8858649122575

คูมือครู 㪌»ÃСͺ¡ÒÃÊ͹ËÇÁ¡Ñº

˹ѧÊ×ÍàÃÕ¹ ©ºÑº »ÃСѹÏ

ภาพปกนี้มีขนาดเทากับหนังสือเรียนฉบับจริงของนักเรียน

กระบวนการสอนแบบ 5 Es ชวยสรางทักษะการเรียนรู กิจกรรมมุงพัฒนาทักษะการคิด คำถาม + แนวขอสอบเพื่อยกผลสัมฤทธิ์ O-NET กิจกรรมบูรณาการเตรียมพรอมสู ASEAN 2558

เอกสารประกอบคูมือครู

กลุมสาระการเรียนรู สุขศึกษาและพลศึกษา

สุขศึกษาและพลศึกษา ชั้นประถมศึกษาปที่

5

สําหรับครู

คูมือครู Version ใหม

ลักษณะเดน

ขยายพื้นที่รูปเลมใหญขึ้นกวาเดิม จัดแบงพื้นที่ออกเปนโซน เพื่อคนหาขอมูลไดงาย สะดวก รวดเร็ว และดูเปนระเบียบ กระตุน ความสนใจ

สํารวจคนหา

Engage

Explore

อธิบายความรู Explain

ขยายความเขาใจ Expand

ตรวจสอบผล Evaluate

กระตุน ความสนใจ

สํารวจคนหา

Engage

Explore

อธิบายความรู Explain

ขยายความเขาใจ Expand

ตรวจสอบผล Evaluate

เปาหมายการเรียนรู สมรรถนะของผูเรียน คุณลักษณะอันพึงประสงค

หน า

โซน 1 กระตุน ความสนใจ

Engage

สํารวจคนหา

Explore

อธิบายความรู

Explain

ขยายความเขาใจ

Expand

ตรวจสอบผล

หน า

หนั ง สื อ เรี ย น

โซน 1

หนั ง สื อ เรี ย น

Evaluate

ขอสอบเนน การคิด ขอสอบเนน การคิด แนว NT แนว O-NET ขอสอบ

โซน 2

เกร็ดแนะครู

O-NET

บูรณาการเชื่อมสาระ

โซน 3

กิจกรรมสรางเสริม กิจกรรมทาทาย

นักเรียนควรรู

โซน 3

โซน 2 บูรณาการอาเซียน มุม IT

No.

คูมือครู

คูมือครู

No.

โซน 1 ขั้นตอนการสอนแบบ 5Es

โซน 2 ชวยครูเตรียมสอน

โซน 3 ชวยครูเตรียมนักเรียน

เพื่อใหครูเตรียมจัดกิจกรรมการเรียน การสอน โดยแนะนําขั้นตอนการสอนและ การจัดกิจกรรมแบบ 5Es อยางละเอียด เพื่อใหนักเรียนบรรลุตามตัวชี้วัด

เพื่อชวยลดภาระครูผูสอน โดยแนะนํา เกร็ดความรูสําหรับครู ความรูเสริมสําหรับ นักเรียน รวมทั้งบูรณาการความรูสูอาเซียน และมุม IT

เพือ่ ใหครูสะดวกตอการจัดกิจกรรม โดยแนะนํา กิจกรรมบูรณาการเชื่อมระหวางกลุมสาระ วิชา กิจกรรมสรางเสริม กิจกรรมทาทาย รวมถึงเนือ้ หา ทีเ่ คยออกขอสอบ NT/O-NET เก็งขอสอบ NT/O-NET และแนวขอสอบเนนการคิด พรอมคําอธิบาย และเฉลยอยางละเอียด

ที่ใชในคูมือครู

แถบสีและสัญลักษณ

แถบสีแสดงขั้นตอนการสอนและการจัดกิจกรรม แบบ 5Es เพื่อใหครูทราบวาเปนขั้นการสอนขั้นใด

1. แถบสี 5Es สีแดง

สีเขียว

กระตุน ความสนใจ

เสร�ม

สํารวจคนหา

Engage

2

•

เปนขั้นที่ผูสอนเลือกใช เทคนิคกระตุน ความสนใจ เพื่อโยง เขาสูบทเรียน

สีสม

อธิบายความรู

Explore

•

เปนขั้นที่ผูสอน ใหผูเรียนสํารวจ ปญหา และศึกษา ขอมูล

สีฟา

Explain

•

เปนขั้นที่ผูสอน ใหผูเรียนคนหา คําตอบ จนเกิดความรู เชิงประจักษ

สีมวง

ขยายความเขาใจ Expand

•

เปนขั้นที่ผูสอน ใหผูเรียนนําความรู ไปคิดคนตอๆ ไป

ตรวจสอบผล Evaluate

•

เปนขั้นที่ผูสอน ประเมินมโนทัศน ของผูเรียน

2. สัญลักษณ สัญลักษณ

วัตถุประสงค

• เปาหมายการเรียนรู

O-NET

ขอสอบเนน การคิด แนว O-NET

•

แทรกความรูเสริมสําหรับครู ขอเสนอแนะ ขอควรระวัง ขอสังเกต แนวทางการจัด กิจกรรมและอืน่ ๆ เพื่อประโยชนในการ จัดการเรียนการสอน

ขอสอบเนน การคิด แนว NT

•

ขยายความรูเพิ่มเติมจากเนื้อหา เพื่อให ครูนําไปใชอธิบายเพิ่มเติมใหนักเรียน ไดมีความรูมากขึ้น

•

ความรูหรือกิจกรรมเสริม ใหครูนําไปใช เตรียมความพรอมใหกบั นักเรียนกอนเขาสู ประชาคมอาเซียนใน พ.ศ. 2558 โดย บูรณาการกับวิชาที่กําลังเรียน

นักเรียนควรรู

บูรณาการอาเซียน

•

แนะนําแหลงคนควาจากเว็บไซต เพื่อให ครูและนักเรียนไดเขาถึงขอมูลความรู ที่หลากหลาย ทั้งไทยและตางประเทศ

•

ชีแ้ นะเนือ้ หาทีเ่ คยออกขอสอบ O-NET โดยยกตัวอยางขอสอบ พรอมวิเคราะหคําตอบ อยางละเอียด

•

เปนตัวอยางขอสอบที่มุงเนน การคิดใหครูนําไปใชไดจริง รวมถึงเปนการเก็งขอสอบ O-NET ที่จะออก มีทั้งปรนัย - อัตนัย พรอมเฉลยอยางละเอียด

•

แนวขอสอบ NT ในระดับ ประถมศึกษา มีทงั้ ปรนัย - อัตนัย พรอมเฉลยอยางละเอียด

•

แนะนําแนวทางการจัดกิจกรรม เชื่อมกับสาระหรือกลุมสาระ การเรียนรู ระดับชัน้ หรือวิชาอืน่ ที่เกี่ยวของ

•

แนะนําแนวทางการจัดกิจกรรม ซอมเสริมสําหรับนักเรียนที่ควร ไดรับการพัฒนาการเรียนรู

•

แนะนําแนวทางการจัดกิจกรรม ตอยอดสําหรับนักเรียนที่เรียนรู ไดอยางรวดเร็ว และตองการ ทาทายความสามารถในระดับ ที่สูงขึ้น

(เฉพาะวิชา ชัน้ ทีส่ อบ O-NET O-NET)

แสดงรองรอยหลักฐานตามภาระงาน ที่ครูมอบหมาย เพื่อแสดงผลการเรียนรู ตามตัวชี้วัด

เกร็ดแนะครู

คูม อื ครู

ขอสอบ

วัตถุประสงค

• หลักฐานแสดงผล การเรียนรู

มุม IT

แสดงเปาหมายการเรียนรูที่นักเรียน ตองบรรลุตามตัวชี้วัด ตลอดจนสมรรถนะ ที่จะตองมี และคุณลักษณะที่พึงเกิดขึ้น กับนักเรียน

สัญลักษณ

(เฉพาะวิชา ชัน้ ทีส่ อบ NT)

บูรณาการเชื่อมสาระ

กิจกรรมสรางเสริม

กิจกรรมทาทาย

คําแนะนําการใชคูมือครู การออกแบบกิจกรรมการเรียนการสอน คูมือครู รายวิชา สุขศึกษาฯ ป.5 จัดทําขึ้นเพื่อใหครูผูสอนนําไปใชเปนแนวทางวางแผนการสอนเพื่อพัฒนา ผลสัมฤทธิท์ างการเรียน และประกันคุณภาพผูเ รียน ตามนโยบายของสํานักงานคณะกรรมการการศึกษาขัน้ พืน้ ฐาน (สพฐ.) โดยใชหนังสือเรียน สุขศึกษาฯ ป.5 ของบริษัท อักษรเจริญทัศน อจท. จํากัด เปนสื่อหลัก (Core Material) ประกอบ เสร�ม การสอนและการจัดกิจกรรมการเรียนรูใหสอดคลองกับมาตรฐานการเรียนรูและตัวชี้วัดกลุมสาระการเรียนรู สุขศึกษา 3 และพลศึกษา ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พ.ศ. 2551 โดยออกแบบกิจกรรมการเรียนการสอน ตามหลักการสําคัญ ดังนี้ 1 ออกแบบการสอนเปนหนวยการเรียนรูอิงมาตรฐาน คูมือครู รายวิชา สุขศึกษาฯ ป.5 วางแผนการสอนโดยแบงเปนหนวยการเรียนรูตามลําดับสาระ (Standard) และหมายเลขขอของมาตรฐานการเรียนรูแ ละตัวชีว้ ดั แตละหนวยจะกําหนดเปาหมายการสอนและจุดประสงคการเรียนรู (Objective Learning) กิจกรรมการเรียนรู (Learning Activities) และแนวทางการประเมินผลการเรียนรู (Learning Evaluation) ไวชัดเจน ครูผูสอนสามารถจัดทําแผนการสอนใหครอบคลุมมาตรฐานการเรียนรู ตัวชี้วัด สมรรถนะ และคุณลักษณะ อันพึงประสงคที่เปนเปาหมายการเรียนรูตามที่กําหนดไวในสาระแกนกลาง (ตามแผนภูมิ) และสามารถบันทึกผลสัมฤทธิ์ ทางการเรียนของผูเรียนแตละคนลงในเอกสาร ปพ.5 ไดอยางมั่นใจ แผนภูมิแสดงองคประกอบของการออกแบบการเรียนรูอิงมาตรฐานและเนนผูเรียนเปนสําคัญ

า ค ก

ส ภา

พผ

ูเ

จุดปร

ะสง

รู

รียน

ร

น เรีย

มาตรฐานการเรียนรู ตัวชี้วัดชั้นป

ทักษะการคิด การวัดประเมินผล การเรียนรู

กิจกรรมการเรียนรู

เทคนิคการสอน คูม อื ครู

2 การจัดการเรียนรูที่ยึดผูเรียนเปนสําคัญ แนวคิ ด ในการจั ด การเรี ย นการสอนที่ ยึ ด ผู  เ รี ย นเป น สํ า คั ญ พั ฒ นามาจากปรั ช ญาและทฤษฎี ก ารเรี ย นรู  Constructivism ที่เชื่อวาการเรียนรูเปนกระบวนการที่เกิดขึ้นภายในสมองของผูเรียนแตละคน ผูเรียนเปนผูสรางความรู โดยการเชื่อมโยงระหวางสิ่งที่ไดเรียนรูจากบทเรียนใหมกับความรูหรือประสบการณเดิมที่มีอยู ทฤษฎีนี้มีความเชื่อวา ผูเรียนทุกคนไดเรียนรูและมีการสั่งสมความรูความเขาใจเกี่ยวกับสิ่งตางๆ ติดตัวมากอน ทีจ่ ะเขาสูห อ งเรียน ซึง่ เปนการเรียนรูท เี่ กิดจากประสบการณและสิง่ แวดลอมรอบตัวผูเ รียนแตละคน ดังนัน้ การจัดกิจกรรม เสร�ม การเรียนการสอนในแตละหนวยการเรียนรู ผูสอนจะตองคํานึงถึง

4

1. ความรูเดิมของผูเรียน วิธีการสอนที่ดีจะตองเริ่มตนจากจุดที่วา ผูเ รียนมีความรูอ ะไรมาบาง แลวจึงใหความรู หรือประสบการณใหม เพื่อตอยอดจาก ความรูเดิม นําไปสูการสรางความรู ความเขาใจใหม

2. ความรูเดิมของผูเรียนถูกตองหรือไม ผูส อนตองปรับเปลีย่ นความรูค วามเขาใจเดิม ของผูเรียนใหถูกตอง และเปนพฤติกรรม การเรียนรูใ หมทมี่ คี ณุ คาตอผูเรียน เพื่อสราง เจตคติหรือทัศนคติที่ดีตอการเรียนรู สิ่งเหลานั้น

3. ผูเรียนสรางความหมายสําหรับตนเอง ผูสอนตองสงเสริมใหผูเรียนนําความรู ความเขาใจที่เกิดขึ้นไปลงมือปฏิบัติ เพื่อขยายความรูใหลึกซึ้งและมีคุณคา ตอตัวผูเรียนมากที่สุด

แนวคิด Constructivism เนนใหผูเรียนสรางความรูโดยผานกระบวนการคิดและความอยากรูของตนเอง โดยมีผูสอนเปนผูสรางบรรยากาศ

การเรียนรูและกระตุนความสนใจ คอยจัดสถานการณใหผูเรียนเกิดความขัดแยงทางความคิดระหวางประสบการณเดิมกับประสบการณ ความรูใ หม เพือ่ กระตนุ ใหผเู รียนเชือ่ มโยงความรู ความคิด กับประสบการณทมี่ อี ยูเ ดิม แลวสังเคราะหเปนความรูห รือแนวคิดใหมๆ ไดดว ยตนเอง

3 การบูรณาการกระบวนการคิด การเรียนรูข องผูเ รียนแตละคนจะเกิดขึน้ ทีส่ มอง ซึง่ เปนอวัยวะทีท่ าํ หนาทีร่ คู ดิ ภายใตสภาพแวดลอมทีเ่ อือ้ อํานวย และไดรบั การกระตนุ จูงใจอยางเหมาะสม สอดคลองกับสภาพจิตใจและความตองการของผูเ รียนแตละคน การจัดกิจกรรม การเรียนรูและสาระการเรียนรูที่สอดคลองกับความสนใจและมีความหมายตอผูเรียน จะชวยกระตุนใหสมองของผูเรียน สามารถรับรูและเรียนรูไดอยางมีประสิทธิภาพตามขั้นตอนการทํางานของสมอง ดังนี้ 1. สมองจะเรียนรูและสืบคน โดยการสังเกต คนหา ซักถาม และทดลอง ปฏิบัติ จนทําใหคนพบความรูความเขาใจ ไดอยางรวดเร็ว

2. สมองจะแยกแยะคุณคาของสิ่งตางๆ โดยการตัดสินใจวิพากษวิจารณ แสดง ความคิดเห็น ยอมรับหรือตอตานตาม อารมณความรูสึกที่เกิดขึ้นในขณะที่เรียนรู

3. สมองจะประมวลเนื้อหาสาระ โดยการสรุปเปนความคิดรวบยอดจาก เรื่องราวที่ไดเรียนรูใหมนําไปผสมผสานกับ ความรูห รือประสบการณเดิมทีถ่ กู จัดเก็บอยูใ น สมอง ผานการกลัน่ กรองเพือ่ สังเคราะหเปน ความรูค วามเขาใจใหมๆ หรือเปนทัศนคติใหม ที่จะเก็บบรรจุไวในสมองของผูเรียน

การเรียนรูที่มีประสิทธิภาพจึงตองเปนการเรียนรูที่เกิดจากกระบวนการคิดของผูเรียน เพราะการเรียนรูจะเกิดขึ้น เมื่อสมองรูคิด และตองเปนการคิดไดครบถวนตามขั้นตอนการทํางานของสมองผูเรียน โดยเริ่มตนจาก 1. ระดับการคิดพื้นฐาน ไดแก การสังเกต การจําแนก การคาดคะเน การสื่อความหมาย การรวบรวมขอมูล การสรุปผล เปนตน

คูม อื ครู

2. ระดับลักษณะการคิด ไดแก การคิดกวาง คิดลึกซึ้ง คิดไกล คิดหลากหลาย คิดคลอง คิดอยางมีเหตุผล เปนตน

3. ระดับกระบวนการคิด ไดแก กระบวนการคิดอยางมีวิจารณญาณ กระบวนการแกปญหา กระบวนการ คิดสรางสรรค กระบวนการคิดสังเคราะหวจิ ยั เปนตน

5Es การจัดกิจกรรมตามขั้นตอนวัฏจักรการเรียนรู 5Es ขั้นตอนการสอนที่สัมพันธกับขั้นตอนการคิดและการทํางานทางสมองของผูเรียนที่นิยมใชอยางแพรหลาย คือ วัฏจักรการเรียนรู 5Es ซึ่งผูจัดทําคูมือครูไดนํามาใชเปนแนวทางออกแบบกิจกรรมการเรียนการสอนในแตละหนวย ตามลําดับขั้นตอนการเรียนรู ดังนี้ ขั้นที่ 1

กระตุนความสนใจ

(Engage)

เปนขัน้ ทีผ่ สู อนนําเขาสูบ ทเรียน เพือ่ กระตุน ความสนใจของผูเ รียนดวยเรือ่ งราวหรือเหตุการณทนี่ า สนใจโดยใชเทคนิควิธกี ารสอน และคําถามทบทวนความรูหรือประสบการณเดิมของผูเรียน เพื่อเชื่อมโยงผูเรียนเขาสูความรูของบทเรียนใหม ชวยใหผูเรียนสามารถ สรุปประเด็นสําคัญที่เปนหัวขอและสาระการเรียนรูของบทเรียนได จึงเปนขั้นตอนการสอนที่สําคัญ เพราะเปนการเตรียมความพรอม และสรางแรงจูงใจใฝเรียนรูแกผูเรียน

ขั้นที่ 2

สํารวจคนหา

เสร�ม

5

(Explore)

เปนขัน้ ทีผ่ สู อนเปดโอกาสใหผเู รียนลงมือศึกษา สังเกต หรือรวมมือกันสํารวจ เพือ่ ใหเห็นขอบขายของปญหา รวมถึงวิธกี ารศึกษา คนควา การรวบรวมขอมูลความรูที่จะนําไปสูการสรางความเขาใจประเด็นปญหานั้นๆ เมื่อผูเรียนทําความเขาใจในประเด็นหัวขอที่จะ ศึกษาคนควาอยางถองแทแลว ก็ลงมือปฏิบัติเพื่อเก็บรวบรวมขอมูลความรู สํารวจตรวจสอบ โดยวิธีการตางๆ เชน สัมภาษณ ทดลอง อานคนควาขอมูลจากเอกสาร แหลงขอมูลตางๆ จนไดขอมูลความรูตามที่ตั้งประเด็นศึกษาไว

ขั้นที่ 3

อธิบายความรู

(Explain)

เปนขั้นที่ผูสอนมีปฏิสัมพันธกับผูเรียน เชน ใหการแนะนํา ตั้งคําถามกระตุนใหคิด เพื่อใหผูเรียนคนหาคําตอบ และนําขอมูล ความรูจากการศึกษาคนควาในขั้นที่ 2 มาวิเคราะห สรุปผล และนําเสนอผลที่ไดศึกษาคนความาในรูปแบบสารสนเทศตางๆ เชน เขียนแผนภูมิ แผนผังแสดงมโนทัศน เขียนความเรียง เขียนรายงาน เปนตน ในขั้นตอนนี้ฝกใหผูเรียนใชสมองคิดวิเคราะหและ สังเคราะหอยางเปนระบบ

ขั้นที่ 4

ขยายความเขาใจ

(Expand)

เปนขั้นที่ผูสอนเลือกใชเทคนิควิธีการสอนตางๆ ที่สงเสริมใหผูเรียนนําความรูที่เกิดขึ้นไปคิดคนสืบคนตอๆ ไป เพื่อพัฒนาทักษะ การเรียนรูและการทํางานรวมกันเปนกลุม ระดมสมองเพื่อคิดสรางสรรครวมกัน ผูเรียนสามารถนําความรูที่สรางขึ้นใหมไปเชื่อมโยง กับประสบการณเดิมโดยนําขอสรุปทีไ่ ดไปใชอธิบายเหตุการณตา งๆ หรือนําไปปฏิบตั ใิ นสถานการณใหมๆ ทีเ่ กีย่ วของกับชีวติ ประจําวัน ของตนเอง เพื่อขยายความรูความเขาใจใหกวางขวางยิ่งขึ้น ในขั้นตอนนี้ฝกสมองของผูเรียนใหสามารถคิดริเริ่มสรางสรรคอยางมี คุณภาพ เสริมสรางวิสัยทัศนใหกวางไกลออกไป

ขั้นที่ 5

ตรวจสอบผล

(Evaluate)

เปนขัน้ ทีผ่ สู อนประเมินมโนทัศนของผูเ รียน โดยตรวจสอบจากความคิดทีเ่ ปลีย่ นไปและความคิดรวบยอดทีเ่ กิดขึน้ ใหม ตรวจสอบ ทักษะ กระบวนการปฏิบัติ การแกปญหา การตอบคําถามรวบยอด และการเคารพความคิดหรือยอมรับเหตุผลของคนอื่น เพื่อการ สรางสรรคความรูร ว มกัน ผูเ รียนสามารถประเมินผลการเรียนรูข องตนเอง เพือ่ สรุปผลวามีความรูอ ะไรเพิม่ ขึน้ มาบาง เกิดความเขาใจ มากนอยเพียงใด และจะนําความรูเหลานั้นไปประยุกตใชในการเรียนรูเรื่องอื่นๆ ไดอยางไร ผูเรียนจะเกิดเจตคติและเห็นคุณคาของ ตนเองจากผลการเรียนรูที่เกิดขึ้น ซึ่งเปนการเรียนรูที่มีความสุขอยางแทจริง

การจัดกิจกรรมการเรียนรูตามขั้นตอนวัฏจักรการสรางความรูแบบ 5Es จึงเปนรูปแบบการเรียนการสอนที่เนน ผูเ รียนเปนสําคัญอยางแทจริง เพราะสงเสริมใหผเู รียนไดลงมือปฏิบตั ติ ามขัน้ ตอนของกระบวนการสรางความรูด ว ยตนเอง และฝกฝนใหใชกระบวนการคิดและกระบวนการกลุมอยางชํานาญ กอใหเกิดทักษะชีวิต ทักษะการทํางานและทักษะการ เรียนรูท มี่ ปี ระสิทธิภาพ สงผลตอการยกระดับผลสัมฤทธิข์ องผูเ รียน ตามเปาหมายของการปฏิรปู การศึกษาทศวรรษที่ 2 (พ.ศ. 2552-2561) ทุกประการ คูม อื ครู

O-NET การเพิ่มผลสัมฤทธิ์ O-NET

การจัดกิจกรรมการเรียนการสอนตามขั้นตอนวัฏจักรการเรียนรู 5Es ในแตละหนวยการเรียนรู ทางผูจัดทํา จะเสนอแนะวิธีสอนรูปแบบกิจกรรมการเรียนรู พรอมทั้งออกแบบเครื่องมือวัดผลประเมินผลที่สอดคลองกับตัวชี้วัด และสาระการเรียนรูแกนกลางไวทุกขั้นตอน โดยยึดหลักสําคัญ คือ เปาหมายของการวัดผลประเมินผล เสร�ม

6

1. การวัดผลทุกครั้งตองนําผล การวัดมาปรับปรุงพัฒนาผูเรียน เปนรายบุคคล

2. การประเมินผลมีเปาหมาย เพื่อพัฒนาการเรียนรูของผูเรียน จนเต็มศักยภาพ

3. การนําผลการวัดและประเมิน ทุกครั้งมาวางแผนปรับปรุงกิจกรรม การเรียนการสอน การเลือกเทคนิค วิธีการสอน และสื่อการเรียนรูให เหมาะสมกับสภาพจริงของผูเรียน

การทดสอบผูเรียน 1. การใชขอสอบอัตนัย เนนการอาน การคิดวิเคราะห และเขียนสรุปเพิ่มมากขึ้น 2. การใชคําถามกระตุนการคิด ควบคูกับการทําขอสอบที่เนนการคิดตลอดตอเนื่องตามลําดับกิจกรรมการเรียนรูและ ตัวชี้วัด 3. การทดสอบตองดําเนินการทั้งกอนเรียน ระหวางเรียน และเมื่อสิ้นสุดการเรียน การทดสอบระหวางเรียน ต อ งใช ข  อ สอบทั้ ง ชนิ ด ปรนั ย และอั ต นั ย และเป น การทดสอบเพื่ อ วิ นิ จ ฉั ย ผลการเรี ย นของผู  เ รี ย นแต ล ะคน เพื่อวัดการสอนซอมเสริมใหบรรลุตัวชี้วัดทุกตัว 4. การสอบกลางภาค (ถามี) ควรนําขอสอบหรือแบบฝกหัดที่นักเรียนสวนใหญทําผิดบอยๆ มาสรางเปนแบบทดสอบ อีกครัง้ เพือ่ ตรวจสอบความรูค วามเขาใจทีถ่ กู ตอง และประเมินความกาวหนาของผูเรียนแตละคน 5. การสอบปลายภาคเรียนเพื่อวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนตามตัวชี้วัดที่สําคัญ ควรออกขอสอบใหมีลักษณะเดียวกับ ขอสอบ O-NET โดยเนนการคิดวิเคราะห สังเคราะห เชื่อมโยงประยุกตใช เพื่อสรางความคุนเคย และฝกฝน วิธีการทําขอสอบดวยความมั่นใจ 6. การนําผลการทดสอบของผูเรียนมาวิเคราะห โดยผลการสอบกอนการเรียนตองสามารถพยากรณผลการสอบ กลางภาค และผลการสอบกลางภาคตองทํานายผลการสอบปลายภาคของผูเ รียนแตละคน เพือ่ ประเมินพัฒนาการ ความกาวหนาของผูเรียนเปนรายบุคคล 7. ผลการทดสอบปลายป ปลายภาค ตองมีคาเฉลี่ยสอดคลองกับคาเฉลี่ยของการสอบ NT ที่เขตพื้นที่การศึกษา จัดสอบ รวมทั้งคาเฉลี่ยของการสอบ O-NET ชวงชั้นที่สอดคลองครอบคลุมมาตรฐานการเรียนรูและตัวชี้วัดสําคัญ เพือ่ สะทอนประสิทธิภาพของครูผสู อนในการออกแบบการเรียนรูแ ละประกันคุณภาพผูเ รียนทีต่ รวจสอบผลไดชดั เจน การจัดการเรียนการสอนในแตละหนวยการเรียนรู ตองใหผูเรียนไดสั่งสมความรู สะสมความเขาใจไปทีละเล็ก ละนอยตามลําดับขัน้ ตอนของกิจกรรมการเรียนรู 5Es เพือ่ ใหผเู รียนไดเติมเต็มองคความรูอ ยางตอเนือ่ ง จนสามารถปฏิบตั ิ ชิ้นงานหรือภาระงานรวบยอดของแตละหนวยผานเกณฑประกันคุณภาพในระดับที่นาพึงพอใจ เพื่อรองรับการประเมิน ภายนอกจาก สมศ. ตลอดเวลา คูม อื ครู

ASEAN การเรียนรูสูประชาคมอาเซียน เพื่ออํานวยความสะดวกแกครูผูสอนในการจัดกิจกรรมการเรียนรูบูรณาการอาเซียนศึกษา ผูจัดทําไดวิเคราะห มาตรฐานการเรียนรู และตัวชี้วัดที่มีสาระการเรียนรูสอดคลองกับองคความรูเกี่ยวกับประชาคมอาเซียนในแงมุมตางๆ ครอบคลุมทัง้ ประชาคมการเมืองและความมัน่ คงอาเซียน ประชาคมเศรษฐกิจอาเซียน และประชาคมสังคมและวัฒนธรรม อาเซียน เพื่อสงเสริมการเรียนรูใหผูเรียนเกิดความตระหนัก มีความรูความเขาใจเหมาะสมกับระดับชั้นและกลุมสาระ การเรียนรู โดยเสนอแนะวิธีการจัดกิจกรรมบูรณาการเนื้อหาสาระตางๆ ที่เปนประโยชนตอผูเรียนและเปนการชวย เตรียมความพรอมผูเ รียนทุกคนทีจ่ ะกาวเขาสูก ารเปนสมาชิกของประชาคมอาเซียนไดอยางมัน่ ใจตามขอตกลงปฏิญญา เสร�ม ชะอํา-หัวหิน วาดวยความรวมมือดานการศึกษาเพือ่ บรรลุเปาหมายประชาคมอาเซียนทีเ่ อือ้ อาทรและแบงปน จึงกําหนด 7 เปนนโยบายใหกระทรวงศึกษาธิการจัดการเรียนรูเตรียมความพรอมผูเรียนเขาสูป ระชาคมอาเซียนภายในป พ.ศ. 2558 ตามแนวปฏิบัติที่สําคัญ ดังนี้

การจัดการเรียนรูส ู ประชาคมการเมืองและความมัน่ คงอาเซียน 1. การสรางความรูความเขาใจ และตระหนักถึงความสําคัญของ กฎบัตรอาเซียน และความรวมมือ ของ 3 เสาหลัก ซึง่ กฎบัตรอาเซียน ในขณะนี้มีสถานะเปนกฎหมายที่ ประเทศสมาชิกจะตองปฏิบัติตาม หลักการที่กําหนดไวเพื่อใหบรรลุ เปาหมายของกฎบัตรมาตราตางๆ

2. การสงเสริมหลักการ ประชาธิปไตยและการสราง สิ่งแวดลอมประชาธิปไตย เพื่อการอยูรวมกันอยางกลมกลืน ภายใตวิถีชีวิตอาเซียนที่มีความ หลากหลายดานสังคมและ วัฒนธรรม

4. การตระหนักในคุณคาของ สายสัมพันธทางประวัติศาสตร และมรดกทางวัฒนธรรมที่มี พัฒนาการรวมกัน เพื่อเชื่อม อัตลักษณและสรางจิตสํานึก ในการเปนประชากรของประชาคม อาเซียนรวมกัน

3. การสงเสริมการศึกษาดาน สิทธิมนุษยชน เพื่อสรางประชาคม อาเซียนใหเปนประชาคมเพื่อ ประชาชนอยางแทจริง สามารถ อยูรวมกันไดบนพื้นฐานการเคารพ ในคุณคาของศักดิ์ศรีแหงความ เปนมนุษยเทาเทียมกัน

5. การสงเสริมสันติภาพ ความ มั่นคง และความปรองดองในสังคม ทั้งระดับประเทศและภูมิภาคของ อาเซียนบนพื้นฐานสันติวิธีและการ อยูรวมกันดวยขันติธรรม

คูม อื ครู

การจัดการเรียนรูส ู ประชาคมเศรษฐกิจอาเซียน

เสร�ม

8

1. การพัฒนาทักษะการทํางาน เพื่อเสริมสรางผูเรียนใหมีทักษะ วิชาชีพที่จําเปนสอดคลองกับ ความตองการของตลาดแรงงาน และสถานประกอบการในอาเซียน สามารถเทียบโอนผลการเรียน และการทํางานตามมาตรฐานฝมือ แรงงานในภูมิภาคอาเซียน

2. การเสริมสรางวินัย ความรับผิดชอบ และเจตคติรักการทํางาน สามารถพึ่งพาตนเอง มีทักษะชีวิต ดํารงชีวิตอยางมีความสุข เห็นคุณคา และภูมิใจในตนเอง ในฐานะที่เปนพลเมืองไทยและ อาเซียน

3. การเรียนรูเพื่อพัฒนาตนเอง อยางตอเนื่องตลอดชีวิต ใหมี ทักษะการทํางานตามมาตรฐาน อาชีพ และคุณวุฒิของวิชาชีพสาขา ตางๆ เพื่อรองรับการเตรียมเคลื่อน ยายแรงงานมีฝมือและการเปน ประชาคมเศรษฐกิจอาเซียนที่ เขมแข็ง เพื่อสรางขีดความสามารถ ในการแขงขันในเวทีโลก

การจัดการเรียนรูส ู ประชาคมสังคมและวัฒนธรรมอาเซียน 1. การเสริมสรางความรวมมือ ในลักษณะสังคมที่เอื้ออาทร ของประชากรอาเซียน โดยยึด หลักการสําคัญ คือ ความงดงาม ของประชาคมอาเซียนมาจาก ความแตกตางและหลากหลายทาง วัฒนธรรมที่ลวนแตมีคุณคาตอ มรดกทางวัฒนธรรมของอาเซียน ซึ่งประชาชนทุกคนตองอนุรักษ สืบสานใหยั่งยืน

2. การเสริมสรางคุณลักษณะ ของผูเรียนใหเปนพลเมืองอาเซียน ที่มีศักยภาพในการกาวเขาสู ประชาคมอาเซียนอยางมั่นใจ เปนผูที่มีสุขภาพสมบูรณแข็งแรง มีทักษะการสื่อสาร ทักษะการ ทํางาน ทักษะทางสังคม สามารถ ทํางานรวมกับผูอื่นไดอยาง สรางสรรค และมีองคความรู เกี่ยวกับอาเซียนที่จําเปนตอการ ดํารงชีวิตอยางมีคุณภาพ

4. การสงเสริมการเรียนรูดาน ศิลปะ วัฒนธรรม ประเพณี วิถชี วี ติ ความเปนอยูข องเพือ่ นบาน ในอาเซียน เพื่อสรางจิตสํานึกของ ความเปนประชาคมอาเซียนและ ตระหนักถึงหนาที่ของการเปน พลเมืองอาเซียนรวมกัน

3. การสงเสริมการเรียนรูภาษา อังกฤษเพื่อการสื่อสารและการ ทํางานตามมาตรฐานอาชีพที่ กําหนดและสนับสนุนการเรียนรู ภาษาอาเซียนและภาษาเพื่อนบาน เพื่อชวยเสริมสรางสัมพันธภาพทาง สังคม และการอยูรวมกันอยางสันติ ทามกลางความหลากหลายทาง วัฒนธรรม

5. การสรางความรูและความ ตระหนักเกี่ยวกับดานสิ่งแวดลอม ปญหาและผลกระทบตอคุณภาพ ชีวิตของประชากรในภูมิภาค รวมทั้งแนวทางการพัฒนาอยาง ยั่งยืน ใหเปนมรดกสืบทอดแก พลเมืองอาเซียนในรุนหลังตอๆ ไป

กระทรวงศึกษาธิการจึงประกาศนโยบายการปฏิรูปการศึกษาทศวรรษที่ 2 (พ.ศ. 2552-2561) เพื่อเรงพัฒนาเด็ก และเยาวชนไทยใหเปนทรัพยากรมนุษยของชาติที่มีทักษะและความชํานาญ พรอมเผชิญกับความเปลี่ยนแปลงและ การแขงขันทั้งในภูมิภาคอาเซียนและภูมิภาคอื่นๆ ของสังคมโลก ทั้งนี้ผูบริหารสถานศึกษา ครูผูสอน และผูปกครอง ควรรวมมือกันอยางใกลชิดในการดูแลชวยเหลือผูเรียนและจัดประสบการณการเรียนรูเพื่อพัฒนาผูเรียนจนเต็มศักยภาพ เพื่อกาวเขาสูการเปนพลเมืองอาเซียนอยางมีเกียรติภูมิและศักดิ์ศรีความเปนมนุษยของตน คณะผูจัดทํา คูม อื ครู

ตัวชี้วัดและสาระการเรียนรูแกนกลาง สาระที่ 1

สุขศึกษาฯ (เฉพาะชั้น ป.5)*

การเจริญเติบโตและพัฒนาการของมนุษย

มาตรฐาน พ 1.1 เขาใจธรรมชาติของการเจริญเติบโตและพัฒนาการของมนุษย ชั้น

ตัวชี้วัด

สาระการเรียนรูแกนกลาง

ป.5 1. อธิบายความสําคัญของระบบยอยอาหาร • ความสําคัญของระบบยอยอาหาร และระบบ และระบบขับถาย ที่มีผลตอสุขภาพ ขับถาย ที่มีผลตอสุขภาพ การเจริญเติบโต การเจริญเติบโต และพัฒนาการ และพัฒนาการ 2. อธิบายวิธีดูแลระบบยอยอาหาร และระบบขับถายใหทํางานตามปกติ

สาระที่ 2

• วิธดี แู ลรักษาระบบยอยอาหาร และระบบขับถาย ใหทํางานตามปกติ

หนวยการเรียนรูในหนังสือเรียน

เสร�ม • หนวยการเรียนรูท ี่ 1 ตัวเรา บทที่ 1 ระบบในรางกาย

9

ชีวิตและครอบครัว

มาตรฐาน พ 2.1 เขาใจและเห็นคุณคาของตนเอง ครอบครัว เพศศึกษา และมีทักษะในการดําเนินชีวิต ชั้น

ตัวชี้วัด

ป.5 1. อธิบายการเปลี่ยนแปลงทางเพศ และปฏิบัติตนไดเหมาะสม

สาระการเรียนรูแกนกลาง

• การเปลี่ยนแปลงทางเพศ การดูแลตนเอง • หนวยการเรียนรูท ี่ 2 ชีวติ และครอบครัว • การวางตัวทีเ่ หมาะสมกับเพศตามวัฒนธรรมไทย บทที่ 1 เพศศึกษา

2. อธิบายความสําคัญของการมีครอบครัว • ลักษณะครอบครัวที่อบอุนตามวัฒนธรรมไทย ที่อบอุนตามวัฒนธรรมไทย (ครอบครัวขยาย การนับถือญาติ) 3. ระบุพฤติกรรมที่พึงประสงค • พฤติกรรมที่พึงประสงค และไมพึงประสงค และไมพงึ ประสงค ในการแกไขปญหา ในการแกไขปญหาความขัดแยงในครอบครัว ความขัดแยงในครอบครัวและกลุม เพือ่ น

สาระที่ 3

หนวยการเรียนรูในหนังสือเรียน

• หนวยการเรียนรูท ี่ 2 ชีวติ และครอบครัว บทที่ 2 ครอบครัวและเพื่อน

การเคลื่อนไหว การออกกําลังกาย การเลนเกม กีฬาไทยและกีฬาสากล

มาตรฐาน พ 3.1 เขาใจ มีทักษะในการเคลื่อนไหว กิจกรรมทางกาย การเลนเกม และกีฬา ชั้น

ตัวชี้วัด

ป.5 1. จัดรูปแบบการเคลื่อนไหว แบบผสมผสานและควบคุมตนเอง เมื่อใชทักษะการเคลื่อนไหว ตามแบบที่กําหนด

สาระการเรียนรูแกนกลาง

หนวยการเรียนรูในหนังสือเรียน

• จัดรูปแบบการเคลือ่ นไหวรางกาย • หนวยการเรียนรูที่ 5 แบบผสมผสานและการปฏิบตั กิ จิ กรรมทางกาย กิจกรรมเคลื่อนไหวรางกาย ทั้งแบบอยูกับที่ เคลื่อนที่ และใชอุปกรณ บทที่ 1 เคลื่อนไหวรางกาย ประกอบตามแบบที่กําหนด เชน การฝก และยืดหยุนขั้นพื้นฐาน กายบริหาร ยืดหยุนขั้นพื้นฐาน เปนตน

2. เลนเกมนําไปสูก ฬี าทีเ่ ลือก และกิจกรรม • เกมนําไปสูกีฬา และกิจกรรมแบบผลัดที่มี การเคลื่อนไหวแบบผลัด การตี เขี่ย รับ-สงสิ่งของ ขวาง และวิ่ง

• หนวยการเรียนรูที่ 6 กิจกรรมทางกายและกีฬา บทที่ 1 เกมและกิจกรรมทางกาย

3. ควบคุมการเคลือ่ นไหวในเรือ่ งการรับแรง • การเคลื่อนไหวในเรื่องการรับแรง การใชแรง • หนวยการเรียนรูที่ 5 การใชแรง และความสมดุล และความสมดุล กิจกรรมเคลื่อนไหวรางกาย บทที่ 1 เคลื่อนไหวรางกาย และยืดหยุนขั้นพื้นฐาน _________________________________ * สํานักวิชาการและมาตรฐานการศึกษา สํานักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน, กระทรวงศึกษาธิการ. ตัวชี้วัดและสาระการเรียนรูแกนกลาง กลุมสาระการเรียนรูสุขศึกษาและพลศึกษา. (กรุงเทพมหานคร : โรงพิมพชุมนุมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย, 2551), หนา 7 - 47.

คูม อื ครู

ชั้น

ตัวชี้วัด

สาระการเรียนรูแกนกลาง

ป.5 4. แสดงทักษะกลไกในการปฏิบตั กิ จิ กรรม • ทักษะกลไกที่สงผลตอการปฏิบัติกิจกรรม ทางกายและเลนกีฬา ทางกายและเลนกีฬา

เสร�ม

10

หนวยการเรียนรูในหนังสือเรียน • หนวยการเรียนรูท ี่ 5 กิจกรรมเคลือ่ นไหวรางกาย บทที่ 2 กายบริหาร • หนวยการเรียนรูท ี่ 6 กิจกรรมทางกายและกีฬา บทที่ 1 เกมและกิจกรรมทางกาย บทที่ 2 กีฬา

5. เลนกีฬาไทยและกีฬาสากลประเภท • การเลนกีฬาไทย เชน ตะกรอวง วิ่งชักธง บุคคลและประเภททีม อยางละ 1 ชนิด และกีฬาสากล เชน กรีฑาประเภทลู เปตอง แบดมินตัน ฟุตบอล เทเบิลเทนนิส วายนํ้า

• หนวยการเรียนรูท ี่ 6 กิจกรรมทางกายและกีฬา บทที่ 2 กีฬา

6. อธิบายหลักการและเขารวมกิจกรรม นันทนาการอยางนอย 1 กิจกรรม

• หนวยการเรียนรูท ี่ 6 กิจกรรมทางกายและกีฬา บทที่ 3 กิจกรรมนันทนาการ

• หลักการและกิจกรรมนันทนาการ

มาตรฐาน พ 3.2 รักการออกกําลังกาย การเลนเกม และการเลนกีฬา ปฏิบตั เิ ปนประจําอยางสมํา่ เสมอ มีวนิ ยั เคารพสิทธิ กฎ กติกา มีนํ้าใจนํ้ากีฬา มีจิตวิญญาณในการแขงขัน และชื่นชมในสุนทรียภาพของการกีฬา ชั้น

ตัวชี้วัด

สาระการเรียนรูแกนกลาง

ป.5 1. ออกกําลังกายอยางมีรูปแบบ • การออกกําลังกายและการเลนเกม เชน เลนเกมที่ใชทักษะการคิดและตัดสินใจ เกมเบ็ดเตล็ด เกมเลียนแบบ เกมนํา และการละเลนพื้นเมือง

หนวยการเรียนรูในหนังสือเรียน • หนวยการเรียนรูท ี่ 6 กิจกรรมทางกายและกีฬา บทที่ 1 เกมและกิจกรรมทางกาย

2. เลนกีฬาที่ตนเองชอบอยางสมํ่าเสมอ • การเลนกีฬาไทยและกีฬาสากล ประเภทบุคคล • หนวยการเรียนรูท ี่ 6 โดยสรางทางเลือกในวิธปี ฏิบตั ขิ องตนเอง และทีมที่เหมาะสมกับวัยอยางสมํ่าเสมอ กิจกรรมทางกายและกีฬา อยางหลากหลาย และมีนาํ้ ใจนักกีฬา • การสรางทางเลือกในวิธีปฏิบัติในการเลนกีฬา บทที่ 2 กีฬา อยางหลากหลาย และมีนํ้าใจนักกีฬา 3. ปฏิบัติตามกฎ กติกาการเลนเกม • กฎ กติกาการเลนเกม กีฬาไทยและกีฬาสากล • หนวยการเรียนรูท ี่ 6 กีฬาไทยและกีฬาสากลตามชนิดกีฬา ตามชนิดกีฬาที่เลน กิจกรรมทางกายและกีฬา ที่เลน • วิธีการรุกและวิธีปองกันในการเลนกีฬาไทย บทที่ 1 เกมและกิจกรรมทางกาย และกีฬาสากลที่เลน บทที่ 2 กีฬา 4. ปฏิบัติตามสิทธิของตนเอง ไมละเมิด • สิทธิของตนเองและผูอ นื่ ในการเลนเกมและกีฬา • หนวยการเรียนรูท ี่ 6 สิทธิผูอื่น และยอมรับในความแตกตาง • ความแตกตางระหวางบุคคลในการเลนเกม กิจกรรมทางกายและกีฬา ระหวางบุคคลในการเลนเกม และ และกีฬา บทที่ 1 เกมและกิจกรรมทางกาย กีฬาไทย กีฬาสากล บทที่ 2 กีฬา

สาระที่ 4

การสรางเสริมสุขภาพ สมรรถภาพ และการปองกันโรค

มาตรฐาน พ 4.1 เห็นคุณคาและมีทักษะในการสรางเสริมสุขภาพ การดํารงสุขภาพ การปองกันโรค และการสรางเสริม สมรรถภาพเพื่อสุขภาพ ชั้น

ตัวชี้วัด

สาระการเรียนรูแกนกลาง

หนวยการเรียนรูในหนังสือเรียน

ป.5 1. แสดงพฤติกรรมที่เห็นความสําคัญของ • ความสําคัญของการปฏิบัติตนตามสุขบัญญัติ • หนวยการเรียนรูที่ 3 การปฏิบัติตนตามสุขบัญญัติแหงชาติ แหงชาติ สุขภาพของเรา บทที่ 1 สุขบัญญัติแหงชาติ

คูม อื ครู

ชั้น

ตัวชี้วัด

สาระการเรียนรูแกนกลาง

หนวยการเรียนรูในหนังสือเรียน

ป.5 2. คนหาขอมูลขาวสารเพื่อใชสรางเสริม • แหลงและวิธีคนหาขอมูลขาวสารทางสุขภาพ • หนวยการเรียนรูที่ 3 สุขภาพ • การใชขอมูลขาวสารในการสรางเสริมสุขภาพ สุขภาพของเรา บทที่ 2 ขาวสารสุขภาพ 3. วิเคราะหสื่อโฆษณาในการตัดสินใจ • การตัดสินใจเลือกซื้ออาหารและผลิตภัณฑ เลือกซื้ออาหารและผลิตภัณฑสุขภาพ สุขภาพ (อาหาร เครื่องสําอาง ผลิตภัณฑ อยางมีเหตุผล ดูแลสุขภาพในชองปาก ฯลฯ)

• หนวยการเรียนรูที่ 3 สุขภาพของเรา บทที่ 3 อาหารและผลิตภัณฑ สุขภาพ

4. ปฏิบัติตนในการปองกันโรคที่พบบอย • การปฏิบัติตนในการปองกันโรคที่พบบอย ในชีวิตประจําวัน ในชีวิตประจําวัน - ไขหวัด - ไขเลือดออก - โรคผิวหนัง - ฟนผุและโรคปริทันต ฯลฯ

• หนวยการเรียนรูที่ 3 สุขภาพของเรา บทที่ 4 โรคควรรู

5. ทดสอบและปรับปรุงสมรรถภาพทางกาย • การทดสอบสมรรถภาพทางกาย ตามผลการทดสอบสมรรถภาพทางกาย • การปรับปรุงสมรรถภาพทางกาย ตามผลการทดสอบสมรรถภาพทางกาย

• หนวยการเรียนรูที่ 6 กิจกรรมทางกายและกีฬา บทที่ 4 สมรรถภาพทางกาย

สาระที่ 5

เสร�ม

11

ความปลอดภัยในชีวิต

มาตรฐาน พ 5.1 ปองกันและหลีกเลี่ยงปจจัยเสี่ยง พฤติกรรมเสี่ยงตอสุขภาพ อุบัติเหตุ การใชยา สารเสพติด และความรุนแรง ชั้น

ตัวชี้วัด

ป.5 1. วิเคราะหปจจัยที่มีอิทธิพลตอการใช สารเสพติด

สาระการเรียนรูแกนกลาง • ปจจัยที่มีอิทธิพลตอการใชสารเสพติด (สุรา บุหรี่ ยาบา สารระเหย ฯลฯ) - ครอบครัว สังคม เพื่อน - คานิยม ความเชื่อ - ปญหาสุขภาพ - สื่อ ฯลฯ

หนวยการเรียนรูในหนังสือเรียน • หนวยการเรียนรูที่ 4 ความปลอดภัยในชีวิต บทที่ 1 สารเสพติด

2. วิเคราะหผลกระทบของการใชยา • ผลกระทบของการใชยาและสารเสพติดที่มีผล • หนวยการเรียนรูที่ 4 และสารเสพติดที่มีผลตอรางกาย จิตใจ ตอรางกาย จิตใจ อารมณ สังคม และสติปญ ญา ความปลอดภัยในชีวิต อารมณ สังคม และสติปญญา บทที่ 1 สารเสพติด บทที่ 2 ขอควรรูเกี่ยวกับยา 3. ปฏิบัติตนเพื่อความปลอดภัยจาก การใชยา และหลีกเลี่ยงสารเสพติด

• การปฏิบัติตนเพื่อความปลอดภัยจากการใชยา • หนวยการเรียนรูที่ 4 • การหลีกเลี่ยงสารเสพติด ความปลอดภัยในชีวิต บทที่ 1 สารเสพติด บทที่ 2 ขอควรรูเกี่ยวกับยา

4. วิเคราะหอิทธิพลของสื่อที่มีตอ พฤติกรรมสุขภาพ

• อิทธิพลของสื่อที่มีตอพฤติกรรมสุขภาพ (อินเทอรเน็ต เกม ฯลฯ)

• หนวยการเรียนรูที่ 4 ความปลอดภัยในชีวิต บทที่ 3 สื่อกับตัวเรา

5. ปฏิบัติตนเพื่อปองกันอันตรายจาก การเลนกีฬา

• การปฏิบัติตนเพื่อปองกันอันตรายจาก การเลนกีฬา

• หนวยการเรียนรูที่ 6 กิจกรรมทางกายและกีฬา บทที่ 2 กีฬา

คูม อื ครู

คําอธิบายรายวิชา รายวิชา สุขศึกษาและพลศึกษา ชั้นประถมศึกษาปที่ 5 รหัสวิชา พ…………………………………

เสร�ม

12

อธิบาย ระบุ แสดง คนหา วิเคราะห ความสําคัญของระบบยอยอาหาร และระบบขับถาย ที่มีผลตอ สุขภาพ การเจริญเติบโต และพัฒนาการ วิธีดูแลระบบยอยอาหาร และระบบขับถายใหทํางานตามปกติ การเปลี่ ย นแปลงทางเพศ การปฏิ บั ติ ต นได เ หมาะสม ความสํ า คั ญ ของการมี ค รอบครั ว ที่ อ บอุ  น ตาม วัฒนธรรมไทย พฤติกรรมที่พึงประสงคและไมพึงประสงค ในการแกไขปญหาความขัดแยงในครอบครัว และกลุมเพื่อน หลักการเขารวมกิจกรรมนันทนาการ พฤติกรรมที่เห็นความสําคัญของการปฏิบัติตนตาม สุขบัญญัติแหงชาติ ขอมูลขาวสารเพื่อใชสรางเสริมสุขภาพ สื่อโฆษณาในการตัดสินใจเลือกซื้ออาหารและ ผลิตภัณฑสุขภาพ ปจจัยที่มีอิทธิพลตอการใชสารเสพติด ผลกระทบของการใชยาและสารเสพติดที่มีผลตอ รางกาย จิตใจ อารมณ สังคม และสติปญญา อิทธิพลของสื่อที่มีตอพฤติกรรมสุขภาพ ปฏิบัติตนเพื่อความปลอดภัยจากการใชยา และหลีกเลี่ยงสารเสพติด การปองกันโรคที่พบบอยใน ชีวิตประจําวัน การปองกันอันตรายจากการเลนกีฬา มีทักษะในการปฏิบัติ ควบคุม ทดสอบ กิจกรรมการเคลื่อนไหวแบบผสมผสาน เกมนําไปสูกีฬา กิจกรรมการเคลื่อนไหวแบบผลัด การเคลื่อนไหวในเรื่องการรับแรง การใชแรง และความสมดุล กีฬาไทย และกีฬาสากล ประเภทบุคคลและประเภททีม เกมที่ใชทักษะการคิดและตัดสินใจ กฎ กติกาการเลนเกม กีฬาไทยและกีฬาสากลสมรรถภาพทางกาย โดยใชทักษะกระบวนการปฏิบัติ ทักษะการเคลื่อนไหวรางกาย กระบวนการคิด ในการสืบคนขอมูล การแกปญหา และการอภิปราย เพื่อใหเกิดความรู ความคิด ความเขาใจ สามารถสื่อสารสิ่งที่เรียนรู มีความสามารถในการตัดสินใจ และนําความรูไ ปประยุกตใชในชีวติ ประจําวัน มีการพัฒนาทางดานรางกาย จิตใจ อารมณ สังคม และมีจริยธรรม คุณธรรม และคานิยมที่เหมาะสม ตัวชี้วัด พ 1.1 พ 2.1 พ 3.1 พ 3.2 พ 4.1 พ 5.1

คูม อื ครู

กลุมสาระการเรียนรู สุขศึกษาและพลศึกษา ภาคเรียนที่ 1-2 เวลา 80 ชั่วโมง/ป

ป.5/1 ป.5/1 ป.5/1 ป.5/1 ป.5/1 ป.5/1

ป.5/2 ป.5/2 ป.5/2 ป.5/2 ป.5/2 ป.5/2

ป.5/3 ป.5/3 ป.5/4 ป.5/3 ป.5/4 ป.5/3 ป.5/4 ป.5/3 ป.5/4 รวม 25 ตัวชี้วัด

ป.5/5 ป.5/5 ป.5/5

ป.5/6

กระตุน ความสนใจ Engage

สํารวจคนหา Explore

อธิบายความรู Explain

ขยายความเขาใจ Expand

ตรวจสอบผล Evaluate

˹ѧÊ×ÍàÃÕ¹ ÃÒÂÇÔªÒ¾×é¹°Ò¹

ÊØ¢ÈÖ¡ÉÒáÅоÅÈÖ¡ÉÒ ».õ ªÑé¹»ÃжÁÈÖ¡ÉÒ»‚·Õè õ

¡ÅØ‹ÁÊÒÃСÒÃàÃÕ¹ÃÙŒ ÊØ¢ÈÖ¡ÉÒáÅоÅÈÖ¡ÉÒ µÒÁËÅÑ¡ÊÙµÃ᡹¡ÅÒ§¡ÒÃÈÖ¡ÉÒ¢Ñé¹¾×é¹°Ò¹ ¾Ø·¸ÈÑ¡ÃÒª òõõñ

¼ÙŒàÃÕºàÃÕ§ ¹ÒÂªÙªÒµÔ ÃÍ´¶ÒÇà ¹ÒÂÀÒÊ¡Ã ºØÞ¹ÔÂÁ ¼ÙŒµÃǨ

¹Ò§ÊØÁÒÅÕ ¢ÍÁã¨à¾çªÃ ¹Ò§ªÞÒ´Ò ÊØ¢àÊÃÔÁ ¹Ò¾ԹԨ 褃 ÀÙ‹

ºÃóҸԡÒà ¹ÒºÑÞªÒ ªŒÒ§¾§É

¾ÔÁ¾ ¤ÃÑ駷Õè ù

ʧǹÅÔ¢ÊÔ·¸ÔìµÒÁ¾ÃÐÃÒªºÑÞÞÑµÔ ÃËÑÊÊÔ¹¤ŒÒ ñõñôððò

¤Œ¹¤ÇÒÁÃÙŒ¢ÂÒ¤ÇÒÁ¤Ô´¨Ò¡

¾ÔÁ¾ ¤ÃÑ駷Õè ñ ÃËÑÊÊÔ¹¤ŒÒ ñõôôðññ

EB GUIDE

ที่พิมพกํากับหัวขอสําคัญในหนังสือเรียนหลักสูตรใหม ชั้น ป.๔ ขึ้นไป ผาน www.aksorn.com ไปยังแหลงความรูทั่วไทย-ทั่วโลก

กระตุน ความสนใจ

สํารวจคนหา

Engage

Explore

อธิบายความรู

ขยายความเขาใจ

Explain

Expand

ตรวจสอบผล Evaluate

คําชี้แจงในการใชสื่อ ˹ѧÊ×ÍàÃÕ¹ ÊØ¢ÈÖ¡ÉÒáÅоÅÈÖ¡ÉÒ ».õ àÅ‹Á¹Õé ÀÒÂã¹àÅ‹Á¹íÒàʹ͡ÒèѴ ¡ÒÃàÃÕ¹¡ÒÃÊ͹໚¹Ë¹‹Ç¡ÒÃàÃÕ¹ÃÙŒ¤Ãº¶ŒÇ¹µÒÁÁҵðҹµÑǪÕéÇÑ´ªÑé¹»‚ áÅÐÊÒÃÐ ¡ÒÃàÃÕ¹Ãٌ᡹¡ÅÒ§ â´Â์¹¡ÒÃÍ͡Ẻ¡Ô¨¡ÃÃÁãËŒÊÑÁ¾Ñ¹¸ ¡Ñº¸ÃÃÁªÒµÔ¡ÒÃàÃÕ¹ÃÙŒ ¢Í§áµ‹ÅСÅØ‹ÁÊÒÃÐ áÅФÇÒÁʹ㨢ͧ¼ÙŒàÃÕ¹ᵋÅФ¹ เปาหมายการเรียนรู

สาระสําคัญ

กําหนดระดับความรูความสามารถ ของผูเรียนเมื่อเรียนจบหนวย

แกนความรูที่เปนความเขาใจคงทน ติดตัวผูเรียน

ò

˹‹Ç¡ÒÃàÃÕ¹ÃÙŒ·Õè

ªÕÇÔµáÅФÃͺ¤ÃÑÇ เปาหมายการเรียนรูประจําหนวยที่ ๒ เมื่อเรียนจบหนวยนี้ ผูเรียนจะมีความรูความสามารถตอไปนี้ ๑. อธิบายการเปลี่ยนแปลงทางเพศและปฏิบัติตนไดเหมาะสม (มฐ. พ ๒.๑ ป.๕/๑) ๒. อธิบายความสําคัญของการมีครอบครัวที่อบอุน ตามวัฒนธรรมไทย (มฐ. พ ๒.๑ ป.๕/๒) ๓. ระบุพฤติกรรมทีพ่ งึ ประสงคและไมพงึ ประสงคในการแกไขปญหา ความขัดแยงในครอบครัวและกลุมเพื่อน (มฐ. พ ๒.๑ ป.๕/๓)

º··Õè

ñ

เพศศึกษา

¡Ô¨¡ÃÃÁ¹Ò ¨¡ÃÃÁ¹ÒÊÙ‹¡ÒÃàÃÕ¹

สาระสําคัญ เมื่อเราเจริญเติบโตขึ้น รางกายของเราก็จะเกิดการ เปลี่ยนแปลง การเปลี่ยนแปลงที่เกิดมากที่สุดในวัยนี้ คือ การเปลี่ยนแปลงทางเพศ เราจึงควรเขาใจและรูวิธีดูแล ตนเองใหเหมาะสมกับเพศของตน

? ñ. ¹Ñ¡àÃÕ¹໚¹à¾Èã´ã¹ÀÒ¾ ò. ¹Ñ¡àÃÕ¹ÁÕÅѡɳзÕèàËÁ×͹ËÃ×Í áµ¡µ‹Ò§¨Ò¡à¾ÈµÃ§¢ŒÒÁ¢Í§¹Ñ¡àÃÕ¹ Í‹ҧäúŒÒ§

๑๙

¡Ô¨¡ÃÃÁ¹ÒÊÙ‹¡ÒÃàÃÕ¹ นําเขาสูบ ทเรียนใชกระตุน ความสนใจ และวัดประเมินผลกอนเรียน



กระตุน ความสนใจ Engage

สํารวจคนหา

อธิบายความรู

Explore

ขยายความเขาใจ

Explain

Expand

เนือ้ หา

ครบตามหลักสูตรแกนกลางฯ พ.ศ. ๒๕๕๑ นําเสนอเหมาะสมกับการเรียนการสอนใน แตละระดับชั้น ๑. ระบบขับถายแกสคารบอนไดออกไซด

๑. การทํางานของระบบยอยอาหาร ๑. การทํ างานของระบบย ระบบย อยอาหารมี อวัยวะที่สอํายอาหาร คัญทํางานประสานกัน ดังนี้

ปาก ระบบยอยอาหารมีอวัยวะที่สําคัญทํางานประสานกัน เปนอวัยวะแรกของระบบยอยอาหาร ภายใน ปาก

การหายใจของคนเราเปนการเผาผลาญอาหารเพือ่ ใหเกิดพลังงาน ซึง่ ผล ที่ไดจากการเผาผลาญ คือ แกสคารบอนไดออกไซด ซึ่งเปนของเสียที่รางกาย ไมตองการ รางกายจึงขับแกสนี้ออกทางลมหายใจ ดังนั้น การขับถายแกส คารบอนไดออกไซดจึงเปนระบบการทํางานที่สัมพันธกับการหายใจ อวัยวะสําคัญในระบบขับถายแกสคารบอนไดออกไซด ไดแก

ดังนี้

ประกอบด วยลิ้น ฟน และตออยอาหาร มนํ้าลายภายใน โดยปาก เป นอวัยวะแรกของระบบย จะสงอาหารให ้ยว อลิมนํ ้นรับ้าลาย รสชาติโดยปาก อาหาร ประกอบด วยลิ้นฟนฟบดเคี น และต และคลุ กเคลาอาหารเข เพื่อใหอาหาร กลืน จะส งอาหารให ฟนบดเคีา้ยกัวบนํลิ้น้าลาย รับรสชาติ อาหารได ง า  ย ในนํ า ้ ลายมี น า ้ ํ ย อ ยที ช ่ ว  ยย อ และคลุกเคลาอาหารเขากับนํ้าลาย เพื่อใหยอาหาร กลืน จําพวกแปงางยใหในนํ เปนา้ นํลายมี ้าตาลนาํ้ ยอยทีช่ ว ยยอยอาหาร อาหารได จําพวกแปงใหเปนนํ้าตาล

ปอด

หลอดอาหาร เปนอวัยวะที่เปนทอกลวง สวนปลายมีกลามเนื้อ หลอดอาหาร

เปนอวัยวะที่บรรจุอยูภายในโพรงของทรวงอก โดยแยกเปนปอดขางซาย และปอดขางขวา ปอดมีลักษณะคลายกับฟองนํ้าที่มีขนาดใหญ ดานนอกปอดทั้ง ๒ ขาง จะมีเยื่อลื่นๆ บางๆ ที่เรียกวา เยื่อหุมปอด เพื่อปองกันไมใหปอด ไดรับอันตราย

หูรนูดอวั ที่ทยําวะที หนา่เปทีน่บทีบอตักลวง วใหหลอดอาหารป เป สวนปลายมีกดลามเนื้อ นไม อนกลับ ด หูเพืร่อูดปทีอ่ทงกั ําหน าทีใ่บหีบอาหารไหลย ตัวใหหลอดอาหารป เพื่อปองกันไมใหอาหารไหลยอนกลับ

ตับ ตัเปบนอวัยวะที่ผลิตนํ้าดีแลวสงเก็บไวในถุงนํ้าดี เพืน่ออวั ใชใยนการย เป วะที่ผลิอตยไขมั นํ้าดีแนลใหวสแงตกเป เก็บไวนเม็ ในถุดเล็ งนํก้าๆดี เพื่อใชในการยอยไขมันใหแตกเปนเม็ดเล็กๆ

กระเพาะอาหาร เปนอวัยวะที่ทําหนาที่ผลิตนํ้ายอยออกมา กระเพาะอาหาร เพืน่ออวั ยอยยอาหารจํ เป วะที่ทําหนาพวกโปรตี าที่ผลิตนํ้านยอยออกมา เพื่อยอยอาหารจําพวกโปรตีน

ถุงลมปอด

ลําไสเล็ก ลํเปานไสอวัเล็ยวะที ก ่สําคัญที่สุด และมีความยาวที่สุด

เปนถุงลมเล็กๆ ภายในปอด ทําหนาที่ แลกเปลี่ยนแกสระหวางอากาศที่อยูในถุงลม กับอากาศในเม็ดเลือดฝอยที่อยูรอบๆ ถุงลม

ทํานหน ่ยอยอาหารทุ และดูดซึ่สมุด เป อวัายทีวะที ่สําคัญที่สุดกประเภท และมีความยาวที าสูหลอดเลื อด และดูดซึม ทํสารอาหารเข าหนาที่ยอยอาหารทุ กประเภท สารอาหารเขาสูหลอดเลือด

ลําไสใหญ วะที่เปนทอกลวงขนาดใหญ สวนปลาย ลํเปานไสอวัใยหญ

๔ ๔

มีกนลอวั ามเนื ้อหู่เรปูดนทเรีอยกลวงขนาดใหญ กวา ทวารหนัก สลํวานปลาย ไสใหญ เป ยวะที ําหน้อหูาทีรูด่ในการย นํ้า มีไมกไลดาทมเนื เรียกวอายอาหารแต ทวารหนักจะดู ลําดไสซึใมหญ และเกลื อ แร บ างส ว นออกจากกากอาหาร ไมไดทําหนาที่ในการยอยอาหารแตจะดูดซึทํมาให นํ้า กากอาหารเป กอวนอุ จจาระ และเกลื อแรบนางส นออกจากกากอาหาร ทําให กากอาหารเปนกอนอุจจาระ

อวัยวะในระบบยอยอาหารตั้งแตปาก หลอดอาหาร ตับ กระเพาะอาหาร และลํ อวัยวะในระบบย อยอาหารตั้งแต ปากาไสเล็ก จะทํางานสัมตัพับนกระเพาะอาหาร ธกัน และสงตอใหและลํ ลําไสาใไสหญเล็ก หลอดอาหาร เพื อ ่ ขั บ ถ า ยของเสี ย ออกจากร า งกาย จะทํางานสัมพันธกัน และสงตอใหลําไสใหญ เพื่อขับถายของเสียออกจากรางกาย

การแลกเปลี่ยนแกสจะเกิดขึ้นที่ผนัง ของถุงลมปอด โดยผานทางหลอดเลือดฝอย ที่ลอมรอบผนังของถุงลมนี้

http://www.aksorn.com/lib/p/hed_01 (เรื่อง ปอดสะอาดไดอยางไร)

EB GUIDE

๗

EB GUIDE แหลงเรียนรูทางอินเทอรเน็ต

๔. ระบบขับถายอุจจาระ

¡Ô¨¡ÃÃÁ¡ÒÃàÃÕ¹ÃÙŒ

ระบบขับถายอุจจาระ ทําหนาที่ขับกากอาหารที่เหลือจากการยอยออก จากรางกายในรูปอุจจาระ อวัยวะสําคัญในระบบขับถายอุจจาระ ไดแก

ตอนที่ ๑ คําถามชวนคิด เขียนตอบคําถามตอไปนี้ลงในสมุด ๑) ถากระเพาะอาหารเปนแผล จะมีผลตอระบบยอยอาหารอยางไร ๒) ถาระบบยอยอาหารไมสามารถยอยอาหารได จะสงผลตอรางกายเราอยางไร ๓) ระบบขับถาย มีการทํางานสัมพันธกับระบบใดบาง อยางไร ๔) ระบบยอยอาหารและระบบขับถาย มีการทํางานสัมพันธกันอยางไร ๕) การที่ระบบยอยอาหารและระบบขับถายของเราทํางานเปนปกติ​ิ มีผลดีอยางไร

ลําไสใหญ เปนลําไสที่ตอจากลําไสเล็ก ทําหนาที่ดูดซึมนํ้า และเกลือแรออกจากกากอาหาร และขับเมือก ออกมาหลอลื่นกากอาหารสวนที่แข็ง ใหเคลื่อน ออกไปได

ทวารหนัก

อยูตอนปลายลําไสใหญ เปนกลามเนื้อหูรูด ทําหนาที่เปนทางระบายอุจจาระ

ตอนที่ ๒ ชวนคิด ชวนทํา ๑. ดูภาพอวัยวะที่กําหนด แลวบันทึกขอมูลตามตัวอยางลงในสมุด

กลามเนื้อบนผนังสําไสใหญ มีหนาที่หดตัวเพื่อใหอุจจาระเคลื่อนที่ไปได

กระเพาะอาหาร อวัยวะนี้ คือ ………………………………………………………….. ยอยอาหาร อยูในระบบ ………………………………………………………………. ยอยอาหาร มีหนาที่ ……………………………………………………………………..

๑) การทํางานของระบบขับถายอุจจาระ มีความเกี่ยวของกับระบบ

ยอยอาหาร ดังนี้ เมื่อลําไสเล็กยอยอาหารเสร็จสิ้นแลว กากอาหารสวนที่เหลือจากการ ยอยจะเคลื่อนผานมาที่ลําไสใหญ ผนังลําไสใหญทําหนาที่ดูดซึมนํ้าและเกลือแร ออกจากกากอาหารกลับเขาสูรางกาย ทําใหกากอาหารแข็งตัว แลวลําไสใหญ จะขับเมือกออกมาหลอลื่นใหกากอาหารสวนที่แข็งเคลื่อนที่ผานไปสูปลาย ลําไสใหญ ซึ่งเปนสวนที่มีความไวตอการสะสมของอุจจาระ เมื่ออุจจาระเขามา ในสวนนี้เต็มแลวจะทําใหรูสึกปวด และทวารหนักก็จะเปดเพื่อใหอุจจาระออกมา

¤ÇÒÁÃÙŒ¤Ù‹ÊØ¢ÀÒ¾ ถาลําไสใหญดดู นํา้ ออกจากกากอาหารมากเกินไป เนือ่ งจากกากอาหารตกคางอยู ในลําไสใหญหลายวันจะทําใหกากอาหารแข็ง และขับถายลําบาก ซึ่งเรียกวา ทองผูก

๑)

๒)

๓)

๔)

๒. แบงกลุม ใหแตละกลุมรวมกันอภิปรายวา ระบบการทํางานของรางกายระบบใด มีความสําคัญมากที่สุด เพราะเหตุใด และระบบการทํางานของรางกายนั้นสัมพันธ กับระบบการทํางานอื่นอยางไรบาง ตอนที่ ๓ ผลงานสรางสรรค แบงกลุม ใหแตละกลุมจัดทําแผนพับที่ใหขอมูลการดูแลระบบยอยอาหารและระบบ ขับถาย โดยแตละกลุม ชวยกันสืบคนขอมูลเพิม่ เติม ออกแบบแผนพับและจัดภาพประกอบ ใหดูนาสนใจ และผลัดกันออกมานําเสนอผลงาน

๑๓

¤ÇÒÁÃÙŒ¤Ù‹ÊØ¢ÀÒ¾ สาระความรูเ พิม� เติมสําหรับนักเรียน



๑๕

¡Ô¨¡ÃÃÁ¡ÒÃàÃÕ¹ÃÙŒ มอบหมายผูเ รียนฝกปฏิบตั ิ เพือ่ พัฒนาความรูและทักษะประจําหนวย

ตรวจสอบผล Evaluate

กระตุน ความสนใจ Engage

สํารวจคนหา Explore

อธิบายความรู Explain

ขยายความเขาใจ Expand

ตรวจสอบผล Evaluate

สารบั ญ

ห น ว ย การเรียนรูที่

๑

ตัวเรา

๒

ชีวิตและครอบครัว

๑๖

๓ ๑ ๒ ๓ ๔

สุขภาพของเรา

สุขบัญญัติแหงชาติ ขาวสารสุขภาพ อาหารและผลิตภัณฑสุขภาพ โรคควรรู

๓๔

๔

ความปลอดภัยในชีวิต

๖๓

๕

กิจกรรมเคลื่อนไหวรางกาย

๘๓

๖

กิจกรรมทางกายและกีฬา

๙๕

บทที่ ๑ ระบบในรางกาย

ห น ว ย การเรียนรูที่

บทที่ ๑ เพศศึกษา บทที่ ๒ ครอบครัวและเพื่อน

ห น ว ย การเรียนรูที่

บทที่ บทที่ บทที่ บทที่

ห น ว ย การเรียนรูที่

บทที่ ๑ สารเสพติด บทที่ ๒ ขอควรรูเกี่ยวกับยา บทที่ ๓ สื่อกับตัวเรา

ห น ว ย การเรียนรูที่

บทที่ ๑ เคลื่อนไหวรางกายและยืดหยุนขั้นพื้นฐาน บทที่ ๒ กายบริหาร

ห น ว ย การเรียนรูที่

บทที่ บทที่ บทที่ บทที่

๑ ๒ ๓ ๔

บรรณานุกรม

เกมและกิจกรรมทางกาย กีฬา กิจกรรมนันทนาการ สมรรถภาพทางกาย

๑

๒

๑๗ ๒๕ ๓๕ ๔๑ ๔๕ ๕๒ ๖๔ ๗๑ ๗๖

๘๔ ๙๐

๙๖ ๑๐๔ ๑๑๕ ๑๑๘ ๑๒๔

คนควาขอมูลเพิ�มเติม จากเว็บไซตที่อยูในหนังสือเรียน หนา ๓, ๗, ๙, ๑๑, ๒๑, ๔๖, ๔๘, EB GUIDE ๕๔, ๑๐๖, ๑๑๐, ๑๑๙

กระตุน ความสนใจ กระตุEngage นความสนใจ

สํารวจคนหา

อธิบายความรู

ขยายความเขาใจ

ตรวจสอบผล

Engage

Explore

Explain

Expand

Evaluate

กระตุน ความสนใจ

ñ

Ëน‹ÇÂการàรÕÂนรÙŒ·Õè

µÑÇàÃÒ เป้าหมายการเรียนรู้ประจ�าหน่วยที่ ๑ เมื่อเรียนจบหน่วยนี้ ผู้เรียนจะมีความรู้ความสามารถต่อไปนี้ ๑. อธิบายความส�าคัญของระบบย่อยอาหาร และระบบขับถ่าย ที่มีผลต่อสุขภาพ การเจริญเติบโต และพัฒนาการ (มฐ. พ ๑.๑ ป.๕/๑) ๒. อธิบายวิธีดูแลระบบย่อยอาหารและระบบขับถ่ายให้ท�างาน ตามปกติ (มฐ. พ ๑.๑ ป.๕/๒)

Engage

ครูถามคําถาม แลวใหนักเรียนแสดงความ คิดเห็นอยางอิสระ • นักเรียนทราบหรือไมวา เราดื่มนํ้าและกิน อาหารไปเพื่ออะไร (แนวตอบ เราตองดื่มนํ้าเพื่อการดํารงชีวิต เพราะนํ้าเปนสวนประกอบของรางกายถึง 70% ถาขาดนํ้าไปก็จะทําใหเซลลและระบบ ในรางกายผิดปกติ และเราตองกินอาหาร เพื่อการเจริญเติบโต เพราะสารอาหารจะไป เลี้ยงรางกาย ใหรางกายเจริญเติบโตสมวัย และระบบในรางกายทํางานไดตามปกติ) • นํ้าและอาหารที่เราดื่มและกินจะไปอยู ที่สวนใดในรางกายของเรา (แนวตอบ นํ้าและอาหารเมื่อเขาสูรางกายแลว จะถูกดูดซึมที่กระเพาะอาหารและลําไสเล็ก นํ้าจะเขาไปเปนสวนประกอบของเซลลและ เลือด แลวจะถูกขับออกมาในรูปของเหงื่อ และปสสาวะ สวนอาหารจะถูกยอยและ สารอาหารถูกดูดซึมเขาไปเลี้ยงรางกาย เหลือกากอาหารไวจึงถูกขับออกมา ในรูปของอุจจาระ)

เกร็ดแนะครู ครูสนทนากับนักเรียนวา เมื่อกลาวถึงคําวา “ตัวเรา” นักเรียนนึกถึงสิ่งใดบาง เชน รูปราง หนาตา อวัยวะ จิตใจ เปนตน จากนั้นครูใหนักเรียนทบทวนเกี่ยวกับ อวัยวะภายในและอวัยวะภายนอกรางกาย โดยบอกชื่อ ตําแหนง และหนาที่ของ อวัยวะแตละชนิด ในการสอนเรื่องตัวเรา ถาครูมีหุนจําลองระบบอวัยวะในรางกายมาใชสาธิต ในการสอน จะทําใหนักเรียนเขาใจไดงายมากยิ่งขึ้น

คูมือครู

1

กระตุน ความสนใจ กระตุEngage นความสนใจ

สํารวจคนหา

อธิบายความรู

ขยายความเขาใจ

ตรวจสอบผล

Engage

Explore

Explain

Expand

Evaluate

เปาหมายการเรียนรู

1. อธิบายความสําคัญของระบบยอยอาหารและ ระบบขับถาย ที่มีผลตอสุขภาพ การเจริญเติบโต และพัฒนาการ (มฐ. พ 1.1 ป.5/1) 2. อธิบายวิธีดูแลระบบยอยอาหาร และระบบ ขับถาย ใหทํางานตามปกติ (มฐ. พ 1.1 ป.5/2)

บ··Õè

ñ

ระบบในร่างกาย

สมรรถนะของผูเรียน

¡Ô¨¡ÃÃÁ¹Ò ¨¡ÃÃÁ¹ÒÊÙ‹¡ÒÃàÃÕ¹

1. ความสามารถในการคิด 2. ความสามารถในการแกปญหา 3. ความสามารถในการใชทักษะชีวิต

สาระส�าคัญ ระบบย่อยอาหาร ท�าหน้าที่ย่อยอาหารเพื่อให้ร่างกาย สามารถน�าไปใช้ได้ ระบบขับถ่าย ท�าหน้าที่ขับถ่าย ของเสียออกจากร่างกาย ระบบทั้ง ๒ ระบบนี้ มีความส�าคัญต่อร่างกาย เราจึงต้องดูแลรักษา อย่างถูกวิธีเพื่อให้ร่างกายท�างานได้ตามปกติ

คุณลักษณะอันพึงประสงค

¶ŒÒàÃҡԹࢌÒä» áÅŒÇÁѹ¨Ðä»ÍÂÙ‹ ·Õèä˹¹Ð

1. มีวินัย รับผิดชอบ 2. ใฝเรียนรู 3. มุงมัน่ ในการทํางาน

กระตุน ความสนใจ

Engage

ใหนักเรียนดูภาพ หนา 2 แลวชวยกันบอกวา • อาหารที่เด็กในภาพกินเขาไป จะไปอยูสวนใด ของรางกาย (ตอบ อาหารที่เรากินเขาไปจะถูกฟนบดเคี้ยว ที่ปาก แลวถูกหลอดอาหารบีบตัวใหเลื่อนลง ไปที่กระเพาะอาหาร เพื่อใหกระเพาะอาหาร ยอยอาหารใหมีขนาดเล็กลง และสงตอมายัง ลําไสเล็ก ซึ่งจะยอยอาหารทุกประเภท แลว ลําไสเล็กจะดูดซึมสารอาหารเขาสูก ระแสเลือด เพื่อสงไปเลี้ยงยังสวนตางๆ ของรางกาย กากอาหารที่ไมสามารถยอยไดก็จะถูกสงมา ที่ลําไสใหญ เพื่อขับถายเปนอุจจาระออกมา)

? àÁ×èÍ¡Ô¹ÍÒËÒÃࢌÒä»áÅŒÇ ÍÒËÒèÐä» ÍÂÙ‹·Õèʋǹã´ã¹Ã‹Ò§¡Ò¢ͧàÃÒ

2

เกร็ดแนะครู ครูจัดกระบวนการเรียนรูโดยการใหนักเรียนปฏิบัติ ดังนี้ • สืบคนขอมูล หนาที่ ความสําคัญและการดูแลรักษาระบบอวัยวะในรางกาย • อภิปรายความสําคัญของระบบอวัยวะในรางกาย • วิเคราะหจากประเด็นคําถามและภาพ จนเกิดความรูความเขาใจวา ระบบยอยอาหารมีหนาที่ยอยอาหารเพื่อให รางกายสามารถนําสารอาหารมาใชในการเจริญเติบโต และทําใหระบบในรางกาย ทํางานเปนปกติ และระบบขับถายมีหนาที่ขับถายของเสียที่รางกายไมใชแลวออกมา เพื่อใหรางกายทํางานไดตามปกติ

2

คูมือครู

กระตุนความสนใจ Engage

สํารวจคนหา

อธิบายความรู อธิบExplain ายความรู

ขยายความเขาใจ

ตรวจสอบผล

Explore

Explain

Expand

Evaluate

สํารวจค Exploreนหา

สํารวจคนหา

1. ครูนําภาพวาดแอปเปล 1 ลูก และระบบยอย อาหารตัง้ แตปาก หลอดอาหาร กระเพาะอาหาร ลําไสเล็ก ลําไสใหญ และทวารหนัก ติดลงบน กระดาน 2. ใหนักเรียนแบงกลุม และสืบคนวา ถานักเรียน กินแอปเปล 1 ลูก นี้ เขาไป แอปเปลลูกนีจ้ ะไป อยูที่ใดในรางกาย แลวใหแตละกลุมออกมา อธิบาย 3. ใหนักเรียนแบงกลุมตามเดิม ครูนําภาพอวัยวะ ที่เกี่ยวของกับระบบยอยอาหารมาใหนกั เรียนดู แลวใหนกั เรียนสืบคนวาอวัยวะแตละอวัยวะ มีหนาที่อยางไรในระบบยอยอาหาร • ปาก • หลอดอาหาร • ตับ • กระเพาะอาหาร • ลําไสเล็ก • ลําไสใหญ

อาหารเป็นสิ่งที่เรากินเข้าไปเพื่อการด�ารงชีวิตและการเจริญเติบโต ของร่างกาย โดยร่างกายจะน�าสารอาหารที่มีอยู่ในอาหารมาใช้โดยกระบวนการ ย่อยอาหาร และส่วนที่ร่างกายไม่จ�าเป็นต้องใช้ก็จะถูกขับออกจากร่างกาย โดยกระบวนการขับถ่าย

๑

รÐบบย‹อยอาหาร

ระบบย่อยอาหารเป็นระบบทีม่ ี ความส�าคัญต่อการด�ารงชีวติ การเจริญ เติบโต และพัฒนาการของร่างกายเรา เพราะเป็นระบบทีเ่ ปลีย่ นอาหารทีเ่ รากิน เข้าไปให้กลายเป็นสารอาหาร เพื่อให้ ร่างกายน�าสารอาหารเหล่านั้นไปใช้ได้ ท�าให้สามารถด�ารงชีวิตได้อย่างปกติ ถ้าระบบย่อยอาหารท�างานไม่สมบูรณ์ จะส่งผลให้ร่างกายได้รับสารอาหารไม่ เพียงพอ ร่างกายเจริญเติบโตไม่เต็มที่ ท�าให้พัฒนาการไม่เป็นไปตามวัย ระบบย่อยอาหารจะท�าหน้าที่ ย่อยอาหารให้เป็นสารอาหารขนาดเล็ก จากนัน้ สารอาหารเหล่านัน้ จะถูกดูดซึม เข้าสู่ระบบไหลเวียนโลหิต เพื่อน�าไป เลี้ยงส่วนต่างๆ ของร่างกาย

อาหารที่เคี้ยวแล้ว

1

หลอดอาหารบีบตัว ให้อาหารเคลื่อนที่ ไปที่กระเพาะอาหาร

อธิบายความรู

กระเพาะอาหาร ย่อยอาหาร

อาหารที่ถูกย่อยแล้ว เมื่อเรากินอาหาร ระบบย่อยอาหาร จะย่อยอาหารให้มีขนาดเล็กลง จนร่างกายดูดซึมสารอาหารไปใช้ได้

http://www.aksorn.com/lib/p/hed_01 (เรื่อง ระบบย่อยอาหารของมนุษย์)

EB GUIDE

3

ขอสอบเนน การคิด แนว O-NET

การเคี้ยวอาหารใหละเอียดมีผลดีตอรางกายอยางไร

แนวตอบ ชวยทําใหการยอยอาหารในปาก กระเพาะอาหารและลําไสเล็ก เกิดขึ้นไดงายและรวดเร็วขึ้น

Explore

Explain

1. ใหนักเรียนแตละกลุมออกมาอธิบายวา ถานักเรียนกินแอปเปล 1 ลูก นี้ เขาไป แอปเปลลูกนี้จะไปอยูที่ใดในรางกาย 2. ครูอธิบายเพิ่มเติมโดยใชภาพประกอบที่ติด บนกระดานวา เมื่อเรากินแอปเปลเขาไป ฟนจะบดเคี้ยว แอปเปลใหมีขนาดเล็กลง และกลืนลงไปยัง หลอดอาหาร หลอดอาหารจึงจะบีบตัว ใหแอปเปลเคลื่อนที่ไปที่กระเพาะอาหาร แอปเปลจะถูกยอยใหมีขนาดเล็กลง โดยการ บีบตัวของกลามเนื้อทางเดินอาหาร และถูกสง ไปยังลําไสเล็ก ลําไสเล็กจะดูดซึมวิตามินใน แอปเปล คือ วิตามินซี ไปใชในรางกาย จากนั้น แอปเปลที่เหลือก็ถูกสงไปใหลําไสใหญ ลําไสใหญก็จะดูดนํ้าออกจากแอปเปลจนเปน กากอาหาร รอขับถายเปนอุจจาระตอไป

เกร็ดแนะครู ครูอธิบายเพิ่มเติมใหนักเรียนเขาใจวา ระบบอวัยวะตางๆ ในรางกายเรามีการ ทํางานสัมพันธกัน หากมีระบบอวัยวะใดทํางานผิดปกติ จะสงผลกระทบตอการ ทํางานของระบบอวัยวะอื่นๆ ดวย

นักเรียนควรรู 1 หลอดอาหารบีบตัวใหอาหารเคลื่อนที่ไปที่กระเพาะอาหาร โดยการหดตัวของ กลามเนื้อตามยาว และการหดตัวของกลามเนื้อวงแหวน จากหลอดอาหารชวงบน ลงชวงลาง จนมาถึงหูรูดตอนลางของหลอดอาหาร

คูมือครู

3

กระตุนความสนใจ

สํารวจคนหา

Engage

Explore

อธิบายความรู

อธิบายความรู อธิบExplain ายความรู

ขยายความเขาใจ

ตรวจสอบผล

Explain

Expand

Evaluate

Explain

1. ใหนักเรียนแตละกลุมออกมาอธิบายหนาที่ ของอวัยวะในระบบยอยอาหารตามลําดับการ ทํางานของระบบยอยอาหาร 2. ครูและนักเรียนสรุปการทํางานของอวัยวะ ในระบบยอยอาหาร 3. ครูถามนักเรียนวา • พฤติกรรมใดบางที่เปนผลเสียตอระบบ ยอยอาหาร และเปนผลเสียอยางไร (แนวตอบ - เคี้ยวอาหารไมละเอียด ทําใหระบบ ยอยอาหาร ตองทํางานหนักขึ้นในการ ยอยอาหารชิ้นใหญ - กินอาหารไมตรงเวลา ทําใหนํ้ายอย ถูกผลิตขึ้นมาในขณะที่ทองวาง และอาจ กัดผนังกระเพาะอาหารจนเปนแผล - กินอาหารรสจัด ทําใหระบบทางเดินอาหาร ระคายเคือง เกิดเปนแผลได - กินอาหารที่ไมสะอาด สุกๆ ดิบๆ ทําให เกิดโรคระบบทางเดินอาหาร เชน ทองรวง อหิวาตกโรค เปนตน - ไมแปรงฟนหรือแปรงฟนไมสะอาด ทําให ฟนผุ ประสิทธิภาพในการเคี้ยวอาหาร จึงลดลง กระเพาะอาหารตองทํางาน หนักขึ้น) 4. ใหนกั เรียนรวมกันสรุปการดูแลระบบยอยอาหาร

๑. การท�างานของระบบย่อยอาหาร

ระบบย่อยอาหารมีอวัยวะที่ส�าคัญท�างานประสานกัน ดังนี้

ปาก เป็นอวัยวะแรกของระบบย่อยอาหาร ภายใน 1 ประกอบด้วยลิ้น ฟัน และต่อมน�้าลาย โดยปาก จะส่งอาหารให้ฟันบดเคี้ยว ลิ้นรับรสชาติอาหาร และคลุกเคล้าอาหารเข้ากับน�้าลาย เพื่อให้กลืน อาหารได้งา่ ย ในน�า้ ลายมีนา�้ ย่อยทีช่ ว่ ยย่อยอาหาร จ�าพวกแป้งให้เป็นน�้าตาล

หลอดอาหาร เป็นอวัยวะที่เป็นท่อกลวง ส่วนปลายมีกล้ามเนื้อ หูรูดที่ท�าหน้าที่บีบตัวให้หลอดอาหารปิด เพื่อป้องกันไม่ให้อาหารไหลย้อนกลับ

ตับ เป็นอวัยวะที่ผลิตน�้าดีแล้วส่งเก็บไว้ในถุงน�้าดี เพื่อใช้ในการย่อยไขมันให้แตกเป็นเม็ดเล็กๆ

กระเพาะอาหาร เป็นอวัยวะที่ท�าหน้าที่ผลิตน�้าย่อยออกมา เพื่อย่อยอาหารจ�าพวกโปรตีน

ล�าไส้เล็ก

เป็นอวัยวะที่ส�าคัญที่สุด และมีความยาวที่สุด ท�าหน้าที่ย่อยอาหารทุกประเภท และดูดซึม สารอาหารเข้าสู่หลอดเลือด

ล�าไส้ใหญ่

เป็นอวัยวะที่เป็นท่อกลวงขนาดใหญ่ ส่วนปลาย มีกล้ามเนื้อหูรูด เรียกว่า ทวารหนั ทวารหนัก ล�าไส้ใหญ่ ไม่ได้ท�าหน้าที่ในการย่อยอาหารแต่จะดูดซึมน�้า และเกลือแร่บางส่วนออกจากกากอาหาร ท�าให้ กากอาหารเป็นก้อนอุจจาระ

อวัยวะในระบบย่อยอาหารตั้งแต่ปาก หลอดอาหาร ตับ กระเพาะอาหาร และลําไส้เล็ก จะทํางานสัมพันธกัน และส่งต่อให้ลําไส้ใหญ่ เพื่อขับถ่ายของเสียออกจากร่างกาย

4

ขอสอบเนน การคิด แนว O-NET

นักเรียนควรรู 1 ตอมนํ้าลาย เปนตอมที่อยูบริเวณชองปาก ทําหนาที่ผลิตนํ้าลาย ตอมนํ้าลาย มีอยู 3 คู คือ ตอมนํ้าลายขางกกหู ตอมนํ้าลายใตลิ้น ตอมนํ้าลายใตขากรรไกร

ตอมนํ้าลายทั้ง 3 คู จะสรางนํ้าลายที่มีนํ้ายอยอาหารจําพวกแปง

4

คูมือครู

ถาเรากินอาหารประเภทเนื้อสัตวเขาไป อาหารประเภทนี้จะถูกยอย ครั้งแรกที่อวัยวะใด แนวตอบ กระเพาะอาหาร เพราะกระเพาะอาหารจะผลิตนํ้ายอยที่ชวย ยอยโปรตีน ดังนั้น อาหารประเภทเนื้อสัตวที่ใหสารอาหารประเภทโปรตีน จึงถูกยอยครั้งแรกที่กระเพาะอาหาร

กระตุนความสนใจ

สํารวจคนหา

อธิบายความรู

Engage

Explore

Explain

ขยายความเขาใจ

ตรวจสอบผล

Expand

Evaluate

Expand าใจ ขยายความเข

Evaluate ตรวจสอบผล

ขยายความเขาใจ

1. ใหนักเรียนเขียนอธิบายการทํางานของระบบ ยอยอาหารชนิดอื่นเปนแผนภาพ แลวสงครู 2. ใหนักเรียนเขียนแผนผังความคิดแสดงวิธีดูแล ระบบยอยอาหารลงในสมุด 3. ใหนักเรียนทํากิจกรรมรวบยอดที่ 1.1 ขอ 2 จากแบบวัดฯ สุขศึกษาฯ ป.5

๒. การดูแลระบบย่อยอาหาร

เราควรดูแลระบบย่อ1 ยอาหารด้วยการปฏิบัติ ดังนี้

๑) เคี้ยวอาหารให้ละเอียดก่อนกลืน ท�าให้ระบบย่อยอาหารท�างาน ได้ง่ายขึ้น

๒) กินอาหารให้ตรงเวลา และกินครบทัง้ ๓ มือ้ ช่วยท�าให้นา�้ ย่อย ที่หลั่งออกมาท�างานได้ตรงเวลา

๓) กิ น อาหารที่ ป รุ ง สุ ก และสะอาด ไม่ควรกินอาหารสุกๆ ดิบๆ หรือไม่สะอาด เพราะอาจท�าให้เกิดโรค เลือกกินอาหารในร้านอาหารที่มีเครื่ิองหมาย Clean Food Good Taste ท�าให้เราได้กินอาหาร ที่มีผลเสียต่อระบบทางเดินอาหาร ที่สะอาดและมีรสชาติอร่อย

๔) ไม่กินอาหารที่มีรสจัด หรือมีกรดมาก เพราะจะท�าให้กระเพาะ อาหารอักเสบได้

๕) ควรดื่มน�้าที่สะอาดใน ปริมาณที่เพียงพอกับความต้องการ ของร่างกาย

๖) รั ก ษาฟั น ให้ แ ข็ ง แรง เพราะฟันเป็นอวัยวะแรกที่ท�าหน้าที่ เคี้ยวอาหารให้มีชิ้นเล็กลง

¤ÇÒÁÃÙŒ¤Ù‹ÊØ¢ÀÒ¾

Expand

✓ แบบวัดฯ ใบงาน แบบฝกฯ สุขศึกษา ป.5 กิจกรรมรวบยอดที่ 1.1 แบบประเมินตัวช�้วัด พ 1.1 ป.5/1 ๒ ดูภาพ แลวเขียนการทํางานของอวัยวะในระบบยอยอาหาร (๑๐ คะแนน) ปากและลิน้ มีหนาที่ ……………………………………….

ปากรับอาหารแลวสงอาหารใหฟน บดเคีย้ ว ลิน้ รับรสชาติอาหาร และคลุกเคลาอาหาร ใหเขากับนํ้าลาย เพื่อใหกลืนไดงาย ……………………………………………………………………………………….. ในนํา้ ลายมีนาํ้ ยอยยอยอาหารจําพวกแปง ………………………………………………………………………………………

● ………………………………………………………………………………………

● ………………………………………………………………………………………..

หลอดอาหาร มีหนาที่ ……………………………………. ●

เปนทางผานของอาหารตอไปยัง กระเพาะอาหาร

……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………..

ฉบับ

เฉลย

ตับ มีหนาที่ ………………………………………………………….. ผลิตนํ้าดีในการยอยไขมัน เพื่อทําให ไขมันแตกเปนเม็ดเล็กๆ

● ………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………..

กระเพาะอาหาร มีหนาที่ ……………………………… ผลิ ต นํ้ า ย อ ยและย อ ยอาหารจํ า พวก โปรตีน

● ………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………..

ลําไสเล็ก มีหนาที่ …………………………………………….. ยอยอาหารทุกประเภท ดูดซึมสารอาหารเขาสูหลอดเลือด

● ……………………………………………………………………………………… ● ………………………………………………………………………………………..

๔

ดูแลฟันให้แข็งแรงด้วยการแปรงฟันอย่างถูกวิธี

ตรวจสอบผล

การย่อยอาหารให้มีขนาดเล็กโดยการบดเคี้ยว การบีบตัวของทางเดินอาหาร เรียกว่า การย่อยเชิงกล ส่วนการย่อยอาหารให้มีขนาดเล็กที่สุด โดยการเกิดปฏิกิริยาเคมี ระหว่างอาหารกับน�้าโดยตรง และใช้น�้าย่อยเข้ามาช่วย เรียกว่า การย่อยทางเคมี

5

บูรณาการเชื่อมสาระ

ครูบูรณาการความรูในสาระสุขศึกษาฯ กับสาระวิทยาศาสตร เรื่องหนาที่ ของอวัยวะในรางกาย โดยเขียนแผนภาพแสดงหนาที่ของอวัยวะในรางกาย แลวอธิบายหนาที่ เพื่อใหเกิดความเขาใจวาอวัยวะในรางกายมีการทํางาน ที่สัมพันธกัน

กิจกรรมทาทาย ใหนักเรียนเขียนแผนผังความคิดแสดงอาหารที่มีประโยชนตอสุขภาพ การเจริญเติบโตและพัฒนาการ โดยเกี่ยวของกับระบบยอยอาหาร

Evaluate

1. ครูตรวจสอบความถูกตอง การอธิบาย แผนภาพการทํางานของระบบยอยอาหาร 2. ครูตรวจสอบความถูกตองแผนผังความคิด แสดงวิธีดูแลระบบยอยอาหาร 3. ครูตรวจสอบความถูกตองของการทํากิจกรรม รวบยอดที่ 1.1 ขอ 2. จากแบบวัดฯ สุขศึกษาฯ ป.5

เกร็ดแนะครู ครูอธิบายเพิ่มเติมใหนักเรียนฟงวา การมีพฤติกรรมในการกินอาหารที่ไมถูก สุขลักษณะ อาจทําใหเกิดโรคในระบบทางเดินอาหารได เชน • โรคกระเพาะอาหารอักเสบ เกิดจากการกินอาหารไมเปนเวลา กินอาหาร รสจัด ดื่มนํ้าอัดลม หรือเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล • โรคลําไสอักเสบ เกิดจากการกินอาหารที่มีเชื้อโรคปะปนอยู ทําใหเกิด การติดเชื้อในลําไส

นักเรียนควรรู 1 เคี้ยวอาหาร การเคี้ยวอาหารใหละเอียดและชาลง ชวยใหระบบยอยอาหาร ทํางานไดดีขึ้น มีผลตอการทํางานของสมองในหลายดาน เนื่องจากการเคี้ยว จะไปกระตุนใหตอมนํ้าลายใตลิ้นและตอมนํ้าลายขางกกหูหลั่งฮอรโมนออกมา ขณะเดียวกันก็ยังชวยกระตุนใหมีพลังในการคิด และมีสมาธิมากขึ้น คูมือครู

5

กระตุน ความสนใจ กระตุEngage นความสนใจ

สํารวจคนหา

อธิบายความรู

ขยายความเขาใจ

ตรวจสอบผล

Engage

Explore

Explain

Expand

Evaluate

กระตุน ความสนใจ

Engage

1. ใหนักเรียนแบงกลุม กลุมละเทาๆ กัน จากนั้น ครูนําบัตรคําที่มีคําตอไปนี้เขียนอยูมาให นักเรี​ียนดู

เหงื่อ ปสสาวะ

๒

ระบบขับถ่ายเป็นระบบที่มีความส�าคัญมากต่อการด�ารงชี1 วิตของคนเรา เช่นเดียวกับระบบย่อยอาหาร เพราะว่าเป็นระบบที่ก�าจัดของเสียต่างๆ ออกจาก ร่างกาย เพื่อไม่ให้มีการสะสมของของเสียภายในร่างกาย ท�าให้ร่างกายของเรา เจริญเติบโตและมีพัฒนาการที่สมวัย

ระบบขับถ่ายของเสียของคนเราจะขับถ่ายของเสียออกมานอกร่างกาย ใน ๓ รูปแบบ ดังนี้

แกสคารบอนไดออกไซด อุจจาระ

2. ครูนําบัตรภาพตอไปนี้มาใหนักเรียนดู แลวให นักเรียนลองจับคูบัตรคําที่มีความเกี่ยวของกับ อวัยวะในบัตรภาพ 1

2

3

รÐบบ¢ับ¶‹าย

ระบบขับถ่าย ขับถ่ายของเสียในรูปแกส

4

แกส คาร์บอนไดออกไซด์

3. ครูถามนักเรียนวา คําในบัตรคําและภาพใน บัตรภาพ มีความเกี่ยวของกันอยางไร (ตอบ - เหงื่อ คูกับภาพที่ 4 ผิวหนัง เพราะเหงื่อ เปนของเสียที่ถูกกําจัดออกมาทางผิวหนัง - ปสสาวะ คูกับภาพที่ 1 ไต เพราะปสสาวะ เปนของเสียที่ถูกกําจัดออกมาทางไต - อุจจาระ คูกับภาพที่ 2 ลําไสใหญ เพราะ อุจจาระเปนของเสียที่ถูกกําจัดออกมาทาง ลําไสใหญ - แกสคารบอนไดออกไซด คูกับภาพที่ 3 ปอด เพราะแกสคารบอนไดออกไซดเปนของเสีย ที่ถูกกําจัดออกมาทางปอด)

ปอด

ขับถ่ายของเสียในรูปของเหลว

เหงื่อ

ปัสสาวะ

อุจจาระ

นักเรียนควรรู 1 ของเสีย คือ สารที่เกิดจากกระบวนการเมตาบอลิซึม (Metabolism) ที่เกิดขึ้นภายในรางกายของสิ่งที่มีชีวิตที่ไมมีประโยชนตอรางกาย เชน นํ้า แกสคารบอนไดออกไซด ยูเรีย เปนตน และสารที่มีประโยชนตอรางกายแตมี ปริมาณมากเกินไป รางกายก็จะกําจัดออก เมตาบอลิซึม (Metabolism) คือ กระบวนการที่เกิดขึ้นภายในเซลลของ สิ่งมีชีวิตเทานั้น เชน การสรางพลังงาน การเจริญเติบโต การซอมแซมสวนที่ สึกหรอ ความคิด ความรูสึก รวมทั้งการกําจัดของเสีย

คูมือครู

ไต

ขับถ่ายของเสียในรูปของแข็ง

6

6

ผิวหนัง

ลําไส้ใหญ่

ขอสอบเนน การคิด แนว O-NET

เมื่ออากาศรอน รางกายจะมีเหงื่อออกมา เกี่ยวของกับระบบใด ของรางกายมากที่สุด 1. ระบบไหลเวียนโลหิต 2. ระบบยอยอาหาร 3. ระบบขับถาย 4. ระบบหายใจ วิเคราะหคําตอบ ระบบขับถาย เพราะเมือ่ อากาศรอนอุณหภูมขิ องรางกาย ก็จะสูงขึ้น ตอมเหงื่อจึงตองรักษาสมดุลของรางกาย โดยระบายความรอน ของรางกายออกมาทางเหงื่อ ดังนั้น ขอ 3. จึงเปนคําตอบที่ถูก

กระตุนความสนใจ Engage

สํารวจคนหา

อธิบายความรู อธิบExplain ายความรู

ขยายความเขาใจ

ตรวจสอบผล

Explore

Explain

Expand

Evaluate

สํารวจค Exploreนหา

สํารวจคนหา

1. ครูนํานํ้าปูนใสมาใสในแกว แลวเอาหลอด ใสลงไปในแกว และถามนักเรียนวา ถานักเรียน เปาลมลงไปในแกวที่มีนํ้าปูนใส จะเปนอยางไร 2. ครูสังเกตคําตอบของนักเรียน แลวขอ อาสาสมัคร 1 คน ออกมาเปาลมลงไปในแกว ที่มีนํ้าปูนใส แลวถามนักเรียนวา • นักเรียนสังเกตเห็นอะไร หลังจากที่เพื่อน เปาลมลงไปในแกวที่มีนํ้าปูนใส (ตอบ เมื่อเปาลมลงไปในแกวที่มีนํ้าปูนใส นํ้าปูนใสจะมีลักษณะขุนขึ้น เปนเพราะ นํ้าปูนใสทําปฏิกิริยากับแกสคารบอนไดออกไซดที่ออกมากับลมที่เปา แสดงวาใน ลมหายใจของเรามีแกสคารบอนไดออกไซด อยู) 3. ครูนําภาพปอดและบัตรคํา “แกสคารบอนไดออกไซด” ที่ถามนักเรียนไปในตอนแรก ออกมา แลวถามนักเรียนวา • แกสคารบอนไดออกไซด ถูกจํากัดออกมา ทางปอดไดอยางไร (ตอบ แกสคารบอนไดออกไซด จะถูก ขับออกจากปอดโดยการหายใจออก แกสคารบอนไดออกไซดเกิดจากการ เผาผลาญพลังงานในรางกาย โดยเลือดจะ นําแกสคารบอนไดออกไซดมายังปอดเพื่อให เกิดการแลกเปลี่ยนกับแกสออกซิเจนที่ รางกายหายใจเขามา)

๑. ระบบขับถ่ายแกสคาร์บอนไดออกไซด์

การหายใจของคนเราเป็นการเผาผลาญอาหารเพือ่ ให้เกิดพลังงาน ซึง่ ผล ที่ได้จากการเผาผลาญ คือ แกสคาร์บอนไดออกไซด์ ซึ่งเป็นของเสียที่ร่างกาย ไม่ต้องการ ร่างกายจึงขับแกสนี้ออกทางลมหายใจ ดังนั้น การขับถ่ายแกส คาร์บอนไดออกไซด์จึงเป็นระบบการท�างานที่สัมพันธ์กับการหายใจ

อวัยวะส�าคัญในระบบขับถ่ายแกสคาร์บอนไดออกไซด์ ได้แก่ ปอด

เป็นอวัยวะที่บรรจุอยู่ภายในโพรงของทรวงอก โดยแยกเป็นปอดข้างซ้าย และปอดข้างขวา ปอดมีลักษณะคล้ายกับฟองน�้าที่มีขนาดใหญ่ ด้านนอกปอดทั้ง ๒ ข้าง จะมีเยื่อลื่นๆ บางๆ ที่เรียกว่า เยื่อหุ้มปอด เพื่อป้องกันไม่ให้ปอด ได้รับอันตราย

ถุงลมปอด

เป็นถุงลมเล็กๆ ภายในปอด ท�าหน้าที่ แลกเปลี่ยนแกสระหว่างอากาศที่อยู่ในถุงลม กับอากาศในเม็ดเลือดฝอยที่อยู่รอบๆ ถุงลม การแลกเปลี่ยนแกสจะเกิดขึ้นที่ผนัง ของถุงลมปอด โดยผ่านทางหลอดเลือดฝอย ที่ล้อมรอบผนังของถุงลมนี้

http://www.aksorn.com/lib/p/hed_01 (เรื่อง ปอดสะอาดได้อย่างไร)

อธิบายความรู

EB GUIDE

7

ขอสอบเนน การคิด แนว O-NET

ของเสียที่รางกายตองกําจัดออกคือขอใด (เลือกคําตอบที่ถูกเพียง 3 ขอ) 1. ยูเรีย 2. นํ้าที่ดื่มเขาไปในรางกาย 3. แกสคารบอนไดออกไซด 4. วิตามินซีที่กินเขาไปในรางกายมากเกินไป

วิเคราะหคําตอบ ของเสียที่รางกายตองกําจัดออกจากรางกาย คือ ยูเรีย แกสคารบอนไดออกไซด กากอาหาร เหงื่อ และของที่รางกายไดรับมาก เกินไป ดังนั้น ขอ 1., 3. และ 4. จึงเปนคําตอบที่ถูก

Explore

Explain

1. ครูอธิบายความรูเพิ่มเติมจากเกร็ดแนะครู เรื่อง นํ้าปูนใสกับแกสคารบอนไดออกไซด 2. ใหนักเรียนแตละกลุมบันทึกความเขาใจ ระบบขับถายแกสคารบอนไดออกไซด ลงในสมุด

เกร็ดแนะครู ครูอาจใหนักเรียนแบงเปน 4 กลุม แตละกลุมจับฉลากเลือกหัวขอระบบขับถาย แกสคารบอนไดออกไซด ระบบขับถายเหงือ่ ระบบขับถายปสสาวะ และระบบขับถาย อุจจาระ แลวศึกษาคนควาขอมูล คิดวิธีนําเสนอและออกมานําเสนอหนาชั้นเรียน ครูอธิบายความรูเพิ่มเติม เรื่อง นํ้าปูนใสกับแกสคารบอนไดออกไซด นํ้าปูนใส เปนสารละลายของแคลเซียมไฮดรอกไซด (ปูนขาวหรือปูนแดง) ในนํ้า เมื่อเรานํา สิ่งที่มีแกสคารบอนไดออกไซดผานนํ้าปูนใส แกสคารบอนไดออกไซดจะทําปฏิกิริยา กับสารละลายแคลเซียมไฮดรอกไซดในนํ้าปูนใส ไดเปนแคลเซียมคารบอเนต (หินปูน) ซึ่งเปนสาเหตุทําใหนํ้าปูนใสขุนนั่นเอง

กิจกรรมทาทาย ใหนกั เรียนสืบคนความสัมพันธของระบบขับถายแกสคารบอนไดออกไซด กับระบบหายใจ จากนั้นนํามาเขียนเปนแผนภาพ

คูมือครู

7

กระตุนความสนใจ

สํารวจคนหา

Engage

Explore

อธิบายความรู

อธิบายความรู อธิบExplain ายความรู

ขยายความเขาใจ

ตรวจสอบผล

Explain

Expand

Evaluate

Explain

1. ครูอธิบายเพิ่มเติมการทํางานของระบบ ขับถายแกสคารบอนไดออกไซดวา เกี่ยวของ กับระบบไหลเวียนโลหิต และระบบหายใจ โดยระบบไหลเวียนโลหิตจะนําเลือดที่มี แกสคารบอนไดออกไซดมากมายังปอด เพื่อให ปอดแลกเปลี่ยนแกสคารบอนไดออกไซดกับ แกสออกซิเจน และแกสคารบอนไดออกไซด จะถูกขับออกมาพรอมกับลมหายใจออก ในระบบหายใจ 2. ใหนักเรียนชวยกันบอกวิธีดูแลระบบขับถาย แกสคารบอนไดออกไซด จากนั้นใหแตละกลุม จดบันทึกขอมูลไว

1

๑) การท�างานของระบบขับถ่ายแกสคาร์บอนไดออกไซด์ การ

ท�างานของระบบขับถ่ายแกสคาร์บอนไดออกไซด์มีความสัมพันธ์กับระบบ ไหลเวียนโลหิต และระบบหายใจ ดังนี้ ๑ ระบบไหลเวียนโลหิต

๓ ระบบขับถ่าย แกสคาร์บอนไดออกไซด์

น�าเลือดที่มี แกสคาร์บอนไดออกไซด์ มายังปอด

ขับแกสคาร์บอนไดออกไซด์ ออกมาทางลมหายใจออก

การหายใจเข้า-ออกลึกๆ จะทําให้ร่างกายขับแกสคารบอนไดออกไซด ได้มากขึ้น

๒ ระบบหายใจ

เกิดการแลกเปลี่ยนแกสคาร์บอนไดออกไซด์ และแกสออกซิเจน โดยปล่อยแกส

คาร์บอนไดออกไซด์ออกมา และน�าแกสออกซิเจนกลับเข้าสู่หลอดเลือด

๒) การดูแลระบบขับถ่ายแกสคาร์บอนไดออกไซด์ ควรปฏิบัติ ดังนี้

8

(๑) ควรอยู่ในที่ที่มีอากาศบริสุทธิ์ เพราะมี แกสออกซิเจนมาก 2

(๒) ควรออกก�าลังกายอย่างสม�่าเสมอ เพื่อช่วยให้ปอดขยายตัว ได้เต็มที่ ซึ่งท�าให้ปอดแข็งแรง และท�างานได้อย่างมีประสิทธิภาพ

(๓) เมื่อต้องอยู่ในบริเวณที่ที่มีควัน หรือฝุ่นละอองมาก ควรใช้ผ้า ปิดปากปิดจมูก เพื่อป้องกันไม่ให้ฝุ่นละอองหรือควันเข้าจมูก

(๔) ไม่สบู บุหรีแ่ ละควรหลีกเลีย่ งบริเวณทีม่ ผี สู้ บู บุหรี ่ เพราะควันบุหรี่ เป็นสาเหตุหนึ่งของโรคที่เกี่ยวกับระบบทางเดินหายใจ

นักเรียนควรรู 1 แกสคารบอนไดออกไซด เปนแกสในบรรยากาศ เกิดขึ้นไดหลายลักษณะ เชน การหายใจของสิง่ มีชวี ติ การเผาไหมของสารประกอบอินทรีย ภูเขาไฟระเบิด เปนตน แกสคารบอนไดออกไซดเปนสิง่ ทีส่ าํ คัญในกระบวนการสังเคราะหดว ยแสง ของพืช ทําใหพืชสรางอาหารได และในกระบวนการนี้พืชจะปลอยแกสออกซิเจน ออกมาสูบรรยากาศ ซึ่งเปนแกสที่จําเปนในการดํารงชีวิตของสิ่งมีชีวิตตางๆ 2 ออกกําลังกายอยางสมํ่าเสมอ เพื่อชวยใหปอดขยายตัวไดเต็มที่ ทําให สามารถรับแกสออกซิเจนเขามาในรางกายไดมาก เพื่อนํามาแลกเปลี่ยนกับแกส คารบอนไดออกไซด และขับออกมานอกรางกายไดมากเชนกัน

8

คูมือครู

ขอสอบเนน การคิด แนว O-NET

ขอใดเปนพฤติกรรมที่เปนผลดีตอระบบขับถายแกสคารบอนไดออกไซด 1. ออกกําลังกายทุกวัน 2. กินอาหารที่มีแคลเซียมมาก 3. ไมออกกําลังกายที่ผาดโผน 4. สวมใสเสื้อผาที่ไมรัดเกินไป วิเคราะหคําตอบ การออกกําลังกายทุกวัน จะทําใหปอดแข็งแรง และสามารถทํางานไดอยางมีประสิทธิภาพ ซึ่งในที่นี้ คือ ทําหนาที่ ขับถายแกสคารบอนไดออกไซดออกจากรางกาย ดังนั้น ขอ 1. จึงเปน

คําตอบที่ถูก

กระตุนความสนใจ

สํารวจคนหา

Engage

Explore

อธิบายความรู อธิบExplain ายความรู

ขยายความเขาใจ

ตรวจสอบผล

Explain

Expand

Evaluate

อธิบายความรู

1. ครูตั้งประเด็นคําถาม • นักเรียนเคยสังเกตหรือไมวา การที่นักเรียน มีเหงื่อออกนั้น มีสาเหตุมาจากอะไร (แนวตอบ สาเหตุที่ทําใหเหงื่อออกมีหลาย สาเหตุ เชน ภาวะทางอารมณ ตกใจ กลัว ตื่นเตน การระบายความรอนออกจาก รางกายเมื่อรางกายมีอุณหภูมิสูงขึ้นจาก การออกกําลังกาย หรืออากาศรอนอบอาว เปนตน) 2. ครูนําภาพผิวหนังและบัตรคํา “เหงื่อ” ที่ถาม นักเรียนไปในตอนแรกออกมา แลวถามนักเรียน วา เหงื่อถูกขับออกมาทางผิวหนังไดอยางไร (ตอบ เหงื่อจะถูกขับออกมาทางรูเหงื่อ เหงื่อเกิดจากเลือดนําของเสียมายังตอมเหงื่อ ตอมเหงื่อก็จะกรองของเสียออกจากเลือด และถูกลําเลียงไปตามทอจนถึงรูเหงื่อและ ถูกขับออกมา) 3. ครูอธิบายความรูเพิ่มเติมอวัยวะที่เกี่ยวของกับ ระบบขับถายเหงื่อ และการทํางานของระบบ ขับถายเหงื่อ จากนั้นใหแตละกลุมบันทึก ความเขาใจระบบขับถายเหงื่อลงในสมุด

๒. ระบบขับถ่ายเหงื่อ

ระบบขับถ่ายเหงือ่ ท�าหน้าทีส่ กัดน�า้ และเกลือแร่ทรี่ า่ งกายไม่ตอ้ งการแล้ว ออกจากร่างกายในรูปของเหงื่อ

อวัยวะที่เกี่ยวข้องกับระบบขับถ่ายเหงื่อ ได้แก่ ผิวหนังชั้นนอก หรือหนังก�าพร้า เป็นผิวหนังที่อยู่ด้านบนสุด มีรูเปิดที่ ผิวหนัง เรียกว่า รูเหงื่อ

ผิวหนังชั้นใน หรือหนังแท้ เป็นชั้นผิวหนังที่ประกอบไปด้วย ต่อมไขมัน ต่อมเหงือ่ ปลายประสาท และเส้นเลือดฝอยมากมาย

1 ต่อมเหงื่อ เป็นอวัยวะที่ส�าคัญที่สุดของระบบนี้ ต่อมเหงื่ออยู่ใต้ผิวหนัง กระจายอยู่ทั่ว ร่างกาย รอบต่อมเหงือ่ จะมีเส้นเลือดฝอย มากมาย บริเวณที่มีต่อมเหงื่อมาก เช่น ใต้รักแร้ ขาหนีบ เป็นต้น บริเวณ ที่มีต่อมเหงื่อน้อย เช่น ใบหน้า เป็นต้น ต่อมเหงื่อจะท�าหน้าที่ขับของเสียที่ปน อยู่ในกระแสเลือดออกมาในรูปของเหงื่อ นอกจากนี้ยังมีหน้าที่ช่วยควบคุม อุณหภูมิในร่างกายให้เป็นปกติด้วย

Explain

ผิวหนังเปนอวัยวะที่รับ2ความรู้สึกได้ และยังสร้างวิตามินดีให้ร่างกาย

http://www.aksorn.com/lib/p/hed_01 (เรื่อง ท�าไมในร่างกายจึงมีอุณหภูมิคงที่)

EB GUIDE

9

ขอสอบเนน การคิด แนว O-NET

ระบบในขอใดที่จะตองทํางานหนักขึ้นเมื่อเรามีการออกกําลังกาย 1. ระบบขับถาย 2. ระบบสืบพันธุ 3. ระบบประสาท 4. ระบบยอยอาหาร

วิเคราะหคําตอบ ขณะออกกําลังกาย อุณหภูมิของรางกายจะเพิ่มขึ้น ทําใหรางกายมีการขับเหงื่อออกมาเพื่อระบายความรอนออกจากรางกาย ดังนั้น ขอ 1. จึงเปนคําตอบที่ถูก

นักเรียนควรรู 1 ตอมเหงื่อ มีประมาณ 2-4 ลานตอม กระจายอยูทั่วรางกาย มีมากที่สุด บริเวณฝามือและฝาเทา โดยปกติรางกายจะหลั่งเหงื่อประมาณ 10 ลิตร ตอวัน แตอาจแตกตางกันไปไดในแตละบุคคล และปริมาณเหงื่อที่ถูกขับออกมาจะเกิดขึ้น ไดที่อุณหภูมิประมาณ 32 องศาเซลเซียส 2 วิตามินดี รางกายไดรับวิตามินดีจากการสรางขึ้นเองของผิวหนัง เมื่อผิวหนัง ไดรับแสงแดดที่มีรังสีอุลตราไวโอเลตชนิดบี (UVB) ไปเปลี่ยนสารคลอเรสเตอรอล ใตผิวหนังใหไปเปนวิตามินดีซึ่งมีประโยชนตอรางกาย

คูมือครู

9

กระตุนความสนใจ

สํารวจคนหา

Engage

Explore

อธิบายความรู

อธิบายความรู อธิบExplain ายความรู

ขยายความเขาใจ

ตรวจสอบผล

Explain

Expand

Evaluate

Explain

1. ครูอธิบายความรูเพิ่มเติมการทํางานของระบบ ขับถายเหงือ่ วา ตอมเหงือ่ แบงไดเปน 2 ชนิด คือ • ตอมเหงื่อเล็กๆ มีอยูที่ผิวหนังทั่วไปทุกแหง ของรางกาย ยกเวนริมฝปากและอวัยวะ สืบพันธุบางสวน สรางและขับถายเหงื่อ ออกมาตลอดเวลา • ตอมเหงื่อใหญ มีอยูบริเวณใตรักแร ชองหู รอบหัวนม รอบสะดือ อวัยวะสืบพันธุบ างสวน สวนนอกจมูก ทํางานตอบสนองตอการ กระตุนทางจิตใจ สารที่ขับออกจากตอมนี้ มักมีกลิ่นที่เราเรียกวา “กลิ่นตัว” 2. ครูถามนักเรียนวา เมื่อมีเหงื่อออกมานักเรียน ทําอยางไร ใหนักเรียนชวยกันตอบ 3. ใหนักเรียนรวมกันอธิบายการดูแลระบบ ขับถายเหงื่อ ใหแตละกลุมจดบันทึกลงในสมุด

๑) การท�างานของระบบขับถ่ายเหงื่อ เริ่มจากต่อมเหงื่อที่อยู่ใต้

ผิวหนังจะสกัดของเสียทีป่ นอยู่ในกระแสเลือด ซึง่ อยู่ในเส้นเลือดฝอยทีอ่ ยูบ่ ริเวณ รอบๆ ต่อมเหงือ่ ออกมาในรูปของเหงือ่ แล้วไหลออกมาตามท่อเล็กๆ และซึมออก ตามรูเหงือ่ ซึง่ เป็นรูเปิดทีผ่ วิ หนัง ของเสียในเหงือ่ ทีอ่ อกมานีจ้ ะประกอบไปด้วยน�า้ ๙๙ เปอร์เซ็นต์ และสารอื่นๆ อีก ๑ เปอร์เซ็นต์ เป็นพวกเกลือโซเดียมคลอไรด์ ยูเรีย แอมโมเนีย กรดอะมิโน น�้าตาล และกรดแล็กติก เหงื่อ

1

ออกจากรูเหงื่อระเหยไป

รูเหงื่อ

เป็นทางระบายของเหงื่อ

ต่อมเหงื่อ

ประกอบไปด้วยท่อเล็กๆ ขดไปมา รอบท่อมีกลุ่ม เส้นเลือดฝอยพันอยู่ การกรองของเสียออก จากเลือด จะเกิดที่ต่อมนี้ การดูแลรักษาผิวหนังให้สะอาด จะช่วยขับถ่ายเหงื่อได้ดี

๒) การดูแลระบบขับถ่ายเหงื่อ ควรปฏิบัติ ดังนี้

(๑) อาบน�้าและฟอกสบู่ เพื่อช�าระล้างร่างกายให้สะอาดทุกวัน

(๒) สวมใส่เสื้อผ้าที่สะอาดและระบายอากาศได้ดี

(๓) กินอาหารที่มีประโยชน์ต่อร่างกาย

(๔) ออกก�าลังกายอย่างสม�่าเสมอ จะช่วยท�าให้ของเสียถูกขับออก มาทางเหงื่อได้ดีขึ้น 10

เกร็ดแนะครู ครูใหนักเรียนสังเกตวา เมื่อเวลาที่เรามีเหงื่อออกมักจะมีคราบสีขาวติดบนเสื้อ คราบสีขาวนั้นคืออะไร และมีผลอยางไรตอตัวนักเรียน แลวครูอธิบายเพิ่มเติมวา ในเหงื่อมีโซเดียมและโพแทสเซียม ซึ่งเปนสารประเภทเกลือ คราบสีขาวที่ติดบนเสื้อ จึงเปนคราบเกลือที่เกิดจากเหงื่อ ทําใหเสื้อดูไมนามองและดูสกปรก

นักเรียนควรรู 1 ออกจากรูเหงื่อระเหยไป การระเหยของเหงื่อเปนการปรับระดับอุณหภูมิของ รางกายโดยความรอนจะถูกระบายออกมาพรอมกับเหงื่อ เพราะเหตุนี้เราจึงรูสึกเย็น เมื่อลมพัดมาโดนรางกายของเราในขณะที่เหงื่อของเราออก

10

คูมือครู

ขอสอบเนน การคิด แนว O-NET

ใครปฏิบัติตนในการดูแลระบบขับถายเหงื่อไดเหมาะสมที่สุด 1. โดงไมกินอาหารรสจัด 2. ตอยทาแปงหลังอาบนํ้า 3. หนอยใสเสื้อผาฝายที่มีเนื้อบางเมื่ออากาศรอน 4. ปุมใชผลิตภัณฑระงับกลิ่นกายทารักแรทุกวัน วิเคราะหคําตอบ การสวมเสื้อผาฝายที่มีเนื้อบางขณะอากาศรอนจะทําให ระบายอากาศไดดี และทําใหเหงื่อระเหยไดเร็ว ดังนั้น ขอ 3. จึงเปน

คําตอบที่ถูก

กระตุนความสนใจ

สํารวจคนหา

Engage

Explore

อธิบายความรู อธิบExplain ายความรู

ขยายความเขาใจ

ตรวจสอบผล

Explain

Expand

Evaluate

อธิบายความรู

Explain

1. ครูถามนักเรียนวา • นักเรียนคิดวา อวัยวะใดที่เกี่ยวของกับ ระบบขับถายปสสาวะบาง (ตอบ ไตและกระเพาะปสสาวะ) 2. ครูนําภาพไตและบัตรคํา “ปสสาวะ” ที่ถาม นักเรียนไปในตอนแรกออกมา แลวถาม นักเรียนวา ปสสาวะถูกขับออกมาทางไต ไดอยางไร (ตอบ ปสสาวะจะถูกขับออกมาทางทอปสสาวะ ที่ตอกับกระเพาะปสสาวะ โดยไตจะกรอง ของเสียออกจากเลือด และรางกายจะดูดซึม ของเหลวที่กรองไดบางสวนไปใชประโยชน สวนสารที่ไมมีประโยชนและนํ้าบางสวนจะถูก ขับออกมาในรูปของปสสาวะ แลวถูกสงมายัง กระเพาะปสสาวะ เพื่อรอการขับออกมา) 3. ครูอธิบายความรูเพิ่มเติมระบบขับถาย ปสสาวะ และการทํางานของระบบขับถาย ปสสาวะ จากนั้นใหแตละกลุมบันทึกความ เขาใจระบบขับถายปสสาวะลงในสมุด

๓. ระบบขับถ่ายปัสสาวะ

ระบบขับถ่ายปัสสาวะ ท�าหน้าที่กรองของเสียออกจากกระแสเลือด และขับออกนอกร่างกายในรูปของปัสสาวะ

อวัยวะที่ส�าคัญในระบบขับถ่ายปัสสาวะ ได้แก่ 1 ไต

เป็นอวัยวะที่ส�าคัญที่สุดในระบบขับถ่าย ปัสสาวะ มีรูปร่างคล้ายเมล็ดถั่วแดง ขนาดประมาณเท่าก�ามือ มีสีน�้าตาล แกมแดง

กรวยไต

มีลักษณะเป็นเส้นๆ มารวมกันคล้ายกรวย เป็นทางผ่านให้ปัสสาวะไหลมารวมกัน และช่วยกรองเอาเกลือและสารที่เป็นพิษ ออกมา

ท่อไต

เป็นท่อเล็กๆ และมีผนังหนา ท�าหน้าที่เป็น ทางผ่านของน�า้ ปัสสาวะลงสูก่ ระเพาะปัสสาวะ

กระเพาะปัสสาวะ

อยู่ตอนล่างของช่องท้อง ต่อจากปลาย ท่อไต ที่ปลายกระเพาะปัสสาวะจะมี ท่อยื่นออกมา เรียกว่า ท่อปสสาวะ กระเพาะปัสสาวะของคนเราสามารถ บรรจุน�้าปัสสาวะได้ประมาณ ๑.๕ ลิตร

ไตมีหน้าที่ขับถ่ายของเสียและกําจัดนํ้าส่วนเกิน ออกจากร่างกาย ซึ่งเปนการช่วยรักษาภาวะสมดุล ภายในร่างกาย

http://www.aksorn.com/lib/p/hed_01 (เรื่อง หน้าที่ของไต)

EB GUIDE

11

ขอสอบเนน การคิด แนว O-NET

นุชมีอาการปสสาวะกะปริดกะปรอย ปวดปสสาวะบอยแตปส สาวะไมออก เธอจึงไปใหหมอตรวจ ซึ่งหมอก็ไดบอกใหเธอปรับเปลี่ยนพฤติกรรมในการ ปสสาวะ นุชมีอาการเจ็บปวยเกี่ยวกับอวัยวะใด ระบบใด และเธอตอง ปรับเปลี่ยนพฤติกรรมอยางไร (เลือกคําตอบจากกลุมที่ 1, 2 และ 3) คําตอบกลุมที่ 1 ที่ อวัยวะ

คําตอบกลุมที่ 2 ที่ ระบบ

ที่

1

ตับ

1

ขับถาย

A

2 3

กระเพาะปสสาวะ ทวารหนัก

2 3

หายใจ สืบพันธุ

B C

คําตอบกลุมที่ 3 พฤติกรรม ไมกินอาหาร รสหวานจัด ไมกินอาหารที่ไมสุก ไมกลั้นปสสาวะ

วิเคราะหคําตอบ นุชมีอาการเจ็บปวยจากการปสสาวะ ดังนั้นอวัยวะที่ เกี่ยวของควรเปนกระเพาะปสสาวะ ซึ่งเกี่ยวของกับระบบขับถาย อาการ ดังกลาวเปนอาการของกระเพาะปสสาวะอักเสบ ซึ่งอาจเกิดจากการกลั้น ปสสาวะ นุชจึงควรปรับเปลี่ยนพฤติกรรมโดยการไมกลั้นปสสาวะเมือ่ รูส กึ ปวด ดังนัน้ คําตอบทีถ่ กู คือ กลุม ที่ 1-2, กลุม ที่ 2-1 กลุม ที่ 3-C

เกร็ดแนะครู ครูอาจกระตุนความสนใจโดยการทดลองนําขวดพลาสติกตัดกนออก เปดฝาขวด นําผาขาวบางปดที่ปากขวดและมัดไวไมใหผาหลุด นําขวดไปวางควํ่า บนปากแกวใส นํากรวด ดิน หรือทรายมาใสลงในขวด จากนั้นใหนํานํ้าเสียหรือนํ้า ที่มีลักษณะขุนมาเทลงในขวด แลวใหนักเรียนสังเกตนํ้าที่อยูในแกว แลวถาม นักเรียนวา ขวดเปรียบไดกับอวัยวะใดในระบบขับถายปสสาวะ

นักเรียนควรรู 1 ไต นอกจากจะมีหนาที่กรองของเสียออกจากรางกายแลว ยังมีหนาที่สราง ฮอรโมนกระตุนการสรางเม็ดเลือดแดง และสรางวิตามินดี เพื่อควบคุมการสราง สมดุลของแคลเซียม

คูมือครู

11

กระตุนความสนใจ

สํารวจคนหา

Engage

Explore

อธิบายความรู

อธิบายความรู อธิบExplain ายความรู

ขยายความเขาใจ

ตรวจสอบผล

Explain

Expand

Evaluate

Explain

1. ใหนักเรียนอานขอมูลจากหนังสือเรียน หนา 12 แลวรวมกันสรุปการทํางานของระบบขับถาย ปสสาวะอีกครั้งหนึ่ง 2. ใหนักเรียนรวมกันยกตัวอยางการดูแลระบบ ขับถายปสสาวะในชีวิตประจําวัน 3. ครูตั้งคําถามวา • ถานักเรียนปวดปสสาวะขณะที่ครูกําลัง สอนอยู นักเรียนควรทําอยางไร เพราะอะไร (แนวตอบ ขออนุญาตครูไปหองนํ้าทันที เพราะถาเรากลั้นปสสาวะเปนเวลานาน จะทําใหกระเพาะปสสาวะอักเสบได) • ถานักเรียนรูสึกวาเกิดอาการผิดปกติขณะ ขับถายปสสาวะ นักเรียนควรทําอยางไร (แนวตอบ บอกพอแม เพื่อใหทานพาไป พบแพทย)

1

๑) การท�างานของระบบขับถ่ายปัสสาวะ มีดังนี้ ๑

ไตกรองของเสียออกมาจากเลือด ในรูปของปัสสาวะ

๒ น�า้ ปัสสาวะไหลไปรวมกันทีก่ รวยไต ไหลผ่านท่อไตและไหลไปเก็บสะสม ไว้ในกระเพาะปัสสาวะ ๓

เมื่อปัสสาวะมีปริมาณมาก ผนังกระเพาะปัสสาวะจะยืดหดตัว กระตุ้นให้เรารู้สึกปวดปัสสาวะ เมื่อกระเพาะปัสสาวะหดตัวก็จะ ขับปัสสาวะออกมานอกร่างกาย

ปสสาวะจะมีปริมาณมากหรือน้อย ขึ้นอยู่กับร่างกาย ต้องการรักษานํา้ ไว้ หรือกําจัดนํา้ ออกจากร่างกายเท่าใด

๒) การดูแลระบบขับถ่ายปัสสาวะ เราควรปฏิบัติ ดังนี้

(๑) ไม่ 2 กินอาหารที่มีรสเค็มจัด เพราะท�าให้ไตท�างานหนัก และอาจ ท�าให้เป็นโรคไตได้ 3

(๒) ไม่ควรกลัน้ ปัสสาวะนานๆ เพราะจะท�าให้กระเพาะปัสสาวะอักเสบ

(๓) ดื่มน�้าสะอาดมากๆ อย่างน้อยวันละ ๖-๘ แก้ว เพื่อช่วยให้ไต ท�างานได้ดี

(๔) ท�าความสะอาดร่างกายและบริเวณอวัยวะเพศให้สะอาดอยู่เสมอ

(๕) เมื่อเกิดอาการผิดปกติในการขับถ่ายปัสสาวะ เช่น ขับถ่ายปัสสาวะกะปริดกะปรอย ปวดปัสสาวะแต่ขับถ่ายปัสสาวะไม่ออก มีเลือดปนออกมากับปัสสาวะ รู้สึกเจ็บอวัยวะเพศขณะขับถ่ายปัสสาวะ เป็นต้น ควรรีบบอกผู้ปกครองให้พาไปพบแพทย์ทันที 12 ● ● ●

นักเรียนควรรู 1 ปสสาวะ สีของปสสาวะโดยปกติจะมีสีเหลืองออนๆ ถาหากมีสีที่แตกตาง ไปจากนี้ อาจเกิดความผิดปกติได ซึ่งเกิดจากหลายสาเหตุ เชน การดื่มนํ้านอย เกินไป สีปสสาวะก็อาจเปนสีเหลืองเขมได 2 โรคไต เปนโรคที่เกิดจากความผิดปกติของไตในการทํางานเพื่อขับถาย ของเสียออกจากรางกาย และรักษาความสมดุลของเกลือและนํ้าในรางกาย โรคไต ที่พบบอย เชน ไตวาย ไตอักเสบ เปนตน 3 กระเพาะปสสาวะอักเสบ เปนอาการอักเสบของกระเพาะปสสาวะ สาเหตุ เกิดจากเชื้อแบคทีเรียเขาไปในกระเพาะปสสาวะ เนื่องจากการกลั้นปสสาวะนานๆ ทําใหเชื้อแบคทีเรียไมถูกกําจัดออกไปทางปสสาวะ

12

คูมือครู

●

กิจกรรมสรางเสริม ใหนักเรียนเขียนแสดงลําดับขั้นตอนของการทํางานของระบบขับถาย ปสสาวะ

กิจกรรมทาทาย ใหนักเรียนสืบคนโรคที่เกิดกับระบบขับถายปสสาวะ จากนั้นนําขอมูล มาจัดปายนิเทศ

กระตุนความสนใจ

สํารวจคนหา

Engage

Explore

อธิบายความรู อธิบExplain ายความรู

ขยายความเขาใจ

ตรวจสอบผล

Explain

Expand

Evaluate

อธิบายความรู

Explain

1. ครูถามนักเรียนวา นักเรียนจําไดหรือไมวา จากการเรียนระบบยอยอาหาร เมื่ออาหาร ถูกยอยแลว สารอาหารจะถูกนําไปใช ประโยชน สวนกากอาหารที่ไมไดใชประโยชน จะถูกขับออกมาในรูปของอะไร (ตอบ อุจจาระ) 2. ครูอธิบายความรูเพิ่มเติมระบบขับถายอุจจาระ และการทํางานของระบบขับถายอุจจาระ จากนั้นใหแตละกลุมจดบันทึกความเขาใจ ระบบขับถายอุจจาระลงในสมุด 3. ครูถามนักเรียนวา • ถานักเรียนไมไดขับถายอุจจาระหลายวัน ติดตอกัน ผลจะเปนอยางไร (ตอบ ถาไมไดขับถายอุจจาระหลายวัน ติดตอกัน จะทําใหเกิดอาการทองผูก ขับถายลําบาก เนื่องจากกอนอุจจาระแข็ง เพราะลําไสใหญ จะดูดซึมนํ้ากลับเขาสู รางกาย อาจทําใหเปนโรคริดสีดวงทวารได) 4. ครูและนักเรียนชวยกันสรุปการดูแลระบบ ขับถายอุจจาระ และจดบันทึกไว

1

๔. ระบบขับถ่ายอุจจาระ

ระบบขับถ่ายอุจจาระ ท�าหน้าที่ขับกากอาหารที่เหลือจากการย่อยออก จากร่างกายในรูปอุจจาระ อวัยวะส�าคัญในระบบขับถ่ายอุจจาระ ได้แก่ ล�าไส้ใหญ่ เป็นล�าไส้ที่ต่อจากล�าไส้เล็ก ท�าหน้าที่ดูดซึมน�้า และเกลือแร่ออกจากกากอาหาร และขับเมือก ออกมาหล่อลื่นกากอาหารส่วนที่แข็ง ให้เคลื่อน ออกไปได้

ทวารหนัก

อยู่ตอนปลายล�าไส้ใหญ่ เป็นกล้ามเนื้อหูรูด ท�าหน้าที่เป็นทางระบายอุจจาระ กล้ามเนื้อบนผนังสําไส้ใหญ่ มีหน้าที่หดตัวเพื่อให้อุจจาระเคลื่อนที่ไปได้

๑) การท�างานของระบบขับถ่ายอุจจาระ มีความเกี่ยวข้องกับระบบ

ย่อยอาหาร ดังนี้

เมื่อล�าไส้เล็กย่อยอาหารเสร็จสิ้นแล้ว กากอาหารส่วนที่เหลือจากการ ย่อยจะเคลื่อนผ่านมาที่ล�าไส้ใหญ่ ผนังล�าไส้ใหญ่ท�าหน้าที่ดูดซึมน�้าและเกลือแร่ ออกจากกากอาหารกลับเข้าสู่ร่างกาย ท�าให้กากอาหารแข็งตัว แล้วล�าไส้ใหญ่ จะขับเมือกออกมาหล่อลื่นให้กากอาหารส่วนที่แข็งเคลื่อนที่ผ่านไปสู่ปลาย ล�าไส้ใหญ่ ซึ่งเป็นส่วนที่มีความไวต่อการสะสมของอุจจาระ เมื่ออุจจาระเข้ามา ในส่วนนี้เต็มแล้วจะท�าให้รู้สึกปวด และทวารหนักก็จะเปิดเพื่อให้อุจจาระออกมา

¤ÇÒÁÃÙŒ¤Ù‹ÊØ¢ÀÒ¾

ถ้าล�าไส้ใหญ่ดดู น�า้ ออกจากกากอาหารมากเกินไป เนือ่ งจากกากอาหารตกค้างอยู่ ในล�าไส้ใหญ่หลายวัน จะท�าให้กากอาหารแข็ง และขับถ่ายล�าบาก ซึ่งเรียกว่า ท้องผูก

13

ขอสอบเนน การคิด แนว O-NET

ถานักเรียนกลัน้ ขับถายอุจจาระเปนเวลานานๆ จะสงผลเสียตออวัยวะอืน่ หรือไม อยางไร

แนวตอบ การกลั้นอุจจาระนานๆ มีผลเสียตอระบบขับถาย รวมทั้ง อวัยวะอื่น ไดแก กระเพาะอาหาร ตับ และลําไส โดยทําใหเกิดแกสใน กระเพาะอาหาร เนื่องจากอาหารที่กินเขาไปหมักหมมและไมไดขับถายออก จึงทําใหเกิดแกส และอุจจาระที่ตกคางในลําไส อาจทําใหลําไสอักเสบ เนื่องจากอุจจาระแข็งและเกาะที่ลําไสนานจนเกิดการระคายเคือง หรืออาจ เกิดโรคมะเร็งลําไสได และตับตองทํางานหนักขึ้นเพื่อกําจัดสารพิษของ อุจจาระที่ตกคางในรางกาย

เกร็ดแนะครู ครูอาจสอนเรื่องระบบขับถายอุจจาระตอจากการสอนระบบยอยอาหาร เพื่อให นักเรียนเกิดการเชื่อมโยงขอมูลและมีความเขาใจมากยิ่งขึ้น

นักเรียนควรรู 1 อุจจาระ อุจจาระปกติจะมีสีนํ้าตาลออนจนถึงนํ้าตาลเขม มีลักษณะออนนุม สีของอุจจาระขึ้นอยูกับอาหารที่กิน แตอุจจาระปกติมักจะมีสีอยูระหวาง สีเขียว สีเหลือง สีนํ้าตาล ถาอุจจาระมีลักษณะผิดปกติ เชน มีเลือดปะปน มีสีดําสนิท มีสีขาวซีด มีมูก มีหนอง มีพยาธิ เปนตน ควรรีบไปพบแพทย

คูมือครู

13

กระตุนความสนใจ

สํารวจคนหา

อธิบายความรู

Engage

Explore

Explain

ขยายความเขาใจ

ขยายความเขาใจ Expand าใจ ขยายความเข

ตรวจสอบผล

Expand

Evaluate

Expand

1. ใหนักเรียนแตละกลุมนําขอมูลที่จดบันทึกระบบ ขับถาย มารวบรวมความรูแลวสรางสรรค ผลงานเปนคูมือความรูเรื่องระบบขับถาย สงครู 2. ใหนักเรียนทํากิจกรรมการเรียนรูตอนที่ 3 ผลงานสรางสรรค 3. ใหนักเรียนทํากิจกรรมรวบยอดที่ 1.1 ขอ 1 จากแบบวัด สุขศึกษาฯ ป.5

น�า้ และเกลือแร่ ถูกดูดซึม เข้าไปเลี้ยงส่วนต่างๆ ของร่างกาย

กากอาหารที่แข็ง

✓ แบบวัดฯ ใบงาน แบบฝกฯ สุขศึกษา ป.5 กิจกรรมรวบยอดที่ 1.1 แบบประเมินตัวช�้วัด พ 1.1 ป.5/1

ทวารหนัก

อุจจาระ

แบบประเมินผลการเรียนรูตามตัวชี้วัด ประจําหนวยที่ ๑ บทที่ ๑ กิจกรรมรวบยอดที่ ๑.๑

อุจจาระที่คั่งค้างในลําไส้ใหญ่เปนเวลานาน จะทําให้เกิดอาการท้องผูก

แบบประเมินตัวชี้วัด พ ๑.๑ ป.๕/๑ 

อธิบายความสําคัญของระบบยอยอาหารและระบบขับถายทีม่ ผี ลตอสุขภาพ การเจริญเติบโต และพัฒนาการ

ชุดที่ ๑

๒) การดูแลระบบขับถ่ายอุจจาระ เราควรปฏิบัติ ดังนี้

๓๐ คะแนน

๑ เติมขอความลงในแผนผังใหไดใจความสมบูรณ (๑๕ คะแนน) ระบบขับถาย ๑ ๓ ๒ ขับถายของเสีย ขับถายของเสีย ขับถายของเสีย แกส ของแข็ง ในรูปของ ……………. …………………. ในรูปของ …………………. ในรูปของ ของเหลว

ฉบับ

เฉลย

อวัยวะนี้ คือ ไต

………………………………

กรองของเสีย ทําหนาที่ ………………………………….

อวัยวะสําคัญในระบบนี้ ปอด คือ ……………………………………………….. แลกเปลี่ ย น ทําหนาที่ ………………………………….

แกสคารบอนไดออกไซด กับแกสออกซิเจน และขับ แกสคารบอนไดออกไซด ……………………………………………………….. ออกมาทางลมหายใจ ……………………………………………………….. ……………………………………………………….. ………………………………………………………..

ออกจากเลื อ ดในรู ป ของ อวัยวะสําคัญในระบบนี้ ปสสาวะ ลําไสใหญ คือ ……………………………………………….. อวัยวะนี้ คือ ทําหนาที่ …………………………………. ดู ด ซึ ม นํ้ า และ ตอมเหงื่อ ……………………………… เกลือแรออกจากกากอาหาร ……………………………………………………….. สกัดของเสีย ……………………………………………………….. และขับออกมาเปนอุจจาระ ทําหนาที่ …………………………………. ออกจากเลื อ ดในรู ป ……………………………………………………….. ……………………………………………………….. ของเหงื่อ ……………………………………………………….. ……………………………………………………….. ……………………………………………………….. ………………………………………………………..

(๑) ไม่กินอาหารที่มีรสจัด เช่น เผ็ดจัด เปรี้ยวจัด เป็นต้น

(๒) กินอาหารที่ปรุงสุก สะอาด และไม่กินอาหารสุกๆ ดิบๆ หรือ อาหารหมักดอง เพราะอาจท�าให้เกิดอาการท้องเสียได้

(๓) ควรกินผักและผลไม้ทกุ วัน เพราะในผักและผลไม้มเี ส้นใยซึง่ ช่วย ในการขับถ่าย ท�าให้ไม่1เกิดอาการท้องผูก

(๔) ดื่มน�้าสะอาดอย่างน้อยวันละ ๖-๘ แก้ว เพื่อช่วยท�าให้ระบบ ขับถ่าย ท�างานได้สะดวก

(๕) ควรฝึกนิสัยการขับถ่ายให้เป็นเวลา เพื่อป้องกันอาการท้องผูก

๓

áÅзÕèÊíÒ¤ÑÞËÅѧ¨Ò¡¡ÒâѺ¶‹ÒÂáÅŒÇ µŒÍ§ÅŒÒ§Á×ÍãËŒÊÐÍÒ´ à¾×èÍ»‡Í§¡Ñ¹äÁ‹ãËŒÁ×Í à»š¹áËÅ‹§á¾Ã‹àª×éÍâä¹Ð¤Ð

14

เกร็ดแนะครู ครูอธิบายความรูเพิ่มเติมเรื่องนารูเกี่ยวกับลําไสใหญวา ภายในลําไสใหญจะมี แบคทีเรียอยูมากมาย ซึ่งเปนแบคทีเรียที่ดี โดยชวยทําลายเชื้อโรคที่เปนอันตราย ชวยยอยกากอาหารใหสลายตัวมากขึ้น และสารบางอยางเมื่อสลายตัวจะทําใหเกิด แกส และแกสเหลานี้จะถูกระบายออกมาโดยการ “ผายลม”

นักเรียนควรรู 1 ดื่มนํ้า ตอนเชาหลังตื่นนอน กอนแปรงฟนใหดื่มนํ้าอุนประมาณ 3-4 แกว เพื่อ ใหนํ้าชะลางนํ้าลายที่สะสมมาตั้งแตขณะนอนหลับ ใหลงไปในระบบทางเดินอาหาร และระบบขับถาย เพราะในนํ้าลายจะมีจุลินทรียที่มีประโยชน สามารถฆาจุลินทรีย ที่มีพิษในระบบทางเดินอาหาร และชวยทําใหระบบขับถายทํางานเปนปกติ

14

คูมือครู

ขอสอบเนน การคิด แนว O-NET

ถาเราทองผูกเปนเวลานาน จะสงผลอยางไรตอรางกาย แนวตอบ ถาเราทองผูกเปนเวลานานจะสงผลเสียตอรางกาย ทําใหการ ขับถายลําบาก เกิดการระคายเคืองลําไสใหญและทวารหนัก อาจเปน โรคริดสีดวงทวารได และถาอุจจาระตกคางอยูในรางกายนาน ก็จะทําให รางกายดูดสารพิษของอุจจาระกลับเขาไปในเลือด เลือดที่มีสารพิษก็จะไป เลี้ยงสวนตางๆ ของรางกาย ทําใหเกิดกลิ่นเหม็นจากลมหายใจ เนื่องจาก ปอดกําจัดของเสียออกจากเลือด

กิจกรรมทาทาย ใหนักเรียนเขียนแผนผังความคิดแสดงการทํางานของระบบขับถายที่ สัมพันธกับระบบอื่นๆ จากนั้นนํามาจัดปายนิเทศ

กระตุนความสนใจ

สํารวจคนหา

อธิบายความรู

ขยายความเขาใจ

Engage

Explore

Explain

Expand

ตรวจสอบผล Evaluate ตรวจสอบผล Evaluate

ตรวจสอบผล

Evaluate

1. ครูตรวจสอบความถูกตองของผลงานคูมือ ความรู เรื่องระบบขับถาย 2. ครูตรวจสอบความถูกตองของแผนพับ ระบบยอยอาหารและระบบขับถาย

¡Ô¨¡ÃÃÁ¡ÒÃàÃÕ¹ÃÙŒ ตอนที่ ๑ ค�าถามชวนคิด เขียนตอบค�าถามต่อไปนี้ลงในสมุด ๑) ถ้ากระเพาะอาหารเป็นแผล จะมีผลต่อระบบย่อยอาหารอย่างไร ๒) ถ้าระบบย่อยอาหารไม่สามารถย่อยอาหารได้ จะส่งผลต่อร่างกายเราอย่างไร ๓) ระบบขับถ่าย มีการท�างานสัมพันธ์กับระบบใดบ้าง อย่างไร ๔) ระบบย่อยอาหารและระบบขับถ่าย มีการท�างานสัมพันธ์กันอย่างไร ๕) การที่ระบบย่อยอาหารและระบบขับถ่ายของเราท�างานเป็นปกติ​ิ มีผลดีอย่างไร

หลักฐานแสดงผลการเรียนรู 1. แผนภาพระบบยอยอาหาร 2. คูมือความรู เรื่องระบบขับถาย 3. แผนพับระบบยอยอาหารและระบบขับถาย

ตอนที่ ๒ ชวนคิด ชวนท�า (ผลการปฏิบัติกิจกรรมขึ้นอยูกับดุลยพินิจของครูผูสอน) ๑. ดูภาพอวัยวะที่ก�าหนด แล้วบันทึกข้อมูลตามตัวอย่างลงในสมุด อวัยวะนี้ คือ กระเพาะอาหาร อยู่ในระบบ ย่อยอาหาร ………………………………………………………………. มีหน้าที่ ย่อยอาหาร …………………………………………………………………….. …………………………………………………………..

๑)

๒)

๓)

๔)

๒. แบ่งกลุ่ม ให้แต่ละกลุ่มร่วมกันอภิปรายว่า ระบบการท�างานของร่างกายระบบใด มีความส�าคัญมากที่สุด เพราะเหตุใด และระบบการท�างานของร่างกายนั้นสัมพันธ์ กับระบบการท�างานอื่นอย่างไรบ้าง ตอนที่ ๓ ผลงานสร้างสรรค์ (ผลการปฏิบัติกิจกรรมขึ้นอยูกับดุลยพินิจของครูผูสอน) แบ่งกลุ่ม ให้แต่ละกลุ่มจัดท�าแผ่นพับที่ให้ข้อมูลการดูแลระ ลระบบย่ บบย่อยอาหารและระบบ ขับถ่าย โดยแต่ละกลุม่ ช่วยกันสืบค้นข้อมูลเพิม่ เติม ออกแบบแผ่นพับและจัดภาพประกอบ ให้ดูน่าสนใจ และผลัดกันออกมาน�าเสนอผลงาน

15 เฉลย กิจกรรมการเรียนรู ตอนที่ 1 คําถามชวนคิด 1) ตอบ ถากระเพาะอาหารเปนแผล จะทําใหเกิดความผิดปกติตอระบบยอยอาหารตามมา คือ มีลมในกระเพาะอาหาร เนื่องจากการยอยอาหารไมดี มีเลือดออกในกระเพาะอาหาร เพราะนํ้ายอยกัดแผลในกระเพาะอาหาร เปนตน 2) ตอบ ถาระบบยอยอาหารไมสามารถยอยอาหารได จะทําใหรางกายไมมีสารอาหารและพลังงานเขาไปเลี้ยง รางกายทํางาน ผิดปกติ การเจริญเติบโต และพัฒนาการไมเปนไปตามวัย 3) ตอบ ระบบขับถายอุจจาระทํางานสัมพันธกับระบบยอยอาหาร เมื่อระบบยอยอาหารยอยอาหารแลว กากอาหารจะถูกขับ ออกมาทางทวารหนัก และระบบขับถายแกสคารบอนไดออกไซดทํางานสัมพันธกับระบบหายใจ โดยทําหนาที่แลกเปลี่ยน แกสออกซิเจน และแกสคารบอนไดออกไซด รางกายนําแกสออกซิเจนไปใชและขับแกสคารบอนไดออกไซดออกมา 4) ตอบ ระบบยอยอาหารทํางานสัมพันธกับระบบขับถายอุจจาระ โดยการยอยอาหารจนเหลือกากอาหาร สงตอให ระบบขับถาย ขับกากอาหารออกจากรางกายในรูปของอุจจาระ 5) ตอบ มีผลดี คือ รางกายไดรับสารอาหารจากการยอยอาหาร เพื่อนําเขาไปเลี้ยงรางกายใหเจริญเติบโต ระบบในรางกาย ทํางานปกติ และของเสียที่รางกายไมตองการก็จะถูกขับออกทางระบบขับถาย ทําใหรางกายไมไดรับผลเสียจากสารพิษที่ ตกคาง ระบบในรางกายก็จะทํางานเปนปกติ คูมือครู

15