8858649121851 by Aksornsmart online

คูมือครู ãªŒ»ÃÐ¡Íº¡ÒÃÊÍ¹Ã‹ÇÁ¡Ñº

Ë¹Ñ§Ê×ÍàÃÕÂ¹ ©ºÑº Í- .

ภาพปกนี้มีขนาดเทากับหนังสือเรียนฉบับจริงของนักเรียน

กระบวนการสอนแบบ 5 Es ชวยสรางทักษะการเรียนรู กิจกรรมมุงพัฒนาทักษะการคิด คำถาม + แนวขอสอบเพื่อยกผลสัมฤทธิ์ O-NET กิจกรรมบูรณาการเตรียมพรอมสู ASEAN 2558

เอกสารประกอบคูมือครู

กลุมสาระการเรียนรู สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม

ประวัติศาสตร ชั้นมัธยมศึกษาปที่

สําหรับครู

คูมือครู Version ใหม

ลักษณะเดน

ขยายพื้นที่รูปเลมใหญขึ้นกวาเดิม จัดแบงพื้นที่ออกเปนโซน เพื่อคนหาขอมูลไดงาย สะดวก รวดเร็ว และดูเปนระเบียบ กระตุน ความสนใจ

สํารวจคนหา

Engage

Explore

อธิบายความรู Explain

ขยายความเขาใจ Expand

ตรวจสอบผล

กระตุน ความสนใจ

Evaluate

สํารวจคนหา

Engage

Explore

อธิบายความรู Explain

ขยายความเขาใจ Expand

ตรวจสอบผล Evaluate

เปาหมายการเรียนรู สมรรถนะของผูเรียน คุณลักษณะอันพึงประสงค

หน า

โซน 1 กระตุน ความสนใจ

Engage

สํารวจคนหา

Explore

อธิบายความรู

Explain

ขยายความเขาใจ

Expand

ตรวจสอบผล

หน า

หนั ง สื อ เรี ย น

โซน 1

หนั ง สื อ เรี ย น

Evaluate

ขอสอบเนน การคิด

แนว  NT  O-NE T

ขอสอบ

โซน 2

ขอสอบเนน การคิด แนว NT

เกร็ดแนะครู

O-NET

บูรณาการเชื่อมสาระ

โซน 3

กิจกรรมสรางเสริม กิจกรรมทาทาย

นักเรียนควรรู

โซน 3

โซน 2 บูรณาการอาเซียน มุม IT

No.

คูมือครู

No.

โซน 1 ขั้นตอนการสอนแบบ 5Es

โซน 2 ชวยครูเตรียมสอน

โซน 3 ชวยครูเตรียมนักเรียน

เพื่อใหครูเตรียมจัดกิจกรรมการเรียน การสอน โดยแนะนําขั้นตอนการสอนและ การจัดกิจกรรมแบบ 5Es อยางละเอียด เพื่อใหนักเรียนบรรลุตามตัวชี้วัด

เพื่อชวยลดภาระครูผูสอน โดยแนะนํา เกร็ดความรูสําหรับครู ความรูเสริมสําหรับ นักเรียน รวมทั้งบูรณาการความรูสูอาเซียน และมุม IT

เพื่อใหครูสะดวกตอการจัดกิจกรรม โดย แนะนํากิจกรรมบูรณาการเชือ่ มระหวางสาระหรือ กลุมสาระการเรียนรู วิชา กิจกรรมสรางเสริม กิจกรรมทาทาย รวมถึงเนื้อหาที่เคยออกขอสอบ O-NET แนวขอสอบ NT/O-NET ทีเ่ นนการคิด พรอมเฉลยและคําอธิบายอยางละเอียด

ที่ใชในคูมือครู

แถบสีและสัญลักษณ

แถบสีแสดงขั้นตอนการสอนและการจัดกิจกรรม แบบ 5Es เพื่อใหครูทราบวาเปนขั้นการสอนขั้นใด

1. แถบสี 5Es สีแดง

สีเขียว

กระตุน ความสนใจ

เสร�ม

สํารวจคนหา

Engage

•

เปนขั้นที่ผูสอนเลือกใช เทคนิคกระตุน ความสนใจ เพื่อโยง เขาสูบทเรียน

สีสม

อธิบายความรู

Explore

•

เปนขั้นที่ผูสอน ใหผูเรียนสํารวจ ปญหา และศึกษา ขอมูล

สีฟา

Explain

•

เปนขั้นที่ผูสอน ใหผูเรียนคนหา คําตอบ จนเกิดความรู เชิงประจักษ

สีมวง

ขยายความเขาใจ

ตรวจสอบผล

Expand

•

Evaluate

เปนขั้นที่ผูสอน ใหผูเรียนนําความรู ไปคิดคนตอๆ ไป

•

เปนขั้นที่ผูสอน ประเมินมโนทัศน ของผูเรียน

2. สัญลักษณ สัญลักษณ

วัตถุประสงค

• เปาหมายการเรียนรู

• หลักฐานแสดง ผลการเรียนรู

• เกร็ดแนะครู

แทรกความรูเสริมสําหรับครู ขอเสนอแนะ ขอควรระวัง ขอสังเกต แนวทางการจัด กิจกรรมและอืน่ ๆ เพื่อประโยชนในการ จัดการเรียนการสอน ขยายความรูเพิ่มเติมจากเนื้อหา เพื่อให ครูนําไปใชอธิบายเพิ่มเติมใหนักเรียน ไดมีความรูมากขึ้น

•

ความรูห รือกิจกรรมเสริม ใหครูนาํ ไปใช เตรียมความพรอมใหกบั นักเรียนกอนเขาสู ประชาคมอาเซียนใน พ.ศ. 2558 โดย บูรณาการกับวิชาทีก่ าํ ลังเรียน

บูรณาการอาเซียน

•

คูม อื ครู

แสดงรองรอยหลักฐานตามภาระงาน ที่ครูมอบหมาย เพื่อแสดงผลการเรียนรู ตามตัวชี้วัด

• นักเรียนควรรู

มุม IT

แสดงเปาหมายการเรียนรูที่นักเรียน ตองบรรลุตามตัวชี้วัด ตลอดจนสมรรถนะ ที่จะตองมี และคุณลักษณะที่พึงเกิดขึ้น กับนักเรียน

แนะนําแหลงคนควาจากเว็บไซต เพื่อให ครูและนักเรียนไดเขาถึงขอมูลความรู ที่หลากหลาย ทั้งไทยและตางประเทศ

สัญลักษณ

ขอสอบ

วัตถุประสงค

O-NET

(เฉพาะวิชา ชัน้ ทีส่ อบ O-NET O-NET)

ขอสอบเนน การคิด

แนว  NT  O-NE T (เฉพาะระดับชัน้ มัธยมศึกษาตอนตน)

ขอสอบเนน การคิด แนว O-NET (เฉพาะระดับชัน้ มัธยมศึกษาตอนปลาย)

บูรณาการเชื่อมสาระ

กิจกรรมสรางเสริม

กิจกรรมทาทาย

• ชีแ้ นะเนือ้ หาทีเ่ คยออกขอสอบ

O-NET โดยยกตัวอยางขอสอบ พรอมวิเคราะหคาํ ตอบ อยางละเอียด

• เปนตัวอยางขอสอบทีม่ งุ เนน

การคิดและเปนแนวขอสอบ NT/O-NET ในระดับมัธยมศึกษา ตอนตน มีทงั้ ปรนัย - อัตนัย พรอมเฉลยอยางละเอียด

• เปนตัวอยางขอสอบทีม่ งุ เนน

การคิดและเปนแนวขอสอบ O-NET ในระดับมัธยมศึกษา ตอนปลาย มีทงั้ ปรนัย - อัตนัย พรอมเฉลยอยางละเอียด

• แนะนําแนวทางการจัดกิจกรรม

เชือ่ มกับสาระหรือกลุม สาระ การเรียนรู ระดับชัน้ หรือวิชาอืน่ ทีเ่ กีย่ วของ

• แนะนําแนวทางการจัดกิจกรรม ซอมเสริมสําหรับนักเรียนทีค่ วร ไดรบั การพัฒนาการเรียนรู

• แนะนําแนวทางการจัดกิจกรรม ตอยอดสําหรับนักเรียนทีเ่ รียนรู ไดอยางรวดเร็ว และตองการ ทาทายความสามารถในระดับ ทีส่ งู ขึน้

คําแนะนําการใชคูมือครู การออกแบบกิจกรรมการเรียนการสอน คูมือครู รายวิชา ประวัติศาสตร ม.2 จัดทําขึ้นเพื่อใหครูผูสอนนําไปใชเปนแนวทางวางแผนการสอนเพื่อพัฒนา ผลสัมฤทธิท์ างการเรียน และประกันคุณภาพผูเ รียน ตามนโยบายของสํานักงานคณะกรรมการการศึกษาขัน้ พืน้ ฐาน (สพฐ.) โดยใชหนังสือเรียน ประวัติศาสตร ม.2 ของบริษัท อักษรเจริญทัศน อจท. จํากัด เปนสื่อหลัก (Core Material) ประกอบ เสร�ม การสอนและการจัดกิจกรรมการเรียนรูใหสอดคลองกับมาตรฐานการเรียนรูและตัวชี้วัดกลุมสาระการเรียนรู สังคมศึกษา 3 ศาสนา และวัฒนธรรม ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พ.ศ. 2551 โดยออกแบบกิจกรรมการเรียนการสอน ตามหลักการสําคัญ ดังนี้ 1 ออกแบบการสอนเปนหนวยการเรียนรูอิงมาตรฐาน คูมือครู รายวิชา ประวัติศาสตร ม.2 วางแผนการสอนโดยแบงเปนหนวยการเรียนรูตามลําดับสาระ (strand) และ หมายเลขขอของมาตรฐานการเรียนรูแ ละตัวชีว้ ดั แตละหนวยจะกําหนดเปาหมายการเรียนรูแ ละจุดประสงคการเรียนรู (Objective Learning) กิจกรรมการเรียนรู (Learning Activities) และแนวทางการประเมินผลการเรียนรู (Learning Evaluation) ไวชัดเจน ครูผูสอนสามารถจัดทําแผนการสอนใหครอบคลุมมาตรฐานการเรียนรู ตัวชี้วัด สมรรถนะ และคุณลักษณะ อันพึงประสงคที่เปนเปาหมายการเรียนรูตามที่กําหนดไวในสาระแกนกลาง (ตามแผนภูมิ) และสามารถบันทึกผลสัมฤทธิ์ ทางการเรียนของผูเรียนแตละคนลงในเอกสาร ปพ.5 ไดอยางมั่นใจ แผนภูมิแสดงความสัมพันธขององคประกอบการออกแบบการเรียนรูอิงมาตรฐานและเนนผูเรียนเปนสําคัญ

พผ

ูเ

จุดปร

ะสง

คก า

ส ภา

รียน

ร

รู ีเรยน

มาตรฐานการเรียนรู ตัวชี้วัดชั้นป

ทักษะการคิด การวัดประเมินผล การเรียนรู

กิจกรรมการเรียนรู

เทคนิคการสอน คูม อื ครู

2 การจัดการเรียนรูที่ยึดผูเรียนเปนสําคัญ แนวคิ ด ในการจั ด การเรี ย นการสอนที่ ยึ ด ผู  เ รี ย นเป น สํ า คั ญ พั ฒ นามาจากปรั ช ญาและทฤษฎี ก ารเรี ย นรู  Constructivism ที่เชื่อวา การเรียนรูเปนกระบวนการที่เกิดขึ้นภายในสมองของผูเรียนแตละคน ผูเรียนเปนผูสรางความรู โดยการเชื่อมโยงระหวางสิ่งที่ไดเรียนรูจากบทเรียนใหมกับความรูหรือประสบการณเดิมที่มีอยู ทฤษฎีนี้มีความเชื่อวา ผูเรียนทุกคนไดเรียนรูและมีการสั่งสมความรูความเขาใจเกี่ยวกับสิ่งตางๆ ติดตัวมากอน ทีจ่ ะเขาสูห อ งเรียน ซึง่ เปนการเรียนรูท เี่ กิดจากประสบการณและสิง่ แวดลอมรอบตัวผูเ รียนแตละคน ดังนัน้ การจัดกิจกรรม เสร�ม การเรียนการสอนในแตละหนวยการเรียนรู ผูสอนจะตองคํานึงถึง

1. ความรูเดิมของผูเรียน วิธีการสอนที่ดีจะตองเริ่มตนจากจุดที่วา ผูเ รียนมีความรูอ ะไรมาบาง แลวจึงใหความรู หรือประสบการณใหม เพื่อตอยอดจาก ความรูเดิม นําไปสูการสรางความรู ความเขาใจใหม

2. ความรูเดิมของผูเรียนถูกตองหรือไม ผูส อนตองปรับเปลีย่ นความรูค วามเขาใจเดิม ของผูเรียนใหถูกตอง และเปนพฤติกรรม การเรียนรูใ หมทมี่ คี ณุ คาตอผูเรียน เพื่อสราง เจตคติหรือทัศนคติที่ดีตอการเรียนรู สิ่งเหลานั้น

3. ผูเรียนสรางความหมายสําหรับตนเอง ผูสอนตองสงเสริมใหผูเรียนนําความรู ความเขาใจที่เกิดขึ้นไปลงมือปฏิบัติ เพื่อขยายความรูใหลึกซึ้งและมีคุณคา ตอตัวผูเรียนมากที่สุด

แนวคิด Constructivism เนนใหผูเรียนสรางความรูโดยผานกระบวนการคิดและความอยากรูของตนเอง โดยมีผูสอนเปนผูสรางบรรยากาศ

การเรียนรูและกระตุนความสนใจ คอยจัดสถานการณใหผูเรียนเกิดความขัดแยงทางความคิดระหวางประสบการณเดิมกับประสบการณ ความรูใ หม เพือ่ กระตนุ ใหผเู รียนเชือ่ มโยงความรู ความคิด กับประสบการณทมี่ อี ยูเ ดิม แลวสังเคราะหเปนความรูห รือแนวคิดใหมๆ ไดดว ยตนเอง

3 การบูรณาการกระบวนการคิด การเรียนรูของผูเรียนแตละคนจะเกิดขึ้นที่สมอง ซึ่งเปนอวัยวะที่ทําหนาที่รูคิดภายใตสภาพแวดลอมที่เอื้ออํานวย และไดรบั การกระตนุ จูงใจอยางเหมาะสม สอดคลองกับสภาพจิตใจและความตองการของผูเ รียนแตละคน การจัดกิจกรรม การเรียนรูและสาระการเรียนรูที่สอดคลองกับความสนใจและมีความหมายตอผูเรียน จะชวยกระตุนใหสมองของผูเรียน สามารถรับรูและเรียนรูไดอยางมีประสิทธิภาพตามขั้นตอนการทํางานของสมอง ดังนี้ 1. สมองจะเรียนรูและสืบคน โดยการสังเกต คนหา ซักถาม และทดลอง ปฏิบัติ จนทําใหคนพบความรูความเขาใจ ไดอยางรวดเร็ว

2. สมองจะแยกแยะคุณคาของสิ่งตางๆ โดยการตัดสินใจวิพากษวิจารณ แสดง ความคิดเห็น ยอมรับหรือตอตานตาม อารมณความรูสึกที่เกิดขึ้นในขณะที่เรียนรู

3. สมองจะประมวลเนื้อหาสาระ โดยการสรุปเปนความคิดรวบยอดจาก เรื่องราวที่ไดเรียนรูใหมนําไปผสมผสานกับ ความรูห รือประสบการณเดิมทีถ่ กู จัดเก็บอยูใ น สมอง ผานการกลัน่ กรองเพือ่ สังเคราะหเปน ความรูค วามเขาใจใหมๆ หรือเปนทัศนคติใหม ที่จะเก็บบรรจุไวในสมองของผูเรียน

การเรียนรูที่มีประสิทธิภาพจึงตองเปนการเรียนรูที่เกิดจากกระบวนการคิดของผูเรียน เพราะการเรียนรูจะเกิดขึ้น เมื่อสมองรูคิด และตองเปนการคิดไดครบถวนตามขั้นตอนการทํางานของสมองผูเรียน โดยเริ่มตนจาก 1. ระดับการคิดพื้นฐาน ไดแก การสังเกต การจําแนก การคาดคะเน การสื่อความหมาย การรวบรวมขอมูล การสรุปผล เปนตน

คูม อื ครู

2. ระดับลักษณะการคิด ไดแก การคิดกวาง คิดลึกซึ้ง คิดไกล คิดหลากหลาย คิดคลอง คิดอยางมีเหตุผล เปนตน

3. ระดับกระบวนการคิด ไดแก กระบวนการคิดอยางมีวิจารณญาณ กระบวนการแกปญหา กระบวนการ คิดสรางสรรค กระบวนการคิดสังเคราะห เปนตน

5Es การจัดกิจกรรมตามขั้นตอนวัฏจักรการเรียนรู 5Es ขั้นตอนการสอนที่สัมพันธกับขั้นตอนการคิดและการทํางานทางสมองของผูเรียนที่นิยมใชอยางแพรหลาย คือ วัฏจักรการเรียนรู 5Es ซึ่งผูจัดทําคูมือครูไดนํามาใชเปนแนวทางออกแบบกิจกรรมการเรียนการสอนในแตละหนวย ตามลําดับขั้นตอนการเรียนรู ดังนี้ ขั้นที่ 1

กระตุนความสนใจ

(Engage)

เสร�ม

เปนขั้นที่ผูสอนนําเขาสูบทเรียน เพื่อกระตุนความสนใจของผูเรียนดวยเรื่องราวหรือเหตุการณที่นาสนใจโดยใชเทคนิควิธีการ และคําถามทบทวนความรูหรือประสบการณเดิมของผูเรียน เพื่อเชื่อมโยงผูเรียนเขาสูความรูของบทเรียนใหม ชวยใหผูเรียนสามารถ สรุปความสําคัญหัวขอและสาระการเรียนรูของบทเรียนได จึงเปนขั้นตอนการสอนที่สําคัญ เพราะเปนการเตรียมความพรอมและสราง แรงจูงใจใฝเรียนรูแกผูเรียน

ขั้นที่ 2

สํารวจคนหา

(Explore)

เปนขัน้ ทีผ่ สู อนเปดโอกาสใหผเู รียนลงมือศึกษา สังเกต หรือรวมมือกันสํารวจ เพือ่ ใหเห็นขอบขายของประเด็นหรือปญหา รวมถึง วิธีการศึกษาคนควา การรวบรวมขอมูลความรูที่จะนําไปสูการสรางความเขาใจประเด็นหรือปญหานั้นๆ เมื่อผูเรียนทําความเขาใจใน ประเด็นหรือปญหาที่จะศึกษาคนควาอยางถองแทแลว ก็ลงมือปฏิบัติเพื่อเก็บรวบรวมขอมูลความรู สํารวจตรวจสอบ โดยวิธีการตางๆ เชน สัมภาษณ ทดลอง อานคนควาขอมูลจากเอกสาร แหลงขอมูลตางๆ จนไดขอมูลความรูที่เกี่ยวของกับประเด็นหรือปญหาที่ศึกษา

ขั้นที่ 3

อธิบายความรู

(Explain)

เปนขั้นที่ผูสอนมีปฏิสัมพันธกับผูเรียน เชน ใหการแนะนํา ตั้งคําถามกระตุนใหคิด เพื่อใหผูเรียนคนหาคําตอบ และนําขอมูล ความรูจากการศึกษาคนควาในขั้นที่ 2 มาวิเคราะห สรุปผล และนําเสนอผลที่ไดศึกษาคนความาในรูปแบบสารสนเทศตางๆ เชน เขียนแผนภูมิ ผังมโนทัศน เขียนความเรียง เขียนรายงาน เปนตน ในขั้นตอนนี้ฝกใหผูเรียนใชสมองคิดวิเคราะหและสังเคราะห อยางเปนระบบ

ขั้นที่ 4

ขยายความเขาใจ

(Expand)

เปนขั้นที่ผูสอนเลือกใชเทคนิควิธีสอนตางๆ ที่สงเสริมใหผูเรียนนําความรูที่เกิดขึ้นไปคิดคนสืบคนตอๆ ไป เพื่อพัฒนาทักษะ การเรียนรูและการทํางานรวมกันเปนกลุม ระดมสมองเพื่อคิดสรางสรรครวมกัน ผูเรียนสามารถนําความรูที่สรางขึ้นใหมไปเชื่อมโยง กับประสบการณเดิมโดยนําขอสรุปทีไ่ ดไปใชอธิบายเหตุการณตา งๆ หรือนําไปปฏิบตั ใิ นสถานการณใหมๆ ทีเ่ กีย่ วของกับชีวติ ประจําวัน ของตนเอง เพื่อขยายความรูความเขาใจใหกวางขวางยิ่งขึ้น ในขั้นตอนนี้ฝกสมองของผูเรียนใหสามารถคิดริเริ่มสรางสรรคอยางมี คุณภาพ เสริมสรางวิสัยทัศนใหกวางไกลออกไป

ขั้นที่ 5

ตรวจสอบผล

(Evaluate)

เปนขัน้ ทีผ่ สู อนประเมินมโนทัศนของผูเ รียน โดยตรวจสอบจากความคิดทีเ่ ปลีย่ นไปและความคิดรวบยอดทีเ่ กิดขึน้ ใหม ตรวจสอบ ทักษะ กระบวนการปฏิบัติ การแกปญหา การตอบคําถามรวบยอด หรือการเคารพความคิดหรือยอมรับเหตุผลของคนอื่น เพื่อการ สรางสรรคความรูร ว มกัน ผูเ รียนสามารถประเมินผลการเรียนรูข องตนเอง เพือ่ สรุปผลวามีความรูอ ะไรเพิม่ ขึน้ มาบาง เกิดความเขาใจ มากนอยเพียงใด และจะนําความรูเหลานั้นไปประยุกตใชในการเรียนรูเรื่องอื่นๆ หรือในชีวิตประจําวันไดอยางไร ผูเรียนจะเกิดเจตคติ และเห็นคุณคาของตนเองจากผลการเรียนรูที่เกิดขึ้น ซึ่งเปนการเรียนรูที่มีความสุขอยางแทจริง

การจัดกิจกรรมการเรียนรูตามขั้นตอนวัฏจักรการเรียนรู 5Es จึงเปนรูปแบบการเรียนการสอนที่เนนผูเรียน เปนสําคัญอยางแทจริง เพราะสงเสริมใหผูเรียนไดเรียนรูตามขั้นตอนของกระบวนการสรางความรูดวยตนเอง และ ฝกฝนใหใชกระบวนการคิดและกระบวนการกลุมอยางชํานาญ กอใหเกิดทักษะชีวิต ทักษะการทํางาน และทักษะการ เรียนรูที่มีประสิทธิภาพ สงผลตอการยกระดับผลสัมฤทธิ์ของผูเรียน ตามเปาหมายของการปฏิรูปการศึกษาทศวรรษที่ 2 (พ.ศ. 2552-2561) ทุกประการ คูม อื ครู

O-NET การเพิ่มผลสัมฤทธิ์ O-NET

การจัดกิจกรรมการเรียนการสอนตามขั้นตอนวัฏจักรการเรียนรู 5Es ในแตละหนวยการเรียนรู ทางผูจัดทํา จะเสนอแนะวิธีสอน รูปแบบกิจกรรมการเรียนรู พรอมทั้งออกแบบเครื่องมือวัดและประเมินผลที่สอดคลองกับตัวชี้วัด และสาระการเรียนรูแกนกลางไวทุกขั้นตอน โดยยึดหลักสําคัญ คือ หลักของการวัดและประเมินผล เสร�ม

1. การวัดและประเมินผลทุกครั้ง ควรนําผลมาปรับปรุงพัฒนาผูเรียน เปนรายบุคคล

2. การวัดและประเมินผลมี เปาหมาย เพื่อพัฒนาการเรียนรู ของผูเรียนจนเต็มศักยภาพ

3. การนําผลการวัดและประเมินผล ทุกครั้งมาวางแผนปรับปรุงกิจกรรม การเรียนการสอน การเลือกเทคนิค วิธีสอน และสื่อการเรียนรูให เหมาะสมกับสภาพจริงของผูเรียน

การทดสอบผูเรียน 1. การใชขอสอบอัตนัย เนนการอาน การคิดวิเคราะห และการเขียนเพิ่มมากขึ้น 2. การใชคําถามกระตุนการคิดควบคูกับการทําขอสอบที่เนนการคิดอยางตอเนื่องตามลําดับกิจกรรมการเรียนรู และตัวชี้วัด 3. การทดสอบตองดําเนินการทั้งกอนเรียน ระหวางเรียน และหลังเรียน การทดสอบควรใชขอสอบทั้งชนิดปรนัยและ อัตนัย และเปนการทดสอบเพื่อประเมินผลการเรียนของผูเรียนแตละคน เพื่อการสอนซอมเสริมใหบรรลุตัวชี้วัด ไดครบถวน 4. การสอบกลางภาค (ถามี) ควรนําแบบฝกหัดหรือขอสอบทีน่ กั เรียนสวนใหญไมสามารถตอบไดหรือไมครบถวนชัดเจน มา สรางเปนแบบทดสอบอีกครัง้ เพือ่ ตรวจสอบความรูค วามเขาใจทีถ่ กู ตอง และประเมินความกาวหนาของผูเ รียนแตละคน 5. การสอบปลายภาคเรียนเพื่อวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนตามตัวชี้วัดที่สําคัญ ควรออกขอสอบใหมีลักษณะเดียวกับ ขอสอบ O-NET โดยเนนการคิดวิเคราะห สังเคราะห เชื่อมโยงประยุกตใช เพื่อสรางความคุนเคย และฝกฝน วิธีการทําขอสอบดวยความมั่นใจ 6. การนําผลการทดสอบของผูเรียนมาวิเคราะห โดยผลการสอบกอนการเรียนตองสามารถพยากรณผลการสอบ กลางภาค และผลการสอบกลางภาคตองทํานายผลการสอบปลายภาคของผูเ รียนแตละคน เพือ่ ประเมินพัฒนาการ ความกาวหนาของผูเรียนเปนรายบุคคล 7. ผลการทดสอบปลายป ปลายภาค ตองมีคาเฉลี่ยสอดคลองกับคาเฉลี่ยของการสอบ NT ที่เขตพื้นที่การศึกษา จัดสอบ รวมทั้งคาเฉลี่ยของการสอบ O-NET ชวงชั้นที่สอดคลองครอบคลุมมาตรฐานการเรียนรูและตัวชี้วัดสําคัญ เพือ่ สะทอนประสิทธิภาพของครูผสู อนในการออกแบบการเรียนรูแ ละประกันคุณภาพผูเ รียนทีต่ รวจสอบผลไดชดั เจน การจัดการเรียนการสอนในแตละหนวยการเรียนรู ตองใหผูเรียนไดสั่งสมความรู ความเขาใจตามลําดับขั้นตอน ของกิจกรรมในวัฏจักรการเรียนรู 5Es เพื่อใหผูเรียนไดเติมเต็มองคความรูอยางตอเนื่อง จนสามารถปฏิบัติชิ้นงานหรือ ภาระงานรวบยอดของแตละหนวย ผานเกณฑประกันคุณภาพในระดับที่นาพึงพอใจ เพื่อรองรับการประเมินภายนอกจาก สมศ. ตลอดเวลา คูม อื ครู

ASEAN การเรียนรูสูประชาคมอาเซียน เพื่ออํานวยความสะดวกแกครูผูสอนในการจัดกิจกรรมการเรียนรูบูรณาการอาเซียนศึกษา ผูจัดทําไดวิเคราะห มาตรฐานการเรียนรู และตัวชี้วัดที่มีสาระการเรียนรูสอดคลองกับองคความรูเกี่ยวกับประชาคมอาเซียนในแงมุมตางๆ ครอบคลุมทัง้ ประชาคมการเมืองและความมัน่ คงอาเซียน ประชาคมเศรษฐกิจอาเซียน และประชาคมสังคมและวัฒนธรรม อาเซียน เพื่อสงเสริมการเรียนรูใหผูเรียนเกิดความตระหนัก มีความรูความเขาใจเหมาะสมกับระดับชั้นและกลุมสาระ การเรียนรู โดยเสนอแนะวิธีการจัดกิจกรรมบูรณาการเนื้อหาสาระตางๆ ที่เปนประโยชนตอผูเรียนและเปนการชวย เตรียมความพรอมผูเ รียนทุกคนทีจ่ ะกาวเขาสูก ารเปนสมาชิกของประชาคมอาเซียนไดอยางมัน่ ใจตามขอตกลงปฏิญญา เสร�ม ชะอํา-หัวหิน วาดวยความรวมมือดานการศึกษาเพือ่ บรรลุเปาหมายประชาคมอาเซียนทีเ่ อือ้ อาทรและแบงปน จึงกําหนด 7 เปนนโยบายใหกระทรวงศึกษาธิการจัดการเรียนรูเตรียมความพรอมผูเรียนเขาสูประชาคมอาเซียนภายในป พ.ศ. 2558 ตามแนวปฏิบัติที่สําคัญ ดังนี้

การจัดการเรียนรูส ู ประชาคมการเมืองและความมัน่ คงอาเซียน 1. การสรางความรูความเขาใจ และตระหนักถึงความสําคัญของ กฎบัตรอาเซียน และความรวมมือ ของ 3 เสาหลัก ซึง่ กฎบัตรอาเซียน ในขณะนี้มีสถานะเปนกฎหมายที่ ประเทศสมาชิกจะตองปฏิบัติตาม หลักการที่กําหนดไวเพื่อใหบรรลุ เปาหมายของกฎบัตรมาตราตางๆ

2. การสงเสริมหลักการ ประชาธิปไตยและการสราง สิ่งแวดลอมประชาธิปไตย เพื่อการอยูรวมกันอยางกลมกลืน ภายใตวิถีชีวิตอาเซียนที่มีความ หลากหลายดานสังคมและ วัฒนธรรม

4. การตระหนักในคุณคาของ สายสัมพันธทางประวัติศาสตร และมรดกทางวัฒนธรรมที่มี พัฒนาการรวมกัน เพื่อเชื่อม อัตลักษณและสรางจิตสํานึก ในการเปนประชากรของประชาคม อาเซียนรวมกัน

3. การสงเสริมการศึกษาดาน สิทธิมนุษยชน เพื่อสรางประชาคม อาเซียนใหเปนประชาคมเพื่อ ประชาชนอยางแทจริง สามารถ อยูรวมกันไดบนพื้นฐานการเคารพ ในคุณคาของศักดิ์ศรีแหงความ เปนมนุษยเทาเทียมกัน

5. การสงเสริมสันติภาพ ความ มั่นคง และความปรองดองในสังคม ทั้งระดับประเทศและภูมิภาคของ อาเซียนบนพื้นฐานสันติวิธีและการ อยูรวมกันดวยขันติธรรม

คูม อื ครู

การจัดการเรียนรูส ู ประชาคมเศรษฐกิจอาเซียน

เสร�ม

1. การพัฒนาทักษะการทํางาน เพื่อเสริมสรางผูเรียนใหมีทักษะ วิชาชีพที่จําเปนสอดคลองกับ ความตองการของตลาดแรงงาน และสถานประกอบการในอาเซียน สามารถเทียบโอนผลการเรียน และการทํางานตามมาตรฐานฝมือ แรงงานในภูมิภาคอาเซียน

2. การเสริมสรางวินัย ความรับผิดชอบ และเจตคติรักการทํางาน สามารถพึ่งพาตนเอง มีทักษะชีวิต ดํารงชีวิตอยางมีความสุข เห็นคุณคา และภูมิใจในตนเอง ในฐานะที่เปนพลเมืองไทยและ อาเซียน

3. การเรียนรูเพื่อพัฒนาตนเอง อยางตอเนื่องตลอดชีวิต ใหมี ทักษะการทํางานตามมาตรฐาน อาชีพ และคุณวุฒิของวิชาชีพสาขา ตางๆ เพื่อรองรับการเตรียมเคลื่อน ยายแรงงานมีฝมือและการเปน ประชาคมเศรษฐกิจอาเซียนที่ เขมแข็ง เพื่อสรางขีดความสามารถ ในการแขงขันในเวทีโลก

การจัดการเรียนรูส ู ประชาคมสังคมและวัฒนธรรมอาเซียน 1. การเสริมสรางความรวมมือ ในลักษณะสังคมที่เอื้ออาทร ของประชากรอาเซียน โดยยึด หลักการสําคัญ คือ ความงดงาม ของประชาคมอาเซียนมาจาก ความแตกตางและหลากหลายทาง วัฒนธรรมที่ลวนแตมีคุณคาตอ มรดกทางวัฒนธรรมของอาเซียน ซึ่งประชาชนทุกคนตองอนุรักษ สืบสานใหยั่งยืน

2. การเสริมสรางคุณลักษณะ ของผูเรียนใหเปนพลเมืองอาเซียน ที่มีศักยภาพในการกาวเขาสู ประชาคมอาเซียนอยางมั่นใจ เปนผูที่มีสุขภาพสมบูรณแข็งแรง มีทักษะการสื่อสาร ทักษะการ ทํางาน ทักษะทางสังคม สามารถ ทํางานรวมกับผูอื่นไดอยาง สรางสรรค และมีองคความรู เกี่ยวกับอาเซียนที่จําเปนตอการ ดํารงชีวิตอยางมีคุณภาพ

4. การสงเสริมการเรียนรูดาน ศิลปะ วัฒนธรรม ประเพณี วิถชี วี ติ ความเปนอยูข องเพือ่ นบาน ในอาเซียน เพื่อสรางจิตสํานึกของ ความเปนประชาคมอาเซียนและ ตระหนักถึงหนาที่ของการเปน พลเมืองอาเซียนรวมกัน

3. การสงเสริมการเรียนรูภาษา อังกฤษเพื่อการสื่อสารและการ ทํางานตามมาตรฐานอาชีพที่ กําหนดและสนับสนุนการเรียนรู ภาษาอาเซียนและภาษาเพื่อนบาน เพื่อชวยเสริมสรางสัมพันธภาพทาง สังคม และการอยูรวมกันอยางสันติ ทามกลางความหลากหลายทาง วัฒนธรรม

5. การสรางความรูและความ ตระหนักเกี่ยวกับดานสิ่งแวดลอม ปญหาและผลกระทบตอคุณภาพ ชีวิตของประชากรในภูมิภาค รวมทั้งแนวทางการพัฒนาอยาง ยั่งยืน ใหเปนมรดกสืบทอดแก พลเมืองอาเซียนในรุนหลังตอๆ ไป

กระทรวงศึกษาธิการจึงประกาศนโยบายการปฏิรูปการศึกษาทศวรรษที่ 2 (พ.ศ. 2552-2561) เพื่อเรงพัฒนาเด็ก และเยาวชนไทยใหเปนทรัพยากรมนุษยของชาติที่มีทักษะและความชํานาญ พรอมเผชิญกับความเปลี่ยนแปลงและ การแขงขันทั้งในภูมิภาคอาเซียนและภูมิภาคอื่นๆ ของสังคมโลก ทั้งนี้ผูบริหารสถานศึกษา ครูผูสอน และผูปกครอง ควรรวมมือกันอยางใกลชิดในการดูแลชวยเหลือผูเรียนและจัดประสบการณการเรียนรูเพื่อพัฒนาผูเรียนจนเต็มศักยภาพ เพื่อกาวเขาสูการเปนพลเมืองอาเซียนอยางมีเกียรติภูมิและศักดิ์ศรีความเปนมนุษยของตน คณะผูจัดทํา คูม อื ครู

ตัวชี้วัดและสาระการเรียนรูแกนกลาง สาระที่ 4

ประวัติศาสตร (เฉพาะชั้น ม.2)*

ประวัติศาสตร

มาตรฐาน ส 4.1 เขาใจความหมาย ความสําคัญของเวลาและยุคสมัยทางประวัติศาสตร สามารถใชวิธีการทาง ประวัติศาสตรมาวิเคราะหเหตุการณตางๆ อยางเปนระบบ ชั้น

ตัวชี้วัด

สาระการเรียนรูแกนกลาง

หนวยการเรียนรูในหนังสือเรียน

• วิธีการประเมินความนาเชื่อถือของหลักฐานทาง • หนวยการเรียนรูที่ 1 ประวัติศาสตรในลักษณะตางๆ อยางงายๆ เชน ความสําคัญของหลักฐาน ทางประวัติศาสตร การศึกษาภูมิหลังของผูทํา หรือผูเกี่ยวของ สาเหตุ ชวงระยะเวลา รูปลักษณของหลักฐาน ทางประวัติศาสตร เปนตน • ตัวอยางการประเมินความนาเชือ่ ถือของหลักฐาน ทางประวัติศาสตร ไทยที่อยูในทองถิ่นของตนเอง หรือหลักฐานสมัยอยุธยา (เชือ่ มโยงกับ มฐ. ส 4.3) • ตัวอยางการวิเคราะหขอ มูลจากเอกสารตางๆ ในสมัยอยุธยาและธนบุรี (เชือ่ มโยงกับ มฐ. ส 4.3) เชน ขอความบางตอนในพระราชพงศาวดาร อยุธยา จดหมายเหตุชาวตางชาติ • การแยกแยะระหวางขอมูลกับความคิดเห็น รวมทั้งความจริงกับขอเท็จจริงจากหลักฐาน ทางประวัติศาสตร 3. เห็นความสําคัญของ • ตัวอยางการตีความขอมูลจากหลักฐานที่แสดง การตีความหลักฐาน เหตุการณสําคัญในสมัยอยุธยาและธนบุรี ทางประวัติศาสตร • ความสําคัญของการวิเคราะหขอมูล ที่นาเชื่อถือ และการตีความทางประวัติศาสตร

ม. 2 1. ประเมินความ นาเชื่อถือของ หลักฐานทาง ประวัติศาสตร ในลักษณะตางๆ 2. วิเคราะหความ แตกตางระหวาง ความจริงกับ ขอเท็จจริงของ เหตุการณทาง ประวัติศาสตร

เสร�ม

มาตรฐาน ส 4.2 เขาใจพัฒนาการของมนุษยชาติจากอดีตจนถึงปจจุบันในดานความสัมพันธและการเปลี่ยนแปลงของ เหตุการณอยางตอเนื่อง ตระหนักถึงความสําคัญและสามารถวิเคราะหผลกระทบที่เกิดขึ้น ชั้น

ตัวชี้วัด

สาระการเรียนรูแกนกลาง

หนวยการเรียนรูในหนังสือเรียน

ม. 2 1. อธิบายพัฒนาการ • ที่ตั้งและสภาพทางภูมิศาสตรของภูมิภาคตางๆ • หนวยการเรียนรูที่ 5 ทางสังคม เศรษฐกิจ ในทวีปเอเชีย (ยกเวนเอเชียตะวันออกเฉียงใต) ที่ตั้งและสภาพภูมิศาสตร ทีม่ ีผลตอพัฒนาการของ และการเมืองของ ที่มีผลตอพัฒนาการโดยสังเขป ทวีปเอเชีย • พัฒนาการทางประวัติศาสตร สังคม เศรษฐกิจ ทวีปเอเชีย และการเมืองของภูมิภาคตางๆ ในทวีปเอเชีย (ยกเวนเอเชียตะวันออกเฉียงใต) _________________________________ * สํานักวิชาการและมาตรฐานการศึกษา สํานักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน, กระทรวงศึกษาธิการ. ตัวชี้วัดและสาระการเรียนรูแกนกลาง กลุมสาระการเรียนรู สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม. (กรุงเทพมหานคร : ชุมนุมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย, 2551), หนา 92-118.

คูม อื ครู

ชั้น

เสร�ม

ตัวชี้วัด

หนวยการเรียนรูในหนังสือเรียน

ม. 2 2. ระบุความสําคัญของ • ที่ตั้งและความสําคัญของแหลงอารยธรรม • หนวยการเรียนรูที่ 6 แหลงอารยธรรม ตะวันออกและแหลงมรดกโลกในประเทศตางๆ แหลงอารยธรรมในทวีปเอเชีย โบราณในทวีปเอเชีย ในทวีปเอเชีย • อิทธิพลของอารยธรรมโบราณที่มีตอทวีปเอเชีย ในปจจุบัน มาตรฐาน ส 4.3 เขาใจความเปนมาของชาติไทย วัฒนธรรม ภูมิปญญาไทย มีความรัก ความภูมิใจ และธํารง ความเปนไทย ชั้น

ตัวชี้วัด

ม. 2 1. วิเคราะหพัฒนาการ ของอาณาจักร อยุธยาและธนบุรี ในดานตางๆ 2. วิเคราะหปจจัย ที่สงผลตอความ มั่นคงและความ เจริญรุงเรืองของ อาณาจักรอยุธยา 3. ระบุภูมิปญญาและ วัฒนธรรมไทยสมัย อยุธยาและธนบุรี และอิทธิพลของ ภูมิปญญาดังกลาว ตอการพัฒนา ชาติไทยในยุคตอมา

คูม อื ครู

สาระการเรียนรูแกนกลาง

หนวยการเรียนรูในหนังสือเรียน

• หนวยการเรียนรูที่ 2 • การสถาปนาอาณาจักรอยุธยา พัฒนาการของอาณาจักร • ปจจัยที่สงผลตอความเจริญรุงเรืองของ อยุธยา อาณาจักรอยุธยา • พัฒนาการของอาณาจักรอยุธยาในดานการเมือง • หนวยการเรียนรูที่ 3 การปกครอง สังคม เศรษฐกิจ และความสัมพันธ พัฒนาการของอาณาจักร ธนบุรี ระหวางประเทศ • การเสียกรุงศรีอยุธยาครัง้ ที่ 1 และการกูเ อกราช • หนวยการเรียนรูที่ 4 ประวัติและผลงานของ • ภูมิปญญาและวัฒนธรรมไทยสมัยอยุธยา เชน บุคคลสําคัญในการสรางสรรค การควบคุมกําลังคน และศิลปวัฒนธรรม ชาติไทย • การเสียกรุงศรีอยุธยาครั้งที่ 2 การกูเอกราช และการสถาปนาอาณาจักรธนบุรี • ภูมิปญญาและวัฒนธรรมไทยสมัยธนบุรี • วีรกรรมของบรรพบุรุษไทย ผลงานของบุคคล สําคัญของไทยที่มีสวนสรางสรรคชาติไทย เชน - สมเด็จพระรามาธิบดีที่ 2 - สมเด็จพระสุริโยทัย - สมเด็จพระนเรศวรมหาราช - สมเด็จพระนารายณมหาราช - สมเด็จพระเจาตากสินมหาราช - สมเด็จเจาพระยามหากษัตริยศึก (ทองดวง) - เจาพระยาสุรสีห (บุญมา)

คําอธิบายรายวิชา รายวิชา ประวัติศาสตร ชั้นมัธยมศึกษาปที่ 2 รหัสวิชา ส…………………………………

กลุมสาระการเรียนรู สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ภาคเรียนที่ 1-2 เวลา 40 ชั่วโมง/ป

ศึกษาวิเคราะห การประเมินความนาเชื่อถือของหลักฐานทางประวัติศาสตร และความสําคัญของการ ตีความหลักฐานทางประวัตศิ าสตรทนี่ า เชือ่ ถือ ความแตกตางระหวางความจริงกับขอเท็จจริงของเหตุการณทาง เสร�ม ประวัติศาสตร พัฒนาการของอาณาจักรอยุธยาและอาณาจักรธนบุรีในดานตางๆ ปจจัยที่สงผลตอความมั่นคง 11 และความเจริญรุง เรืองของอาณาจักรอยุธยา อิทธิพลของภูมปิ ญ ญาและวัฒนธรรมไทยสมัยอยุธยาและธนบุรที มี่ ี ตอการพัฒนาชาติไทยในยุคตอมา พัฒนาการทางสังคม เศรษฐกิจ และการเมืองของทวีปเอเชีย ความสําคัญ ของแหลงอารยธรรมโบราณในทวีปเอเชีย โดยใชวธิ กี ารทางประวัตศิ าสตร กระบวนการคิดวิเคราะห กระบวนการคิดอยางมีวจิ ารณญาณ กระบวนการกลุม กระบวนการเผชิญสถานการณ และกระบวนการแกปญหา เพื่อใหเกิดความรูความเขาใจเกี่ยวกับพัฒนาการของมนุษยชาติในภูมิภาคตางๆ ในทวีปเอเชียจากอดีต จนถึงปจจุบนั ใหตระหนักถึงความสําคัญและผลกระทบทีเ่ กิดขึน้ มีคณุ ลักษณะทีพ่ งึ ประสงคในดานรักชาติ ศาสน กษัตริย ใฝเรียนรู มุงมั่นในการทํางาน มีวินัย ซื่อสัตยสุจรริติ มีความรัก ความภูมิใจและธํารงความเปนไทย ตัวชี้วัด ส 4.1 ส 4.2 ส 4.3

ม.2/1 ม.2/1 ม.2/1

ม.2/2 ม.2/2 ม.2/2

ม.2/3 ม.2/3 รวม 8 ตัวชี้วัด

คูม อื ครู

ตาราง

วิเคราะหมาตรฐานการเรียนรูแ ละตัวชีว้ ดั รายวิชา ประวัตศิ าสตร ม.2

คําชี้แจง : ใหผูสอนใชตารางนี้ตรวจสอบความสอดคลองของเนื้อหาสาระการเรียนรูในหนวยการเรียนรูกับมาตรฐาน การเรียนรูและตัวชี้วัดชั้นป มาตรฐาน ส 4.1

สาระที่ 4 มาตรฐาน ส 4.2

มาตรฐาน ส 4.3

ตัวชี้วัด 1 2 3

ตัวชี้วัด 1 2

ตัวชี้วัด 1 2 3

มาตรฐานการเรียนรูและตัวชี้วัด

เสร�ม

หนวยการเรียนรู

หนวยการเรียนรูที่ 1 : ความสําคัญของหลักฐาน ทางประวัติศาสตร

✓

หนวยการเรียนรูที่ 2 : พัฒนาการของอาณาจักรอยุธยา

✓

หนวยการเรียนรูที่ 3 : พัฒนาการของอาณาจักรธนบุรี

✓

หนวยการเรียนรูที่ 4 : ประวัตแิ ละผลงานของบุคคลสําคัญ ในการสรางสรรคชาติไทย หนวยการเรียนรูที่ 5 : ที่ตั้งและสภาพภูมิศาสตรที่มีผล ตอพัฒนาการของทวีปเอเชีย หนวยการเรียนรูที่ 6 : แหลงอารยธรรมในทวีปเอเชีย

คูม อื ครู

✓

กระตุน ความสนใจ Engage

สํารวจคนหา Explore

อธิบายความรู Explain

ขยายความเขาใจ Expand

ตรวจสอบผล Evaluate

Ë¹Ñ§Ê×ÍàÃÕÂ¹ ÃÒÂÇÔªÒ¾×é¹°Ò¹

»ÃÐÇÑµÈÔ ÒÊµÃ Á.ò ªÑ¹é ÁÑ¸ÂÁÈÖ¡ÉÒ»‚·Õè ò

¡ÅØ‹ÁÊÒÃÐ¡ÒÃàÃÕÂ¹ÃÙŒÊÑ§¤ÁÈÖ¡ÉÒ ÈÒÊ¹Ò áÅÐÇÑ²¹¸ÃÃÁ µÒÁËÅÑ¡ÊÙµÃá¡¹¡ÅÒ§¡ÒÃÈÖ¡ÉÒ¢Ñé¹¾×é¹°Ò¹ ¾Ø·¸ÈÑ¡ÃÒª òõõñ

¼ÙŒàÃÕÂºàÃÕÂ§

ÃÈ. ³Ã§¤ ¾‹Ç§¾ÔÈ ÃÈ. ÇØ²ÔªÑÂ ÁÙÅÈÔÅ»Š

¼ÙŒµÃÇ¨

ÃÈ. ´¹ÑÂ äªÂâÂ¸Ò ¹Ò§ÇªÔÃÒÇÃÃ³ ºØ¹¹Ò¤ ¹Ò§ÊÒÇ¾¨ÁÒÅÂ à¾ç§»Ò¹

ºÃÃ³Ò¸Ô¡ÒÃ

¹ÒÂÊÁà¡ÕÂÃµÔ ÀÙ‹ÃÐË§É

¾ÔÁ¾ ¤ÃÑé§·Õè ññ

Ê§Ç¹ÅÔ¢ÊÔ·¸ÔìµÒÁ¾ÃÐÃÒªºÑ- - ÑµÔ ÃËÑÊÊÔ¹¤ŒÒ òòñóð÷ò

¤Œ¹¤ÇÒÁÃÙŒ¢ÂÒÂ¤ÇÒÁ¤Ô´¨Ò¡

¾ÔÁ¾ ¤ÃÑé§·Õè 1 ÃËÑÊÊÔ¹¤ŒÒ 2243129

EB GUIDE

ที่พิมพกํากับหัวขอสําคัญในหนังสือเรียนหลักสูตรแกนกลางฯ ผาน www.aksorn.com ไปยังแหลงความรูทั่วไทย-ทั่วโลก

คณะผูจัดทําคูมือครู ชลภูมิ บรรหาร พิชัย ยินดีนอย

กระตุน ความสนใจ

สํารวจคนหา

Engage

Explore

อธิบายความรู

ขยายความเขาใจ

Explain

ตรวจสอบผล

Expand

Evaluate

¤íÒá¹Ð¹íÒã¹¡ÒÃãªŒË¹Ñ§Ê×ÍàÃÕÂ¹ หนังสือเรียน รายวิชาพืน้ ฐาน ประวัตศิ าสตรเลมนี้ สรางขึน้ เพือ่ ใหเปนสือ่ สําหรับใชประกอบการเรียน การสอนในรายวิชาพื้นฐาน กลุมสาระการเรียนรูสังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ชั้นมัธยมศึกษาปที่ ๒ โดยเนื้อหาตรงตามสาระการเรียนรูแกนกลางขั้นพื้นฐาน อานทําความเขาใจงาย ใหทั้งความรูและ ชวยพัฒนาผูเรียนตามหลักสูตรและตัวชี้วัด เนื้อหาสาระแบงออกเปนหนวยการเรียนรูตามโครงสรางรายวิชา สะดวกแกการจัดการเรียนการสอนและการวัดผลประเมินผล พรอมเสริมองคประกอบอื่นๆ ที่จะชวยทําให ผูเรียนไดรับความรูอยางมีประสิทธิภาพ ÁÕàÊŒ¹àÇÅÒáÊ´§àËµØ¡ÒÃ³ à¹×éÍËÒµÃ§µÒÁÊÒÃÐ¡ÒÃàÃÕÂ¹ÃÙŒá¡¹¡ÅÒ§ ¨Ñ´¡ÅØ‹Áà¹×éÍËÒà»š¹Ë¹‹ÇÂ¡ÒÃàÃÕÂ¹ÃÙŒ ÊÐ´Ç¡á¡‹¡ÒÃ¨Ñ´¡ÒÃàÃÕÂ¹¡ÒÃÊÍ¹ หนวยการเรีย

นรูที่

๑

ความสําคัญ ขอ หลักฐานท ง ประวัติศาส าง ตร

เสนเวลา แสดงเหตุการณสําคัญทางปร ะวัต

ิศาสตรในสมัยธนบุรี

งนี้ ๒) อารยธรรมจีนสมัยประวัติศาสตร แบงออกได ดั

๒๓๑๑ - สมเด็จพระเจาตากสินมหาราชทร งสถาปนา กรุงธนบุรีเปนราชธานี และทรงกระทํ า พิธีบรมราชาภิเษกขึ้นเปนพระมหากษ ัต - ทรงยกกองทัพปราบปรามชุมนุมพิ ริย ษณุโลกแต ไมสําเร็จ เพราะทรงไดรับบาดเจ็บจากอาวุ ธปน - เจาพระฝางยกทัพไปตีเมืองพิษณุโ ลกเอาไวได ๒๓๑๒ - สมเด็จพระเจาตากสินมหาราชทร งยกทัพ ไปตีเมืองนครราชสีมาเอาไวได - ตีไดเมืองพระตะบองและเสียมราฐ

ราชวงศชาง (๑,๗๖๖ - ๑,๑๒๒ ปกอนคริสตศักราช) วณลุมแมนํ้า เปนราชวงศแรกในประวัติศาสตรจีน ตั้งอยูในบริเ นําสําริด หวางเหอ สมัยนี้จีนไดประดิษฐตัวอักษรแบบรูปภาพ ทําปฏิทนิ ซึง่ มาทําเปนเครือ่ งมือเครือ่ งใชที่ใหญโตและสวยงาม และเก็บเกีย่ ว ก การเพาะปลู าล ก หนดฤดู า การกํ อ ต ญ คั า มีความสํ

อารยธรรมจีน สมัย ประวัติศาสตร

ราชวงศโจว (๑,๑๒๒ - ๒๒๑ ปกอ นคริสตศกั ราช) เปน

ตัวชี้วัด ประเ มิ น ความ ประวัติศาสตร น า เชื่ อ ถื อ ของห ลั ก ฐาน ทาง (ส ๔.๑ ม.๒/ ในลักษณะตางๆ ๑) ● วิเคราะหความแ ขอเท็จจริงของเ ตกตางระหวางความจริ (ส ๔.๑ ม.๒/ หตุการณทางประวัติศ งกับ าสตร ๒) ● เห็นความสํา คัญของการตี ความหลักฐานท ประวัติศาสตร ที่นาเชื่อถือ (ส ๔.๑ ม.๒/ าง ๓) ●

ด ราชวงศที่ปกครองจีนยาวนานที่สุด สมัยนี้มีแนวความคิ โอรสแหง สําคัญทางการปกครองเกิดขึ้น คือ กษัตริยเปน ษย สวรรค และสวรรคมอบอํานาจหรืออาณัติใหมาปกครองมนุ งคราม ส จวมี โ ราชวงศ ย เรียกวา อาณัตแิ หงสวรรค ในปลายสมั ส่ าํ คัญ เกิดขึน้ มากมาย และมีนกั ปรัชญาหลายสํานัก ปรัชญาที ไดแก ลัทธิขงจื๊อ และลัทธิเตาหรือเตา

แกนกลาง

วิธีการประเมิ น ทางประวัติศ ความนาเชื่อถือของหลั ก าสตรในลัก งายๆ เชน ษณะตางๆ ฐาน การศ อย ผูเกี่ยวของ สาเห ึกษาภูมิหลังของผูท าง ํา ของหลักฐานท ตุ ชวงระยะเวลา รูป หรือ ลัก ● ตั ว อย า งการ างประวัติศาสตร เปนตน ษณ ประเ มิ น ความ หลั ก ฐาน ทาง น า เชื่ อ ถื อ ทองถิ่นของต ประ วั ติ ศ าสต ร ไ ทยท ของ ี่ อ ยู ใ น นเอง หรือหลั (เชื่อมโยงกับ ก มฐ. ส ๔.๓) ฐานสมัยอยุธยา ● ÇÔªÒ¡ÒÃ·Ø¡ ตัวอยางการ ÊÒ¢ÒÂ‹ÍÁÁ วิเคราะหขอมู áÅÐ¹‹Òàª×Íè ¶× ลจากเอกสา ในสมัยอยุธยาแล ÕÇÔ¸Õ¡ÒÃÈÖ¡ÉÒà Í ÇÔ รต ¾×èÍãËŒ ส ๔.๓) เชน ะธนบุรี (เชื่อมโยงกับ างๆ Ê‹Ç¹ÇÔªÒ»Ã ªÒÇÔ·ÂÒÈÒÊµÃ ÁÇÕ ¸Ô ¡Õ ข มฐ. อ ความ ÒÃ·àèÕ ÃÕÂ¡Ç‹Ò ä´Œ¤ÇÒÁÃÙŒ·Õè¶Ù¡µŒÍ§ ÐÇÑµÔÈÒÊµ บางต พงศาวดารอยุ Ã ÁÕÇÔ¸Õ¡ÒÃ· ÇÔ¸¡Õ ÒÃ·Ò§Ç ธยา จดหมายเหอนในพระราช¹Ñ¡àÃÕÂ¹à¤ ● การแยกแยะระห ·Ô ÂÒÈ ÕèàÃÕÂ¡Ç‹ ตุชาวตางชาต ÂàÃÕÂ ิ รวมทั้งความ วางขอมูลกับความคิ áÅÐ·Ø¡¢Ñ¹é µÍ¹ ¹ÁÒáÅŒÇÇ‹Ò ÇÔ¸Õ¡ÒÃ· Ò ÇÔ¸Õ¡ÒÃ·Ò§»ÃÐÇ ÒÊµÃ ดเห็น จริงกับขอเท็ ÑµÔÈÒÊµÃ Ò§» จจริงจากหลั ทางประวัติศ ã¹¢Ñé¹µÍ¹· µ‹Ò§ÁÕ¤ÇÒÁÊíÒ¤ÑÞµ‹Í¡ÒÃ ÃÐÇÑµÔÈÒÊµÃ ÁÕ õ าสตร กฐาน ● ตัวอยางการตี  Õè ò à¡ÕèÂÇ¡Ñ ¢Ñé¹ ÈÖ¡ÉÒ»ÃÐÇ ค ºËÅÑ¡°Ò¹ ÊíÒ¤ÑÞÁÒ¡ µÑ ÈÔ ÒÊµÃ â´Â µÍ¹ เหตุการณสํา วามขอ มูลจากหลักฐานท ·Ò§ à»š คั แ ่ ี ญ สดง ¹ à©¾ÒÐ ● ความสําคัญ ในสมัยอยุธยาและธนบ ËÅÑ¡°Ò¹·Õ¼è ¾ÔàÈÉ à¾ÃÒÐ¶ÒŒ ãªŒËÅÑ »ÃÐÇÑµÔÈÒÊµÃ ¶×ÍÇ‹ ของก ÒÁÕ¤ÇÒÁ ¡°Ò¹·ÕÊè Òí ¤Ñ Ò‹ ¹¡ÒÃÈÖ¡ÉÒÇ ตีความทางปร ารวิเคราะหขอมูลและกุรี ะวัติศาสตร Þ ËÃ×ÍËÅÑ าร ¹‹Òàª×èÍ¶× àÔ ¤ÃÒÐË

àÃ×èÍ§¹‹ÒÃÙŒà¾ÔèÁàµÔÁ¨Ò¡à¹×éÍËÒ ÁÕá·Ã¡à»š¹ÃÐÂÐæ

๑๐

EB GUIDE

http://www.aksorn.com/LC/Hist/M2/02

Web Guide á¹Ð¹íÒáËÅ‹§¤Œ¹¤ÇŒÒ¢ŒÍÁÙÅ à¾ÔèÁàµÔÁ¼‹Ò¹ÃÐºº Online

¡Ø¹

๑. หลักฐานทางประวัตศิ าสตร์ทงั้ หลักฐานทีเ่ ป็นลายลักษณ์อกั ษรและไม่เป็นลายลักษณ์อกั ษร มีความน่าเชื่อถือมากน้อยเพียงใด ๒. ในการศึกษาประวัติศาสตร์ จำาเป็นหรือไม่ที่ต้องศึกษาจากหลักฐานประเภทอื่นๆ ประกอบ กัน แทนที่จะใช้หลักฐานเพียงประเภทเดียว ๓. ในการประเมินคุณค่าของหลักฐาน มีข้อควรพิจารณาอะไรบ้าง ๔. การตีความหลักฐานมีความสำาคัญต่อการศึกษาประวัติศาสตร์อย่างไร ๕. เพราะเหตุใดจึงต้องมีการแยกแยะหลักฐานระหว่างข้อเท็จจริงกับความคิดเห็น และความจริง กับข้อเท็จจริงในการศึกษาเรือ่ งราวทางประวัตศิ าสตร์

กิจกรรมสร้างสรรค์พัฒนาการเรียนรู้

๑๘๖๗ ัย สิ้นสุดสม กุงะวะ โชกุนโทะ

ริโตะโ ัยโชกุนโยะัยคะมะกุระ สม

๒๐ ๐๐

๑๘๕๔ ุน ะเทศญี่ป

ริกาเปดปร

เริ่มตนสม

๑๓๓๖ ิกางะ ยั โชกุนอะช

๒๓๒๓ ยกทัพไปตีเขมรหลังจากเขมร เกิดจลาจล ไดเมืองเสียมราฐ ภายหลังตองยุติการรบเพราะ กรุงธนบุรีเกิดการจลาจล

ค ําถามประจ ําหน่วยการเรียนรู้

เริ่มตนสม

ค.ศ.

๕ ๒๓๒

¤íÒ¶ÒÁ»ÃÐ¨íÒË¹‹ÇÂ¡ÒÃàÃÕÂ¹ÃÙŒáÅÐ¡Ô¨¡ÃÃÁ ÊÃŒÒ§ÊÃÃ¤ ¾Ñ²¹Ò¡ÒÃàÃÕÂ¹ÃÙŒ¢Í§¼ÙŒàÃÕÂ¹ãËŒÁÕ ¤Ø³ÀÒ¾µÒÁµÑÇªÕéÇÑ´

๐๐

จดหมายเหตุของบุคคล ตริย เจานาย จดหมายของบุคคลเปนจดหมายเหตุประเภทหนึ่งที่พระมหากษั าคัญ บันทึก นและคิดวาสํ ขุนนาง ทูต พอคาชาวตางชาติ ทําการบันทึกเรือ่ งราวทีพ่ บเห็ น จดหมายเหตุโกษาปาน ความรูสึกสวนตัว รวมทั้งนโยบายปกครองบานเมืองไว เช รายวัน จดหมายเหตุ ๕ ่ กาลที ช ในรั น รายวั จ ระราชกิ พ จดหมายเหตุลาลูแบร จดหมายเหตุ จะใหรายละเอียด ในพระบาทสมเดจ็ พระมงกุฎเกลาเจาอยูห วั เปนตน แมวา จดหมายเหตุ้ยอมสอดแทรก านี และความถูกตองในเรื่องเวลา แตก็มีขอจํากัดวาหลักฐานเหล งประเทศ ซึ่งมี า ฐานของชาวต ก หลั บ หรั า สํ ย ว ลงไปด ก ทึ น ั บ  ความคิดเห็นของผู ล ะเอียดถีถ่ ว น ความเชือ่ ความคิด วัฒนธรรมแตกตางจากไทย จึงควรตรวจสอบให กอนนําไปใช

๑๖๐๓ ัย เริ่มตนสม กุงะวะ โชกุนโทะ

ุน องญี่ป  เวลา บโชกุนปกคร ๘๕ เสน ๑๑ าดั มะ แสดงลํ

๐ ๒๓๒

๘๗

๑๕

เรื่องนารู

นั

ภาพวาด

๑๐๐ ๐

๑๐๔๒ คือ จุลศักราช เมือ่ เทียบ จะเห็นวา ขอมูลทีค่ ดั มานีจ้ าํ เปนตองมีคาํ อธิบาย เริม่ ๑แต ๒ ๕ คํ่า อานวา วันพุธ เดือน ๕ เปนพุทธศักราช ใหบวกดวย ๑๑๘๑ คือ พ.ศ. ๒๒๒๓ วัน ๔ ฯ สมเด็จพระนารายณมหาราช ง หมายถึ า ณ ทรงพระกรุ เมษายน ขึ้น ๑๒ คํ่า ตรงกับวันพุธที่ ๑๐ กเรื่องราวเหตุการณที่เกิดขึ้น โดย กฎหมายเหตุ ในปจจุบันใชวา จดหมายเหตุ คือ การจดบันทึ ุจากหอหนังสือ และจาก จดหมายเหตุที่จดไวมาจากหลายฝาย คือ จดหมายเหตุโหร จดหมายเหต ยงลําดับศักราชกอนหลังั ใหถกู ตอง พระราชพงศาวดาร ใหคดั เอามารวมเปนเรือ่ งราวไวดว ยกัน โดยเรี ัติศาสตร ซึ่งตัวอยาง ๒. เพื่อตีความ วิเคราะหความสําคัญของหลักฐานทางประว ที่ยกมาขางตนสามารถวิเคราะหความสําคัญได ดังนี้

๒๓๑๘

รบกับพมาเมือ่ ครัง้ อะแซหวุน กีต้ หี วั เมื องเหนือ พมายึดเมืองพิษณุโลกไวได แตก็ต องถอยทั กลับไป เพราะถูกเรียกกลับเมืองหลวง พ

๑๔๗

ÃÐººâª

๑๒ ่า ทรงพระกรุณาตรัสเหนือเกลาเหนือ “ศุภมัสดุ ๑๐๔๒ ศกวอกนักษัตร (พ.ศ. ๒๒๒๓) วัน ๔ ฯ ๕ คํ น และกฎหมายเหตุซึ่งหาไดแตหอหนังสือ กระหมอมสั่งวา ใหเอากฎหมายเหตุของพระโหรเขียนไวแตกอ งเดียว ใหระดับศักราชกันมาคุงเทาบััดนี้” เปนแห น ยกั ว ด า เข ด ั ค ให น ้ วดารนั นพระราชพงษา ใ มี ง ่ ึ ซ แลเหตุ เทพมหานคร : มหาวิทยาลัยสุโขทัย ที่มา : พระราชพงศาวดารกรุงเกาฉบับหลวงประเสริฐฯ. กรุง ธรรมาธิราช, ๒๕๔๗ หนา ๓.

๒๓๑๗ - รบกับเชียงใหมครั้งที่ ๒ ไดเชียงใหม ลําพู ลําปาง และนานกลับมาเปนของธนบุ น รี - รบกับพมาที่บานบางแกว เมืองราชบุ รี

๒๓๒๔ เกิดการจลาจลในกรุงธนบุรี ๒๓๒๑ - ยกทัพไปตีเมืองเวียงจันทน ไดเมืองเวียงจันทน เมืองหลวงพระบาง ๒๓๒๕ - สมเด็จเจาพระยามหากษัตริยศึก กับหัวเมืองนอยใหญเปนเมืองประเทศรา ช กลับจากราชการทัพที่เขมรเพื่อแกไ - นําพระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากร ข สถานการณความวุนวายในกรุงธนบุ (พระแกวมรกต) กับพระบาง - สมเด็ รี จเจาพระยามหากษัตริยศึกไดรับอัญ จากเมืองเวียงจันทนมายังกรุงธนบุร เชิ ญจาก ี ขุนนาง ขาราชการ สมณชีพ ราหมณ ใหกระทํ พิธีบรมราชาภิเษกขึ้นเปนพระมหากษ า ัตริย

สตปลายคริ ปุนตั้งแต อื บ ๗๐๐ ป าสตรญี่ าเก ประวัติศ ษที่ ๑๙ เปนเวล รรดิ แมวา ําคัญใน รพ รร ลักษณะส งปลายครสิ ตศตว ประเทศแทนจัก นาจทางการ ถึ มีอํา ครอง ๑๒ ม ่ ี ไ ็ ได ก  ปก ษท าร แต ศตวรร มีอํานาจในก เทศ โชกนุ ก็ไม ของประ า งไรก็ดี ุน คือ โชก จะยังเปนประมุข ชพธิ เี ทานัน้ อย ดิแทน ดิ รา รรดิ จักรพรร งประกอบพระ เองเปนจักรพรร นงทีจ่ กั รพ ทร ปกครอง กรพรรดิแลวตั้งตน รพรรดิ เปนตําแห ลมินะโมะโตะ ู จั พั ของจกั ritomo) ตระก ดทาย คือ ถอดถอน ูลสุ (Yo ลวา จอมท โชกนุ แป แกโยะริโตะโมะ สวนโชกุนตระก แรก ทานให จทั้ ง พระราช to) เปนโชกุนคน ร มี อํ า นา  เ ผด็ จ กา าวไดวาโชกุน (Minamo (Tokugawa) นเ ป น ผู ะ าก เห มื อ ็บภาษีอากร กล ะก าร หนึ่ ง ใน โทะกุงะว ํ า นา จม โช กุ น มี อ ยุติธรรม การเก ะสํ า คั ญ อี ก ปร บฟวดัล หรือ ลั ก ษณ องแบ ทหาร ดานการ าก มา ยทุ ก ด า น ญี่ปุนมีการปกคร แตกตางจากระบบ มี อ มี อํ า นา จม อบ ๗๐๐ ปนี้ คื ในทวีปยุโรป แต บค รอ งแ คว  น ง รอ เกื ับ ชวงเวลา มิภักดิ์คลายก ู ล ต า งๆ ได  ค นกําลังสําคัญขอ ะ วา ะก เป ศักดินาส ไท ย คื อ ตร ลวา ผูรับใช) กภักดีและเสียสล อง งรั ศั ก ดิ น าข ยกวา ซามูไร (แป มูไรจะมีความจ รี ซา นักรบที่เ นหรือไดเมียว คว ผูครองแ ยของตน ไร นา หรือซามู ตอผูเปน กรบญี่ปุน

ตัวอยาง

๒๓๑๖ รบกับพมาเมือ่ คราวตีเมืองพิชยั ครัง้ ที ่๒

๒๓๒๐ ยกทัพไปปราบนครจําปาศักดิ์

àÊÃÔÁÊÒÃÐ¨Ò¡à¹×Íé ËÒ¹Í¡àË¹×Í¨Ò¡ ·ÕÁè ãÕ ¹ÊÒÃÐ¡ÒÃàÃÕÂ¹ÃÙáŒ ¡¹¡ÅÒ§ à¾×Íè à¾ÔÁè ¾Ù¹áÅÐ¢ÂÒÂ¾ÃÁá´¹¤ÇÒÁÃÙãŒ ËŒ ¡ÇŒÒ§¢ÇÒ§ÍÍ¡ä» ÃÐ àÊÃÔÁÊÒ

๒๓๑๕ รบกับพมาที่มาโจมตีเมืองพิชัยครั้งที ่๑

๒๓๑๙ รบกับพมาที่ยกมาตีเชียงใหม ไดเชีย งใหม กลับคืน และโปรดใหเชียงใหมเปนเมื องราง จนถึงสมัยรัตนโกสินทร

ราชวงศถัง (ค.ศ. ๖๑๘ - ๙๐๗) เปนยุคทองของจีน ซึ่ง งเรือง จีนมีเขตแดนกวางใหญมากอีกครั้ง พระพุทธศาสนารุ ฎก โดยพระถังซําจั๋งเดินทางไปอินเดียเพื่อสืบหาพระไตรป องผาน วรรณกรรม การศึกษาเจริญรุง เรือง ผูท เี่ ปนขาราชการต การสอบความรู ที่เรียกวา สอบจอหงวน

๔.๑ ความสําคัญของการตีความทางประวัติศาสตร

การตีความทางประวัติศาสตรมีความสําคัญดังตอไปนี้ ศกึ ษาคนควาอาจเขียน ๑. เพือ่ อธิบายเรือ่ งราวทีป่ รากฏในหลักฐาน เพราะหลักฐานที่ใช คลทั่วไปอาจไมเขาใจหรือเขาใจผิด โดยกลาวถึงบุคคลหรือสถานที่ หรือเหตุการณ ไวสั้นๆ ซึ่งบุค ง า อย ว ตั ง ดั าย บ อธิ า ํ ค งมี อ จึงจําเปนต

๒๓๑๓ - ทรงปราบปรามเจาพระฝาง เมืองสวางคบุ รี ไดสําเร็จ และก็ยึดเมืองพิษณุโลกได ดว - โปรดใหยกทัพไปตีเขมร และอภิเษกใหย พระรามราชาเปนกษัตริยกัมพูชา ๕ ๒๓๑

ราชวงศฮนั่ (๒๐๖ ปกอ นคริสตศกั ราช - ค.ศ. ๒๒๑) เปน ทธศาสนา สมัยที่จีนขยายเขตแดนออกไปกวางขวาง พระพุ นมาก เริ่มเผยแผเขาสูจีน ทําใหมีอิทธิพลตอศิลปวัฒนธรรมจี ตอมาในชือ่ มีการสํารวจเสนทางไปทางตะวนั ตก เสนทางนีร้ จู กั า การแลก เสนทางสายแพรไหม ซึ่งมีความสําคัญทางการค า ๑,๐๐๐ ป เปลี่ยนวัฒนธรรม การเผยแผศาสนา เปนเวลากว

Í àËµ ¡°Ò¹ªÑ¹é µŒ¹ ÁÒáÅÇŒ ¨Ð· Òí ãËŒ¼Å¡ÒÃÈÖ ¡ÒÃàÃÕÂ¹ÃÙ Ø¡ÒÃ³ ã¹»ÃÐÇÑµÔÈÒÊµ ¡ÉÒÁ¤Õ ÇÒÁ Œ·Õè Ã ¡ â´Âà©¾ÒÐË ñ ¨Ðà¹Œ¹¤ÇÒÁÊíÒ¤Ñ ç¨ÐÁÕ¤ÇÒÁ¶Ù¡µŒÍ§ «Öè§ Þ¢Í§ËÅÑ¡ ÅÑ¡°Ò¹·Ò§ °Ò¹·Ò§»ÃÐ ã¹Ë¹‹ÇÂ »ÃÐÇÑµÈÔ ÒÊµ ÇÑµÔÈÒÊµÃ Ã ä·ÂÊÁÑÂ ÍÂØ¸ÂÒáÅÐÊ ÁÑÂ¸¹ºÃØ Õ

µÑÇªÕÇé ´Ñ áÅÐÊÒÃÐ¡ÒÃàÃÕÂ¹ÃÙáŒ ¡¹¡ÅÒ§ µÒÁ·ÕËè ÅÑ¡ÊÙµÃ ¡íÒË¹´ à¾×èÍãËŒ·ÃÒº¶Ö§à»‡ÒËÁÒÂã¹¡ÒÃÈÖ¡ÉÒ

๑๐ พ.ศ. ๒๓

ราชวงศฉินหรือจิ๋น (๒๒๑ - ๒๐๖ ปกอนคริสตศักราช) ระองคแรก สมัยนี้ถือวาผูปกครอง คือ จักรพรรดิ จักรพรรดิพ กรพรรดิใช คือ ฉินสื่อหวงตี้หรือจิ๋นซีวั่งตี่ การปกครองระบอบจั สุดทาย กันตอมาถึง ๒,๐๐๐ ปจนถึงราชวงศชิง ซึ่งเปนราชวงศ ใหเปนแนว น งจี อ แพงเมื า มกํ นอกจากนี้ สมัยนี้ไดเริ่มสรางเชื่อ นที่เปน ษรจี ก อั ว ั ต และการใช ด เดียวกัน มีระบบชั่ง ตวง วั มาตรฐานเดียวกัน

สาระการเรียนรู

●

Êí Ò ¤Ñ Þ ã¹»ÃÐÇÑ µÔ È ÒÊµÃ à¾×è Í ãËŒ à ¡Ô ´ ¤ÇÒÁà¢Œ Ò ã¨ ÁÒ¡¢Öé¹

à¡ÃÔè¹¹íÒà¾×èÍãËŒà¢ŒÒã¨¶Ö§ÊÒÃÐÊíÒ¤ÑÞ ãËŒ¤ÇÒÁÃÙŒáÅÐàÍ×éÍµ‹Í¡ÒÃ¹íÒä»ãªŒÊÍ¹à¾×èÍ ãËŒºÃÃÅØµÑÇªÕéÇÑ´ áÅÐÊÃŒÒ§¤Ø³ÅÑ¡É³Ð ã¹Ë¹‹ÇÂ·Õè¨ÐàÃÕÂ¹ ÍÑ¹¾Ö§»ÃÐÊ§¤

สหรัฐอเม

๑๒๑ 18

กิจกรรมที่ ๑ จากความในจดหมายเหตุลาลูแบร์ท่วี ่า“...การเข้าเดือนรับราชการอย่างว่านี้ เปลี่ยนเป็นให้ส่งส่วยข้าวเข้าฉางหลวงแทนก็มี หรือไม่ก็ส่งส่วยไม้ยาง หรือไม้เนื้อหอมต่างๆ หรือดินปะสิว หรือช้าง หรือหนังสัตว์ หรืองาช้าง หรือพณิชยภัณฑ์อย่างอื่นๆ หรือไม่ก็ชำาระเป็นเงินสด... แต่ก่อนนี้ การ เข้าเดือนหรือรับราชการนั้นไถ่กันได้ในอัตราเดือนละ ๑ บาท...” ให้นักเรียน จับคู่กันวิเคราะห์ข้อมูลจากหลักฐานว่าเกี่ยวกับเรื่องอะไร เป็นหลักฐาน ชั้นต้นหรือชั้นรอง และมีความน่าเชื่อถือมากน้อยเพียงใด จากนั้นนำา ข้อสรุุปที่ได้มานำาเสนอหน้าชั้นเรียน กิจกรรมที่ ๒ ให้นักเรียนจับคู่กันไปสืบค้นเกี่ยวกับหลักฐานที่กล่าวถึงเหตุการณ์สำาคัญ สมัยอยุธยาหรือสมัยธนบุรีมา ๑ เรื่อง แล้ววิเคราะห์ระหว่างข้อมูลกับ ความคิดเห็น ความจริงกับข้อเท็จจริงจากหลักฐานนั้น กิจกรรมที่ ๓ ให้นักเรียนแบ่งกลุ่ม กลุ่มละ ๕ คน ไปสืบค้นหลักฐานทางประวัติศาสตร์ใน ท้องถิ่นของตนเองหรือหลักฐานสมัยอยุธยามา ๑ ประเภท แล้วทำาการ ประเมินคุณค่าของหลักฐาน ตีความหลักฐาน วิเคราะห์และสังเคราะห์ขอ้ มูล จากนั้นนำาข้อสรุปที่ได้มานำาเสนอหน้าชั้นเรียน

พัฒนาการของ อาณาจักรอยุธยา

กระตุน ความสนใจ Engage

ÊÒÃºÑË¹‹ÇÂ¡ÒÃàÃÕÂ¹ÃÙŒ·Õè

สํารวจคนหา Explore

Ë¹‹ÇÂ¡ÒÃàÃÕÂ¹ÃÙŒ·Õè

อธิบายความรู Explain

ขยายความเขาใจ Expand

ตรวจสอบผล Evaluate

¤ÇÒÁÊíÒ¤ÑÞ¢Í§ËÅÑ¡°Ò¹·Ò§»ÃÐÇÑµÔÈÒÊµÃ ñ. ËÅÑ¡°Ò¹·Ò§»ÃÐÇÑµÔÈÒÊµÃ ã¹¢Ñé¹µÍ¹¢Í§ ÇÔ¸Õ¡ÒÃ·Ò§»ÃÐÇÑµÔÈÒÊµÃ ò. ËÅÑ¡°Ò¹·Ò§»ÃÐÇÑµÔÈÒÊµÃ ó. ¡ÒÃ»ÃÐàÁÔ¹¤Ø³¤‹Ò¢Í§ËÅÑ¡°Ò¹ ô. ¡ÒÃµÕ¤ÇÒÁËÅÑ¡°Ò¹ õ. ¡ÒÃÇÔà¤ÃÒÐË áÅÐÊÑ§à¤ÃÒÐË ¢ŒÍÁÙÅ

ò ô ö ù ñô

¾Ñ²¹Ò¡ÒÃ¢Í§ÍÒ³Ò¨Ñ¡ÃÍÂØ¸ÂÒ ñ. ¡ÒÃÊ¶Ò»¹ÒÍÒ³Ò¨Ñ¡ÃÍÂØ¸ÂÒ ò. »˜¨¨ÑÂ·ÕèÁÕ¼Åµ‹Í¤ÇÒÁà¨ÃÔÞÃØ‹§àÃ×Í§¢Í§ÍÒ³Ò¨Ñ¡ÃÍÂØ¸ÂÒ ó. ¾Ñ²¹Ò¡ÒÃ·Ò§»ÃÐÇÑµÔÈÒÊµÃ ¢Í§ÍÒ³Ò¨Ñ¡ÃÍÂØ¸ÂÒ ô. ¡ÒÃàÊ×èÍÁÍíÒ¹Ò¨¢Í§ÍÒ³Ò¨Ñ¡ÃÍÂØ¸ÂÒ õ. ÀÙÁÔ»˜ÞÞÒáÅÐÇÑ²¹¸ÃÃÁä·ÂÊÁÑÂÍÂØ¸ÂÒ

ñù òð òó òô ôù õó

¾Ñ²¹Ò¡ÒÃ¢Í§ÍÒ³Ò¨Ñ¡Ã¸¹ºØÃÕ ñ. ¡ÒÃÊ¶Ò»¹ÒÍÒ³Ò¨Ñ¡Ã¸¹ºØÃÕ ò. »˜¨¨ÑÂ·ÕèÁÕ¼Åµ‹Í¤ÇÒÁà¨ÃÔÞÃØ‹§àÃ×Í§¢Í§ÍÒ³Ò¨Ñ¡Ã¸¹ºØÃÕ ó. ¾Ñ²¹Ò¡ÒÃ·Ò§»ÃÐÇÑµÔÈÒÊµÃ ¢Í§ÍÒ³Ò¨Ñ¡Ã¸¹ºØÃÕ ô. ¡ÒÃàÊ×èÍÁÍíÒ¹Ò¨¢Í§ÍÒ³Ò¨Ñ¡Ã¸¹ºØÃÕ õ. ÀÙÁÔ»˜ÞÞÒáÅÐÇÑ²¹¸ÃÃÁä·ÂÊÁÑÂ¸¹ºØÃÕ

öõ öö ö÷ öø øð øñ

กระตุน ความสนใจ Engage

สํารวจคนหา Explore

Ë¹‹ÇÂ¡ÒÃàÃÕÂ¹ÃÙŒ·Õè

อธิบายความรู Explain

ขยายความเขาใจ Expand

ตรวจสอบผล Evaluate

»ÃÐÇÑµÔáÅÐ¼Å§Ò¹¢Í§ºØ¤¤ÅÊíÒ¤ÑÞã¹¡ÒÃÊÃŒÒ§ÊÃÃ¤ ªÒµÔä·Â ñ. »ÃÐÇÑµÔáÅÐ¼Å§Ò¹¢Í§ºØ¤¤ÅÊíÒ¤ÑÞã¹ÊÁÑÂÍÂØ¸ÂÒ ò. »ÃÐÇÑµÔáÅÐ¼Å§Ò¹¢Í§ºØ¤¤ÅÊíÒ¤ÑÞã¹ÊÁÑÂ¸¹ºØÃÕ

øù ùð ñðõ

·ÕèµÑé§áÅÐÊÀÒ¾ÀÙÁÔÈÒÊµÃ ·ÕèÁÕ¼Åµ‹Í¾Ñ²¹Ò¡ÒÃ¢Í§·ÇÕ»àÍàªÕÂ ñ. ÀÙÁÔÀÒ¤àÍàªÕÂµÐÇÑ¹ÍÍ¡ ò. ÀÙÁÔÀÒ¤àÍàªÕÂãµŒ ó. ÀÙÁÔÀÒ¤àÍàªÕÂµÐÇÑ¹µ¡à©ÕÂ§ãµŒ ô. ÀÙÁÔÀÒ¤àÍàªÕÂ¡ÅÒ§

ññõ ññ÷ ñòõ ñóó ñóù

áËÅ‹§ÍÒÃÂ¸ÃÃÁã¹·ÇÕ»àÍàªÕÂ ñ. ·ÕèµÑé§áÅÐ¤ÇÒÁÊíÒ¤ÑÞ¢Í§áËÅ‹§ÍÒÃÂ¸ÃÃÁµÐÇÑ¹ÍÍ¡ ã¹·ÇÕ»àÍàªÕÂ ò. ÍÔ·¸Ô¾Å¢Í§ÍÒÃÂ¸ÃÃÁâºÃÒ³·ÕèÁÕµ‹Í·ÇÕ»àÍàªÕÂã¹»˜¨¨ØºÑ¹ ó. áËÅ‹§ÁÃ´¡âÅ¡ã¹·ÇÕ»àÍàªÕÂ

ñôõ

ºÃÃ³Ò¹Ø¡ÃÁ

ñôö ñõø ñöõ ñ÷ñ

กระตุน ความสนใจ Engage

หนวยการเรียนรูที่

สํารวจคนหา

อธิบายความรู

ขยายความเขาใจ

ตรวจสอบผล

Expore

Explain

Expand

Evaluate

๑

1. อธิบายหลักฐานทางประวัติศาสตรที่ใชศึกษา ประวัติศาสตรสมัยอยุธยาและสมัยธนบุรีได 2. ประเมินความนาเชื่อถือของหลักฐานทาง ประวัติศาสตรได 3. อธิบายความสําคัญของการตีความทาง ประวัติศาสตร และสามารถตีความขอมูล จากหลักฐานทางประวัติศาสตรได 4. อธิบายความสําคัญของการวิเคราะหและ สังเคราะหขอมูล และสามารถวิเคราะห และสังเคราะหขอมูลจากหลักฐานทาง ประวัติศาสตรได

ความสําคัญของ หลักฐานทาง ประวัติศาสตร ตัวชี้วัด ●

●

ประเมิ น ความน า เชื่ อ ถื อ ของหลั ก ฐานทาง ประวัติศาสตรในลักษณะตางๆ (ส ๔.๑ ม.๒/๑) วิเคราะหความแตกตางระหวางความจริงกับ ขอเท็จจริงของเหตุการณทางประวัติศาสตร (ส ๔.๑ ม.๒/๒) เห็นความสําคัญของการตีความหลักฐานทาง ประวัติศาสตรที่นาเชื่อถือ (ส ๔.๑ ม.๒/๓)

สมรรถนะของผูเรียน 1. ความสามารถในการสื่อสาร 2. ความสามารถในการคิด 3. ความสามารถในการใชทกั ษะชีวิต

สาระการเรียนรูแกนกลาง ●

●

วิธีการประเมินความนาเชื่อถือของหลักฐาน ทางประวัติศ าสตร ในลั กษณะต า งๆ อย าง งายๆ เชน การศึกษาภูมิหลังของผูทําหรือ ผูเกี่ยวของ สาเหตุ ชวงระยะเวลา รูปลักษณ ของหลักฐานทางประวัติศาสตร เปนตน ตั ว อย า งการประเมิ น ความน า เชื่ อ ถื อ ของ หลั ก ฐานทางประวั ติ ศ าสตร ไ ทยที่ อ ยู ใ น ทองถิ่นของตนเอง หรือหลักฐานสมัยอยุธยา (เชื่อมโยงกับ มฐ. ส ๔.๓) ตัวอยางการวิเคราะหขอมูลจากเอกสารตางๆ ในสมัยอยุธยาและธนบุรี (เชื่อมโยงกับ มฐ. ส ๔.๓) เชน ขอความบางตอนในพระราชพงศาวดารอยุธยา จดหมายเหตุชาวตางชาติ การแยกแยะระหวางขอมูลกับความคิดเห็น รวมทั้งความจริงกับขอเท็จจริงจากหลักฐาน ทางประวัติศาสตร ตัวอยางการตีความขอมูลจากหลักฐานทีแ่ สดง เหตุการณสําคัญในสมัยอยุธยาและธนบุรี ความสําคัญของการวิเคราะหขอมูลและการ ตีความทางประวัติศาสตร

เปาหมายการเรียนรู

คุณลักษณะอันพึงประสงค

ÇÔªÒ¡ÒÃ·Ø¡ÊÒ¢ÒÂ‹ÍÁÁÕÇÔ¸Õ¡ÒÃÈÖ¡ÉÒà¾×èÍãËŒä´Œ¤ÇÒÁÃÙŒ·Õè¶Ù¡µŒÍ§ áÅÐ¹‹Òàª×Íè ¶×Í ÇÔªÒÇÔ·ÂÒÈÒÊµÃ ÁÇÕ ¸Ô ¡Õ ÒÃ·Õàè ÃÕÂ¡Ç‹Ò ÇÔ¸¡Õ ÒÃ·Ò§ÇÔ·ÂÒÈÒÊµÃ Ê‹Ç¹ÇÔªÒ»ÃÐÇÑµÔÈÒÊµÃ ÁÕÇÔ¸Õ¡ÒÃ·ÕèàÃÕÂ¡Ç‹Ò ÇÔ¸Õ¡ÒÃ·Ò§»ÃÐÇÑµÔÈÒÊµÃ ¹Ñ¡àÃÕÂ¹à¤ÂàÃÕÂ¹ÁÒáÅŒÇÇ‹Ò ÇÔ¸Õ¡ÒÃ·Ò§»ÃÐÇÑµÔÈÒÊµÃ ÁÕ õ ¢Ñé¹µÍ¹ áÅÐ·Ø¡¢Ñ¹é µÍ¹µ‹Ò§ÁÕ¤ÇÒÁÊíÒ¤ÑÞµ‹Í¡ÒÃÈÖ¡ÉÒ»ÃÐÇÑµÈÔ ÒÊµÃ â´Âà©¾ÒÐ ã¹¢Ñé¹µÍ¹·Õè ò à¡ÕèÂÇ¡ÑºËÅÑ¡°Ò¹·Ò§»ÃÐÇÑµÔÈÒÊµÃ ¶×ÍÇ‹ÒÁÕ¤ÇÒÁ ÊíÒ¤ÑÞÁÒ¡à»š¹¾ÔàÈÉ à¾ÃÒÐ¶ŒÒãªŒËÅÑ¡°Ò¹·ÕÊè Òí ¤ÑÞ ËÃ×ÍËÅÑ¡°Ò¹ªÑ¹é µŒ¹ ËÅÑ¡°Ò¹·Õ¼è Ò‹ ¹¡ÒÃÈÖ¡ÉÒÇÔà¤ÃÒÐË ÁÒáÅŒÇ ¨Ð·íÒãËŒ¼Å¡ÒÃÈÖ¡ÉÒÁÕ¤ÇÒÁ ¹‹Òàª×èÍ¶×Í àËµØ¡ÒÃ³ ã¹»ÃÐÇÑµÔÈÒÊµÃ ¡ç¨ÐÁÕ¤ÇÒÁ¶Ù¡µŒÍ§ «Öè§ã¹Ë¹‹ÇÂ ¡ÒÃàÃÕÂ¹ÃÙŒ·Õè ñ ¨Ðà¹Œ¹¤ÇÒÁÊíÒ¤ÑÞ¢Í§ËÅÑ¡°Ò¹·Ò§»ÃÐÇÑµÔÈÒÊµÃ â´Âà©¾ÒÐËÅÑ¡°Ò¹·Ò§»ÃÐÇÑµÈÔ ÒÊµÃ ä·ÂÊÁÑÂÍÂØ¸ÂÒáÅÐÊÁÑÂ¸¹ºØÃÕ

1. 2. 3. 4.

มีวินัย ใฝเรียนรู ซื่อสัตยสุจริต มุงมั่นในการทํางาน

กระตุน ความสนใจ

Engage

ครูใหนักเรียนดูภาพหนาหนวย แลวตั้งคําถาม กระตุนความสนใจของนักเรียน เชน • ภาพนี้เปนภาพอะไร ตั้งอยูที่ใด และมี ความสําคัญทางประวัติศาสตรไทยอยางไร (แนวตอบ วัดราชบูรณะที่จังหวัดพระนครศรีอยุธยา เปนหลักฐานทางประวัติศาสตร ที่แสดงใหเห็นถึงความเจริญรุงเรือง ของกรุงศรีอยุธยา ราชธานีของไทยในอดีต)

เกร็ดแนะครู ครูควรจัดกิจกรรมการเรียนรูเพื่อใหนักเรียนสามารถประเมินความนาเชื่อถือ ของหลักฐานทางประวัติศาสตรในลักษณะตางๆ วิเคราะหความแตกตางระหวาง ความจริงกับขอเท็จจริงของเหตุการณทางประวัติศาสตร และเห็นความสําคัญ ของการตีความหลักฐานทางประวัติศาสตรที่นาเชื่อถือ โดยเนนการพัฒนาทักษะ กระบวนการ ที่สําคัญ ไดแก ทักษะการคิดและกระบวนการสืบสอบ ดังตัวอยาง ตอไปนี้ • ครูแบงกลุมนักเรียนเพื่อใหชวยศึกษาความรูเกี่ยวกับการประเมินคุณคาของ หลักฐานทางประวัติศาสตรจากแหลงการเรียนรูตางๆ แลวอธิบายความรู โดยการตอบคําถามและการอภิปราย จากนั้นชวยกันรวบรวมและประเมิน คุณคาของหลักฐานทางประวัตศิ าสตรทอ งถิน่ หรือหลักฐานทางประวัตศิ าสตร สมัยอยุธยา หรือสมัยธนบุรี แลวจัดทํารายงานพรอมสงตัวแทนนําเสนอ หนาชั้นเรียน

คูมือครู

กระตุน ความสนใจ Engage

สํารวจคนหา Explore

กระตุน ความสนใจ

อธิบายความรู

ขยายความเขาใจ

ตรวจสอบผล

Explain

Expand

Evaluate

Engage

ครูนําภาพหลักฐานทางประวัติศาสตรไทย สมัยอยุธยา หรือสมัยธนบุรี ทั้งที่เปนโบราณสถาน โบราณวัตถุตางๆ มาใหนักเรียนดู จากนั้น ตั้งคําถามใหนักเรียนชวยกันตอบ เชน • ภาพอะไร อยูในสมัยใด • ภาพนีม้ คี ณ ุ คาทางประวัตศิ าสตรอยางไร

สํารวจคนหา

ñ. ËÅÑ¡°Ò¹·Ò§»ÃÐÇÑµÔÈÒÊµÃ ã¹¢Ñé¹µÍ¹¢Í§ÇÔ¸Õ¡ÒÃ·Ò§ »ÃÐÇÑµÔÈÒÊµÃ หลักฐานทางประวัติศาสตรมีความสําคัญอยางมากในการศึกษาคนควา เรียบเรียงงานทาง ประวัติศาสตร เพราะการศึกษาประวัติศาสตรตองอาศัยหลักฐานตางๆ โดยเฉพาะผูที่เกี่ยวของกับ เหตุการณทงั้ หลายไดบนั ทึกไว ถาไมมหี ลักฐาน การศึกษาประวัตศิ าสตรกจ็ ะไมถกู ตองหรือถูกตอง นอย และอาจเปรียบไดกับนวนิยาย นอกจากนี้ การรวบรวมหลักฐานเปนขัน้ ตอนตนๆ ของวิธกี ารทางประวัตศิ าสตร และถือเปน ขั้นตอนที่สําคัญมาก ซึ่งมีผลตอขั้นตอนตอไปของวิธีการทางประวัติศาสตรทั้งหมด ถารวบรวม หลักฐานไมสมบูรณ หลักฐานที่ไมสําคัญ หลักฐานที่ไมเปนกลาง หรือหลักฐานปลอม ก็จะทําให การวิเคราะห การเขียนงานทางประวัติศาสตรไมนาเชื่อถือ หรือเกิดความผิดพลาดได อยางไรก็ดี กอนที่จะกลาวถึงหลักฐานทางประวัติศาสตรอยางละเอียด นักเรียนควรทบทวน ขั้นตอนตางๆ ของวิธีการทางประวัติศาสตร เพื่อจะไดเขาใจความสําคัญของหลักฐานทาง ประวัติศาสตรไดดียิ่งขึ้น

Explore

1. ครูอธิบายเชื่อมโยงใหนักเรียนเขาใจวา ในการศึกษาเรื่องราว เหตุการณตางๆ ในอดีต นักประวัติศาสตรจะศึกษาจากหลักฐานทาง ประวัติศาสตรประเภทตางๆ ซึ่งเปนรองรอย การกระทํา การพูด การเขียน ความรูสึกนึกคิด ของมนุษยในอดีตทีย่ งั คงหลงเหลืออยูใ นปจจุบนั ดังนั้น หลักฐานจึงเปนสิ่งสําคัญอยางยิ่งในการ ศึกษาประวัติศาสตร จากนั้นครูใหนักเรียน ทบทวนความรูเกี่ยวกับขั้นตอนของวิธีการ ทางประวัติศาสตรพอสังเขป เพื่อใหนักเรียน เขาใจความสําคัญของหลักฐานทาง ประวัติศาสตรไดดียิ่งขึ้น 2. ครูตั้งประเด็นคําถามวา หลักฐานทาง ประวัติศาสตรมีความสําคัญอยางไรตอวิชา ประวัติศาสตรและตอวิธีการทางประวัติศาสตร และหากนักเรียนจะศึกษาเรื่องราว เหตุการณ ทางประวัติศาสตรในสมัยอยุธยาและสมัยธนบุรี จะตองศึกษาจากหลักฐานใดบาง จากนั้นใหนักเรียนไปคนหาคําตอบจาก แหลงการเรียนรูตางๆ

วิธีการทางประวัติศาสตร

วิธีการทางประวัติศาสตรประกอบดวย ๕ ขั้นตอนตามลําดับ ดังนี้ การกําหนดหัวเรือ่ งทีจ่ ะศึกษา เริ่มจากการเลือกหัวขอหรือประเด็นทางประวัติศาสตรที่ตนสนใจ อยากรูรายละเอียดมากขึ 1 ้น หรือมี ความสงสัยในความรูเ ดิมที่ไดรบั รู ไดอา น ไดคน ความา เพราะมีขอ มูลไมชดั เจนหรือขัดแยงกัน ทําใหอยาก รูว า เรือ่ งราวทีถ่ กู ตองหรือทีน่ า จะเปนจริงคืออยางไร ความสนใจ ความอยากรู ความสงสัยดวยตนเองจะนํา ไปสูการศึกษาคนควาที่ลึกซึ้งอยางตอเนื่องดวยความกระตือรือรน สนุกสนาน ไมนาเบื่อหนาย แตถาเลือก ประเด็นศึกษาโดยตนเองไมสนใจ หรือเลือกตามคําแนะนําของคนอื่น ผลอาจจะเปนไปในทางตรงกันขาม การกําหนดหัวเรื่องที่จะศึกษาควรเริ่มจากเหตุการณสําคัญๆ ทางประวัติศาสตรที่มีผลตอการ เปลีย่ นแปลงทางการเมือง สังคม วัฒนธรรม ภูมปิ ญ ญา เพราะมีหลักฐานการคนความาก จะชวยใหนกั เรียน มีความรูเพื่อเปนพื้นฐานสําหรับการคนควาที่ลึกซึ้งตอไปไดดี หรืออาจเลือกจากเรื่องที่เปนปญหาโตแยง กันในปจจุบันเพื่ออธิบายวาสิ่งที่ถูก สิ่งที่ควรจะเปนคืออยางไร

การรวบรวมหลักฐาน ประวัติศาสตรศึกษาจากหลักฐานที่เปนลายลักษณอักษรเปนสําคัญ2 และใชหลักฐานดานอื่นประกอบ หลักฐานทางประวั ติศาสตรมีทั้งหลักฐานชั้นตนหรือหลักฐานปฐมภูมิ กับหลักฐานชั้นรองหรือหลักฐาน 3 ทุติยภูมิ ผูศึกษาคนควาจะตองรวบรวมหลักฐานสําคัญๆ ที่เกี่ยวของกับประเด็นที่จะศึกษาใหมาก ซึ่ง เรื่องนี้จะไดกลาวในรายละเอียดตอไป ๒

นักเรียนควรรู 1 ขัดแยงกัน ขอมูลที่ขัดแยงกันอาจเกิดจากผูจดบันทึกไดรับขอมูลแตกตางกัน หรือรูเห็นเรื่องราวไมเหมือนกัน หรือมีความคิด มีทัศนคติแตกตางกัน เพราะ มีผลประโยชนไมเทากัน เปนคนละฝายกัน หรือเกิดจากการจดบันทึกในภายหลัง หรือจากความทรงจํา ทําใหจดจําขอมูลผิดพลาด บกพรอง 2 หลักฐานชั้นตนหรือหลักฐานปฐมภูมิ จัดเปนหลักฐานรวมสมัย เขียนขึ้น โดยผูที่เกี่ยวของในเหตุการณ หรือรูเห็นเหตุการณนั้นดวยตนเอง เชน จารึก พระราชพงศาวดาร เอกสารทางราชการ บันทึกประจําวัน บันทึกของชาวตางชาติ หลักฐานทางโบราณคดี เชน โครงกระดูก โบราณสถาน โบราณวัตถุตางๆ เปนตน 3 หลักฐานชั้นรองหรือหลักฐานทุติยภูมิ จัดเปนหลักฐานที่เขียนขึ้นภายหลัง จากเกิดเหตุการณนั้นแลว โดยใชขอมูลจากหลักฐานชั้นตน และไมไดรูเห็น เหตุการณดวยตนเอง หรือไมไดเกี่ยวของกับเหตุการณนั้นโดยตรง เชน หนังสือ บทความทางวิชาการตางๆ ที่รวบรวมขอมูลขึ้นในภายหลัง เปนตน

คูมือครู

ขอสอบเนน การคิด

แนว  NT  O-NE T

หลักฐานทางประวัติศาสตรมีความสําคัญตอการศึกษาเรื่องราวทาง ประวัติศาสตรอยางไร แนวตอบ หลักฐานทางประวัติศาสตรเปนรองรอยการกระทํา การพูด การเขียน การประดิษฐ การอยูอาศัย รวมถึงความคิด ความเชื่อ ประเพณี ปฏิบัติของมนุษยในอดีต จึงมีความสําคัญตอการศึกษาเรื่องราวทาง ประวัติศาสตร ในฐานะที่เปนเครื่องมือในการสืบคนรองรอยในอดีต โดยนํา ไปใชประกอบกับวิธีการทางประวัติศาสตร เพื่อสรางความเขาใจในวิถีชีวิต ความเปนอยูของผูคนในอดีต รวมทั้งเหตุการณตางๆ ที่เกิดขึ้นในอดีตได จึงอาจกลาวไดวา หลักฐานถือเปนหัวใจของวิชาประวัติศาสตร ที่ชวยให คนรุนหลังสามารถจําลองภาพอดีตใหกระจางชัด หากไมมีหลักฐาน การศึกษาประวัติศาสตรก็จะไมมีความถูกตอง ไรความนาเชื่อถือ อยางไรก็ดี เนื่องจากหลักฐานทางประวัติศาสตรมีมากมายหลายประเภท ผูศึกษา ประวัติศาสตรจึงตองนําหลักฐานไปประเมินความนาเชื่อถือกอน เพื่อใหได ขอมูลที่ถูกตอง ใกลเคียงกับความจริงในอดีตมากที่สุด

กระตุนความสนใจ

สํารวจคนหา

Engaae

Expore

อธิบายความรู Explain

ขยายความเขาใจ

ตรวจสอบผล

Expand

Evaluate

อธิบายความรู การประเมินคุณคาของหลักฐาน

1. ครูสุมนักเรียนออกมานําเสนอผลการศึกษา คนควาที่หนาชั้นเรียน 2. จากนั้นครูใหนักเรียนชวยกันทบทวนความรู เกี่ยวกับประเภทของหลักฐานทาง ประวัติศาสตร ทั้งหลักฐานที่เปนลายลักษณ อักษรและหลักฐานที่ไมเปนลายลักษณอักษร หลักฐานชั้นตนและหลักฐานชั้นรอง วาแตละ ประเภทมีลักษณะอยางไร (แนวตอบ • หลักฐานที่เปนลายลักษณอักษร คือ หลักฐานที่มีการบันทึกลายลักษณอักษร ลงบนวัสดุที่คงทน เชน แผนหิน ใบลาน กระดาษ หลักฐานประเภทนี้ เชน จารึก พระราชพงศาวดาร จดหมายเหตุ เปนตน • หลักฐานที่ไมเปนลายลักษณอักษร สวนใหญ เปนหลักฐานทางโบราณคดี ทั้งโบราณสถาน โบราณวัตถุ เชน โบสถ วิหาร เจดีย พระพุทธรูป เปนตน • หลักฐานชั้นตน คือ หลักฐานที่เปนของ รวมสมัยที่เขียนขึ้นโดยบุคคลที่เกี่ยวของ หรือรูเห็นเหตุการณนั้นโดยตรง • หลักฐานชั้นรอง คือ หลักฐานที่เขียนขึ้น ภายหลังจากเหตุการณนนั้ เกิดขึน้ โดยผูบ นั ทึก อาจไดยินคําบอกเลามาจากบุคคลอื่น หรือเขียนขึ้นภายหลังโดยอาศัยขอมูลจาก หลักฐานชั้นตน)

หลักฐานทางประวัตศิ าสตรทนี่ กั เรียนรวบรวมมาทัง้ หลักฐานชัน้ ตนและหลักฐานชัน้ รอง จะต2องมีการ วิเคราะหและประเมินคุณคาและความสําคัญวาเปนหลักฐานชั้นตนที่เปนของแท ไมใชของปลอม มีความ เที่ยงตรง ถูกตอง ไมใชหลักฐานที่เปนการโฆษณาชวนเชื่อ หรือเปนการใสรายผูอื่น หรือเปนการยกยอ ตนเอง รวมทั้งการแกตัวที่ตนเองประสบความลมเหลว ถาเปนหลักฐานชั้นรอง ก็ตองพิจารณาวาผูเขียน เปนใคร มีคุณสมบัติที่เหมาะสมกับการเขียนเรื่องนี้เพียงใด มีความเที่ยงตรงหรือไม ตลอดจนมีการศึกษา คนควาและใชหลักฐานตางๆ สมบูรณเพียงใด การวิเคราะหและประเมินคุณคาของหลักฐานถือวามีความสําคัญมาก เพราะถาเกิดความผิดพลาด บกพรองในการใชหลักฐาน ก็จะทําใหขั้นตอนตอไปลดความถูกตอง ลดความนาเชื่อถือลงเชนกัน

การวิเคราะห สังเคราะห และการจัดหมวดหมูข อ มูล ขอมูล คือ เรื่องราวขอเท็จจริงตางๆ ที่อยูในหลักฐาน หลักฐานทั้งหลายที่นักเรียนรวบรวมมาจะมีทั้ง ขอมูลที่ตรงกับความตองการ หรือตรงกับประเด็น หัวเรื่องที่จะศึกษา และมีขอมูลที่ไมตรงกับประเด็นที่ ตองการศึกษา ดังนั้น จึงตองมีการวิเคราะห คือ แยกแยะประเด็นตางๆ การสังเคราะห คือ รวมประเด็น แลวนําขอมูลที่ผานการวิเคราะห สังเคราะห มาจัดเปนหมวดหมูใหตรงกับหัวเรื่อง ซึ่งตองอาน เลือกสรร ดวยความละเอียด รอบคอบ บันทึกใหถูกตอง เพื่อการอางอิงตอไป ขณะเดียวกันก็จัดความสัมพันธของ ขอมูลดวย เชน สาเหตุ ทัง้ สาเหตุดงั้ เดิม สาเหตุปจ จุบนั เหตุการณ วาดําเนินไปอยางไร มีความเปลีย่ นแปลง ที่สําคัญในเหตุการณนั้นอยางไร ผลของเหตุการณ วากอใหเกิดความเปลี่ยนแปลงอยางไร ขอมูลทั้งหลาย จะตองจัดใหเปนระบบ เปนหมวดหมู และเห็นความสัมพันธของขอมูล อีกทัง้ จะตองใหความสําคัญกับเวลา วาเวลาใดเกิดกอน เกิดหลัง

การเรียบเรียงหรือการนําเสนอ เปนขั้นตอนสุดทายของวิธกี ารทางประวัติศาสตรและเปนขั้นตอนทีส่ ําคัญที่สุด ผูศึกษาคนควาจะตอง นําขอมูลทัง้ หลายมาเรียบเรียงหรือนําเสนอแกบคุ คลทัว่ ไป ซึง่ จะตองเรียบเรียงใหชดั เจนตรงกับประเด็นที่ ตองการศึกษา มีการวิเคราะห โตแยง นําเสนอความรูใหมจากหลักฐานทางประวัติศาสตรที่คนความาผาน ขั้นตอนตางๆ ตั้งแตขั้นตอนที่ ๒-๔ โดยใชภาษาที่ชัดเจน เขาใจงาย มีการอางอิงหลักฐานในเชิงอรรถ และบรรณานุกรม ซึ่งจะตองเขียนใหถูกตองตามระเบียบวิธีการอางอิง ขัน้ ตอนนีจ้ ะตองมีการฝกฝนเปนประจํา เมือ่ เขียนเสร็จแลวตองมาอานทบทวนวาตนเองเขาใจหรือไม หรือใหคนอืน่ ชวยอาน นําขอเสนอแนะมาปรับปรุงแกไข งานทีเ่ ขียนดวยจิตใจทีเ่ ปดกวาง จะทําใหนกั เรียน เปนนักเขียนที่ดี http://www.aksorn.com/LC/Hist/M2/01

EB GUIDE

ขอสอบ

O-NET

ขอสอบป ’ 52 ออกเกี่ยวกับขั้นตอนของวิธีการทางประวัติศาสตร การจดบันทึกขอมูลรายละเอียดตางๆ ทั้งขอมูลและแหลงขอมูลใหถูกตอง เพื่อการอางอิงที่นาเชื่อถือ อยูในขั้นตอนใดของวิธีการทางประวัติศาสตร 1. วิเคราะหขอมูล 2. ระบุประเด็นขอมูล 3. สรุปองคความรู 4. รวบรวมขอมูล วิเคราะหคําตอบ ตอบขอ 4. ในระหวางการรวบรวมหลักฐานขอมูล นักประวัติศาสตรจะตองจดบันทึกขอความตางๆ และแหลงขอมูลไวดวย เพื่อปองกันการหลงลืม เนื่องจากขอมูลทางประวัติศาสตรมีรายละเอียด มากมาย ทั้งเหตุการณ ชื่อบุคคล สถานที่ และเวลา และเพื่อจะไดงาย และสะดวกตอการสืบคนขอมูลจากเอกสารหลักฐานนั้นๆ รวมถึงใชเปน แหลงอางอิงของผลงานการคนควา ทําใหผลงานมีความนาเชื่อถือยิ่งขึ้น

Explain

๓

นักเรียนควรรู 1 การประเมินคุณคาของหลักฐาน ซึ่งเรียกวา วิพากษวิธีทางประวัติศาสตร มี 2 ขั้นตอน ดังนี้ 1. วิพากษวิธีภายนอกหรือวิพากษหลักฐาน เปนขั้นตอนที่พิจารณาเริ่มแรกวา หลักฐานชั้นตนและหลักฐานชั้นรองที่รวบรวมมานั้นเปนของจริงหรือ ของปลอม ถูกตองตามยุคสมัยหรือไม เปนเพียงการประเมินตัวหลักฐาน มิไดมุงที่ขอมูลในหลักฐาน 2. วิพากษวิธีภายในหรือวิพากษขอมูล เปนการประเมินเนื้อความหรือขอมูลใน หลักฐาน โดยพิจารณาในประเด็นตางๆ เชน ผูสรางหลักฐานเปนใคร ชวงเวลาที่สรางหลักฐานเกิดขึ้นเมื่อใด และจุดมุงหมายในการสรางหลักฐาน เพื่ออะไร เปนตน ซึ่งโดยทั่วไปแลว ขั้นตอนทั้งสองจะกระทําควบคูกันไป 2 หลักฐานชั้นตนที่เปนของแท ไมใชของปลอม การตรวจสอบหลักฐานวา เปนของแทหรือของปลอมทําไดหลายวิธี เชน ใหดูวัสดุที่ใชทําหรือสรางแตละ สมัยจะไมเหมือนกัน เชน สมัยสุโขทัยเปนศิลาจารึก สมัยอยุธยาเปนสมุดไทย สมัยรัชกาลที่ 5 ก็เริ่มใชกระดาษฝรั่ง หรือดูจากอักขรวิธี สํานวนภาษา คูมือครู

กระตุนความสนใจ

สํารวจคนหา

Engaae

Expore

อธิบายความรู

อธิบายความรู Explain

ขยายความเขาใจ

ตรวจสอบผล

Expand

Evaluate

Explain

1. ครูอธิบายใหนักเรียนเขาใจวา หลักฐานทาง ประวัติศาสตรที่นํามาใชในการศึกษา ประวัติศาสตรไทยสมัยอยุธยาและ ประวัติศาสตรไทยสมัยธนบุรีมีอยูหลากหลาย จากนั้นใหนักเรียนบอกวา หลักฐานสมัยอยุธยา และสมัยธนบุรีที่นักเรียนชวยกันบอกมากอน หนานี้นั้นจัดอยูในประเภทใด พรอมทั้ง อธิบายวา หลักฐานนัน้ ๆ ใหขอ มูลอะไรเกีย่ วกับ ประวัติศาสตรไทยสมัยอยุธยาและสมัยธนบุรี 2. ครูซักถามนักเรียนเกี่ยวกับขอดี ขอเสียของ หลักฐานทางประวัติศาสตรที่เปนลายลักษณ อักษร และหลักฐานที่ไมเปนลายลักษณอักษร สมัยอยุธยาและสมัยธนบุรี (แนวตอบ หลักฐานทางประวัติศาสตรที่เปน ลายลักษณอักษรสมัยอยุธยาและสมัยธนบุรี หากบันทึกเหตุการณขึ้นในชวงสมัยนั้น ก็ยอมให ขอมูลที่ถูกตอง มีีรายละเอียดมาก แตถาบันทึก หรือชําระขึ้นในสมัยหลังๆ หรือบันทึกโดย ชาวตางชาติ ก็อาจใหขอมูลที่ผิดไดเชนกัน นอกจากนี้ ภาษาที่ใชก็เปนภาษาโบราณที่ตอง อาศัยการวิเคราะหตีความมาก สวนหลักฐานที่ ไมเปนลายลักษณอักษร เชน พระราชวังเกา วัดวาอาราม ภาพวาดตางๆ สวนใหญทําขึ้น รวมสมัย ดังนั้นจึงสามารถนํามาใชอางอิงใน การศึกษาขอมูลประกอบกับหลักฐานที่เปน ลายลักษณอักษรได แตขอเสีย คือ มีสภาพ ชํารุดงายหากไดรับการกระทบกระเทือน หรือไมไดรับการดูแลรักษาอยางดี)

ò. ËÅÑ¡°Ò¹·Ò§»ÃÐÇÑµÔÈÒÊµÃ ในการเขียนงานทางประวัตศิ าสตร หลักฐานทางประวัตศิ าสตรมคี วามสําคัญในขัน้ ตอนทีเ่ ริม่ ทําการศึกษาคนควา ถาใชหลักฐานที่ไมดี ไมนาเชื่อถือ ผลงานที่เรียบเรียงก็จะไมเปนที่ยอมรับ การอธิบายในเรื่องนี้จะขอยกตัวอยางหลักฐานทางประวัติศาสตรสมัยอยุธยาและสมัยธนบุรีเปน สําคัญ เพื่อใหสอดคลองกับเรื่องที่นักเรียนจะศึกษาตอไป

๒.๑ หลักฐานที่เปนลายลักษณอักษร

ในสวนที่เปนหลักฐานของไทย มีพระราชพงศาวดารฉบับตางๆ เชน (๑) พระราชพงศาวดารกรุงเกาฉบับหลวงประเสริฐอักษรนิติ์ (๒) พระราชพงศาวดารฉบับบริตชิ มิวเซียม และ (๓) พระราชพงศาวดารฉบับพระราชหัตถเลขา การตัง้ ชือ่ พระราชพงศาวดารดังกลาวมีอยูห ลาย พระราชพงศาวดารฉบับหลวงประเสริฐฯ เรียบเรียงขึ้น ลักษณะ เชน ตั้งตามชื่อผูพบ [คือ ตัวอยาง (๑)] เมือื่ พ.ศ. ๒๒๒๓ ถือวาเปนพระราชพงศาวดารกรุงศรีอยุธยา ตั้งตามสถานที่เก็บ [คือ ตัวอยาง (๒)] หรือตั้ง ฉบับเกาแกและมีความถูกตองมากที่สุด ตามผูตรวจแก [คือ ตัวอยาง (๓) ซึ่งพระบาท สมเด็จพระจอมเกลาเจาอยูหัวทรงมีลายพระหัตถตรวจแก] 1 ตัวอยางหลักฐานสําคัญดังกลาวขางตน พระราชพงศาวดารกรุงเกาฉบับหลวงประเสริฐฯ เปน ทีย่ อมรับกันวามีความถูกตองทัง้ ศักราชและเหตุการณทกี่ ลาวถึงเพราะเขียนขึน้ จากหลักฐานทีเ่ ปน จดหมายเหตุโหร จดหมายเหตุจากหอหนังสือหรือหอสมุด หลวง และจากพระราชพงศาวดาร รวมใหอยูในทีเ่ ดียวกัน เมื่อ พ.ศ. ๒๒๒๓ ในสมัยสมเด็จพระนารายณมหาราช อยางไรก็ดี ขอความในพระราชพงศาวดาร กรุงเกาฉบับหลวงประเสริฐฯ เขียนไวอยางสั้นๆ จึงทํา ใหเขาใจเหตุการณยาก เชน “ถึงเดือน ๑๑ เสด็จไป เชียงไกร เชียงกราน” ทําใหสันนิษฐานวาในเดือน ๑๑ ของ พ.ศ. ๒๐๘๑ สมเด็จพระไชยราชาธิราชเสด็จไป เชียงไกร เชียงกรานทําไม สมเด็จฯ กรมพระยาดํารงราชานุภาพทรงสันนิษฐานวาเสด็จไปตีเชียงไกร พระราชพงศาวดารฉบับพระราชหัตถเลขา เลม ๑ เปน เชียงกรานกลับคืนจากพมา และสงครามนี้เปน หลักฐานทีแ่ สดงเรือ่ งราวทางประวัตศิ าสตรอยุธยาทีส่ าํ คัญ จุดเริิ่มตนของสงครามระหวางไทยกับพมา ๔

เกร็ดแนะครู ครูแนะนําใหนักเรียนศึกษาเพิ่มเติมเกี่ยวกับหลักฐานที่เปนลายลักษณอักษร ซึ่งปรากฏเรื่องราวสมัยอยุธยาและสมัยธนบุรีที่ตีพิมพขึ้นในสมัยรัตนโกสินทร เชน พระราชพงศาวดารฉบับพระราชหัตถเลขา ประชุมคําใหการกรุงศรีอยุธยา รวม 3 เรื่อง ไดแก คําใหการชาวกรุงเกา คําใหการขุนหลวงวัดประดูทรงธรรม และคําใหการขุนหลวงหาวัด จดหมายเหตุลาลูแบร จดหมายเหตุวัน วลิต พระราชพงศาวดารกรุงธนบุรีฉบับพันจันทนุมาศ (เจิม) เปนตน เพื่อที่นักเรียนจะไดมีความรู และเขาใจในประวัติศาสตรสมัยอยุธยาและสมัยธนบุรีไดดียิ่งขึ้น

นักเรียนควรรู 1 พระราชพงศาวดารกรุงเกา หมายถึง พงศาวดารกรุงศรีอยุธยา คําวา “พงศาวดาร” หมายถึง เรื่องราวของกษัตริย ดังนั้น พระราชพงศาวดารกรุงเกา จึงหมายถึงเรื่องราวของพระมหากษัตริยสมัยอยุธยา

คูมือครู

กิจกรรมสรางเสริม ครูมอบหมายใหนักเรียนสืบคนรายชื่อหลักฐานทางประวัติศาสตรสมัย อยุธยาทีเ่ ปนลายลักษณอกั ษรเพิม่ เติมจากในหนังสือเรียน จากแหลงการเรียนรู ที่ครูเสนอแนะ แลวสรุปสาระสําคัญจากหลักฐานที่ตนสนใจ จัดทําเปน บันทึกการศึกษารวบรวมหลักฐานทางประวัติศาสตรสมัยอยุธยา

กิจกรรมทาทาย ครูมอบหมายใหนกั เรียนสืบคนหลักฐานชัน้ ตนสมัยอยุธยาทีเ่ ปนลายลักษณ อักษร แลววิเคราะหเปรียบเทียบการตีความหลักฐานชัน้ ตนในหลักฐานชัน้ รอง อืน่ ๆ ในมุมมองทีค่ ลายคลึงหรือแตกตางกัน แลวจัดทําเปนบันทึกการศึกษา เปรียบเทียบการตีความหลักฐานทางประวัติศาสตรสมัยอยุธยา เพื่อพัฒนา ทักษะที่สําคัญตางๆ ในวิชาประวัติศาสตร

กระตุนความสนใจ

สํารวจคนหา

Engaae

Expore

อธิบายความรู Explain

ขยายความเขาใจ Expand

ตรวจสอบผล Evaluate

อธิบายความรู

Explain

ครูทดสอบความรูของนักเรียน โดยใหนักเรียน ทํากิจกรรมที่ 1.1 จากแบบวัดฯ ประวัตศิ าสตร ม.2

สําหรับพระราชพงศาวดารฉบับพระราชหัตถเลขามีความสําคัญ คือ มีการตรวจสอบและ ชําระในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกลาเจาอยูหัว ซึ่งพระองคทรงตรวจสอบและทรงแกไข ดวย จึงเรียกวา ฉบับพระราชหัตถเลขา ตอมาสมเด็จฯ กรมพระยาดํารงราชานุภาพทรงพระนิพนธ คําอธิบายเรื่องราวตางๆ โดยมีการตรวจสอบกับหลักฐานตางๆ ทั้งของไทยและของตางประเทศ ที่เกี่ยวกับไทย จึงทําใหเขาใจเรื่องราวเหตุการณ ไดงาย ชัดเจน และถูกตองมากขึ้น ในสวนหลักฐานสําคัญในการศึกษาประวัตศิ าสตรสมัยธนบุรี คือ พระราชพงศาวดารกรุงธนบุรี ฉบับพันจันทนุมาศ (เจิม) ซึง่ ใหความรูเ กีย่ วกับสมัยธนบุรตี งั้ แตกอ นการเสียกรุงศรีอยุธยาครัง้ ที่ ๒ จนสิ้นสุดสมัยธนบุรี พระราชพงศาวดารฉบับนี้แตงขึ้นกอนฉบับพระราชหัตถเลขาและไดมีการ ชําระหรือตรวจแกในเวลาตอมา จึงถือเปนหลักฐานสําคัญทีใ่ หขอ มูลเกีย่ วกับสมัยธนบุรไี ดเปนอยางดี นอกจากหลักฐานของไทย ยังมีหลักฐานของตางชาติที่กลาวถึงประวัติศาสตรอยุธยาดวย ทําใหไดขอมูลที่หลากหลายขึ้น ที่สําคัญเชน จดหมายเหตุ ลาลูแบร เขียนโดยทูตฝรั่งเศสที่เขามา 1 กรุงศรีอยุธยาสมัยสมเด็จพระนารายณมหาราช สําเภากษัตริยส ลุ ยั มาน เขียนโดยทูตของเปอรเซีย ที่เขามากรุงศรีอยุธยาสมัยสมเด็จพระนารายณมหาราช หมิงสือลู (จดหมายเหตุราชวงศหมิง) ชิงสือลู (จดหมายเหตุราชวงศชิง) ของจีน ซึ่งมีรายละเอียดเกี่ยวกับการติดตอกับกรุงศรีอยุธยา โดยเฉพาะการทูตและการคาขาย นอกจากนี้ หลักฐานทีเ่ ปนลายลั 2 กษณอกั ษรเกีย่ วกับสมัยอยุธยายังมีในลักษณะอื่นอีก เชน รายงานการคาของบริษัทตางชาติที่เขามาตั้งหางคาขายที่กรุงศรีอยุธยา รายงานของ มิชชันนารีทเี่ ขามาเผยแผคริสตศาสนาเลาเรือ่ งของไทยทัง้ ประวัตศิ าสตร การปกครอง การดําเนินชีวิตของคนไทย เหตุการณสําคัญที่เกิดขึ้นในเมืองไทย เปนตน

✓ แบบวัดฯ ใบงาน แบบฝกฯ ประวัติศาสตร ม.2 กิจกรรมที่ 1.1 หนวยที่ 1 ความสําคัญของหลักฐานทางประวัติศาสตร

กิจกรรมตามตัวชี้วัด

กิจกรรมที่ ๑.๑ ใหนักเรียนพิจารณาภาพที่กําหนดให แลวตอบคําถาม ใหถกู ตองและสมบูรณ (ส ๔.๑ ม.๒/๑)

คะแนนเต็ม คะแนนที่ได

พระราชพงศาวดารกรุงเกาฉบับ ชื่อหลักฐาน ..........................................................................................................

หลวงประเสริฐฯ ..........................................................................................................................................

หลักฐานที่เปนลายลักษณอักษร / หลักฐาน ประเภท.................................................................................................................... ชั้นรอง ..........................................................................................................................................

ความสําคัญทางหลักฐานประวัติศาสตร...................................

พระราชพงศาวดารกรุงเกาฉบับหลวงประเสริฐฯ เปน …………………………………………………………………………………………………….. หลักฐานที่ยอมรับกันวามีความถูกตองทั้งศักราชและ …………………………………………………………………………………………………….. เหตุการณที่กลาวถึง เพราะเขียนขึ้นจากหลักฐานที่เปน …………………………………………………………………………………………………….. จดหมายเหตุโหร จดหมายเหตุจากหอหนังสือหรือหอ …………………………………………………………………………………………………….. สมุดหลวง และจากพระราชพงศาวดาร รวมใหอยูท เี่ ดียวกัน …………………………………………………………………………………………………….. เมื่อ พ.ศ. ๒๒๒๓ ในสมัยสมเด็จพระนารายณมหาราช ..........................................................................................................................................

เจดียวัดใหญชัยมงคล ชื่อหลักฐาน .......................................................................................................... หลักฐานทีไ่ มเปนลายลักษณอกั ษร / หลักฐาน ประเภท.................................................................................................................... ชั้นตน ..........................................................................................................................................

ความสําคัญทางหลักฐานประวัติศาสตร...................................

เจดียวัดใหญชัยมงคล จังหวัดพระนครศรีอยุธยา เปน …………………………………………………………………………………………………….. หลักฐานที่สามารถนํามาใชประกอบกับหลักฐานที่เปน …………………………………………………………………………………………………….. ลายลักษณอักษรในการศึกษาเรื่องราวสมัยอยุธยาใหมี …………………………………………………………………………………………………….. ความกระจางชัดเจนยิ่งขึ้นได …………………………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………………………….. ..........................................................................................................................................

๓

หลักฐานที่ไมเปนลายลักษณอักษรมีหลายประเภท เชน พระราชวังเกาที่ พระนครศรีอยุธยา ที่ลพบุรี วัดที่พระนครศรีอยุธยาและที่อื่นซึ่งสรางในสมัย อยุธยา ศิลปวัตถุสมัยอยุธยา หมูบ า นชาวตางชาติทเี่ ขามาคาขายหรือเผยแผ คริสตศาสนา ภาพเขียนเกี่ยวกับชีวิตผูคน หลักฐานเหลานี้สามารถใช ประกอบกับหลักฐานที่เปนลายลักษณอักษรในการศึกษาคนควา ซึ่งจะ ทําใหประวัติศาสตรสมัยอยุธยามีความชัดเจนยิ่งขึ้น

ขยายความเขาใจ

๕

มณีนุชตองการศึกษาเรื่องราวทางประวัติศาสตรไทยสมัยอยุธยา ในฐานะ ที่นักเรียนศึกษาเกี่ยวกับหลักฐานทางประวัติศาสตรมาแลว นักเรียนจะให คําแนะนําแกมณีนุชในการคนควาขอมูลไดจากหลักฐานใดบาง

แนวตอบ สามารถคนควาขอมูลไดจากหลักฐานที่เปนลายลักษณอักษร และหลักฐานทีไ่ มเปนลายลักษณอกั ษร เชน พระราชพงศาวดารกรุงศรีอยุธยา (กรุงเกา) ซึ่งมีหลายฉบับดวยกัน เชน พระราชพงศาวดารฉบับหลวงประเสริฐ อักษรนิติ์ (ซึ่งเปนฉบับที่ไดรับการยอมรับและเชื่อถือมากกวาฉบับอื่นๆ) พระราชพงศาวดารฉบับวัน วลิต นอกจากนี้ยังมีฉบับอื่นๆ ซึ่งชําระหรือ เขียนขึน้ ในสมัยรัตนโกสินทร เชน พระราชพงศาวดารฉบับพันจันทนุมาศ (เจิม) พระราชพงศาวดารฉบับบริติชมิวเซียม พระราชพงศาวดารฉบับพระราชหัตถเลขา ซึง่ ลวนมีเนือ้ หาตัง้ แตแรกตัง้ กรุงศรีอยุธยาจนถึงสมัยตนรัตนโกสินทร คําใหการขุนหลวงหาวัด คําใหการชาวกรุงเกา นอกจากนี้ยังมีจดหมายเหตุ หรือบันทึกของชาวตางชาติที่เขียนไวในชวงที่เดินทางเขามายังอยุธยา เชน จดหมายเหตุวัน วลิต จดหมายเหตุลาลูแบร รวมทั้งหลักฐานประเภท โบราณสถาน โบราณวัตถุสมัยอยุธยา

Expand

ครูใหนักเรียนจัดทําสมุดภาพรวบรวมหลักฐาน ทางประวัติศาสตรสมัยอยุธยาและสมัยธนบุรี โดยแยกแยะประเภทของหลักฐานใหถูกตอง พรอมทั้งอธิบายความสําคัญของหลักฐานนั้นๆ มาพอสังเขป นําสงครูผูสอน

เจดียวัดใหญชัยมงคล จังหวัดพระนครศรีอยุธยา จัดเปนหลักฐานที่ ไมเปนลายลักษณอกั ษรทีส่ ามารถนํามาใชประกอบกับหลักฐานทีเ่ ปน ลายลักษณอักษรในการศึกษาเรื่องราวสมัยอยุธยาใหมีความกระจาง ชัดเจนยิ่งขึ้น

แนว  NT  O-NE T

ฉบับ

เฉลย

จังหวัดพระนครศรีอยุธยา ..........................................................................................................................................

๒.๒ หลักฐานที่ไมเปนลายลักษณอักษร

ขอสอบเนน การคิด

ñð

ตรวจสอบผล

Evaluate

ครูตรวจสมุดภาพหลักฐานทางประวัติศาสตร สมัยอยุธยาและสมัยธนบุรี

นักเรียนควรรู 1 สมัยสมเด็จพระนารายณมหาราช ในสมัยนี้ไดมีบาทหลวงเขามาเผยแผ คริสตศาสนาในอยุธยาจํานวนมาก ซึ่งในบรรดาบาทหลวงเหลานี้มีบาทหลวง คนหนึ่งชื่อ ตาชารด ไดเดินทางมาอยุธยาถึง 3 ครั้ง และบันทึกเรื่องราวตางๆ ที่สําคัญไว เชน เมื่อครั้งเดินทางมาอยุธยาครั้งแรกพรอมกับคณะทูตของฝรั่งเศส ซึ่งมีเชอวาเลียร เดอ โชมองต เปนราชทูตใน พ.ศ. 2228 เขาไดบันทึกเกี่ยวกับ การเดินทางและสิ่งที่พบเห็นในอยุธยาไว เมื่อกลับไปฝรั่งเศสก็ไดตีพิมพเผยแพร ซึ่งภายหลังไดมีการแปลเปนภาษาไทยวา “จดหมายเหตุการเดินทางสูประเทศ สยามของบาทหลวงตาชารด” 2 รายงานการคาของบริษัทตางชาติ โดยพอคา ทูต หรือหมอสอนศาสนา จะเขียนรายงานเกี่ยวกับกิจกรรมของตนและเหตุการณสําคัญในบานเมืองสงกลับ ไปยังสํานักงานใหญหรือบริษัทแม สําหรับบันทึกของพอคาหรือบาทหลวง เชน บันทึกของวัน วลิต หรือบันทึกของลาลูแบร ซึ่งมีความสําคัญในฐานะที่สามารถใช เปนขอมูลในการศึกษาประวัติศาสตรไทยไดเปนอยางดี คูมือครู

กระตุน ความสนใจ Engage

สํารวจคนหา Explore

กระตุน ความสนใจ

อธิบายความรู Explain

Explore

หลักฐานทางประวัติศาสตรดังกลาวขางตน ไมวาจะเปนหลักฐานประเภทใด กอนที่จะศึกษา คนควาจะตองมีการประเมินคุณคาเสียกอน

๓.๑ วิธีการประเมินความนาเชื่อถือของหลักฐานทางประวัติศาสตร ไทยในลักษณะตางๆ

การประเมินความนาเชือ่ ถือของหลักฐานทางประวัตศิ าสตรไทย มีขอ ควรพิจารณาในลักษณะ ตางๆ ดังนี้ ๑) เปนของแทหรือของทําเลียนแบบ ซึ่งดูไดจากวัสดุที่ใชเขียน รูปแบบตัวเขี1ยน สํานวนภาษา อักขรวิธี เชน สมัยอยุธยา หลักฐานตางๆ จะเขียนลงบนสมุดขอยหรือสมุดไทยเปน สวนใหญ จะไมนิยมสลักเปนศิลาจารึก หรือเขียนบนกระดาษฝรั่ง เปนตน

๒) การศึกษาภูมิหลังของผูทํา หรือผูที่เกี่ยวของ มีประเด็นที่ตองพิจารณา

สมุดขอยจําลองจากตําราจินดามณี หนังสือเรียนเลมแรก ของไทย ซึง่ แตงขึน้ ในสมัยสมเด็จพระนารายณมหาราช

หลายประการ เชน เปนพวกเดียวกัน เปนศัตรู กันกับบุคคลในเหตุการณ เปนอาลักษณซึ่งมี หนาที่ในการจดบันทึก หรือเปนบุคคลทั่วไป เปนผูมีความรูในเรื่องที่บันทึกหรือไม เปนผูอยู ในเหตุการณหรือใกลชิดกับเหตุการณเพียงใด เปนผูศึกษาทางดานที่เขียนไวหรือไม มีความรู เกี่ ย วกั บ เรื่ อ งที่ เ ขี ย นดี เ พี ย งใด เป น คนไทย หรือชาวตางชาติ มีทศั นคติทางการเมืองอยางไร และวางตัวเปนกลางในทางวิชาการเพียงใด เชน บันทึกของชาวตางชาติเกีย่ วกับไทยสมัยอยุธยา มักจะถือวาชาติของตนเจริญกวาชาติอนื่ เปนตน

๖

นักเรียนควรรู 1 สมุดขอยหรือสมุดไทย มี 2 แบบ คือ สมุดไทยดํากับสมุดไทยขาว ทั้งนี้เรียก ตามสีของกระดาษ ลักษณะของสมุดจะพับไปมาในแตละหนา ใน 1 เลมสมุดไทย จะมี 24 หนา (รวมหมดทั้งดานหนาและดานหลัง) แตละหนาเขียน 4 บรรทัด สมุดไทยใชกันเรื่อยมาจนถึงตนรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกลาเจาอยูหัว จึงหันมาใชสมุดฝรั่ง

มุม IT ศึกษาคนควาขอมูลเพิ่มเติมเกี่ยวกับหลักฐานทางประวัติศาสตรไทยประเภท จารึก ไดที่ http://www.sac.or.th/databases/inscriptions/ เว็บไซตฐานขอมูล จารึกในประเทศไทย ศูนยมานุษยวิทยาสิรินธร (องคการมหาชน)

คูมือครู

Evaluate

ó. ¡ÒÃ»ÃÐàÁÔ¹¤Ø³¤‹Ò¢Í§ËÅÑ¡°Ò¹

Explain

1. ครูใหแตละกลุมสงตัวแทนออกมานําเสนอ ผลงานในรูปแบบตางๆ และใหนักเรียนที่มี ขอสงสัยซักถามและอธิบายจนเขาใจ 2. ครูสุมถามนักเรียนเกี่ยวกับวิธีการประเมิน ความนาเชื่อถือของหลักฐานชิ้นหนึ่งๆ วา จะตองพิจารณาจากอะไรบาง (แนวตอบ เชน พิจารณาวาหลักฐานนั้นเปน ของแทหรือทําเลียนแบบ โดยดูจากวัสดุที่ ใชเขียน รูปแบบ ตัวอักษร สํานวนภาษา อักขรวิธี พิจารณาภูมิหลังของผูทําหรือผูที่ เกี่ยวของวามีความรูในเรื่องที่บันทึกหรือไม มีความใกลชิดกับเหตุการณมากนอยเพียงใด เปนคนไทยหรือชาวตางชาติ มีทัศนคติใน การเขียนอยางไร พิจารณาจากวัตถุประสงค ของการจัดทําหลักฐาน พิจารณาชวงระยะเวลา ที่จัดทําหลักฐานวาจดขึ้นเดี๋ยวนั้น หรือจด เมื่อเวลาผานไปนานแลว เปนตน)

Expand

หลักฐานทางประวัติศาสตรทั้งที่เปนลายลักษณอักษรและไมเปนลายลักษณอักษร อาจแบง ไดในอีกแบบหนึ่ง คือ หลักฐานชั้นตนหรือหลักฐานปฐมภูมิ กับหลักฐานชั้นรองหรือหลักฐาน ทุติยภูมิ หลักฐานทั้ง ๒ ประเภทนี้มีคุณคาแตกตางกัน หลักฐานชั้นตนเขียนขึ้นโดยผูรูเห็นหรือ เกี่ยวของกับเหตุการณนั้น สวนหลักฐานชั้นรองเขียนขึ้นโดยนักประวัติศาสตรที่ใชหลักฐานชั้นตน มีการเรียบเรียงใหเขาใจประวัติศาสตรไดงายขึ้นกวาการใชหลักฐานชั้นตน

ครูเกริ่นนําใหนักเรียนเขาใจวา จากหลักฐาน ที่มีอยูเปนจํานวนมาก ผูศึกษาจําเปนตองมีการ ตรวจสอบและประเมินความนาเชื่อถือของหลักฐาน นั้นๆ กอน เพื่อใหไดขอมูลที่มีความถูกตองและ นาเชื่อถือ จากนั้นครูใหนักเรียนแบงกลุม กลุมละ 5-6 คน เพื่อศึกษาเกี่ยวกับการประเมินคุณคาของ หลักฐาน การตีความหลักฐาน และการวิเคราะห และสังเคราะหขอมูลจากแหลงการเรียนรูตางๆ

อธิบายความรู

ตรวจสอบผล

Engage

ครูหยิบยกเรือ่ งราว เหตุการณทางประวัตศิ าสตร สมัยอยุธยา หรือสมัยธนบุรี จากหนังสือพระราชพงศาวดารฉบับตางๆ 2-3 เหตุการณ มาเลาให นักเรียนฟง จากนั้นซักถามนักเรียนถึงสาระสําคัญ และความนาเชื่อถือของหลักฐานดังกลาว

สํารวจคนหา

ขยายความเขาใจ

ขอสอบ

O-NET

ขอสอบป ’ 52 ออกเกี่ยวกับการประเมินคุณคาของหลักฐาน คําวา “บางกอก” นั้น มีขอสันนิษฐานวาอาจมาจากการที่แมนํ้าเจาพระยา คดเคี้ยวไปมา บางแหงมีสภาพเปนเกาะเปนโคก จึงเรียกกันวา “บางเกาะ” หรือ “บางโคก” หรือไมก็เปนเพราะบริเวณนี้มีตนมะกอกอยูมาก จึงเรียกวา “บางมะกอก” โดยคําวา “บางมะกอก” มาจากวัดอรุณ ซึ่งเปนชื่อเดิมของวัด ดังกลาว และตอมากรอนคําลงจึงเหลือแตคําวาบางกอก ขอความขางตนนี้เชื่อถือไดมากนอยเพียงไร และสามารถนําขั้นตอนใด ที่สําคัญที่สุดของวิธีการทางประวัติศาสตรมาใช 1. เชื่อถือไมได และตองรวบรวมขอมูลกอน 2. เชื่อถือได และดําเนินการวิเคราะหขอมูลตอไป 3. เชื่อถือไมได และควรสรุปขอมูลกอน 4. เชื่อถือได และดําเนินการตั้งสมมติฐานตอไป วิเคราะหคําตอบ ตอบขอ 1. เพราะขอความขางตนเปนเพียง ขอสันนิษฐานที่กลาวถึงลอยๆ ไมมีเอกสารหลักฐานมาสนับสนุนขอมูล ดังนั้น จึงไมนาเชื่อถือและตองรวบรวมขอมูลหลักฐานตอไป

กระตุนความสนใจ

สํารวจคนหา

Engaae

Expore

อธิบายความรู Explain

ขยายความเขาใจ

ตรวจสอบผล

Expand

Evaluate

อธิบายความรู

1. ครูอธิบายใหนักเรียนเขาใจวา เมื่อมีการ ตรวจสอบหลักฐานแลววามีความนาเชื่อถือ ตอไปก็จะตองมีการประเมินขอมูลหรือ เนื้อความในหลักฐานนั้นๆ จากนั้นครูซักถาม นักเรียนวา ในการตรวจสอบขอมูลในหลักฐาน ผูศึกษาจะตองทําอยางไรบาง (แนวตอบ ขอมูลหรือเรื่องราวทางประวัติศาสตร จะมีทั้งขอเท็จจริงและความคิดเห็นของผูเขียน ปะปนกันอยู ดังนั้น ผูศึกษาจะตองรูจัก แยกแยะระหวางขอเท็จจริงกับความคิดเห็น และแยกแยะระหวางความจริงกับขอเท็จจริง ดวย เพื่อจะชวยในการตัดสินใจไดวาเรื่องใด ควรเชื่อ และเรื่องใดไมควรเชื่อ) 2. จากนั้นครูใหนักเรียนทํากิจกรรมที่ 1.5 จากแบบวัดฯ ประวัติศาสตร ม.2

๓) วัตถุประสงคของการจัดทํา มีขอพิจารณา คือ เพราะเหตุใดจึงมีการบันทึก

เรื่องนั้นๆ เปนหลักฐานทางราชการ ซึ่งผูเกี่ยวของที่บันทึกไว เชน ออกพระวิสุทธสุนธรหรือ โกษาปานบันทึกการเดินทางไปเจริญพระราชไมตรีกบั ฝรัง่ เศสสมัยพระเจาหลุยสที่ ๑๔ เพราะสมเด็จ พระนารายณมหาราชโปรดแตงตัง้ ใหเปนราชทูต โกษาปานจึงจดบันทึกการไปปฏิบตั หิ นาที่ บันทึก ของโกษาปานถือวามีคุณคาสูงทางประวัติศาสตร เปนตน ๔) ชวงระยะเวลาที่จัดทําหลักฐาน มีขอที่ควรพิจารณา คือ หลักฐานนั้นๆ จด บันทึกในทันทีแบบจดหมายเหตุรายวันหรือบันทึกรายวัน หรือเวลาผานไปนานแลวจึงจดบันทึก การจดบันทึกรายวันยอมจําไดดกี วาการจดบันทึกเมือ่ เวลาผานไปนานแลว ซึง่ อาจมีการหลงลืมได ๕) รูปลักษณของหลักฐาน มีขอพิจารณา คือ หากเปนรายงานทางราชการ มักจะ1 กลาวอยางกระชับ เขียนตามระเบียบ หรือถาเปนบันทึกสวนตัวจะเขียนตามที่รูสึก เขียนเปนนิราศ มักจะพรรณนาความประทับใจสิ่งที่ไดพบเห็น หรือคิดถึงบุคคลที่เขียนถึง ทั้งหมดที่กลาวมาจะชวยใหประเมินคุณคาของหลักฐานวามีคุณคามากนอยเพียงใด และเปรียบเทียบหลักฐานตางๆ วาหลักฐานใดมีคุณคามากกวากัน หลักฐานใดมีความนาเชื่อถือ มากกวา

๓.๒ การแยกแยะหลักฐานทางประวัติศาสตร

✓ แบบวัดฯ ใบงาน แบบฝกฯ ประวัติศาสตร ม.2 กิจกรรมที่ 1.5

หลักฐานทางประวัติศาสตรที่เปนลายลักษณอักษรจะมีการเขียนเรื่องราวทางประวัติศาสตร เรื่องราวที่จดบันทึกไว เรียกวา ขอมูล เมื่อจะใชขอมูลควรตองดําเนินการ ดังนี้ ๑) การแยกแยะความแตกตางระหวางขอเท็จจริงกับความคิดเห็น ขอมูลหรือ เรื่องราวทางประวัติศาสตรนั้นจะมีทั้งขอเท็จจริงกับความคิดเห็นของผูเขียน ผูบันทึก หรือผูแตง ขอเท็จจริง เปนขอมูลจากหลักฐานตางๆ ซึ่งอาจตรงกันบาง ไมตรงกันหรือขัดแยงกันบาง แต ความคิดเห็น เปนสวนที่ผูเขียน ผูบันทึก หรือผูแต2ง ผูใชหลักฐาน คิดวาขอมูลที่ถูกตองนาจะเปน อยางไร เชน สมเด็จฯ กรมพระยาดํารงราชานุภาพทรงใหความเห็นเกีย่ วกับการสรางกรุงศรีอยุธยา วา จดหมายเหตุโหรระบุวา พระเจาอูท องสราง ๒ ครัง้ ครัง้ แรกปขาล จุลศักราช ๗๑๒ (พ.ศ. ๑๘๙๓) อีกครั้งหนึ่งปกุน จุลศักราช ๗๒๑ (พ.ศ. ๑๙๐๒) ในเรื่องนี้ทรงอธิบายวา ทรงเขาใจวา “โหรวาง ศักราชปกนุ นัน้ ผิด”* ขอความ ทรงเขาใจ เปน ความคิดเห็น แตความคิดเห็นนี้ไดจากการตรวจสอบ หลักฐานอื่น คือ พงศาวดารและจดหมายเหตุโหรประกอบกัน ดังนั้น เมื่อนักเรียนอานหนังสือใดๆ ก็ตาม ไมใชเฉพาะหนังสือประวัติศาสตร จะตอง รูจ กั แยกแยะขอเท็จจริงกับความคิดเห็น เพือ่ จะไดนาํ ไปศึกษาคนควาตอไปใหไดความจริงหรือใกล ความเปนจริงที่สุด

* พระราชพงศาวดารฉบับพระราชหัตถเลขา เลม ๑. กรุงเทพมหานคร : กรมศิลปากร, ๒๕๔๒ หนา ๑๘๗.

Explain

หนวยที่ 1 ความสําคัญของหลักฐานทางประวัติศาสตร

กิจกรรมที่ ๑.๕ ใหนักเรียนอานบทความที่กําหนดให แลวตอบคําถามให ถูกตองและสมบูรณ (ส ๔.๑ ม.๒/๒)

คะแนนเต็ม คะแนนที่ได

เกร็ดความรูคราวเสียกรุง

โดยเทพมนตรี ลิมปพยอม (คัดลอกจากวารสาร สยามอารยะ ปที่ ๒ ฉบับที่ ๑๖ ประจําเดือน เมษายน ๒๕๓๗)

วาระสุดทายของมหานครริมฝง แมนาํ้ เจาพระยานามวา กรุงศรีอยุธยาก็มาถึง ดังเชนทีพ่ ระราชพงศาวดาร กรุงศรีอยุธยาระบุไววา “พมาไดเผารากกําแพง จนกําแพงพระนครทรุดพังทลายลง พมาสามารถเขา พระนครไดเมื่อวันอังคาร เดือน ๕ ขึ้น ๙ คํ่า ปกุน ตรงกับวันที่ ๗ เมษายน พ.ศ. ๒๓๑๐” สวนหลักฐานฝาย พมาระบุไววา “กองทัพพมาเองตองลอมพระนครศรีอยุธยาไว นับตั้งแตเดือนกุมภาพันธ พ.ศ. ๒๓๐๙ ถึง เดือนเมษายน พ.ศ. ๒๓๑๐” เมือ่ พมาเขากรุงไดกท็ าํ การเผาพระราชวังบวรสถานมงคล พระบรมมหาราชวัง วัดพระศรีสรรเพชญ พระมงคลบพิตร และเก็บกวาดทรัพยสินตามวัดวาอาราม กวาดตอนคนไทย ไมวาจะ เปนเชื้อพระวงศไปจนถึงชาวบานเปนเชลยศึก สมเด็จพระที่นั่งสุริยาศอัมรินทรหรือพระเจาเอกทัศ ผูมองเห็นเพียงขางเดียวตองสิ้นพระชนมลงใน พระบรมมหาราชวัง หาไดไปสิ้นพระชนมที่วัดสังฆวาสไม และพระเจาเอกทัศเองก็มิไดเปนกษัตริย ที่ออนแอหรือลุมหลงในอิสตรี ดังเชนที่เรารับรูมาแตเดิม หากแตพระองคทรงเปนกษัตริยชาตินักรบ และ ไดทรงบัญชาการรบดวยพระองคเองจนถึงที่สุด เพียงแตสิ่งที่เราไดรับรูและไดศึกษากันในปจจุบันเกี่ยวกับสาเหตุการเสียกรุงศรีอยุธยาก็ดี หรือ ฉบับ เกี่ยวกับพระเจาเอกทัศก็ดี ลวนตกอยูภายใตเงื่อนไขทางการเมืองของชนชั้นผูปกครองสมัยหลังทั้งสิ้น เฉลย ดวยเหตุนี้ การศึกษาประวัติศาสตรไทยในอดีตจึงมีขอจํากัดทางขอมูลและความคิดอยูมาก จวบจนปจจุบัน นักประวัติศาสตรรุนเกา ตลอดจนสถาบันการศึกษาบางแหงยังมิอาจกลาทาพิสูจนประเด็นนี้อยางจริงจัง การเสียกรุงศรีอยุธยาครัง้ ที่ ๒ เมือ่ พ.ศ. ๒๓๑๐ จึงเปนทัง้ บทเรียนและแบบเรียนของนักประวัตศิ าสตร ในรุนปจจุบันที่ตองจําใสใจตลอดเวลาวา การนําเสนอขอมูลทางประวัติศาสตรจะตองนําขอจริงที่เกิดขึ้น และไมควรนําเอาขอเท็จมาปะปนภายใตเงื่อนไขทางการเมืองหรืออิทธิพลใดๆ โดยหวังประโยชนสวนตน เปนหลัก ที่มา : http://shalawan.www2.50megs.com/fire-ayudhaya.htm

ไทยเสียกรุงศรีอยุธยาครั้งที่ ๒ แกพมาใน พ.ศ. ๒๓๑๐ ในสมัยพระเจาเอกทัศ ๑. ขอมูลที่เปนจริง .......................................................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................................................................................................

คนไทยขาดความสามัคคีและบานเมืองถูกเผาทําลาย ๒. ขอมูลที่เปนขอเท็จจริง........................................................................................................................................................................................

๗

....................................................................................................................................................................................................................................................

การศึ ก ษาสาเหตุ ข องการเสี ย กรุ ง ศรี อ ยุ ธ ยาครั้ ง ที่ ๒ ๓. เหตุผลที่อาจนํามาหักลางขอเท็จจริง ...................................................................................................................................................

มี.................................................................................................................................................................................................................................................... ขอจํากัดในการศึกษาเพราะตกอยูภายใตเหตุผลทางการเมืองของชนชั้นปกครองในสมัยหลังทั้งสิ้น และข อมูลของคนไทยกับพมาในพงศาวดารยังคงมีความขัดแยงกัน ....................................................................................................................................................................................................................................................

๗

ขอสอบเนน การคิด

แนว  NT  O-NE T

สิ่งใดตอไปนี้อาจสงผลใหการบันทึกขอมูลของบุคคลในประวัติศาสตร เกิดความคลาดเคลื่อนได 1. ทัศนคติ 2. ตัวอักษร 3. วัสดุที่ใชบันทึก 4. คํายืมจากตางชาติ

วิเคราะหคําตอบ ตอบขอ 1. ทัศนคติอาจสงผลใหบคุ คลในประวัตศิ าสตร บันทึกรายละเอียดขอมูลหรือเหตุการณทางประวัติศาสตรคลาดเคลื่อน ไมครบถวน ตลอดจนไมถูกตองได เนื่องจากบุคคลยอมมีทัศนคติแตกตาง กันไปบาง เชน ชาวตะวันตกบางสวนอาจเห็นวาชาวเอเชียมีความเจริญทาง วัฒนธรรมดอยกวาตน ก็อาจสอดแทรกทัศนคติที่ไมดีลงไปในงานเขียน ของตนก็ได เปนตน

นักเรียนควรรู 1 นิราศ เขียนเปนรอยกรอง เปนโคลงหรือกลอน พรรณนาถึงการจากบุคคล อันเปนที่รักไปยังสถานที่อื่น เมืองอื่น หรือประเทศอื่น รวมทั้งพรรณนาถึงสถานที่ ที่ไดพบเห็น เชน นิราศเมืองแกลง นิราศกวางตุง เปนตน 2 สมเด็จฯ กรมพระยาดํารงราชานุภาพ ทรงเปนพระราชโอรสในพระบาท สมเด็จพระจอมเกลาเจาอยูหัว กับเจาจอมมารดาชุม มีพระนามเดิมวา พระองคเจาดิศวรกุมาร ทรงเปนตนราชสกุล ดิศกุล ซึ่งในสมัยรัชกาลที่ 5 ทรงเปน พระกําลังสําคัญในการพัฒนาบานเมืองใหเจริญกาวหนา ทั้งดานการเมืองการปกครอง การศึกษา และการสาธารณูปโภคตางๆ อีกทั้งทรงเปนผูมีความสามารถหลายดาน ไมวาจะเปนดานการปกครอง การศึกษา การบริหาร โดยเฉพาะดานประวัติศาสตร ทรงนิพนธหนังสือเกี่ยวกับประวัติศาสตรไวมากมายกวา 600 เลม จนไดรับการยกยอง ใหเปน “พระบิดาแหงวิชาประวัติศาสตรไทย” ใน พ.ศ. 2505 องคการยูเนสโกยกยอง ใหสมเด็จฯ กรมพระยาดํารงราชานุภาพเปนบุคคลสําคัญระดับโลกเนื่องจาก พระนิพนธดานประวัติศาสตร คูมือครู

กระตุนความสนใจ

สํารวจคนหา

Engaae

Expore

อธิบายความรู

อธิบายความรู Explain

ขยายความเขาใจ

ตรวจสอบผล

Expand

Evaluate

Explain

1. ครูใหนักเรียนศึกษาตัวอยางการประเมินความ นาเชื่อถือของหลักฐานทางประวัติศาสตรไทย จากหนังสือเรียน หนา 8-9 แลวอภิปรายรวมกัน ถึงสาระสําคัญ 2. ครูใหนกั เรียนสืบคนขาวเกีย่ วกับเหตุการณสาํ คัญ ตางๆ ที่เกิดขึ้นในชีวิตประจําวัน ไมวาจะเปน ดานการเมือง เศรษฐกิจ สังคมและวัฒนธรรม ความสัมพันธระหวางประเทศ จากแหลงตางๆ เชน หนังสือพิมพ นิตยสาร อินเทอรเน็ต เปนตน โดยใหคัดลอกขอความจากขาวมา แลวทําการแยกแยะระหวางขอเท็จจริงกับ ความคิดเห็น และความจริงกับขอเท็จจริง โดยบันทึกลงสมุดจดงานนําสงครูผูสอน 3. ครูตั้งประเด็นใหนักเรียนอภิปรายรวมกันวา หากนักเรียนเชื่อขอมูลในหลักฐานเลย โดยไมทําการแยกแยะความจริงกับขอเท็จจริง ออกจากกัน จะสงผลตอการศึกษาประวัตศิ าสตร อยางไร จากนั้นใหนักเรียนแสดงความคิดเห็น กันอยางหลากหลาย

๒) การแยกแยะระหวางความจริงกับขอเท็จจริง ขอมูลหรือเรื่องราวทาง

ประวัตศิ าสตร เรียกวา ขอเท็จจริง คําวา “ขอเท็จจริง” แยกออกเปน ขอเท็จกับขอจริง เรือ่ งราวทาง ประวัติศาสตรจึงประกอบดวย ขอเท็จกับขอจริงหรือความจริง เชน เรื่องราวการเสียกรุงศรีอยุธยา ครั้งที่ ๑ (พ.ศ. ๒๑๑๒) การเสียกรุงศรีอยุธยาครั้งที่ ๒ (พ.ศ. ๒๓๑๐) ความจริง คือ ไทยเสีย กรุงศรีอยุธยาใน พ.ศ. ๒๑๑๒ และ พ.ศ. ๒๓๑๐ สวนขอเท็จจริง คือ ขอมูลทีเ่ ปนคําอธิบายทีป่ รากฏ ในหลักฐานทัง้ หลายวา ทําไมไทยจึงเสียกรุงศรีอยุธยา เชน คนไทยเตรียมตัวไมพรอม ผูน าํ ออนแอ มีความแตกแยกภายใน ทหารมีจํานวนนอย มีอาวุธลาสมัยและมีจํานวนไมพอเพียง ขาศึกมีผูนํา ที่เขมแข็งและมีความสามารถสูง มีทหารจํานวนมากกวาและมีอาวุธดีกวา คําอธิบายดังกลาวอาจ ถูกตองหรือไมถูกตอง ซึ่งเรียกอีกอยางหนึ่งวา เปนความจริงหรือไมเปนความจริง ดังนั้นจึงเรียก คําอธิบายหรือเหตุผลวา ขอเท็จจริง ดังนั้น ในการศึกษาเรื่องราวทางประวัติศาสตร นักเรียนจึงตองคนควาขอมูลจาก หลักฐานหลายแหลงหรืออานหนังสือหลายเลม เพือ่ จะไดสามารถแยกแยะวาเรือ่ งใดเปนความจริง เรื่องใดเปนขอเท็จจริง เรื่องนี้ยังเปนประโยชนในการรับรู รับฟงขอมูลหรือเรื่องราวทั้งหลายใน ชีวิตประจําวันวาเรื่องใดควรเชื่อ และเรื่องใดไมควรเชื่อ

๓.๓ ตัวอยางการประเมินความนาเชื่อถือของหลักฐานทาง ประวัติศาสตรไทย

การศึกษาประวัติศาสตรตองใชหลักฐานจากหลายทาง หลายแหลง หลายฝาย โดยเฉพาะ ฝายที่เกี่ยวของกับเหตุการณนั้นๆ เชน ในเรื่องการค1าขายของอยุธยากับชาติตะวันตก หลักฐาน ไทยในพระราชพงศาวดาร ในกฎหมายตราสามดวง เปนตน กลาวถึงบางไหม บันทึกไวอยางไร หลักฐานของชาติต2ะวันตก ซึ่งเขามาติดตอคาขายกับไทยหลายชาติกลาวไววาอยางไรบาง ทั้ง โปรตุเกส อังกฤษ ฮอลันดา หรือในเรื่องการติดตอกับจีน หลักฐานมีหรือไม หลักฐานจีนกลาวไว วาอยางไร เมื่อนํามาใชนักเรียนควรคํานึงถึงวาคนตางชาติมีความแตกตางทางดานวัฒนธรรม มีทัศนคติในหลายเรื่องแตกตางกันกับคนไทย ดังที่กรมศิลปากรเขียนไวในคํานําหนังสือที่เปน หลักฐานของตางชาติเกี่ยวกับประวัติศาสตรไทยวา ตัวอยาง “หนังสือนี้… เขียนขึ้นโดยชาวตางชาติ ซึ่งมีความแตกตางทางดานวัฒนธรรม และขอเขียนใน บางตอนอาจคลาดเคลือ่ นไปจากขอเท็จจริง อันอาจเกิดจากทัศนคติสว นตัว ความไมเขาใจหรือความเขาใจผิด ของผูเ ขียน ผูอ า นจึงควรใชวจิ ารณญาณตลอดจนสอบทานกับเอกสารอืน่ ๆ ดวย จึงจะเกิดประโยชนสงู สุด…” ที่ ม า : รวมบั น ทึ ก ประวั ติ ศ าสตร อ ยุ ธ ยาของฟาน ฟลี ต (วั น วลิ ต ). กรุ ง เทพมหานคร : กรมศิลปากร, ๒๕๔๘ หนา ๔. ๘

นักเรียนควรรู 1 กฎหมายตราสามดวง เปนกฎหมายเกาของไทยที่ใชกันมาในสมัยอยุธยา ซึ่งไดรับอิทธิพลจากคัมภีรพระธรรมศาสตรของอินเดีย ซึ่งมีการตรวจสอบและชําระ อีกครั้งในสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟาจุฬาโลกมหาราชแหงกรุงรัตนโกสินทร ใน พ.ศ. 2347 เพื่อใหใชเปนหลักสําคัญในการปกครองบานเมือง จัดระเบียบสังคม และตัดสินคดีความตางๆ จนกระทั่งในสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกลาเจาอยูหัว จึงมีการรางกฎหมายตามแบบชาติตะวันตกขึ้นมาใชแทน กฎหมายตราสามดวงจึงถูก ยกเลิกไป สําหรับที่มาของชื่อกฎหมายตราสามดวงนั้นมาจากตราที่ประทับบนหนังสือ กฎหมายตราสามดวง คือ ตราราชสีห ตราคชสีห และตราบัวแกว 2 อังกฤษ หลักฐานที่ชาวอังกฤษบันทึกไวและสามารถนํามาใชศึกษาคนควา เรื่องราวทางประวัติศาสตรไทย เชน จดหมายเหตุของนายจอหน ครอเฟรด ที่เขามา เปดสัมพันธไมตรีกับไทยสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหลานภาลัย เอกสารของ รอยเอกเฮนรี เบอรนีย ซึ่งเขามาเจรจากับไทยเรื่องปญหาการเมืองและการคาในสมัย พระบาทสมเด็จพระนั่งเกลาเจาอยูหัว เปนตน

คูมือครู

ขอสอบเนน การคิด

แนว  NT  O-NE T

วิธีการใดจะชวยในการประเมินคุณคาของขอมูล 1. นําขอมูลที่ไดจากหลักฐานไปใหผูเชี่ยวชาญตรวจสอบ 2. นําขอมูลที่กลาวถึงเรื่องเดียวกันจากหลักฐานตางๆ มาเปรียบเทียบกัน 3. ตรวจสอบเวลาสรางหลักฐานเพราะหลักฐานที่สรางขึ้นกอนจะนาเชื่อถือ มากกวา 4. ตรวจสอบการอางอิงจากหลักฐานชั้นรอง หากหลักฐานใดถูกอางอิงมาก แสดงวานาเชื่อถือ วิเคราะหคําตอบ ตอบขอ 2. การนําหลักฐานทางประวัติศาสตรประเภท ตางๆ ทีก่ ลาวถึงเรือ่ งเดียวกันมาเปรียบเทียบขอมูลกัน จะชวยกลัน่ กรองขอมูล ที่คาดวาใกลเคียงกับความจริงในอดีต อันจะนําไปสูการวิเคราะหตีความ เพื่ออธิบายเรื่องราว เหตุการณในอดีตตอไป

กระตุนความสนใจ

สํารวจคนหา

Engaae

Expore

อธิบายความรู Explain

ขยายความเขาใจ

ตรวจสอบผล

Expand

Evaluate

อธิบายความรู

Explain

1. ครูใหนักเรียนฝกการประเมินคุณคาของ หลักฐาน โดยใหจับคูแลวไปสืบคนเรื่องราว เหตุการณทางประวัติศาสตรสมัยอยุธยา หรือสมัยธนบุรีจากหลักฐานตางๆ แลวนํามา ประเมินความนาเชื่อถือของหลักฐาน และ แยกแยะขอมูลในหลักฐานนั้นๆ ในชั้นเรียน 2. ครูทดสอบความรูของนักเรียนเกี่ยวกับ การประเมินคุณคาของหลักฐาน ดวยการ ใหนักเรียนทํากิจกรรมที่ 1.2 จากแบบวัดฯ ประวัติศาสตร ม.2

อยางไรก็ดี มีหลักฐานทางประวัติศาสตรของไทยหลายเรื่องที่ไมมีขอมูลเพียงพอ จึงมี ความจําเปนตองใชหลักฐานของชาวตางชาติ แตก็ไมควรเชื่อถือในทันทีหรือเชื่อวาเปนเรื่องจริง ขอใหถือวาเปนขอเท็จจริงและตองตรวจสอบกับหลักฐานอื่นๆ ในเรื่องเดียวกันดวย ตัวอยาง ชวงเวลาการครองราชสมบั ติ 1 ของกษัตริยสมัยอยุธยา ซึ่งเปนเรื่องที่มีความ สําคัญมาก แตหลักฐานทีเ่ กีย่ วของ คือ พระราชพงศาวดารสมัยอยุธยาหลายเลมกลาวถึงไว ไมตรงกัน หากจะอาศั 2 ยพระราชพงศาวดารฉบับ หลวงประเสริฐฯ ก็ไดตั้งแตเริ่มแรกจนถึงสมัย สมเด็จพระนเรศวรมหาราช เพราะพระราชพงศาวดารฉบับหลวงประเสริฐฯ หมดฉบับ คือ จบเพียงแคนี้ หลังจากนี้ คือ รัชกาลสมเด็จ รายงานประจําปของพอคาญี่ปุนเกี่ยวกับชนิดและปริมาณ พระเอกาทศรถก็เริ่มมีปญหาแลว ของสินคาที่บรรทุกมาโดยสําเภาอยุธยาใน พ.ศ. ๒๒๕๕ ชวงเวลาการครองราชสมบัตขิ องกษัตริย หากจะนํามาใชในการศึกษาประวัติศาสตร จะตองมีการ มีความสําคัญมาก เพราะมีความสัมพันธกับ ประเมินความนาเชื่อถือของหลักฐานกอน เหตุการณและพระราชกรณียกิจ ถาชวงเวลาการครองราชสมบัติไมถูกตอง เหตุการณหรือ พระราชกรณียกิจก็อาจกลายเปนของกษัตริยพระองคอื่นก็ได ในการตรวจสอบเรื่องนี้ถาหลักฐาน ของไทยขัดแยงกัน ก็อาจหาหลักฐานตางชาติมาชวยตรวจสอบ ดังตัวอยาง ชวงเวลาการครอง ราชสมบัตขิ องพระเจาทรงธรรม พระราชพงศาวดารฉบับพระราชหัตถเลขาระบุวา ครองราชสมบัติ ระหวาง จ.ศ. ๙๖๔ - ๙๘๙ (พ.ศ. ๒๑๔๕ - ๒๑๗๐) เปนเรือ่ งทีค่ วรสงสัย เพราะปทขี่ นึ้ ครองราชสมบัติ คือ พ.ศ. ๒๑๔๕ ยังอยูในสมัยสมเด็จพระนเรศวรมหาราช หลักฐานของไทย คือ พระราชพงศาวดาร หลายฉบับก็กลาวไวไมตรงกัน ดังนั้น จึงตองนําหลักฐานของตางชาติมาชวยตรวจสอบ ที่สําคัญ คือ หลักฐานของพอคาฮอลันดาที่เขามาตั้งหางคาขายที่พระนครศรีอยุธยาจดบันทึกไว ทําใหได ขอสรุปวาชวงเวลาการครองราชสมบัติของพระเจาทรงธรรม คือ ระหวาง พ.ศ. ๒๑๕๔ - ๒๑๗๓ รวมเวลา ๑๗ ป

✓ แบบวัดฯ ใบงาน แบบฝกฯ ประวัติศาสตร ม.2 กิจกรรมที่ 1.2 หนวยที่ 1 ความสําคัญของหลักฐานทางประวัติศาสตร

กิจกรรมที่ ๑.๒ ใหนักเรียนศึกษากรณีตัวอยางและประเมินคาของหลักฐาน ที่กําหนดใหวามีความเหมาะสมหรือไม เพราะเหตุใด

คะแนนเต็ม คะแนนที่ได

ñð

(ส ๔.๑ ม.๒/๑)

กรณีตัวอยางที่ ๑ นายไมตองการทํารายงานเรื่อง การเมืองการปกครองสมัยสุโขทัย จึงศึกษาขอมูลจากศิลาจารึกหลักที่ ๑ สมัยพอขุนรามคําแหงมหาราช มีความเหมาะสมเพราะศิลาจารึกหลักที่ ๑ สรางขึน้ การประเมินคาหลักฐาน............................................................................................................................ ในสมัยสุโขทัย เรื่องราวและขอมูลตางๆ ที่บันทึกไว จึงมีความนาเชื่อถือพอ .......................................................................................................................................................................................... ที่จะนํามาใชในการศึกษาประวัติศาสตรสุโขทัย ..........................................................................................................................................................................................

ฉบับ

เฉลย

กรณีตัวอยางที่ ๒ นายชาญชัยตองการศึกษาขอมูลเรื่อง การเลิกทาส จึงเลือกศึกษา จากจดหมายเหตุฟานฟลีต (จดหมายเหตุวันวลิต) ไมมีความเหมาะสม เพราะจดหมายเหตุฟานฟลีต การประเมินคาหลักฐาน............................................................................................................................

เขียนขึน้ ในสมัยอยุธยาตอนปลาย กลาวถึงเหตุการณในสมัยนัน้ ซึง่ ไมมขี อ มูล .......................................................................................................................................................................................... เกีย่ วกับการเลิกทาส ..........................................................................................................................................................................................

กรณีตัวอยางที่ ๓ นายสมชาติเขียนบทความเหตุการณ ๑๔ ตุลาคม ๒๕๑๖ จึงศึกษา ภาพขาวจากหนังสือพิมพยอ นหลังในหลายๆ ฉบับ มีความเหมาะสมเพราะหนังสือพิมพจะรายงานขาว การประเมินคาหลักฐาน............................................................................................................................ ขอมูลเรื่องราวตางๆ ที่เกิดขึ้นในแตละวัน ขอมูลที่ปรากฏอยูในหนังสือพิมพ .......................................................................................................................................................................................... จึงมีความนาเชื่อถือ เพราะเปนหลักฐานที่เกิดรวมสมัย ..........................................................................................................................................................................................

กรณีตัวอยางที่ ๔ นายหนึ่งศึกษาวิถีชีวิตของผูคนในสมัยอยุธยาจึงศึกษาขอมูลจาก อนุสรณดอนเจดีย ไมมีความเหมาะสมเพราะเปนหลักฐานที่เกิดขึ้นใน การประเมินคาหลักฐาน............................................................................................................................

ô. ¡ÒÃµÕ¤ÇÒÁËÅÑ¡°Ò¹

สมัยรัตนโกสินทร มิไดอยูรวมสมัย และลักษณะของหลักฐานไมสามารถให .......................................................................................................................................................................................... ขอมูลหรือรายละเอียดมากพอที่จะใชในการศึกษาได ..........................................................................................................................................................................................

หลักฐานทางประวัตศิ าสตรแมจะมีความสําคัญมากเพียงใดก็ตาม แตโดยตัวหลักฐานเองอาจ ไมมีความหมายหรือความสําคัญถาขาดการตีความโดยนักประวัติศาสตรหรือผูใชหลักฐานนั้นๆ ดังนั้น การตีความหลักฐานจึงถือวามีความสําคัญตอการศึกษาประวัติศาสตร

๔

๙

ขอสอบเนน การคิด

แนว  NT  O-NE T

“การศึกษาประวัติศาสตรของชาติตนเอง ตองศึกษาจากหลักฐานของ ตางชาติ” ขอความดังกลาวสอดคลองกับการประเมินคุณคาของหลักฐานทาง ประวัติศาสตรหรือไม อยางไร

แนวตอบ การศึกษาประวัตศิ าสตรตอ งใชหลักฐานจากหลายแหลงทีเ่ กีย่ วของ กับเหตุการณนั้นๆ ในการศึกษาประวัติศาสตรไทยก็เชนกัน จําเปนตองศึกษา จากหลักฐานทางประวัติศาสตรของตางชาติดวยในกรณีที่หลักฐานของตน ไมเพียงพอ หรือไมสมบูรณ เพื่อตรวจสอบความนาเชื่อถือของขอมูลจาก หลักฐานของตน อยางไรก็ตาม การศึกษาจากหลักฐานของชาวตางชาติ ก็มีขอจํากัดในดานความรูความเขาใจของผูบันทึกเปนอยางมาก

นักเรียนควรรู 1 การครองราชสมบัติของกษัตริยสมัยอยุธยา พระราชพงศาวดารกรุงศรีอยุธยาฉบับตางๆ กลาวถึงชวงเวลาการครองราชยของพระมหากษัตริยอยุธยา แตกตางกันมาก ดังนั้น ไมควรอานหนังสือเลมเดียวและใชขอมูลจากหนังสือนั้น แตควรใชผลงานที่มีการตรวจสอบและเปนที่ยอมรับลาสุด และไดมีการศึกษา คนควาเรื่องนี้กันอยูอยางตอเนื่อง เพื่อใหไดขอมูลที่นาเชื่อถือ 2 พระราชพงศาวดารฉบับหลวงประเสริฐฯ ที่มาของพระราชพงศาวดารฉบับนี้ มาจากเมือ่ ครัง้ พระยาปริยตั ธิ รรมธาดา (แพ ตาละลักษณ) เปนหลวงประเสริฐ อักษรนิติ์ ไดเที่ยวหาหนังสือไทยฉบับเขียนของเกาใหหอพระสมุดสําหรับพระนคร วันหนึ่งไปเห็นยายแกที่บานแหงหนึ่งกําลังรวบรวมเอาสมุดไทยลงใสกระชุ เพื่อจะ เอาไปเผาไฟ เลยขออานดูหนังสือสมุดเหลานั้น เห็นเปนหนังสือพงศาวดารอยู เลมหนึ่ง จึงขอยายแกและสงมาใหที่หอพระสมุดฯ ดวยเหตุนี้จึงไดชื่อเรียกวา พระราชพงศาวดารฉบับหลวงประเสริฐอักษรนิติ์ เพื่อเปนเกียรติแกผูไดมา คูมือครู

กระตุนความสนใจ

สํารวจคนหา

Engaae

Expore

อธิบายความรู

อธิบายความรู Explain

ขยายความเขาใจ

ตรวจสอบผล

Expand

Evaluate

Explain

1. ครูเกริ่นนําใหนักเรียนเขาใจวา เมื่อผูศึกษา ทําการประเมินคุณคาของหลักฐานแลว ก็จะได หลักฐานที่มีความนาเชื่อถือพอที่จะนํามาใช ศึกษาเรื่องราวตางๆ ในอดีต แตดวยเหตุที่ ตัวหลักฐานไมสามารถบอกทุกสิ่งที่ผูศึกษา ตองการไดหมด หรือบอกอยางตรงไปตรงมาได ดังนั้นจึงตองมีการตีความ เพื่อหาความหมาย ที่แฝงอยูในขอเท็จจริงของหลักฐาน 2. จากนั้นครูใหนักเรียนชวยกันบอกความสําคัญ ของการตีความทางประวัติศาสตร (แนวตอบ การตีความทางประวัติศาสตรมีความ สําคัญ เชน • ชวยอธิบายเรื่องราวที่ปรากฏในหลักฐาน ในกรณีที่หลักฐานนั้นอาจกลาวถึงบุคคล หรือสถานที่ หรือเหตุการณไวสั้นๆ จนไมอาจ เขาใจได • ชวยอธิบายความถูกผิดของขอมูลในหลักฐาน หากหลักฐานนั้นมีการเขียนขอมูลผิด • ชวยอธิบายขอมูลในหลักฐานใหเขาใจงายขึ้น ไมวาจะเกี่ยวกับตัวบุคคล สถานที่ เปนตน)

๔.๑ ความสําคัญของการตีความทางประวัติศาสตร

การตีความทางประวัติศาสตรมีความสําคัญดังตอไปนี้ ๑. เพือ่ อธิบายเรือ่ งราวทีป่ รากฏในหลักฐาน เพราะหลักฐานที่ใชศกึ ษาคนควาอาจเขียน โดยกลาวถึงบุคคลหรือสถานที่ หรือเหตุการณ ไวสั้นๆ ซึ่งบุคคลทั่วไปอาจไมเขาใจหรือเขาใจผิด จึงจําเปนตองมีคําอธิบาย ดังตัวอยาง ตัวอยาง “ศุภมัสดุ ๑๐๔๒ ศกวอกนักษัตร (พ.ศ. ๒๒๒๓) วัน ๔ ๑ฯ๒ ๕ คํ่า ทรงพระกรุณาตรัสเหนือเกลาเหนือ กระหมอมสั่งวา ใหเอากฎหมายเหตุของพระโหรเขียนไวแตกอน และกฎหมายเหตุซึ่งหาไดแตหอหนังสือ แลเหตุซึ่งมีในพระราชพงษาวดารนั้น ใหคัดเขาดวยกันเปนแหงเดียว ใหระดับศักราชกันมาคุงเทาบััดนี้” ที่มา : พระราชพงศาวดารกรุงเกาฉบับหลวงประเสริฐฯ. กรุงเทพมหานคร : มหาวิทยาลัยสุโขทัย ธรรมาธิราช, ๒๕๔๗ หนา ๓.

1 จะเห็นวา ขอมูลทีค่ ดั มานีจ้ าํ เปนตองมีคาํ อธิบาย เริม่ แต ๑๐๔๒ คือ จุลศักราช เมือ่ เทียบ เปนพุทธศักราช ใหบวกดวย ๑๑๘๑ คือ พ.ศ. ๒๒๒๓ วัน ๔ ๑ฯ๒ ๕ คํ่า อานวา วันพุธ เดือน ๕ ขึ้น ๑๒ คํ่า ตรงกับวันพุธที่ ๑๐ เมษายน ทรงพระกรุณา หมายถึง สมเด็จพระนารายณมหาราช กฎหมายเหตุ ในปจจุบันใชวา จดหมายเหตุ คือ การจดบัน2ทึกเรื่องราวเหตุการณที่เกิด3ขึ้น โดย จดหมายเหตุที่จดไวมาจากหลายฝาย คือ จดหมายเหตุโหร จดหมายเหตุจากหอหนังสือ และจาก พระราชพงศาวดาร ใหคดั เอามารวมเปนเรือ่ งราวไวดว ยกัน โดยเรียงลําดับศักราชกอนหลังั ใหถกู ตอง ๒. เพื่อตีความ วิเคราะหความสําคัญของหลักฐานทางประวัติศาสตร ซึ่งตัวอยาง ที่ยกมาขางตนสามารถวิเคราะหความสําคัญได ดังนี้ เรื่องนารู จดหมายเหตุของบุคคล จดหมายของบุคคลเปนจดหมายเหตุประเภทหนึ่งที่พระมหากษัตริย เจานาย ขุนนาง ทูต พอคาชาวตางชาติ ทําการบันทึกเรือ่ งราวทีพ่ บเห็นและคิดวาสําคัญ บันทึก ความรูสึกสวนตัว รวมทั้งนโยบายปกครองบานเมืองไว เชน จดหมายเหตุโกษาปาน จดหมายเหตุลาลูแบร จดหมายเหตุพระราชกิ4จรายวันในรัชกาลที่ ๕ จดหมายเหตุรายวัน ในพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกลาเจาอยูห วั เปนตน แมวา จดหมายเหตุจะใหรายละเอียด และความถูกตองในเรื่องเวลา แตก็มีขอจํากัดวาหลักฐานเหลานี้ยอมสอดแทรก ความคิดเห็นของผูบันทึกลงไปดวย สําหรับหลักฐานของชาวตางประเทศ ซึ่งมี ความเชือ่ ความคิด วัฒนธรรมแตกตางจากไทย จึงควรตรวจสอบใหละเอียดถีถ่ ว น กอนนําไปใช

๑๐

EB GUIDE

นักเรียนควรรู 1 จุลศักราช เปนศักราชที่ตั้งขึ้นโดยกษัตริยพมาสมัยอาณาจักรพุกามชื่อ โปปะสอระหันหรือบุปผะอรหันตหรือบุพโสรหัน จุลศักราชเริ่มภายหลังพุทธศักราช 1,181 ป พบมากในศิลาจารึกและพงศาวดารตางๆ ทั้งของลานนา สุโขทัย อยุธยา และรัตนโกสินทรตอนตน 2 จดหมายเหตุโหร เปนบันทึกเหตุการณเฉพาะที่โหรเห็นวาสําคัญ โดยเรียง ตามลําดับวันเวลาและฤกษยาม ตอมาจึงไดมีการรวบรวมบันทึกดังกลาวหลายๆ ป เขาดวยกัน เรียกวา ปูม เชน จดหมายเหตุโหรในปูม 3 หอหนังสือ เปนที่เก็บรวบรวมหนังสือ เอกสาร ตําราตางๆ ในพระราชวัง เรียกอีกอยางหนึ่งวา หอหลวง ซึ่งเทากับหอสมุดหลวงหรือหอสมุดในพระราชวัง 4 จดหมายเหตุรายวันในพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกลาเจาอยูหัว เปนจดหมาย ที่รัชกาลที่ 6 พระราชนิพนธขึ้นเมื่อครั้งทรงดํารงพระอิสริยยศเปนสมเด็จพระบรมโอรสาธิราชฯ สยามมกุฎราชกุมาร รวม 12 ฉบับ ทรงใชนามแฝงวา นายแกว

คูมือครู

http://www.aksorn.com/LC/Hist/M2/02

ขอสอบเนน การคิด

แนว  NT  O-NE T

เพราะเหตุใดการตีความขอมูลจากหลักฐานชิ้นเดียวกันหรือในเรื่องเดียวกัน จึงมีความแตกตางกัน 1. ถูกตีความในพื้นที่ที่ตางกัน 2. ถูกตีความในชวงเวลาที่ตางกัน 3. ถูกตีความจากทฤษฎีที่ตางกัน 4. ถูกตีความจากผูศึกษาที่ตางกัน วิเคราะหคําตอบ ตอบขอ 4. การตีความขอมูลที่แตกตางกัน เปนเพราะ ถูกตีความจากผูศึกษาที่ตางกัน ซึ่งบุคคลแตละคนจะมีพื้นฐานทางความรู แนวคิด ประสบการณ และคุณสมบัติอื่นๆ ไมเทากัน อยางไรก็ดี แมวาการ ตีความมีความแตกตางกัน แตในบางครั้งก็ไมอาจตัดสินไดในแงความถูก หรือผิดของขอมูล เพราะเหตุการณในอดีตนั้นลวงเลยไปนานแลว การจะ ตัดสินวาขอมูลนั้นนาเชื่อถือเพียงใดก็ขึ้นอยูกับการใชหลักฐานที่ปรากฏ อยูในขณะนั้นและผานการประเมินคุณคาแลววานาเชื่อถือ รวมทั้งการ ตีความและอธิบายความหมายอยางมีเหตุผลเปนสําคัญ

กระตุนความสนใจ

สํารวจคนหา

Engaae

Expore

อธิบายความรู Explain

ขยายความเขาใจ

ตรวจสอบผล

Expand

Evaluate

อธิบายความรู

Explain

ครูใหนักเรียนแสดงความคิดเห็นรวมกันใน การตอบประเด็นคําถาม เชน • ระหวางการตีความหลักฐานที่เปน ลายลักษณอักษรกับการตีความหลักฐาน ที่ไมเปนลายลักษณอักษร อยางไหนกระทํา ไดยากกวากัน เพราะเหตุใด (แนวตอบ การตีความหลักฐานที่ไมเปน ลายลักษณอักษรกระทําไดยากกวา เนื่องจากไมสามารถบอกเรื่องราวตางๆ ไดดังเชนเอกสาร จึงไมอาจทราบถึง จุดมุงหมายหรือความหมายที่แทจริงของ การสรางสิ่งกอสรางหรือประดิษฐกรรม เหลานั้นได ดังนั้น ในการตีความจึงควร อาศัยหลักฐานที่เปนลายลักษณอักษร ประเภทเอกสารมาสนับสนุนดวย เพื่อใหได ขอมูลที่มีความกระจางชัดมากขึ้น) • อคติมอี ทิ ธิพลตอการตีความหลักฐานหรือไม อยางไร (แนวตอบ มี เนื่องจากผูตีความยอมมี ความคิด คานิยม อุดมการณของตน จึงมักแทรกอคติสวนตัวลงไปในการตีความ ดวย แตทั้งนี้ก็ควรใสอคติใหนอยที่สุด หรือ ตีความดวยใจที่เปนกลาง เพื่อใหไดเรื่องราว ที่ใกลเคียงกับความจริงมากที่สุด)

การที่พระราชพงศาวดารกรุงเกาฉบับหลวงประเสริฐฯ รวบรวมหลักฐานหลายฉบับ ทั้งจดหมายเหตุโหร หนังสือหอหลวง และพระราชพงศาวดาร แลวนํามาเรียบเรียงตามลําดับ ศักราชที่เกิดขึ้นกอนหลังในสมัยสมเด็จพระนารายณมหาราชแหงกรุงศรีอยุธยา จึงทําใหพระราช พงศาวดารกรุงเกาฉบับหลวงประเสริฐฯ เปนทีย่ อมรับกันวามีความถูกตองทัง้ ศักราชและเหตุการณ ๓. เพื่อวิพากษหรือวิจารณหลักฐานวามีความเที่ยงตรง ไมลําเอียง เพราะหลักฐานที่ มีการจดบันทึกกันไวหลากหลาย โดยเฉพาะผูที่เสียผลประโยชนยอมไมพอใจ หรือบุคคลตางชาติ อาจมีมมุ มองจากวัฒนธรรมทีแ่ ตกตางกัน เชน พงศาวดารกรุงศรีอยุธยาฉบับวัน วลิต พ.ศ. ๒๑๘๒ ไดกลาววา สมเด็จพระรามาธิบดีที่ ๑ (อูทอง) เปนโอรสของจักรพรรดิจีน แตประพฤติตัวไมดี จึงถูกเนรเทศ พรอมคน ๒๐๐,๐๐๐ คน เดินทางทางทะเลมาถึ งปตตานี แลวเดินทางตอมาที่ 1 นครศรีธรรมราช กุยบุรี มาสรางเมืองพริบพรี (เพชรบุรี) แลวตอมาที่อยุธยา หลักฐานเกี่ยวกับพระเจาอูทองที่วัน วลิตเขียนไวนี้แปลกมาก ขอวิพากษก็คือ ไมนา จะเปนไปไดเพราะไมเคยมีหลักฐานของจีนเกีย่ วกับเรือ่ งนีว้ า มีการเดินเรือพรอมคน ๒๐๐,๐๐๐ คน สวนเรื่องที่วาพระเจาอูทองสรางเมืองเพชรบุรีก็ไมถูกตอง เพราะเมืองเพชรบุรีมีมากอนแลว การ วิพากษหลักฐานจะทําไดดีเพียงใดขึ้นอยูกับการใฝรู การขยันอาน คนควา และนําความรูมาใช ๔. ชวยอธิบายความถูกผิดของหลักฐานได เพราะหลักฐานอาจมีการเขียนขอมูลผิด เชน รับรูมาผิด จดบันทึกผิด เขาใจผิด เชน วัน วลิต ในพงศาวดารกรุงศรีอยุธยา พ.ศ. ๒๑๘๒ อธิบายวา “ลําปาง (เมืองชายแดนระหว 2 างลานชางและนครศรีธรรมราช)” (หนา ๒๔๓) บรรณาธิการ ของหนังสือนี้ คือ เดวิด เค วัยอาจ (David K. Wyatt) ไดอธิบายไวที่เชิงอรรถวา “ขอความนี้เขียน ไมสมเหตุผล ลําปางไมไดอยูติดพรมแดนนครศรีธรรมราช…” พรอมกันนั้นไดสันนิษฐานวา วัน วลิตปดวงเล็บผิดที่ ที่ถูกควรปดวงเล็บหลังคําวา ลานชางหรือลานชาง ๕. เพื่ออธิบายหลักฐานใหเขาใจงายขึ้น เชน เกี่ยวกับตัวบุคคล สถานที่ เปนตน

๔.๒ ตัวอยางการตีความขอมูลจากหลักฐาน ๑) หลักฐานที่แสดงเหตุการณสําคัญในสมัยอยุธยา เชน ตัวอยางที่ ๑ “ศักราช ๘๐๐ มะเมียศก (พ.ศ. ๑๙๘๑) สมเด็จพระบรมราชาธิราชเจา… เสวยราชสมบัติ และสมเด็จ พระราเมสวรเจา ผูเ ปนพระราชกุมารทานเสด็จไปเมืองพิศนุโลก ครัง้ นัน้ พระเนตรพระพุทธเจาพระชินราช ตกออกมาเปนโลหิต” ที่มา : พระราชพงศาวดารกรุงเกาฉบับหลวงประเสริฐฯ. กรุงเทพมหานคร : มหาวิทยาลัยสุโขทัย ธรรมาธิราช, ๒๕๔๗ หนา ๑๓. ๑๑

กิจกรรมสรางเสริม ครูอาจใหนักเรียนสรุปหลักการและแนวทางการตีความขอมูลจาก หลักฐานทางประวัติศาสตร ภายหลังจากการศึกษาหัวขอ ตัวอยางการ ตีความขอมูลจากหลักฐาน แลวบันทึกผลการสรุปสงครูผูสอน

กิจกรรมทาทาย ครูยกขอความบางตอนที่คัดมาจากพระราชพงศาวดารฉบับพระราชหัตถเลขา เลม 1 ความวา “ลุศักราช 918 ปมะโรง อัฐศก (พ.ศ. 2099) วันศุกรขึ้น 6 คํ่า เดือนอาย พระเจาหงสาวดีแตงการราชพิธีปราบดาภิเษก สมเด็จพระมหาธรรมราชาธิราชเจาเสด็จขึ้นเสวยราชสมบัติผานพิภพ กรุงเทพพระนครศรีอยุธยา...” แลวใหนักเรียนตีความขอมูลจากหลักฐาน โดยเขียนลงสมุดจดงานสงครูผูสอน

นักเรียนควรรู 1 เมืองพริบพรี (เพชรบุรี) ยังมีหลักฐานอื่นๆ อีกที่กลาวถึงพระเจาอูทองกับ เมืองเพชรบุรี เชน จดหมายเหตุของบาทหลวงตาชารด ซึ่งพระยาประชากิจกรจักร (แชม บุญนาค) เรียบเรียงสําเร็จเมื่อ พ.ศ. 2450 แลวพิมพรวมอยูในหนังสือ พงศาวดารโยนก มีความตอนหนึ่งวา “พระเจารามาธิบดีอูทอง ไดลงไปครองเมือง พริบพรีกอน แลวจึงมาสรางกรุงเทพมหานครบวรทวารวดีศรีอยุธยา ที่ตําบล หนองโสน เมื่อพุทธศาสนากาลลวงแลวได 1893 จุลศักราช 721 สืบกษัตริย ขัตตติยวงศตอมาถึงสมเด็จพระนารายณมหาราชเจาเปนลําดับที่ 25 นับตั้งแต พระเจารามาธิบดีอูทองมาและเปนลําดับที่ 52 นับตั้งแตปฐมสุริยเทพหรือ ไทยสุวรรณบพิตรเปนตนมา” 2 เดวิด เค วัยอาจ เปนศาสตราจารยทางดานประวัติศาสตรไทยชาวอเมริกัน สามารถอาน เขียน พูดภาษาไทยได และเขียนชื่อตนเองเปนภาษาไทยวา วัยอาจ ซึ่งแปลงจากชื่อตัวเองในภาษาอังกฤษ ไดเขียนหนังสือเกี่ยวกับประวัติศาสตรไทย หลายเลม คูมือครู

กระตุนความสนใจ

สํารวจคนหา

Engaae

Expore

อธิบายความรู

อธิบายความรู Explain

ขยายความเขาใจ

ตรวจสอบผล

Expand

Evaluate

Explain

ครูใหนักเรียนศึกษาตัวอยางการตีความขอมูล จากหลักฐานสมัยอยุธยาและสมัยธนบุรีจาก หนังสือเรียน หนา 11-13 แลวอภิปรายสาระสําคัญ รวมกัน โดยครูผูสอนคอยใหคําแนะนําและชวย อธิบายเสริมจนนักเรียนเกิดความเขาใจ

ขอมูลที่ยกมาขางตนนี้ นักเรียนบางคนอาจอานแลวเขาใจ ขณะที่บางคนอาจอาน ไมเขาใจ ศักราช ๘๐๐ เปนจุลศักราช หากเทียบเปนพุทธศักราชใหบวกดวย ๑๑๘๑ คือ พ.ศ. ๑๙๘๑ สมเด็จพระบรมราชาธิราชเจาหรือสมเด็จ พระบรมราชาธิราชที่ ๒ (เจาสามพระยา) เสวย ราชสมบัติ ระหวาง พ.ศ. ๑๙๖๗-๑๙๙๑ สมเด็จ พระราเมศวรเจาเปนตําแหนงพระมหาอุปราช ตอมาขึน้ ครองราชสมบัตทิ รงพระนามวา สมเด็จ พระบรมไตรโลกนาถ (พ.ศ. ๑๙๙๑ - ๒๐๓๑) เสด็จขึ้นไปเมืองพิษณุโลก หลังจากพระมหาธรรมราชาที่ ๔ (บรมปาล) สวรรคต สมเด็จพระบรมราชาธิราช ที่ ๒ โปรดใหพระราเมศวรขึ้นไปเมืองพิษณุโลก ทําไมจึงไป หลักฐานไมไดกลาวถึง นักประวัติ1 ่ อี ยู พระพุทธชินราช วัดพระศรีรัตนมหาธาตุ จังหวัดพิษณุโลก ศาสตรจงึ อธิบายหรือตีความจากหลักฐานทีม สันนิษฐานวาสรางขึน้ ในสมัยพระมหาธรรมราชาที่ ๑ (ลิไทย) เปนการสันนิษฐานเพื่อใหเขาใจ เชน อาจเพื่อ เยี่ยมพระญาติฝายพระราชมารดา หรือไปปกครองโดยมีผูสําเร็จราชการ เพราะพระราเมศวรทรง มีพระชนมายุเพียง ๗ พรรษา ในเรือ่ งพระพุทธชินราชมีนาํ้ พระเนตรไหลออกมาเปนโลหิตไมนา จะ เปนไปไดถาพิจารณาในแงของวิทยาศาสตร แตขอความนี้นักประวัติศาสตรตีความวา เปนการ เปรียบเทียบวาราชวงศพระรวงหมดอํานาจหลังจากปกครองมารวม ๒๐๐ ป ตองเปนประเทศราช ของอาณาจักรอยุธยา ทําใหพระพุทธชินราชเศราโศกจนนํา้ พระเนตรไหลเปนโลหิต เดิมเคยตีความ วาเปนการสิน้ สุดราชวงศพระรวง แตปจ จุบนั อธิบายวา ราชวงศพระรวงยังปกครองเมืองสุโขทัยอยู ตอมาจนกระทัง่ พ.ศ. ๒๐๐๖ จึงหมดอํานาจไป เพราะในปดงั กลาวสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถเสด็จ ขึ้นไปปกครองที่เมืองพิษณุโลกซึ่งรวมสุโขทัยดวย และโปรดใหสมเด็จพระบรมราชาธิราชที่ ๓ ปกครองที่กรุงศรีอยุธยา ทําใหเมืองพิษณุโลกกลายเปนราชธานีหรือเมืองหลวงอยูระยะหนึ่ง ตัวอยางที่ ๒

(สมเด็จพระนเรศวรมหาราช) “เสด็จทรงชางตนพญาไชยานุภาพ เสด็จออกรบมหาอุปราชา (ที)่ ตําบล หนองสาหราย… แลไดชนชางดวยพระมหาอุปราชานัน้ … ครัง้ นัน้ มหาอุปราชาขาดคอชาง ตายในทีน่ นั้ ” ที่มา : พระราชพงศาวดารกรุงเกาฉบับหลวงประเสริฐฯ. กรุงเทพมหานคร : มหาวิทยาลัยสุโขทัย ธรรมาธิราช, ๒๕๔๗ หนา ๖๕. (ความในวงเล็บเติมเพื่อใหเขาใจงายขึ้น) ๑๒

นักเรียนควรรู 1 พระพุทธชินราช เปนตนแบบในการสรางพระพุทธชินราชจําลองที่ วัดเบญจมบพิตรดุสิตวนาราม กรุงเทพมหานคร พุทธลักษณะแสดงใหเห็นถึง การผสมผสานระหวางศิลปะสุโขทัยกับเชียงแสนอยางกลมกลืนและสวยงามที่สุด 2 สมเด็จพระนเรศวรมหาราช ภายหลังจากไดรับชัยชนะแลว สมเด็จพระนเรศวร มหาราชโปรดใหสรางเจดียขึ้นตรงที่กระทํายุทธหัตถีมีชัยชนะตอพระมหาอุปราชา (คือ หนองสาหราย ปจจุบันอยูที่ตําบลดอนเจดีย เดิมเรียกวา ตําบลทาคอย) เจดียนี้ ถูกคนพบเมื่อ พ.ศ. 2456 โดยสมเด็จฯ กรมพระยาดํารงราชานุภาพ ทรงรับสั่งให เจาเมืองสุพรรณบุรีขณะนั้นคนหาซากเจดียเกาและพบวาเจดียหักพังหมดแลว เหลือแตฐาน ซึ่งเชื่อไดวานาจะเปนเจดียยุทธหัตถี และเมื่อคนพบแลว พระบาท สมเด็จพระมงกุฎเกลาเจาอยูหัว ไดเสด็จไปประกอบพิธีบวงสรวงสมโภชเมื่อ พ.ศ. 2456 ตอมาเจดียไดรับการสรางขึ้นใหมครอบเจดียองคเกาเมื่อ พ.ศ. 2495 ในสมัย รัฐบาลจอมพล ป. พิบูลสงคราม โดยใชแบบเจดียทรงลังกา ตามแบบอยางเจดียที่ วัดใหญชัยมงคล จังหวัดพระนครศรีอยุธยา

คูมือครู

ขอสอบเนน การคิด

แนว  NT  O-NE T

“สมเด็จพระบรมไตรโลกนาถไดชางเผือก (ตามฉบับหลวงประเสริฐฯ วา) เมื่อปเถาะ จุลศักราช 833 เปนชางเผือกตัวแรกที่ปรากฏวาไดในครั้งกรุงศรี อยุธยาเปนราชธานี...” จากขอความนี้ สามารถตีความขอมูลไดวาอยางไร 1. พ.ศ. 2014 เปนปที่ชางเผือกตัวแรกปรากฏนับตั้งแตตั้งกรุงศรีอยุธยา 2. เมื่อครั้งตั้งกรุงศรีอยุธยาใน พ.ศ. 2014 สมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ ทรงไดชางเผือกตัวแรก 3. ชางเผือกตัวแรกไดเมื่อครั้งตั้งกรุงศรีอยุธยา ตอมาในสมัยสมเด็จ พระบรมไตรโลกนาถทรงไดชางเผือกอีกเมื่อ พ.ศ. 2014 4. ในสมัยสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถทรงไดชางเผือกตัวแรก เมื่อ พ.ศ. 2014 นับตั้งแตตั้งกรุงศรีอยุธยาเปนราชธานี

วิเคราะหคําตอบ ตอบขอ 4. จากหลักฐานกลาวถึงในสมัยสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถทรงไดชางเผือกตัวแรกเมื่อ จ.ศ. 833 หากเทียบเปน พ.ศ. ใหบวกดวย 1181 จะตรงกับ พ.ศ. 2014 นับตั้งแตตั้งกรุงศรีอยุธยาเปน ราชธานี

กระตุนความสนใจ

สํารวจคนหา

Engaae

Expore

อธิบายความรู Explain

ขยายความเขาใจ

ตรวจสอบผล

Expand

Evaluate

อธิบายความรู

Explain

1. ครูใหนักเรียนฝกการตีความขอมูลจาก หลักฐาน โดยใหนักเรียนไปคนหาหลักฐาน ที่กลาวถึงเหตุการณสําคัญในสมัยอยุธยา และสมัยธนบุรี มาสมัยละ 1 เหตุการณ แลวทําการตีความขอมูล จากนั้นออกมา นําเสนอผลการตีความที่หนาชั้นเรียน 2. ครูทดสอบความรูของนักเรียน โดยให นักเรียนทํากิจกรรมที่ 1.6 จากแบบวัดฯ ประวัติศาสตร ม.2

ขอมูลทีย่ กมาขางตนนีก้ ลาวถึงสมเด็จพระนเรศวรมหาราชเสด็จทรงชางตน คือ พระยา ไชยานุภาพ แลวนํากองทัพไปตอตานกองทัพของพระมหาอุปราชาของพมา สมเด็จพระนเรศวร มหาราชทรงชนชางหรือทํายุทธหัตถีกับพระมหาอุปราชา ทรงฟนพระมหาอุปราชาดวยพระแสง ของาว “ขาดคอชาง” คือ ทรงฟนพระมหาอุปราชาขาดบนคอชางจนสิ้นพระชนม การตี1ความหรืออธิบายความสําคัญของเหตุการณนี้ คือ การไดชยั ชนะดวยการชนชาง หรือทํายุทธหัตถี ซึ่งสมเด็จฯ กรมพระยาดํารงราชานุภาพทรงอธิบายวา ในชมพูทวีปหรืออินเดีย ถือเปนคติมาแตสมัยโบราณวาการชนชางเปนยอดความสามารถของนักรบ ดวยเปนการตอสูกัน ตัวตอตัว และแพชนะกันดวยความกลาหาญและความชํานาญในการขับขี่ชางชน ดังนั้น ถาหาก พระมหากษัตริยพระองคใดทรงทํายุทธหัตถีชนะก็ถือวามีพระเกียรติยศสูงสุด ถึงผูแพก็ยกยองวา เปนนักรบแท ดวยความสําคัญของการไดชยั ชนะในการทํายุทธหัตถีของสมเด็จพระนเรศวรมหาราช ในปจจุบันรัฐบาลจึงกําหนดใหวันทํายุทธหัตถี ซึ่งคํานวณไดวาตรงกับวันที่ ๑๘ มกราคม (พ.ศ. ๒๑๓๕) เปนวันกองทัพไทย ๒) หลักฐานที่แสดงเหตุการณสําคัญในสมัยธนบุรี เชน ตัวอยาง

✓ แบบวัดฯ ใบงาน แบบฝกฯ ประวัติศาสตร ม.2 กิจกรรมที่ 1.6 หนวยที่ 1 ความสําคัญของหลักฐานทางประวัติศาสตร

กิจกรรมที่ ๑.๖ ใหนกั เรียนอานขอความหรือเหตุการณทกี่ าํ หนดให แลวตอบ คําถามใหถูกตองและสมบูรณ (ส ๔.๑ ม.๒/๓)

คะแนนเต็ม คะแนนที่ได

ศุภมัสดุ ๑๐๔๒ ศกวอกนักษัตร (พ.ศ. ๒๒๒๓) วัน ๔ ๑๒ฯ ๕ คํ่า ทรงพระกรุณาตรัสเหนือเกลา เหนือกระหมอมสั่งวา ใหเอากฎหมายเหตุของพระโหรเขียนไวแตกอนและกฎหมายเหตุซึ่ง หาไดแตหอหนังสือแลเหตุซึ่งมีในพระราชพงศาวดารนั้น ไดคัดเขาดวยกันเปนแหงเดียว ใหระดับศักราชกันมาคุงเทาบัดนี้

“ครั้งนั้นยังหาผูจะทํานามิได อาหารกันดาร ขาวสารสําเภาขายถังละ ๓ บาท ถังละตําลึงหนึ่งบาง ถังละ ๕ บาทบาง ยังทรงพระกรุณาดวยปรีชาญาณอุตสาหเลี้ยงสัตวโลกทั้งปวง… แลพระราชทานวัตถา ลังกาภรณเสือ้ ผาเงินตราจะนับประมาณมิได จนทุกขพระทัยออกพระโอฐวา บุคคลผูใ ดเปนอาทิ คือ เทวดา บุคคลผูมีฤทธิ์ มาประสิทธิ์ มากระทําใหขาวปลาอาหารบริบูรณขึ้น ใหสัตวโลกเปนสุขได แมนผูนั้นจะ ปรารถนาพาหาแหงเราขางหนึ่ง ก็อาจตัดบริจาคใหแกผูนั้นได ความกรุ2ณาเปนความสัตยฉะนี้” ที่มา : พระราชพงศาวดารกรุงธนบุรีฉบับพันจันทนุมาศ (เจิม). กรุงเทพมหานคร : สํานักพิมพ ศรีปญญา, ๒๕๕๑ หนา ๕๕.

ที่มา : พระราชพงศาวดารกรุงเกาฉบับหลวงประเสริฐฯ. กรุงเทพมหานคร : มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช, ๒๕๒๗ หนา ๓.

เมือ่ นักเรียนอานเหตุการณนแี้ ลวสามารถตีความและวิเคราะหความสําคัญของหลักฐานประวัตศิ าสตรได พระราชพงศาวดารกรุงเกาฉบับหลวงประเสริฐฯ เรียบเรียงจากการรวบรวมหลักฐานหลายฉบับ คือ ..............................................................................................................................................................................................................................................................

ทั้งจดหมายเหตุโหร พระราชพงศาวดาร ลําดับตามศักราชที่เกิดขึ้นกอนหลังในสมัยสมเด็จพระนารายณ ...............................................................................................................................................................................................................................................................

มหาราชแหงกรุงศรีอยุธยา ทําใหพระราชพงศาวดารกรุงเกาฉบับหลวงประเสริฐฯ เปนที่ยอมรับกันวามี ............................................................................................................................................................................................................................................................... ความถูกตองทั้งศักราชและเหตุการณ ............................................................................................................................................................................................................................................................... ฉบับ

เฉลย

“ครั้งนั้นยังหาผูจะทํานามิได อาหารกันดาร ขาวสารสําเภาขายถังละ ๓ บาท ถังละตําลึง หนึ่งบาง ถังละ ๕ บาทบาง ยังทรงพระกรุณาดวยปรีชาญาณอุตสาหเลี้ยงสัตวโลกทั้งปวง… แล พระราชทานวัตถาลังกาภรณเสื้อผาเงินตราจะนับประมาณมิได จนทุกขพระทัยออกพระโอฐวา บุคคลผูใดเปนอาทิ คือ เทวดา บุคคลผูมีฤทธิ์ มาประสิทธิ์ มากระทําใหขาวปลาอาหารบริบูรณ ขึ้น ใหสัตวโลกเปนสุขได แมนผูนั้นจะปรารถนาพาหาแหงเราขางหนึ่ง ก็อาจตัดบริจาคใหแก ผูนั้นได ความกรุณาเปนความสัตยฉะนี้” ที่มา : พระราชพงศาวดารกรุงธนบุรีฉบับพันจันทนุมาศ (เจิม). กรุงเทพมหานคร : สํานักพิมพศรีปญญา, ๒๕๕๑ หนา ๕๕.

ขอมูลที่ยกมานี้เปนเรื่องสําคัญเรื่องหนึ่งในประวัติศาสตรธนบุรี ในครั้งนั้น หมายถึง พ.ศ. ๒๓๑๑ เมื่อสมเด็จพระเจาตากสินมหาราชทรงยายราชธานีมาอยูที่กรุงธนบุรีแลว ทรงพบวา ราษฎรอดอยากเพราะทํานาไมไดเนื่องจากมีสงครามตอเนื่องกันมา ๒ - ๓ ป ขาวมีราคาแพงมาก เรือสําเภาทีบ่ รรทุกขาวสารมาขาย ขายถัง (๑๕ กิโลกรัม) ละ ๓ - ๕ บาท ซึง่ นับวาแพงมาก สําหรับ สมเด็จพระเจาตากสินมหาราชทรงสงสารราษฎรทั้งหลายจึงทรงซื้อขาวสารแจก รวมทั้งเสื้อผา และเงินตราเปนจํานวนมาก และทรงมีพระราชดํารัสวา ถาผูใดที่มีฤทธิ์ เชน เทวดา สามารถทําให ขาวปลาอาหารบริบรู ณ คือ มีพอกับความตองการ ทําใหคนทัง้ หลายมีความสุข แมนวาผูม ฤี ทธิน์ นั้ ตองการแขนขางหนึ่งของพระองค ก็ทรงยินดีตัดบริจาคให

เมือ่ นักเรียนอานเหตุการณนสี้ ามารถตีความและวิเคราะหความสําคัญของหลักฐานประวัตศิ าสตรได

เหตุการณนเี้ ปนเรือ่ งราวประวัตศิ าสตรธนบุรี ในครัง้ นัน้ สมเด็จพระเจาตากสินมหาราชทรงพบวา คือ....................................................................................................................................................................................................................................................... ราษฎรอดอยากเพราะทํ านาไมได เนื่องจากเกิดสงครามตอเนื่องกันมา ๒ - ๓ ป ขาวมีราคาแพงมาก ............................................................................................................................................................................................................................................................... เรื อสําเภาที่บรรทุกขาวสารมาขาย ขายถังละ ๓ - ๕ บาท ซึ่งนับวาแพงมาก พระองคทรงสงสารราษฎร ............................................................................................................................................................................................................................................................... ทั............................................................................................................................................................................................................................................................... ้งหลายจึงทรงซื้อขาวสารแจก รวมทั้งเสื้อผาและเงินตราเปนจํานวนมาก และทรงมีพระราชดํารัสวา ถ............................................................................................................................................................................................................................................................... าผูใ ดมีฤทธิ์ เชน เทวดาสามารถทําใหขา วปลาอาหารบริบรู ณ คือ มีพอกับความตองการ ทําใหคนทัง้ หลาย มี............................................................................................................................................................................................................................................................... ความสุข แมนวาผูมีฤทธิ์นั้นตองการแขนขางหนึ่งของพระองคก็ทรงยินดีตัดบริจาคได

๘

๑๓

ขอสอบเนน การคิด

แนว  NT  O-NE T

พระราชพงศาวดารกรุงธนบุรีฉบับพันจันทนุมาศ (เจิม) ระบุวา “...ครั้นปกุรเอกศก (พ.ศ. 2322) ดํารัสใหพระเจากษัตริยศึกเปนจอมทัพ ไปกระทําแกกรุงศรีสัตนาคนหุตได จึงอัญเชิญพระพุทธปฏิมากรแกวมรกต ลงมา ณ กรุงธนบุรี พระเจาอยูหัวใหแตงโรงรับเสด็จขึ้นประดิษฐานไว ณ ขางพระอุโบสถวัดแจง แลวก็กระทํามหันตสักการสมโภชเปนอันมาก” จากขอความดังกลาว ใหนักเรียนตีความขอมูลมาพอเขาใจ

แนวตอบ ขอมูลที่ยกมาขางตนนี้กลาวถึงใน พ.ศ. 2322 สมเด็จพระเจา ตากสินมหาราชทรงมีรับสั่งใหพระเจากษัตริยศึก ในที่นี้คือ สมเด็จพระมหากษัตริยศึก (ซึ่งตอมาคือ พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟาจุฬาโลกมหาราช) เปนแมทัพยกทัพไปตีไดนครเวียงจันทนหรือกรุงศรีสัตนาคนหุตของลานชาง และอัญเชิญพระแกวมรกตหรือพระพุทธมหามณีรตั นปฏิมากรกับพระบาง จากนครเวียงจันทนกลับมากรุงธนบุรี เมื่อถึงกรุงธนบุรีสมเด็จพระเจาตากสิน มหาราชโปรดใหประดิษฐานไวที่วัดแจงหรือวัดอรุณราชวราราม แลวจัด พิธีเฉลิมฉลองอยางใหญโต

นักเรียนควรรู 1 ทํายุทธหัตถี ในสมัยอยุธยามีการทํายุทธหัตถีรวม 3 ครั้ง ดังนี้ ครั้งที่ 1 ในรัชกาลสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ พระอินทราชา พระราชโอรส ไดชนชางกับขาศึกที่เมืองเชียงใหม ครัง้ ที่ 2 สมเด็จพระมหาจักรพรรดิทรงชนชางกับพระเจาแปรแหงกรุงหงสาวดี และสมเด็จพระสุรโิ ยทัยทรงชนชางกับพระเจาแปร ทีท่ งุ มะขามหยอง อยุธยา ครั้งที่ 3 สมเด็จพระนเรศวรมหาราชทรงชนชางกับพระมหาอุปราชาแหง กรุงหงสาวดีที่หนองสาหราย เมืองสุพรรณบุรี และเปนฝายชนะ 2 พระราชพงศาวดารกรุงธนบุรีฉบับพันจันทนุมาศ (เจิม) เขียนและชําระขึ้นใน สมัยรัชกาลที่ 1 นักประวัติศาสตรสวนหนึ่งเห็นวา บางสวนของพระราชพงศาวดาร นาจะเขียนขึ้นในสมัยธนบุรี เนื้อหาในพระราชพงศาวดารแบงออกเปน 3 สวน ไดแก สวนแรก เปนพระราชพงศาวดารและเอกสารรวมสมัย สวนที่ 2 เปนเอกสารสําคัญ ซึ่งกลาวถึงสมัยธนบุรี และ สวนที่ 3 เปนเหตุการณเกี่ยวเนื่องหลังสิ้นสมัยธนบุรี และลําดับสกุลวงศราชวงศกรุงธนบุรี คูมือครู 13

กระตุนความสนใจ

สํารวจคนหา

Engaae

Expore

อธิบายความรู

อธิบายความรู Explain

ขยายความเขาใจ

ตรวจสอบผล

Expand

Evaluate

Explain

1. ครูอธิบายใหนักเรียนเขาใจวา เมื่อผูศึกษา ทําการตีความขอมูลจากหลักฐานแลว ตอไป ก็ตองวิเคราะหและสังเคราะหขอมูลจาก หลักฐานตางๆ เพื่อเชื่อมโยงขอเท็จจริงเขา ดวยกันจนสามารถอธิบายเรื่องราวในอดีต หรือเรื่องที่ตองการจะศึกษาไดอยางเปนเหตุ เปนผล 2. จากนั้นครูซักถามนักเรียนถึงความสําคัญของ การวิเคราะหและสังเคราะหขอมูล (แนวตอบ การวิเคราะหขอมูลจะชวยแยกขอมูล ในสวนที่เปนขอเท็จจริงจากหลักฐานกับ ความคิดเห็นของบุคคล ชวยแยกขอมูลที่มี ขอเท็จจริงตรงกันกับขอมูลที่คัดคานกัน รวมทั้งชวยแยกขอมูลที่ตอเนื่องกันที่เปนความ เปลี่ยนแปลงของเหตุการณ สวนการสังเคราะหขอมูลจะชวยจัดรวม ขอมูลที่เปนเรื่อง เปนประเด็น หรือเปนหัวขอ เดียวกันไวดวยกัน รวมทั้งชวยจัดลําดับ เหตุการณ ความตอเนื่อง ความเปลี่ยนแปลง ของขอมูล ตลอดจนความคิดเห็นสวนตัว เพื่อความสะดวกในการนําเสนอตอไป)

เรื่องความอดอยากขาดแคลนขาวปลาอาหารถือเปนเรื่องใหญใน ๒ - ๓ ปแรกของ สมัยธนบุรี สมเด็จพระเจาตากสินมหาราชทรงแกปญหาโดยใหพอคาตางชาตินําขาวบรรทุกเรือ สําเภามาขาย ทรงซือ้ ขาวจากพอคาสําเภาจีนในราคาแพง แลวพระราชทานใหแกบรรดาขาราชการ ทหาร พลเรือน คนละ ๑ ถังตอ ๒๐ วัน รวมทั้งซื้อเสื้อผาแจกราษฎร ตลอดจนทรงสงเสริม ใหราษฎรรวมทั้งขุนนางขาราชการทํานาปละ ๒ ครั้งทั้งนาปและนาปรัง เพื่อใหมีขาวเพียงพอกับ ความตองการ

õ. ¡ÒÃÇÔà¤ÃÒÐË áÅÐÊÑ§à¤ÃÒÐË ¢ŒÍÁÙÅ ในการวิเคราะหและสังเคราะหขอมูล นักเรียนควรทําความเขาใจเกี่ยวกับความสําคัญของ การวิเคราะหและสังเคราะหขอมูล และตัวอยางการวิเคราะหและสังเคราะหขอมูลจากหลักฐานที่ ยกมาใหศึกษาจนเกิดความเขาใจ

๕.๑ ความสําคัญของการวิเคราะหและสังเคราะหขอมูล

ขอมูลทีม่ กี ารคนความาจากหลายแหลง ใชหลักฐานทีม่ บี คุ คลหลายฝายเขียนถึง หรือแมแต มาจากแหลงเดียว ตองมีการวิเคราะห คือ แยกแยะในสวนที่เปนความจริง ขอเท็จจริง ความเห็น ของผูบันทึก วิเคราะหความสําคัญของขอมูลในประเด็นตางๆ เชน สาเหตุ เหตุการณที่เกิดขึ้น ผลที่เกิดขึ้นทั้งระยะสั้นและระยะยาว เปนตน สําหรับความสําคัญของการวิเคราะหและสังเคราะหขอมูล มีดังตอไปนี้ ความสําคัญของการวิเคราะหขอมูล ๑. เพื่อแยกขอมูลในสวนที่เปนขอเท็จจริงจากหลักฐาน กับความคิดเห็นของบุคคล ๒. เพือ่ แยกขอมูลที่มีขอเท็จจริงตรงกัน สนับสนุนกัน กับขอมูลที่แตกตางหรือคัดคาน ๓. เพือ่ แยกขอมูลที่ตอเนื่อง ที่เปนความเปลี่ยนแปลงของเหตุการณ

ความสําคัญของการสังเคราะหขอมูล ๑. เพื่อจัดรวมขอมูลที่เปนเรื่อง เปนประเด็น หรือเปนหัวขอเดียวกันไวดวยกัน ทั้งที่เปนขอมูล สนับสนุนและขัดแยง แตกตาง เพื่อความสะดวกในการนําเสนอ ๒. เพื่อจัดลําดับเหตุการณ ความตอเนื่อง ความเปลี่ยนแปลงของขอมูล เพื่อความสะดวกในการ นําเสนอ ๓. เพื่อจัดรวมความคิดเห็นสวนตัว ซึ่งเปนผลจากการอาน คนควาขอมูลจากหลักฐานตางๆ เพื่อจะ ไดนําเสนอตอไป ๑๔

บูรณาการอาเซียน ครูสามารถจัดกิจกรรมการเรียนรูบูรณาการอาเซียนโดยเตรียมวีดิทัศน ภาพ หรือขอมูลเกี่ยวกับหลักฐานทางประวัติศาสตรที่เปนลายลักษณอักษรของประเทศ สมาชิกอาเซียน รวมถึงผลงานการวิเคราะหตีความจากหลักฐานดังกลาว เพื่อใช ประกอบกิจกรรมการเรียนรูในขั้นตอนที่เหมาะสม โดยอาจสนทนารวมกันกับนักเรียน ถึงลักษณะของหลักฐานดังกลาว และการวิเคราะหตีความทางประวัติศาสตร เพื่อสงเสริมใหนักเรียนรูและเขาใจประวัติศาสตรของประเทศสมาชิกอาเซียน อันนําไปสูความเขาใจระหวางประเทศและการอยูรวมกันอยางสันติสุข

คูมือครู

ขอสอบเนน การคิด

แนว  NT  O-NE T

การวิเคราะหขอมูลและการสังเคราะขอมูลมีประโยชนอยางไร 1. ทําใหขอมูลมีความกระชับรัดกุมยิ่งขึ้น 2. แสดงความสัมพันธที่ตอเนื่องกันของเหตุการณ 3. ทําใหทราบองคประกอบที่กอใหเกิดเหตุการณขึ้น 4. สามารถแยกขอมูลจริงและขอมูลปลอมออกจากกัน วิเคราะหคําตอบ ตอบขอ 2. การวิเคราะหหรือแยกแยะขอมูลออกเปน ขอเท็จจริง ความเห็น กับการสังเคราะหหรือรวบรวมขอมูลทั้งที่เปนขอเท็จจริง ความเห็นเขาดวยกันเปนหมวดหมู เปนประเด็นตางๆ ตั้งแตสาเหตุ ความตอเนื่อง และผลของเหตุการณในเวลานั้น รวมทั้งสงผลตอมาถึงปจจุบัน จะชวยใหเห็นความสัมพันธที่ตอเนื่องกันของเหตุการณหรือเรื่องราวทาง ประวัติศาสตรอยางเปนเหตุเปนผล เพื่อสะดวกในการนําเสนอผลงาน การคนควาตอไป

กระตุนความสนใจ

สํารวจคนหา

Engaae

Expore

อธิบายความรู Explain

ขยายความเขาใจ

ตรวจสอบผล

Expand

Evaluate

อธิบายความรู

Explain

1. ครูใหนักเรียนศึกษาตัวอยางการวิเคราะห และสังเคราะหขอมูลจากหลักฐาน ทั้งที่เปน เอกสารสมัยอยุธยาและสมัยธนบุรี จากหนังสือเรียน หนา 15-17 แลวรวมกันสรุป สาระสําคัญ โดยครูผูสอนคอยใหคําแนะนํา และชวยอธิบายเสริมจนนักเรียนเกิดความ เขาใจ 2. ครูทดสอบความรูของนักเรียนดวยการใหทํา กิจกรรมสรางสรรคพัฒนาการเรียนรู ทายหนวยการเรียนรู กิจกรรมที่ 1 แลวนํา ขอสรุปที่ไดมานําเสนอหนาชั้นเรียน

๕.๒ ตัวอยางการวิเคราะหและสังเคราะหขอมูลจากหลักฐาน ๑) เอกสารสมัยอยุธยา เชน ตัวอยางที่ ๑ “กรุงศรีอยุธยาจึงเปนสถานที่ที่ผูคนเดินทางเขามาคาขายทั้งโดยทางบกและทางนํ้า มีชาติตางๆ จาก เอเชียและพวกพอคาคริสเตียน… พระเจาแผนดินและพระอนุชาของพระองคทรงสงเรือลํา1หนึ่งบรรทุก สินคามีคา ผานตะนาวศรีไปยังโจฬะมณฑลทุกป ทัง้ ทรงสงไปยังกวางตุง กับทรงสงเรือสําเภา ๒ หรือ ๓ ลํา ไปยังที่อื่นๆ ในประเทศจีน…” ที่มา : รวมบันทึกประวัติศาสตรอยุธยาของฟาน ฟลีต (วัน วลิต). กรุงเทพมหานคร : กรมศิลปากร, ๒๕๔๘ หนา ๑๔๐ - ๑๔๓.

ตัวอยางที่ ๒ “คนจีนมีสว นทําการคามากอยูในประเทศสยาม… มีสาํ เภาเขามาไมตาํ่ กวาปละ ๑๕ ถึง ๒๐ ลํา บรรทุก สินคาดีๆ มาจากประเทศจีนและประเทศญี่ปุน และมีแหลงที่แลกเปลี่ยนสินคามาก” ที่มา : นิโกลาส แชรแวส.2ประวัติศาสตรธรรมชาติและการเมืองแหงราชอาณาจักรสยาม (ในแผนดิน สมเด็จพระนารายณมหาราช). สันต ท. โกมลบุตร แปล พิมพครั้งที่ ๒. กรุงเทพมหานคร : สํานักพิมพ ศรีปญญา, ๒๕๕๐ หนา ๗๖.

ตัวอยางขอมูลจากหลักฐานทั้ง ๒ เรื่อง แสดงใหเห็นถึงความเจริญรุงเรืองทางการ คาขายของกรุงศรีอยุธยา เพือ่ การวิเคราะหและสังเคราะหขอ มูลเพิม่ เติมจากหลักฐานของไทย เชน กฎหมายตราสามดวง พระราชพงศาวดาร เปนตน วัน วลิต เปนหัวหนาพอคาบริษัทอินเดีย ตะวันออกของฮอลันดาหรือเนเธอรแลนด ประจําทีก่ รุงศรีอยุธยา หลักฐานนีเ้ ขียนขึน้ เมือ่ ประมาณ พ.ศ. ๒๑๘๐ ตรงกับสมัยสมเด็จพระเจาปราสาททอง สวนนิโกลาส แชรแวส เปนชาวฝรั่งเศส เคยพํานักอยูที่กรุงศรีอยุธยาถึง ๔ ป ตรงกับสมัยสมเด็จพระนารายณมหาราช ขอมูลจากหลักฐานทั้ง ๒ เรื่อง จึงแสดงใหเห็นถึงความเจริญรุงเรืองทางการคาของ กรุงศรีอยุธยาโดยเฉพาะในรัชกาลสมเด็จพระเจาปราสาททองและสมเด็จพระนารายณมหาราช 3 ไดเปนอยางดี จากการวิเคราะหและสังเคราะหขอมูลทั้งหลาย จะทําใหเห็นความคึกคักของตลาด คาขายทีม่ พี อ คาตางชาติหลายชาติเขามาคาขาย เชน เรือสําเภาจีน เปนตน อนึง่ ในหลักฐานของ ไทย เชน กฎหมายตราสามดวง กลาวถึง “กํานันตลาด” หรือเจาหนาที่ของไทยควบคุมการซื้อขาย ในตลาดไมใหมีการขายสินคาแพงเกินไป ทาเรือมีเรือจอดเรียงราย บรรทุกสินคาไปขายยัง ตางประเทศทั้งในทวีปเอเชียและทวีปยุโรป หลักฐานดังกลาวยังใหขอมูลที่เปนรายละเอียดของ สินคาจํานวนมากดวย ขอมูลจากหลักฐานดังตัวอยางจึงใชในการวิเคราะหและสังเคราะหเรื่อง การคาขายของกรุงศรีอยุธยาไดเปนอยางดีและในลักษณะที่ใหขอมูลที่เปนรายละเอียดมากขึ้น ๑๕

ขอสอบเนน การคิด

แนว  NT  O-NE T

ในคําใหการขุนหลวงวัดประดูทรงธรรม (เอกสารจากหอหลวง) ระบุวา “ครั้นถึงระดูลมสําเภาพัดเขามาในกรุง เปนมรสุมเทศกาลพวกลูกคาพานิช สําเภาจีน แลลูกคาแขกสลุป ลูกคาฝรั่งกําปน ลูกคาแขกกุศราช แลพวก ลูกคาแขกสุรดั แขกชวามลายู...ขนสินคาขึน้ มาไวบนตึกหางในกําแพงพระนคร กรุงศรีอยุธยา...” อาจบงบอกวากรุงศรีอยุธยามีความมั่งคั่งทางการคา เนื่องจากมีพอคาวานิชเดินทางเขามาคาขายอยางไมขาดสาย ขอความขางตนจัดอยูในขั้นตอนใด 1. การรวบรวมหลักฐาน 2. การประเมินคุณคาของหลักฐาน 3. การวิเคราะห สังเคราะห และการจัดหมวดหมูขอมูล 4. การเรียบเรียงและการนําเสนอ วิเคราะหคําตอบ ตอบขอ 3. จากขอความที่ระบุในหลักฐาน สามารถ วิเคราะหไดถึงความเจริญรุงเรืองทางการคาของอยุธยาจากการที่มีพอคา จากชาติตางๆ เชน จีน อินเดีย แขกมัวร มลายู ชาวตะวันตก เดินทางเขามา คาขาย ซึ่งขอมูลที่ไดจัดอยูในกลุมเศรษฐกิจอยุธยา

นักเรียนควรรู 1 เรือสําเภา ในบันทึกโบราณของญี่ปุน กลาวถึงเรือสําเภาของอยุธยาวาเปนเรือ ที่มี 2 เสา คลายกับเรือสําเภาจีน ใบเรือทําดวยไมไผสาน ใชเทคนิคการกอสราง ผสมผสานระหวางเรือสําเภาจีนกับเรือฮอลันดา เรือสําเภาของอยุธยาเคยเดินทาง ไปคาขายกับญี่ปุน จีน มะละกา และเมืองในหมูเกาะแปซิฟก 2 ประวัติศาสตรธรรมชาติและการเมืองแหงราชอาณาจักรสยาม (ในแผนดิน สมเด็จพระนารายณมหาราช) มี 4 ภาค ประกอบดวย ภาคที่ 1 วาดวยที่ตั้งและ สภาพของประเทศ ภาคที่ 2 วาดวยขนบธรรมเนียมของราษฎร กฎหมาย ประเพณี ภาคที่ 3 วาดวยศาสนาของสยาม และ ภาคที่ 4 วาดวยพระเจาแผนดิน คือ สมเด็จพระนารายณมหาราช พระบรมวงศานุวงศ และสิ่งที่เกี่ยวกับราชสํานักใน ขณะนั้น 3 ตลาด เปนศูนยกลางในการติดตอคาขาย ตลาดสําคัญของอยุธยาที่มีชื่อเสียง คือ ตลาดยอด นอกจากตลาดบกแลวยังมีตลาดนํ้าดวย เชน ตลาดนํ้าวนบางกะจะ หนาวัดพนัญเชิง ตลาดปากคลองคูจาม และตลาดปากคลองวัดเดิม เปนตน คูมือครู

กระตุนความสนใจ

สํารวจคนหา

Engaae

Expore

อธิบายความรู

อธิบายความรู Explain

“ขอหนึ่ง ทูตานุทูตพระนครศรีอยุธยาคุมเครื่องราชบรรณาการออกไปแตก1อนตองขังใสตึกลั่นกุญแจ ไว (ที่) กรุงจีนทุกครั้ง ไมไดเที่ยวเตร ขอนี้ทราบถึงสมเด็จพระเจากรุงตาฉิ้งผูใหญหรือไม กลัวจะกบฏ ประทุษรายประการใด พระนครศรีอยุธยา ใครแจง ขอหนึ่ง” ที่มา : สัมพันธภาพระหวางไทย-จีน. กรุงเทพมหานคร : กองจดหมายเหตุแหงชาติ กรมศิลปากร, ๒๕๒๑ หนา ๗.

ขอความทีย่ กมาขางบนนีเ้ ปน2สวนหนึง่ ของพระราชสาสนคาํ หับทีส่ มเด็จพระเจาตากสิน มหาราชสงไปถวายจักรพรรดิเฉียนหลงแหงราชวงศชิงที่ปกครองประเทศจีนขณะนั้นเมื่อ พ.ศ. ๒๓๒๔ เปนหลักฐานที่เขียนเปนภาษาไทย และเปนของไทยฉบับเดียวเกี่ยวกับเรื่องความสัมพันธ ไทย - จีนสมัยอยุธยา สมัยธนบุรี หลักฐานในเรื่องนี้เกือบทั้งหมดเปนของจีนที่จีนเก็บรักษาไว ในสาระสําคัญ คือ สมเด็จพระเจาตากสินมหาราชทรงบอกกลาวในลักษณะตอวาจีนที่ ไมใหเกียรติแกบุคคลในคณะทูตไทยที่ไปถวายบรรณาการ โดยใหอยูแตในที่พักและใสกุญแจขังไว เหมือนกับเปนนักโทษ ทําใหราชทูตและคณะไมไดออกไปดูสภาพบานเมือง วิถีชีวิตของผูคน วัฒนธรรมประเพณีจีน การที่จักรพรรดิจีนกักขังราชทูตและคณะเปนเพราะเหตุใด หรือทางการจีน กลัววาคณะราชทูตไทยจะเปนกบฏคิดประทุษรายจีน สมเด็จพระเจาตากสินมหาราชทรงกลาว ในตอนทายวา เรื่องนี้จักรพรรดิจีนทรงทราบหรือไม ในพระราชสาสนของสมเด็จพระเจา ตากสินมหาราชยังมีขอความตอวาทางการจีน อีกหลายขอ และทรงถามในทายขอวาเรื่องนี้ จั กรพรรดิ จี น ทรงทราบหรื อ ไม อย า งไรก็ ดี ในพระราชสาสนตอบของจักรพรรดิจีนไมได กลาวถึงเรือ่ งเหลานี้ ดังนัน้ จึงควรแกการวิเคราะห ขอมูลหลายประการ ดังนี้ ๑. แสดงใหเห็นบทบาทของไทยใน ความสัมพันธกับจีน คือ มีความเปนตัวของ ตัวเอง ไมไดยอมจีนทุกอยาง ๒. แสดงใหเห็นถึงความกลาหาญ การรักษาผลประโยชนของบานเมือง ไมใชยอม ภาพวาดจักรพรรดิเฉียนหลงแหงราชวงศชิง จีนทุกเรื่อง

คะแนนเต็ม คะแนนที่ได

ñð

(ส ๔.๑ ม.๒/๒)

✓ ๑. หลักฐานทางประวัติศาสตรที่เปนลายลักษณอักษรจะมีการเขียนเรื่องราวทาง

........................

ประวัติศาสตร เรื่องราวที่จดบันทึกไวดวยภาษาตางๆ นั้นเราเรียกวา ขอมูล

✗ ๒. การเขียนหรือบันทึกเรื่องราวทางประวัติศาสตร ไมสามารถแสดงความคิดเห็นของ

........................

✗ ๔.

........................

✗ ๕.

ฉบับ ........................

เฉลย

✓ ๖.

........................

✓ ๗.

........................

✗ ๘.

........................

✗ ๙.

........................

✓ ๑๐.

....................

ผูเขียนไดเลย การอานหนังสือตางๆ ผูอานจะตองรูจักแยกแยะขอเท็จจริงออกจากขอคิดเห็น เพื่อจะไดนําขอมูลเหลานั้นไปศึกษาคนควาตอไปใหไดความจริงหรือใกลเคียงความ เปนจริงกับเรื่องราวมากที่สุด การแยกแยะความแตกตางระหวางขอเท็จจริงกับความคิดเห็นเปนแนวทางของ การประเมินคาหลักฐานทางประวัติศาสตร ไมสามารถนําไปประยุกต ใชในศาสตร อื่นๆ ได หนังสือประวัตศิ าสตรจะขาดความนาเชือ่ ถือถานําหลักฐานที่ไมเปนลายลักษณอกั ษร มาประกอบการนําเสนอ ไทยไดเสียกรุงศรีอยุธยาใน พ.ศ. ๒๑๑๒ และ พ.ศ. ๒๓๑๐ เปนความจริงทาง ประวัติศาสตร ขอมูลทีอ่ ธิบายหลักฐานวา “ทําไมไทยจึงเสียกรุงศรีอยุธยา เชน ผูน าํ ออนแอ มีอาวุธ ลาสมัยหรือขาศึกมีความเขมแข็ง” เปนตน เปนขอเท็จจริงทางประวัติศาสตร การศึกษาประวัติศาสตร ไมจําเปนตองแยกแยะความแตกตางระหวางขอเท็จจริงกับ ความจริงเพราะเปนเพียงเรื่องราวในอดีตที่ผานมาแลว การคนควาขอมูลจากหลักฐานหลายแหลงหรืออานหนังสือหลายเลม จะทําใหเกิด ความสับสนในขอเท็จจริง ถาการศึกษาเรื่องราวทางประวัติศาสตร ไมสามารถแยกแยะความจริงกับขอเท็จจริง ในเหตุการณตางๆ ได จะสงผลใหขอมูลที่บันทึกเกิดความคลาดเคลื่อน

๖

๑๖

EB GUIDE

นักเรียนควรรู 1 ตาฉิ้ง หรือตาชิง แปลวา ราชวงศชิงที่ยิ่งใหญ หมายถึง ราชวงศชิงของ พวกแมนจูที่มีอํานาจปกครองประเทศจีน ราชวงศชิงเปนราชวงศสุดทายของจีน ที่ปกครองในระบอบจักรพรรดิ หลังจากนั้นจีนเปลี่ยนแปลงการปกครองเปนระบอบ สาธารณรัฐ โดยในชวงที่เขามาปกครองจีน ราชวงศชิงไดกําหนดกฎเกณฑในสังคม ตางๆ ที่สําคัญ เชน หามแตงงานกันระหวางชาวจีนกับชาวแมนจู ชาวจีนตอง แตงกายเหมือนชาวแมนจู ตองไวผมเปยและโกนผมดานหนาออก เปนตน 2 เฉียนหลง ครองราชยระหวาง ค.ศ. 1736-1795 แลวจึงสละราชสมบัติ เพราะเกรงวาจะครองราชยนานเกินกวาเสด็จปู คือ จักรพรรดิคังซี ยุคสมัยของ จักรพรรดิเฉียนหลงนับเปนยุคทองที่เจริญรุงเรืองที่สุดของราชวงศชิง เนื่องจากการ ปฏิรูปนโยบายภาษี นโยบายการเงินการคลังในสมัยจักรพรรดิยงเจิ้ง พระราชบิดา ของพระองค ที่ทําใหทองพระคลังมีรายไดเหลือมาจนถึงรัชสมัยเฉียนหลงเปน จํานวนมาก ประกอบกับบานเมืองเวนจากภัยสงคราม จึงทําใหมีเวลาทุมเทไปกับ การสรางผลผลิต จนทําใหทุกสมัยนี้มีความมั่งคั่งและมีความเจริญกาวหนาทาง ศิลปวิทยาการแขนงตางๆ เปนอันมาก

คูมือครู

Evaluate

ตัวอยาง

หนวยที่ 1 ความสําคัญของหลักฐานทางประวัติศาสตร

✓ ๓.

Expand

๒) เอกสารสมัยธนบุรี เชน

✓ แบบวัดฯ ใบงาน แบบฝกฯ ประวัติศาสตร ม.2 กิจกรรมที่ 1.4

........................

ตรวจสอบผล

Explain

1. ครูใหนักเรียนฝกการวิเคราะหและสังเคราะห ขอมูลจากหลักฐาน โดยใหนักเรียนไปสืบคน หลักฐานที่กลาวถึงเหตุการณสําคัญในสมัย อยุธยาและสมัยธนบุรี มาสมัยละ 1 เหตุการณ แลวทําการวิเคราะหและสังเคราะหขอมูลโดยดู จากตัวอยางที่ศึกษามาแลว 2. ครูใหนักเรียนทบทวนความรูที่ศึกษามาแลว ทั้งหมด จากนั้นใหนักเรียนทํากิจกรรมที่ 1.4 จากแบบวัดฯ ประวัติศาสตร ม.2

กิจกรรมที่ ๑.๔ ใหนกั เรียนทําเครือ่ งหมาย ✓หนาขอความทีก่ ลาวไดถกู ตอง และทําเครื่องหมาย ✗ หนาขอความที่กลาวไมถูกตอง

ขยายความเขาใจ

http://www.aksorn.com/LC/Hist/M2/03

ขอสอบเนน การคิด

แนว  NT  O-NE T

ขอใดไมใช จุดมุงหมายของการศึกษาประวัติศาสตรชาติ 1. พัฒนาความสัมพันธกับชาติอื่น 2. ตัดสินความขัดแยงระหวางประเทศในอดีต 3. รักและภาคภูมิใจในความเปนชาติของตน 4. รูและเขาใจความเปนมาของลักษณะทางสังคมของชาติตน วิเคราะหคําตอบ ตอบขอ 2. เพราะอาจสรางความขัดแยงระหวาง ประเทศขึ้นในปจจุบันได ซึ่งมิใชจุดมุงหมายของการศึกษาประวัติศาสตรชาติ ที่ตองการใหคนในสังคมรูจักอดีตของตัวเอง ขณะเดียวกันก็รูจักอดีตของ สังคมอื่นดวย โดยอาศัยจากหลักฐานทางประวัติศาสตรตางๆ ที่ปรากฏ อันจะนําไปสูการแกไขปญหาหรือบทเรียนที่เคยผิดพลาดในอดีต หรือพัฒนา ความสัมพันธระหวางประเทศเพือ่ ความสันติสขุ ระหวางสังคมมนุษยในปจจุบนั หรืออาจกลาวในอีกนัยหนึ่ง คือ เรียนรูอดีตเพื่อเขาใจในปจจุบัน

กระตุนความสนใจ

สํารวจคนหา

อธิบายความรู

Engaae

Expore

Explain

ขยายความเขาใจ Expand

ตรวจสอบผล Evaluate

ขยายความเขาใจ

Expand

1. ครูใหนักเรียนแบงกลุม กลุมละ 5-6 คน เพื่อทํารายงานการสืบคนหลักฐานทาง ประวัติศาสตรในทองถิ่น หรือหลักฐานที่ กลาวถึงเรื่องราว เหตุการณสมัยอยุธยา หรือสมัยธนบุรี แลวทําการประเมินคุณคา ของหลักฐาน ตีความขอมูลจากหลักฐาน วิเคราะหและสังเคราะหขอมูล จากนั้น สงตัวแทนออกมาสรุปผลการศึกษาคนควา ที่หนาชั้นเรียน 2. ครูใหนักเรียนตอบคําถามประจําหนวย การเรียนรู

๓. เมื่อเปรียบเทียบกับพระราชสาสนของจักรพรรดิเฉียนหลงที ่ตอบมาในปเดียวกัน 1 (แตมาถึงไทยเมื่อพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟาจุฬาโลกมหาราชทรงขึ้นครองราชสมบัติแลว) จะพบวามีขอ ความบางขอในพระราชสาสนของทางการจีนตรงกับทีส่ มเด็จพระเจาตากสินมหาราช ทรงบอกกลาวใหจักรพรรดิจีนทรงทราบ แตบางขอก็ไมไดกลาวถึงไว และที่นาศึกษาคนควาตอไป คือ ลักษณะความสัมพันธ ไทย - จีนมีความแตกตางจากความสัมพันธจีน - ญวน จีน - เกาหลี หรือไม อยางไร 2 ๔. พระราชสาสนคําหับนี้แสดงใหเห็นบุคลิกภาพของสมเด็จพระเจาตากสินมหาราช ไดเปนอยางดี คือ มีความกลาหาญ เด็ดเดี่ยว ตรงไปตรงมา รักษาผลประโยชนของบานเมือง และไมไดยอมจีนทุกอยาง จึงกลาวไดวา เพียงขอมูลจากหลักฐานไมมากก็สามารถทีจ่ ะนํามาวิเคราะห สังเคราะห เพื่อความเขาใจเอกสารหลักฐานนั้นๆ ไดชัดเจนและถูกตอง

ตรวจสอบผล

กลาวโดยสรุป ในการศึกษาประวัติศาสตร หลักฐานมีความสําคัญมากโดยเฉพาะ หลักฐานที่เปนลายลักษณอักษร หลักฐานปฐมภูมิ แตผูศึกษาประวัติศาสตรก็ควรใชหลักฐาน อืน่ ๆ ประกอบดวย รวมทัง้ การใชหลักฐานทุตยิ ภูมิ หลักฐานของชาวตางชาติทเี่ ขียนเกีย่ วกับไทย อยางไรก็ดี ในการใชหลักฐานทางประวัตศิ าสตรใดๆ ก็ตามจะตองมีการตรวจสอบ ประเมินความ ถูกตอง ความนาเชื่อถือ มีการตีความหลักฐาน วิเคราะห สังเคราะหขอมูลจากหลักฐาน ความสอดคลอง ความขัดแยงหรือแตกตางกันของขอมูล ความตอเนื่อง ความเปลี่ยนแปลง ของเหตุการณจากขอมูลทีศ่ กึ ษา เพือ่ จะไดเกิดความสะดวกในการเรียบเรียง นําเสนอเหตุการณ ทางประวัติศาสตรตอไป

Evaluate

1. ครูตรวจรายงานการสืบคนหลักฐานทาง ประวัติศาสตรในทองถิ่น หรือหลักฐานสมัย อยุธยา หรือสมัยธนบุรี โดยผานการประเมิน คุณคาของหลักฐาน ตีความขอมูลจากหลักฐาน และวิเคราะหและสังเคราะหขอมูล 2. ครูสังเกตพฤติกรรมความมีสวนรวมในการ ตอบคําถามและการแสดงความคิดเห็นของ นักเรียน

๑๗

ขอสอบเนน การคิด

แนว  NT  O-NE T

ในการศึกษาเหตุการณในอดีตโดยใชวิธีการประวัติศาสตรจะใหความสําคัญ กับสิ่งใด 1. หลักฐาน 2. ประเด็นปญหา 3. สํานวนภาษาในการเรียบเรียงขอมูล 4. ทฤษฎีหรือหลักการจากการสังเคราะหขอมูล วิเคราะหคําตอบ ตอบขอ 1. หลักฐานทางประวัติศาสตรถือวาเปนหัวใจ สําคัญของการศึกษาประวัติศาสตร โดยใชวิธีการทางประวัติศาสตร อันจะ นําไปสูขอมูลที่นาเชื่อถือและถูกตองใกลเคียงกับความจริงมากที่สุด หากไมมี หลักฐานหรือมีหลักฐานปลอม หลักฐานไมสมบูรณ ก็จะทําใหการวิเคราะห หรือการเขียนงานทางประวัติศาสตรเกิดความไมนาเชื่อถือหรือผิดพลาดได

นักเรียนควรรู 1 พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟาจุฬาโลกมหาราช เมื่อรัชกาลที่ 1 ไดรับ การอัญเชิญจากขุนนางใหขึ้นครองราชสมบัติ พระองคทรงสงพระราชสาสนไปยัง จักรพรรดิจีนแจงเรื่องการเปลี่ยนรัชกาลเพื่อสานความสัมพันธกับจีนตอไป 2 พระราชสาสนคําหับ คําหับเปนคําที่มาจากภาษาจีน แตจีนแตจิ๋วออกเสียง เปน “คําฮะ” แปลวา ตรวจสอบตรงกันหรือตรวจสอบเขากันพอดี พระราชสาสน คําหับเปนหนังสือใชตรวจสอบรายการตางๆ ที่ทางจีนกับไทยติดตอกันใหรายการ ตรงกัน ซึ่งจีนในสมัยพระเจาไทโจวแหงราชวงศหมิงหรือเหม็ง ไดสงพระราชสาสน คําหับใหแกกรุงศรีอยุธยาเปนแหงแรก ตอมาจึงขยายใหแกประเทศอื่น เมื่อทูตไทย เขาไปถวายเครื่องราชบรรณาการ จะตองกรอกพระนามกษัตริย ชื่อทูต เครื่องราชบรรณาการ และวันเดือนปในคําหับ สวนเจาพนักงานปกครองจีนก็จะตรวจสอบ พระราชสาสนคําหับ ตลอดจนเลขหมายกอนวาถูกตองตรงกันกับหลักฐานที่ตนมีอยู จึงจะอนุญาตใหสงไปยังเมืองหลวงได ทั้งนี้เพื่อเปนการปองกันการแอบอางถวาย เครื่องราชบรรณาการเขาไปคาขายโดยไมไดรับอนุญาต คูมือครู

กระตุนความสนใจ

สํารวจคนหา

อธิบายความรู

ขยายความเขาใจ

Engaae

Expore

Explain

Elaborate

ตรวจสอบผล

ตรวจสอบผล Evaluate

Evaluate

ครูตรวจสอบความถูกตองในการตอบคําถาม ประจําหนวย

¤ íÒ¶ÒÁ»ÃÐ¨ íÒË¹‹ÇÂ¡ÒÃàÃÕÂ¹ÃÙŒ

หลักฐานแสดงผลการเรียนรู

๑. หลักฐานทางประวัตศิ าสตรทงั้ หลักฐานทีเ่ ปนลายลักษณอกั ษรและไมเปนลายลักษณอกั ษร มีความนาเชื่อถือมากนอยเพียงใด ๒. ในการศึกษาประวัติศาสตร จําเปนหรือไมที่ตองศึกษาจากหลักฐานประเภทอื่นๆ ประกอบ กัน แทนที่จะใชหลักฐานเพียงประเภทเดียว ๓. ในการประเมินคุณคาของหลักฐาน มีขอควรพิจารณาอะไรบาง ๔. การตีความหลักฐานมีความสําคัญตอการศึกษาประวัติศาสตรอยางไร ๕. เพราะเหตุใดจึงตองมีการแยกแยะหลักฐานระหวางขอเท็จจริงกับความคิดเห็น และความจริง กับขอเท็จจริงในการศึกษาเรือ่ งราวทางประวัตศิ าสตร

1. สมุดภาพหลักฐานทางประวัติศาสตรสมัยอยุธยา และสมัยธนบุรี 2. รายงานการสืบคนหลักฐานทางประวัติศาสตร ในทองถิ่น หรือหลักฐานสมัยอยุธยา หรือสมัย ธนบุรี

¡Ô¨¡ÃÃÁÊÃŒÒ§ÊÃÃ¤ ¾Ñ²¹Ò¡ÒÃàÃÕÂ¹ÃÙŒ กิจกรรมที่ ๑

กิจกรรมที่ ๒ กิจกรรมที่ ๓

จากความในจดหมายเหตุลาลูแบรท่วี า“…การเขาเดือนรับราชการอยางวาน�้ เปลี่ยนเปนใหสงสวยขาวเขาฉางหลวงแทนก็มี หรือไมก็สงสวยไมยาง หรือไมเน�้อหอมตางๆ หรือดินปะสิว หรือชาง หรือหนังสัตว หรืองาชาง หรือพณิชยภัณฑอยางอื่นๆ หรือไมก็ชําระเปนเงินสด… แตกอนน�้ การ เขาเดือนหรือรับราชการนั้นไถกันไดในอัตราเดือนละ ๑ บาท…” ใหนักเรียน จับคูกันวิเคราะหขอมูลจากหลักฐานวาเกี่ยวกับเรื่องอะไร เปนหลักฐาน ชั้นตนหรือชั้นรอง และมีความนาเชื่อถือมากนอยเพียงใด จากนั้นนํา ขอสรุุปที่ไดมานําเสนอหนาชั้นเรียน ใหนักเรียนจับคูกันไปสืบคนเกี่ยวกับหลักฐานที่กลาวถึงเหตุการณสําคัญ สมัยอยุธยาหรือสมัยธนบุรีมา ๑ เรื่อง แลววิเคราะหระหวางขอมูลกับ ความคิดเห็น ความจริงกับขอเท็จจริงจากหลักฐานนั้น ใหนักเรียนแบงกลุม กลุมละ ๕ คน ไปสืบคนหลักฐานทางประวัติศาสตรใน ทองถิ�นของตนเองหรือหลักฐานสมัยอยุธยามา ๑ ประเภท แลวทําการ ประเมินคุณคาของหลักฐาน ตีความหลักฐาน วิเคราะหและสังเคราะหขอ มูล จากนั้นนําขอสรุปที่ไดมานําเสนอหนาชั้นเรียน

๑๘

แนวตอบ คําถามประจําหนวยการเรียนรู 1. หลักฐานทางประวัติศาสตรที่เปนลายลักษณอักษรบางประเภทมีความนาเชื่อถือมากหากบันทึกหรือทําขึ้นรวมสมัยกับเหตุการณนั้น และเขียนดวยใจที่เปนกลาง แตถาหากหลักฐานนั้นบันทึกหรือทําขึ้นในภายหลัง ถูกชําระแตงเติม หรืออาจมีการใสอคติสอดแทรกลงไปดวย ก็อาจทําใหหลักฐานนั้นขาดความนาเชื่อถือไดเชนกัน สวนหลักฐานที่ไมเปนลายลักษณอักษรสวนใหญมักจะสรางขึ้นรวมสมัยกับที่เกิดเหตุการณนั้น จึงมีความนาเชื่อถือ แตถามีการแกไขดัดแปลงเพิ่มเติมในภายหลังก็อาจ ขาดความนาเชื่อถือไดเชนกัน 2. จําเปน เนื่องจากในการศึกษาประวัติศาสตร ผูศึกษาจําเปนตองรวบรวมหลักฐานจากหลายประเภท หลายแหลง เพื่อใชอางอิง สนับสนุนผลการศึกษาคนควา หากใช หลักฐานเพียงประเภทเดียวคงไมเพียงพอ ซึ่งจะทําใหไดขอมูลที่ไมสมบูรณชัดเจน 3. ควรพิจารณาหลายๆ อยาง เชน หลักฐานนั้นเปนของจริงหรือของปลอม ภูมิหลังของผูทําหรือผูที่เกี่ยวของ วัตถุประสงคของการจัดทํา ชวงระยะเวลาที่จัดทําหลักฐาน รวมถึงรูปลักษณของหลักฐาน เปนตน 4. การตีความจะชวยอธิบายเรือ่ งราวทีป่ รากฏในหลักฐานไมวา จะเกีย่ วกับบุคคลหรือสถานทีใ่ หบคุ คลทัว่ ไปเขาใจงายขึน้ ชวยวิพากษหรือวิจารณหลักฐานวามีความเทีย่ งตรง หรือไม รวมทั้งชวยอธิบายความถูกผิดของหลักฐานได 5. เนื่องจากหลักฐานมีขอมูลมากมายทั้งขอเท็จจริง ความคิดเห็นของผูเขียน และความจริง ดังนั้น ผูศึกษาประวัติศาสตรจึงตองรูจักแยกแยะใหออกระหวางขอเท็จจริง กับความคิดเห็น และความจริงกับขอเท็จจริง เพื่อใหไดขอมูลที่มีความเที่ยงตรง ใกลเคียงกับความจริงมากที่สุด

คูมือครู