07 gyanamrit jul 15 by Gyanamrit

Dece=le-met®eer

MegYeeMeer<e

YetlekeÀeue keÀes YetueW (mecHeeokeÀer³e)4  mJeemL³e ceW ngDee megOeej.........6  ³eesie ceW [tyeer jnleer Leer ..........7  F&MJejer³e keÀejesyeej ceW ...........9  yeeyee keÀnles (keÀefJelee) .........11  `De®eevekeÀ' keÀe Heeþ ³eeo .....12  efJe®eejeW keÀes efceueer veF& efoMee ...13  Debie-mebie jKelee ntB yeeyee keÀes ..13  meecevee keÀjves keÀer MeefkeÌle ......14  pesue ceW me®®eer Meeeqvle..........16  ogKeeW keÀe Deble nes ie³ee ........17  ítìe 51 meeue Hegjevee ogJ³e&meve .18  yengle leæ[Heer Leer He´Yeg kesÀ efueS ..19  YeieJeeve kesÀ DeeosMe keÀe .......20  ®euees DeHeves Jeleve (keÀefJelee) ...21  ceOegyeve keÀe leì nes ...........22  nj Heue mene³ekeÀ yeeyee........23  Þes<þ Yeei³e keÀe DeeOeej .......24  ceve keÀer mewj ..................26  De®íer mees®e nw De®ís .........27  peeie Heæ[es... (keÀefJelee) .......29  meef®e$e mesJee mecee®eej .........30  Oew³e& mes meceeOeeve..............32  iee jne nw jesce-jesce...........33  Henues ®ewefkebÀie efHeÀj HewefkebÀie.....34 meom³elee MegukeÀ 

%ee ve meeiej HejceefHelee Hejceelcee efMeJe leLee DeeefoosJe He´peeefHelee ye´ïee Üeje efoS ieS Decetu³e %eeve-ceesefle³eeW Üeje peve-peve keÀe DeueewefkeÀkeÀ Íe=bieej keÀjves Jeeueer %eeveece=le Heef$ekeÀe %eeve-mesJee kesÀ 50 Je<e& Hetjs keÀj ®egkeÀer nw~ Heéfleefove keÀe³e&J³eJenej ceW Deeles-Deeles ceeveJeelcee kesÀ cetue iegCe peye Oetefceue nesves ueieles nQ lees %eeveoeef³eveer, iegCeoeef³eveer, MeefkeÌleoeef³eveer `%eeveece=le' Gme Oetue keÀes nìekeÀj Deelcee keÀes veF& ®ecekeÀ Heóeve keÀjleer nw~ peerJeve-HeLe keÀes megiece, mejme Deewj meHeÀue yeveeves kesÀ efueS %eeve-³eesie kesÀ veJeerve jnm³e mHe<ì keÀjleer nw~ meceepe ceW veweflekeÀlee Deewj DeeO³eeeqlcekeÀlee keÀe DeueKe peieeles ngS, efveyee&Oe Deeies yeæ{les jnves kesÀ efueS Gcebie-Glmeen kesÀ HebKe Heóeve keÀjleer nw~ %eeve ªHeer Deew<eefOe mes meyekeÀes efvejesie yeveeves Jeeueer Fme Heef$ekeÀe keÀes meYeer jepe³eesieer YeeF&-yenveW ieeBJe, Menj, ieueer, ceesnuues lekeÀ HengB®eeves keÀer mesJee DeLekeÀ neskeÀj keÀjles jnles nQ Deewj Deeies Yeer keÀjles jnWies, ³ener cesjer MegYekeÀecevee nw~ pees YeeF&-yenveW veJeerve ceveve-ef®evleve keÀj %eeve kesÀ uesKe Yespeles nQ, pees FmekesÀ ªHe keÀes efveKeejles nQ, pees Fmes peve-peve lekeÀ HengB®eeles nQ Deewj pees Fmes Heæ{keÀj DeHeves Heg©<eeLe& keÀes Gæ[leer keÀuee keÀer Deesj ues peeles nQ Gve meyekeÀes ceQ yeOeeF& osleer ntB~ Je<e& 2015-2016 kesÀ efueS mvesner HeeþkeÀeW kesÀ efueS cesje ³ener MegYe mevosMe nw efkeÀ yeerleer yeele keÀe keÀYeer ef®evleve ve ®eues, nj mebkeÀuHe Meg×, Meevle, Þes<þ Deewj ¢æ{ nes, nj Deelcee kesÀ Heéfle keÀu³eeCe YeeJe jns, He´Àe]Keefoue yeve nj HeefjeqmLeefle ceW De®eue-De[esue, SkeÀjme jn mesJee keÀjles jnW~ yeeHeoeoe Deewj nce meyekeÀer ³en H³eejer Heef$ekeÀe efoveeWefove Gvveefle keÀes Heeleer ngF& %eeve kesÀ F$e mes efJeMJe keÀes KegMeyetoej yeveeleer jns~ FvneR MegYekeÀeceveeDeeW kesÀ meeLe yeer.kesÀ.peevekeÀer

Yeejle %eeveece=le Jeu[& efjv³egDeue efJeosMe %eeveece=le Jeu[& efjv³egDeue

Jeeef<e&keÀ DeepeerJeve 100 /- 2,000/100/- 2,000/1,000 /- 10,000/1,000/- 10,000/-

MegukeÀ kesÀJeue `%eeveece=le' DeLeJee `o Jeu[& efjv³egDeue' kesÀ veece mes [^eHeÌì ³ee ceveerDee@[&j Üeje Yespeves nsleg Helee nwmebHeeokeÀ, DeesceMeeefvle efHe´befìbie He´sme, %eeveece=le YeJeve, MeeefvleJeve- 307510 (Deeyet jes[) jepemLeeve~

MegukeÀ kesÀ efueS mecHeke&À keÀjsW 09414006904, 09414423949 hindigyanamrit@gmail.com

mecHeeokeÀer³e ..



YetlekeÀeue keÀes YetueW SkeÀ yeej SkeÀ keÀefJe keÀneR pee jne Lee, GmekesÀ neLe ceW

mJejef®ele keÀefJeleeDeeW keÀer [e³ejer Leer~ De®eevekeÀ yejmeele Dee ieF&, íelee Lee veneR, Gmeves Yeerieves mes ye®eeves kesÀ efueS [e³ejer Heeme kesÀ ogkeÀeveoej keÀes os oer Deewj keÀne, keÀue DeekeÀj ues uetBiee~ Deieues efove Dee³ee lees osKee, ogkeÀeveoej GmekesÀ Hevves HeÀeæ[keÀj, Hegefæ[³ee yeveekeÀj ie´enkeÀeW keÀes os jne nw~ keÀefJe nwjeve! yeesuee, ³en keÌ³ee keÀj jns nes? ogkeÀeveoej ves keÀne, ceQ YeguekeÌkeÀæ[ ntB, Yetue ie³ee efkeÀ ³en DeeHekeÀer [e³ejer nw Hej ef®evlee ve keÀjW, efueKes ieS yeskeÀej Hevves ner HeÀeæ[s nQ, keÀesjs Hevves meejs megjef#ele nQ~ keÀefJe Hej keÌ³ee yeerleer nesieer? GmekesÀ efueS lees efueKes ngS Hevves ner GmekeÀer oewuele Leer~ DeeF³es, nce DeHeves ceve kesÀ HevveeW keÀes ®eskeÀ keÀjW, nceW keÀewve-mes efHe´³e nQ? pees efueKes pee ®egkesÀ nQ Jees ³ee DeYeer pees efueKeves yeekeÀer nQ? nce keÀewve-mes HeÀeæ[vee ®eenles nQ Deewj keÀewve-mes jKevee ®eenles nQ? efveefM®ele ner ceeveJe peerJeve leYeer Deeies yeæ{ mekeÀlee nw peye Jen efueKes ngDeeW keÀes HeÀeæ[ [eues Deewj Keeueer HevveeW Hej He´Yeg-He´sce keÀer veF& Fyeejle efueKes~ cegoe& Ieìvee kesÀ nmle#esHe mes ye®eW Heemì keÀer keÀìg mce=efle³eeB nceejer Jele&ceeve keÀer KegefMe³eeW kesÀ efueS yeeOekeÀ yeve peeleer nQ~ ³eefo nce GvnW vee YetueW, efvejvlej ceve ceW mecYeeues jKeW lees nce DeHeves ceW keÀesF& yeoueeJe veneR uee mekeÀles keÌ³eeWefkeÀ nceeje ceve ve³ee mees®eves keÀer yepee³e SkeÀ efIemeer-efHeìer, J³eLe& mees®e mes yebOe peelee nw~ Hegjeveer keÀìg yeele keÀes yeej-yeej mees®eves keÀe DeLe& nw efkeÀ nceves YetlekeÀeue keÀer cegoe& Ieìvee keÀes Fme yeele keÀe jemlee os efo³ee efkeÀ Jen nceejs Deepe Deewj keÀue oesveeW keÀes Kejeye keÀjs~ nce meeJeOeeve nes peeSB, SkeÀ cegox keÀes DeHeves peerJeve ceW nmle#esHe ve keÀjves oW~ SkeÀ Heeræ{er keÀer ieueleer keÀes Deieueer Heeræ{er lekeÀ ve {esSB ceeve ueerefpeS, keÀesF& Ssmee yeeuekeÀ nceejs DeeefÞele nw 4

efpemekesÀ ceelee-efHelee ves keÀYeer nceW keÀæ[Jes yeesue yeesues Les~ Yeues ner HeefjeqmLeefle HećeeCe Gme ye®®es keÀes nceejer Deewj nceW GmekeÀer ]peªjle nw Hej ³eefo nceves mebkeÀuHeeW ceW mes GmekesÀ efHelee kesÀ yeesues keÀæ[Jes yeesue ªHeer kebÀkeÀj keÀer mce=efle Deewj GmekeÀer oesnjeF& keÀes meceeHle veneR efkeÀ³ee lees Gme ye®®es keÀes keÀYeer Yeer efoue mes mJeerkeÀej veneR keÀjWies~ ve ®eenles Yeer Gmes veHeÀjle keÀer ¢eq<ì mes osKeWies~ meeLe Yeer jnWies Hej mJeYeeJe Yeer veneR efceuesiee, veHeÀjle keÀer ojej yeveer jnsieer~ meeLe keÀes {es³eWies ]peªj Hej meeLe keÀe megKe veneR ues HeeSbies~ Ssmee efkeÀmeer Yeer mecyevOe kesÀ meeLe nes mekeÀlee nw~ Deleë met#ce ®esefkebÀie keÀjkesÀ DeHeves ve]peefjS keÀes yeoueW~ ³eefo keÀesF& J³eefkeÌle jepecee ceW Heæ[s kebÀkeÀj efvekeÀeues lees yengle menpe nw, ®eves Deewj cetbie keÀer meHeÀeF& Yeer menpe nw Hejvleg ³eefo jeF& ceW efceues kebÀkeÀj efvekeÀeueves neW lees yeæ[e cegeqMkeÀue keÀece nw~ keÀce& Deewj JeeCeer keÀer ®esefkebÀie ceesìer ®esefkebÀie nw, Fve Hej keÀesF& otmeje Yeer O³eeve efKeb®eJee mekeÀlee nw Hej DeHeves mebkeÀuHeeW keÀer ÞesCeer keÀes ®eskeÀ keÀjvee, ³en yeæ[e met#ce Heg©<eeLe& nw~ mebkeÀuHeeW ceW efceueer Fme keÀæ[Jeer mce=efle ªHeer kebÀkeÀj keÀes efvekeÀeueves kesÀ efueS DeHeves ceve keÀes mecePeeSB efkeÀ SkeÀ Heeræ{er keÀer ieueleer keÀes otmejer Heeræ{er lekeÀ keÌ³eeW {esSB~ peye Gie´mesve kesÀ Iej kebÀme Deewj efnjC³ekeÀM³eHe kesÀ Iej He´¼eo Hewoe nes mekeÀlee nw lees efHelee Yeues ner keÀæ[Jee Lee Hej Heg$e ceerþe nes mekeÀlee nw~ Fme He´keÀej keÀer efmLeefle³eeW ceW yeerleer yeeleeW keÀes Yeguee keÀj Deewj efveoex<e mecyevOeeW keÀer MegªDeele keÀjkesÀ ner nce megKeer jn mekeÀles nQ~ ce=le kesÀ efueS 80 HeéfleMele Deewj peerefJele kesÀ efueS 20 HeéfleMele yeerleer keÀes ³eeo vee keÀjvee Ssmee ner nw pewmes veoer Heej keÀjvee Hej ieerues vee nesvee~ efpeve IeìveeDeeW ªHeer veoer ceW mes nce ieg]pejs GvekeÀer ³eeoeW mes nceeje ceve ieeruee ve nes, ³en DemecYeJe veneR lees cegeqMkeÀue DeJeM³e nw~ FmeerefueS ueesie keÀnles nQ, cesjs meeLe yeerleer

íesìer mees®e MebkeÀeDeeW keÀes pevce osleer nw peyeefkeÀ yeæ[er mees®e meceeOeeve keÀes

pegueeF& 2015

%eeveece=le nw, kewÀmes Yetue peeTB, DeeHekesÀ meeLe yeerles lees ceeuetce Heæ[s~ keÀj jns nQ lees efveeqM®ele ªHe mes Jele&ceeve keÀer mecem³ee keÀe ceeveJe keÀes meyemes p³eeoe ceesn DeHeveer mce=efle³eeW mes neslee nw~ meceeOeeve Heeves keÀer MeefkeÌle Kees oWies ³ee mecem³ee ceve-yegef× Hej leYeer lees GmekeÀe 80 HeéfleMele mece³e YetlekeÀeue kesÀ Jemleg, neJeer jnsieer~ FmeefueS YetlekeÀeue keÀes YetuekeÀj meejer MeefkeÌle J³eefkeÌle Deewj IeìveeDeeW keÀer mce=efle³eeW ceW ieg]pejlee nw~ efJe®eej Jele&ceeve keÀer mecem³ee keÀe meceeOeeve Keespeves ceW ueieeSB Deewj keÀerefpeS, Jele&ceeve kesÀ keÀeceeW kesÀ efueS kesÀJeue 20 HeéfleMele mecem³ee keÀes yegef× keÀer oyeer ngF&, Yetueer ngF& MeefkeÌle³eeW keÀes yeenj mece³e ner ye®elee nw~ keÌ³ee Flevee mece³e He³ee&Hle nw? leYeer lees efvekeÀeueves keÀe meeOeve mecePeW~ yewkeÀ Deewj He´Àvì mìspe nceceW mes DeefOekeÀlej mece³e keÀce Deewj keÀe³e& p³eeoe nesves keÀer ³en me=eq<ì SkeÀ jbieceb®e nw efpeme Hej nce meYeer ceeveJeelceeSB efMekeÀe³ele keÀjles nQ~ ³eefo YetlekeÀeue kesÀ Heéfle iebJee³ee peeves Jeeuee mece³e ye®ee efue³ee peeS lees nceW Jele&ceeve kesÀ keÀe³eeX kesÀ Heeì&Oeejer nQ~ efkeÀmeer ves yengle megvoj keÀne nw, keÀece efkeÀS pee, jece Yepes pee, vee keÀent keÀe [j nw~ efueS DeefOekeÀ mece³e efceuesiee Deewj nce mece³e keÀce nesves kesÀ Fme veiejer ceW meYeer cegmeeefHeÀj vee keÀent keÀe Iej nw~~ leveeJe mes ye®es jnWies~ yeerles ngS keÀe³e& kesÀ efueS nce keÀnles nQ `nes jbieceb®e kesÀ oes Henuet nesles nQ, SkeÀ Heox kesÀ Heerís keÀe, otmeje ie³ee'~ FmekeÀe DeefOekeÀ mHe<ìerkeÀjCe nw `ngDee' Deewj `®euee ie³ee'~ pees ®euee ie³ee, ieg]pej ie³ee DeLee&led pees cej ie³ee GmekesÀ Heox kesÀ Deeies keÀe~ keÀueekeÀej ceb®e Hej peekeÀj nbmelee, jeslee, efueS 80 HeéfleMele mece³e Deewj pees meeceves nw DeLee&led ef]pevoe nw iegmmee keÀjlee, ªþlee, yeouee ueslee nw Hej Heox kesÀ Heerís Deeles GmekesÀ efueS cee$e 20 HeéfleMele mece³e! efkeÀleves DeeM®e³e& keÀer ner meeceev³e nes peelee nw~ jbieceb®e Hej peekeÀj Gmes pees LekeÀeve yeele nw~ FmeefueS efJeoe efkeÀS ngS mece³e keÀes Hegveë cele yegueeF³es~ nesleer nw, Jen Heox kesÀ Heerís Deeles ner Glej peeleer nw~ jbiekeÀceea mecem³ee nw oyeer MeefkeÌle keÀes keÀes ncesMee ³en efoueemee neslee nw efkeÀ ³eefo cegPes DeefYeve³e keÀjles yeenj efvekeÀeueves keÀe meeOeve ®eesì ueie ieF& ³ee keÀesF& Dev³e lekeÀueerHeÀ nes ieF& lees cesjer oJeepeerJeve ceW mecem³ee Deeves Hej mees®eves ueie peeles nQ efkeÀ kegÀí mesJee keÀe HeýevOe Heox kesÀ Heerís nw FmeefueS Jen meoe efveefMb®ele mece³e Henues Jees mecem³ee DeeF&, Gmemes kegÀí efove Henues SkeÀ jnlee nw~ He´Mve ³en nw efkeÀ keÌ³ee nceejs efueS keÀesF& Heox kesÀ Heerís Deewj mecem³ee DeeF& Leer, peerJeve keÀes Fve mecem³eeDeeW mes Helee keÀer peien veneR nw peneB nce Yeer peerJeve keÀer DeeHee-OeeHeer mes veneR keÀye efvepeele efceuesieer? peerJeve SkeÀ mketÀue nw, nj Heue LekeÀkeÀj efJeÞeece Hee mekeWÀ~ nceW Yeer lees efoueemee nes efkeÀ peerJeve meerKeves keÀe mLeeve nw, mecem³eeSB Fme mketÀue kesÀ Hejer#ee-He$e nQ~ ceW keÀesF& lekeÀueerHeÀ ngF& lees nceejer Yeer oJee-mesJee keÀjves Jeeuee mecem³eeSB peeB®e keÀjves Deeleer nQ efkeÀ nceves keÌ³ee meerKee nw? ceeve Heox kesÀ Heerís nw~ ueerefpeS, SkeÀ efJeÐeeLeea Hejer#ee neue ceW Hejer#ee-He$e neLe ceW ceeveJe kesÀ efueS Yeer yewkeÀ mìspe (Heox kesÀ Heerís) keÀer peien nw, HekeÀæ[s ngS mees®e jne nw efkeÀ SkeÀ meeue Henues ceQves 12JeeR keÀer mesJeeOeejer Yeer nQ Hejvleg Jen Yetue ie³ee nw~ yewkeÀ mìspe nw nceeje Hejer#ee oer Leer Deewj Gmemes SkeÀ meeue Henues 11JeeR keÀer Hejer#ee H³eeje Iej HejceOeece peneB mes nce Fme me=ef<ìceb®e Hej Heeì& yepeeves oer Leer, Fve Hejer#eeDeeW mes Helee veneR keÀye efvepeele efceuesieer, lees DeeS nQ~ JeneB DeKeb[ Meeefvle nw Deewj HeefJe$elee nw~ Hejceelcee neLe ceW HekeÀæ[s Hejer#ee-He$e keÀe keÌ³ee neue nesiee, efkeÀleves He´MveeW efHelee ves nceW %eeve Üeje ³eesi³elee oer nw efkeÀ nce keÀce& keÀjles Yeer keÀe nue Jees keÀj HeeSiee? efveeqM®ele ªHe mes DemeHeÀue nes ceve-yegef× mes Heox kesÀ Heerís Jeeueer Meeefvle pewmeer efmLeefle ceW jn peeSiee~ Fmeer He´keÀej meceeOeeve mees®eves keÀer yepee³e ³eefo nce mekeÀles nQ~ meyekesÀ meeLe Heeì& yepeeles Yeer ceve keÀes yewkeÀ mìspe Hej yeerles keÀeue ceW DeeF& mecem³eeDeeW keÀes ³eeo keÀj ceve keÀes HejsMeeve jKeW~ yeer®e-yeer®e ceW HejceOeece peekeÀj Hejceelcee mes efceueve pegueeF& 2015 ®esnjs keÀer cegmekeÀeve DeeHekeÀes He´mevve keÀjves kesÀ meeLe-meeLe otmejeW keÀes Yeer He´mevve keÀjleer nw 5

%eeveece=le ceveeSB lees Heeì& yepeeles pees LekeÀeve ngF& nesieer, Glej peeSieer, keÀes yewkeÀ mìspe pewmee meeceev³e jKelee nw, nceW Yeer meye He´keÀej kesÀ Hejceelce-H³eej ceW nerefuebie nes peeSieer Deewj efHeÀj DeekeÀj ogiegves DeefYeve³e keÀjles Yeer ceve keÀes HejceOeece pewmeer Meeefvle ceW jKevee nw~ Gcebie mes Heeì& yepee mekeWÀies~ pewmes SkeÀ keÀueekeÀej Heb́Àì mìspe Hej ö ye´.kegÀ. Deelce He´keÀeMe meYeer He´keÀej keÀer efmLeefle³eeW keÀe DeefYeve³e keÀjles Yeer DeHeves ceve

mJeemL³e ceW ngDee megOeej  ®eC[er He´meeo Gefve³eeue, efoueMeeo keÀeueesveer, efouueer

mee ³eb 5 yepes keÀe mece³e Lee~ ceQ DeHeves efce$e mes efceueves efoueMeeo keÀeueesveer pee jne Lee~ jemles ceW ceQves SkeÀ yees[& osKee efpeme Hej efueKee Lee ö ``He´peeefHelee ye´ïeekegÀceejer F&MJejer³e efJeMJe efJeÐeeue³e, megKe, Meebefle, HeefJe$elee nceeje pevceefme× DeefOekeÀej nw~'' ceQ yees[& Heæ{ ner jne Lee efkeÀ SkeÀ MJesle JeðeOeejer ves iesì KeesuekeÀj Deboj He´JesMe efkeÀ³ee, efHeÀj ³en efmeueefmeuee ®euelee jne~ Deboj peeves keÀe meenme Deboj peeTB ³ee ve peeTB, Fme ogefJeOee ceW ceQ HebÀme ie³ee~ ceve ceW SkeÀ DeeJee]pe DeeF&, ye®®es, Dee peeDees~ ceQves iesì Keesuee Deewj Deboj He´JesMe keÀj efue³ee~ DeHetJe& Meebefle, megiebefOele JeeleeJejCe, ®eejeW Deesj HeefJe$elee Deewj ueeue jbie keÀe He´keÀeMe~ cegPes ueiee pewmes mJeie& ceW He´JesMe keÀj efue³ee~ meeceves ye´ïee yeeyee keÀer efoJ³e cetefle&, Ye=kegÀefì kesÀ ceO³e ®ecekeÀlee p³eesefleefye&vog~ ceb$e-cegiOe ceQ Dev³e YeeF³eeW kesÀ meeLe HeÀMe& Hej yewþ ie³ee~ kesÀefyeve keÀer Deesj DeYeer ceQ þerkeÀ mes yewþ Yeer veneR Hee³ee Lee efkeÀ SkeÀ YeeF& Dee³es, cesjs keÀbOes Hej neLe jKee Deewj DeHeveer Deesj Deeves keÀe FMeeje efkeÀ³ee~ ceQ mecePee, Deye cesjer Kewj veneR, ceQves efyevee Dee%ee kesÀ ³eneB He´JesMe efkeÀ³ee nw~ Jes YeeF& cegPes SkeÀ kesÀefyeve ceW ues ie³es Deewj ojJee]pee yebo keÀj efue³ee~ Deye cegPes HetCe& 6

efJeMJeeme nes ie³ee efkeÀ De®íe Keemee oC[ efceuesiee~ ®esnjs Hej nJeeF³eeB Gæ[ves ueieeRr~ yewþes, Gve YeeF& ves ceOegj JeeCeer ceW keÀne Deewj DeHeves ®esnjs Hej cegmekeÀjenì efyeKesj ueer~ ceQves Heæ{e Lee, cegmekeÀeve He´sce keÀer Yee<ee nw, ceQ DeeMJemle ngDee~ Meebefle keÀe DevegYeJe Gve YeeF& keÀer cegmekeÀjenì ceW He´sce Lee, ceOegjlee Leer~ GvneWves Hetíe, Henueer yeej Dee³es nes? cesje peJeeye `neB' Lee~ DeeHekeÀes 7 efove keÀe keÀesme& keÀjvee nesiee, GmekesÀ yeeo DeeHe JeneB yewþWies, GvneWves yelee³ee~ efHeÀj cesjs yeejs ceW kegÀí peevekeÀejer neefmeue keÀer Deewj yeeo kesÀ 7 efoveeW lekeÀ ueieeleej Deelce%eeve, HeefJe$elee, megKe, Meebefle keÀe %eeve efo³ee, HejceefHelee efMeJe yeeyee keÀe Heefj®e³e efo³ee~ jepe³eesie ceW yewþves Hej cegPes efJeMes<e DevegYetefle nesves ueieer~ Oeerjs-Oeerjs cesje mJeemL³e (2009 ceW cegPes uekeÀJee ceej ie³ee Lee) þerkeÀ nesves ueiee~ yengle meejs HeeefjJeeefjkeÀ keÀe³e& mJeeYeeefJekeÀ ner Hetjs nes ieS~ efoue mes efvekeÀuelee nw, Jeen yeeyee Jeen! cesjs H³eejs efMeJe yeeyee, DeeHe yengle yeæ[s ®ecelkeÀejer peeotiej nQ~ DeeHekeÀe keÀesefì-keÀesefì Oev³eJeeo~

Yetue nesvee He´ke=Àefle nw, ceeve uesvee mebmke=Àefle nw, megOeej uesvee He´ieefle nw

pegueeF& 2015

HegC³eefleefLe Hej efJeMes<e...

³eesie ceW [tyeer jnleer Leer oeroer keÀer DeeBKeW ye´ïeekegÀceej yeeJeejece, Deeyet HeJe&le

efo

pegueeF& 2015

otmejeW kesÀ meeLe Jen J³eJenej ve keÀjW pees legcnW DeHeves efueS Hemebo veneR

%eeveece=le



iegmmee Fbmeeve keÀe keÀo íesìe keÀjlee nw Deewj #ecee Fbmeeve keÀes ceneve yeveeleer nw

pegueeF& 2015

F&MJejer³e keÀejesyeej ceW DeeoMe& J³eJemLee mebHevve keÀjves keÀer ]peªjle ö 20 ye´ïeekegÀceej jcesMe, cegbyeF& (ieeceosJeer)

He´e Ce H³eejs DeJ³ekeÌle yeeHeoeoe nce ye®®eeW keÀes Jele&ceeve

Deeceoveer nesleer Leer, Glevee ner Ke®e& ³es mebmLee³eW keÀjleer LeeR DeLee&led mebmLeeDeeW keÀe keÀejesyeej Flevee efJeMeeue Lee Deewj GmekesÀ DeueeJee Yeejle mejkeÀej ves Yeer meeceeefpekeÀ mesJeeDeeW Deewj J³eJemLeeDeeW kesÀ THej Gme Je<e& ceW 25,572 keÀjesæ[ keÀe Ke®e& efkeÀ³ee Lee DeLee&led mejkeÀej Üeje pees Ke®e& ngDee Lee, Gmemes keÀF& iegCee p³eeoe Ke®e& mebmLeeDeeW ves Oeeefce&keÀ Deewj Oecee&oe keÀe³eeX kesÀ efueS efkeÀ³ee Lee~ Fve meye yeeleeW mes ceeuetce Heæ[lee nw efkeÀ Oeeefce&keÀ Deewj Oecee&oe keÀe³eeX kesÀ efueS ueesie efkeÀlevee Ke®e& keÀjles nQ efHeÀj Yeer mejkeÀej keÀes nj yeej Oecee&oe mebmLeeDeeW keÀer keÀevetveer J³eJemLee ceW HeefjJele&ve keÀjvee Heæ[lee nw keÌ³eeWefkeÀ keÀF& J³eefkeÌle Oecee&oe Ke®e& kesÀ veece Hej DeHevee Ke®e& GmeceW [eue osles nQ, FmekesÀ keÀejCe Oecee&oe mebmLeeDeeW keÀe veece efyeieæ[lee nw Deewj Fmeer keÀejCe Jele&ceeve mece³e ceW Oecee&oe mebmLeeDeeW keÀe keÀejesyeej keÀjves kesÀ efueS F&ceeveoej, efve<þeJeeve Deewj cetu³eefve<þ J³eefkeÌle³eeW keÀer ]peªjle nw~ cesjs SkeÀ efce$e ves DeHeveer Helveer kesÀ veece Hej íesìe-mee ne@eqmHeìue Keesuee Hejbleg Jen ne@eqmHeìue Gmeves DeHeves Menj ceW veneR yeequkeÀ DeHeves Menj mes 60 efkeÀ.ceer. otj otmejs Menj ceW Keesuee~ ceQves Gmemes Hetíe efkeÀ DeeHeves DeHeves Menj ceW ne@eqmHeìue keÌ³eeW veneR Keesuee lees Gmeves yelee³ee efkeÀ cegPes cetu³eefve<þ, me®®es Deewj meceefHe&le YeeJe mes mesJee keÀjves Jeeues J³eefkeÌle³eeW keÀer ]peªjle Leer Deewj Deiej Jes veneR efceueles lees cesje ner veece yeoveece neslee FmeefueS ceQves ®egve-®egvekeÀj Ssmes J³eefkeÌle³eeW keÀes ne@eqmHeìue ceW jKee nw~ keÀnves keÀe YeeJe nw efkeÀ mel³elee leLee cetu³eefve<þe kesÀ DeeOeej Hej keÀece keÀjves Jeeues J³eefkeÌle³eeW keÀer nj peien DeeJeM³ekeÀlee nesleer nw~ ceQ Yeejle kesÀ meyemes Oevee{îe cebefoj efleªHeefle yeeueepeer cebefoj kesÀ cegK³e keÀe³ee&efOekeÀejer mes SkeÀ yeej efceuee Lee~ GvneWves

ogefve³ee ceW ³e%e keÀejesyeej kewÀmes ®eues, GmekeÀer efMe#ee osles nQ, meeLe-meeLe Deeves Jeeueer veF& ogefve³ee kesÀ efueS Yeer efMe#ee osles nQ leeefkeÀ 2500 Je<e& lekeÀ oes ³egieeW ceW nce Hetjs efJeMJe keÀe keÀejesyeej Deìue, DeKeb[, efveefJe&Ive ªHe mes ®euee mekeWÀ~ ³es nceejer yengle yeæ[er ef]peccesJeejer nw~ Fmes efveYeeves kesÀ efueS nceW ³e%e keÀejesyeej ³ee jep³e keÀejesyeej keÀjves keÀe Heg©<eeLe& keÀjvee Heæ [ lee nw Fmeef u eS ceQ Master of Divine Administration (MDA) kesÀ yeejs ceW uesKe efueKe jne ntB~ Yeejle ceW meeceeefpekeÀ, DeeefLe&keÀ leLee Oeeefce&keÀ keÀejesyeej keÀjves kesÀ efueS yengle-meer mebmLee³eW nQ~ Yeejle mejkeÀej kesÀ Fme Je<e& kesÀ yepeì ceW yelee³ee ie³ee nw efkeÀ Yeejle ceW FbkeÀce ìwkeÌme efjìve& Yejves Jeeueer mebmLee³eW 2013-14 ceW 1,06,443 LeeRr~ meved 2014-15 ceW 30 veJebyej lekeÀ 99,076 mebmLeeDeeW ves FbkeÀce ìwkeÌme keÀe efjìve& Yeje nw~ Fve mebmLeeDeeW ves Oeeefce&keÀ Deewj Oecee&oe (Religious and Charitable) keÀe³eeX kesÀ THej 2013-14 cesb 2,25,472 keÀjesæ[ ©He³es keÀe Ke®e& efkeÀ³ee~ Gmemes Henues kesÀ Je<e& ceW FvneR mebmLeeDeeW ves 2,00,274 keÀjesæ[ ©He³es Ke®e& efkeÀ³es~ ì^mì, meesmee³eìer, HeÀeGb[sMeve Deeefo mebmLeeDeeW kesÀ efueS oeveoeleeDeeW keÀes [esvesMeve Hej 80 G keÀer pees ítì efceueleer nw, ³en kegÀue ítì 2013-14 ceW 1,112.60 keÀjesæ[ ©He³es Deewj Gmemes Henues kesÀ Je<e& ceW 862.60 keÀjesæ[ Leer~ meved 2013-14 ceW Oeeefce&keÀ Deewj Oecee&oe keÀe³eeX Hej pees 2,25,472 keÀjesæ[ ©He³es keÀe Ke®e& ngDee Lee, Jees Yeejle mejkeÀej keÀer je<ì^er³e Deeceoveer (GDP) keÀe 2… Lee DeLee&led Yeejle mejkeÀej keÀes FbkeÀce ìwkeÌme kesÀ Üeje pees Yeer DeHeveer ieueleer mes kegÀí Yeer veneR meerKevee otmejer ieueleer keÀjvee nw pegueeF& 2015

%eeveece=le cegPes keÀne efkeÀ ye´ïeekegÀceejer]pe ceW pewmes mesJeeYeeJeer meceefHe&le YeeF&-yenveW nQ pees HeefJe$elee kesÀ DeeOeej Hej keÀejesyeej keÀjles nQ, Ssmes nceejs Heeme veneR nQ~ Gme mece³e GvekesÀ Heeme 18,000 YeeF&-yenveW Les Hejbleg efkeÀmeer ceW mesJee YeeJe veneR Lee, meye veewkeÀjer keÀjles Les~ GvekesÀ 3 He´keÀej kesÀ ue#³e nesles Les ö 1. nj cenerves Heieej efkeÀleveer efceuesieer? 2. Je<e& kesÀ DeeefKej ceW Heieej ceW yeæ{eslejer efkeÀleveer nesieer? 3. Je<e& kesÀ DeeefKej ceW yeesveme efkeÀlevee efceuesiee? FmeefueS GvneWves keÀne efkeÀ DeeHekeÀer mebmLee kesÀ YeeF&-yenveW meceHe&Ce YeeJe kesÀ DeeOeej Hej pees keÀejesyeej keÀj jns nQ, Jen DeodYegle nw~ ceQves keÀne efkeÀ DeeHekesÀ ³eneB mesþ Deewj veewkeÀj keÀe mebyebOe nw FmeefueS Heieej, yeæ{eslejer, yeesveme keÀer yeele Deeleer nw Hejbleg ye´ïeekegÀceejer]pe mebmLee ceW nce keÀesF& veewkeÀj veneR nQ Hejbleg Hejceelcee efHelee kesÀ ye®®es nQ DeLee&led JeneB Hej mesþ Deewj veewkeÀj keÀe mebyebOe nw Deewj ³eneB ye´ïeekegÀceejer]pe ceW efHelee Deewj Heg$e keÀe mebyebOe nw~ ³en mebyebOe ]peªjer Yeer nw, Fme mebyebOe mes efMeJeyeeyee nce ye®®eeW keÀes efmeKeeles nQ Deewj ®eueeles nQ~ ogefve³ee ceW Yeer yeeHe keÀer ieÎer Hej yesìe yewþlee nw pewmes cegieue meece´ep³e ceW yeeyej keÀer ieÎer Hej ngcee³etb, efHeÀj ngcee³etb kesÀ yeeo DekeÀyej, penebieerj, efHeÀj Meenpeneb Deewj Deewjbiepesye yewþs, Jewmes ner ³eneB Yeer efMeJeyeeyee 2500 Je<e& lekeÀ efJeMJe Hej jep³e keÀjves kesÀ efueS nceW Yespeles nQ~ nce ye®®es nQ FmeefueS nceejs neLe ceW ner ve³es efJeMJe kesÀ meb®eeueve keÀe keÀejesyeej osles nQ~ FmeefueS ceQ ncesMee ner keÀnlee ntB efkeÀ ³en efJeMJe efJeÐeeue³e nesJevenej efJeMJe cenejepee, efJeMJe cenejeveer yeveves JeeueeW keÀes ì^sefvebie osves keÀe ì^sefvebie mesvìj nw~ ³eneB Hejceelcee Kego ner yeeHe yevekeÀj nce ye®®eeW keÀes efMe#ee os jns nQ Deewj yeeHe yevekeÀj pees efMe#ee³eW cegPes yeeyee ves efmeKeeF& nQ, GmekesÀ yeejs ceW ceQves DeYeer lekeÀ 13-14 uesKe efueKes nQ~ Deepe Yeer SkeÀ yeele efueKevee ®eenlee ntB~ peye ì^mì yevee leye yeeyee ves cegPes efMe#ee osves kesÀ efueS He$e efueKee efkeÀ ye®®es, ³en ì^mì mesJee kesÀ efueS nw, ³e%e keÀejesyeej ceW ceoo keÀjves kesÀ efueS nw~ FmekeÀe keÀejesyeej lJeefjle ieefle mes nesvee ®eeefnS FmeefueS 10

efveCe&³e uesves ceW osjer veneR keÀjveer ®eeefnS keÌ³eeWefkeÀ osjer keÀjves mes keÀF& yeej keÀe³e& efyeieæ[lee nw~ H³eejs yeeyee keÀe ³en He$e Heæ{les ner cegPes ye´ïee yeeyee kesÀ meeLe keÀe DeHevee DevegYeJe ³eeo Dee³ee~ SkeÀ yeej ceQ Deeyet ceW yeeyee kesÀ meeLe jeef$e keÌueeme ceW yewþe Lee~ yeeyee jeef$e keÌueeme keÀje jns Les~ Fleves ceW F&Met oeoer keÀes yeeyee ves keÀne efkeÀ peieoerMe ye®®es keÀe pees uesKe Dee³ee nw, Jees ueskeÀj DeeDees~ ye´ïee yeeyee ves keÌueeme kesÀ yeer®e cegPemes keÀne ö ³en uesKe Heæ{vee Deewj DeHeves efJe®eej yeeyee keÀes yeleevee~ Deieues efove megyen cegjueer keÌueeme kesÀ yeer®e ceW ner ye´ïee yeeyee ves cegPemes Hetíe, ye®®es, Jen uesKe Heæ{e? nce meye peeveles nQ efkeÀ nce yeneves yeveeves ceW vebyej Jeve nQ~ ceQves keÀne, yeeyee, jele keÀes DeeHeves Deeefì&keÀue efo³ee Lee, jele keÀes peekeÀj ceQ mees ie³ee Lee Deewj megyen lew³eej neskeÀj cegjueer keÌueeme ceW Dee ie³ee, ìeFce ner veneR efceuee~ ye´ïee yeeyee ves meejer keÌueeme kesÀ yeer®e ceW keÀne, ye®®es, yeeHe kesÀ meeLe þieer veneR keÀjes~ legcnejs Heeme Hetje ner mece³e Lee~ Hetjer jele Heæ[er Leer~ yeeHe keÀe keÀe³e& jele keÀes peeie keÀj Yeer keÀjvee ®eeefnS~ ³en Heeb[Je ieJecexvì keÀe keÀe³e& nw~ Heeb[Je ieJecexvì keÀes meleke&À jnkeÀj keÀejesyeej keÀjvee ®eeefnS~ ceQves keÀne, yeeyee, ceQ DeYeer Heæ{keÀj DeeHekeÀes cegjueer keÌueeme kesÀ yeeo peJeeye oslee ntB~ yeeyee ves keÀne, veneR ye®®es, DeYeer mece³e ie³ee, ceQ Kego ner Heæ{keÀj peJeeye os otBiee~ yeeyee ves legcnW uesKe Heæ{keÀj peJeeye osves keÀe ®eebme efo³ee Lee Hejbleg legceves `mece³e veneR efceuee' keÀnkeÀj ³en ®eebme iebJee efo³ee~ leye mes ceQves vekeÌkeÀer efkeÀ³ee efkeÀ ³e%e keÀejesyeej legjble nesvee ®eeefnS~ cesjs Heeme pees Yeer He$e, F&-cesue Deeefo Deeles nQ, GvekeÀe 24 Iebìs ceW peJeeye osves keÀe He´³elve keÀjlee ntB~ ceQves [e³ejskeÌì ye´ïee yeeyee mes [e³ejskeÌMeve megvee efkeÀ yeeHe kesÀ keÀe³e& ceW efJeuebye veneR nesvee ®eeefnS, Deye Deiej ceQ efJeuebye keÀªBiee lees ye´ïee yeeyee kesÀ [e³ejskeÌMeve keÀe Heeueve ve keÀjves kesÀ keÀejCe cegPes meew iegCee ob[ Yeesievee Heæ[siee~ nceejs Dev³e YeeF&-yenveeW ves ³es [e³ejskeÌMeve ye´ïee yeeyee mes veneR megves nQ FmeefueS Deiej Jes THej-veer®es keÀjles nQ ³ee osjer keÀjles nQ

peneB otmejeW keÀes mecePeevee keÀefþve nes, JeneB DeHeves ceve keÀes mecePeeves keÀe He´³elve keÀjW

pegueeF& 2015

%eeveece=le lees meew iegCee ob[ veneR efceuesiee~ kesÀJeue megveer-megveeF& yeeleeW kesÀ DeeOeej Hej [e³ejskeÌMeve Yebie nesiee lees meew iegCee ob[ veneR efceuesiee~ Fme uesKe kesÀ Üeje ceQ DeHeves owJeer HeefjJeej kesÀ yenve-YeeF³eeW keÀes ³en mebosMe osvee ®eenlee ntB efkeÀ ³e%e keÀejseyeej ceW yesefHeÀkeÀj yeeoMeen veneR yevevee ®eeefnS, yeeyee F&MJejer³e keÀejesyeej nceW efmeKeeves kesÀ efueS efveefceÊe yeveeles nQ, efveefceÊe yeveves keÀe ®eebme SkeÀ yeej ner efceuelee nw~ peye nceejs Iej ceW ceccee 18 ceeme jner Leer, Jes keÀnleer Leer, yeeyee meyekeÀes Deeies yeæ{ves keÀe mJeCe& DeJemej osles nQ Hejbleg keÀF& GmekeÀes mJeerkeÀej veneR keÀjles nQ, yeeo ceW HeM®eeleeHe keÀjkesÀ keÀnles nQ, yeeyee, ncekeÀes ogyeeje ®eebme oes~ ceccee keÀnleer Leer ö Golden opportunities do not repeat. FmeefueS nceeje mueesieve Yeer nw ö Deye veneR lees keÀye veneR~ pewmes Fefleneme ceW p³eeW Deewj l³eeW veneR Dee mekeÀlee, vee ner Fefleneme keÀer IeìveeDeeW keÀes nce Heerís ues peekeÀj GveceW kegÀí megOeej ner keÀj mekeÀles nQ~ Fefleneme lees JeemleefJekeÀlee kesÀ DeeOeej Hej ®euelee nw~ pees ieueleer SkeÀ yeej ngF&, Gmes Fefleneme ceeHeÀ veneR keÀjlee nw yeequkeÀ ieueefle³eeW keÀe ob[ Yegielevee Heæ[lee nw~ F&MJejer³e keÀejesyeej Hejceelcee Üeje efmeKee³ee ie³ee keÀejesyeej nw FmeefueS Fme uesKe Üeje ceQ meYeer yenve-YeeF³eeW keÀes ³eeo efoueevee ®eenlee ntB efkeÀ ³e%e keÀejesyeej ceW lJeefjle ieefle mes efveCe&³e uesvee ®eeefnS~ ³en Heeb[Je ieJecexvì nw, nce efveefceÊe cee$e nQ~ nce mece³eye× (Punctual) jnWies, lJeefjle ieefle mes keÀece keÀjWies lees ³ener mebmkeÀej mele³egieer ogefve³ee kesÀ efueS ueskeÀj pee³eWies~ Deiej ³eneB ner nceejs ceW Punctuality veneR nesieer lees mele³egie ceW Yeer veneR nesieer~ ³en lees Ssmee ner nesiee pewmes efkeÀ ì^sve keÀer efìkeÀì nceejs Heeme nes uesefkeÀve nce osjer mes HengB®es Deewj ì^sve ítì pee³es~ keÀefce³eeW kesÀ keÀejCe Deiej nce efceues ngS megvenjs DeJemej keÀes Kees osles nQ lees nce Deeies veneR yeæ{ Hee³eWies, JeneR ©keÀ pee³eWies~ FmeefueS Deiej nce mel³eefve<þe, cetu³eefve<þe Deewj meceefHe&le YeeJe mes mesJee keÀjles nQ lees GmekeÀe HeÀue yengle p³eeoe efceuelee nw Deewj nce Þes<þ Yeei³e kesÀ efvecee&Ce kesÀ efveefceÊe yeve mekeÀles nQ~ 

pegueeF& 2015

]m]m H$hV{ ye´ïeekegÀceej vejsvê MegkeÌue, megueleeveHegj (G.He´.) HejceefHelee Deewj Hejce Deelcee keÀye mes megveles DeeS, Hej Jees keÀewve, keÀneB, keÌ³ee keÀjlee, yelee keÀesF& ve HeeS~ yeeyee keÀnles, ceQ efyevog p³eesefle keÀe, meyekeÀes HeeJeve keÀjves, keÀefue³egie, mele³egie kesÀ mebiece Hej HejceOeece mes DeeS~ p³eesefle efyevog efMeJe HejceefHelee nw, He´sce efmevOeg, Deefle mvesner, nce ye®®es kewÀmes Yeer neW, Jees He´sce keÀjW meyekeÀes ner~ yeeyee keÀnles, cewue efJekeÀceeX keÀer meejer íbì peeleer, me®®es ceve mes ³eeo cegPes keÀj pees yeve peeS efJeosner~~ keÀCe-keÀCe ceW YeieJeeve veneR, cee³ee nw DeYeer meceeF&, jbies-jces meye FmeceW, keÀnles Yeer cee³ee ogKeoeF&~ yeeyee keÀnles, He´Yeg ³eeo ceW jn pees mesJee keÀjles, GvnW efkeÀmeer Yeer jbie-ªHe mes cee³ee uegYee ve HeeF&~~ mesJeeYeeJe, meHeÀeF& efoue ceW, nesþeW Hej me®®eeF&, Þeercele Hej ®eueves Jeeuee ner efKeoceleieej KegoeF&~ yeeyee keÀnles, efpevnW Feqvê³eeB JeMe ceW jKevee Dee³ee, GvnW peeue ceW DeHeves cee³ee keÀYeer HebÀmee ve HeeF&~~ me®®eer KegMeer veneR efceueleer nw, keÀo, Heo ³ee meeOeve mes, Jen efceueleer nw MegYe mebkeÀuHeeW, efJe®eej meeiej cebLeve mes~ yeeyee keÀnles, HejceefHelee keÀes peevees, efjMlee peesæ[es, megKeer yevee mekeÀles nQ Jees ner legPekeÀes leve, ceve, Oeve mes~~ Ieæ[er efJeveeMeer HeefjJele&ve keÀer efveeqM®ele Deeve Heæ[er nw, yeeªoeW kesÀ {sj Hes meejer ogefve³ee Deepe Keæ[er nw~~ yeeyee keÀnles, leerJe´ keÀjes Heg©<eeLe& ye®®ees Jejvee, Oece&jepe lew³eej neLe ceW DeHeves efueS íæ[er nw~~

efpeme yeele mes DeHevee efJeJeskeÀ Keelee nes, Jen keÀYeer veneR keÀjveer ®eeefnS

`De®eevekeÀ' keÀe Heeþ ³eeo keÀjeves Jeeueer Ieìvee ye´.kegÀ. megjsMe, MeeefvleJeve

meved 1990 ceW ceQ ye´ïeekegÀceejer

Hej efìkeÀe oer~ Gme mece³e cesjs cegKe mes mebmLee mes pegæ[e Deewj efHeíues 25 Je<eeX mes `yeeyee-yeeyee' Meyo efvekeÀue jne Lee~ mebmLee kesÀ Devleje&<ìêr³e cegK³eeue³e keÀej keÀe Fbpeve ®eue jne Lee~ GvneWves (Deeyet HeJe&le) ceW meceefHe&le ªHe mes keÀne, `keÀej yeb o keÀjes ~ ' ef H eÀj F&MJejer³e mesJee keÀj jne nBt~ leerve cee®e&, De®eevekeÀ SkeÀ ves keÀej mes ®eeyeer efvekeÀeue 2015 keÀes cesjs meeLe De®eevekeÀ SkeÀ ueer~ Yeélee peer ieeæ[er keÀer efHeíueer meerì Ieìvee Ieìer efpemekeÀe GuuesKe ceQ Hej mees³es ngS Les, Jes peeie ieS~ Henues Gve FmeefueS keÀj jne nBt leeefkeÀ DeeHe keÀe Yeer iegb[eW ves mees®ee Lee efkeÀ ceQ DekesÀuee nBt HejceefHelee Hejceelcee kesÀ Heéfle Deìtì Hejvleg Yeélee peer keÀes osKeves kesÀ yeeo SkeÀ efveM®e³e yeæ{ mekesÀ~ Fme Hetjer Ieìvee ceW ves Deemeceeve ceW ieesueer ®euee oer~ Yeélee ceQ v es Heie-Heie Hej Hejceelcee keÀer peer ves keÀej mes Glej keÀj jes[ Hej ieg]pej DeueewefkeÀkeÀ MeefkeÌle keÀe DevegYeJe efkeÀ³ee jns SkeÀ ì^keÀ keÀes jeskeÀe, efHeÀj SkeÀ Deewj efpemekesÀ HeÝeeJe mes keÀesF& ogëKe-oo& ³ee ieeæ[er nceejer keÀej kesÀ meeceves DeekeÀj Heeræ[e keÀe Denmeeme veneR ngDee~ ©keÀ ieF&~ cesje O³eeve keÀej keÀer Deesj cegKe mes efvekeÀuee, `yeeyee-yeeyee' Lee, leYeer SkeÀ iegC[s ves cesjs keÀeve kesÀ Heeme Gme efove ceQ mebmLee kesÀ keÀe³e&keÀejer ieesueer ®euee oer Deewj legjvle Yeeie ieS~ meef®eJe Yeélee ce=l³ebgpe³e peer keÀes DeMejerjer eqmLeefle keÀe DeY³eeme Dee³ee keÀece Denceoeyeeo S³ejHeesì& mes ueskeÀj cejss ceKge Deejw veekeÀ mes Kevte keÀe mìefue¥ie ne@efmHeìue HenBg®ee, JeneB nce g nes ie³ee~ cePges mebmLee kesÀ cenemeef®eJe Yeélee efveJezj peer mes HeÀJJeeje evfekeÀuevee Meª efceues~ lelHeM®eeled jeef$e 9.45 yepes ceQ yeeyee keÀe ceneJeekeÌ³e ³eeo Dee³ee, Deewj Yeélee ce=l³ebgpe³e peer MeeefvleJeve, `De®eevekeÀ keÀe Heeþ~' ceQ yenseMse veneR Deeyet jes[, jepemLeeve kesÀ efueS jJeevee nDgee Deejw enfccele jKekeÀj Yee´lee peer mes ngS~ jeef$e 11.30 yepes iegpejele efmLele keÀne, `ScyeugemWe keÀs eufeS 108 Deejw efme×Hegj ceW nceejer keÀej keÀes kegÀí iegC[eW Heegufeme keÀs eufeS 100 vecyej [e³@eue ves ]peyeo&mleer jeskeÀe~ Jes 5 Les~ SkeÀ ves cesjs keÀeerpfeS', Smsee keÀnles nSg ceQ H³eejs Heeme DeekeÀj keÀne, `keÀej mes yeenj eMfeJeyeeyee keÀs Heeme HejceOeece ceW peekeÀj efvekeÀuees veneR lees ieesueer ceej oWies~' efHeÀj GvekeÀer ieeos ceW yeþw ie³ee~ yeeyee keÀer pesye mes yebotkeÀ efvekeÀeueer Deewj cesjs ®esnjs DeueeewkfeÀkeÀ MeekfelÌe mes cePges keÀeFs& oo& ³ee 12

Ye³e keÀe Denmeeme veneR nDgee~ cejser yeeg× f ceW keÀsJeue ³ener Meyo iepBte jne Lee, `[e^cee ceW cejse De®eevekeÀ keÀe Heeì& n,w Deye Iej peevee n~w' ceQ yenlge mece³e mes DeMejejrer emfLeelfe keÀe DeY³eeme Yeer keÀj jne Lee~ Jen DeY³eeme keÀece ceW Dee ie³ee Deejw ceQ yeeyee keÀs Heeme menpe ªHe mes Hen®gBe ie³ee~ Deye HetCe& mJemLe ntB ueieYeie 15 efceveì kesÀ HeM®eeled Ye´elee peer cegPes ScyegueWme ceW yewþekeÀj Denceoeyeeo kesÀ DeHeesuees ne@efmHeìue ceW ues ieS~ ³en ³ee$ee 2 IeCìs ceW Hetjer ngF&~ Ssmeer o³eveer³e efmLeefle ceW Yeer ceQves ScyegueWme mes mJe³eb GþkeÀj efyevee efkeÀmeer menejs kesÀ ®eueles ngS DeHeesuees ne@efmHeìue ceW He´JesMe efkeÀ³ee~ Ketve lees yen jne Lee uesefkeÀve ceQ yesnesMe veneR ngDee Lee, Hetjer Ieìvee keÀes mee#eer neskeÀj osKe jne Lee keÌ³eeWefkeÀ yeeyee cegPes MeefkeÌle os jns Les~ cesjer yegef× keÀe ³eesie yeeyee kesÀ meeLe Lee Deewj ceQ DevegYeJe keÀj jne Lee efkeÀ ceQ yeeyee keÀer

oHe&Ce keÀer lejn efpeDees efpemeceW mJeeiele meyekeÀe nes uesefkeÀve mebie´n efkeÀmeer keÀe veneR

pegueeF& 2015

%eeveece=le ieeso ceW nBt~ otmejs efove 4 cee®e&, 2015 keÀes He´eleë 11 yepes cegPes Dee@HejsMeve efLe³esìj ceW ueskeÀj ieS peneB SkeÌmejs kesÀ Üeje Helee ®euee efkeÀ ieesueer yee³eeR lejHeÀ ieues ceW HebÀmeer ngF& nw~ [e@keÌìjeW ves Dee@HejsMeve keÀjkesÀ ieesueer efvekeÀeue oer~ efHeÀj SkeÀ cenerves lekeÀ ceQ lejue Yeesp³e HeoeLeeX keÀe mesJeve keÀjlee jne keÌ³eeWefkeÀ [e@keÌìjeW ves oesveeW lejHeÀ kesÀ oebleeW keÀes yebo keÀj efo³ee Lee leeefkeÀ ceQ

DeefleMeerIe´ þerkeÀ nes meketBÀ~ Deepe ceQ HetCe&leë mJemLe nBt~ Ieìvee keÀer mecHetCe& peevekeÀejer ceOegyeve meefnle meYeer mesJeekesÀêeW ceW HenBg®eves Hej ³eesie kesÀ Jee³eye´sMevme Üeje cegPes MeefkeÌle He´oeve keÀer ieF&~ ceQ meYeer YeeF&-yenveeW keÀe efoue keÀer ienjeF³eeW mes DeeYeej J³ekeÌle keÀjlee nBt efkeÀ DeeHe meYeer keÀer Demeerce MegYekeÀeceveeDeeW mes cegPes SkeÀ ve³ee peerJeve efceuee nw~ 

efJe®eejeW keÀes efceueer veF& efoMee

Debie-mebie jKelee ntB yeeyee keÀes

ye´ïeekegÀceej menosJe ®eewneve, Jepeerjeyeeo, efouueer

ye´ïeekegÀceej DeeoMe& njeUs, keÀerefle&veiej, DekeÀesuee (ceneje<ì^)

ceQ efmeefJeue meefJe&me (DeeF&.S.Sme.) He´efle³eesieer

cesjer Dee³eg 9 meeue nw, ®eewLeer keÀ#ee ceW Heæ{ jne ntB~

Hejer#ee keÀe íe$e ntB~ DeHeveer Heæ{eF& ceW DeefOekeÀeefOekeÀ ueeYe uesves nsleg efHeíues 4 meeue mes iecYeerj ªHe mes jepe³eesie kesÀ DeY³eeme ceW jle ntB~ ceQves Heæ{e Lee efkeÀ ³eesie Hejceelce efceueve Deewj Deelce-oMe&ve keÀe ceeO³ece nw, ieerlee ceW Yeer jepe³eesie keÀer Ssmeer ner ®e®ee& nw~ FmekeÀer JeemleefJekeÀ DevegYetefle leye ngF& peye ceQ He´peeefHelee ye´ïeekegÀceejer F&MJejer³e efJeMJe efJeÐeeue³e mes pegæ[e Deewj menpe jepe³eesie keÀe DeY³eeme efkeÀ³ee~ Fmemes HetJe& ceQ O³eeve-cegêe ceW mLetue Meebefle He´eHle keÀjlee Lee efpemeceW Yeer DeefOekeÀebMe mece³e efJe®eejeW kesÀ oceve Je ÜbÜ ceW efvekeÀue peelee Lee~ Deye ceQves jepe³eesie Üeje efJe®eejeW keÀes ve³eer efoMee oer nw Deewj mebkeÀuHe HeefjJele&ve keÀer #ecelee Yeer Deefpe&le keÀer nw~ menpe jepe³eesie Üeje ¢æ{ efveM®e³e, SkeÀeie´lee, Meebefle, HeefJe$elee mes ueewefkeÀkeÀ peerJeve yesnlej yeve jne nw Deewj mJe³eb keÀer JeemleefJekeÀ Hen®eeve mes DeelceDeefYeceeveer eqmLeefle SJeb efJeMJeHeefjJele&ve pewmes JeemleefJekeÀ keÀÊe&J³e keÀer Hen®eeve efceueer nw~ He´l³eskeÀ ceeveJe jepe³eesie keÀer menpe DevegYetefle SJeb ueeYe He´eHle keÀj mekeÀlee nw~ 

efMeJe yeeyee Üeje mLeeefHele F&MJejer³e efJeMJe efJeÐeeue³e keÀer keÌueeme ceW Yeer peelee ntB~ mketÀue keÀer Heæ{eF& keÀer Jepen mes Yeues ner jes]pe keÌueeme ceW veneR pee mekeÀlee Hej yeeyee keÀes ncesMee DeHeves mebie-mebie jKelee ntB~ yeeyee Yeer cegPes DeHeves meeLe jKeles nQ~ ceQ Deewj cesje efMeJeyeeyee ncesMee meeLe jnles nQ~ cegPes Helee nw, yeeyee cegPes yengle H³eej keÀjles nQ~ mketÀue ceW Yeer ceQ Deewj cesje yeeyee meeLe-meeLe peeles nQ~ cegPes mketÀue ceW oes ì^eHeÀer Deewj ®eej cew[ue efceues nQ, Heæ{eF& yengle De®íer keÀjlee ntB, Hejer#ee HeefjCeece meoe A+ Deelee nw, efMeJeyeeyee yengle ceoo keÀjles nQ Deewj efMeJe yeeyee keÀes peerJevemeeLeer, ncemeHeÀj, Kegoeoesmle mecePelee ntB~ ceQ De®íe Heæ{keÀj Deewj De®íe yevekeÀj yeeyee keÀe veece jesMeve keÀªBiee~ yeeyee mes efceueves 31 veJecyej, 2014 keÀes peye ceOegyeve Dee³ee Lee leye mketÀue ®eeuet Lee~ ceOegyeve mes Deeves kesÀ yeeo mketÀue peeves mes [j jne Lee~ cegPes ueiee efkeÀ ìer®ej cegPes yengle [eBìsieer~ ceQves yeeyee mes keÀne, DeeHe ner kegÀí peeot keÀjes pees ìer®ej cegPes [eBìs veneR Deewj me®eceg®e peeot nes ie³ee~ ìer®ej ves cegPes [eBìe veneR~ cesjs efMeJe yeeyee Ssmes peeotiej nQ~ 

pegueeF& 2015

meYeer keÀes meeLe ceW jKees Hej meeLe ceW keÀYeer mJeeLe& cele jKees

gm_Zm H$aZ{ H$r eoº$ ye´ïeekegÀceejer Gefce&uee, meb³egkeÌle mebHeeefokeÀe

mee cevee keÀjvee neslee nw HeefjeqmLeefle keÀe, ve efkeÀ J³eefkeÌle keÀe~ HeefjeqmLeefle³eeB J³eefkeÌle³eesb Üeje Yeer j®eer peeleer nQ Deewj He´ke=Àefle Üeje Yeer Hej nj neue ceW nceW ³en O³eeve jKevee nw efkeÀ nce HeefjeqmLeefle³eeW keÀe meecevee keÀjkesÀ GvekeÀe meceeOeeve keÀjW, J³eefkeÌle keÀe meecevee vee keÀjW~ J³eefkeÌle keÀes men ueW, ceeHeÀ keÀjW, GmekeÀer ieueefle³eeW keÀes YetueW ³ee meceeSB, GmekesÀ He´efle MegYe YeeJevee jKeW Hej Gmemes GuePeW veneR~ ³eefo J³eefkeÌle ceW ceve keÀes GuePeeSBies lees HeefjeqmLeefle Yeer DeefOekeÀeefOekeÀ GuePe peeSieer~ ³eespevee yeveeSB vegkeÀmeeve keÀes jeskeÀves keÀer SkeÀ efkeÀmeeve ves DeeOeer jele GþkeÀj osKee efkeÀ keÀesF& GmekesÀ Kesle ceW mes ieþjer Yej iesntB keÀer HeÀmeue ®egjekeÀj Yeeie jne nw, efkeÀmeeve ves Gmes Hen®eeve efue³ee~ ³en SkeÀ HeefjeqmLeefle nw ®eesjer keÀer, vegkeÀmeeve keÀer, FmekeÀe meecevee keÀjvee nw~ ³eefo Jen Gme Yeeieles J³eefkeÌle keÀes HekeÀæ[ves kesÀ efueS oewæ[s, lees DevOesjs ceW oewæ[ves ceW Gmes Yeer vegkeÀmeeve nes mekeÀlee nw~ ³eefo HekeÀæ[ves ceW meHeÀue nes peeS Deewj GmekeÀer efHeìeF& keÀjs lees yeele yengle Deeies yeæ{keÀj Heerefæ{³eeW lekeÀ keÀer ogMceveer ³ee keÀesì&-keÀ®enjer kesÀ uecyes ceeceues ceW yeoue mekeÀleer nw~ Deleë Gme J³eefkeÌle keÀes ceejves, DeHeceeefvele keÀjves keÀer ³eespevee yeveeves kesÀ yeoues YeefJe<³e ceW Ssmes vegkeÀmeeve keÀes jeskeÀves keÀer ³eespevee yeveeveer nw~ FmekesÀ efueS ke´ÀesOe ³ee efnbmee ³ee yeoues keÀer YeeJevee keÀer yepee³e Oew³e&, Meeeqvle, He´sce Deewj YeeF&-®eejs keÀer YeeJevee mes keÀece uesvee nw~ ceve keÀes Meevle jKekeÀj meceeOeeve KeespeW Jen megyen nesves lekeÀ ceve keÀes Meevle jKes Deewj DeHeveer ceeveefmekeÀ MeefkeÌle keÀes meceeOeeve keÀer Deesj ceesæ[s~ efHeÀj ieeBJe kesÀ efkeÀmeer efJeMJemeveer³e Deewj efJe®eejMeerue kesÀ Deeies ³en yeele jKes Deewj Hetís, DeeHekesÀ meeLe keÀYeer Ssmee ngDee lees DeeHeves keÌ³ee efkeÀ³ee? keÌ³ee DeeHeves Yeer Fme J³eefkeÌle keÀes keÀYeer ®eesjer keÀjles osKee nw, keÌ³ee ³en ]peªjle kesÀ efueS ®eesjer keÀjlee nw ³ee FmekeÀe 14

mebmkeÀej ner ®eesjer keÀe nw~ Fme He´keÀej Hetjer lenkeÀerkeÀele kesÀ yeeo Jen efveCe&³e ues mekeÀlee nw efkeÀ ³ee lees Gmemes DekesÀues ceW yeele keÀer peeS Deewj mecePee³ee peeS, ³ee lees keÀF³eeW kesÀ yeer®e Gmes ®esleeJeveer oer peeS, ³eefo iejeryeer kesÀ keÀejCe Ssmee efkeÀ³ee lees ceeHeÀ keÀjles ngS GmekeÀer ceoo keÀer peeS, SkeÀ-oes jele Hegveë efíHekeÀj Gmes osKee peeS, Fme He´keÀej peeieªkeÀlee kesÀ meeLe meejer peevekeÀeefj³eeB neefmeue keÀjkesÀ YeefJe<³e ceW Ssmes vegkeÀmeeve keÀes jeskeÀe pee mekeÀlee nw, J³eefkeÌle keÀe megOeej Yeer efkeÀ³ee pee mekeÀlee nw Deewj DeHeves ceve keÀer Meeefvle Deewj DeeHemeer mecyevOeeW keÀes efyeieæ[ves mes ye®ee³ee Yeer pee mekeÀlee nw~ keÀce&#es$e ªHeer kegÀ©#es$e ceW iegCe Deewj MeefkeÌle³eeW ªHeer Meðe ]peªjer nj jes]pe mketÀue peeves kesÀ mece³e ye®®ee Hesì oo& keÀe yenevee keÀjlee nw Deewj vee peeves keÀer ef]peÎ keÀjkesÀ yemlee HeìkeÀ oslee nw~ ³en Yeer HeefjmLeefle nw~ ³eefo DeeHe ye®®es keÀes ceejles nQ, keÀìg Meyo keÀnles nQ, ]peyeo&mleer mketÀue yeme ceW OekesÀueles nQ lees DeeHe ye®®es keÀe meecevee keÀj jns nQ, HeefjeqmLeefle keÀe veneR~ DeeHe keÀnWies, HeefjeqmLeefle keÀe j®eef³elee lees ye®®ee ner nw~ ³en þerkeÀ nw efkeÀ Jees j®e jne nw Hej keÌ³eeW j®e jne nw? mketÀue ìer®ej keÀe J³eJenej, DeeHekeÀe J³eJenej, Kesue keÀe ³ee Dev³e efkeÀmeer ®eer]pe keÀe DeekeÀ<e&Ce ³ee DeeHekeÀe H³eej ö keÀewve-meer ®eer]pe Gmes KeeR®eleer nw ³ee jes]pe-jes]pe peevee Gmes yevOeve ueielee nw? DeeHekesÀ meeceves pees HeefjeqmLeefle DeeF& nw GmekesÀ meceeOeeve kesÀ lejerkesÀ DeHeveeF³es, ìer®ej mes yeele keÀerefpeS, SkeÀ efove mketÀue vee peeves Hej meejs efove kesÀ GmekesÀ J³eJenej keÀes veesì keÀerefpeS, mecePeeF³es, mketÀue mes ueewìves Hej p³eeoe H³eej oskeÀj osefKeS, keÀnves keÀe DeLe& nw efkeÀ ye®®es keÀe meecevee cele keÀerefpeS, ye®®es keÀes Yeuee-yegje cele keÀefnS, Fme HeefjeqmLeefle kesÀ efJeefYevve HenuegDeeW Hej ef®evleve keÀjkesÀ mener keÀejCe peevekeÀj efveJeejCe keÀerefpeS~ ³en nesiee

Jen Deeoceer JeemleJe ceW yegef×ceeve nw pees iegmmes ceW Yeer ieuele yeele cegBn mes veneR efvekeÀeuelee

pegueeF& 2015

%eeveece=le Meevle Deewj menveMeerue ceve mes~ Meeeqvle, menveMeeruelee Deewj Oew³e& ceeveJe keÀer yengle yeæ[er MeefkeÌle³eeB nQ~ pewmes ³eg× kesÀ cewoeve ceW MeðeeW keÀer nj mece³e ]peªjle Heæ[leer nw Gmeer He´keÀej Deepe kesÀ keÀce&#es$e ªHeer kegÀ©#es$e ceW GhejeskeÌle iegCeeW Deewj MeefkeÌle³eeW ªHeer MeðeeW keÀer ncesMee ]peªjle Heæ[leer nw~ keÀece Deelee nw Henues mes efkeÀ³ee ie³ee DeY³eeme Meðe ®eueeves keÀe DeY³eeme keÀye efkeÀ³ee peelee nw? keÌ³ee ³eg× kesÀ cewoeve ceW? veneR~ ³eg× mes yengle Henues efvepe&ve mLeeveeW Hej peekeÀj ³eg×eY³eeme efkeÀ³ee peelee nw~ JeneB kegÀMeue nesves kesÀ yeeo JeemleefJekeÀ ³eg× ceW peewnj efoKee³ee peelee nw~ Fmeer He´keÀej HeefjeqmLeefle Deeves kesÀ yeeo nce Oew³e&, Meeeqvle, menveMeeruelee keÀe DeY³eeme keÀjves ueieW lees nej Kee ueWies~ HeefjeqmLeefle kesÀ mece³e lees Henues mes efkeÀ³ee ie³ee DeY³eeme keÀece Deelee nw~ pewmes yeæ[er ]peªjle (yeerceejer, Meeoer, ce=l³eg, ieeæ[er, cekeÀeve Deeefo) keÀer Hetefle& kesÀ efueS nce Oeve Henues mes peesæ[keÀj jKeles nQ~ [e@keÌìj ves Dee@HejsMeve yelee efo³ee Deewj nce Oeve keÀceeves peeSB lees keÀece kewÀmes ®euesiee? Meeoer ³ee ce=l³eg keÀe Ke®e& Dee ie³ee Deewj nce keÀceeves ®eueW, lees kewÀmes yeele yevesieer~ Ssmes He´mebie Deeves Hej lees pees je]spe keÀcee jns Les, Gmes Yeer yevo keÀjvee Heæ[lee nw Deewj pecee mìe@keÀ keÀe He´³eesie keÀjvee neslee nw~ Deelcee keÀer MeefkeÌle³eeW kesÀ mecyevOe ceW Yeer Ssmes ner nw~ efkeÀmeer Yeer He´efleketÀue yeele kesÀ Deeves Hej mener MeefkeÌle kesÀ pecee mìe@keÀ keÀe He´³eesie keÀjW lees HeefjeqmLeefle efnue-[gue keÀj ®eueer peeSieer Hej nceW veneR efnueeSieer~ Gþles ner mce=efle ueeDees, ceQ HeÀefjMlee ntB pewmes Keeueer ®ee]rpe p³eeoe efnueleer nw Gmeer He´keÀej iegCeeW Deewj MeefkeÌle³eeW mes Keeueer ceve Yeer HeefjeqmLeefle Deeves Hej yengle efnuelee nw~ ceve keÀes YejHetj keÀjves kesÀ efueS FmekeÀe mecyevOe Gvemes peesæ[vee nesiee pees mJe³eb meoe nj iegCe, nj MeefkeÌle mes YejHetj nQ~ Ssmes lees SkeÀ efHelee Hejceelcee ner nQ~ Gvemes ceve keÀe keÀveskeÌMeve peesæ[keÀj nce ceve keÀes MeefkeÌleMeeueer yevee mekeÀles nQ~ FmekesÀ efueS meyemes GÊece mece³e nw Dece=leJesues keÀe~ YeieJeeve efMeJe keÀnles nQ, ``Dece=leJesues Gþles ner mce=efle ceW ueeDees ö ceQ keÀewve?

pegueeF& 2015

HeÀef j Mlee nt B ~ pees HeÀef j Mlee yeves i ee, GmekesÀ meeceves Deiej keÀesF& Yeer HeefjeqmLeefle Dee³eer ³ee keÀesF& Yeer efJeIve Dee³ee, lees yeeHe mJe³eb í$eíe³ee yeve pee³eWies~“

nj efove veF&-veF& MeefkeÌle³eeB DeHeves ceW YejW DeepekeÀue meeFvme ves Ssmeer ceMeerveW yeveeF& nQ efkeÀ SkeÀ ner mes efJeefYevve ®eer]peW efceue peeleer nQ pewmes SkeÀ ner ceMeerve ceW þC[s, iece&, lee]pee ö leerveeW He´keÀej kesÀ Heeveer kesÀ yeìve nesles nQ, pees yeìve oyeeDees Gmeer He´keÀej keÀe Heeveer efceue peelee nw~ Fmeer He´keÀej Hejceelcee efMeJe Yeer SkeÀ nQ Hej Gvemes pees ®eeefnS Jees HeéeqHle nes mekeÀleer nw~ Dece=leJesues kesÀ Meg×, Meevle JeeleeJejCe ceW nce DeHeves ceve kesÀ mebkeÀuHe keÀe eqmJe®e Dee@ve keÀjW efkeÀ Deepe nceW meecevee keÀjves keÀer MeefkeÌle ®eeefnS~ mebkeÀuHe keÀjles ner p³eesefleefyevog Hejceelcee efHelee mes efkeÀjCeeW kesÀ ªHe ceW meecevee keÀjves keÀer MeefkeÌle, p³eesefleefyevog Deelcee ceW meceeves ueiesieer~ nceW DevegYeJe nw efkeÀ ³eefo efkeÀmeer keÀes efyepeueer keÀe keÀjvì ít peeS lees meejs Mejerj ceW efmenjve oewæ[ peeleer nw Deewj Gmes keÀF& efove lekeÀ Yeer Gme efmenjve keÀer mce=efle yeveer jnleer nw~ Fmeer He´keÀej Hejceelcee efHelee mes Yeer pees MeefkeÌle³eeW keÀe keÀjbì efvekeÀuelee nw Jen Deelcee ceW Deevevo, KegMeer Deewj meJe& HeéeqHle³eeW keÀer uenjW Hewoe keÀjlee nw efpememes ceve ceW ³en ef®evleve ®euelee jnlee nw efkeÀ ``Denes meewYeei³e! cegPes efHelee Hejceelcee keÀe meeefvveO³e efceuee, ceQves Yeerlej kesÀ ves$e mes GvnW SkeÀoce meeceves osKee, GvneWves DeHeveer MeefkeÌle³eeW keÀe mecHetCe& Jemee& cegPe Hej Gæ[sue efo³ee, ceQ Deelcee HeÝeg keÀer efJeMJeeme-Hee$e yeveer ntB, GvneWves cegPes efkeÀlevee MeefkeÌleMeeueer yevee efo³ee~“ Dece=leJesues keÀer HeéeqHle kesÀ Fme ef®evleve kesÀ meeLemeeLe MeefkeÌle HeéeqHle keÀe Jees ¢M³e Yeer meeje efove yeej-yeej Yeerlej kesÀ ves$e kesÀ meeceves He´keÀì neslee jnsiee~ Hejceelcee efHelee mes ceveg<³e DeHeves iegCeeW mes Deeies yeæ{lee nw, vee efkeÀ otmejeW keÀer ke=ÀHee mes 15

%eeveece=le He´eHle MeefkeÌle keÀe nce meeje efove He´³eesie keÀjWies lees HeeSbies efkeÀ HeefjeqmLeefle ³ee lees Deeleer ner veneR nw Deewj ³eefo Dee Yeer peeleer nw lees He´eHle keÀer ieF& MeefkeÌle mes legjvle GmekeÀe meceeOeeve nes peelee nw~ ³es MeefkeÌle³eeB ner nceejer megj#ee keÀjleer nQ, keÀce&#es$e Hej nceW efJepe³eer yeveeleer nQ Deewj Hejceelcee efHelee kesÀ H³eej Deewj efveM®e³e kesÀ yeue mes yeæ[er yeele keÀes Yeer íesìe yevee osleer nQ~ Ieìvee kesÀ JeMeerYetle nesves keÀer yepee³e, Gmemes HeÀe³eoe Gþe Deeies yeæ{ves keÀe

ceeie& efoKeeleer nQw~ nce DeY³eeme Üeje nj efove veF&-veF& MeefkeÌle³eeW keÀes DeHeves ceW Yej mekeÀles nQ~ keÀYeer meceeves keÀer MeefkeÌle, keÀYeer mecesìves keÀer MeefkeÌle, keÀYeer J³eLe& keÀes Yegueeves keÀer MeefkeÌle, keÀYeer meceLe& keÀes ³eeo keÀjves keÀer MeefkeÌle.... Fme He´keÀej jespeceje& keÀece ceW Deeves Jeeueer MeefkeÌle³eeB ³eesieeY³eeme Üeje DeHeves ceW YejW Deewj meMekeÌle Deelcee yeveW, ³ener efHelee Hejceelcee keÀer nceejs He´efle MegYe DeeMe nw~ 

pesue ceW me®®eer Meeeqvle keÀe DevegYeJe ³eesefielee meHekeÀeues, Ghe-keÀejeieej, peueieeBJe

ceQ SkeÀ iejerye Iej keÀer yesìer ntB~ cesjer Meeoer 15 meeue ye´ïeekegÀceejer yenve mes ngF&~ Jes pesue ceW DeekeÀj meyekeÀes keÀer Gce´ ceW nes ieF& Leer~ ef]peboieer ceW yengle letHeÀeve Dee³es, GvekeÀes Heej keÀjles-keÀjles ceQ lebie nes ieF& Leer~ ceeB-yeeHe kesÀ Iej ceneue#ceer kesÀ GheJeeme efkeÀ³es~ Meeoer kesÀ yeeo Yeer Hetpee, Heeþ, GheJeeme keÀjleer Leer uesefkeÀve cesjs ceve keÀes keÀYeer Meeeqvle veneR efceueer~ nceejs Iej ceW yeej-yeej Peieæ[s ®eueles Les~ SkeÀ efove ceQ Deewj cesjer pesþeveer otj kesÀ efjMlesoej kesÀ ³eneB ce=l³eg He´mebie ceW ieS~ JeneB nceejer cegueekeÀele SkeÀ ye´ïeekegÀceejer yenve Deewj YeeF& mes ngF&~ peye nce meYeer jesves ueies lees Gme ye´ïeekegÀceejer yenve ves keÀne efkeÀ jesvee yebo keÀjes, ³en ceeleepeer cejer veneR nQ, kesÀJeue GvekeÀe Mejerj yeoueer ngDee nw, Deelcee Depej, Decej nw, keÀYeer cejleer veneR nw~ JeeHeme ueewìs lees ceve ceW yeej-yeej Deelce-%eeve kesÀ yeejs ceW meJeeue Gþves ueies~ GmekesÀ yeeo HeefjeqmLeefle ves Ssmee ceesæ[ efue³ee efkeÀ Heæ[esme kesÀ SkeÀ J³eefkeÌle keÀer ce=l³eg nes ieF& Deewj GmekesÀ kesÀme ceW ceQ, cesjs Heefle Deewj Iej kesÀ 13 meom³e pesue ceW Dee ie³es~ Heæ[esefme³eeW ves nce meYeer keÀes pesue ceW [ueJee efo³ee~ yeeo ceW otmejeW keÀer peceevele nes ie³eer Hej ceQ Deewj cesjs Heefle DeYeer Yeer pesue ceW nQ peneB meved 2012 ceW cesjer cegueekeÀele 16

%eeve megveeleer Leer~ ceQ Yeer %eeve megveves ueieer~ GvekesÀ Üeje cesjs keÀeveeW ceW ³en mebosMe Dee³ee efkeÀ HejceefHelee efMeJe Hejceelcee Fme Oejleer Hej Dee³es ngS nQ~ ³es Meyo megveles ner Denmeeme ngDee efkeÀ YeieJeeve efceue ie³es Deewj ceve keÀes Fleveer Meeeqvle efceueer pees Deepe lekeÀ veneR efceueer Leer~ leye mes SkeÀ Yeer efove cegjueer Deewj ³eesie efceme veneR keÀjleer ntB~ megyen Deewj Meece keÀe ³eesie Deewj cegjueer pewmes cesjs He´eCe yeve ie³es nQ~ pesue ceW veF&-veF& ceeB-yenveW Deeleer jnleer nQ, GvekeÀes ceQ efMeJeyeeyee keÀe mebosMe osleer jnleer ntB~ cegjueer Yeer mecePeeleer ntB~ meejs efJeMJe keÀer meYeer DeelceeDeeW keÀes Meeeqvle kesÀ He´keÀcHeve osleer ntB~ cesjs meeceves efkeÀleveer Yeer keÀæ[er mecem³ee Dee³es lees Yeer [ieceie veneR nesleer ntB~ cegPes Hetje efJeMJeeme nw efkeÀ cesjs efHelee efMeJeyeeyee cesjs meeLe nQ Deewj ¢æ{ efveM®e³e nw efkeÀ nce efveoes&<e efme× neWies~ ceQ DekesÀueer veneR ntB, meyemes yeæ[e DeeOeej cesje efMeJeyeeyee cesjs meeLe nw~ nes mekeÀlee nw, ³en cesjs efHeíues pevceeW kesÀ keÀceeX keÀe efnmeeye nes~ DeHeves De®ís Je yegjs keÀceeX keÀe efnmeeye ³eneB ner ®egkeÀevee nw~ 

HeeHe keÀjvee lees yegje nw ner, Gmemes Yeer yegje nw HegC³e keÀe DenbkeÀej keÀjvee

pegueeF& 2015

XwIm| H$m A§V hm{ J`m ye´ïeekegÀceejer jbpevee DeebOeues, DenceoHegj (ceneje<ì^)

ces je

ueew e f k eÀkeÀ pevce SkeÀ He´efleef<þle OeveJeeve Deewj Oeeefce&keÀ HeefjJeej ceW ngDee~ Meeoer kesÀ yeeo memegjeue Iej ceW Peieæ[eW kesÀ keÀejCe keÀeHeÀer HejsMeeve ngF&~ HeeefjJeeefjkeÀ HejsMeeveer Deewj Hewmes keÀer KeeR®eeleeve mes lebie neskeÀj kegÀí efoveeW kesÀ yeeo cesjs Heefle Mejeye Heerves ueies~ Fme keÀejCe nce meb³egkeÌle HeefjJeej mes Deueie keÀj efoS ieS~ Ssmes ceW Jes Mejeye kesÀ Deewj p³eeoe DeOeerve nes ie³es~ efHeÀj lees ef]peboieer vejkeÀ nes ieF&~ Jes Mejeye HeerkeÀj Deeles, nbieecee keÀjles, cegPemes Deewj ye®®eeW mes ceejHeerì keÀjles~ nj Meece ceQ Deewj ye®®es [jsmences jnles efkeÀ Helee veneR Deepe keÌ³ee nes peeSiee~ kegÀí meeueeW kesÀ yeeo Heefle ves Mejeye kesÀ veMes ceW ner Mejerj íesæ[ efo³ee~ Meeoer kesÀ yeeo kesÀ Fve 16 meeueeW lekeÀ ceQves keÀæ[er me]pee keÀeìer~ efceueer Meeefvle keÀer ogefve³ee cesjs Heeme kegÀí Yeer veneR Lee, vee Oeve, vee Oeve keÀceeves keÀe meeOeve, keÌ³ee keÀªB, keÀneB peeTB, kewÀmes ye®®eeW keÀes mebYeeuetB, ³en ef®eblee KeeS pee jner Leer~ Ssmes ueie jne Lee pewmes ogKeeW keÀe mewueeye Gceæ[ Heæ[e nes~ HejsMeeefve³eeW ceW pewmes Heeieue nes jner Leer~ ceQ Heæ{er-efueKeer Yeer veneR ntB~ Heefle efpeme efMe#eCe mebmLeeve ceW keÀece keÀjles Les, yeeo ceW JeneB uewye DeefmemìWì

keÀer veewkeÀjer efceue ieF&~ ceQ De%eeveleeJeMe meowJe Heefle keÀer ³eeo ceW jesleer Leer~ mebmLeeve keÀer SkeÀ efMeef#ekeÀe yenve ye´ïeekegÀceejer]pe kesÀ %eeve ceW ®eueleer nQ, GvneWves cegPes F&MJejer³e %eeve keÀer yeeleW megveeF¥ Deewj ye´ïeekegÀceejer mesJeekesÀvê Hej ueskeÀj ieF&~ Henues ner efove cegPes Ssmee cenmetme ngDee efkeÀ ceQ DeMeebefle keÀer, ogKe keÀer ogefve³ee íesæ[keÀj efkeÀmeer otmejer ogefve³ee ceW Dee³eer ntB peneB Meebefle ner Meebefle Deewj ceve keÀe megketÀve nw~ efHeÀj ceQ jes]pe mesJeekesÀvê Hej peeves ueieer, F&MJejer³e %eeve megveves ueieer~ Jees efMeef#ekeÀe yenve cegPes mketÀue ceW %eeve keÀer yeeleW megveeleer efpememes ceQ YeieJeeve keÀes Hen®eeve mekeÀer~ cesjs meYeer ogKeeW keÀe Deble nes ie³ee~ YeefkeÌle kesÀ HeÀuemJeªHe cegPes YeieJeeve efceue ie³es pewmes DebOekeÀej Yejer jeef$e ceW %eevemet³e& He´keÀì nes ie³es~ YeieJeeve cesjs ìer®ej yeves SkeÀ efove mesJeekesÀvê Hej SkeÀ Hejer#ee jKeer ieF& Leer efpemeceW kegÀí efueKevee Lee~ peye meye efueKeves ueies lees ceQ yeeyee keÀer ³eeo ceW yewþ ieF& Hej ceQ jes]pe keÀer lejn SkeÀeie´ veneR nes Hee jner Leer~ Ssmes ueie jne Lee pewmes yeeyee cegPes keÀn jns nQ efkeÀ legce Yeer efueKees, legce meJe&MeefkeÌleceeve keÀer ye®®eer nes, Ssmeer keÀesF& yeele veneR pees legce vee keÀj HeeDees~ ceQves yenve peer mes

[e³ejer-Hesve ceeBies Deewj efueKeves yewþer~ meyeves yengle kegÀí efueKee Hej ceQves efmeHe&À ®eej ueeFveW ner efueKeer~ Gme efove mes yeeyee ves cegPes efueKevee efmeKee efo³ee~ [d³etìer kesÀ oewjeve efpelevee Yeer mece³e efceuelee nw GmeceW cegjueer efueKeleer ntB, yeeyee cegPes ceoo Yeer keÀjles nQ~ Deepe ceQ keÌueeme ceW Yeer cegjueer keÀe meej efueKe mekeÀleer ntB~ efceue jne nw Deeoj Yeje yelee&Je SkeÀ yeej cesje yesìe cegPemes keÀnves ueiee efkeÀ cegPes pJesuejer keÀe OebOee keÀjvee nw, GmekesÀ efueS 12-15 ueeKe ©He³es ueieWies, DeeHe Iej yes®e oes~ meYeer mebyebOeer cegPes keÀnves ueies, Iej yes®ekeÀj keÀneB jnesieer? Deieues efove Dece=leJesues yeeyee mes Hetíe lees Ssmes cenmetme ngDee pewmes yeeyee keÀn jns neW, ye®®eer, legcnW Fmemes Yeer De®ís Iej ceW jnvee nw Deewj ceQves Iej yes®ekeÀj Gmes Hewmes os efo³es~ Gmes yengle De®íer meHeÀuelee efceueer~ Deepe cesjs

pegueeF& 2015 DeeHekeÀer DekeÀæ[ Deewj Ieceb[ DeeHekesÀ keÀcepeesj Deewj yesJeketÀHeÀ nesves keÀer efveMeeveer nw, leekeÀle keÀer veneR

%eeveece=le oesveeW yesìs pJesuejer keÀer ogkeÀeve De®ís mes ®eueeles nQ~ Deeceoveer Yeer yengle De®íer nw~ yeæ[e yesìe SkeÀ efove Yeer yeeyee keÀer ¢ef<ì efueS efyevee Iej mes veneR efvekeÀuelee~ oesveeW yengle Meeble Deewj men³eesieer nQ~ mebmLeeve kesÀ pees He´esHesÀmej Henues cegPes lekeÀueerHeÀ osles Les, Jees Deepe yeeyee kesÀ %eeve keÀes mecePeves mes cesjs meeLe Deeoj keÀe yelee&Je keÀjles nQ~ mebyebOeer pees cegPes Heeieue keÀnles Les,

Deye %eeve ceW ®eueles nQ~ cegPes Jees meye efceuee pees ceQves mees®ee Yeer ve Lee~ efkeÀve MeyoeW ceW yeeyee keÀe Megefke´À³ee Deoe keÀªB, efoue yeme ³ener ieelee jnlee nw, SkeÀ let pees efceuee, meejer ogefve³ee efceueer, efKeuee pees cesje efoue, meejer yeefie³ee efKeueer~ 

ítìe 51 meeue Hegjevee ogJ³e&meve ye´ïeekegÀceejer Fvêe yenve, Je[esoje (iegpejele)

He´ peeefHelee ye´ïeekegÀceejer F&MJejer³e efJeMJe efJeÐeeue³e keÀer mLeeveer³e MeeKee ceW meele efove keÀe %eeve-keÀesme& keÀjves kesÀ yeeo ceQ He´efleefove F&MJejer³e ceneJeekeÌ³eeW keÀe ÞeJeCe keÀjves ueieer Deewj jepe³eesie kesÀ DeY³eeme kesÀ efueS ³eesie-keÀ#e ceW Yeer yewþves ueieer~ peye Hejceelcee efHelee Hej O³eeve SkeÀeie´ keÀjleer Leer lees Ssmee ueielee Lee efkeÀ yeeyee cegPemes kegÀí ceebie jns nQ~ keÌ³ee ceebieles nQ, kegÀí mecePe ceW veneR Deelee Lee~ cenmetme neslee Lee, yeeyee keÀn jns nQ, ye®®eer, legce pees keÀ®eje Keeleer nes Jen cegPes os oes~ cegPes ueielee Lee efkeÀ ceQ keÀ®eje keÀneB Keeleer ntB~ yeeyee nj yeej keÀnles ngS cenmetme nesles, keÀ®eje keÀye oesieer? cegPes mebkeÀuHe ®eueles efkeÀ yeeyee Ssmeer ìef®ebie keÌ³eeW osles nQ? SkeÀ ceeme ceW SkeÀ efkeÀuees lecyeeketÀ ceQves Fme cenmetmelee keÀer yeele ye´ïeekegÀceejer yenve keÀes yeleeF&~ GvneWves Hetíe, DeeHeceW keÀesF& ogJ³e&meve nw keÌ³ee? ceQves keÀne, lecyeeketÀ Keeleer ntB~ yenve ves keÀne, yeme, yeeyee DeeHemes ³ener ceebieles nQ~ ceQ yeesueer, ceQ lecyeeketÀ veneR íesæ[ mekeÀleer, veew meeue keÀer Dee³eg mes Kee jner ntB, Deye cesjer Gce´ meeþ meeue keÀer nw, kewÀmes íes[tB, veneR íesæ[ mekeÀleer~ FmekesÀ yeeo ceQves yenve keÀes yelee³ee efkeÀ lecyeeketÀ keÀer yegjer uele kesÀ keÀejCe lees ceeB Deewj YeeF& keÀer yengle ceej KeeF&~ Meeoer kesÀ 18

yeeo Heefle keÀes ceeuetce ngDee lees Jes Yeer ceejves ueies Deewj lecyeeketÀ GþekeÀj HeWÀkeÀves ueies Fmemes cegPes oewjs Deeves ueies Deewj cegBn mes Peeie efvekeÀueves ueiee~ Heefle Ieyeje ie³es Deewj cegPes lecyeeketÀ Keeves keÀer ígÆer os oer~ Henues SkeÀ ceeme ceW 100 ie´ece lecyeeketÀ Keeleer Leer, efHeÀj 1 efkeÀuees lecyeeketÀ Keeves ueieer~ ve lecyeeketÀ keÀer ³eeo DeeF&, ve oewjs DeeS kegÀí mece³e yeeo ceQ Deeyet yeeyee kesÀ Iej ieF&~ JeneB Yeer lecyeeketÀ Keeves ueieer lees meyeves ìeskeÀe, keÀne, Fmes keÀ®ejs ceW [eue oes~ ceQves keÀne, lecyeeketÀ veneR efceuee lees cegPes oewjs DeeSbies~ ye´ïeekegÀceejer yenve ves keÀne, legce yeeyee keÀes yeesuees, ceQ ³en lecyeeketÀ keÀe keÀ®eje DeeHekeÀes os jner ntB, cegPes lecyeeketÀ keÀer ³eeo Dee³es lees Dece=le efHeueevee~ GvekesÀ keÀnves mes yeeyee keÀes lecyeeketÀ os efo³ee~ FmekesÀ yeeo Deepe lekeÀ ve lecyeeketÀ keÀer ³eeo DeeF& Deewj vee oewjs DeeS~ Fme lejn SkeÀ Heue ceW 51 meeue Hegjevee ogJ³e&meve ítì ie³ee~ yeeyee ves keÀceeue keÀj efo³ee~ Jeen yeeyee Jeen! 

mekeÀejelcekeÀ mees®e Jeeuee J³eefkeÌle meoe leveeJecegkeÌle jnkeÀj He´mevveef®eÊe jnlee nw

pegueeF& 2015

yengle leæ[Heer Leer He´Yeg kesÀ efueS ye´ïeekegÀceejer jsKee efmebn, Deíuoe, Deewjw³ee (G.He´.)

De iemle keÀe cenervee Lee~ meeJeve keÀer yejmeele keÀer lejn %eeve keÀer yejmeele kesÀ meeLe SkeÀ ceelee peer Deewj keÀv³ee keÀe Iej ceW Deeieceve ngDee~ ie=nkeÀe³e& ceW J³emle Leer Hejvleg mJeYeeJe Devegmeej DeeievlegkeÀeW keÀe mJeeiele efkeÀ³ee Deewj GvnW efyeþe³ee~ ceelee peer yeesueer, yenve peer, YeieJeeve Dee³es nQ, GvekeÀe mebosMe osves kesÀ efueS nce Dee³es nQ~ `YeieJeeve Dee³es nQ, keÀneB Dee³es nQ, keÌ³ee mevosMe nw', ceve ceW DeveskeÀ efpe%eemeeSB peeie GþeRr~ GvneWves DeHeves lejerkesÀ mes Leesæ[e mecePee³ee~ GvekesÀ efoS He´MveeW kesÀ GÊejeW mes ceQ mevleg<ì ve ngF&~ meeLeer keÀv³ee ves ieerle megvee³ee, `F&MJej DeHeves meeLe nw, [jves keÀer keÌ³ee yeele nw......'~ Henueer yeej Ssmee ieerle megvee, ceve ceW KegMeer cenmetme ngF&~ F&MJej keÀer Deesj yeæ{ves keÀer ³en Henueer meeræ{er Leer~ DeefOekeÀ peevekeÀejer kesÀ efueS efveefceÊe yenve mes efceueves keÀer meueen oskeÀj Jes ueewì ieS~ YeefkeÌle ceeie& ceW Deìtì efve<þe kesÀ meeLe ceQ Hetjs Heg©<eesÊece ceeme Je´le jKeleer Leer~ Dev³e Je´le Yeer HeefJe$e OeejCeeDeeW kesÀ meeLe ®eueles jnles Les~ efveefceÊe yenve mes cegueekeÀele nesves Hej ceQves keÀne, cegPes yeme YeieJeeve mes efceuevee nw~ ceve ceW mees®e jner Leer, `kewÀmee nesiee cesje He´Yeg, GmekesÀ efueS efkeÀleveer leæ[Heer nBt, efkeÀlevee H³eej nw Gmemes, cesjs H³eej ³ee HegC³e kesÀ HeÀue kesÀ ªHe ceW cegPes Jen efceuesiee~' yenve peer kesÀ keÀnves Hej cesje meeHleeefnkeÀ keÀesme& DeejbYe ngDee~ efMeJe Deewj MebkeÀj kesÀ jnm³e ves ner %eeve keÀe leermeje ves$e Keesue efo³ee~ ogiee& kesÀ cebefoj ceW ceeB keÀe Íe=bieej keÀjleer, Yeesie kesÀ yeeo Deejleer ieeleer uesefkeÀve ieeles-ieeles mees®e ceW Heæ[ peeleer Leer efkeÀ keÀewve mes YeieJeeve keÀes ceQ ceeB keÀnleer ntB, keÀewve nw ceeB mes yeæ[e? efMeJe-MebkeÀj kesÀ ceneve Devlej kesÀ %eeve mes meye kegÀí mHe<ì nesves ueiee~ YeefkeÌle Deewj %eeve keÀe HeÀke&À mecePe ceW Deeves ueiee~ Hejceelcee kesÀ ceneJeekeÌ³eeW (cegjueer) Üeje meYeer je]pe mHe<ì nesves ueies~

pegueeF& 2015

Hejceelce efceueve keÀer DevegYetefle ve³es meeue ceW cesje Hetjs HeefjJeej kesÀ meeLe Deeyet HeJe&le Deevee ngDee~ ve³ee peerJeve, veF& ogefve³ee, ve³ee H³eej, ve³ee HeefjJeej, veF& DevegYetefle, ve³ee megKe, HeefJe$elee kesÀ JeeleeJejCe ceW meye kegÀí ve³ee-ve³ee efceuee~ peye yeeyee keÀer kegÀefì³ee ceW ieF& lees Ssmee ueiee efkeÀ ceQ Fleves efove He´eCeefHe´³e mes otj keÌ³eeW jner~ HeuekeWÀ PeHekeÀves keÀe veece veneR ues jner Leer~ DeebmegDeeW keÀer Peæ[er mes Ssmee ueie jne Lee pewmes pevce-pevce kesÀ HeeHe kesÀ Keeles keÀes yeeyee Deepe ner Oees oWies~ leYeer De®eevekeÀ ueiee, yeeyee cegmekeÀje³es Deewj cesjs ieeueeW keÀes menuee³ee~ peerJeve keÀe meyemes megKeo #eCe Lee Jees~ ceve ves keÀne, keÀeMe! mece³e þnj pee³es leeefkeÀ ³en megKeo mHeMe& neslee ner jns uesefkeÀve leYeer meeLeer yenve ves cegPes mHeMe& keÀj, mece³e keÀes efnuee efo³ee~ Gmeer Meece keÀes ner yeeyee efceueve Lee efpemes osKe ceve ieodieod nes Gþe~ DeeBKeW vece LeeRr, Hetí jner Leer, yeeyee, keÌ³eeW Fleves efove DeHeves H³eej mes Jebef®ele jKee? yeeyee kesÀ ceneJeekeÌ³eeW ceW cesjs meye He´MveeW kesÀ meceeOeeve mecee³es Les~ ceQ H³eej kesÀ meeiej keÀes osKeleer jner, H³eej mes YejHetj nesleer jner~ yeeyee ves Decej YeJe keÀe Jejoeve Deewj ³eeo-H³eej oskeÀj ve³es meeue keÀer yeOeeF& oer~ efoue kesÀ Devoj mes ³ener ieerle ietBpee ö cesjer lekeÀoerj keÀer lemJeerj yeveeves Jeeues, efoue legPes ³eeo keÀjs...~ eofue Gmes Oev³eJeeo olsee n,w olsee ner jnlee n~w ekfeÀlevee mevgoj peeJreve eof³ee n~w ceQ lees Gmes {{æbtleer ner jn peeleer Hejvleg Gmeves evfeecfeÊe DeelceeDeeW keÀes cejss Iej YepsekeÀj cePges DeHevee yevee³ee~ Smsee HejceeHfelee, HejceeMfe#ekeÀ, Hejce meoide©g ecfeuee nw pees nj Heue meeLe jnlee n~w Deepe Hejte Iej DeeÞece yeve ie³ee n,w evfel³e FM&Jeje³re %eeve keÀer cejgueer ieptbeleer jnleer n~w Jeen cejse Þe<sþ Yeei³e, YeieJeeve yeeHe ecfeuee, Keoge oemsle ecfeuee Deejw ke³Ìee ®eeenfS~ meJe& Hee´lfe ³ener mevoMse nw ekfeÀ YeieJeeve JeemleJe ceW Fme Oeje Hej Dee ®ekgeÀs n,Q Gvemes ecfeuekeÀj, meKge-Meeevfle Deejw HeeJfe$elee keÀe DeKeìg Kepeevee ues ue~W

ogefve³ee ceW keÀesF& keÀece FcHeesefmeyeue veneR, yeme newmeues Deewj cesnvele keÀer peªjle nw

^JdmZ H{$ AmX{e H$m [mbZ ye´ïeekegÀceej MeesYeejece efmebn yewme, osJeerHegj, melevee (ce.He´.)

Ye ieJeeve keÀnles nQ, ye®®es, ie=nmLe J³eJenej ceW jnles ngS keÀceue HetÀue meceeve HeefJe$e yevees~ osn DeefYeceeve mes keÀcexefvê³eeB ®euee³eceeve nesleer nQ Deewj keÀece efJekeÀej keÀer GlHeefÊe nesleer nw uesefkeÀve legcekeÀes keÀcexefvê³eeW mes keÀesF& efJekeÀce& veneR keÀjvee nw~ peye ceQ YeefkeÌleceeie& ceW ®eue jne Lee lees DeHeves keÀes osn mecePelee Lee~ osnYeeve ceW jnves mes osn DeefYeceeve jnlee Lee efkeÀ ceQ Heg©<e ntB Deewj DeHeveer ³egieue keÀes Yeer owefnkeÀ ¢ef<ì mes osKelee Lee~ peye Gmes Helveer keÀer YeeJevee mes osKelee Lee lees GmekesÀ Mejerj Hej DeekeÀef<e&le nes peelee Lee, ceve efJe®eefuele neslee Lee leLee keÀces&efvê³eeB ®euee³eceeve nesleer LeeR Deewj keÀece efJekeÀej keÀer GlHeefÊe nesleer Leer~ uesefkeÀve peye ceQ %eeve ceeie& ceW Dee³ee lees cegPes Helee ®euee efkeÀ ceQ osn veneR, osner ntB~ ³en osn (Mejerj) cegPe osner (Deelcee) kesÀ keÀce& keÀjves keÀe meeOeve nw efpememes keÀcexefvê³eeB ®euee³eceeve veneR nesleeR, keÀece efJekeÀej keÀer GlHeefÊe veneRr nesleer Deewj ye´ïe®e³e& ³ee HeefJe$elee keÀe Heeueve DeHeves DeeHe nes peelee nw~ ogefve³ee Jeeues keÀnles nQ efkeÀ Deiej Deeie Deewj keÀHetme (Ieeme) keÀes SkeÀ peien jKe efo³ee pee³es lees efkeÀmeer ve efkeÀmeer efove keÀHetme DeJeM³e peue peeSieer~ uesefkeÀve ceQ oeJes kesÀ meeLe keÀnlee ntB efkeÀ ceQ ie=nmLe J³eJenej ceW jnlee ntB, HeefjJeej kesÀ meeLe jnlee ntB, Heg$eeW Je Heg$eJeOegDeeW leLee Helveer kesÀ meeLe jnlee ntB Deewj HeefJe$e jnlee ntB~ nce oesveeW Heefle-Helveer SkeÀ-otmejs keÀes DeeeflcekeÀ ¢ef<ì mes osKeles nQ, SkeÀ-otmejs keÀes HejceefHelee Hejceelcee keÀer Deelcee ªHeer mebleeve mecePeles nQ~ SkeÀ-otmejs keÀes Fme me=ef<ì [^ecee ceW meeLeer Heeì&Oeejer mecePeles nQ efpememes keÀcexefvê³eeB ®euee³eceeve veneR nesleeR~ Deye lees keÀece efJekeÀej keÀe Helee ner veneR ®euelee efkeÀ Jen keÀneB ®euee ie³ee~ jecee³eCe ceW efueKee nw ö ³en iegCe meeOeve mes veefnb nesF&~ He´Yeg keÀer ke=ÀHee HeeJe keÀesF& keÀesF&~~ veeLe efJe<e³e mece ceo keÀíg veener~ cegefve ceve ceesn keÀjF #eCe ceener~~ 20

DeLee&led keÀece efJekeÀej kesÀ meceeve keÀesF& efJekeÀej ³ee ceo veneRr nw, pees cegefve³eeW kesÀ ceve keÀes #eCecee$e ceW ceesefnle keÀj ueslee nw uesefkeÀve efpemekesÀ THej o³eemeeiej efMeJe YeieJeeve keÀer efJeMes<e ³ee ceneve o³ee nesleer nw GmekesÀ keÀeceeefo meYeer efJekeÀej DeHeves DeeHe ítì peeles nQ~ jecee³eCe ceW ³en Yeer efueKee nw ö ke´ÀesOe ceveespe ueesYe ceo cee³ee~ ítìQ mekeÀue jece keÀer oe³ee~ DeLee&led keÀece, ke´ÀesOe, ueesYe, ceesn, DenbkeÀej Deeefo meYeer efJekeÀej o³eemeeiej Hejceelcee keÀer o³ee mes DeHeves DeeHe ítì peeles nQ~ keÀece efJekeÀej ceveg<³e keÀes veke&À ceW ues peelee nw leLee ye´ïe®e³e& (HeefJe$elee) ceveg<³e keÀes mJeie& ceW ues peelee nw~ ieerlee ceW efueKee nw ö ef$eefJeOeb vejkeÀm³eso Üejb veeMeveceelceveë~ keÀeceë ke´ÀesOemleLee ueesYemlemceeoslel$e³eb l³epesled~~ YeieJeeve keÀnles nQ efkeÀ keÀece, ke´ÀesOe, ueesYe vejkeÀ kesÀ Üej nQ DeLee&led meJe& DeveLeeX keÀer peæ[ nQ, Deelcee keÀe veeMe keÀjves Jeeues nQ Deleë keÀeceeefo meYeer efJekeÀejeW keÀes íesæ[ osvee ®eeefnS~ jecee³eCe ceW Yeer Fmeer yeele keÀes leguemeeroeme peer ves ³etB efueKee nw ö keÀece, ke´ÀesOe, ceo, ueesYe meye veeLe vejkeÀ kesÀ HebLe~ meye Heefjnefj jIegJeerjefnb Yepeng Yenefnb pesefn meble~~ DeLee&led keÀece, ke´ÀesOe, ueesYe, ceesn, DenbkeÀej Deeefo meYeer efJekeÀej ceveg<³e keÀes veke&À ceW ues peeves kesÀ jemles nQ FmeefueS ceveg<³e keÀes Fve keÀeceeefo efJekeÀejeW keÀes íesæ[keÀj YeieJeeve keÀes ³eeo keÀjvee ®eeefnS~ YeieJeeve keÀer ³eeo mes ner efJe<e³emeeiej keÀes Heej keÀj #eerj meeiej ceW pee³eWies~ peye nce efkeÀmeer m$eer keÀes kegÀ¢ef<ì mes osKeles nQ lees ceve efJe®eefuele neslee nw, keÀece efJekeÀej keÀer GlHeefÊe nesleer nw~ uesefkeÀve peye nce Gmeer ðeer keÀes meg¢ef<ì mes osKeles nQ, ceeb, yenve keÀer YeeJevee mes osKeles nQ lees ceve efJe®eefuele veneR neslee, keÀece efJekeÀej

GHeJeeme Devve keÀe ner veneR, yegjs efJe®eejeW keÀe Yeer keÀjW

pegueeF& 2015

%eeveece=le keÀer GlHeefÊe veneR nesleer~ FmeefueS jecee³eCe ceW efueKee nw ö YeieJeeve keÀnles nQ efkeÀ pees keÀesF& me®®es efoue mes cesjs ceW ceveyegef× keÀes ueieelee nw Deewj DeHevee meye kegÀí cegPes meceHe&Ce keÀj peveveer mece peeveefn Hej veejer~ oslee nw Deewj HetCe& ªHe mes cesjs DeeefÞele nes peelee nw lees GmekesÀ Oeve HejeJe efJe<e mes efJe<e Yeejer~~ DeLee&led otmejer efðe³eeW keÀes ceeb-yenve keÀer ¢ef<ì mes ³ee YeeJevee peerJeve keÀer mecHetCe& efpeccesJeejer ceQ mJe³eb DeHeves neLe ceW ues ueslee ntB mes osKevee ®eeefnS~ ceeb-yenve kesÀ meceeve peevevee Je ceevevee Deewj GmekeÀer peerJeve veF³ee keÀes Fme ce=l³egªHe mebmeej meeiej mes menpe ner Heej keÀj oslee ntB Deewj Jen HejceOeece ceW cesjs Heeme ®eeefnS~ otmejs kesÀ Oeve keÀes yeæ[s mes yeæ[e efJe<e ceevevee ®eeefnS~ Deepe ceeleeDeeW-yenveeW Hej yengle Del³ee®eej nes jns nQ~ efveJeeme keÀjlee nw, FmeceW keÀesF& mebMe³e veneR nw~ FmeefueS yeeyee Ssmes ner Del³ee®eejer ueesieeW keÀes yeeyee og³eexOeve, ogMeemeve ³ee keÀnles nQ efkeÀ ye®®es, ³eesieer yevees HeefJe$e yevees~ HeefJe$elee ner megKe, efMeMegHeeue keÀnlee nw~ Hejveejer keÀes ceeb-yenve keÀer ¢ef<ì mes Meeefvle keÀer peveveer nw, HeefJe$elee mes ner HejceOeece pee³eWies~  osKeves mes Gve Hej nesves Jeeues Del³ee®eej DeHeves DeeHe yevo nes pee³eWies~ FmeefueS yeeyee keÀnles nQ efkeÀ ye®®es, keÀece ceneMe$eg nw, Fme Hej ner peerle Heeveer nw~ keÀesF& Yeer ceveg<³e HeefJe$e yeveves efyeiej ye´ïeekegÀceejer efvece&uee, peyeueHegj (ce.He´.) JewkegÀCþ veneR pee mekeÀlee~ keÀne ie³ee nw efkeÀ peneB efove neslee nw JeneB jele veneR nesleer Deewj peneB jele nesleer nw Jeneb efove veneRr ®euees DeHeves Jeleve, ®euees DeHeves Jeleve, neslee~ peneb He´keÀeMe neslee nw Jeneb DebOekeÀej veneR neslee Deewj Fme ogefve³ee mes Deye vee ueieeDees ueieve~ peneb DebOekeÀej neslee nw Jeneb He´keÀeMe veneR neslee~ Fmeer He´keÀej nce Dee³es keÀneB mes, nw peevee keÀneB? peneb keÀece neslee nw Jeneb jece (efMeJeyeeyee) veneR neslee Deewj Petþs meHeveeW keÀe yeesPee nw {esvee ³eneB~ peneb jece neslee nw Jeneb keÀece veneR neslee nw~ J³eLe& mebkeÀuHeeW keÀe Deye keÀj oes nJeve~~ keÀF& yenveW yengle HewÀMeve keÀjleer nQ, Jes DeHeves MejerjeW keÀes ®euees DeHeves Jeleve....... Ketye mepeeleer nQ~ GvekeÀes osKekeÀj Heg©<e ceesefnle nes peeles nQ Deewj ¢eq<ì OebgOeueer ngF&, jen efoKeleer veneR, keÀece efJekeÀej keÀer GlHeefÊe nesleer nw~ jecee³eCe ceW efueKee nw ö OetHe-meer leHe jner, íeBJe efceueleer veneR~ efJe<e³e kegÀHeLe HeeF DebkegÀjs~ %eeve keÀe ues meneje, efKeueeDees ®eceve~~ cegefveng Ëo³e keÀe vej JeekegÀjs~~ ®euees DeHeves Jeleve.......... DeLee&led peye kegÀHeLe (mepeer ngF& megvoj Deewjle) keÀes osKekeÀj cegefve³eeW kesÀ Ëo³e ceW keÀece keÀe yeerpe DebkegÀefjle nes lesje He´Yeg nw meneje, let ceve keÀes ueiee, peelee nw lees efye®eejs Heg©<eeW ceW keÀece efJekeÀej GlHevve nesvee ³eesieyeue mes meesF& Deelcee keÀes peiee~ mJeeYeeefJekeÀ ner nw~ efpelevee Jes yenveW DeHeves n∙er-ceebme kesÀ {eb®es Ye=kegÀefì ceW ®ecekesÀ efmeleeje, He´keÀeefMele nes ceve~~ keÀes mepeeleer nQ, HueeefmìkeÀ ªHeer ®eceæ[er keÀes megvoj yeveeleer nQ ®euees DeHeves Jeleve............ Glevee ³eefo Jes Gme {eb®es keÀes ®eueeves Jeeueer ®esleve MeefkeÌle Jesuee DeeF& efceueve keÀer, pees ceve ceW yemeer, Deelcee keÀes mepeeSb, megvoj yeveeSb lees GvekesÀ peerJeve keÀe G×ej nef<e&le nes ®euees, meyekeÀes yeeBìes KegMeer~ nes peeS~ FmeefueS yeeyee keÀnles nQ efkeÀ ye®®es efkeÀmeer kesÀ jbiemepeefve³eeW keÀes yeguee³es efMeJe H³eeje mepeve~~ ªHe ceW cele HebÀmees~ ieerlee ceW efueKee nw ö ®euees DeHeves Jeleve............ les<eecenb ...TOJe¥ ve mebMe³eë~~ `ceQ Þes<þ ntB' ³en DeelceefJeMJeeme nw uesefkeÀve `efmeHe&À ceQ ner Þes<þ ntB' ³en DenbkeÀej nw 21 pegueeF& 2015

®euees DeHeves Jeleve

ceOegyeve keÀe leì nes..leye He´eCe leve mes efvekeÀueW ye´ïeekegÀceejer YeieJeleer, neLejme (G.He´.)

ces je pevce ke=À<Ce keÀer pevceYetefce ceLegje kesÀ meceerHe yevoer veecekeÀ mLeeve Hej ngDee~ ceelee yengle íesìer Gce´ ceW ner ®eue yemeer~ efHeleepeer yesno Oeeefce&keÀ He´Je=efÊe kesÀ Deewj keÀF& Yee<eeDeeW kesÀ efJeÜeve Les~ GvneWves otmeje efJeJeen ve keÀjkesÀ mJe³eb ner nce YeeF&-yenveeW keÀer Heeuevee keÀer, ceelee keÀer keÀceer cenmetme ve nesves oer~ mece³e yeerlelee ie³ee, efJeJeen ngDee, mebleeve Yeer ngF&~ YeefkeÌle kesÀ mebmkeÀej efHeleepeer mes ner efceues Les~ YeefkeÌle keÀjles ngS Yeer Devoj ceW He´Mve jnlee Lee efkeÀ Fleves meejs YeieJeeveeW ceW mes Demeueer YeieJeeve nw keÀewve? cebefojeW ceW, ieg©ÜejeW ceW, ceefmpeoeW ceW, ce]peejeW Hej, Heerj, HeÀkeÀerjeW kesÀ meeceves ceeLee ìskeÀles-ìskeÀles Fmeer DeeMee ceW mece³e yeerlelee ie³ee efkeÀ keÀYeer lees Jen efceuesiee~ DeveskeÀ Je´le, Deeme-Heeme kesÀ leerLe&mLeue, Heefjke´Àcee, jecee³eCe, melmebie, YeeieJele Deeefo efkeÀ³es efmeHe&À Gmeer SkeÀ keÀer Keespe ceW~ He´peeefHelee ye´ïeekegÀceejer F&MJejer³e efJeMJe efJeÐeeue³e ªHeer %eeve ³e%e ceW Deeves mes HetJe& veJeOee YeefkeÌle (iee³eve, Jebove, mcejCe, Hetpeve Fl³eeefo) Yeer efkeÀ³ee keÀjleer Leer~ ueive, efJeMJeeme Deewj YeefkeÌle ceW YeeJevee keÀer ¢æ{lee kegÀí ie´eceerCeeW kesÀ meeLe ye´pe ®eewjemeer keÀesme keÀer Heefjke´Àcee vebies Hewj, 22

GHeÀveles yejmeeleer veeueeW, leeueeyeeW, kebÀìerueer Peeefæ[³eeW, kebÀkeÀæ[eW, HelLejeW keÀes Heej keÀjles ngS, kesÀJeue oes peesæ[er keÀHeæ[eW kesÀ meeLe, ke=À<Ce yeesue, njer yeesue, jeOesjeOes kesÀ veece mes, jemles kesÀ ceO³e Heæ[ves Jeeues kegÀC[eW ceW mveeve keÀjles ngS efmeHe&À veew efove ceW Hetjer keÀjkesÀ Dee³eer~ Dev³e Yeer keÀF& keÀ<ìmeeO³e ³ee$eeSB keÀeR~ meved 1987 ceW ye´ïeekegÀceejer DeeÞece mes F& M Jejer ³ e %eeve keÀe meeHleeef n keÀ Heeþîeke´Àce Hetje efkeÀ³ee~ YeesuesveeLe efMeJe yeeyee keÀe mel³e Heefj®e³e peeveves Deewj efceueve ceveeves kesÀ yeeo ve³ee DeueewefkeÀkeÀ pevce ngDee~ efHeÀj YeefkeÌle Ssmes ner Deueie nes ieF& pewmes otmejer meeræ{er Hej HengB®eves kesÀ yeeo Henueer meeræ{er Deueie nes peeleer nw~ HeeJevelee keÀe Jejoeve lees Heg$e kesÀ pevce kesÀ yeeo efceue ner ie³ee Lee~ cenlJeekeÀeb#eeDeeW keÀe HeefjJele&ve nj ceeB keÀer F®íe nesleer nw efkeÀ GmekeÀe Heg$e megvoj, megMeerue yent ueskeÀj Dee³es pees GmekeÀer mesJee keÀj mekesÀ~ Hejvleg FkeÀueewlee Heg$e nesves kesÀ yeeJepeto cegPes DeHeveer cenlJeekeÀeb#eeDeeW keÀes l³eeieves ceW mees®evee veneR Heæ[e keÌ³eeWefkeÀ Heg$e-pevce Hej ³en mebkeÀuHe Gþe Lee efkeÀ efpemeves efo³ee nw Gmeer keÀer mesJee ceW Fmes ueieevee ®eeefnS~ mees®eleer Leer efkeÀ keÀneR DeeÞece ceW, cebefoj ceW ³ee efkeÀmeer ieg© kesÀ ®ejCeeW ceW jKe otBieer,

mece³e-He´efle-mece³e efceuekeÀj Deeleer jntBieer~ yeeo ceW YeesuesveeLe efMeJe yeeyee mes mel³e F&MJejer³e %eeve efceueves Hej Heg$e keÀes Yeer %eeveceeie& keÀe Heefj®e³e keÀje³ee~ meblees<e Fme yeele keÀe nw efkeÀ Jen (efovesMe YeeF&) Yeer meeLe jnkeÀj ef]peccesJeejer Hetjer keÀjles ngS %eeve-³eesie-mesJee-OeejCee kesÀ ceeie& Hej lelHej nw~ Ketye megveer ueesieeW keÀer yeeleW ³en kewÀmeer efJe[cyevee nw efkeÀ Deepe peye efkeÀmeer kesÀ Iej Hej keÀesF& HengB®ee ngDee cenelcee, meble, meeOeg, MebkeÀje®ee³e&, meeOJeer Dee pee³es lees ueesie HewjeW ceW Heæ[les nQ, velecemlekeÀ nesles nQ, Iej-DeeBieve keÀes Meg× ngDee Deewj Kego keÀes Oev³e ceeveles nQ Hejvleg peye GvekeÀe ner keÀesF& Heg$e ³ee Heg$eer Gme ceeie& Hej ®eueves ueielee nw lees ueesie keÀnles nQ efkeÀ efoceeie Kejeye nes ie³ee nw keÌ³ee? keÌ³ee ]peªjle Leer Flevee Heæ{evesefueKeeves keÀer! ceQves Yeer ueesieeW keÀer yeeleW

Ssmes He´keÀeMe mlebYe yevees pees megKe, Meeeqvle, HeeffJe$elee keÀer He´Kej efkeÀjCeeW mes mebmeej He´keÀeefMele neslee jns

pegueeF& 2015

%eeveece=le Ketye megveeR efkeÀ JebMe keÀe keÌ³ee nesiee, meceepe keÌ³ee keÀnsiee? Heefle ves Yeer Henues nukeÀe efJejesOe efkeÀ³ee Hejvleg yeeo ceW GvneWves Yeer F&MJejer³e %eeve keÀes mecePee~ cesjer oes Yeleerefpe³eeB F&MJejer³e mesJeekesÀvêeW keÀes mecYeeueles ngS keÀu³eeCekeÀejer mesJee ceW ueieer ngF& nQ~ peeveJejeW meefnle mebmeej kesÀ mecemle He´eCeer cee$e mes He´sceJeled J³eJenej jKeves keÀe He´³eeme jnlee nw~ pees Yeer mebHeke&À ceW Deeles nQ Gve meYeer DeeeflcekeÀ YeeF³eeW keÀes F&MJejer³e mebosMe megveeves ceW megketÀve keÀe DevegYeJe

neslee nw~ Deepe 75 Je<e& mes DeefOekeÀ Dee³eg ceW Yeer ³ener He´³eeme keÀjleer ntB efkeÀ efpeme Heg$e keÀes F&MJej kesÀ efueS DeefHe&le efkeÀ³ee nw Gmemes DeHeves efueS keÀesF& mesJee ve uetB~ pewmes YeefkeÌle ceeie& ceW ieerle iee³ee peelee nw efkeÀ ³ecegvee peer keÀe leì nes, ceOegyeve keÀe JebMeeryeì nes, cesje meebJeje efvekeÀì nes leye He´eCe leve mes efvekeÀueW, Gmeer Devegmeej Deye efoue ceW ³ener Deefvlece F®íe nw efkeÀ Deeyet HeJe&le keÀe leì nes, %eeve Dece=le cegKe ceW nes, cesje yeeyee (efMeJe Hejceelcee) efvekeÀì nes leye He´eCe leve mes efvekeÀueW~ 

nj Heue mene³ekeÀ yeeyee ye´ïeekegÀceejer jsKee, DeMeesieer, yewjieefve³eeB (efyenej)

ceg Pes %eeve ceW Dee³es 8 meeue ngS nQ~ Henues ceQ ncesMee Iej-HeefjJeej ceW ogKeer Deewj Goeme jnleer Leer~ ceesnuues keÀer SkeÀ nceoo& ves cegPemes keÀne, legce ncesMee Goeme jnleer nes, ceQ legcnW Ssmeer peien ues ®eueleer ntB peneB H³eej ner H³eej Deewj {sj meejer KegefMe³eeB efceueleer nQ~ ceQves keÀne, þerkeÀ nw, peuoer JeneB ues ®eefueS~ kegÀí ner efoveeW yeeo nceejs ceesnuues ceW ner ye´ïeekegÀceejer ceelee³eW Deewj yenveW ef®e$e-He´oMe&veer ueieeves Dee HengB®eeRr, efHeÀj %eeve keÀe keÀesme& Yeer keÀje³ee~ cegPes keÀesme& yengle Hemebo Dee³ee~ leye mes ueskeÀj Deepe lekeÀ ceQ yeeyee kesÀ %eeve ceW ®eue jner ntB Deewj ®eueleer jntBieer~ SkeÀ efove efkeÀmeer yeele keÀes ueskeÀj cesje ceve yengle ogKeer Deewj Goeme Lee~ oesHenj keÀe mece³e Lee, Iej ceW DekesÀueer Leer, ceQ yeeyee kesÀ HeÀesìes kesÀ meeceves yewþkeÀj ceve ner ceve Gvemes yeeleW keÀjves ueieer Deewj jesves ueieer, keÀnves ueieer, yeeyee, DeeHe cegPes DeHeves Heeme yeguee uees~ DeeHe pees keÀnesies, pewmee keÀnesies, ceQ Jewmee keÀªBieer, efmeHe&À cegPes DeHeves Heeme yeguee uees~ ceQ yengle jes-jeskeÀj ³en keÀn jner Leer~ Fleves ceW osKee efkeÀ yeeyee cegPemes keÀn jns nQ efkeÀ cesjer ye®®eer, legce cele jes, ceQ ntB lesje Deewj DeHeves neLeeW mes cesjs DeeBmet HeeWíves ueies Deewj keÀne, ye®®eer, ³es

pegueeF& 2015

DeeBmet veneR, ceesleer nQ, FvnW J³eLe& cele iebJeeDees~ Fleves mvesn Yejs yeesue keÀeveeW ceW Heæ[les ner ceQ Kees ie³eer yeeyee kesÀ H³eej ceW~ DeeBmet efvekeÀueves yebo nes ieS~ Jeen yeeyee Jeen... DeeHekesÀ SkeÀ yeesue ceW Flevee H³eej nw efkeÀ DeeHekesÀ H³eej mes le=Hle nes ie³eer~ SkeÀ yeej jele keÀes oes yepes DeeBKeW KegueeRr Deewj ceQ yeeyee keÀer ³eeo ceW yewþ ieF&~ Fleves ceW yeeyee nerjs-ceesleer Deewj jlveeW mes Yeje Leeue ueskeÀj DeeS Deewj keÀnves ueies, uees ye®®eer~ ceQves keÀne, yeeyee, cegPes ³es meye veneR ®eeefnSB~ yeeyee ves keÀne, uees ye®®eer, ³es legcneje keÀcee³ee ngDee Oeve nw~ ceQves keÀne, veneR yeeyee, cegPes ³es meye veneR ®eeefnSB, cegPes lees efmeHe&À DeeHekeÀe meeLe Deewj H³eej ®eeefnS, FmekesÀ efmeJee³e kegÀí veneR ®eeefnS~ yeeyee ves yeæ[s H³eej mes keÀne, ues uees ye®®eer, ³es legcneje nw~ efHeÀj ceQves Jen Leeue ues efue³ee~ yeeyee ves cegPes nej Henvee³ee Deewj efleuekeÀ ueiee³ee Deewj yeesues, ye®®eer, legce efJepe³eer jlve nes, efMeJe MeefkeÌle nes Deewj ceneve Deelcee nes~ ³es leerve Jejoeve yeeyee ves efoS~ Oev³e nes yeeyee~ DeeHe me®eceg®e H³eej kesÀ meeiej nes~ nj Heue cesjer mene³elee keÀjles jnles nes~ DeeHekeÀes HeekeÀj ceQ Oev³e-Oev³e nes ieF&~ 

nej mes nej veneR KeeDees yeefukeÀ nej keÀes nje keÀj ieues keÀe `nej' yeveeDees

Þes<þ Yeei³e keÀe DeeOeej ö Þes<þkeÀce& ye´ïeekegÀceej jecesMJej meent, efHebÀiesMJej (í.ie.)

lecevveeDeeW keÀer ogefve³ee lees nj Fbmeeve yeveelee nw ceiej Heelee nw, pees ³eneB lekeÀoerj ueskeÀj Deelee nw~ nesMe mebYeeueles ner ceveg<³e DeHeves YeefJe<³e megKece³e peerJeve keÀes ueskeÀj DeveskeÀ He´keÀej keÀer lecevveeDeeW keÀe leevee-yeevee yegveves ueielee nw efpemeceW yebieuee, cenbieer ieeefæ[³eeB, veewkeÀj®eekeÀj, ceesìe yeQkeÀ-yewuesvme, megKe-meeOeveeW keÀer Yejceej leLee HeefjJeej Deewj meceepe ceW ceeve-mecceeve Deeefo Meeefceue nesles nQ~ Þes<þ keÀce& ner Þes<þ Yeei³e keÀe DeeOeej nw nce osKeles nQ efkeÀ Fme ogefve³ee ceW kegÀí Fbmeeve Ssmes nQ pees efyevee kegÀí Keeme Heg©<eeLe& efkeÀ³es ner meyekegÀí neefmeue keÀj uesles nQ~ FmekesÀ efJeHejerle, kegÀí Fbmeeve Ssmes Yeer nesles nQ pees ye®eHeve mes ueskeÀj yegæ{eHes lekeÀ keÀæ[er cesnvele keÀjves kesÀ yeeo Yeer kegÀí Keeme GHeueefyOe veneR pegìe Heeles nQ~ leye cegKe mes Devee³eeme ner ³es yeesue efvekeÀue Heæ[les nQ efkeÀ meye efkeÀmcele keÀe Kesue nw~ SkeÀ lejHeÀ keÀnles nQ efkeÀ pees J³eefkeÌle Yeei³e kesÀ Yejesmes neLe Hej neLe Oejs yewþs jnlee nw Gmes kegÀí Yeer neefmeue veneR neslee nw~ otmejer lejHeÀ ³en Yeer keÀnles nQ efkeÀ mebmeej ceW efkeÀmcele JeeueeW keÀes ner meye kegÀí efceuelee nw~ oesveeW yeeleW efJejesOeeYeemeer nesles Yeer leke&Àmebiele ueieleer nQ~ He´Mve Gþlee nw efkeÀ lekeÀoerj ³ee Yeei³e nw keÌ³ee ®eer]pe? DeO³eelce keÀnlee nw, Þes<þ keÀce& ner Þes<þ Yeei³e keÀe DeeOeej nw~ Jele&ceeve mece³e nceW pees kegÀí Yeer He´eHle nes jne nw, nceeje Yeei³e nw, FmekeÀes nceves HetJe&pevceeW ceW yevee³ee Lee~ Deepe pees nce otmejeW keÀes os jns nQ, ³en nceeje keÀce& nw, pees nceW YeefJe<³e ceW Yeei³e kesÀ ªHe ceW He´eHle nesiee~ Deleë Jele&ceeve keÀe keÀce& ner YeefJe<³e ceW Yeei³e keÀe DeeOeej nw~ Jele&ceeve ªHeer veeRJe efpeleveer ce]peyetle nesieer, YeefJe<³e ªHeer Fceejle Gleveer ner MeefkeÌleMeeueer nesieer~ keÀce&HeÀue kesÀ efueS DeeJeM³ekeÀlee nw Oew³e& keÀer DekeÌmej keÀne peelee nw efkeÀ peye HetJe&pevceeW kesÀ HegC³e keÀceeX 24

keÀe Go³e neslee nw leye nceW efkeÀmeer Yeer #es$e ceW meHeÀuelee efceueleer nw~ keÀæ[er cesnvele kesÀ yeeJepeto Yeer Deiej meHeÀuelee veneR efceue jner nw lees ceve ceW He´Mve Gþlee nw efkeÀ keÌ³ee nceves HetJe&pevceeW ceW keÀesF& Yeer HegC³e keÀce& veneR efkeÀ³ee Lee? Fme efJe<e³e ceW keÀce& efme×eble ³ener keÀnlee nw efkeÀ HegC³e keÀceeX keÀe HeÀue ®eKeves kesÀ efue³es Oew³e& keÀer DeeJeMkeÀlee nesleer nw~ pewmes keÀesF&-keÀesF& yeerpe oes-leerve cenerves ceW HeÀue oslee nw, keÀesF& íë ceen ³ee meeue ceW Deewj keÀesF&-keÀesF& yeerpe DeHeves peerJeve keÀeue ceW efmeHe&À SkeÀ ner yeej HeÀue oslee nw, Jewmes ner keÀce& ªHeer yeerpe keÀe HeÀue Yeer keÀYeer legjble efceue peelee nw, keÀYeer íë ceen ³ee meeue Yej ceW efceuelee nw~ keÀYeer peerJeve Yej Fble]peej keÀjvee Heæ[lee nw lees keÀYeer Deieues pevce ceW efceuelee nw~ peerJeve ªHeer Je=#e keÀer peæ[ nw Jele&ceeve HetJe&pevceeW ceW nceves pees kegÀí Yeer efkeÀ³ee nw Gmes YetlekeÀeue ceW peekeÀj megOeej veneR mekeÀles keÌ³eeWefkeÀ Jen mece³e neLe mes efvekeÀue ®egkeÀe nw~ efmeHe&À Jele&ceeve keÀes þerkeÀ keÀj uesves mes leerveeW keÀeue mJeleë ner þerkeÀ nes peeles nQ FmeefueS keÀnles nQ ö Yetle meHevee, YeefJe<³e keÀuHevee, efmeHe&À Jele&ceeve nw DeHevee~ pewmes Hesæ[ keÀer peæ[ ceW Heeveer [eueves mes nj HeÊes lekeÀ Heeveer mJeleë ner HengB®e peelee nw, Jewmes ner peerJeve ªHeer efJeMeeue Je=#e keÀer peæ[ Jele&ceeve nw~ FmekeÀes efpeleveer HeefJe$e YeeJevee Je Þes<þ keÀceeX ªHeer Heeveer mes meeR®eWies, Glevee ner YeefJe<³e ceW megKe, Meebefle mes YejHetj HeÀue efceuesiee~ Deleë efvejeMe neskeÀj Þes<þ keÀceeX keÀe meeLe ve íesæ[W, ³es HejíeF& keÀer lejn nceejs meeLe ®eueles nQ~ yeej-yeej DemeHeÀue nesves Hej Yeer efnccele Deewj Oew³e& keÀe meeLe ve íesæ[W~ me®e lees ³en nw efkeÀ ogefve³ee ceW nj meHeÀue Fbmeeve kesÀ Heerís DemeHeÀuelee keÀer uebyeer keÀneveer pegæ[er ngF& nw~ ceeve ueerefpeS, SkeÀ efkeÀmeeve ves efkeÀmeer keÀejCeJeMe efHeíueer yegDeeF& ceW KesleeW ceW yeerpe veneR yees³es Hej Jele&ceeve yegDeeF& ceW Oejleer

leerve yeeleW ®eefj$e keÀes efieje osleer nQ ö ®eesjer, efveboe Deewj Petþ

pegueeF& 2015

%eeveece=le keÀes De®íer lejn lew³eej keÀjkesÀ yeerpe yeeslee nw, KejHeleJeej SJeb keÀeræ[eW mes GmekeÀer j#ee keÀjlee nw lees efveefM®ele nw efkeÀ Jen YeefJe<³e ceW De®íer HeÀmeue keÀe nkeÀoej nesiee efpememes Jen efHeíueer yeej ve yees mekeÀves keÀer keÀceer keÀer Yeer YejHeeF& keÀj mekesÀiee~ Fmeer He´keÀej nceejs Jele&ceeve kesÀ Þes<þ keÀceeX mes leerveeW keÀeueeW keÀer Þes<þ Heeuevee nes peeleer nw keÌ³eeWefkeÀ Jele&ceeve ner Henues Yetle efHeÀj YeefJe<³e (HeÀue YeefJe<³e ceW efceueves kesÀ keÀejCe) yeve peelee nw~ l³eeie mes yevelee nw Yeei³e ogefve³ee kesÀ keÀF& Deceerj SJeb TB®es Heo Hej Deemeerve ueesieeW keÀes osKekeÀj keÀF³eeW kesÀ ceve ceW mebkeÀuHe Gþlee nw efkeÀ ³eneB lekeÀ HengB®eves kesÀ efueS FvneWves DeJeM³e ner keÀesF& nsje-HesÀjer keÀer nesieer Hejvleg Deleerle leueeMeves Hej Helee ®euelee nw efkeÀ Gme cebef]peue lekeÀ HengB®eves kesÀ efueS GvneWves efkeÀleves keÀ<ì, OetHe Deewj yejmeele mens, efkeÀlevee l³eeie efkeÀ³ee, leye keÀneR peekeÀj Jes Fme cegkeÀece Hej Keæ[s nQ~ efyevee l³eeie Deewj leHem³ee kesÀ keÀesF& Yeer TB®eer cebef]peue HeéHle veneR nes mekeÀleer ®eens Jen YeeweflekeÀ cebef]peue nes ³ee efHeÀj DeeO³eeeflcekeÀ cebef]peue~ H³eejs efMeJeyeeyee Yeer keÀnles nQ, ceerþs ye®®es, `l³eeie mes ner yevelee nw Yeei³e~ efpelevee DeeHe DeHeves peerJeve keÀes l³eeie ªHeer leHem³ee mes leHeeDeesies Glevee ner TB®ee Yeei³e yevesiee~' mebmeej keÀes keÀce& HeÓeeve keÀne ie³ee nw FmeefueS Henues nw keÀce& DeLee&led Heg©<eeLe& Deewj yeeo ceW nw HeéueyOe DeLee&led HeÀue~ Deelcee Deeleer ner nw Fme me=ef<ì ªHeer jbieceb®e Hej keÀce& keÀjves kesÀ efueS~ He´l³eskeÀ keÀce& GmekesÀ Yeei³e keÀe efvecee&Ce keÀjlee nw~ De®ís keÀce& mes De®ís Deewj yegjs keÀce& mes yegjs Yeei³e keÀe efvecee&Ce neslee nw efpemes ogYee&i³e keÀne peelee nw~ DeefOekeÀlej ueesieeW keÀer ceev³elee nw efkeÀ lekeÀoerj neLeeW keÀer uekeÀerjeW ceW nesleer nw Hejbleg lekeÀoerj neLeeW ceW veneR, Deelcee ceW nesleer nw FmeefueS keÀnles nQ, lekeÀoerjJeeveeW kesÀ ueueeì ceW lespe SJeb efoJ³elee nesleer nw~ keÀF& YeefJe<³eJekeÌlee ceeLee osKekeÀj ner ueesieeW keÀe YeefJe<³e yelee osles nQ~ DecesefjkeÀe keÀer SkeÀ leerme Je<eea³e ³egJeleer kesÀ oesveeW neLe veneR nQ, FmekesÀ yeeJepeto Iej ceW owefvekeÀ keÀecekeÀepe mes

pegueeF& 2015

ueskeÀj Heæ{eF&, efueKeeF&, keÀcH³etìj ®eueevee Fl³eeefo keÀe³e& Jes HewjeW mes keÀjleer nQ~ GvneWves Gme mece³e Hetjer ogefve³ee keÀes De®ebYes ceW [eue efo³ee peye Hee³euesì yevekeÀj oesveeW HewjeW mes nsefuekeÀeHìj ®eueekeÀj efoKee³ee~ keÀnles Yeer nQ, lekeÀoerj kesÀ Kesue ceW efvejeMe veneR nesles, ef]peboieer ceW keÀYeer Goeme veneR nesles~ neLeeW keÀer uekeÀerjeW Hej ³ekeÀerve cele keÀjvee, keÌ³eeWefkeÀ lekeÀoerj GvekeÀer Yeer nesleer nw efpevekesÀ neLe veneR nesles~~ Deelcee nw SkeÀ efjkeÀe[&j keÀer lejn Mejerj kesÀ DebieeW keÀer yeveeJeì Je neLeeW keÀer uekeÀerjW HetJe&pevceeW kesÀ keÀceeX kesÀ Devegmeej nesleer nQ~ nceejs keÀceeX ceW efpeleveer efoJ³elee Deewj efveefue&Hlelee jnsieer, Gleves ner mebmkeÀej Yeer efoJ³e yeveWies~ keÀnles nQ, Keeueer neLe Dee³es Les, Keeueer neLe peevee nw Hejvleg efJe®eejCeer³e yeele nw efkeÀ neLe Yeer lees meeLe veneR peeles, ef®elee keÀer Deeie ceW Mejerj kesÀ meeLe Jes Yeer peuekeÀj jeKe nes peeles nQ~ Hejce mel³e ³en nw efkeÀ ve ner keÀesF& Keeueer neLe Deelee nw Deewj ve ner keÀesF& Keeueer neLe peelee nw~ Deelcee HetJe&pevceeW kesÀ mebmkeÀej ueskeÀj Deeleer nw Deewj peerJeve Yej efkeÀ³es ngS keÀceeX kesÀ mebmkeÀej ueskeÀj peeleer nw~ Deelcee SkeÀ efjkeÀe[&j keÀer lejn nw pees Mejerj ªHeer ceMeerve keÀe DeeOeej ueskeÀj nj mebkeÀuHe, yeesue, keÀce& keÀes efjkeÀe[& keÀjleer nw~ yeeo ceW ³en Mejerj ªHeer ceMeerve lees Kelce nes peeleer nw Hejvleg efjkeÀe[& keÀer ieF& meejer ieefleefJeefOe³eeB Deelcee DeHeves mebie ues peeleer nw~ Jele&ceeve ceW peervee meerKeW pees kegÀí Yeer nceejs meeLe nes jne nw GmekesÀ ef]peccesJeej nce mJe³eb nQ~ otmejeW Hej oes<eejesHeCe keÀjves mes HeefjefmLeefle³eeB yeoue veneR pee³eWieer~ HeefjefmLeefle³eeW, mecem³eeDeeW keÀes ³en mecePekeÀj mJeerkeÀej keÀjW efkeÀ nceeje efkeÀ³ee ngDee ner nceW efceue jne nw, Deye efnmeeye-efkeÀleeye ®egkeÀlee nes jne nw~ Fmemes menpe ner nukesÀ jnWies~ YetlekeÀeue kesÀ yeejs ceW mees®ekeÀj HeM®eeleeHe ve keÀjW yeefukeÀ Jele&ceeve keÀes Þes<þ yeveeves keÀe Heg©<eeLe& keÀjW~ pewmes veoer

pewmee mees®eesies Jewmee ner DevegYeJe keÀjesies

%eeveece=le keÀer yenleer Oeeje keÀes jeskeÀ veneR mekeÀles Deewj ve ner GmekeÀe Heeríe keÀj mekeÀles nQ, Jewmes ner pees yeerle ®egkeÀe nw, ve lees nce Gmes jeskeÀ mekeÀles nQ Deewj ve ner GmekesÀ Heerís pee mekeÀles nQ~ FmeefueS yeerle ieF& mees yeerle ieF&, Deeies keÀer megOe uesveer nw~ ³en Heeb®e n]peej Je<eeX keÀe me=ef<ì [^ecee yengle mebgoj SJeb ³egefkeÌle³egkeÌle yevee ngDee nw~ FmeceW efkeÀmeer keÀe Heeì& yeoue veneR mekeÀlee~ njskeÀ keÀes DeHeves keÀceeX keÀe HeÀue Yeesievee ner Heæ[lee nw~ peye YetlekeÀeue keÀes mJe³eb YeieJeeve Yeer veneR yeoue mekeÀles lees nce GmekesÀ yeejs ceW mees®e-mees®ekeÀj DeHevee Jele&ceeve keÌ³eeW Kejeye keÀjles nQ? meoe KegMeneue jnvee nw lees Jele&ceeve ceW peervee meerKeW~ ncesMee ³eeo jKeW ö YetlekeÀeue Ke®e& efkeÀ³ee ngDee Oeve nw, YeefJe<³e pecee efkeÀ³ee ngDee Oeve nw Deewj Jele&ceeve ner veieo Oeve nw, efpemekeÀes nce efpelevee ®eenW, pewmes ®eenW Jewmes GHe³eesie keÀj mekeÀles nQ~ íÊeermeieæ{ ceW SkeÀ Hegjeveer keÀneJele keÀe YeeJeeLe& Fme He´keÀej nw efkeÀ yegDeeF& keÀjves kesÀ mece³e efkeÀmeeve FOejGOej Ietcelee jns ³ee efove-jele Deeuem³eJeMe meeslee jns Deewj HeÀmeue HekeÀves Hej DeewjeW keÀes HeÀmeue keÀeìlee osKe F&<³ee& keÀjs lees Gmes keÌ³ee keÀnWies? Deleë H³eejs efMeJeyeeyee keÀnles nQ ö ceerþs ye®®ees, Jele&ceeve mece³e Heg©<eesÊece mebiece³egie nw~ me=ef<ì ®eke´À keÀe He´Yeele DeLee&led Dece=leJesuee nw, pevcepevceelej kesÀ efue³es Þes<þ Yeei³e ªHeer YeJeve yeveeves keÀer veeRJe nw~ efpelevee Yeei³e yeveevee ®eenes, yevee uees~ DeYeer veneR lees keÀYeer veneR~  26

ceve keÀer mewj ye´ïeekegÀceejer He´erefle, veJeeyeiebpe (G.He´.)

mewj keÀjvee DeLee&led Ietcevee~ keÀnles nQ efkeÀ megyen-megyen þC[er nJee ceW mewj keÀjves Jeeues J³eefkeÌle meoe MeejerefjkeÀ ªHe mes mJemLe jnles nQ, GvnW keÀesF& Yeer yeerceejer Deeefo veneR nes mekeÀleer~ mewj Hej peeves kesÀ efueS nce ncesMee De®íer peien DeLee&led Meevle Deewj Meg× JeeleeJejCe keÀe ner ®e³eve keÀjles nQ uesefkeÀve keÀYeer-keÀYeer ve ®eenles ngS Yeer Ssmeer peien Hej nceeje Ietcevee nes peelee nw peneB nce veneR Ietcevee ®eenles nQ~ ³eefo nceW Yeeræ[-Yeeæ[, Meesjiegue Jeeueer DeLeJee ievoieer Jeeueer peien Hej mes ieg]pejvee Heæ[s, lees kewÀmee cenmetme keÀjles nQ? Iegìve keÀe DevegYeJe keÀjles nQ~ Deelcee keÀes Yeer ³eefo meeeqlJekeÀ efJe®eejeW ceW Je Hejceelcee kesÀ ceneJeekeÌ³eeW kesÀ efJe®eej meeiej cebLeve ceW J³emle jKeles nQ lees ³en Meeeqvle keÀe DevegYeJe keÀjleer nw, pees Gmes De®íer ueieleer nw keÌ³eeWefkeÀ Meeeqvle Deelcee keÀe mJeOece& nw~ efpeme He´keÀej mLetue ievoieer keÀer yeoyet mes nceejer meebme Iegìves ueieleer nw Gmeer He´keÀej J³eLe& keÀer yeeleW Deelcee keÀes Iegìve keÀe DevegYeJe keÀjeleer nQ~ Deelcee Fme Iegìve mes efvekeÀuevee ®eenleer nw uesefkeÀve ®eenkeÀj Yeer veneR efvekeÀue Heeleer keÌ³eeWefkeÀ ceve JeMe ceW veneR efkeÀ³ee, Jees yesueieece Ieesæ[s keÀer lejn Yeeie jne nw~ keÀnles nQ, `ceve ner efce$e, ceve ner Me$eg nw' nce pees efjMlee peesæ[vee ®eenW ceve kesÀ meeLe peesæ[ mekeÀles nQ, ®eenW lees efce$e yevee ueW, ®eenW lees Me$eg~ ceve keÀe keÀe³e& ner nw mebkeÀuHe keÀjvee~ ³eefo mekeÀejelcekeÀ mees®eles nQ lees ceve efce$e yeve peelee nw Deewj megKeo DevegYetefle keÀjelee nw Deewj ³eefo vekeÀejelcekeÀ mebkeÀuHe keÀjles nQ lees ceve Me$eg yeve peelee nw Deewj ogKe, keÀ<ì HengB®eelee nw~ keÀnves keÀe leelHe³e& nw efkeÀ ceve keÀes efce$e yeveekeÀj Gmes Meg× Deewj meeeqlJekeÀ efJe®eejeW ªHeer JeeleeJejCe ceW mewj keÀjeSB, Fmemes Jen mJemLe yeve peeSiee Deewj Deelcee MeefkeÌleMeeueer yeve peeSieer~ ceve keÀer mewj kesÀ efueS yeeyee ves nceW SkeÀ veneR, keÀF& mLeeve efoS nQ pewmes efkeÀ MeeeqvleOeece, megKeOeece, met#ceueeskeÀ, yeeyee keÀe keÀceje, yeeyee keÀer kegÀefì³ee, efnmì^er ne@ue Deeefo-Deeefo~ ³eefo yeeyee kesÀ keÀns Devegmeej Fve mLeeveeW Hej ceve keÀes mewj keÀjeles nQ lees efveeqM®ele ner nce meYeer DeelceeSB meJe&MeefkeÌle-mecHevve yeve peeSBieer Deewj efJeMJe-HeefjJele&ve kesÀ cene³e%e ceW mecHetCe& men³eesie oWieer~ 

cesnvele Fleveer KeeceesMeer mes keÀjes efkeÀ meHeÀuelee Meesj ce®ee os

pegueeF& 2015

AÀN>r gm{M h¡ AÀN{> oXZm|> H$m AmYma ye´ïeekegÀceej DeeWkeÀej ®evo Mecee&, ®eC[erieæ{

og efve³eeYej ceW meYeer ueesie F®íe jKeles nQ efkeÀ peerJeve ceW

veneR ie³ee~ heefjCeecemJeªhe efove he´efle efove ceveg<³e keÀe ceve efveye&ue, vekeÀejelcekeÀ Deewj keÀcexeqvê³eeW Je efJe<e³e-efJekeÀejeW kesÀ DeOeerve neslee ie³ee~ ye®eheve mes ueskeÀj nceW ceelee-efhelee, efce$emecyeefvOe³eeW Je efMe#ekeÀeW ves Gþvee-yewþvee, yeele®eerle keÀjvee Deeefo nj yeele efmeKeeF& hej keÀYeer ³en veneR efmeKee³ee efkeÀ mees®evee kewÀmes nw? Deewj ³en meerKevee meyemes cenlJehetCe& Je ]peªjer nw keÌ³eeWefkeÀ efJe®eejeW mes ner nceejer ef]peboieer yeveleer nw~ ³eefo nce Deheves ceve keÀes mener mees®eves keÀer ì^seEveie os oW lees e]Epeoieer yengle Ketyemetjle nes mekeÀleer nw~ efpeboieer ceW KegefMe³eeW keÀer yenej Dee mekeÀleer nw Deewj De®ís efoveeW keÀer MegªDeele nes mekeÀleer nw~ ogefve³ee efceueeSieer nceejs megj ceW megj Deewj leeue ceW leeue nce pees yeej-yeej mees®eles nQ, Jewmee ner nce cenmetme keÀjles nQ Deewj Jewmee ner nce yeve peeles nQ~ efJe®eej ner nceejs yeesue Je keÀce& kesÀ DeeOeej nQ~ nceW Deheves efJe®eejeW kesÀ yeejs ceW me®esle jnvee nesiee Deewj GvnW meeJeOeeveer mes ®egvevee nesiee~ nce Deheveer ef]peboieer kesÀ yesnlejerve cete|lekeÀej Je j®eveekeÀej nQ keÌ³eeWefkeÀ nce Deheves mebkeÀuheeW mes Deheveer cete|le Kego yeveeles nQ~ ³eefo nce ef®ebleve keÀjWies efkeÀ nce Yeei³eJeeve nQ, meHeÀuelee nceejs ieues keÀe nej nw, nceejs peerJeve ceW KegefMe³eeB ner KegefMe³eeB nQ, nce mesnlecebo Je oewuelecebo nQ, meye nceejs Deheves nQ leLee ®eejeW Deesj h³eej ner

De®ís efove DeeSb~ De®ís efoveeW keÀer ®eenle jKevee De®íer yeele nw hejvleg Gme ®eenle keÀer hete|le nsleg keÀoce Gþevee mece³e keÀer ceebie nw~ nceejs De®ís efove nce uee mekeÀles nQ, otmejs veneR meyemes henues lees ³en peeve ueW efkeÀ De®ís efove ³eeefve KegefMe³eeW Yejs efove~ nceejs De®ís efoveeW ceW DeJejesOe keÀesF& Deewj veneR yeequkeÀ nceejer mees®e Je ceeveefmekeÀlee nw~ peye lekeÀ nce Deheveer mees®e keÀes mener veneR keÀjWies Deewj mekeÀejelcekeÀ jJew³ee veneR DeheveeSbies leye lekeÀ De®ís efoveeW keÀe mJehve cee$e keÀesjer keÀuhevee ner jnsiee~ keÀF& oHeÀe neueele keÀes yeouevee cegefMkeÀue neslee nw hej Ssmes ceewkesÀ hej Yeer keÀce mes keÀce Deheves K³eeueele lees yeoues ner pee mekeÀles nQ~ Deheveer mees®e keÀes veF& efoMee osves kesÀ efueS ve lees p³eeoe Oeve keÀer DeeJeM³ekeÀlee nw Deewj ve ner mebmeeOeveeW keÀer~ yeme ®eeefnS lees ¢æ{ F®íeMeefkeÌle, pees nceejs Deboj ner nw~ DeeJeM³ekeÀlee nw Gme F®íeMeefkeÌle keÀes J³eJenej ceW ueeves keÀer~ FmekesÀ efueS nceW mJe³eb mes Jee³eoe keÀjvee nesiee efkeÀ nce Deheves De®ís efove ueeves kesÀ efueS De®íer mees®e efJekeÀefmele keÀjves keÀer Deesj keÀoce yeæ{eSbies~ cesjer ceeefveS, nce Deheves efJe®eejeW keÀer iegCeJeÊee hej O³eeve osles ngS íesìs-íesìs keÀoce Yeer Deiej Deeies yeæ{eSbies lees MeerIe´ ner De®ís efoveeW kesÀ meceerhe hengB®e peeSbies~ cegPes hetje efJeMJeeme nw efkeÀ nce Ssmee keÀj mekeÀles nQ~ ³eeo jKeW efkeÀ nceejs De®ís efove nce ner uee mekeÀles nQ, otmejs veneR~ ³en veneR efmeKee³ee efkeÀ mees®evee kewÀmes nw? Deepe mebmeej ceW ceveg<³e ves efpelevee YeeweflekeÀ efJekeÀeme efkeÀ³ee nw, Glevee henues keÀYeer veneR efkeÀ³ee Lee~ uesefkeÀve Deepe ceveg<³e efpelevee hejsMeeve, eE®eeflele Je Ye³eYeerle nw, Glevee henues keÀYeer veneR Lee~ keÀejCe mhe<ì nw efkeÀ yeenj kesÀ efJekeÀeme kesÀ He´efle lees O³eeve efo³ee ie³ee hej ceve kesÀ efJekeÀeme kesÀ He´efle ]peje Yeer mees®ee cegmeeryele meye Hej Deeleer nw, keÀesF& efyeKej peelee nw Deewj keÀesF& efveKej peelee nw pegueeF& 2015

%eeveece=le h³eej nw lees Ssmee ner nesves ueiesiee~ meejer ogefve³ee nceejs megj ceW megj Je leeue ceW leeue efceueeSieer Deewj FvnW nkeÀerkeÀle ceW yeoue osieer~ mecem³eeSB nQ keÀce]peesj ceve keÀer j®evee mebmeej keÀer meYeer íesìer-yeæ[er mecem³eeDeeW keÀe meceeOeeve mekeÀejelcekeÀ eE®eleve ceW nw~ JeemleJe ceW mecem³eeSb Je efJeIve keÀce]peesj ceve keÀer j®evee nQ~ efpemekeÀe ceve MeefÊeÀMeeueer nw GmekeÀes heneæ[ pewmeer heefjeqmLeefle³eeb Yeer jeF& lees keÌ³ee ªF& mes Yeer nukeÀer he´leerle nesleer nQ~ vekeÀejelcekeÀ efJe®eej ceve keÀer MeefkeÌle³eeW keÀes #eerCe keÀjkesÀ Gmes keÀce]peesj yevee osles nQ peyeefkeÀ mekeÀejelcekeÀ efJe®eej ceve keÀer MeefkeÌle³eeW keÀes yeæ{e osles nQ~ FmeefueS ner vekeÀejelcekeÀ Je J³eLe& eE®eleve mes íesìer-íesìer mecem³eeSb Yeer efJekeÀjeue ªhe OeejCe keÀj uesleer nQ~ ³en yeele Deepe Jew%eeefvekeÀ leewj hej Yeer meeefyele nes ®egkeÀer nw efkeÀ mekeÀejelcekeÀ efJe®eej efkeÀmeer Yeer vekeÀejelcekeÀ efJe®eej mes mewkeÀæ[eW iegCee p³eeoe leekeÀleJej nesles nQ~ peye peerJeve kesÀ efkeÀmeer ceesæ[ hej keÀefþve mecem³eeDeeW mes meecevee nes peeS Deewj Deiej nce mees®eves ueieW efkeÀ cesjs heeme ner mecem³eeSb keÌ³eeW Deeleer nQ, cesjer lees efkeÀmcele ner Kejeye nw, keÀesF& cesje meeLe veneR oslee, Mee³eo YeieJeeve Yeer cesjs mes veeje]pe nQ, cesjs lees yegjs efove ®eue jns nQ, lees mecem³eeSb nce hej neJeer nes peeSbieer Deewj KegMeer ®esnjs mes ítceb$e nes peeSieer~ ogefve³ee ceW Ssmee keÀesF& leeuee veneR efpemekeÀer ®eeyeer ve nes nce mecem³eeDeeW mes Ieyejeves Je hejsMeeve nesves keÀer yepee³e Deiej ³es ceeve ueW efkeÀ mecem³eeSb cegPes Deeies yeæ{eves kesÀ efueS DeeF& nQ, ³en cesjer hejer#ee nes jner nw efpemeceW cegPes nj neuele ceW heeme nesvee nw, cesjs meeLe meJe&MeefkeÌleceeve hejceelcee nQ, peneB hejceelcee mJe³eb í$eíe³ee yeve keÀj Keæ[s neW Jeneb mecem³eeSb p³eeoe osj Keæ[er veneR jn mekeÀleeRr, mecem³eeSb yeneogj ueesieeW kesÀ heeme ner Deeleer nQ, keÀce]peesjeW kesÀ heeme veneR, ceQ mecem³eeDeeW keÀe [ì keÀj cegkeÀeyeuee keÀj mekeÀlee ntB, ceQ Mesj ntB Deewj mecem³eeSb cesjs efueS ®eeRìer mes Yeer íesìer nQ, mecem³ee DeeF& nw lees peeSieer Yeer 28

]peªj, Fme He´keÀej kesÀ efJe®eejeW mes yeæ[er Deemeeveer mes nbmelesnbmeles GvnW heej efkeÀ³ee pee mekeÀlee nw~ ceve keÀes mecePee oW efkeÀ pewmes ogefve³ee ceW Ssmee keÀesF& leeuee veneR nw efpemekeÀer ®eeyeer ve yeveer nes Jewmes ner Ssmeer keÀesF& mecem³ee veneR nw efpemekeÀe meceeOeeve ve nes~ mecem³eeSb nesles ngS Yeer, mener ve]peefj³ee jKeves mes nce cegmekeÀjeles ngS Deeies yeæ{ mekeÀles nQ Deewj ieuele mees®e kesÀ keÀejCe hejsMeeve Je eE®eeflele neskeÀj neLe hej neLe Oejs yewþs Yeer jn mekeÀles nQ~ keÀnles nQ efkeÀ Deiej Fjeos ce]peyetle lees keÀesF& Yeer cepeyetjer DeehekeÀes cebef]peue lekeÀ HengB®eves mes veneR jeskeÀ mekeÀleer~ ³eneB mekeÀejelcekeÀ mees®e kesÀ DeeOeej hej veecegceefkeÀve keÀes cegceefkeÀve keÀjkesÀ peerJevle GoenjCe hesMe keÀjves Jeeueer 27 Je<eea³ee De©efCecee efmevne keÀe ef]pe¬eÀ keÀjvee mener nesiee~ Dehe´wue, 2011 keÀes osMe keÀer nesvenej HegÀìyeeue efKeueeæ[er De©efCecee ì^sve ceW ³ee$ee keÀj jner Leer~ yejsueer kesÀ heeme kegÀí yeoceeMeeW ves GmekeÀer ®esve íerveves keÀer keÀesefMeMe keÀer~ Fme yeneogj ueæ[keÀer ves meenme efoKeekeÀj efJejesOe efkeÀ³ee lees Gmes ®eueleer ì^sve mes yeenj OekeÌkeÀe os efo³ee ie³ee~ GmekeÀer yeeF¥ ìebie yegjer lejn mes SkeÀ Dev³e ì^sve kesÀ veer®es Deeves mes ®ekeÀvee®etj nes ieF& Deewj oeF¥ ìebie ceW DeveskeÀ He´wÀkeÌ®eme& nes ieS~ Fme efoue onueeves Jeeues neomes ceW Gmes yeebF& ìebie ieBJeeveer heæ[er Deewj oebF& ìebie ceW Yeer je@[ [eueer ieF&~ peye meeje osMe Fme Ieìvee mes yegjer lejn mes mleyOe Lee leye Fme yeneogj ueæ[keÀer ves efouueer ceW Scme Demheleeue ceW Fueepe keÀjJeeles ngS ceve mes nej veneR ceeveer~ Gmeves Gme JekeÌle mees®ee efkeÀ cegPes kegÀí Ssmee keÀj efoKeevee nw efkeÀ ueesie cegPes o³ee Je lejme keÀer ¢ef<ì mes ve osKeW~ Gmeves efyemlej hej uesìs-uesìs ³eespevee yevee ueer efkeÀ Gmes Deye efJeMJe keÀer meyemes TB®eer ®eesìer ceeGCì SJejsmì hej peekeÀj eflejbiee uenjevee nw~ GmekesÀ MeefkeÌleMeeueer Deewj mekeÀejelcekeÀ efJe®eejeW keÀer keÀceeue osefKeS efkeÀ neomee nesves kesÀ 2 meeue kesÀ heM®eeled 21 ceF&, 2013 keÀes SkeÀ hewj mes ner Gmeves SJejsmì keÀer GbÀ®eeF& veehe [eueer~ SJejsmì hej HengB®eves Jeeueer ogefve³ee keÀer henueer efJekeÀueebie ceefnuee heJe&leejesner yevekeÀj Gmeves SkeÀ Fefleneme yevee [euee~ ³en Ye³ebkeÀj neomee Yeer GmekeÀer efnccele Deewj meheveeW kesÀ Deeies íesìe heæ[ ie³ee~ Gmeves MegYe efJe®eej, MegYe YeeJevee Deewj MegYe keÀe³e& ceveg<³e keÀes megboj yevee osles nQ pegueeF& 2015

%eeveece=le efme× keÀjkesÀ efoKee³ee efkeÀ Deiej Fjeoe hekeÌkeÀe nes lees kegÀí Yeer DemecYeJe veneR~ Gmeves efJekeÀueebielee keÀer heefjYee<ee Yeer yeoue [eueer~ GmekeÀe keÀnvee nw efkeÀ meyemes yeæ[e efJekeÀueebie Jener nw pees ³en ceeve yewþlee nw efkeÀ Jen Deye kegÀí veneR keÀj mekeÀlee~ nj mebkeÀuHe ceW nw j®eveelcekeÀ MeefkeÌle nceW ³en ienje jnm³e %eele jns efkeÀ nceejs he´l³eskeÀ mebkeÀuhe ceW j®eveelcekeÀ MeefkeÌle nw~ ³eefo ceve ceW MeefkeÌleMeeueer Je Þes<þ mebkeÀuhe neW lees nceejs meYeer keÀe³e& meHeÀue nes mekeÀles nQ~ Deleë efkeÀmeer Yeer keÀe³e& mes henues mees®e ueW efkeÀ cesjer meHeÀuelee ngF& heæ[er nw, lees meHeÀuelee DeJeM³e ner nceejs keÀoce ®etcesieer~ Fmeer lejn ³ee$ee mes henues mees®eW efkeÀ nceejer ³ee$ee efvee|JeIve jnsieer, Kesue keÀes Kesueves mes hetJe& mebkeÀuhe keÀj ueW efkeÀ nceejer peerle efveeqM®ele nw, hejer#ee mes henues ³es efJe®eej ceve ceW ueeSb efkeÀ cegPes meye he´MveeW kesÀ GÊej Deeles nQ Deewj FvìjJ³et mes hetJe& mees®eW efkeÀ nceW DeJeM³e ®egvee peeSiee~ meJe& kesÀ Heéfle YeeF&-YeeF& keÀer ¢ef<ì ö ³ener nw meceeOeeve J³eefÊeÀ kesÀ ve]peefj³es ceW yeoueeJe ueekeÀj ner Gve meYeer meeceeefpekeÀ DehejeOeeW SJeb mecem³eeDeeW keÀe meceeOeeve efkeÀ³ee pee mekeÀlee nw peneb hegefueme, keÀevetve, keÀesì& Deewj mejkeÀej kesÀ he´³eeme DemeHeÀue efme× nes jns nQ~ DeepekeÀue ceefnuee Demegj#ee Je ceefnuee Ye´tCe-nl³ee ö oes yengle yeæ[s Kelejs yeve keÀj meeceves Dee jns nQ~ ceefnueeSb ve lees hewoe nesves mes henues megjef#ele nQ Deewj ve ner hewoe nesves kesÀ yeeo Iej-heefjJeej ceW~ j#ekeÀ ner Ye#ekeÀ yeveles pee jns nQ~ Fvmeeve keÀer efiejer ngF& mees®e ner FmekeÀe hećegKe keÀejCe nw Deewj efJe[cyevee ³en nw efkeÀ mees®e keÀes megOeejves kesÀ efueS yeæ[s mlej hej keÀesF& he´³eeme veneR nes jns~ mecem³ee keÀer peæ[eW keÀes keÀeìves keÀer yepee³e heÊeeW keÀes keÀeìe pee jne nw~ kesÀJeue keÀevetve Je hegefueme keÀe [j ner DehejeOe-cegÊeÀ meceepe keÀe efvecee&Ce veneR keÀj mekeÀlee~ FmekesÀ efueS ueesieeW keÀes DeeO³eeeqlcekeÀlee Je peerJeve cetu³eeW mes peesæ[vee nesiee~ GvnW ceefnueeDeeW kesÀ heéfle owefnkeÀ ¢ef<ì Je keÀece Jeemevee pewmes ceveesefJekeÀejeW keÀes meceehle keÀjves kesÀ efueS he´sefjle keÀjvee nesiee~

pegueeF& 2015

³eefo nce owefnkeÀ veeles mes YeeF&-yenve Deewj DeeeqlcekeÀ veeles mes YeeF&-YeeF& keÀer ¢ef<ì meJe& kesÀ he´efle jKeWies lees ner Fme mecem³ee mes efvepeele efceue mekeÀleer nw~ jepe³eesie cesef[ìMeve keÀe DeY³eeme ceveesefJekeÀejeW hej peerle henveves Je mekeÀejelcekeÀ mees®e efJekeÀefmele keÀjves kesÀ efueS nceW meMekeÌle yeveelee nw~ he´peeefhelee ye´ïeekegÀceejer F&MJejer³e efJeMJe efJeÐeeue³e kesÀ mesJeekesÀvêeW hej jepe³eesie efveëMegukeÀ meerKee pee mekeÀlee nw~ 

peeie Heæ[es veJe³egJekeÀ ye´ïeekegÀceej Jeerjsvê, keÀemeiebpe (G.He´.)

peeie Heæ[es veJe³egJekeÀ efJeMJe kesÀ, veJe He´Yeele keÀes Deeves oes, yeerles keÀue keÀer yeeleeW keÀes Deye , peeves Yeer oes, peeves oes~ peeie Heæ[es.................................. ³es keÀefue³eeB efKeueves Jeeueer legcekeÀes ner osKeW yes®eejer, Yetue ie³es nes keÌ³etB legce DeHeves iegueMeve keÀer ef]peccesoejer, HeÀ]pe& efveYeekeÀj DeHevee, FvekeÀes efKeueves oes, cegmekeÀeves oes~ peeie Heæ[es.................................. peiee jne De%eeve veeRo mes legcnW efHelee efMeJe, Deye peeiees, Deeueme keÀer Jesuee veneR nw ³es, Gþes, yeæ{es, Deeueme l³eeiees, l³eeie mes legcnejs Yeei³e peiele keÀe yevelee nw, yeve peeves oes~ peeie Heæ[es.................................. Fme ogefve³ee keÀe peerJeve legcekeÀes ve³ee yeveevee nw, megve uees, Deye efnvot-cegefmuece kesÀ Peieæ[s ceW veneR Deevee nw, megve uees, peeefle-Oece& keÀer oerJeejeW keÀes, nj ceve mes efceì peeves oes~ peeie Heæ[es.................................. efoueJeeues nes legce, Deye meyekeÀes ³es `DeeF&vee' efoKeuee oes, Meeeqvle-He´sce mes meyekeÀes peerJeve, peerves keÀe {bie efmeKeuee oes, Pegueme jns pees iece keÀer ef®elee ceW, GvnW ®ewve Deye Heeves oes~ peeie Heæ[es..................................

vesle=lJe keÀe GÎsM³e ueesieeW keÀes mener jemlee yeleevee nw, ngketÀcele keÀjvee veneR

Oew³e& mes meceeOeeve ye´ïeekegÀceejer MekebgÀleuee, yenue (nefj³eeCee)

He efjJeej ³ee mebieþve ceW efkeÀmeer kesÀ Leesæ[s meKle mJeYeeJe keÀes osKekeÀj nce mees®eles nQ, ³en Ssmee keÌ³eeW keÀjlee nw? FmekeÀes mecePe keÌ³eesb vener Deeleer? YeieJeeve FmekeÀes meodyegef× keÌ³eeW veneR osles? Deewj lees meYeer þerkeÀ ®eueles nQ......³ener SkeÀ nw nceejs HeefjJeej ceW, ieeBJe ceW, cegnuues ceW~ Fmeer kesÀ keÀejCe meyekeÀer Meeeqvle Yebie nes jner nw.....~ DeefOekeÀ osKejsKe kesÀ Hee$e osefKeS, nce yengle meejs keÀHeæ[s JeeefMebie ceMeerve ceW [eueles nQ~ ceMeerve meyekeÀer yejeyej OegueeF& keÀjleer nw Hejvleg efHeÀj Yeer efkeÀmeer keÀHeæ[s keÀer keÀe@uej ³ee yeepet meeHeÀ veneR nesleer, leye nceW keÀYeer Yeer ke´ÀesOe veneR Deelee efkeÀ Hetje keÀHeæ[e meeHeÀ nes ie³ee efHeÀj ³es efnmmes keÌ³eeW veneR meeHeÀ ngS? nce Gme keÀHeæ[s keÀes ceMeerve mes yeenj efvekeÀeuekeÀj GmekesÀ cewues efnmmes Hej efHeÀj mes meeyegve efIemeles nQ, ye´Me efIemeles nQ Deewj GmekeÀes Yeer yeekeÀer keÀHeæ[eW kesÀ yejeyej keÀj osles nQ~ nceves Ssmee keÌ³eeW efkeÀ³ee? keÌ³eeWefkeÀ nceW mecePe nw efkeÀ keÀe@uej Deewj yeepet Mejerj kesÀ Gme Yeeie Hej nesles nQ peneB cewue DeefOekeÀ ef®eHekeÀlee nw FmeefueS Fve Hej DeefleefjkeÌle cesnvele keÀjveer ner Heæ[sieer~ Fmeer lejn mes ³eefo keÀesF& J³eefkeÌle p³eeoe ner ef]peÎer nw, ke´ÀesOeer nw ³ee DenbkeÀejer nw lees mecePe ueerefpeS efkeÀ Jen Ssmes ner efkeÀmeer Kejeye ceenewue, mebie, JeeleeJejCe ³ee HeefjeqmLeefle ceW jne nw efpememes Gme Hej Fve yegjs mebmkeÀejeW keÀer, efJekeÀejeW keÀer Oetue kegÀí p³eeoe ner pece ieF& nw FmeefueS Jen Ie=Cee Je ke´ÀesOe keÀe Hee$e veneR DeefHeleg otmejeW mes kegÀí DeefOekeÀ mebYeeue ³ee osKejsKe keÀe Hee$e nw~ Gme Hej Yeer H³eej keÀe ye´Me Je Oeerjpe keÀe meeyegve He´³eesie keÀjW lees Jen Yeer Deece ueeieeW ceW Meeefceue nes peeSiee~ Oew³e& keÀe mìe@keÀ meceeHle ngDee lees ke´ÀesOe efvekeÀuee keÀF& yeej efkeÀmeer ceefnuee keÀer ieeso ceW ye®®ee De®eevekeÀ jesves ueielee nw~ ceefnuee Gmes yeej-yeej H³eej-Heg®ekeÀej mes ®egHe 32

keÀjeleer nw~ keÀYeer efkeÀmeer Jemleg keÀer lejHeÀ O³eeve yeBìevee ®eenleer nw, keÀYeer efKeueewvee osleer nw Hejvleg ye®®ee ®egHe nesves keÀe veece veneR ueslee nw~ ye®®es kesÀ jesves keÀe keÀejCe Gmes kegÀí mecePe veneR Dee jne neslee nw~ ye®®es keÀes ®egHe keÀjeves keÀer GmekeÀer meejer efJeefOe³eeB Kelce nes ®egkeÀer nesleer nQ leye efHeÀj Jen Deeqvlece efJeefOe ö LeHHeæ[ keÀe He´³eesie keÀjleer nw~ Deye lees ye®®ee ogiegveer DeeJee]pe ceW jesvee Megª oslee nw~ ceefnuee ves osKee efkeÀ LeHHeæ[ mes lees yeele yeveves keÀer yepee³e Deewj ner efyeieæ[ ieF& lees Jen H³eej-Heg®ekeÀej Jeeueer efJeefOe Hej Hegveë Dee ieF& uesefkeÀve ye®®ee ®egHe nesves ceW Deye Deewj DeefOekeÀ mece³e ueiee³esiee~ ienjeF& mes efJe®eej keÀjves Hej nce HeeSBies efkeÀ Devoj Oeerjpe Je menveMeeruelee keÀer keÀceer nesves kesÀ keÀejCe ceeB ves Ssmee efkeÀ³ee~ peye ceefnuee keÀe Oew³e& keÀe mìe@keÀ meceeHle nes ie³ee leye ke´ÀesOe efvekeÀue Dee³ee Hej meceeOeeve keÀneB ngDee? Deewj ner mecem³ee yeæ{ ieF&~ ³eefo ueieeleej Oew³e& jKekeÀj Heg®ekeÀej osleer jnleer lees ye®®ee ®egHe nes peelee Deewj SkeÀ `cenelcee' keÀes LeHHeæ[ ceejves keÀe GmekeÀe efJekeÀce& ve yevelee~ Oeerjpe Deewj menveMeeruelee nQ HeéflejesOekeÀ MeefkeÌle³eeB DekeÌmej nce ³en megveles nQ efkeÀ Jen ceeve ner veneR jne Lee, ieeueer efo³es ner pee jne Lee, leye ceQves Yeer.....uesefkeÀve nceves GmekesÀ ieuele J³eJenej kesÀ keÀejCe ke´ÀesOe veneR efkeÀ³ee yeequkeÀ DeHeves Oeerjpe keÀe mìe@keÀ meceeHle nesves kesÀ keÀejCe ieuele Heéfleefke´À³ee keÀer~ Oeerjpe Deewj menveMeeruelee Deelcee keÀer HeéflejesOeelcekeÀ MeefkeÌle³eeB nQ~ pewmes Mejerj keÀer HeéflejesOeelcekeÀ MeefkeÌle³eeW keÀes yeæ{e efo³ee peeS lees Heótef<ele JeeleeJejCe ³ee yeoueles ceewmece kesÀ keÀejCe nesves Jeeueer yeerceeefj³eeW mes ye®ee pee mekeÀlee nw, Ssmes ner DeeO³eeeqlcekeÀ efMe#ee Üeje Oeerjpe, Meeeqvle, menveMeeruelee pewmes cetu³e Dee peeves mes vekeÀejelcekeÀ J³eJenej Jeeues kesÀ meeceves Yeer nce Oew³e&Jeeve Je Meevleef®eÊe jn mekeÀles nQ~ Fmeer yeele keÀes nce SkeÀ Dev³e GoenjCe mes Yeer mecePe

pegueeF& 2015

%eeveece=le mekeÀles nQ~ Mejerj kesÀ efkeÀmeer Debie kesÀ keÀYeer yeerceej nes peeves Hej nce GmekeÀes Hetje Deejece osles nQ, GmekeÀer DeefOekeÀ mebYeeue keÀjles nQ, oJee ueieekeÀj, ceeefueMe keÀjkesÀ Gmes þerkeÀ keÀj uesles nQ~ keÀYeer K³eeue veneR Deelee efkeÀ Gmes keÀeì keÀj HeWÀkeÀ oW~ Mejerj, efJeefYevve keÀcexeqvê³eeW keÀe mecetn nw Deewj HeefjJeej-meceepe Yeer efJeefYevve mebmkeÀejeW kesÀ ueesieeW keÀe mecetn nw efpemeceW

vekeÀejelcekeÀ mebmkeÀejeW keÀer yeerceejer keÀe meecevee keÀjvee Heæ[s lees Oeerjpe+H³eej+menveMeeruelee kesÀ meeqcceÞeCe keÀer oJeeF& meyemes Þes<þ oJeeF& nw~ FmekeÀe keÀesF& mebueive kegÀHe´YeeJe Yeer veneR nw~ ³en oJeeF& oerIe&keÀeueerve DemejkeÀejkeÀ nw peyeefkeÀ ke´ÀesOe Deeefo mes SkeÀ yeej lees ueielee nw efkeÀ keÀece yeve ie³ee Hejvleg peuoer ner Henues mes Yeer DeefOekeÀ efyeieæ[ peelee nw~ 

iee jne nw jesce-jesce meefjlee ³eeoJe, ieesjKeHegj (³et.Heer.)

F&MJejer³e %eeve ceW Deeves mes Henues cesje ceve ncesMee DeMeevle jnlee Lee~ DeHeves oes ye®®eeW Hej ncesMee iegmmee keÀjleer jnleer Leer, Iej keÀe ceenewue ³eg× kesÀ cewoeve pewmee jnlee Lee~ peerJeve ceW keÀceer cenmetme nesleer Leer~ Ssmee ueielee Lee efkeÀ meye kegÀí íesæ[keÀj keÀneR ®eueer peeGBÀ keÌ³eeWefkeÀ meYeer cesjs meeLe yegje keÀjles nQ~ e]fpevoieer keÀer ieeæ[er efoMeenerve nes ®egkeÀer Leer~ cesjs Heæ[esme ceW jnves Jeeueer yenve ye´ïeekegÀceejer DeeÞece Hej peeleer nw~ cegPes Yeer ®eueves kesÀ efueS keÀnves ueieer uesefkeÀve nj yeej keÀesF& ve keÀesF& J³eJeOeeve Dee peelee Lee~ efMeJejeef$e kesÀ efove YeieJeeve efMeJe keÀer Hetpee keÀjkesÀ ceQ jes jner Leer~ Iej DeekeÀj Helee ®euee efkeÀ Heæ[esme keÀer yenve kesÀ ³eneb PeC[ejesnCe nw~ ceQ JeneB ieF&, ceve ceW YeieJeeve efMeJe kesÀ ner efJe®eej ®eue jns Les~ Gme efove ye´ïeekegÀceejer yenveeW keÀes osKekeÀj, GvekeÀer yeeleW megvekeÀj yengle ner Meeeqvle cenmetme ngF&~ Deieues efove mesJeekesÀvê Hej ieF&~ efveefceÊe yenve ves yengle ner De®íer jerefle mes cegPes Deelcee keÀe Heeþ Heæ{e³ee, meejs He´MveeW kesÀ GÊej oskeÀj cegPes cesjs me®®es HejceefHelee mes efceuee³ee~ Deye lees ogefve³ee ner yeoue ieF& nw~ me=eq<ì-®eke´À keÀes peevee, [^ecee keÀes mecePee, Fme Mejerj ªHeer keÀHeæ[s keÀes Yeer

pegueeF& 2015

mecePee, Deye ueielee nw efkeÀ ceQ keÀneB efJeveeMeer ®eerpeeW ceW ceeLeeceejer keÀj jner Leer~ Deye lees yeeyee ves cesje neLe Leece efue³ee nw~ Flevee efveM®e³e nes ie³ee nw efkeÀ Jees cegPes efiejves ner veneR oWies~ KegMeer keÀer Ssmeer DevegYetefle nesleer nw pewmes jesce-jesce ieevee iee jne nw~ yeeyee ves cegPes Meevle Deelcee, ceemìj meJe&MeefkeÌleceeve Deelcee leLee meoe KegMe jnves Jeeueer Deelcee yevee efo³ee nw~ ³en DeueewefkeÀkeÀ DevegYetefle nw~ osn kesÀ mecyeeqvOe³eeW mes ³es DeHevee-Heve keÀYeer cenmetme ner veneR ngDee~ DeHeves HejceefHelee mes efceue keÀj, Deelcee keÀe %eeve HeekeÀj Ssmee Kepeevee efceuee nw pees cegPemes keÀesF& íerve ner veneR mekeÀlee~ H³eejs efMeJe yeeyee cegPes neF& pecHe keÀje jns nQ, nj HeefjeqmLeefle ceW peerle efouee jns nQ~ ceQves yeeyee ceW efveM®e³e keÀj GvneR mes yeeleW keÀjvee Megª keÀj efo³ee nw~ Jees cesjs efHelee kesÀ meeLe-meeLe oesmle Yeer nQ Deewj ³en eqmLeefle Hejceevevo keÀer nw~ Deye lees nj mece³e cegmekeÀeve jnleer nw cesjs ®esnjs Hej~ 

HeeJeve yeveves keÀe efmeHe&À SkeÀ ner lejerkeÀe nw Heeflele HeeJeve Hejceelcee keÀer ³eeo

Henues ®ewefkebÀie efHeÀj HewefkebÀie ye´ïeekegÀceej yemeble efmeKeJeeue, YeJeeveer veiej, pe³eHegj

yeeyee ves nceW keÀF& yeej keÀne nw, DeHeves Deboj keÀer ®ewefkebÀie

keÀjles jnes, keÀneR keÀesF& met#ce efJekeÀej jn lees veneR ie³ee, ®ewefkebÀie keÀjves Hej ner efJekeÀejeW keÀe Helee ®euesiee, leYeer otj keÀjWies Deewj Iej peeves keÀer HewefkebÀie Hetjer nesieer~ yeeyee keÀnles nQ, meyekegÀí De®eevekeÀ nesiee Deleë Devle mece³e mecesìves ceW mece³e veneR ueievee ®eeefnS~ efpelevee efJe®eej meeiej cebLeve nesiee Gleveer ner ®ewkeÀ keÀjves keÀer Deeole (SkeÌ³etjsmeer) yeæ{sieer Deewj efmLeefle De[esue yevesieer~ mJe³eb Je otmejeW keÀer ®ewefkebÀie otmejeW keÀer peeB®e Yeer keÀjveer nw uesefkeÀve FmeceW Yeer O³eeve jns efkeÀ mJe³eb keÀer peeB®e keÀjles mece³e DeHeves DeJeiegCeeW keÀes osKeW, GvnW otj keÀjW leLee otmejeW keÀer peeB®e kesÀ JekeÌle GvekesÀ iegCe osKeW~ otmejeW kesÀ iegCe osKeves mes keÀYeer Peieæ[e, ueæ[eF&, cevecegìeJe keÀer efmLeefle veneR yevesieer~ peye ue#³e ue#ceer veeje³eCe pewmee yeveves keÀe nw lees peeB®e Yeer cepeyetle nesveer ®eeefnS~ peeB®e keÀjWies lees DeeB®e veneR DeeSieer peye nce ueieeleej DeHeveer peeB®e ceW J³emle jnsbies lees ieueleer Deewj ieHeÀuele keÀer mebYeeJeveeSB keÀce nes peeSBieer ³ee Kelce nes peeSBieer~ Fmemes nceejs THej keÀesF& DeeB®e veneR DeeSieer~ yeæ[e J³eefkeÌle íesìer-íesìer yeeleeW keÀe Yeer efJeMes<e O³eeve jKelee nw, leYeer lees yeæ[e yevelee nw~ nceeje ue#³e lees mJeie& kesÀ cenejepeecenejeveer yeveves keÀe nw~ DebMe mes JebMe yevelee nw efkeÀmeer met#ce yegjeF& keÀe DebMe Yeer Deboj jn ie³ee lees JebMe yeveves ceW mece³e veneR ueielee nw~ ³eefo yeæ[s-mes leeueeye ceW Leesæ[emee Yeer penj efceuee oW lees GmekeÀe Heeveer Heerves uee³ekeÀ veneR jnlee~ GmekeÀer iegCeJeÊee Hej He´Mveef®evn ueie peelee nw~ ³eefo ueesns kesÀ yele&ve keÀes mece³e Hej meeHeÀ ve efkeÀ³ee peeS lees Gme Hej ueiee pebkeÀ mLeeF& ªHe ues ueslee nw FmeefueS efvejvlej meHeÀeF&

DeeJeM³ekeÀ nw~ nceeje ceve Yeer yele&ve keÀer lejn nw, meHeÀeF& ve nes lees yegjeF& (efJekeÀej) Hewj pecee uesleer nw~ DeeJeM³ekeÀlee nw Meeefvle keÀer ke´Àeefvle keÀer peye J³eefkeÌle keÀes Iej ceW Meebefle veneR efceueleer lees Jen yeenj Ietceves peelee nw uesefkeÀve DeMeebefle lees Deboj nw, Jees yeenj Ietceves mes kewÀmes efvekeÀuesieer~ GmekesÀ efueS lees nceW Deboj Glejvee (Ietcevee) Heæ[siee leYeer lees ®ewkeÀ keÀj HeeSbies efkeÀ DeMeebefle keÀe cetue keÀejCe keÌ³ee nw, kewÀmes efJe®eejeW keÀe DeeJeeieceve nes jne nw, keÀneR keÀesF& efJekeÀej jn lees veneR ie³ee nw? yeenj Ietceves mes lees DeuHekeÀeue keÀer KegMeer kesÀ veer®es Jees yegjeF& oye peeSieer Deewj DeMeebefle keÀe JeemleefJekeÀ keÀejCe yeenj veneR Dee HeeSiee~ ³eefo Meebefle mLeeefHele keÀjveer nw lees ceve keÀes cebefoj yeveevee Heæ[siee~ yeenj cebefoj yeveeves mes lees keÀesF& mecem³ee nue veneR nesieer~ DeYeer lekeÀ yengle ke´Àebefle³eeB ngF& nQ osMe ceW Deepeeoer kesÀ efueS uesefkeÀve Deye ceve keÀes Fve efJekeÀejeW mes cegkeÌle keÀjeves kesÀ efueS Meebefle keÀer ke´Àebefle ueeves keÀer DeeJeM³ekeÀlee nw Deewj Jees efMeJe yeeyee kesÀ %eeve mes mebYeJe nw~ leYeer ceveg<³e keÀes efHeÀj mes osJelee yevee Hee³eWies~ leYeer keÀn Hee³eWies, Deepe keÀe ceveg<³e, keÀue keÀe osJelee~ ke´Àebefle ueeveer nw Deewj Meebefle mLeeefHele keÀjveer nw, ³ener nceeje GÎsM³e nw~ nceW Oeve keÀer Je=ef× kesÀ meeLe-meeLe %eeve keÀer Je=ef× DeLee&led GmekeÀe efJemleej keÀjves keÀer DeeJeM³ekeÀlee nw~

ye´.kegÀ. DeelceHe´keÀeMe, mecHeeokeÀ, %eeveece=le YeJeve, MeeefvleJeve, Deeyet jes[ Üeje mecHeeove leLee DeesceMeeefvle efHe´efvìbie Hes´me, MeeefvleJeve -307510, Deeyet jes[ ceW He´peeefHelee ye´ïeekegÀceejer F&MJejer³e efJeMJe efJeÐeeue³e kesÀ efueS íHeJee³ee~ meb³egkeÌle mecHeeefokeÀe - ye´.kegÀ. Gefce&uee, MeeefvleJeve E-mail : omshantipress@bkivv.org, gyanamritpatrika@bkivv.org

Ph. No. : (02974) - 228125