 3 ชั้น 5. รองเพลง หรือเลนดนตรีเดี่ยว • เทคนิค และการถายทอดอารมณเพลงดวยการรองบรรเลง เครื่องดนตรีเดี่ยวและรวมวง และรวมวงโดยเนนเทคนิค การแสดงออกและคุณภาพของ การแสดง * สํานักวิชาการและมาตรฐานการศึกษา สํานักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน, กระทรวงศึกษาธิการ. ตัวชี้วัดและสาระการเรียนรูแกนกลาง กลุมสาระการเรียนรูศิลปะ. (กรุงเทพมหานคร : โรงพิมพชุมนุมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย, 2551), หนา 22-36. คูม อื ครู

ชั้น

ตัวชี้วัด

ม.4-6

6. สรางเกณฑสําหรับประเมิน คุณภาพการประพันธและการ เลนดนตรีของตนเองและผูอื่น ไดอยางเหมาะสม

สาระการเรียนรูแกนกลาง

• เกณฑในการประเมินผลงานดนตรี - คุณภาพของผลงานทางดานดนตรี - คุณคาของผลงานทางดานดนตรี

เสร�ม

13

7. เปรียบเทียบอารมณและความ • การถายทอดอารมณ ความรูสึกของงานดนตรีจากแตละ รูสึกที่ไดรับจากงานดนตรีที่มา วัฒนธรรม จากวัฒนธรรมตางกัน 8. นําดนตรีไปประยุกตใชงานอื่นๆ • ดนตรีกับการผอนคลาย • ดนตรีกับการพัฒนามนุษย • ดนตรีกับการประชาสัมพันธ • ดนตรีกับการบําบัดรักษา • ดนตรีกับธุรกิจ • ดนตรีกับการศึกษา

คูม อื ครู

เสร�ม

มาตรฐาน ศ 2.2 เขาใจความสัมพันธระหวางดนตรี ประวัตศิ าสตร และวัฒนธรรม เห็นคุณคางานดนตรีทเี่ ปนมรดก ทางวัฒนธรรม ภูมิปญญาทองถิ่น ภูมิปญญาไทยและสากล

14

ชั้น

ม.4-6

ตัวชี้วัด

สาระการเรียนรูแกนกลาง

1. วิเคราะหรูปแบบของดนตรีไทย • รูปแบบบทเพลงและวงดนตรีไทยแตละยุคสมัย และดนตรีสากลในยุคสมัยตางๆ • รูปแบบบทเพลงและวงดนตรีสากลแตละยุคสมัย 2. วิเคราะหสถานะทางสังคมของ • ประวัตสิ งั คีตกวี นักดนตรีในวัฒนธรรมตางๆ 3. เปรียบเทียบลักษณะเดนของ ดนตรีในวัฒนธรรมตางๆ

• ลักษณะเดนของดนตรีในแตละวัฒนธรรม - เครื่องดนตรี - วงดนตรี - ภาษา เนื้อรอง - สําเนียง - องคประกอบบทเพลง

4. อธิบายบทบาทของดนตรีใน การสะทอนแนวความคิดและ คานิยมที่เปลี่ยนไปของคนใน สังคม

• บทบาทดนตรีในการสะทอนสังคม - คานิยมของสังคมในผลงานดนตรี - ความเชื่อของสังคมในผลงานดนตรี

5. นําเสนอแนวทางในการสงเสริม • แนวทางและวิธีการในการสงเสริมอนุรักษดนตรีไทย และอนุรักษดนตรีในฐานะ มรดกของชาติ

คูม อื ครู

คําอธิบายรายวิชา รายวิชา ดนตรี ชั้นมัธยมศึกษาปที่ 6 รหัสวิชา ศ…………………………………

กลุมสาระการเรียนรู ศิลปะ เสร�ม ภาคเรียนที่ …….. 15 เวลา …….. ชั่วโมง/ป

ศึกษาเปรียบเทียบการจัดวงดนตรี รูปแบบของบทเพลงทีบ่ รรเลงโดยวงดนตรีแตละประเภทจําแนกประเภทและ รูปแบบของวงดนตรีไทยและวงดนตรีสากล เขาใจอิทธิพลของวัฒนธรรมตอการสรางสรรคงานดนตรีโดยใชกระบวนการ คิดวิเคราะหเพื่ออธิบายเหตุผล หรือปจจัยที่คนแตละวัฒนธรรมสรางสรรคงานดนตรีแตกตางกัน ฝกปฏิบัติการอาน เขียน โนตดนตรีไทยและสากลในอัตราจังหวะตางๆ มีทักษะในการรองเพลงหรือบรรเลง ดนตรีเดี่ยวและรวมวง โดยเนนเทคนิคการแสดงออกและคุณภาพของการแสดง สรางเกณฑสําหรับประเมินคุณภาพ การประพันธและการเลนดนตรีของตนเองและผูอื่นไดอยางเหมาะสม เปรียบเทียบอารมณ และความรูสึกที่ไดรับ จากงานดนตรีที่มาจากวัฒนธรรมตางกัน มีทักษะในการนําดนตรีไปประยุกตใชใหเกิดประโยชนในงานอื่นๆ ไดอยาง เหมาะสมและเห็นคุณคา วิเคราะหรูปแบบของดนตรีไทยและดนตรีสากลในยุคสมัยตางๆ พรอมทั้งศึกษาและวิเคราะหสถานะทางสังคม ของดนตรีเพื่อเปรียบเทียบลักษณะเดนของดนตรีในวัฒนธรรมตางๆ ศึกษา วิเคราะหบทบาทของดนตรีในการสะทอนแนวความคิด คานิยม และความเชื่อที่เปลี่ยนไปของคนใน สังคม โดยใชกระบวนการอภิปรายในการนําเสนอแนวทางและวิธีการในการสงเสริมและอนุรักษเพื่อใหตระหนักและ เห็นคุณคาของดนตรีในฐานะมรดกทางวัฒนธรรมของชาติ ตัวชี้วัด ศ 2.1 ม.4-6/1 ศ 2.2 ม.4-6/2

ม.4-6/4 ม.4-6/3

ม.4-6/5 ม.4-6/4

ม.4-6/7 ม.4-6/5

รวม 8 ตัวชี้วัด

คูม อื ครู

คูม อื ครู

ÇÔà¤ÃÒÐË Áҵðҹ¡ÒÃàÃÕ¹ÃÙጠÅеÑǪÕÇé ´Ñ ÃÒÂÇÔªÒ ´¹µÃÕ Á.6

หมายเหตุ

✓เฉพาะที่สอดคลองกับตัวชี้วัด

✓

2

3

ม.6 เทานั้น ตัวชี้วัดที่เหลือจัดการเรียนการสอนในชั้น ม.4 และ ม.5

หนวยการเรียนรูที่ 5 : การปฏิบัติดนตรีสากล

หนวยการเรียนรูที่ 4 : ความรูเกี่ยวกับดนตรีสากล

หนวยการเรียนรูที่ 3 : การปฏิบัติดนตรีไทย

หนวยการเรียนรูที่ 2 : ความรูเกี่ยวกับดนตรีไทย

หนวยการเรียนรูที่ 1 : ดนตรีกับวัฒนธรรม

1

✓

✓

4

✓

✓

5

สาระที่ 1 มาตรฐาน ศ 2.1 ตัวชี้วัด 6

✓

7

8

1

✓

✓

2

✓

3

✓

✓

✓

4

มาตรฐาน ศ 2.2 ตัวชี้วัด

16

หนวยการเรียนรู

มาตรฐานการเรียนรูและตัวชี้วัด

คําชี้แจง : ใหผูสอนใชตารางน�้ตรวจสอบความสอดคลองของเน�้อหาสาระการเรียนรูในหนวยการเรียนรูกับมาตรฐานการเรียนรูและตัวชี้วัดชั้นป

ตาราง

เสร�ม ✓

5

กระตุน ความสนใจ Engage

สํารวจคนหา Explore

อธิบายความรู Explain

ขยายความเขาใจ ตรวจสอบผล Expand

Evaluate

˹ѧÊ×ÍàÃÕ¹ ÃÒÂÇÔªÒ¾×é¹°Ò¹

ดนตรี ม.๖ ชั้นมัธยมศึกษาปที่ ๖

กลุมสาระการเรียนรูศิลปะ ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช ๒๕๕๑

ผูเรียบเรียง

รศ. สําเร็จ คําโมง นายสุดใจ ทศพร รศ. ดร. ณรงคชัย ปฎกรัชต ผศ. มณฑา กิมทอง นายชนินทร พุมศิริ ผศ. ดร. อนรรฆ จรัณยานนท

ผูตรวจ

ผศ. เดชน คงอิ่ม นายโฆษิต มั่นคงหัตถ นายสิทธิชัย ตันเจริญ

บรรณาธิการ

ดร. มนัส แกวบูชา นายสมเกียรติ ภูระหงษ

ผูจัดทําคูมือครู

สุดใจ ทศพร ผศ. มณฑา กิมทอง สุนิสา รังสิพุฒิกุล พิมพครั้งที่ ๑

สงวนลิขสิทธิ์ตามพระราชบัญญัติ รหัสสินคา ๓๖๑๕๐๐๒ รหัสสินคา ๓๖๔๕๐๐๒

¤Œ¹¤ÇÒÁÃÙŒ¢ÂÒ¤ÇÒÁ¤Ô´¨Ò¡

EB GUIDE

ที่พิมพกํากับหัวขอสําคัญในหนังสือเรียนหลักสูตรแกนกลางฯ ผาน www.aksorn.com ไปยังแหลงความรูทั่วไทย-ทั่วโลก

กระตุน ความสนใจ สํารวจคนหา Engage

Explore

อธิบายความรู ขยายความเขาใจ ตรวจสอบผล Expand

Explain

Evaluate

(ยอจากฉบับนักเรียน 20%)

¤íÒá¹Ð¹íÒ¡ÒÃ㪌˹ѧÊ×ÍàÃÕ¹

หนังสือเรียน ดนตรีเลมนี้ ใชประกอบการเรียนการสอนรายวิชาพื้นฐาน กลุมสาระการเรียนรูศิลปะ ชั้นมัธยม ศึกษาปที่ ๖ เนื้อหาตรงตามสาระการเรียนรูแกนกลางขั้นพื้นฐาน อานทําความเขาใจงาย ใหทั้งความรูและชวยพัฒนาผูเรียน ตามหลักสูตรและตัวชี้วัด เนื้อหาสาระแบงออกเปนหนวยการเรียนรูตามโครงสรางรายวิชา สะดวกแกการจัดการเรียน การสอนและการวัดผลประเมินผล พรอมเสริมองคประกอบอื่นๆ ที่จะชวยทําใหผูเรียนไดรับความรูอยางมีประสิทธิภาพ ¨Ñ´¡ÅØ‹Áà¹×éÍËÒ໚¹Ë¹‹Ç¡ÒÃàÃÕ¹ÃÙŒ Êдǡᡋ¡ÒèѴ¡ÒÃàÃÕ¹¡ÒÃÊ͹

à¹×éÍËҵçµÒÁÊÒÃСÒÃàÃÕ¹Ãٌ᡹¡ÅÒ§ ãËŒ¤ÇÒÁÃÙŒáÅÐàÍ×é͵‹Í¡ÒùíÒä»ãªŒÊ͹à¾×èÍ ãËŒºÃÃÅصÑǪÕéÇÑ´ áÅÐÊÌҧ¤Ø³ÅѡɳРÍѹ¾Ö§»ÃÐʧ¤

à¡ÃÔ¹è ¹íÒà¾×Íè ãˌࢌÒ㨶֧ÊÒÃÐÊíÒ¤ÑÞ ã¹Ë¹‹Ç·Õè¨ÐàÃÕ¹

านิยมของสังคมไทย

๒. แนวโนมการเปลี่ยนแปลงค ตอดนตรีสากล

ดนตรีสากลไ อย า งต อ เนื่ อ ง ดเผยแพรเขามาสูส งั คมไทย ความเชื่อตางๆ และ ทํ า ให เ กิ ด ค า นิ ยมแล ะ มากมาย ซึ่งปรา กิจกรรมของคนในส กฏอยูใน ควรศึกษาถึงคา ังคมไทย ดังนั้น เราจึง นิยมและความเช รวมทั้งแนวโนมการเ ื่อดังกลาว ไทยที่มีตอดนตรี ปลี่ยนแปลงของคานิยม สังคีตกวีสากล เพืสากล ตลอดจนประวัติของ ศึกษาดนตรีสากลออ่ จะไดร บั ประโยชนจากการ ยางเต็มที่

ô ความรูเกี่ยวกับดนตรีสากล

หนวยการเรียนรู

ตัวชี้วัด

● ●

วิเคราะหสถานะทา งสั อธิบายบทบาทของดนงคมของนักดนตรีในวัฒนธรรมต างๆ ทีเ่ ปลีย่ นแปลงไปของคนตรีในการสะทอนแนวความคิดและค (ศ ๒.๒ ม.๔-๖/๒) านิยม ในสังคม (ศ ๒.๒ ม.๔-๖/๔)

สาระการเรียนรู

● ●

แกนกลาง

ประวัติสังคีตกวี บทบาทดนตรีในการสะ ทอ

นสังคม

สากลที่ไดอธิบายมาขางตน วามเชื่อของคนไทยตอดนตรี กจนเปนสวนสําคัญของ หากวิเคราะหจากคานิยมและค ฝงรากลึ ่อที่คนไทยมีตอดนตรีสากลได พื้นที่ จะเห็นไดวา คานิยมและความเชื แลว และมีแนวโนมที่จะแพรขยายครอบคลุมไปทั่วทุก ีย จาก วัฒนธรรมดนตรีของคนไทยไปเส ชีวิตประจําวันของคนเราในสมัยปจจุบัน เราไมอาจพน วิถี ากล ของประเทศไทย เนื่องจากใน าอะไร อยูที่ไหน และเมื่อไร เรามักจะไดยินเสียงดนตรีส ะ วาจะทํ ไม ชอบแล ด ่ น ไ ี ราชื ่ ี เ ี ท งดนตร ย ี งดนตร ย ลของเส เสี ้ ง พ ธิ ทั น ท อิ กทีแ่ ละทุกเวลา ซึง่ อาจเป บทุ อ กื ู  เ มเราอย อ ล มาแวด น ้ า สิ ง ้ สอดแทรกเข หลานั้นก็ลวนมีอิทธิธพิ ลตอเราทั ไปทั่วโลก รวมทั้ง เ ี งดนตร ย สี เ แต ง จฟ ใ ส ใ เสียงดนตรีที่เราไม นตก แตดนตรีสากลก็ไดเผยแพร ะวั องชาวต ข ม ย นิ ดนตรี น ป แมดนตรีสากลจะเ มของประชาชนทั่วไปตามกระแส สียง จุบันดนตรีสากลไดเปนที่นิย นธผานทางสื่อวิทยุกระจายเ ในประเทศไทยดวย และปจ งการโฆษณาและประชาสัมพั อด ของคนในสังคม และกระแสขอ ใหผูคนในสังคมไทยไดรับฟง และซึมซับดนตรีสากลตล ไป ับสนุน และโทรทัศน ซึ่งเปนการสน ังคมไทยมิไดมีการเปลี่ยนแปลง ่ยน การดํารงอยูของดนตรีสากลในส ดนตรีสากลก็ไดมีการปรับเปลี ๒๔ ชั่วโมง จึงอาจกลาวไดวา งคนรุนใหม รวมทั้งดนตรีไทยและ การประสมวงโดยการนําเครื่อง ทั้งยังอยูในความตองการขอ ไทยหลายลักษณะ เชน ของคน ต ิ ว ี ช ี ถ นวิ ใ  รงอยู า และดํ เขาหากัน กัน ดนตรีไทยและสากลมาประสม การปรับปรุงแนวเพลง โดยนํ า เพลงเ ดิ ม มา นํ า เสนอใ นรู ป แบบ ใหมดังปรากฏใหเห็น การบรรเลงเพลงไทย ดวยวงดนตรีสากล หรือการนําเพลงตาม แนวสากลมาแตงเปน เพลงเถา เปนตน

ÁØÁ´¹µÃÕÊÒÃФÇÒÁÃÙŒà¾ÔèÁàµÔÁ¨Ò¡à¹×éÍËÒ ÁÕá·Ã¡à»š¹ÃÐÂÐæ เมื่อเขาสูยุคคริสตศตวรรษที่ ๒๐ ดนตรีดวยวิธีการทางไฟฟา ประพั นักประพันธไดเริ่มมีการใหความสนใจกับการสรางสรรค นธดนตรีโดยการใชคอมพิวเตอร และเครื่องสังเคราะหเสียง (Synth esizer) ทํ า ให เ กิ ด ดนตรี อิ เ ล็ ก ทรอนิ ก ส ขึ้ น ๒ ชนิ ด คื อ ชนิดแรกเปนการนําเอาเสียงตางๆ ในธรรมชาติมาบันทึก เชน เสีย ง คนพูด เสียงนํ้าไหล เสียงนกหว ีด เปนตน จากนั้นนํามาเปลี่ยนแปลง นํ้าเสียงทางไฟฟาดวยวิธีการตา งๆ เชน เปลี่ยนความเร็วของเสนเทปให เครื่องเลนเพลงแบบพกพาขน าดเล็ก เปนหนึ เร็วขึ้นหรือชาลง แลวจึงนํามาปะต โลยีทาง ิด อยดนตรีที่กาวไกลและทันสมัย ซึ่งในปจจุบันได่งรในเทคโน ับความนิยมเปน างมาก ปะตอกัน ส ว นชนิ ด ที่ ส องก็ คื อ การสร  า งดนตร ี ท ่ ี ป ระกอบ ด ว ยนํ้ า เสี ย งที่ ส ร า งขึ้ น ใหม จ ากอุ อิเล็กทรอนิกส เชน คอมพิวเตอร ป กรณ หรือ เสียงในขนาดระยะหางที่เปนไมโครโ เครื่องสังเคราะหเสียง ทําใหเกิดเสียงใหมๆ และระดับ ทน (Micro tone) หรือใชอุปกรณ ใหเสมือนกับเสียงของเครื่องดนตรี อิเล็กทรอนิกสสรางเสียง ที่เกิดจากเสียงธรรมชาติ โลกของเทคโนโลยีที่เกี่ยวของกับ ดนตรีมีการเปลี่ยนแปลงไปอยางรวดเร สิ่งใหมๆ เกิดขึ้นอยูตลอดเวลา ็ว ซึ่งมีการทดลอง และการดนตรีที่เกี่ยวของเทคโน โลยีก็พัฒนาตอไปอยางไมมีที่ สิ้นสุด

ÁØÁ´¹µÃÕ

เครื่องสังเคราะหเสียง

เครื่องสังเคราะหเสียง (Synthesizer) เปนเครื่องดนตรีอิเล็กทรอนิกสชนิด ใช ก ระแสไฟ ฟ า ซึ่ ง ออกแบบ มาเพื หนึ่ง ที่ปรับเปลี่ยนคลื่นเสียงโดย ่อ ใชสังเคราะหเสียงในการอัดเสียงของ เครื่องดนตรี โดยใชเทคนิคตางๆ เชน การเพิ่มเสียง การลดเสียง การทํ าให คลื่นเสียงผิดเพี้ยนรูปรางไป ซึ่งนั บวา เปนเทคโนโลยีทชี่ ว ยในการพฒั นาดนตร ี ใหมีความสรางสรรคและกาวหนายิ ่งขึ้น http://www.aksorn.com/LC/Mu/M

๗๐

µÑǪÕÇé ´Ñ áÅÐÊÒÃСÒÃàÃÕ¹ÃÙጠ¡¹¡ÅÒ§ µÒÁ·ÕËè ÅÑ¡Êٵà ¡íÒ˹´ à¾×èÍãËŒ·ÃÒº¶Ö§à»‡ÒËÁÒÂ㹡ÒÃÈÖ¡ÉÒ Design ˹ŒÒẺãËÁ‹ ÊǧÒÁ ¾ÔÁ¾ ô ÊÕ µÅÍ´àÅ‹Á ª‹ÇÂãˌ͋ҹ·íÒ¤ÇÒÁࢌÒã¨ä´Œ§‹ÒÂ

่องดนตรีไทย :

ซอดวง

๖ ไดแก ซอดวง

ครื ึกษาปที่ ิในระดับชั้นมัธยมศ กปฏิบัติ และบทเพลง ๓. หลักการปฏิบี่เสนอัติเแนะใ หผูเรียนฝกปฏิบัต เสียง วิธีการฝ

เครื่องดนตรีไทยท ผูฝกควรศึกษาเกี่ยวกับลักษณะ ประสบความสําเร็จ ิซอดวง ปฏิบตั ไิ ดถกู ตองและ ซึ่งการจะฝกปฏิบัต งตนกอน เพือ่ จะไดต ดั สินใจเลอื กฝก อ้ สําหรับฝกปฏิบตั ใิ นเบื วง ชนิดนี้วา “ซอดวง” ด กซอ งซอ ย รี เ ่ ี ะขอ การท ม ษณ ๓.๑ ลัก มีเสียงสูงแหล วง” นอกจาก รีประเภทเครื่องสี กสัตวที่เรียกวา “ด ซอดวง เปนเครื่องดนต ยงมีรูปรางคลายเครื่องมือสําหรับดั เชน วงเครื่องสาย วงมโหรี ่องอุมเสี ในวงดนตรีตางๆ อยู งผสม เพราะสวนที่เปนเครื รรเล บ ใช ทศแลว ยัง จะใชบรรเลงเปนเอกเ ตน เปน วงปพาทยไมนวม ลูกบิด อดวง ง สวนประกอบหลักของซ ขนหรือเหนือทวนลา โขน

แต ชวงบนของคันซอตั้งึงปลายคันซอ มีรูปรางเปน ใตลูกบิดขึ้นไปจนถ เหลี่ยมคลายโขนเรือ

รัดอก

นิยมใชขนาด สาย บวงเชือกสําหรับรั้งสายซอ ผูกรั้งสายซอทั้ง ๒ เดียวกับสายเอก ใช โดยรอบประมาณ ๔ รอบ เขากับทวนลาง พัน ายเปลาที่ชัดเจน เพื่อใหไดคูเสียงของสาลูกบิดลูกลางประมาณ รัดอกนั้นจะอยูตํ่ากว ๑๓ เซนติเมตร

หยอง

๓ มิลลิเมตร น ไมชิ้นเล็กๆ หนาประมาณ ขอบกระบอก และเป ใชหนุนสายซอใหพนสะเทือนจากสายซอไปยัง ตัวกลางรับความสั่น หนาซอ

หนาซอ

ประมาณ ๖ มีขนาดกวาง โดยจะมีวัสดุบางๆ ขึง เซนติเมตร ิยมใชหนังงูเหลือม ปดหนา สวนใหญน งแพะ หนังลูกวัว หรือ หากไมมีก็อาจใชหนั นหลายๆ ชั้นก็ได นกั อ ซ ด วป า ษว กระดา

๕๒

วงลางของโ มี ๒ ลูก เสียบอยูช วสําหรับรอยสายซอ เพื่อขึงใหตึง ปลายลูกบิดเจาะรูไ องผูบรรเลง หัวลูกบิด (ที่มือจับ) ตามความประสงคข วเม็ดทรงมัณฑ หันไปทางเดียว ยหั ประดิษฐเปนรูปคลา นซอ ใชสําหรับหมุนใหสายตึงหรือ กับสวนปลายของโข หรับสายที่มีเสียงสูง ลูกบนสําหรับ า สายที่มีเสียงตํ่า หยอน ลูกบิดลูกลางสํ

คันซอ

ปกที่ มีลกั ษณะกลมยาวสอด ซองาชา ง ทําดวยไมหรืองาชาง น้ ไป ถาเปน อมุก ทําดวยไมมะเกลือหรื กระบอกและตงั้ ตรงขึ วยงาม มักมีสว นพิเศษ อยูก ลางคันซอเพือ่ ความส ประดับ เสนหางมา อที่ มากพ ด วามฝ ค ี ม ให ่อ นิยมใชยางสนถู เพื ับสายซอใหเกิดเสียงดัง จะใชสีก

กระบอก

มีรูปรางเหมือน เสียงใหเกิดกังวาน สวนที่เปนเครื่องอุม กไมไผ ทําดวยไมเนื้อแข็ง เชน กระบอ ยกก็มี ทําดวยรากตนลําเจี ียงที่ ไมชิงชัน ไมดําดง บางที องการเส ทําดวยงาชาง หากต ที่นิยมวาสวยงามนั้นําเจียกหรือไมตาล เสียงแหลมกวาง นุมนวลใหใชไมล ชัน เสียงกลมใหใชไมพะยูง และ ใหใชไมชิง ไมประดู เสียงแหลมเล็กใหใช

EB GUIDE

6/01

M6/07

http://www.aksorn.com/LC/Mu/

EB GUIDE ๕

Web Guide á¹Ð¹íÒáËÅ‹§¤Œ¹¤ÇŒÒ¢ŒÍÁÙÅ à¾ÔèÁàµÔÁ¼‹Ò¹Ãкº Online àÊÃÔÁÊÒÃШҡà¹×éÍËҹ͡à˹×ͨҡ·ÕèÁÕã¹ ÊÒÃСÒÃàÃÕ¹Ãٌ᡹¡ÅÒ§ à¾×Íè à¾ÔÁè ¾Ù¹áÅÐ ¢ÂÒ¾ÃÁá´¹¤ÇÒÁÃÙŒãËŒ¡ÇŒÒ§¢ÇÒ§ÍÍ¡ä»

พระบิดาแหงเพลงไท

¤íÒ¶ÒÁ»ÃШíÒ˹‹Ç¡ÒÃàÃÕ¹ÃÙŒáÅСԨ¡ÃÃÁ ÊÌҧÊÃä ¾Ñ²¹Ò¡ÒÃàÃÕ¹ÃÙŒà¾×èÍãËŒ¼ÙŒàÃÕ¹ ÁդسÀÒ¾ºÃÃÅØÁҵðҹáÅеÑǪÕéÇÑ´ Q& A

¤Òí ¶ÒÁ»ÃШÒ˹‹ í Ç¡ÒÃàÃÕ¹ÃÙŒ

เสริมสาระ

ยสากล

ในรัชสมัยพระบ ตามแบบยุโรป ซึ่งมี าทสมเด็จพระจอมเกลาเจาอยูหัว ทรงพ ก ของเทาเซนต แฮรี ารใชดนตรีบรรเลงประกอบการฝกทหารระกรุณาโปรดเกลาฯ ใหมีการฝกหัดทหาร ส แปลกใหมดึงดูดความ ทูตชาวอเมริกันที่เขามาเมืองไทย เมื โดยใชดนตรีประเภทแตรวง จากบัน ่อ ทึ ตั้งแตบัดนั้นเปนตน สนใจของคนไทยที่พบเห็นเปนอันมาก” พ.ศ. ๒๔๓๖ กลาววา “วงดนตรีของเข ก มา า คนไทยจึงเริ่มคุนกับ แตรวงหรือแตรฝรั่ง

๑ ๒ ๓ ๔ ๕

ในรัชสมัยรัชกาลท ี่ ๕ นายจาคอป ฟต (บิดาของพระเ ไดเขามารับราชก จนดุริยางค) ชาวอ ารเปนครูแตรวงในพร เมริกัน ซึ่งมีเชื้อสายเ ะราชสํานักของก วงแตรวงทหารใ ยอรมัน รมพระราชวังบวรว น พ.ศ. ๒๔๒๐ ิไชยชาญ (วังหนา ในเวลาตอมาได ชื่อใหมวา “วงโย ) ก็ไดปรับปรุง รับการเรียก ธวาทิต” (Military Band) สวนในราชสํ มีการเลนดนตรี านักไทย สําหรับบรรเลงทั ้งดนตรีไทยและดนต โดยสมเด็จพระเจ รี ต ะวั าบรมวงศเธอ เจ นตก าฟาบริพัตรสุขุมพั นครสวรรคว รพิน นธุ กรมพระติ ทรงเปน ผูน าํ การแ ตงทํานองเพลงตามมา ดนตรีสากล และไ ตรฐาน ดทรงนิพนธเพลงส ําหรับบรรเลงดว โดยเฉพาะ ไดแ ยแตรวง ก เพลงวอลซปลื ้ ม จิ ต แต งขึ้นเมื่อ พ.ศ. ๒๔๔ สันนิษฐานวาอาจเ ปนเพลงไทยสากลเ ๖ พลงแรกในประว ดนตรีของเมืองไทย ัติศาสตร สมเด็จพระเจาบรมว เพลงตางๆ เหล านี้ ทรงนิพนธโ สุขมุ พันธุ กรมพ งศเธอ เจาฟาบริพัตร ดยใชโนตและจัง สากล จากพระปร หวะแบบ ไดรับการยกย ระนครสวรรคว รพินติ ทรง ชี าสามารถในการ องเปน “พระบิดาแห ทรงนพิ นธเพลง สมเด บรมวงศเธอ เจา งเพลง จ็ พระเจา - ไทยสากล” ฟาบริพัตรสุขุมพั นธุฯ จึงทรงไดรับ การยกยองเปน “พระ บิดาแหงเพลงไทยส ากล” ในปจจุบันมนุษยชาต ิหรือสังคมโลกตา ดนตรสี าํ หรับบรรเ งก็มี ลงในงานพธิ กี ารขอ งชาตหิ รือของ สังคมของตนแทบท ั้งสิ้น และวงดนต รีสากลประเภท วงโยธวาทิตก็ไดร บั ความนิยมสูงสุด ในการใชบรรเลง ในพิธีการตางๆ ในประเทศไทยมี การนํ ตางๆ เปนครัง้ แรกส าวงโยธวาทิตแบบสากลมาใชใ นพิธ มัยพระบาทสมเด็ จพระจอมเกลาเจ กี าร าอยูห วั

๖๙

รูปแบบการบรรเลงรวมวงและการขับรองเพลงไทยมีกี่ลักษณะ จงอธิบายพอสังเขป เหตุใดวงปพาทยของไทยจึงมีการประสมวงที่หลากหลาย การขับรองเพลงไทยใหเกิดความไพเราะ ถูกตอง มีแนวทางปฏิบัติอยางไร เทคนิคในการถายทอดอารมณเพลงของวงดนตรีไทยแตละประเภท มีความแตกตางกันอยางไร เพราะเหตุใดการเลือกฝกปฏิบัติเครื่องดนตรีไทยจึงควรเลือกเครื่องดนตรีที่เราถนัดและเหมาะสม กับตนเอง

¡Ô¨¡ÃÃÁ ÊÌҧÊÃä ¾Ñ²¹Ò¡ÒÃàÃÕ¹ÃÙŒ กิจกรรมที่

ใหนักเรียนแบงกลุม กลุมละ ๕ คน ศึกษาคนควาเกี่ยวกับรูปแบบการบรรเลง และการขับรองดนตรีไทย จากนั้นนําขอมูลดังกลาวมาจัดนิทรรศการ

กิจกรรมที่

ใหนักเรียนแบงกลุมแลวฝกขับรองเพลงไทยงายๆ โดยฝกการทําจังหวะตางๆ เชน จังหวะกรับ จังหวะฉิ่ง เปนตน

๑

๒

กิจกรรมที่

๓

๖๒

ใหนักเรียนแบงกลุม โดยใหแตละกลุมเลือกฝกปฏิบัติเครื่องดนตรีไทยที่กลุม สนใจ ครูผูสอนอาจเชิญวิทยากรมาบรรยาย และสาธิตการบรรเลงเครื่อง ดนตรีไทยดังกลาวแลวใหนักเรียนฝกปฏิบัติตาม จากนั้นใหครูผูสอนประเมิน ทักษะความสามารถของนักเรียนแตละกลุม

กระตุน ความสนใจ Engage

˹‹Ç¡ÒÃàÃÕ¹ÃÙŒ·Õè

ñ

˹‹Ç¡ÒÃàÃÕ¹ÃÙŒ·Õè

●

Explain

ขยายความเขาใจ ตรวจสอบผล Expand

Evaluate

●

●

●

●

●

ò ö

ñù-óö

´¹µÃÕä·Â¡ÑºÊѧ¤Áä·Â á¹Ç⹌Á¡ÒÃà»ÅÕÂè ¹á»Å§¤‹Ò¹ÔÂÁ¢Í§Êѧ¤Áä·Â µ‹Í´¹µÃÕä·Â á¹Ç·Ò§¡ÒÃÊ‹§àÊÃÔÁáÅÐ͹ØÃÑ¡É ´¹µÃÕä·Â Êѧ¤Õµ¡ÇÕä·Â

¡Òû¯ÔºÑµÔ´¹µÃÕä·Â ●

ñ-ñø

»˜¨¨ÑÂÊíÒ¤ÑÞ·ÕèÁÕÍÔ·¸Ô¾Åµ‹Í¡ÒÃÊÌҧÊÃä §Ò¹´¹µÃÕ ÅѡɳÐà´‹¹¢Í§´¹µÃÕã¹áµ‹ÅÐÇѲ¹¸ÃÃÁ

¤ÇÒÁÃÙŒà¡ÕèÂǡѺ´¹µÃÕä·Â

●

ó

อธิบายความรู

´¹µÃաѺÇѲ¹¸ÃÃÁ

●

˹‹Ç¡ÒÃàÃÕ¹ÃÙŒ·Õè

Explore

ÊÒúÑÞ

●

ò

สํารวจคนหา

ÃٻẺ¡ÒúÃÃàŧ´¹µÃÕä·Â ÃٻẺ¡ÒâѺÌͧà¾Å§ä·Â ËÅÑ¡¡Òû¯ÔºÑµÔà¤Ã×èͧ´¹µÃÕä·Â : «Í´ŒÇ§ ÈѾ· Êѧ¤Õµ·Õè㪌㹡Òýƒ¡»¯ÔºÑµÔ´¹µÃÕä·Â

òð òô ò÷ óñ

ó÷-öò óø ôò õò öð

กระตุน ความสนใจ สํารวจคนหา Engage

Explore

˹‹Ç¡ÒÃàÃÕ¹ÃÙŒ·Õè

อธิบายความรู ขยายความเขาใจ ตรวจสอบผล

ô

Explain

¤ÇÒÁÃÙàŒ ¡ÕÂè ǡѺ´¹µÃÕÊÒ¡Å ●

●

õ

Evaluate

(ยอจากฉบับนักเรียน 20%)

●

˹‹Ç¡ÒÃàÃÕ¹ÃÙŒ·Õè

Expand

´¹µÃÕÊҡšѺÊѧ¤Áä·Â á¹Ç⹌Á¡ÒÃà»ÅÕè¹á»Å§¤‹Ò¹ÔÂÁ¢Í§Êѧ¤Áä·Â µ‹Í´¹µÃÕÊÒ¡Å Êѧ¤Õµ¡ÇÕÊÒ¡Å

¡Òû¯ÔºÑµÔ´¹µÃÕÊÒ¡Å ●

●

●

●

●

öó-÷ø ÷ð ÷ò

÷ù-ñðö

à¤Ã×èͧËÁÒÂáÅÐÊÑÞÅѡɳ ·Ò§´¹µÃÕÊÒ¡Å ÃٻẺ¡ÒúÃÃàŧ´¹µÃÕÊÒ¡Å ÃٻẺ¡ÒâѺÌͧà¾Å§ÊÒ¡Å ÈѾ· Êѧ¤Õµã¹´¹µÃÕÊÒ¡Å ËÅÑ¡¡Òû¯ÔºÑµÔà¤Ã×èͧ´¹µÃÕÊÒ¡Å : ¡ÕµÒà àºÊä¿¿‡Ò

ºÃóҹءÃÁ

öô

øð ùð ùô ùù ñðð

ñð÷

กระตุน ความสนใจ Engage

สํารวจคนหา

อธิบายความรู

ขยายความเขาใจ

ตรวจสอบผล

Explore

Explain

Expand

Evaluate

เปาหมายการเรียนรู 1. เปรียบเทียบอารมณและความรูสึก ที่ไดรับจากงานดนตรีที่มาจาก วัฒนธรรมที่แตกตางกัน 2. เปรียบเทียบลักษณะเดนของดนตรี ในวัฒนธรรมตางๆ

กระตุนความสนใจ ครูใหนักเรียนดูภาพการแสดง ดนตรีของชนชาติตางๆ จากนั้น ครูถามนักเรียนวา • นักเรียนทราบหรือไมวาภาพ การแสดงดนตรีดังกลาวมาจาก ชนชาติใดบาง • นักเรียนคิดวาปจจัยสําคัญที่มี อิทธิพลตอดนตรีของชนชาติ ตางๆ มีปจจัยอะไรบาง

เกร็ดแนะครู ดนตรีมคี วามเกีย่ วของกับวัฒนธรรมและ สังคมมนุษยมาตั้งแตอดีตจนถึงปจจุบัน โดย เปนหลักฐานสําคัญอยางหนึ่งที่สะทอนถึง เรื่องราวของสังคมไดเปนอยางดี

ñ ดนตรีกับวัฒนธรรม

หนวยการเรียนรู

ตัวชี้วัด ●

●

เปรียบเทียบอารมณและความรูสึกที่ไดรับจากงานดนตรีที่มาจากวัฒนธรรม ตางกัน (ศ ๒.๑ ม.๔-๖/๗) เปรียบเทียบลักษณะเดนของดนตรีในวัฒนธรรมตางๆ (ศ ๒.๒ ม.๔-๖/๓)

ครูควรเปดเพลงของชาติตางๆ ใหนักเรียนฟง เชน เพลงสากล เพลงเกาหลี เพลงญี่ปุน เปนตน เพื่อใหนักเรียนไดฝกฟงเพลง ที่มาจากวัฒนธรรมตางๆ

สาระการเรียนรูแกนกลาง ● ●

การถายทอดอารมณ ความรูสึกของงานดนตรีจากแตละวัฒนธรรม ลักษณะเดนของดนตรีในแตละวัฒนธรรม

คูมือครู

1

กระตุนความสนใจ Engage

สํารวจคนหา Explore

อธิบายความรู Explain

ขยายความเขาใจ

ตรวจสอบผล

Expand

Evaluate

(ยอจากฉบับนักเรียน 20%)

สํารวจคนหา ครูใหนักเรียนสืบคนขอมูลเกี่ยวกับ ปจจัยสําคัญที่มีผลตอการสรางสรรค งานดนตรี จากแหลงการเรียนรู ตางๆ เชน หองสมุด อินเทอรเน็ต เปนตน

อธิบายความรู ครูใหนักเรียนสงตัวแทนออกมา 2 คน เพื่อมาอธิบายขอมูลเกี่ยวกับ ปจจัยสําคัญที่มีผลตอการสรางสรรค งานดนตรีในดานความเชื่อและ ศาสนา ตามที่ไดศึกษามา

นักเรียนควรรู ความเชื่อ พจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2542 ไดให ความหมายคําวา “ความเชื่อ” ไววา หมายถึง ความศรัทธา ความเชื่อ ความเลื่อมใส โดยความเชื่อถือ เปนพื้นฐานสําคัญที่กอใหเกิดการ กระทําตางๆ ทั้งดานดีและดานไมดี ของมนุษย หากเปนความเชื่อในดาน ที่ดีก็จะกอใหเกิดประโยชนในหลาย ประการ เชน ทําใหเกิดความมั่นใจ ทําใหเกิดการสรางสรรค เปนพื้นฐาน ทําใหเกิดปญญา เปนตน อยางไร ก็ตามความเชื่อในสิ่งหนึ่งสิ่งใดอาจมี หลักฐานที่จะพิสูจนได แตความเชื่อ ในบางสิ่งอาจจะไมมีหลักฐานที่จะ นํามาใชพิสูจนใหเห็นจริงเกี่ยวกับ สิ่งนั้นไดเลยก็เปนได

๑. ปจจัยสําคัญที่มีอิทธิพลตอการสรางสรรคงานดนตรี ดนตรีมีอยูในสังคมมนุษยทุกชนชาติและมีบทบาทที่สําคัญตอวิถีชีวิตของมนุษย ซึ่งมนุษยใช ดนตรีในกิจกรรมทีห่ ลากหลาย ดังนัน้ ดนตรีทดี่ าํ รงอยูน นั้ จึงมีทมี่ าดวยเหตุปจ จัยตางๆ ของแตละ กลุมชนหรือกลุมวัฒนธรรม ซึ่งปจจัยตางๆ มีดังตอไปนี้ ๑) ความเชื่อ อยูคูกับมนุษยมาตั้งแตสมัยโบราณ ซึ่งในปจจุบันมนุษยก็ยังคงมี ความเชือ่ ในสิง่ ทีเ่ หนือธรรมชาติ (Supernatural) เชน การนับถือบูชาผีสาง เทวดา และสิง่ ศักดิส์ ทิ ธิ์ ตางๆ ดังนั้น จึงมีการประกอบพิธีกรรมเพื่อแสดงถึงความเคารพบูชา องคประกอบตางๆ ของการ นํามาประกอบพิธีกรรมนั้น สวนหนึ่งจะเปนเครื่องเซนไหว เชน พวงมาลัย อาหาร และสิ่งสําคัญ ที่มักจะขาดไมไดก็คือ ดนตรี ซึ่งตองเปนดนตรีที่มีคุณคาทางสุนทรียศาสตร ดนตรีที่เกิดขึ้นจาก ความเชื่อจึงทําหนาที่เปนองคประกอบในพิธีกรรมหรือเรียกวา ดนตรีพิธีกรรม (Ritual music) เชน การประกอบพิธีไหวครูดนตรีและนาฏศิลป เปนตน ๒) ศาสนา นับเปนสิง่ หนึง่ ทีเ่ ปนเครือ่ งยึดเหนีย่ วจิตใจของมนุษย ซึง่ นอกจากความเชือ่ ในการนับถือสิ่งเหนือธรรมชาติแลว มนุษยยังมีความเชื่อและศรัทธาในศาสนา ในการประกอบ พิธกี รรมทางศาสนาก็มกี ารสรางสรรคดนตรีเพือ่ นํามาใชในการประกอบพิธกี รรม เชน ในศาสนาคริสต ไดนาํ เอาเพลงสวดมาขับรองเพือ่ ใชในขัน้ ตอนตางๆ ของการประกอบพิธแี มส (Mass) หรือพิธมี สิ ซา (Missa) เปนตน สวนในศาสนาพุทธก็มีการใชดนตรีในการบรรเลงประกอบพิธีกรรมทางศาสนา เชน งานบวช งานเทศนมหาชาติ เปนตน

ดนตรีถือเปนองคประกอบที่สําคัญอยางหนึ่งในการประกอบพิธีกรรมทางศาสนา เชน ในศาสนาคริสตไดนําเอา เพลงสวดมาขับรองประกอบในพิธีมิสซา เปนตน

๒

นักเรียนควรรู ดนตรีพิธีกรรม (Ritual music) ดนตรีประกอบพิธีกรรมหรือเพลงศาสนาเปนดนตรีที่สืบเนื่อง มาจากความเชื่อถือในลัทธิ ขนบธรรมเนียมประเพณี ตลอดจนสิ่งศักดิ์สิทธิ์ทั้งหลายตามที่มนุษย สมมติขึ้น และมีสวนสําคัญที่ทําใหศาสนารุงเรืองขึ้นเปนลําดับ โดยเฉพาะอยางยิ่งศาสนาคริสต

2

คูมือครู

กระตุนความสนใจ

สํารวจคนหา

Engage

Explore

อธิบายความรู Explain

ขยายความเขาใจ

ตรวจสอบผล

Expand

Evaluate

อธิบายความรู

๓) วิถีชีวิต มีอิทธิพลตอการสรางสรรคดนตรีเปนอยางมาก ดนตรีที่สรางสรรคขึ้น

จากวิถีชีวิตของมนุษยในทางวิชาการเรียกวา ดนตรีฆราวาสหรือดนตรีชาวบาน (Secular Music) ซึ่งเกิดขึ้นมาตั้งแตกอนยุคกรีกโบราณ ในชวงประมาณคริสตศตวรรษที่ ๑๑-๑๓ มีกลุมนักรอง นักดนตรีฆราวาสยุคกลางของยุโรปตระเวนรองเพลง เลนดนตรี สรางความบันเทิงใหแกผูคน เชน กลุมทรูบาดูร ทางตอนใตของฝรั่งเศส กลุมทรูแวร อยูทางตอนเหนือของฝรั่งเศส กลุมมินเนอซิงเกอร อยูในดินแดนเยอรมนี เปนตน บทเพลงที่กลุมนักรอง นักดนตรีเหลานี้สรางสรรคขึ้น สวนใหญจะเปนเพลงที่มีความหมายในทางเสียดสี เยาะเยย สะทอนสังคม ดนตรีที่สรางสรรคจากวิถีชีวิตของมนุษยเกิดจากความตองการที่จะบรรยาย พรรณนา เรื่องราว ถายทอดอารมณ ความรูสึกผานบทเพลง หรือเพื่อเปนการนันทนาการ ผอนคลาย ความเครียดและใหความบันเทิงแกผคู น เชน การแสดงอุปรากร (Opera) ของชาวยุโรป การแสดง โขนของชาวไทย ลาว และกัมพูชา การแสดงละครคาบูกิ (Kabuki) ของชาวญี่ปุน เปนตน นอกจากนี้ ยังมีการสรางสรรคดนตรีเพือ่ ปลุกใจใหมคี วามฮึกเหิม เปนการสรางกําลังใจ ในการออกรบ ซึ่งอาจมีการเตนออกทาทางลักษณะขมขูศัตรูรวมดวย เชน การเตนรําปเลา ปเลา (pilou-pilou dance) ของชาวคานัค (Kanak) ในแถบหมูเ กาะทางตะวันออกของประเทศนิวซีแลนด ที่มีลักษณะการเตนดวยการกาวเทาแบบกระทืบพื้น พรอมกับการเคาะกระบอกไมไผเปนจังหวะ ประกอบกับการโหรอ งและเปาปากหวีดเสียง โดยกลุม ของนักรบนับรอยคนจะเตนรําพรอมถืออาวุธ ในทวงทาเดียวกันอยางพรอมเพรียง

ครูและนักเรียนรวมกันอภิปราย ขอมูลเกี่ยวกับปจจัยสําคัญที่มีผลตอ การสรางสรรคงานดนตรีในดาน วิถีชีวิต ตามที่ไดศึกษามา

นักเรียนควรรู ดนตรีฆราวาสหรือดนตรีชาวบาน (Secular music) จัดเปนดนตรีเพื่อ ความบันเทิง แตเดิมดนตรีลักษณะนี้ ในประเทศไทยจะบรรเลงดวยเครื่อง ดนตรีพื้นบาน เพื่อใชประกอบการ เกี้ยวพาราสีระหวางชายหนุมและ หญิงสาว หรือเพื่อเปนสื่อกลาง การพบปะระหวางชายหญิง เครื่อง ดนตรีที่ใชในการบรรเลงจะเปน เครื่องดนตรีที่มีขนาดเล็ก สะดวกตอ การพกพา เชน เครื่องดนตรีประเภท เครื่องเปา เครื่องดีด และเครื่องสี ซึ่งบทเพลงที่ใชในการบรรเลงเปน บทเพลงสั้นๆ ที่ถายทอดจากชน รุนหนึ่งมายังอีกชนรุนหนึ่ง เพลงที่ นิยมบรรเลงจะเปนเพลงที่มีวลีสั้นๆ จํางาย คําจะวนไปมาจนจบเพลง

นักเรียนควรรู การแสดงละครคาบูกิ (kabuki) ของชาวญีป่ นุ (ภาพซาย) และการแสดงอุปรากร (Opera) ของชาวยุโรป (ภาพขวา) นับเปน ตัวอยางการแสดงประกอบดนตรีที่สรางสรรคขึ้นเพื่อสรางความบันเทิงใหแกผูคน

๓

ละครคาบูกิ (kabuki) เปนศิลปะ การแสดงของประเทศญี่ปุน ซึ่ง เอกลักษณที่โดดเดนคือ การแตงหนา นักแสดงและรูปแบบการแสดง โดยเนื้อเรื่องจะมีอยูดวยกัน 2 ประเภท คือ เรื่องเกี่ยวกับสังคม ซามูไร และเรื่องราวชีวิตของ ชาวเมือง

คูมือครู

3

กระตุนความสนใจ Engage

สํารวจคนหา

อธิบายความรู Explain

ขยายความเขาใจ

ตรวจสอบผล

Expand

Evaluate

Explore

(ยอจากฉบับนักเรียน 20%)

อธิบายความรู ครูสุมนักเรียน 2 คน มาอธิบาย ขอมูลเกี่ยวกับปจจัยสําคัญที่มีผลตอ การสรางสรรคงานดนตรีในดาน เทคโนโลยี ตามที่ไดศึกษามา

นักเรียนควรรู พีทาโกรัส (Pythagoras) เปนผูให กําเนิดวิชาเสียง เลขคณิต เรขาคณิต และเรื่องแสงสวาง พีทาโกรัสเคย กลาวไววา “เลขเทานั้นที่ตองสัมพันธ เกี่ยวเนื่องกับศาสตรตางๆ อีก มากมาย” เขาจึงสนใจในตัวเลข มากกวาอยางอื่น

นักเรียนควรรู

๔) เทคโนโลยี เปนอีกปจจัยหนึ่งที่ทําใหดนตรีไดรับการสรางสรรคและพัฒนา

การพัฒนาเทคโนโลยีสงผลตอการพัฒนาดนตรี และในทางกลับกันดนตรีก็ทําใหเทคโนโลยี ปรับตัวตามไปดวย เทคโนโลยีชวยใหเกิดการพัฒนาในดนตรีมาตั้งแตสมัยโบราณ เห็นไดชัด จากการนําเอาวิธีคิดของพีทาโกรัส (Pythagoras) นักปราชญชาวกรีก มาชวยในการปรับปรุง ระบบการตั้งบันไดเสียงในดนตรีสากล โดยการนําไปประยุกตพัฒนาวิธีการปรับปรุงบันไดเสียง ใหไดตามที่เทคนิคและรูปแบบของดนตรีที่เปลี่ยนไป นอกจากนี้ ยังมีการปรับตั้งระบบบันไดเสียง ของเครื่องดนตรี โดยมีการเกลี่ยเสียงยอย ๑๒ เสียงใน ๑ ชวงทบของบันไดเสียงดนตรีสากล ใหมีระยะที่เทากันทั้ง ๑๒ เสียง เรียกวา ระบบอีควล (Equal Temperament) ซึ่งการดําเนินการ เชนนี้ตองอาศัยเทคโนโลยีเขามาชวย เพื่อใหดนตรีเปนไปตามความตองการของนักประพันธ ในดานเทคโนโลยีการบันทึกเสียง ก็ไดรับการพัฒนาใหคุณภาพเสียงมี​ีความใกลเคียง เสียงดนตรีจริง จนไมสามารถแยกแยะขอแตกตางได สงผลใหมีการทําซํ้าและเผยแพรออกไป สูมวลชนไดรวดเร็ว เปนการกระตุนใหนักประพันธดนตรีสรางสรรคงานในรูปแบบใหมๆ ออกมา จํานวนมาก โดยเฉพาะดนตรีสมัยนิยมที่เกิดขึ้นในเชิงพาณิชย ทําใหดนตรีมีการเปลี่ยนแปลง พัฒนารูปแบบออกไปในชวงเวลาที่สั้นลงกวาในสมัยกอน โดยมีการเปลี่ยนแปลงประมาณทุก ๒-๕ ป อยางทีเ่ รามีคาํ ศัพทเรียกรูปแบบดนตรีเพลงทีไ่ ดรบั ความนิยมในชวงหนึง่ เปนทศวรรษ เชน ดนตรีสมัย 60s (Sixties) หรือ 70s (Seventies) เปนตน

ดนตรีสมัย 60s (Sixties) เปนยุค ที่มีวงดนตรีและนักดนตรีเกิดขึ้น มากมาย ซึ่งวงดนตรีที่โดดเดนและ เปนที่จดจํากันมาจนถึงทุกวันนี้ วงหนึ่งก็คือ วงเดอะ บีทเทิลส (The Beatles) หรือวงสี่เตาทอง ซึ่งเปนวงดนตรีแนวร็อกแอนดโรล ที่ไดรับความนิยมสูงสุดในชวง ค.ศ.

1963-1969 ผลงานเพลงที่โดดเดน ของวงเดอะ บีทเทิลส เชน เพลง Yesterday เพลง I want to hold your hand ซึ่งเปนเพลงที่ขึ้นแทน อันดับ 1 ของสหรัฐอเมริกาและเปน เพลงของวงเดอะ บีทเทิลสที่ขายดี ที่สุดในโลก เปนตน

เทคโนโลยีชวยพัฒนาดนตรีใหมีความกาวหนาและทันสมัยยิ่งขึ้น ทั้งในดานการบันทึกเสียง การสรางสรรคดนตรี รูปแบบใหม และการเผยแพรงานดนตรีสูสาธารณชน

๔

นักเรียนควรรู 70s (Seventies) เปนยุคของดนตรีหลากหลายแนว ทั้งดนตรีแนวดิสโก คันทรี และปอบปูลา กลุมศิลปนที่มีชื่อเสียงมากในยุคนี้ เชน วงแอ็บบา (ABBA) วงดนตรีหญิงลวนที่มีเพลงดังอยาง เพลง Dancing Queen และวงดิ อีเกิลส (The Eagles) ที่มีเพลงที่รูจักกันดี คือ Lyin Eyes ทั้งสองเปนวงดนตรีที่มี ยอดจําหนายอัลบั้มเพลงสูงกวา 120 ลานชุดทั่วโลก เปนตน

4

คูมือครู

@

มุม IT

นักเรียนสามารถฟงตัวอยางดนตรี ยุค 60s และ 70s ไดจาก www. youtube.com โดยคนหาจากคําวา ดนตรียุค 60s หรือดนตรียุค 70s

กระตุนความสนใจ Engage

สํารวจคนหา Explore

อธิบายความรู Explain

ขยายความเขาใจ ตรวจสอบผล Evaluate

Expand

ขยายความเขาใจ เมื่อเขาสูยุคคริสตศตวรรษที่ ๒๐ นักประพันธไดเริ่มมีการใหความสนใจกับการสรางสรรค ดนตรีดวยวิธีการทางไฟฟา ประพันธดนตรีโดยการใชคอมพิวเตอรและเครื่องสังเคราะหเสียง (Synthesizer) ทํ า ให เ กิ ด ดนตรี อิ เ ล็ ก ทรอนิ ก ส ขึ้ น ๒ ชนิ ด คื อ ชนิดแรกเปนการนําเอาเสียงตางๆ ในธรรมชาติมาบันทึก เชน เสียง คนพูด เสียงนํ้าไหล เสียงนกหวีด เปนตน จากนั้นนํามาเปลี่ยนแปลง นํ้าเสียงทางไฟฟาดวยวิธีการตางๆ เชน เปลี่ยนความเร็วของเสนเทปให เครื่องเลนเพลงแบบพกพาขนาดเล็ก เปนหนึ่งในเทคโนโลยีทาง ที่กาวไกลและทันสมัย ซึ่งในปจจุบันไดรับความนิยมเปน เร็วขึ้นหรือชาลง แลวจึงนํามาปะติด ดนตรี อยางมาก ปะตอกัน ส ว นชนิ ด ที่ ส องก็ คื อ การสร า งดนตรี ที่ ป ระกอบด ว ยนํ้ า เสี ย งที่ ส ร า งขึ้ น ใหม จ ากอุ ป กรณ อิเล็กทรอนิกส เชน คอมพิวเตอรหรือเครื่องสังเคราะหเสียง ทําใหเกิดเสียงใหมๆ และระดับ เสียงในขนาดระยะหางที่เปนไมโครโทน (Micro tone) หรือใชอุปกรณอิเล็กทรอนิกสสรางเสียง ใหเสมือนกับเสียงของเครื่องดนตรีที่เกิดจากเสียงธรรมชาติ โลกของเทคโนโลยีที่เกี่ยวของกับดนตรีมีการเปลี่ยนแปลงไปอยางรวดเร็ว ซึ่งมีการทดลอง สิ่งใหมๆ เกิดขึ้นอยูตลอดเวลา และการดนตรีที่เกี่ยวของเทคโนโลยีก็พัฒนาตอไปอยางไมมีที่ สิ้นสุด

ÁØÁ´¹µÃÕ

เครื่องสังเคราะหเสียง

เครื่องสังเคราะหเสียง (Synthesizer) เปนเครื่องดนตรีอิเล็กทรอนิกสชนิดหนึ่ง ที่ปรับเปลี่ยนคลื่นเสียงโดย ใช ก ระแสไฟฟ า ซึ่ ง ออกแบบมาเพื่ อ ใชสังเคราะหเสียงในการอัดเสียงของ เครื่องดนตรี โดยใชเทคนิคตางๆ เชน การเพิ่มเสียง การลดเสียง การทําให คลื่นเสียงผิดเพี้ยนรูปรางไป ซึ่งนับวา เปนเทคโนโลยีทชี่ ว ยในการพัฒนาดนตรี ใหมีความสรางสรรคและกาวหนายิ่งขึ้น

http://www.aksorn.com/LC/Mu/M6/01

EB GUIDE ๕

ครูใหนักเรียนแบงกลุม กลุมละ 4-5 คน จากนั้นใหแตละกลุมรวมกัน อภิปรายเกี่ยวกับปจจัยที่มีอิทธิพลตอ การสรางสรรคงานดนตรี นอกเหนือ จากที่ไดศึกษาจากหนังสือเรียน จากนัน้ ใหสรุปสาระสําคัญลงกระดาษ รายงาน สงครูผูสอน

ตรวจสอบผล ครูพิจารณาการสรุปสาระสําคัญ ของนักเรียนแตละกลุม พรอมให แตละกลุมสงตัวแทนออกมานําเสนอ ผลงาน

นักเรียนควรรู เครื่องสังเคราะหเสียง Software synthesizer เปนซอฟตแวรสําหรับ สังเคราะหเสียง คลายเครื่อง สังเคราะหเสียง แตอยูในรูปแบบ โปรแกรมคอมพิวเตอร โดยติดตั้งอยู บนระบบปฏิบัติการตางๆ และเรียก ใชงานไดผานตัวโปรแกรม Software synthesizer เอง ในบางตัวสามารถ ทํางานรวมกับโปรแกรมอื่นที่เปน ตัวกลางประสานเชื่อมตอระหวาง อุปกรณคอมพิวเตอร (Hardware) กับระบบปฏิบัติการ (OS) หรือ ไดรเวอร (Driver) ตัวอยางโปรแกรมประเภท Software synthesizer เชน WinGroove เปนโปรแกรม สังเคราะหเสียงที่ติดตั้งไวบนระบบ ปฏิบัติการ Windows เปนตน

คูมือครู

5

กระตุน ความสนใจ Engage

สํารวจคนหา Explore

อธิบายความรู Explain

ขยายความเขาใจ

ตรวจสอบผล

Expand

Evaluate

(ยอจากฉบับนักเรียน 20%)

กระตุนความสนใจ ครูเปดซีดีหรือดีวีดีการแสดงดนตรี ในวัฒนธรรมแอฟริกันหรือวัฒนธรรม อื่นๆ ใหนักเรียนชม จากนั้นถาม นักเรียนวา • นักเรียนทราบหรือไมวาการ แสดงดนตรีที่นักเรียนไดชม ไปนั้นเปนการแสดงดนตรีใน วัฒนธรรมใด • การแสดงดนตรีดังกลาวมีความ เหมือนหรือแตกตางกับดนตรีใน วัฒนธรรมไทยอยางไร

สํารวจคนหา ครูใหนักเรียนแบงกลุมออกเปน 5 กลุม จากนั้นใหแตละกลุม จับสลากเพื่อเลือกศึกษาขอมูล เกี่ยวกับลักษณะเดนของดนตรี ในแตละวัฒนธรรม ดังนี้ • จีน • อินเดีย • อินโดนีเซีย • อาหรับ • แอฟริกัน

๒. ลักษณะเดนของดนตรีในแตละวัฒนธรรม ดนตรีเปนศิลปะแขนงหนึง่ ทีส่ ะทอนใหเห็นวัฒนธรรมของสังคมมนุษย ซึง่ แตละชนชาติกจ็ ะมี เอกลักษณทางดนตรีทแี่ ตกตางกันออกไป ลักษณะเดนของดนตรีในแตละวัฒนธรรมสามารถสรุปได ดังนี้

๒.๑ วัฒนธรรมดนตรีจีน จีนเปนประเทศที่กวางใหญไพศาล มีประวัติศาสตรและวัฒนธรรมที่เกาแกแหงหนึ่งของโลก โดยชาวจีนไดสั่งสมวัฒนธรรมของตนมาตอเนื่องและยาวนาน รวมถึงวัฒนธรรมทางดนตรีดวย ดนตรีในแบบแผนดั้งเดิมของจีนประพันธขึ้นจากบันไดเสียง ๕ เสียง ที่เรียกวา “บันไดเสียง เพนทาทอนิก” (The five-note pentatonic scale) ลักษณะของดนตรีประกอบดวยทํานองและ เสียงประสาน ลักษณะที่โดดเดนที่สุดของดนตรีจีนคือการใชเครื่องดนตรีที่มีนํ้าเสียงที่หลากหลาย วัฒนธรรมดนตรีจนี มีหลายชวงทีม่ คี วามเจริญเฟอ งฟู และก็มบี างชวงทีต่ อ งหาหนทางเพือ่ ให ดนตรีดํารงอยู หลังจากการสิ้นสุดของราชวงศสุดทายของจีนใน พ.ศ. ๒๔๕๔ ดนตรีจีนที่เคยมีใน ราชสํานักสืบเนื่องมายาวนานไดถูกพิจารณาเปนความลาสมัย ดนตรีแบบแผนดั้งเดิมไมไดรับการ สนับสนุน ทําใหนักดนตรีทอถอยหมดกําลังใจ แตหลังจากที่จีนไดเปลี่ยนแปลงสภาพการปกครอง ภายใตแนวคิดใหม ดนตรีจีนก็ไดรับการสงเสริมและพัฒนาจากรัฐบาลใหกาวหนายิ่งขึ้น

อธิบายความรู ครูใหนักเรียนกลุมที่ศึกษาขอมูล เกี่ยวกับลักษณะเดนของดนตรีใน วัฒนธรรมจีน มาอธิบายความรู ตามที่ไดศึกษามาหนาชั้นเรียน

นักเรียนควรรู

วัฒนธรรมดนตรีของจีนมีประวัตคิ วามเปนมาทีย่ าวนาน นักปราชญราชบัณฑิตและชนชัน้ สูงของจีนตางมีคา นิยมในการ ศึกษาและบรรเลงดนตรี

ราชวงศสุดทายของจีน ราชวงศชิง เปนราชวงศของชนกลุมนอยชาว ๖ แมนจู เปนราชวงศที่สืบทอด อารยธรรมดั้งเดิมของชาวจีนและ รักษาวัฒนธรรมแมนจูไว มีการสราง พระราชวังฤดูรอนที่สวยงาม และสรางพระราชวังที่ผสมผสานระหวางศิลปะจีนและแมนจู ภายหลังเสื่อมอํานาจลงจากความออนแอภายในและการรุกรานของชาติตะวันตก ถือไดวา ราชวงศชิงเปนราชวงศสุดทายของจีน เพราะหลังจากสิ้นสุดระบบจักรพรรดิ จีนก็เปลี่ยน การปกครองมาเปนระบอบสาธารณรัฐประชาธิปไตย

6

คูมือครู

@

มุม IT

นักเรียนสามารถศึกษาเพิ่มเติมเกี่ยวกับดนตรีจีน ไดจาก www.youtube.com โดยคนหาจากคําวา ดนตรีจีน หรือ Chinese Music

กระตุนความสนใจ

สํารวจคนหา

Engage

Explore

อธิบายความรู Explain

ขยายความเขาใจ

ตรวจสอบผล

Expand

Evaluate

อธิบายความรู ประเภทของเครื่องดนตรีจีน จัดแบงออกเปน ๘ หมวดหมู ตามวัสดุอุปกรณที่นํามาใชทํา เครื่องดนตรี คือ โลหะ หิน ไม ดิน หนัง ไมไผ นํ้าเตา และไหม เครื่องดนตรีที่สําคัญและควรรูจัก มีดังนี้ กูฉิน (Gu Qin) เปนเครือ่ งดนตรีประเภทดีด ตัวเครือ่ งเปนกลองดําลงรักฝงเปลือกมุก มี ๗ สาย สายทําดวยที่ขึงตรึงไวดานลาง การใชสายที่มีขนาด ตางกันและการกดสายในตําแหนงทีแ่ ตกตางกัน ทําใหเกิดเสียง ทีห่ ลากหลาย ซึง่ ถือวาเปนเครือ่ งดนตรีทบี่ รรเลงไดยากมาก

นักเรียนควรรู

ดี (Di) ขลุย ผิวของจีน เปนเครือ่ งเปาดานขางทําดวยไมไผ บางครัง้ เลี่ยมดวยงาชางทั้งหัวและทาย หรือแกะสลักเปนหัวมังกร และหางมังกร เปาดวยลมหายใจหลายแบบเปลี่ยนเสียง ตามรูเสียง นิยมเปาเดี่ยวและรวมวงออรเคสตรา งิ้วจีนดวย

เออหู (Erhu) เปนเครื่องดนตรีประเภทเครื่องสี มี ๒ สาย และมีสายหนึ่งสวม คันชักทีท่ าํ ดวยขนหางมาไมแยกออกจากตัวซอ สวนกลองเสียงเปนรูปทรง หกเหลีย่ ม หุม ดานหนาดวยหนังงู สวนโขนซอมีลกั ษณะสูงยาวมาก หัวซอ มักแกะสลักเปนรูปมังกรหรือคางคาว

๗

นักเรียนควรรู งิ้ว หรืออุปรากรจีน (Chinese Opera) เปนศิลปะการแสดงที่ผสมผสานระหวางการรอง การแสดงลีลาทาทางประกอบของนักแสดงใหออกมาเปนเรื่องเปนราว โดยนําเหตุการณตางๆ ในพงศาวดารและประวัติศาสตรจีนมาดัดแปลงเปนบทแสดง

ครูใหนักเรียนรวมกันแสดงความ คิดเห็นเกี่ยวกับ ปจจัยที่ชวยทํา วัฒนธรรมดนตรีของจีนสามารถ รักษาเอกลักษณสืบตอมาไดจนถึง ปจจุบัน โดยที่มีการเปลี่ยนแปลง นอยมาก

8 หมวดหมู เปนการจัดแบงตาม วัสดุอุปกรณที่ใชทําเครื่องดนตรี แตถาแบงตามหลักสากลจะแบงออก เปน 4 หมวดหมู ซึ่งแตละหมวดหมู จะมีเครื่องดนตรีที่โดดเดน ดังนี้ เครื่องดนตรีประเภทเครื่องสี ไดแก ซอเออหู จุดสําคัญที่ทําให ซอเออหูเปนที่รูจักไปทั่วโลก เพราะ สําเนียงเสียงของซอมีจุดเดนที่เวลา เลนเพลงเศราจะมีเสียงเศรา และออนหวาน แตหากเลนเพลงเร็ว ในจังหวะเรงเรา ซอเออหูก็สามารถ แสดงเสียงที่มีชีวิตชีวาได เครื่องดนตรีประเภทเครื่องเปา ไดแก ขลุยผิว มีโทนเสียงเปน เอกลักษณ คือ มีโทนเสียงแหลม สดใส เสนาะหู มีหลายขนาดให เลือกใช ลักษณะจะเหมือนฟลูต เครื่องดนตรีประเภทเครื่องตี ไดแก ขิม มีลักษณะคลายขิมไทย แตจีนไดพัฒนาขิมจีนเปนขิมที่มี ขนาดใหญกวาของไทย ซึ่งทําใหขิม มีเสียงที่กวางมากกวา มีเสียงสูงและ ตํ่าที่มากกวาไทย จากลักษณะที่ แตกตางทั้งสายและวัสดุทําขิม ของจีน ทําใหมีเสียงที่กองกังวานกวา ขิมไทย ปจจุบันจีนไดปรับปรุงเสียง ขิมขึ้นมาใหมใหมีระบบเสียงเปน แบบสากล จากเดิมที่ขิมจะมีเสียง แตกตางกันไปตามแตละทองถิ่น เครื่องดนตรีประเภทเครื่องดีด ไดแก กูเจิงหรือเจิง เครื่องดนตรี ชนิดนี้จะมีโทนเสียงที่ตั้งไวแบบ เฉพาะเจาะจง จึงเหมาะในการเลน เพลงโบราณของจีนโดยเฉพาะ คูมือครู

7

กระตุนความสนใจ

สํารวจคนหา

Engage

Explore

อธิบายความรู Explain

ขยายความเขาใจ

ตรวจสอบผล

Expand

Evaluate

(ยอจากฉบับนักเรียน 20%)

อธิบายความรู ครูใหนักเรียนกลุมที่ศึกษาขอมูล เกี่ยวกับลักษณะเดนของดนตรีใน วัฒนธรรมอินเดีย มาอธิบายความรู ตามที่ไดศึกษามาหนาชั้นเรียน

@

มุม IT

นักเรียนสามารถชมและฟง ตัวอยางดนตรีอินเดีย ไดจาก www. youtube.com โดยคนหาจากคําวา ดนตรีพื้นเมืองอินเดีย หรือดนตรี อินเดีย หรือ Indian Music

NET ขอสอบป 51 จากการศึกษาเกี่ยวกับการ เปรียบเทียบดนตรีในวัฒนธรรม ตางๆ จึงสอดคลองกับขอสอบที่ โจทยถามวา เทคนิคการบรรเลง ดนตรีในขอใดที่มีลักษณะใกลเคียง กันมากที่สุด 1. กรับพวง และ Timpani 2. ปใน และ Flute 3. จะเข และ Guitar 4. ซอสามสาย และ Harp ( วิเคราะหคําตอบ ตอบขอ 2. เนื่องจากปในและฟลูต (Flute) เปนเครื่องดนตรีประเภท เครื่องเปาเหมือนกัน โดยปใน จะเปนเครื่องเปาลมผานลิ้น สวนฟลูตจะเปนเครื่องเปาลม ผานชองลม ซึ่งลําตัวจะมี ลักษณะเปนทอ แตทั้งนี้เครื่อง ดนตรีทั้งสองชนิดจะเกิดเสียง จากการเปาลมเหมือนกัน)

8

คูมือครู

๒.๒ วัฒนธรรมดนตรีอินเดีย อินเดียเปนประเทศที่มีพื้นที่กวางขวาง มีประชากรอาศัยอยูหนาแนน เปนแหลงอารยธรรมที่ มีอิทธิพลแพรกระจายไปยังดินแดนตางๆ ของภาคพื้นเอเชียและที่อื่นๆ ของโลก ดนตรีของประเทศอินเดียทีเ่ ปนทีร่ จู กั กันโดยทัว่ ไปก็คอื “ดนตรีศลิ ป” (Art music) หรือ “ดนตรี คลาสสิกของอินเดีย” (Classical music of India) ซึ่งเปนดนตรีในแบบแผนศิลปะชั้นสูงที่ไดรับ การศึกษาคนควาและบันทึกเสียงอยางกวางขวาง โดยมีรากฐานสืบเนื่องมาตั้งแตสมัยโบราณ ดนตรีศิลปเนนไปที่การพัฒนาแนวทํานอง โดยใชวิธีการดนทํานอง (Improvisatory) ซึ่งหมายถึง การเลนทํานองออกมาในทันทีโดยไมไดแตงทํานองไวกอน แตก็มีทํานองที่แตงไวกอนแลวอยูดวย เชนกัน ซึง่ นักดนตรีจะศึกษาการบรรเลงทํานองโดยใชความจํา หรืออาจมีการบันทึกโนตดนตรีบา ง การประสมวงดนตรีอินเดียมีลักษณะเปนวงขนาดเล็กมีผูบรรเลง ๓-๕ คน ประกอบดวย ผูบ รรเลงเดีย่ วเครือ่ งดนตรีประเภทดีดหนึง่ คน เครือ่ งดนตรีทใี่ ชคอื ซีตาร และจะมีผเู ลนเครือ่ งดนตรี ประเภทเครื่องดีดหรือประเภทอื่นอีกชิ้นหนึ่งเพื่อรวมบรรเลงประกอบ พรอมดวยผูเลนกลองซึ่ง บางครั้งก็เปนนักรองไปดวยในขณะเดียวกัน รวมทั้งมีเครื่องดนตรีที่ทําเสียงหึ่ง (Drone) คือ เสียงที่มีระดับเสียงเดียวครางนิ่งยาวอยูตลอดเวลาขณะที่วงดนตรีบรรเลง ระยะเวลาที่ใชในการ บรรเลงเพลงดังกลาว ใชเวลาประมาณ ๓๐ นาที

การประสมวงดนตรีอินเดียจะมีผูบรรเลงเพียง ๓-๕ คน ซึ่งชาวอินเดียใชดนตรีทั้งในการบวงสรวงเทพเจาและใชในการ สรางความบันเทิงรื่นเริงใหกับผูคนในสังคมดวย

๘

กระตุนความสนใจ

สํารวจคนหา

Engage

Explore

อธิบายความรู Explain

ขยายความเขาใจ

ตรวจสอบผล

Expand

Evaluate

อธิบายความรู เครื่องดนตรีของอินเดีย นอกจากมีในอินเดียแลว บางชนิดก็แพรกระจายไปยังเนปาล พมา ไทย กัมพูชา ลาว ซึ่งเครื่องดนตรีที่สําคัญและควรรูจักมีดังนี้ ตาบลา (Tabla) เปนเครื่องจังหวะที่มีบทบาทมากที่สุดสามารถทําเสียง จังหวะไดหลายรูปแบบ ซึ่งประกอบดวยกลอง ๒ ใบ ขางกลองแตละใบมีไมขึงไวเพื่อปรับระดับเสียง วัสดุ ที่ใชทํากลองมีทั้งไม เหล็กกลา อะลูมิเนียม ทองแดง ไม ดินเผา และขึงดวยหนังวัวหรือหนังแพะ

นักเรียนควรรู ตาบลา (Tabla) ผูบรรเลงจะวาง กลอง 2 ใบ บนพื้นตรงดานหนา กลองใบทีอ่ ยูด า นขวามือของผูบ รรเลง มีชื่อเรียกวา “ตาบลา” หรือคาบาน มีเสียงสูง สวนกลองใบที่อยูดานซาย มือของผูบรรเลงมีชื่อเรียกวา “บายาน” หรือคัคคา มีเสียงตํ่า บริเวณหนากลองตาบลาและบายาน จะติดขี้กลองซึ่งเรียกวา “สยาฮี” ที่ทํา จากสวนผสมของผงเหล็ก ผงถาน กาว และแปงเปยก ปกติจะติดมา กับกลองชนิดถาวรตางกับหนากลอง ของไทยที่จะติดเปนครั้งๆ เมื่อตองการบรรเลง

ซีตาร (Sitar) เปนเครือ่ งดนตรีประเภทเครือ่ งสายใชดดี แตเดิมซีตาร มีสายจํานวน ๓ สาย ตอมาไดมกี ารพัฒนาใหมจี าํ นวน สายเพิ่มเปน ๒๐ สาย สวนการจัด เรียงสายมีทงั้ ดานบนและดานลาง ของตัวเครื่องดนตรี

เชหไน (Shehnai) เปนเครื่องดนตรีประเภทเครื่องเปา มีลักษณะเปนปลิ้นคู ลําตัว ทําจากไม ตรงสวนปลายมีลาํ โพงเปนรูปทรงกรวยทําดวยโลหะ มีรูเปด-ปดนิ้ว เพื่อเปลี่ยนระดับเสียงไปตามทํานองเพลง

นักเรียนควรรู

๙

นักเรียนควรรู เชหไน (Shehnai) เชื่อกันวาอินเดียรับแบบอยาง การเลนเชหไนมาจากตะวันออกกลางในชวงสมัย โมกุล คือราวพุทธศตวรรษที่ 18 (ค.ศ. 1300-1400) ซึ่งเปนชวงที่อินเดียมีผูปกครองเปนชาวมุสลิม

@

ครูใหนักเรียนรวมกันนําเสนอ ความรูเกี่ยวกับเครื่องดนตรีของ อินเดียที่นักเรียนศึกษาคนความา นอกเหนือจากความรูจาก หนังสือเรียนในหนา 9

มุม IT

ซีตาร (Sitar) นายรวี แชงการ (Ravi Shankar) นักดนตรีชาวอินเดีย ไดรบั การยอมรับใหเปน “ปรมาจารย นักซีตาร (Sitar) ผูยิ่งใหญ” เสียง ซีตาร ของรวี แชงการ ไมใชเปน แนวดนตรีที่ฟงเพื่อความผอนคลาย เพราะอารมณเพลงนั้นคอนขาง เครียดและเครงขรึม ผลงานเพลง ที่สําคัญของรวี แซงการ เชน เพลง Three Ragas (ค.ศ. 1958) เพลง India's Master Musician (ค.ศ. 1963) เปนตน

นักเรียนสามารถฟงตัวอยางเพลงของรวี แซงการ ที่บรรเลงดวยซีตาร ไดจาก http://img124.imageshack.us/ my.php?image=hifias7dcw8.swf คูมือครู

9

กระตุนความสนใจ

สํารวจคนหา

Engage

Explore

อธิบายความรู Explain

ขยายความเขาใจ

ตรวจสอบผล

Expand

Evaluate

(ยอจากฉบับนักเรียน 20%)

อธิบายความรู ครูใหนักเรียนกลุมที่ศึกษาขอมูล เกี่ยวกับลักษณะเดนของดนตรีใน วัฒนธรรมอินโดนีเซีย มาอธิบาย ความรูตามที่ไดศึกษามา หนาชั้นเรียน

นักเรียนควรรู ภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต ในปจจุบันประกอบดวยประเทศ 11 ประเทศ ภูมิภาคเอเชียตะวันออก เฉียงใตเปนดินแดนที่มีผูคนตั้ง ถิ่นฐานมานาน ชนพื้นเมืองมี วัฒนธรรม ความเชื่อ และภาษาของ ตนเอง การรับวัฒนธรรมทีห่ ลากหลาย จากภายนอกเขามาผสมผสาน กับวัฒนธรรมทองถิ่น ทําใหเอเชีย ตะวันออกเฉียงใตมีวัฒนธรรมแบบ ผสมผสาน และมีเอกลักษณเปนของ ตนเอง ทั้งนี้ภูมิภาคเอเชียตะวันออก เฉียงใตในอดีตเปนที่รูจักกันใน ชื่อของ “สุวรรณภูมิ”

๒.๓ อินโดนีเซีย สาธารณรัฐอินโดนีเซียเปนประเทศประกอบไปดวยหมูเกาะมากมาย ตั้งอยูในภูมิภาคเอเชีย ตะวันออกเฉียงใต มีกลุมชนมากมายที่มีวัฒนธรรมที่แตกตางกันทั้งในดานภาษา ขนบธรรมเนียม ประเพณี และคานิยม ซึง่ ความหลากหลายทางวัฒนธรรมจึงเปนความโดดเดนเฉพาะของอินโดนีเซีย ในการศึกษาวัฒนธรรมดนตรีของอินโดนีเซีย ควรศึกษาเกี่ยวกับวัฒนธรรมดนตรีกาเมลัน (gamelan music) ซึ่งเปนวัฒนธรรมดนตรีที่โดดเดนและเปนที่รูจักมากที่สุด เดิมคือดนตรี ในราชสํานัก แตในขณะเดียวกันก็เปนดนตรีที่ใชบรรเลงในการนันทนาการดวย วัฒนธรรมดนตรี กาเมลันมีการพัฒนาและเปนที่รูจักมากที่สุดอยูในพื้นที่ของเกาะชวาและเกาะบาหลี ดนตรี กาเมลันของชาวเกาะชวามีลักษณะที่แสดงถึงแบบแผนดั้งเดิม จังหวะของดนตรีที่ดําเนินไป อยางชาๆ สงางาม สวนดนตรีกาเมลันของชาวบาหลี สวนใหญมีความคลองแคลว มีชีวิตชีวา และประยุกตใหทันสมัย ลักษณะของดนตรีมสี าํ เนียงแปลกไปจากดนตรีในวัฒนธรรมอืน่ ของโลก เนือ่ งจากมีบนั ไดเสียง ทีแ่ ตกตางกัน และในปจจุบนั มีการประพันธบทเพลงใหมๆ ซึง่ ในการบรรเลงจะไมมกี ารดูโนตเพลง ในขณะทีเ่ ลน แตเปนบรรเลงจากความทรงจํา ไมมกี ารดนสด ลักษณะของทํานองแตละเครือ่ งดนตรี มีความเปนอิสระจากกันแตอยูในโครงสรางของทํานองเดียวกัน

นักเรียนควรรู ดนตรีกาเมลัน (gamelan music) วงกาเมลันจะบรรเลงดวยเครื่อง ดนตรีประเภทเครื่องตีเปนหลัก ทั้งเครื่องดนตรีที่ทําดวยโลหะและที่ ทําดวยไม บทบาทของวงกาเมลัน จะใชบรรเลงประกอบพิธีกรรม การแสดงละคร และกิจกรรมรื่นเริง ในเทศกาลตางๆ

10

คูมือครู

ดนตรีกาเมลันเปนวัฒนธรรมดนตรีที่เปนที่รูจักมากที่สุดในอินโดนีเซีย ซึ่งเปนดนตรีที่มีความเกี่ยวของกับศิลปะตางๆ ทั้งในดานวรรณศิลป นาฏศิลป และการละคร

๑๐

กระตุนความสนใจ

สํารวจคนหา

Engage

Explore

อธิบายความรู Explain

ขยายความเขาใจ

ตรวจสอบผล

Expand

Evaluate

อธิบายความรู อินโดนีเซียไดรับอิทธิพลเครื่องดนตรีสําริดจากวัฒนธรรมดองซอนของเวียดนาม ซึ่งไดมีการ สรางกลองมโหระทึก ฆอง และเครื่องดนตรีอีกหลากหลายชนิด เครื่องดนตรีที่สําคัญและควรรูจัก มีดังนี้ โบนัง (Bonang) เปนเครือ่ งดนตรีแบบประเพณีอยูใ นวงกาเมลัน เปนเครือ่ งเคาะทีเ่ ปนเสียงหลัก ในการบรรเลงทํานองสวนใหญ จะบรรเลงดวยความรวดเร็ว โดยใชไมตี ๒ อัน ซึ่งมีขนาดเล็ก หนึ่งอันและขนาดใหญหนึ่งอัน

ครูใหนักเรียนศึกษาเครื่องดนตรี ของอินโดนีเซีย จากหนังสือเรียน ในหนา 11 จากนั้นใหนักเรียนรวม กันวิเคราะหวา เครื่องดนตรีของ อินโดนีเซียในหนังสือเรียนเปรียบ เปนเครื่องดนตรีไทยชนิดใดไดบาง

นักเรียนควรรู สําริด เปนโลหะผสมระหวาง ทองแดงกับดีบุก กรรมวิธีการทํา สําริดคอนขางยุงยาก ตั้งแตการหา แหลงแร การเตรียม และแตงแร การถลุงแร และการผสมในเบาหลอม จากนั้นจึงเปนการขึ้นรูปทําเครื่องมือ เครื่องใชดวยการตีหรือดวยการหลอ ในแมพิมพหินทราย หรือแมพิมพ ดินเผา เครื่องมือเครื่องใชในยุคสําริด ที่พบตามแหลงตางๆ ในประเทศไทย เชน ขวาน หอก ภาชนะ กําไล ตางหู ลูกปด เปนตน เครื่องใชสําริดที่ สําคัญก็คือกลองมโหระทึก ซึ่งใช ในพิธีกรรม เชน พิธีขอฝน พิธีศพ เปนตน

เกนเดอร (Gender) เปนเครื่องดนตรีประเภทเคาะอยูในวงกาเมลัน มีลักษณะเปนโลหะบางแบบ ระนาดเหล็กมี ๗ คู ดานลางของเครื่อง มีทอลําไมไผขยายเสียง บรรเลงโดย การใชไมตแี ละใชมอื อีกขางหนึง่ คอยกด หามเสียงหรือปลอยเสียงใหกังวาน

ซูลิง (Suling) เปนเครื่องดนตรีประเภทเครื่องเปาที่ทําดวยไมไผ ลักษณะ คลายกับขลุย มีหลายขนาด มีเสียงไพเราะ ใชประสม ในวงกาเมลัน บรรเลงประกอบการขับรอง และ ประกอบกิจกรรมตางๆ

นักเรียนควรรู

๑๑

วัฒนธรรมดองซอน กลอง มโหระทึกสําริดในวัฒนธรรม ดองซอน (Dong Son Culture) พบมากทางตอนใตของประเทศจีน และเวียดนาม และกระจายตัวไปทั่ว ภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต เปนหลักฐานสําคัญที่แสดงใหเห็น การติดตอกันระหวางชุมชนใน ภูมิภาคสุวรรณภูมิในสมัยโบราณ

คูมือครู

11

กระตุนความสนใจ

สํารวจคนหา

Engage

Explore

อธิบายความรู Explain

ขยายความเขาใจ

ตรวจสอบผล

Expand

Evaluate

(ยอจากฉบับนักเรียน 20%)

อธิบายความรู ครูใหนักเรียนกลุมที่ศึกษาขอมูล เกี่ยวกับลักษณะเดนของดนตรีใน วัฒนธรรมอาหรับ มาอธิบายความรู ตามที่ไดศึกษามาหนาชั้นเรียน

นักเรียนควรรู อาหรับ โลกอาหรับ คือ โลกของ ชนชาติที่ใชภาษาอาหรับเปนภาษา ราชการ ประกอบดวยประเทศตางๆ ซึ่งเปนสมาชิกขององคการสันนิบาต อาหรับ ประมาณ 22 ประเทศ ตัวอยางเชน ประเทศอียิปต จอรแดน บาหเรน คูเวต เปนตน

@

๒.๔ วัฒนธรรมดนตรีอาหรับ อาหรับเปนดินแดนในภูมิภาคตะวันออกกลาง ซึ่งเปนพื้นที่อันเปนศูนยรวมของชนชาติตางๆ ที่นับถือ ศรัทธาศาสนาอิสลาม โดยมีความแตกตางกันไปในทางเชื้อชาติและภาษา รวมถึงมีแหลง อารยธรรมและภาษาทีห่ ลากหลาย วัฒนธรรมดนตรีของภูมภิ าคตะวันออกกลางถือเปนสถานการณ ทีล่ าํ บากในการสรางสรรคงานดนตรี ซึง่ มีเพียงบทสวดไมกบี่ ทเทานัน้ ทีฟ่ ง แลวคลายเปนการขับรอง แตกไ็ มถอื วาเปนดนตรี สงผลใหดนตรีในภูมภิ าคตะวันออกกลางมีพนื้ ฐานทางทฤษฎีดนตรีทซี่ บั ซอน มักเปลีย่ นแปลงลักษณะไปตามวัฒนธรรมของคนในพืน้ ที่ โดยทัว่ ๆ ไป ดนตรีประเภทขับรอง นักรอง มักเปนผูชาย ซึ่งจะขับรองดวยนํ้าเสียงขึ้นจมูก ในดานจังหวะทํานองมีลักษณะที่ดําเนินไปอยาง อิสระ เปดโอกาสใหผูขับรองและนักดนตรีสรางสรรคทํานองในการบรรเลงดนตรีได การแสดงดนตรีอาหรับทีอ่ ยูใ นลักษณะของคอนเสิรต หรือการแสดงดนตรีอยางเปนทางการนัน้ มีไมมากนัก การแสดงดนตรีสวนใหญเปนลักษณะที่ไมเปนทางการ มีการแสดงดนตรีบางใน สถานบันเทิงที่รัฐอนุญาต

มุม IT

นักเรียนสามารถชมและฟง ตัวอยางดนตรีอาหรับ ไดจาก www. youtube.com โดยคนหาจากคําวา เพลงอาหรับ หรือ Arabic Music

การแสดงดนตรีอาหรับโดยสวนใหญจะเปนลักษณะทีไ่ มเปนทางการ ซึง่ จะเนนใหความสนุกสนานเพลิดเพลินใจ รวมถึง การแสดงตามสถานบันเทิงตางๆ ใหนักทองเที่ยวไดชม

๑๒ EB GUIDE http://www.aksorn.com/LC/Mu/M6/02

12

คูมือครู

กระตุนความสนใจ

สํารวจคนหา

Engage

Explore

อธิบายความรู Explain

ขยายความเขาใจ

ตรวจสอบผล

Expand

Evaluate

อธิบายความรู เครือ่ งดนตรีทใี่ ชในตะวันออกกลางมีหลายประเภท ซึง่ เครือ่ งดนตรีทมี่ คี วามสําคัญและควรรูจ กั มีดังนี้ อุด (Ud) หรือ โอด (Uod) เปนเครื่องดนตรีประเภทหนึ่งในกลุมเครื่องสายโบราณ ประเภทดีด มีรูปทรงของลําตัวเปนรูปลูกแพร เปนเครื่อง ดนตรีที่ไดรับความนิยมมากที่สุดในกลุมชนชาวอาหรับ ชาวอาหรับยกยองเครื่องดนตรีนี้วาเปนราชา แหงเครื่องดนตรี

ครูใหนักเรียนรวมกันเสนอเครื่อง ดนตรีของอาหรับที่นักเรียนรูจัก นอกเหนือจากที่เพื่อนไดนําเสนอ ขอมูลหนาชั้นเรียน

นักเรียนควรรู เรบับ (Rebab) ในประเทศ อินโดนีเซียก็มเี ครือ่ งดนตรีคลายคลึง กับเรบับ แตชาวอินโดนีเซียเรียก เครื่องดนตรีประเภทนี้วา “รือบับ” ซึง่ เปนเครือ่ งดนตรีประเภทเครือ่ งสาย ที่ใชคันชักอิสระ โดยทั่วไปมี 2 สาย บางถิ่นมี 3 สาย รูปรางคลายซอ สามสายของไทย ใชบรรเลงเดี่ยวและ บรรเลงประกอบการขับรอง ทั้งใน วงดนตรีกาเมลัน และในวงดนตรี ของชาวบานทั่วไป

เรบับ (Rebab) เปนเครือ่ งดนตรีเครือ่ งสายประเภทสี เกิดขึน้ มาตัง้ แตคริสตศตวรรษ ที่ ๘ และแพรกระจายไปทั่วโลกที่มีประชากรที่นับถือศาสนาอิสลาม โดยเชื่อกันวาเปนเครื่องดนตรีบรรพบุรุษของไวโอลิน

ต็อมบัก (Tom- bak) เปนกลองทีม่ รี ปู รางเหมือนแกวไวน หรือบางชิน้ มีรูปรางเหมือนนาฬกาทราย ใชนิ้วตีเวลาบรรเลง

๑๓

คูมือครู

13

กระตุนความสนใจ

สํารวจคนหา

Engage

Explore

อธิบายความรู Explain

ขยายความเขาใจ

ตรวจสอบผล

Expand

Evaluate

(ยอจากฉบับนักเรียน 20%)

อธิบายความรู ครูใหนักเรียนกลุมที่ศึกษาขอมูล เกี่ยวกับลักษณะเดนของดนตรีใน วัฒนธรรมแอฟริกัน มาอธิบาย ความรูตามที่ไดศึกษามา หนาชั้นเรียน

นักเรียนควรรู เครื่องกระทบ ไดแก เครื่องดนตรีที่ เกิดเสียงจากการตี การสั่น การเขยา การเคาะ หรือการขูด การตีอาจจะ ใชไมตีหรืออาจจะใชสิ่งหนึ่งกระทบ เขากับอีกสิ่งหนึ่ง เพื่อทําใหเกิดเสียง เครื่องกระทบประกอบขึ้นดวยวัสดุ ที่เปนของแข็งหลายชนิด เชน โลหะ ไม หรือแผนหนังขึงตึง แบงออกเปน 2 ประเภท ไดแก • เครื่องดนตรีที่มีระดับเสียง แนนอน (Definite Pitch Instruments) เครือ่ งดนตรีกลุม นีม้ รี ะดับเสียงสูง-ตํา่ เหมือนกับเครื่องดนตรีประเภทอื่น เกิดเสียงโดยการตีกระทบ สวนใหญ ตีกระทบเปนทํานองเพลงได เชน กลองทิมพะนี ระฆังราว เปนตน • เครื่องดนตรีที่มีระดับเสียง ไมแนนอน (Indefinite Pitch Instruments) เครื่องดนตรีกลุมนี้ไมมี ระดับเสียงที่แนนอน หนาที่สําคัญ คือ ใชเปนเครื่องดนตรีประกอบ จังหวะ เกิดเสียงโดยการตี สั่น เขยา เคาะ หรือขูด เชน ฉาบ แทมบูรีน เปนตน

๒.๕ วัฒนธรรมดนตรีแอฟริกัน ทวีปแอฟริกาเปนทวีปที่ใหญและมีความซับซอน วัฒนธรรมและวิถีชีวิตของคนในแถบนี้มี การเปลีย่ นแปลงไปอยางรวดเร็ว ประชากรมีการปรับตัวจากการไดรบั อิทธิพลทีแ่ ปรเปลีย่ นกลับไป กลับมาระหวางวัฒนธรรมของซีกโลกตะวันตกกับวัฒนธรรมดั้งเดิมที่เปนเอกลักษณของตนเอง ดนตรีของชาวแอฟริกนั เปนดนตรีทผี่ ฟู ง มีสว นรวม สามารถเปนไดทงั้ ผูเ ลน ผูเ ตนรํา และผูฟ ง ไปในเวลาเดียวกันได รูปแบบดนตรีแอฟริกันมีความโดดเดนในดานการบรรเลงเครื่องกระทบ ที่มีจังหวะเราใจ ซึ่งดนตรีตามแบบแผนดั้งเดิมของชาวแอฟริกันมักจะมีสิ่งตางๆ เขามาประกอบ ในการแสดงออกทางดนตรีดวย เชน การตกแตงรางกาย เสื้อผา การเตนรํา รูปปน สวนเพลง ขับรองนั้นชาวแอฟริกันใชเพื่อแสดงออกทางความคิด ซึ่งเปนองคประกอบสําคัญในการเลานิทาน ที่กลาวถึงความเปนมาของชนเผา และใชในการประกอบพิธีกรรมตางๆ เชน การฉลองเด็ก เกิดใหม พิธีแตงงาน รวมไปถึงการลาสัตว สงครามระหวางชนเผา เปนตน ในปจจุบัน ดนตรีแอฟริกันไดปรับเปลี่ยนและผสมผสานกับวัฒนธรรมดนตรีตะวันตก เพื่อให เกิดดนตรีรูปแบบใหมๆ แตก็ยังคงมีการรักษาเอกลักษณดั้งเดิมเอาไว ทั้งนี้ไมเพียงเปลี่ยนดาน ลักษณะของดนตรี แตยังรวมไปถึงบริบทของดนตรีดวย กลาวคือ บทบาทของผูฟงและผูเลน เปลี่ยนจากที่ทุกคนมีสวนรวม กลายเปนผูฟงจะนั่งฟงอยางเดียว ในขณะเดียวกันบทเพลง จากเดิมที่เกิดจากการดนสดไมมีการบันทึกโนต ก็เปลี่ยนแปลงไปสูการสรางบทประพันธใหม มีการเขียนบันทึกโนตเพลง และนําเอาเครือ่ งดนตรีตะวันตกมาประสม ซึง่ บทประพันธใหมทเี่ กิดขึน้ ไดสะทอนถึงการยอมรับอิทธิพลดนตรีตะวันตกที่เขามาผสมในวัฒนธรรมดนตรีของตน

ดนตรีแอฟริกนั มีความโดดเดนในดานการบรรเลงเครือ่ งกระทบทีม่ จี งั หวะเราใจ ซึง่ ผูฟ ง สามารถมีสว นรวมในการบรรเลง ดนตรีได

๑๔

นักเรียนควรรู

14

คูมือครู

การเตนรํา เปนลักษณะเดนในการแสดงออกทางดนตรีของชาวแอฟริกัน ซึ่งจะมีลีลาการเตนรํา แตกตางกันออกไป นับตัง้ แตกระโดดโลดเตน หรือแสดงลีลาเลียนแบบทาทางของสัตว เครือ่ งดนตรี ที่นํามาใชประกอบสวนใหญจะเปนเครื่องเคาะจังหวะที่ใหเสียงตื่นเตนเราใจ เชน กลอง เกราะไม หรือแมแตการปรบมือ

กระตุนความสนใจ Engage

สํารวจคนหา Explore

ขยายความเขาใจ

อธิบายความรู Explain

Expand

ตรวจสอบผล Evaluate

ขยายความเขาใจ เครื่องดนตรีในดนตรีแอฟริกันมีเปนจํานวนมากและหลากหลาย สวนใหญที่นิยมใชมักเปน เครื่องดนตรีประเภทเครื่องกระทบ ซึ่งเครื่องดนตรีที่สําคัญและควรรูจักมีดังนี้ โครา (Kora) เปนเครื่องดนตรีทองถิ่นใชดีดเชนเดียวกับพิณ นิยม เลนกันทั่วไปในแอฟริกาตะวันตก มักทํามาจากผลนํ้าเตา ขนาดใหญ ผาซีกแลวขึงดวยหนังวัวเพื่อใหเกิดเสียงสะทอน ประกอบเขากับสะพานสายเชนเดียวกับกีตาร

ครูใหนักเรียนแลกเปลี่ยน ประสบการณซึ่งกันและกันวา จากการศึกษาลักษณะเดนของดนตรี ในวัฒนธรรมตางๆ นักเรียนเคยมี ประสบการณเกี่ยวกับงานดนตรีของ วัฒนธรรมใดบาง โดยใหนักเรียน ออกมาเลาประสบการณหนาชัน้ เรียน

นักเรียนควรรู พิณ นับเปนเครื่องดนตรีที่ไดรับ ความนิยมอยางแพรหลายไปทั่วโลก เพราะเสียงพิณเปนเสียงที่โดดเดน เราใจ อีกทั้งสามารถบรรเลงได ทั้งผสมวงและบรรเลงเดี่ยว ตลอดจน สามารถบรรเลงทํานองเพลงและ ตีคอรดไดอีกดวย พิณเปนเครื่อง ดนตรีในสกุลเครื่องสายที่พบได ในหลายๆ ชนชาติ ซึ่งในวัฒนธรรม ดนตรีของแอฟริกันก็มีเครื่องดนตรี ลักษณะคลายพิณหลายแบบ

วูวูเซลา (Vuvuzela) หรือ เลปาตาตา (Lepatata) เปนเครื่องดนตรีประเภทเปาคลายทรัมเปต มีความยาวประมาณ ๑ เมตร เสียงดังกึกกอง คลายเสียงรองของชางใหเสียงดังแหลม

นักเรียนควรรู

ดีเจมเบ (Djembe) เปนกลองทีม่ าจากแอฟริกาตะวันตก มีลักษณะรูปรางเหมือนโถ หนากลอง ทําจากหนังของสัตว ไดรับความนิยม ทั่วโลกตั้งแตปลายศตวรรษที่ ๒๐

๑๕

วูวูเซลา (Vuvuzela) เปนเครื่อง ดนตรีประเภทเครื่องเปาคลาย ทรัมเปต เปนเครื่องดนตรีและ วัฒนธรรมของชนพื้นเมือง แอฟริกาใต มีความยาวประมาณ 1 เมตร เสียงของวูวูเซลาเปนไปใน ลักษณะดังกึกกอง คลายเสียงรอง ของชาง วูวูเซลาใชในการเชียรกีฬา นิยมทําดวยพลาสติก แตเนื่องจาก เสียงของวูวูเซลาดังมาก ดังนั้น หลายประเทศจึงหามนําวูวูเซลา ไปใชในสนามกีฬา

คูมือครู

15

กระตุนความสนใจ

สํารวจคนหา

Engage

Explore

อธิบายความรู Explain

อินโดนีเซียเปนประเทศหนึง่ ทีม่ วี ฒั นธรรมทางการแสดงอันเกาแกและมีลกั ษณะโดดเดนเปนเอกลักษณ ของตน โดยมีพื้นฐานของวัฒนธรรมมุสลิมและฮินดูปรากฏอยูเดนชัดในศิลปะการแสดงของอินโดนีเซีย “วายัง” (Wayang) หรือเรียกเต็มชื่อวา “วายัง ปูรวา” (Wayang Purwa) เปนศิลปะการแสดงที่เปน เอกลักษณเดนชัดของอินโดนีเซียและยังเปนศิลปะประจําชาติที่เกาแกที่สุด ซึ่งเปนการเชิดตัวหุนที่ทําจาก หนังใหเกิดเปนภาพเงาบนจอผา การแสดงเชิดหุนเงาฉบับดั้งเดิมใชหุนเชิดที่ทําดวยหนังสัตวเรียกอีกชื่อวา “วายัง กูลิต” (Wayang Gulit) ซึ่งเปนศิลปะการแสดงที่งดงามและวิจิตรกวาการแสดงชนิดอื่นทั้งหมด อีกทั้งยังรวมศิลปะหลายดานไวดวยกัน อาทิ ดานการประพันธบทละคร การดนตรี นาฏกรรม ศิลปกรรม ทั้งยังสะทอนความลึกซึ้งในเชิงประวัติศาสตร การศึกษา ปรัชญา ศาสนา ความลึกลับ และสัญลักษณใน การตีความหมาย นอกจากการแสดงวายังชนิดที่ตองเชิดตัวหนังและหุนแบบตางๆ แลวยังมีศิลปะการแสดง ที่นาสนใจที่เลียนแบบการเชิดหนังหรือเชิดหุนกระบอกซึ่งใชคนแสดงจริง ไดแก ๑. วายัง โตเปง (Wayang Topeng) เรียกสั้นๆ วา “โตเปง” เปนระบําหนากาก ใชผูชายแสดง หนากากแกะสลักจากไมมีลักษณะหนาปูดนูนดูผิดธรรมชาติ การแสดงนี้เชื่อวามีความเปนมาจากพิธีกรรม บวงสรวงบูชาภูตผีปศาจในสมัยโบราณ ลีลาการเตนคลายตัวหุน เรื่องราวที่นิยมแสดงคือการผจญภัยของ เจาชายปนหยี กษัตริยแ ละนักรบทีม่ ชี อื่ เสียงของชวา การแสดงชนิดนีม้ ขี อ บังคับอยางหนึง่ คือ ถาแสดงตอหนา พระพักตรกษัตริย ผูแ สดงจะตองถอดหนากากออก ดังนัน้ ผูแ สดงตองแสดงบทบาทและอารมณมากกวาปกติ ๒. วายัง โอรัง (Watang Orang) แปลวา “หุน ทีเ่ ปนมนุษย” เปนนาฏศิลปอนิ โดนีเซียทีเ่ ปนแบบ ฉบับสมบูรณ โดยมาตรฐานของศิลปะราชสํานัก ผูแสดงเปนเจานายและเชื้อพระวงศในราชสํานัก เปนระบําที่ไมสวมหนากาก แสดงเรื่องราวที่นํามาจากรามายณะและมหาภารตะ ในระยะแรก เครือ่ งแตงกายเปนลักษณะเครือ่ งแตงกายทัว่ ไปในราชวัง ตอมามีการเปลีย่ นแปลงเครือ่ ง แตงกายใหคลายกับที่ปรากฏหุนวายัง กูลิต การแสดงวายังในอินโดนีเซียมีมากมายหลายชนิด ซึ่งนับวาเปนศิลปะการแสดงที่ไดรับความสนใจและ เปนที่รูจักกันอยางแพรหลาย โดยเฉพาะวายัง กูลิต หรือวายัง ปูรวา เปนที่รูจักแพรหลายในระดับ นานาชาติ ถือเปนสัญลักษณประจําชาติและศิลปะ การแสดงอันเปนเอกลักษณของอินโดนีเซียก็วา ได

นักเรียนควรรู

คูมือครู

Evaluate

วายัง

รามายณะ เปนวรรณคดีที่มีการ ดัดแปลง เลาใหม และแพรหลายไป ในหลายภูมิภาคของเอเชีย โดยมี เนื้อหาแตกตางกันไป และอาจเรียก ชื่อแตกตางกันไปดวย เปนเรื่องราว เกี่ยวกับการทําศึกสงครามระหวาง ฝายพระรามกับฝายทศกัณฐ (ยักษ) สําหรับไทยนั้นไดแตงเติมและสราง เรื่องใหมใหเหมาะสมกับขนบธรรมเนียมในชื่อวา “รามเกียรติ์” สําหรับใชในการแสดงโขน โดยอาศัย เคาโครงมาจากคัมภีรรามายณะ

16

ตรวจสอบผล

เสริมสาระ

นักเรียนควรรู

มหาภารตะ เปนวรรณคดีที่เลา เรื่องราวของวีรบุรุษหรือวัฒนธรรม มักเปนเรื่องที่เกาแก มีโครงเรื่อง ซับซอนและยาว ตัวละครมากมาย และไดรับการยกยอง ซึ่งมหากาพย โดยมากในภูมิภาคเอเชียจะแสดง ใหเห็นถึงความเชื่อหรือศาสนา ของชาตินั้นๆ ปจจุบันมักนําคําวา “มหากาพย” มาใชกับบทกวีนิพนธ ที่มีความยาวมาก และมักนํามาใช เปรียบเทียบเหตุการณหรือเรื่องราว ที่ยืดยาวมากวาเปนมหากาพย

Expand

(ยอจากฉบับนักเรียน 20%)

ขยายความเขาใจ ครูเชิญวิทยากรที่มีประสบการณ เกี่ยวกับงานดนตรีในวัฒนธรรม อินโดนีเซียมาเลาประสบการณ ใหนักเรียนฟง โดยเปดโอกาสให นักเรียนซักถามและแสดงความ คิดเห็น จากนั้นใหนักเรียนสรุปสาระ สําคัญลงกระดาษรายงาน สงครู ผูสอน

ขยายความเขาใจ

๑๖

กระตุนความสนใจ

สํารวจคนหา

อธิบายความรู

Engage

Explore

Explain

ขยายความเขาใจ Expand

ตรวจสอบผล Evaluate

ขยายความเขาใจ ครูใหนักเรียนแตละกลุมนําขอมูล เกี่ยวกับลักษณะเดนของดนตรีใน แตละวัฒนธรรมที่ไดศึกษา มารวมกันจัดนิทรรศการเรื่อง “ดนตรีกับวัฒนธรรม” โดยมีรูปภาพ ประกอบใหสวยงาม

เกร็ดแนะครู

สรุป

ครูควรแนะนําใหนกั เรียนคนหา ตัวอยางการแสดงดนตรีใน วัฒนธรรมตางๆ ที่นาสนใจ โดยสืบคนจากเว็บไซตในอินเทอรเน็ต แลวนําขอมูลมาแลกเปลี่ยนเรียนรู รวมกันในชั้นเรียน เพราะการไดฟง เสียงเพลง เสียงดนตรีของแตละ วัฒนธรรม จะชวยทําใหนักเรียนมี ความเขาใจเรื่องราวที่ศึกษาไดดีขึ้น

ดนตรีมคี วามสัมพันธกบั สังคมมนุษยมาตัง้ แตอดีตจนถึงปจจุบนั ปจจัยสําคัญที่มีผลตอการสรางสรรคงานดนตรีมีหลายประการ เชน ความเชื่อ ศาสนา วิถีชีวิต และเทคโนโลยี ซึ่งการสรางสรรค ดนตรีของแตละวัฒนธรรมจะมีเอกลักษณทแี่ ตกตางกันออกไปตาม สภาพสังคม ความเปนอยู ดังนัน้ เราจึงควรศึกษาลักษณะเดนของ ดนตรีในแตละวัฒนธรรม เพื่อเปนพื้นฐานความรูในดานดนตรี ที่มาจากวัฒนธรรมตางๆ และนํามาพัฒนารูปแบบงานดนตรีของ ตนเองตอไปไดอีกดวย

๑๗

คูมือครู

17

กระตุนความสนใจ Engage

สํารวจคนหา

อธิบายความรู

ขยายความเขาใจ

Explore

Explain

Expand

ตรวจสอบผล

Evaluate

(ยอจากฉบับนักเรียน 20%)

Q& A

ครูพิจารณาการจัดนิทรรศการ ของนักเรียนทั้งในดานกระบวนการ ทํางานกลุม ความถูกตองของขอมูล และความสวยงามของรูปแบบ นิทรรศการ

ตรวจสอบผล

¤Òí ¶ÒÁ»ÃШÒ˹‹ í Ç¡ÒÃàÃÕ¹ÃÙŒ ๑ ปจจั​ัยสําคัญที่มีอิทธิพลตอการสรางสรรคงานดนตรีมีอะไรบาง จงอธิบายมาพอสังเขป ๒ ดนตรีในแตละวัฒนธรรมมีลักษณะเดนอยางไร จงอธิบาย ๓ การศึกษาเกี่ยวกับลักษณะเดนของดนตรีในแตละวัฒนธรรมมีประโยชนตอนักดนตรีอยางไร

เกร็ดแนะครู (แนวตอบ คําถามประจําหนวย การเรียนรู 1. ความเชื่อ ศาสนา วิถีชีวิต และ เทคโนโลยี 2. ดนตรีในแตละวัฒนธรรม มีลักษณะเดน ดังนี้ - ดนตรีในวัฒนธรรมจีนมีลกั ษณะ เดนคือการใชเครื่องดนตรีที่มี นํ้าเสียงหลากหลายในการ บรรเลง - ดนตรีในวัฒนธรรมอินเดียเปน ดนตรีที่เนนการพัฒนาทํานอง โดยใชวิธีการดนทํานอง - ดนตรีในวัฒนธรรมอินโดนีเซีย จะมีสําเนียงที่แปลกไปจาก ดนตรีในวัฒนธรรมอื่นของโลก ซึ่งลักษณะทํานองแตละเครื่อง ดนตรีเปนอิสระจากกัน แตอยู ภายในโครงสรางของทํานอง เดียวกัน - ดนตรีในวัฒนธรรมอาหรับ จะมีจังหวะทํานองที่ดําเนินไป อยางอิสระ เปดโอกาสให ผูขับรองและนักดนตรีสามารถ สรางสรรคทํานองในการ บรรเลงดนตรีได - ดนตรีในวัฒนธรรมแอฟริกัน จะมีการบรรเลงเครื่องกระทบ ที่มีจังหวะเราใจ ผูฟงสามารถ มีสวนรวมในการชมดนตรีได 3. เพื่อนํามาเปนความรูและนํามา ประยุกตในการสรางสรรคงาน ดนตรีของตนได)

18

คูมือครู

¡Ô¨¡ÃÃÁ

ÊÌҧÊÃä ¾Ñ²¹Ò¡ÒÃàÃÕ¹ÃÙŒ กิจกรรมที่

๑

กิจกรรมที่

๒

ใหนกั เรียนรวมกันอภิปรายเกีย่ วกับปจจัยสําคัญทีม่ อี ทิ ธิพลตอการสรางสรรค งานดนตรี จากนั้นสรุปประเด็นสําคัญลงกระดาษรายงาน สงครูผูสอน ใหนกั เรียนแบงกลุม ออกเปน ๕ กลุม จากนัน้ ใหแตละกลุม รวมกันศึกษาดนตรี ในแตละวัฒนธรรมกลุมละ ๑ วัฒนธรรม ดังนี้ ๑. จีน ๒. อินเดีย ๓. อินโดนีเซีย ๔. อาหรับ ๕. แอฟริกัน แลวนําขอมูลที่ไดศึกษามารวมกันจัดนิทรรศการเรื่อง “ดนตรีกับวัฒนธรรม”

๑๘

หลักฐาน แสดงผลการเรียนรู 1. การสรุปสาระสําคัญเกี่ยวกับปจจัยที่มีอิทธิพลตอการสรางสรรคงานดนตรี 2. การจัดนิทรรศการเรื่อง “ดนตรีกับวัฒนธรรม”