DZIKHI BIT 2

wiosna

lato

Dz i e dz i c t wo I N TE R P R ETA C J A K u l t u ra Historia

nieregularnik B ra my Poz n a n i a i Tr a k t u Krรณlewsko-Cesarskiego

2017

Wiosna!!!

4

Rezydencje eksperymentalne Strowie/Islets –

6

vol. 1 animacja społeczna

O Józefie Rogalińskim i poznańskich rogalach 10

Jeżycki prima aprilis Fest Fyrtel. Jeżyce

11

Widziane z BOK-u

12

Co jest za Bramą?

14

Dzień z życia Radomiły i Mojmira 22

Misja-Transmisja

Wielka Majówka 2017.

III rocznica otwarcia

24

26

Zielona ekspansja

28 29

Niebieska Brama Poznania O mistrzach Polski ze Śródki.

Fiksmatynta

15

16

Kalendarium

Na Trakcie

8

Z Archiwum Społecznego Śródki

32

W następnym numerze

34

30

4

5 W radiu Skaldowie i „znów nam ubyło lat”. Inna stacja – Grechuta i jego zdziwienie: „…ach to ty”. Chociaż on właściwie wszystkie cztery pory roku wyśpiewał: „Lato, echże ty”, „Jesień, jak to tak?”. A co z zimą? Jest: „…nagle dzwonek u mych drzwi / Zima, zima wchodźże szybciej, ogrzej się na parę chwil”. Na szczęście „cieplejszy wieje wiatr”. U Stachury też cztery pory wyśpiewane przez Stare Dobre Małżeństwo: „Lato, jesień, zima, wiosna / Do Boliwii droga prosta!”. Ale po co aż do Boliwii? Można bliżej, do Bramy. Będzie się sporo działo, a o wszystkim przeczytacie w tym numerze naszego nieregularnika.

Będziemy buszować po krzakach nad Cybiną, szukać rogali na wystawie w Śluzie Katedralnej (choć to nie listopad), tłumaczyć, dlaczego Jeżyce to Fest Fyrtel i jak w Bramie Poznania zagościł kolor niebieski. Nie zapominamy jednak o zielonym i Wielkiej Majówce – to już 3 lata, od kiedy Brama pierwszy raz otworzyła swoje podwoje. Oprócz tego prezentujemy m.in. weekend na Szlaku Piastowskim, anegdoty z BOK-u i nową fiksmatyntę.

A wracając do dźwięków wiosny – chyba najgenialniejsze są te skomponowane przez Rudego Księdza. Ostatnio zachwyciły mnie one w nowej wersji Maxa Richtera, który przekomponował Cztery Pory Roku Vivaldiego. To się nazywa interpretacja dziedzictwa! Polecam, nie tylko na wiosnę.

Robert Mirzyński Dyrektor CTK TRAKT

6

Rezydencje Eksperymentalne Strowie / Islets Vol. I: Animacja Społeczna

KRZAK W KRZAK to zaproponowane przez Kamilę Wolszczak i Jakuba Czecha działanie site-specific z zakresu animacji społecznej, które odbędzie się na obszarze wyspy otoczonej Wartą i Cybiną. Inspiracją stał się kształt i „dziki” obwód tego miejsca, jaki zobaczyć można na mapie miasta, oraz zapomniana część Ostrowa Tumskiego, czyli Zagórze.

Oddzielony dwoma rzekami ląd zaprasza nas do eksploracji jego konturów – czyli do wspólnych spacerów brzegiem wyspy, spotkań z lokalną społecznością oraz wspólnego wizualnego opisania miejsca.

Anna Adamowicz

WERNISAŻ CHODZONY: 29 kwietnia, godz. 17:00 / start: Amfiteatr nad Cybiną

7 Jakub Czech – urodzony 1993 roku poznański artysta. Studiuje na Uniwersytecie Artystycznym w Poznaniu, od dwóch lat należy do inicjatywy pozarządowej Inner Art, która stworzyła festiwal murali „Outer Spaces” i festiwal w przestrzeni wiejskiej „Urban Spaces”. Do jego zainteresowań należy praca u podstaw – zawsze stara się tworzyć ciekawe sytuacje, które zaangażują o b s e r w a t o r a i z m u s zą g o d o d z i a ł a n i a .

Głównymi narzędziami pracy artysty są aparat fotograficzny i kamera. Większość jego działalności stanowi dokumentacja.

Kamila Wolszczak to artystka sztuk wizualnych, tworząca i mieszkająca we Wrocławiu. Jest absolwentką malarstwa na Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie oraz mediacji sztuki na Akademii Sztuk Pięknych we Wrocławiu. Wyraża się w takich mediach jak performance, instalacja, wideo i rysunek. Jej głównymi inspiracjami są obserwacja zmieniających się tkanek miejskich i wiejskich oraz walkart, czyli działania artystyczne wykorzystujące pokonywanie różnych dystansów pieszo. Jest autorką artystycznego projektu SUW – Samonośne Uniwersalne Wystawy w przestrzeniach prywatnych i publicznych. Prowadzi również liczne warsztaty artystyczne, dedykowane różnym grupom wiekowym i społecznym.

• Dziedzictwo – coś na co nie mamy wpływu, ale możemy z tego coś czerpać • Interpretacja – rozumienie czegoś na wiele innych sposobów • Wyspa – obszar zamknięty z przyczyn geograficznych lub ludzkich • Edukacja – wymiana wiedzy pomiędzy ludźmi • Rzeka – takie coś co sobie zawsze płynie • Społeczność lokalna – grupa ludzi która działa w obszarze swojego zamieszkania • Sztuka – Szuka?

• Strowie – szczerze to od początku nie wiedziałem co to znaczy • Brzeg – koniec czegoś i początek czegoś innego • Eksperyment – wiesz co robisz, ale nie znasz konsekwencji

• Dziedzictwo to jest to, co dostajemy od przeszłości i korzystamy z tego dziś • Interpretacja to przekład z twojego języka na mój • Wyspa, czyli suchy ląd na tafli wody • Edukacja to wiedza w praktyce, zapamiętywana lub nie • Rzeka to dzika woda rwąca we własnym tempie • Społeczność lokalna to grupa ludzi żyjąca na wspólnym obszarze, fizycznie i emocjonalnie odpowiedzialna za wspólne miejsce • Sztuka to przeżyć życie z pasją – na pełnej parze i zostawiając po sobie wartości ponadczasowe • Strowie to chyba coś z niemieckiego • Brzeg to punkt styku dwóch innych struktur • Eksperyment jest wtedy kiedy nie wiem, szukam i robię

8

wystawa

O Józefie Rogalińskim i poznańskich rogalach

Jak się powszechnie przyjmuje, miejscem, gdzie narodził się pomysł wypiekania rogali był Wiedeń. Tam polski szlachcic Jerzy Franciszek Kulczycki – uczestnik odsieczy wiedeńskiej w 1683 r. i właściciel pierwszej w tym mieście, a może i w Europie, kawiarni – upamiętnił zwycięstwo nad Karą Mustafą przez wypiek bułeczek nawiązujących w swym kształcie do półksiężyca, symbolu Imperium Osmańskiego. Stąd przysmak ten rozpowszechnił się w całej Europie: w państwach niemieckojęzycznych jako kipfer, we włoskich – cornetto, a we Francji jako croissant.

Józef Rogaliński, wielkopolanin, jezuita, fizyk, pedagog, dydaktyk, kaznodzieja, astronom, teoretyk architektury i militariów, przyrodoznawca…

Długo by można jeszcze wymieniać obszary zainteresowań oraz dokonania naukowe osiemnastowiecznego duchownego. Cóż jednak, oprócz banalnego skojarzenia z nazwiskiem, mógł mieć on wspólnego z cukierniczymi wypiekami w kształcie półksiężyca?

Okazuje się, że na kartach najważniejszej z książek Rogalińskiego, pierwszego w Polsce podręcznika do fizyki, monumentalnego czterotomowego dzieła zatytułowanego Doświadczenia skutków rzeczy pod zmysł podpadających…, pojawiają się dekoracje drukarskie w formie półksiężyców, które do złudzenia przypominają rogaliki.

Zastanówmy się jednak, czy jest to w ogóle możliwe, żeby w II połowie XVIII wieku w Poznaniu znane były takie wypieki, albo czy Józef Rogaliński i jezuiccy drukarze mogli próbować tych przysmaków?

Wydaje się zatem, że w II połowie XVIII wieku rogale mogły być znane w Poznaniu. Bez wątpienia natomiast zetknąć się z nimi musiał sam Rogaliński, który podczas swych studiów w Rzymie i Paryżu wiele podróżował po całej Europie. Również jezuici, tworząc w murach poznańskiego kolegium międzynarodowe środowisko studentów z różnych stron Europy, mogli znać ten przysmak.

9

Rodzi się zatem kolejna zagadka, dlaczego odpowiedzialni za ozdabianie wydawanych przez jezuitów ksiąg drukarze umieścili dekoracje z rogalikiem akurat w dziełach Rogalińskiego? Na to pytanie jednak nie znajdziemy precyzyjnej odpowiedzi. Być może miała być to forma żartu, jaką drukarze zgotowali swemu przełożonemu, który, jako rektor kolegium, musiał wydać ostateczną zgodę na druk?

Jeśliby przyjąć taką hipotezę, to świadczyłoby o tym, że Rogaliński wykazał się dużym poczuciem humoru i dystansem do siebie. Ostatecznie wydaje się, że można połączyć jego nazwisko z pierwszym udokumentowanym dowodem na obecność rogali w Poznaniu, co dla miasta słynącego z wypieku tegoż przysmaku jest faktem znamiennym.

Więcej informacji o „Rogalu” znajdziecie na poświęconej mu wystawie, a że nauka i technika od XVIII wieku rozwijają się w imponującym tempie, zamiast korzystania z drobnowidza będzie można wziąć udział w interaktywnej grze polega-

jącej na szukaniu rogalików na wystawie, zobaczyć mini-mapping (drobno-mapping) czy usłyszeć podziękowania od samego Rogalińskiego.

Zapraszamy!

Michał Hirsch

Józef Rogaliński – z wiarą i drobnowidzem przez wiek osiemnasty 18.03–16.06.2017 Kurator: prof. UAM dr hab. Maciej Forycki Projekt graficzny i aranżacja: MEGGOT Produkcja: CTK TRAKT

10

DZI KH I

FE L I E TON

Jeżycki prima aprilis

W kalendarzu widniała data 1 kwietnia 1900 roku. Była to niedziela, a więc zgodnie z uświęconym poznańskim zwyczajem wielu mieszkańców miasta po obowiązkowej porannej mszy w kościele zasiadło do wspólnego rodzinnego obiadu, po którym zapewne raczono się tradycyjnym słodkim, a może nawet udano się na popołudniowy spacer, któremu sprzyjała panująca tego dnia wiosenna aura. Część poznaniaków mogła wstąpić do Sali Lamberta, mieszczącej się w miejskim ogródku letnim, by wysłuchać wykładu z dziedziny chemii (z demonstracjami!) doktora Dionizego Karchowskiego. Z kolei inni, spragnieni doznań kulturalnych, zapewne skusili się na wizytę w Teatrze Polskim, w którym wystawiano w tym czasie Gwiazdę Syberii Leopolda hr. Starzeńskiego i Madame Sans-Gêne Wiktoryna Sardou.

Niewątpliwych atrakcji dostarczała również wizyta w ogrodzie zoologicznym, do którego przybyła właśnie para tygrysów bengalskich oraz tapir. Czy poznaniacy udający się tego dnia do jeżyckiego „zoologu”, by zobaczyć przybysza z „gęstych lasów gorącej Ameryki” zdawali sobie sprawę, że nie musieli już, jak dotąd, wyjeżdżać poza granice miasta? Czy tego niedzielnego poranka mieszkańcy podmiejskiej gminy Jeżyce obudzili się ze świadomością, że odtąd są oni obywatelami Poznania? Nie wiadomo, ilu z nich

faktycznie zwróciło na to uwagę. Niewykluczone, że był to jeden z tematów ulicznych rozmów.

Prawdopodobnie jednak dla większości nie miało to znaczenia. Jeżyce w niczym nie przypomniały już bowiem dawnej podmiejskiej wsi. Były obszarem zwartej kamienicznej zabudowy. Posiadały rozwiniętą nowoczesną infrastrukturę: szkoły, fabryki, elektrownię, linię tramwajową, system kanalizacji i wodociągów. Pod względem jakości życia o głowę biły swojego wschodniego sąsiada, duszącego się przez kilkadziesiąt lat w pierścieniu pruskiej twierdzy.

Jeżyce stały się formalnie częścią Poznania w prima aprilis. Nie miało to jednak w sobie nic z urzędniczego żartu. Choć dla przeciętnego mieszkańca z pozoru niewiele się zmieniło, to skala i doniosłość tego wydarzenia były trudne do przecenienia. Miało ono ścisły związek z przypieczętowaną już decyzją o wyburzeniu murów poznańskiej twierdzy. Tego dnia miasto poszerzyło się także o Wildę i Łazarz, trzykrotnie zwiększając swój dotychczasowy obszar. Poznań stał się dzięki temu ośrodkiem ponadstutysięcznym, do czego walnie przyczyniły się Jeżyce – najludniejsza i największa z nowych dzielnic. Dotąd mocno prowincjonalne, zdominowane przez wojsko, położone w dalekim zaborze pruskim miasto stało się jednym z najbardziej dynamicznych ośrodków ówczesnych Niemiec. W kolejnych latach, już pod polską administracją, Poznań nadal powiększał się i rozwijał. Jednak prawdziwie nowoczesnym miastem stał się zaledwie 117 lat temu. Bez Jeżyc nie byłoby to możliwe.

Maciej Moszyński

Wyspy nieznane

Jak najdalej od komercyjnych wycieczek i zatłoczo-

Projekt Fest Fyrtel jest próbą wspólnego zdefiniowania charakteru i tożsamości poznańskich dzielnic śródmiejskich - tego, co w nich wyjątkowe i niepowtarzalne, a zarazem warte zaprezentowania turystom. Na jego realizację składa się cykl warsztatów z udziałem lokalnej społeczności. Któż bowiem lepiej od niej zna różne oblicza swojego fyrtla? Czym Jeżyce różnią się od Łazarza i Wildy? „Kim” są Jeżyce i o czym opowiadają? Czym mogą urzec i zapisać się w pamięci turysty? Jakie wyjątkowe jeżyckie miejsca warto pokazać odwiedzającym? To tylko niektóre z pytań, które postawimy podczas spotkań warsztatowych. Efektem projektu będzie szlak prezentujący największe atrakcje Jeżyc. Następne w kolejności będą Wilda i Łazarz.

Bartosz Małolepszy

Instagram: @festfyrtel

Autentyczne i lokalne

Fest Fyrtel

FB: @festfyrtel

Warszawa ma Pragę, Kraków – Kleparz, Wrocław – Nadodr ze, Gdańsk – Wr zeszcz.

A Poznań? Śródmiejskie dzielnice położone poza centrami dużych miast są jak białe plamy na mapie, puste kartki w przewodniku. W natłoku miejskich atrakcji nie starczyło dla nich miejsca na liście TOP 10. Czy słusznie?

Próby zaznajomienia się z miastem często kończą się wraz z granicą centrum. Owszem – spacer głównymi szlakami turystycznymi daje szansę na bliski kontakt z duchem miejsca. Warto jednak pójść o krok dalej i zagłębić się w kwartały wielkomiejskich, XIX-wiecznych kamienic.

Na tle polskich miast Poznań ma pod tym względem wyjątkowo dużo do zaoferowania.

Jeżyce, Wilda i Łazarz to śródmiejskie dzielnice z własną historią, tożsamością i specyfiką. Choć z pozoru bardzo do siebie podobne, różnią się osobowością i charakterem. To właśnie one znakomicie uzupełniają wizerunek miasta. Bliskie spotkanie z Poznaniem? Obowiązkowo z wizytą na Jeżycach, Wildzie i Łazarzu!

nych turystami szlaków - to credo wszystkich, którzy lubią podróżować alternatywnie. Dla nich atrakcją jest poszukiwanie świata autentycznego, niewykreowanego na potrzeby zwiedzających. Bardziej niż najpiękniej wyremontowana fasada interesuje ich to, co mieści się za kulisami. Cel swoich poszukiwań znajdą w śródmiejskich dzielnicach.

Nikt tu niczego nie udaje i nie robi na pokaz. Życie toczy się lokalnie, niepowtarzalnie i autentycznie. Zabytkowe otoczenie, popołudnie przy kawie i ciastku w miejscowej kawiarni, zakupy na dzielnicowym rynku - to wyjątkowe atrakcje, które dają możliwość zapoznania się z prawdziwym obliczem miasta.

Zapraszamy do udziału w warsztatach, harmonogram spotkań na str. 16 –17

Fest fyrtel Jeżyce

11

12

Widziane z BOK-u

Analizując to na spokojnie, trzeba przyznać, że to całkiem kusząca hipoteza. Aż strach pomyśleć, gdzie byśmy dzisiaj byli, gdyby nie Mieszko i jego teściowe!

Ciekawostka czyli z Biura Obsługi Klienta

Z pamiętnika przewodnika…

Bramę Poznania najczęściej zwiedza się z wykorzystaniem audioprzewodnika, niemniej organizujemy także oprowadzania z „żywym” pracownikiem naszej instytucji. Tak jest np. co dwa tygodnie, gdy spotykamy się z seniorami. To doświadczenie miłe zarówno dla nich, jak i dla nas. Seniorzy to osoby dociekliwe, zadające dużo pytań, a także zgłaszające własne pomysły. Tak stało się pewnego dnia, gdy podczas zwiedzania grupa seniorów wysłuchała fragmentu kroniki Galla Anonima. Autor wspominał w nim, że Mieszko miał siedem pogańskich żon, które musiał oddalić po przyjęciu nowej wiary, zabraniającej takich praktyk.

Gdy przy kolejnym przystanku zastanawialiśmy się wspólnie, dlaczego książę przyjął chrzest, jeden z panów postanowił zabrać głos. – Skoro Mieszko miał siedem pogańskich żon, to znaczy, że miał także siedem teściowych. Myślę, że chrzest był wygodną okazją, aby się ich pozbyć.

Przy tworzeniu budynku głównego Bramy Poznania wykorzystano 6 000 m 3 betonu. Czy to dużo? Taka ilość betonu pozwoliłaby nam na zatankowanie do pełna aż 285 714 poczciwych Fiatów 126 p. Oczywiście sprawdzania, czy jest tak w istocie, stanowczo nie polecamy.

13

Zebrał: Dominik Robakowski

Sale rodzinne są miejscami, w których często spotykamy się z kreatywnością naszych gości. Liczymy, że w kolejnym numerze także będziemy mieli się czym dzielić!

14

D zikhie

o p ro w a dz a ni a

Co jest za Bramą?

Kiedy trzy lata temu Brama Poznania otworzyła się dla zwiedzających, często padało z ich strony pytanie: „A gdzie jest ta brama?”. Niektórzy dopatrywali się jej w Śluzie Katedralnej, inni szybko domyślili się, że Brama Poznania to nazwa metaforyczna. Jedni i drudzy mieli rację, bo w naszym centrum spotkamy zarówno bramy-symbole, jak i bramy zupełnie realne. O jednych i drugich opowiemy na ekspozycji, podczas specjalnej wycieczki tematycznej, przygotowanej z okazji trzecich urodzin naszego centrum.

Czy bramy warownych grodów zamykały Piastów na obce wpływy, czy też otwierały możliwość bezpiecznej wymiany? Decyzja o chrzcie to niewątpliwie przekroczenie bramy do Europy, ale i zatrzaśnięcie za sobą pogańskich wrót. Opowiemy o biskupich murach Ostrowa oraz bramach lewobrzeżnego miasta. Przez wieki uchylały się one dla zmierzających przez trakt królewski władców, strzegąc przy tym niezależności rywalizujących z sobą miasteczek i osad, które tworzą dziś jedno miasto. Przyjrzymy się, jak Prusacy uczynili Twierdzę Poznań największą w Europie bramą chroniącą ich kraj, rozebraną po odzyskaniu przez Polskę

niepodległości. Poznamy jeszcze raz ideę Bramy Poznania, która już od trzech lat otwiera trakt do grodu Przemysła dla wszystkich, którzy chcą przekroczyć jego wrota.

Spacer z przewodnikiem po multimedialnej ekspozycji wzbogacą fragmenty wystawy „UWAGA! Brama”, której autor, krytyk architektury Jakub Głaz, powiedział: „Brama to przede wszystkim wstęp do historii związanych z nią miejsc, ludzi, ich charakterów i postaw – otwartości lub izolacji.

Dostrzec bramę i nie pomyśleć o tym, co się za nią kryje – to zobaczyć niewiele”.

Zobacz więc, co jest za Bramą!

Dawid Barbarzak

29, 30 kwietnia / 1, 2 i 3 maja godz. 16:00 Oprowadzanie bezpłatne Zapisy pod numerem telefonu:

61 647 7634

Dzień z życia Radomiły i Mojmira Odwiedzając różne miejsca i opowiadając o zamierzchłych czasach, niejednokrotnie zastanawiamy się, jak mogło wyglądać życie ówczesnych mieszkańców. Bardzo często próbujemy wczuć się w ich rolę, a także poznać motywy, którymi się wówczas kierowali. Ostrów Tumski jest idealnym punktem wyjścia do takich rozmyślań.

Istniejący na wyspie gród był nie tylko siedzibą książęcą, ale również domem wielu zwykłych ludzi.

Ich zaangażowanie w rozwój osady i jej otoczenia jest częstokroć umniejszane i niedostrzegane.

Zwykle uwaga skupia się na postaci księcia, jego rezydencji, a także wielkości i znaczeniu Poznania w dawnym państwie wczesnopiastowskim.

Nasuwa się jednak pytanie, czy wszystkie wymienione osiągnięcia powinniśmy przypisywać tylko władcy? Mieszkańcy Ostrowa Tumskiego także położyli podwaliny pod majestat grodu. Celem

15

oprowadzania jest zaprezentowanie życia codziennego mieszkańców poznańskiego ośrodka oraz przemian historycznych widzianych z indywidualnej perspektywy. Narracja przewodnika bazuje na dostępnych źródłach historycznych, w świetle których możliwe jest zrekonstruowanie losów mieszkańców Ostrowa Tumskiego przed i po przyjęciu chrztu.

Mikołaj Wojciechowski

6 maja, 7 maja godz. 16:00 Oprowadzanie bezpłatne Zapisy pod numerem telefonu:

61 647 7634

kw i e c ień

16 29.04

3.05

Wielka Majówka 2017. III rocznica otwarcia

10

17.04

Przerwa technologiczna – Brama Poznania jest nieczynna

19.04

g. 10:00 / Kontrreformacyjne aspekty

K A L E N DA R I U M

baroku / wykład / wstęp wolny*

g. 16:00 / Ostrów Tumski przez wieki / oprowadzanie dla seniorek i seniorów / zapisy

20.04

g.12:00 / Bezpłatne oprowadzanie

dla osób z dysfunkcją wzorku / zapisy

25.04

g. 17:00 / Szkoła jezuicka w Ostrogu

w drugiej połowie XVII stulecia / wykład / wstęp wolny*

27.04

g. 17:00 / FEST FYRTEL. JEŻYCE warsztaty / Centrum Amarant / wstęp wolny

szczegółowy program obok

maj 6.05

g. 11:00 / Senior-Ekspert / zajęcia międzypokoleniowe dla rodzin / zapisy g. 11:00 / Wyprawa z Mieszkiem bezpłatne zwiedzanie dla rodzin / zapisy g. 16:00 / Dzień z życia Radomiły i Mojmira bezpłatne oprowadzanie / zapisy

7.05

g. 11:00 / Wyprawa z Mieszkiem bezpłatne zwiedzanie dla rodzin / zapisy

7.05

g. 16:00 / Dzień z życia Radomiły i Mojmira bezpłatne oprowadzanie / zapisy

17 10.05

20.05

oprowadzanie dla seniorek i seniorów /

dla najmłodszych z opiekunami / zapisy

g. 12:00 / Ostrów Tumski przez wieki / zapisy

11.05

K AL ENDAR I U M

g. 17:00 / FEST FYRTEL. JEŻYCE /

g. 10:30 / Magiczny dywan / zajęcia

g. 11:00 / Wyprawa z Mieszkiem / bezpłatne zwiedzanie dla rodzin / zapisy

warsztaty / Centrum Amarant /

g. 17:00 – 1:00 / Noc Muzeów /

wstęp wolny

bezpłatne zwiedzanie ekspozycji

16.05

g. 17:00 / Przedmioty ścisłe i nauki

doświadczalne w szkolnictwie jezuickim w Europie i w Polsce / wykład /

21.05

g. 11:00 / Dźwięki Ostrowa Tumskiego / bezpłatnie zwiedzanie dla rodzin / zapisy

wstęp wolny *

g. 16:00 / Bezpłatne oprowadzanie

18.05

zapisy

g. 17:00 / Jak to działa? Brama

Poznania / bezpłatne oprowadzanie / zapisy

19.05

z okazji Dnia Różnorodności Kulturowej /

24.05

g. 16:00 / Ostrów Tumski przez wieki / Oprowadzanie dla seniorek i seniorów / zapisy

g. 17:00 / Jak to działa? Brama

25.05

/ zapisy

Centrum Amarant / wstęp wolny

Poznania / bezpłatne oprowadzanie

g. 17:00 / FEST FYRTEL. JEŻYCE / warsztaty /

18 27.05

cze rwie c

g. 11:00 / Dźwięki Ostrowa Tumskiego / bezpłatnie zwiedzanie dla rodzin / zapisy

7.06

28.05

g. 12:00 / Ostrów Tumski przez wieki /

dla najmłodszych z opiekunami / zapisy

10.06

g. 10:30 / Magiczny dywan / zajęcia

g. 11:00 / Wyprawa z Mieszkiem / bezpłatne zwiedzanie dla rodzin / zapisy g. 12:00 – 16:00 / Lunety cieni / animacje dla rodzin z dziećmi / wstęp wolny

30.05

g. 17:00 / Związki polsko-włoskie w dobie nowożytnej / seminarium naukowe / wstęp wolny *

oprowadzanie dla seniorek i seniorów / zapisy

g. 10:30 / Magiczny dywan / zajęcia dla najmłodszych z opiekunami / zapisy

11.06

g. 16:00 / Wyspa podróżników / bezpłatne oprowadzanie / zapisy

21.06

g. 16:00 / Ostrów Tumski przez wieki / oprowadzanie dla seniorek i seniorów / zapisy

Czerwiec / Weekendowe wycieczki

po Ostrowie Tumskim / bezpłatne wejściówki

*

Wydarzenie towarzyszące wystawie „Józef Rogaliński – z wiarą i drobnowidzem przez wiek XVIII” 18.03 – 16.06.2017

Szczegóły:

www.bramapoznania.pl

www.facebook.com/BramaPoznania/

M a j ówka 29. 04

3.05

19

29.04 sobota 12:00 – 16:00 / Gwiezdne słoiki – animacje dla rodzin z dziećmi / Przedpole Śluzy / wstęp wolny 12:00 – 16:00 / Nie ma nudy! – animacje dla rodzin z dziećmi /Amfiteatr nad Cybiną / wstęp wolny

12:00 – 16:00 / Trakt w dymkach. Sekwencyjne historyjki obrazkowe – wystawa + animacje / Most Biskupa Jordana / wstęp wolny

12:00 – 16:00 / Kulinaria / Amfiteatr nad Cybiną

15:00 / Jesteśmy w kontakcie. Wycieczka pod wysokim napięciem. / start: Śluza Katedralna / wejściówki

16:00 / Co jest za Bramą? – oprowadzenie / ekspozycja Brama Poznania /zapisy

17:00 / KRZAK W KRZAK – wernisaż chodzony / start: Amfiteatr nad Cybiną / wstęp wolny 20:00 – 1:00 / Ciche disco tuż nad rzeką / Amfiteatr nad Cybiną / wstęp wolny

30.04 niedziela 12:00 – 16:00 / Gwiezdne słoiki – animacje dla rodzin z dziećmi /Przedpole Śluzy/ wstęp wolny

12:00 – 16:00 / Nie ma nudy! – animacje dla rodzin z dziećmi /Amfiteatr nad Cybiną / wstęp wolny 12:00 – 16:00 / Trakt w dymkach. Sekwencyjne historyjki obrazkowe – wystawa + animacje / Most Biskupa Jordana / wstęp wolny

12:00 – 16:00 / Kulinaria / Amfiteatr nad Cybiną

12:00 – 16:00 / roślinnieJEMY na wiosnę – roślinne warsztaty kulinarne / Amfiteatr nad Cybiną / wstęp wolny

15:00 / Przepis na sukces. Wycieczka słodko-gorzka. / start: Śluza Katedralna / wejściówki 16:00 / Co jest za Bramą? – oprowadzenie / ekspozycja Brama Poznania /zapisy www.trakt.poznan.pl

www.facebook.com/trakt.poznan/

20 1.05 poniedziałek 12:00 – 16:00 / Trakt w dymkach. Sekwencyjne historyjki obrazkowe – wystawa + animacje / Most Biskupa Jordana / wstęp wolny

12:00 – 16:00 / Kulinaria / Amfiteatr nad Cybiną

15:00 / Cuda i twórcy. Wycieczka z wielkim uszanowaniem / start: Śluza Katedralna / wejściówki 16:00 / Co jest za Bramą? – oprowadzenie / ekspozycja Brama Poznania / zapisy

2.05 wtorek 12:00 / Z biegiem rzeki – spływy kajakowe / start: Amfiteatr nad Cybiną / zapisy

14:00 / Z biegiem rzeki – spływy kajakowe / start: Amfiteatr nad Cybiną / zapisy

16:00 / Co jest za Bramą? – oprowadzenie / ekspozycja Brama Poznania /zapisy

+ Trakt w dymkach. Sekwencyjne historyjki obrazkowe – wystawa / Most Biskupa Jordana / wstęp wolny

3.05 środa 12:00 / Z biegiem rzeki – spływy kajakowe / start: Amfiteatr nad Cybiną / zapisy

14:00 / Z biegiem rzeki – spływy kajakowe / start: Amfiteatr nad Cybiną / zapisy

15:00 / Jesteśmy w kontakcie. Wycieczka pod wysokim napięciem. / start: Śluza Katedralna / wejściówki

16:00 / Co jest za Bramą? – oprowadzenie / ekspozycja Brama Poznania /zapisy

+ Trakt w dymkach. Sekwencyjne historyjki obrazkowe – wystawa / Most Biskupa Jordana / wstęp wolny

Poza spływami kajakowymi wszystkie wydarzenia są bezpłatne Spływy kajakowe mogą zostać odwołane w przypadku niesprzyjających warunków atmosferycznych.

21

II Weekend na Szlaku Piastowskim 5

7.05

5.05 piątek + Trakt w dymkach. Sekwencyjne historyjki obrazkowe - wystawa / Most Biskupa Jordana / wstęp wolny

6.05 sobota 11:00 / Wyprawa z Mieszkiem - oprowadzenie dla rodzin / ekspozycja Bramy Poznania / zapisy 12:00 / Z biegiem rzeki – spływy kajakowe / start: Amfiteatr nad Cybiną / zapisy

14:00 / Z biegiem rzeki – spływy kajakowe / start: Amfiteatr nad Cybiną / zapisy

15:00 / Przepis na sukces. Wycieczka słodko-gorzka. / start: Śluza Katedralna / wejściówki 16:00 / Dzień z życia Radomiły i Mojmira – oprowadzanie dla dorosłych / ekspozycja Bramy Poznania / zapisy

20:00 / Katedra – instrukcja obsługi. Wycieczka dobrze oświetlona. / start: plac katedralny na Ostrowie Tumskim / wejściówki

+ Trakt w dymkach. Sekwencyjne historyjki obrazkowe - wystawa / Most Biskupa Jordana / wstęp wolny

7.05 niedziela 11:00 / Wyprawa z Mieszkiem - oprowadzenie dla rodzin / ekspozycji Bramy Poznania / zapisy

15:00 / Cuda i twórcy. Wycieczka z wielkim uszanowaniem. / start: Śluza Katedralna / wejściówki 16:00 / Dzień z życia Radomiły i Mojmira – oprowadzanie dla dorosłych / ekspozycja Bramy Poznania / zapisy

+ Trakt w dymkach. Sekwencyjne historyjki obrazkowe - wystawa / Most Biskupa Jordana / wstęp wolny

22

Misja-transmisja

Tej wiosny, słuchając radia, nie usłyszymy raczej o 1051 rocznicy chrztu. To niezbyt okrągła liczba. Jednak decyzja Mieszka sprzed lat uczyniła Ostrów Tumski ośrodkiem misji, promieniującym nową wiarą, a wraz z nią licznymi nowościami: łacińskim piśmiennictwem, sztuką, architekturą i muzyką. Wieki później Wyspa Katedralna znów uczyni pionierski krok, gdy stację misyjną zastąpi stacja radiowa.

Początki Poznańskiego Radja wiąże się zwykle z budynkiem Arkadii, z którego 24 kwietnia 1927 zgromadzony na Placu Wolności tłum wysłuchał nadawanej przez gigantofony inauguracyjnej audycji. Radio szybko zyskało popularność w mieście i w kraju. Słuchacze zaczynali dzień od gimnastyki porannej, z radiem uczyli się też angielskiego i francuskiego. Dwa lata później wysłuchano pierwszej w Polsce transmisji meczu (zwycięskiego) Warty Poznań z Philips Eidhoven.

W radiu wystąpiły takie sławy teatru i muzyki jak Nowowiejski, Kiepura czy Ada Suri. Nie zapominano o turystyce: program Zwiedzamy Wielkopolskę prowadził Zenon Kosidowski, a po wojnie o swych podróżach opowiadali Arkady Fiedler i Aleksander Janta-Połczyński.

Nie wszyscy wiedzą jednak, że ten bogaty program kulturalny poprzedziła religia, podobnie jak

w czasach Jordana, a początki radia w Poznaniu łączą się z Ostrowem Tumskim. To stąd, już 16 kwietnia 1927, stojący w katedrze mikrofon posłał w słuchawki poznaniaków (głośniki należały do rzadkości) śpiew chóru i dźwięk katedralnych organów, towarzyszące uroczystościom Wielkiej Soboty. Było to pierwsze transmitowane radiowo nabożeństwo w Polsce. Wyrażona przez arcybiskupa Augusta Hlonda zgodna na transmisję była tym bardziej przełomowa, że własnej rozgłośni nie miał wówczas nawet Watykan! Sam prymas zabrzmiał w eterze podczas mszy wielkanocnej i trzeciomajowej. I tak, po niemal tysiącu lat, Wyspa Katedralna znów stała się ośrodkiem misyjnym – z tą tylko różnicą, że kazań biskupa Dymka czy śpiewu chłopięcego chóru księdza Gieburowskiego można było słuchać bez wychodzenia z domu.

Relacje na żywo z hal koncertowych czy stadionów wydają się dziś czymś naturalnym. Spacerując w Wielką Majówkę po Ostrowie Tumskim, pamiętajmy, że to nie tylko ponadtysiącletnia kolebka misji, ale i transmisji radiowych, świętujących swe 90. urodziny.

Dawid Barbarzak

23

polona.pl

24

Wielka Majówka III. rocznica otwarcia

29.0 4 – 7 1 0 2 .

5 3 .0 Brama Poznania znów świętuje rocznicę otwarcia i zaprasza do wspólnej fety wszystkie poznanianki i wszystkich poznaniaków. Trzecie urodziny Bramy Poznania szykują się naprawdę WIELKIE! Świętowanie zaczynamy już 29 kwietnia godzinie 12:00. Bawić będziemy się aż do nocy! Przygotowaliśmy animacje dla rodzin z dziećmi, wycieczki po Ostrowie Tumskim oraz tematyczne oprowadzanie po ekspozycji Bramy Poznania – ale to nie wszystko. Zjecie u nas roślinne pyszności w strefie kulinariów, a na mo-

25 ście Biskupa Jordana pojawi się komiksowa wystawa. Będziemy podziwiać efekty pierwszych rezydencji eksperymentalnych Strowie / Islets w Bramie Poznania, a potem szaleć do nocy na Cichym Disco tuż nad rzeką. Brzmi świetnie, prawda? A to tylko pierwszy z pięciu cudownych dni!

Pamiętajcie, że Brama to miejsce, w którym poza rozrywkami dla ducha i ciała można oddać się po prostu relaksowi nad rzeką – to opcja bardzo uniwersalna. Szczegóły dotyczące wszystkich wydarzeń znajdują się w kalendarium.

Po urodzinach Bramy Poznania nie zwalniamy tempa i zapraszamy na II Weekend na Szlaku Piastowskim. Tym razem przygotowaliśmy specjalne oprowadzania po ekspozycji Bramy Poznania. Nie zabraknie też wycieczek i spływów kajakowych.

Szczegóły dotyczące wszystkich wydarzeń znajdują się w kalendarium.

Pierwszy tydzień maja trzeba spędzić w Bramie Poznania!

Magdalena Malesińska

26

Na trakcie

Prezentujemy koronne dowody na to, że mimo upływu wieków ludzie się nie zmienili, a świat rządzi się tymi samymi prawami! Przekonacie się, jak bardzo podobni jesteśmy do ludzi z przeszłości. Łączy nas wiele: podobne ambicje, marzenia, potrzeby i cele. Oto przypadki z życia historycznych postaci żyjących na Ostrowie Tumskim.

Niezależność Każdy chce samodzielnie podejmować decyzje i wpływać na własny los.

Mieszko I, pierwszy historyczny władca Polski, chciał stworzyć niezależne państwo. Aby osiągnąć zamierzony cel, postanowił w 966 r. przyjąć chrześcijaństwo, zapewniając sobie i poddanym silną pozycję na arenie Europy. Efektem jego działań była budowa potężnego grodu na Ostrowie Tumskim, broniącego dostępu do podległych mu ziem, a także organizacja pierwszego biskupstwa na ziemiach polskich, które wzmocniło strukturę państwa. W poznańskim grodzie wzniósł monumentalny pałac i katedrę, potwierdzające jego status niezależnego władcy.Syn Mieszka I, Bolesław Chrobry, dokonał licznych podbojów terytorialnych, poszerzając granice swojego terytorium. Jako pierwszy władca Polski sięgnął po koronę, symbolicznie kończąc etap budowy samodzielnego państwa.

Postęp Kto stoi w miejscu, ten się cofa. Należy iść z duchem czasu i odważnie wprowadzać nowe rozwiązania. Żyjący w XV wieku Jan Lubrański podróżował często po Europie. Był człowiekiem otwartego umysłu i chłonął z zainteresowaniem nowe trendy, szczególnie te, które narodziły się w Italii.

Zafascynowany kulturą renesansu, postanowił zaszczepić ją na polskim gruncie. Na Ostrowie Tumskim ufundował pierwszą na ziemiach polskich uczelnię, która kształciła zgodnie z nowym, humanistycznym programem. W pałacu biskupim gościł wybitne postaci, które miały decydujący wpływ na rozwój polskiej nauki i kultury w tzw.

Złotym Wieku Rzeczpospolitej.

Wawrzyniec Goślicki, poznański biskup żyjący na przełomie XVI i XVII wieku, w swoim dziele O senatorze doskonałym zwrócił uwagę, że o państwie i jego obywatelach nie może decydować wyłącznie król. Trzeba wprowadzić nowy model zarządzania, w którym głos mają także poddani, w tym kompetentny zespół ludzi. Jak na ówczesne czasy był to niezwykle śmiały pogląd. Naukowcy twierdzą, że dziełem Goślickiego inspirować się mogli William Szekspir, tworząc postać Poloniusza w Hamlecie, oraz Thomas Jefferson, pisząc amerykańską konstytucję.

27 Ważne jest, aby wiedzieć, kim jesteśmy i znać poczucie własnej wartości.

Kiedy w XVIII wieku w wyniku rozbiorów Polska zniknęła z mapy Europy, rozpoczął się dla Polaków ciężki okres walki o przetrwanie. Szczególnie trudna była sytuacja w podlegającym Królestwu Prus Poznaniu oraz w całej Wielkopolsce, gdzie na szeroką skalę rozpoczął się proces germanizacji.

W tej sytuacji biskup Teofil Wolicki i hrabia Edward Raczyński postanowili podjąć się wielkiego wyzwania: budowy w katedrze poznańskiej mauzoleum pierwszych władców Polski. Zbudowana z ich inicjatywy Złota Kaplica stała się miejscem pamięci o wielkich Polakach i narodowych tradycjach, pomnikiem podkreślającym charakter i marzenia ludzi, którym odebrano wolność i prawa.

Bartosz Małolepszy

Fot. Łukasz Gdak

Tożsamość

28

Nie jest wesoło. Najpierw zima z całym tym smogiem, potem smutne informacje o masowych wycinkach drzew. Przyroda – ta dzika i ta zaprojektowana – nie ma lekko. Wszystkie miejskie ssaki (i nie tylko) ciężko dyszą, a te ze ssaków, które mogą, przeczesują Internet w poszukiwaniu maseczek antysmogowych. Rozpościera się przed nami groźba bezlistnej wiosny i lata – bez zieleni, za to z gryzącym dymem. A można inaczej! Trzeba tylko pomyśleć o tym odrobinę wcześniej.

DZI KH A

N AT U R A

Zielona ekspansja

kim płotem jest fragment spragnionej kiełkowania gleby – przynieście ulgę całej przyrodzie! Oto przepis (proporcje według uznania): glina, ziemia lub kompost, nasiona (można wydłubać z innych roślin, można kupić). Przy pomocy odrobiny wody mieszamy i formujemy nasienne bomby. Następnie idziemy na spacer, do szkoły lub pracy i rozpoczynamy zieloną rewolucję. Uwaga! Nie używajcie nasion roślin ekspansywnych czy niespotykanych w Waszym rejonie; polecamy za to kwiaty łąkowe, które będą również miłą niespodzianką dla owadów. Dla osób, które lubią widoczne od razu rezultaty: kupujcie i sadźcie drzewa!

Anna Gruszka

Najlepszym rozwiązaniem jest walka, ale tylko taka przy użyciu pokojowych metod i materiałów – głównie błota i nasion. Jeżeli mijacie smutne, nieprodukujące zbawiennego tlenu (przy równie zbawiennym pochłanianiu dwutlenku węgla charakterystycznym dla flory) placyki, kawałki ziemi wokół wyciętego drzewa, lub wiecie, że za wyso-

Niedyrektywne metody terapii (wiem, wiem, trudne) cechuje wyjątkowy rodzaj relacji terapeuty z dzieckiem. Nie ma w niej górowania doświadczeniem i wiedzą, jest za to pozwolenie podopiecznemu na bycie przewodnikiem po swoim świecie. Co nie oznacza, że dzieci nie uczą się przestrzegania zasad i norm społecznych. Robią to, ale z poszanowaniem własnych możliwości percepcyjnych i sensorycznych. W przypadku autyzmu kluczowe jest nawiązanie relacji z dzieckiem, co jest możliwe poprzez zrozumienie jego sposobu postrzegania świata.

Razem z Fundacją Na Niebiesko, która skupia rodziny z dziećmi ze spektrum autyzmu i zaburzeniami pokrewnymi, widzimy się raz w miesiącu na zajęciach edukacyjnych. Zajęcia przygotowane dla rodzin pod opieką Fundacji są doskonałym dowodem na to, że uczyć się można od siebie nawzajem. Spotkały się tu bowiem dwa podejścia do edukacji dzieci. Z jednej strony zasady edukacji na rzecz dziedzictwa, którymi my się kierujemy; z drugiej – niedyrektywne podejście Fundacji do terapii.

Na ekspozycji każda rodzina wykonuje zadania z karty pracy w dowolnej kolejności i w swoim

tempie. W sali warsztatowej na dzieci czekają stanowiska do zadań sensorycznych, którymi można się dowolnie posłużyć. Elementem łączącym jest sporych rozmiarów gra planszowa, po której dzieci biegają, rozstawiając duże pionki i wykonując dodatkowe zadania na niektórych polach.

W takie aktywności wpleciona jest oś narracyjna związana z dziedzictwem Ostrowa Tumskiego, podana w formie dostosowanej do dzieci.

Połączyliśmy zatem niedyrektywne podejście do terapii dzieci z edukacją na rzecz dziedzictwa Ostrowa Tumskiego. Było to dla nas dużym wyzwaniem, ale pozwoliło zbudować zupełnie nową formę zajęć edukacyjnych, przez co zyskała każda ze stron.

Lucyna Kaczmarkiewicz

Fot. Łukasz Gdak

Niebieska Brama Poznania

29

30

Z

Ar c hi w um

S p o ł e c zne g o

Ś r ó dki

O mistrzach Polski ze Śródki

Śródka, jedna z najstarszych części Poznania, położona tuż obok Ostrowa Tumskiego, często przywoływana jest jako samodzielna enklawa.

We wspomnieniach jej mieszkańców to „samowystarczalne miasteczko”, „wyspa” czy wręcz „jedna rodzina”. Jej niewątpliwie indywidualny charakter ukształtowany jest przez specyficzne położenie – choć leży ona w bezpośrednim sąsiedztwie miasta, Śródka odizolowana jest od zgiełku jego centrum. Jednym z elementów tworzących sąsiedzką wspólnotę była tu drużyna harcerska, 2. Poznańska Drużyna Harcerska, założona w 1913 roku. Młodzież z „dwójki” często rywalizowała sportowo z dziećmi ze szkół na Śródce.

Wśród nich znaleźli się także wybitni przedstawiciele sportu, których wciąż wspominają mieszkańcy tej części Poznania:

Szkoła była fajna, salę gimnastyczną żeśmy mieli, powstał klub zapaśniczy i z tego klubu było kilku mistrzów Polski: Danuch Kozłowski, Piotr Grabowski, Edziu Benke, Tolek Dragan, nawet Broda, ten lodziarz, też stąd był i też był kilkukrotnym mistrzem Polski

w zapasach. Co niedzielę żeśmy szli kibicować tamtym ludziom, co na macie się bili.

Jan Mróz

No i mieliśmy jednego lekkoatletę, wspaniałego średniodystansowca, doszedł nawet do mistrzostwa Polski na średnich dystansach, Włodzimierza Kiełczewskiego. On później poszedł do wojska i zaraz go wzięła Legia, a to był wychowanek naszej śródeckiej „dwójki”.

Zaczął od biegów przełajowych. „Głos Wielkopolski” po wojnie organizował takie biegi, na tych biegach się wybił i tak się rozwinął później, że do klubu wstąpił i zdobył mistrzostwo Polski.

Stanisław Gromadziński

W Archiwum Społecznym Śródki zbieramy materiały dotyczące życia na Śródce, Ostrowie Tumskim, Zawadach i Zagórzu. Jeśli to lokalne dziedzictwo nie jest Ci obojętne, zapraszamy do kontaktu.

Michał Kępski

31

Mecz 2. Poznańskiej Drużyny Harcerskiej z „młodzieżą obywatelską” na boisku przy ul. Gdańskiej, w tle widać ośrodek dla głuchoniemych i kościół św. Kazimierza, 1938 r.

Fot. ze zb. prywatnych / Archiwum Społeczne Śródki

32

Fiksmatynta poznańskie określenie na tablice z ogłoszeniami drobnymi

Pyry poznańskie…

Uwaga na kieszonkowców!

Kankan na Kantaka.

Królewskie danie!

33 Przyjemne z pożytecznym.

Ze brał i opatr zył komentar zem: Michał Hirsch

Bryle poznania…

Rybka lubi pływać…

Czy jesteście gotowi na rozpoczęcie sezonu?

n a st ę p n ym

numerze

znania.pl/newsletter i dołączcie do naszych BITowych powiadomień!

Dla wszystkich, którzy chcą być na bieżąco: wejdźcie na www.bramapo-

oraz otworzymy kilka zamkniętych na co dzień zabytków-niespodzianek.

my na miasto, by eksplorować tajemnice Traktu Królewsko-Cesarskiego

dla dzieci, otworzymy również wystawę Elektrownia Garbary. Wyjdzie-

cyklu RZEKA ŻYWA, zmienimy Bramę Poznania w ulubiony plac zabaw

w trakcie wakacyjnych eskapad. Znowu zabawimy nad Cybiną w ramach

BITU i pamiętajcie o Bramie Poznania i Trakcie Królewsko-Cesarskim

W drugiej połowie czerwca wypatrujcie kolejnego numeru DZIKHIEGO

W

34 Co kryje opuszczony teren dawnej

Elektrowni Miejskiej Garbary?

Jak wyglądał w czasach swojej

świetności? Dlaczego warto

szukać potencjału tego

postindustrialnego miejsca?

Już w czerwcu zapraszamy

na wystawę czasową Elektrownia

Garbary. Stawiamy pytanie

o znaczenie lokalnego dziedzictwa

w zrównoważonym rozwoju

przestrzeni postindustrialnych

oraz poszukujemy potencjału

w tym niecodziennym zabytku

sztuki inżynieryjnej.

WIĘCEJ INFORMACJI

WKRÓTCE!

redakcja:

Zespół CTK TRAKT korekta: Aleksandra Deskur projekt graficzny: Marcin Dzbanuszek

Centrum Turystyki Kulturowej TRAKT

Instytucja kultury Miasta Poznania CTK TRAKT jest operatorem Bramy Poznania ICHOT i Traktu Królewsko-Cesarskiego ul. Gdańska 2, 61-123 Poznań,

tel. 61 647 76 00, fax 61 647 76 38 email: centrum@trakt.poznan.pl

wt sob

pt niedz

09:00 10:00

18:00 19:00

poniedziałek – nieczynne

Centrum interpretacji dziedzictwa www.bramapoznania.pl www.facebook.com/BramaPoznania/ www.instagram.com/bramapoznania

Szlak miejski Poznania www.trakt.poznan.pl www.facebook.com/trakt.poznan/ www.instagram.com/traktkrolewskocesarski

Newsletter CTK TRAKT www.bramapoznania.pl/newsletter

Godziny otwarcia Bramy Poznania: