Innovatie 2012

Innovatie 2012

De NVBR is de branchevereniging van en voor de brandweerzorg en rampenbestrijding in Nederland. Wij willen de kwaliteit van de brandweerzorg en rampenbestrijding verhogen en daarmee de fysieke veiligheid van onze samenleving vergroten.

Als landelijke netwerkorganisatie zetten wij ons in voor een intensieve samenwerking tussen organisaties die betrokken zijn bij de fysieke veiligheidszorg en crisisbeheersing.

Inhoudsopgave Voorwoord

p. 06

Pilot wijst uit: voorlichting werkt!

p. 08

Meer doen met het ‘Dollhouse’

p. 10

Blusdeken formaat XXL voor natuurbranden

p. 12

Technasiumleerlingen bedenken innovatieve oplossingen

p. 14

Digitale registratie maakt duiken veiliger

p. 16

Mentale vorming steeds belangrijker

p. 18

MobiDaT doet wat-ie moet doen

p. 20

Marikosa-sticker als ‘houvast’ voor verkeersslachtoffers

p. 22

Nooit meer voor niets naar de kazerne

p. 24

Speciaal voertuig lost bezettingsprobleem op

p. 26

Woonwachters dragen bij aan veilige woonomgeving ouderen

p. 28

Watermist: blussen met beleid

p. 30

Volg- en zoeksysteem draagt bij aan succesvolle en veilige inzet

p. 32

Veilig het autodak op

p. 34

Smokey moet brandveiligheid onder de aandacht brengen

p. 36

iPad onmisbaar instrument voor Officier van Dienst

p. 38

Effectief lesgeven met interactief systeem

p. 40

Camera’s op hoogwerker leveren extra informatie

p. 42

Lesblok en speldag van brandweer boeien jeugd

p. 44

Iedereen op hetzelfde moment dezelfde informatie

p. 46

Met speciale, smalle kar snel ter plekke

p. 48

volgt

7

6 Voorwoord

Innovatie lééft!

We staan er niet dagelijks bij stil (dat hoeft ook niet), maar 2012 is voor de brandweer een bijzonder

Daarop voortbordurend denk ik dat we ook eens goed moeten kijken naar de rode draad in

jaar. Omdat het dit jaar 300 jaar is geleden dat Jan van der Heyden overleed. Iedere brandweerman

de inzendingen. Is die er? En zo ja, wat kunnen we daaruit afleiden? Liggen bepaalde, grotere

die de geschiedschrijving een beetje kent, weet dat deze Jan van der Heyden geldt als de uitvinder

vraagstukken ten grondslag aan de innovatieve ideeën of kunnen we projecten misschien

van de slangbrandspuit. Daarmee stond hij aan de basis van een nieuwe, veiliger manier van

koppelen om tot een nog krachtiger, gezamenlijk initiatief te komen?

brandbestrijding. Niet zo vreemd daarom dat de innovatieprijs is vernoemd naar Jan van der Heyden.

U mag gerust uit mijn woorden afleiden dat we echt iets willen met de ideeën in dit boekje. We Het is een lustrumverkiezing dit jaar, want voor de vijfde keer wordt de Jan van der Heyden-

doen het niet af met een prijsuitreiking, om het daarna op z’n beloop te laten. ‘Innoveren moed’,

prijs uitgereikt. Dan is het mooi om vast te kunnen stellen dat we met dertig innovaties een

weet u nog wel? Onze doelstelling luidt niet voor niets dat innovatie onderdeel moet zijn van de

recordaantal inzendingen hebben. Heel positief is dat er een behoorlijke dekking is over het hele

bedrijfsvoering van de brandweerregio’s.

land. Natuurlijk zijn er regio’s die er met meerdere inzendingen uitspringen, maar belangrijk is dat Fotografie: Rens Plascheck

alle regio’s minimaal één innovatieproject hebben aangemeld.

Maar nu eerst, tijdens het NVBR-congres, de afronding van de verkiezing. Ik ben benieuwd. Hoe dan ook bedank ik iedereen die een bijdrage heeft geleverd. En blijf vooral doen wat Jan van der

Op basis daarvan en op basis van wat ik ‘proef’ in mijn dagelijks werk, durf ik de stelling aan

Heyden meer dan 300 jaar geleden al deed: innovatief denken en doen!

dat innovatie lééft binnen Brandweer Nederland. Ik merk dat velen van ons regelmatig denken: hoe zou dat beter, makkelijker of sneller kunnen? En soms resulteert dat dus in heel aardige,

Gerard van Klaveren

innovatieve ideeën.

Voorzitter Regiegroep Innovatie Moed

Liefst achttien van de dertig innovaties zijn doorgegaan voor de beoordeling door de vakjury en internetstemming voor de Jan van der Heyden-prijs. Dat betekent dat ook de kwaliteit van de

Wie was Jan van der Heyden?

Dat Jan van der Heyden stierf als bemiddeld man was niet te danken aan zijn schilderijen. De geboren Gorinchemmer (maar

inzendingen weinig te wensen overlaat. Anders gezegd: er zitten tal van heel bruikbare ideeën bij.

Op voorhand zou ik niet durven voorspellen welke innovatie dit jaar met de eer gaat strijken en

De Innovatieprijs is niet zomaar vernoemd naar Jan van der

vanaf zijn 12e woonachtig in Amsterdam) had ook veel gevoel voor

welke initiatiefnemers een cheque van 10.000 euro (voor het verder ontwikkelen van het idee) in

Heyden. Hij leefde van 1637 tot 1712 en vond onder andere de

werktuigbouw. Zo ontwierp hij in 1669 een betere straatverlichting

ontvangst mogen nemen.

slangbrandspuit uit. Hij ontwikkelde een beter pompsysteem en

voor de stad Amsterdam. Ruim 1.800 door hem ontworpen

een leren brandslang, die brandweerlieden in staat stelde een

lantaarns werden geplaatst. Later volgden er nog vele duizenden in

brandhaard dichter te benaderen.

onder meer Haarlem, Groningen, Den Haag en Berlijn.

de democratie is toch dat iedereen zijn voorkeur kan aangeven. Voor mijn gevoel is daarmee het

Hoewel hij brandmeester was bij het brandspuitgilde, was Jan van

De verbeterde slangbrandspuit van Jan van der Heyden kwam in

draagvlak voor het winnende innovatieproject nog groter dan voorheen.

der Heyden van beroep geen brandweerman maar architectonisch

1672 op de markt. Hij demonstreerde zijn uitvinding bij het stadhuis

landschapsschilder. Hij behoort tot de belangrijkste 17de-eeuwse

en vanaf de Westertoren. De burgemeester was zo onder de

schilders van Nederlandse stadsgezichten. Opvallend, volgens

indruk dat hij gelijk voor alle zestig wijken van de stad een nieuwe

kenners, was zijn vaardigheid in het weergeven van perspectief.

brandspuit bestelde.

In dit verband juich ik het nog steeds toe dat we vorig jaar de mogelijkheid hebben ingevoerd om te stemmen via de website. We zijn enorm blij met onze deskundige vakjury, maar de kracht van

8

Categorie:

Organisatie

Korps:

Brandweer Terheijden

Project:

Manschap Volgorde Tabel (MVT)

Initiator:

Igor Rasenberg

2012

Niet meer racen naar de kazerne

Geïmplementeerd: nee

Een brandweerman mag niet meer een ladder

Terwijl we tegenwoordig juist zo zijn gefocust

gevaar op de weg vormen. Het systeem werkt

tegen een gevel zetten en naar boven gaan,

op veiligheid.”

ook positief als het gaat om de motivatie van brandweermannen. Igor Rasenberg: “Iemand

maar hij moet wachten op een hoogwerker. En zo zijn er nog veel meer veiligheidsregels waar

Volgorde bepalen

die vaak net te laat komt en dus niet mee kan,

de brandweer zich aan moet houden.

In het alarmeringsysteem van Igor Rasenberg

is minder snel bereid een aanvullende cursus te

worden alle brandweermensen opgeroepen.

volgen. Met dit innovatieve systeem voorkom

Helemaal terecht, meent Igor van de

Iedereen moet vervolgens direct laten weten

je dat mensen gefrustreerd afhaken. Over een

Brandweer Terheijden. Ook hij vindt dat

of hij op kan komen of niet. Degenen die

langere periode genomen komt iedereen even

veiligheid de hoogste prioriteit moet hebben.

kunnen komen worden meegenomen in het

vaak aan de beurt.”

Maar vervolgens verbaast hij zich er wel over

uitrukvoorstel. Voor alle functies wordt in

dat zonder enig voorbehoud wordt toegestaan

principe de man of vrouw geselecteerd die het

dat brandweermensen ‘als een gek’ naar

langst niet is opgeroepen. Ook wordt er een

de kazerne racen in het geval ze worden

lijstje met reserves gemaakt. Iedereen weet dus

opgeroepen voor een brand. In de hoop dat ze

als hij naar de kazerne rijdt waar hij aan toe is.

bij de eerste zes zijn die mee kunnen met de

Hard rijden heeft geen zin.

uitruk. Hij bedacht er wat op.

Eenmaal op de kazerne kan iedereen op een plotbord zien wat zijn functie is bij de uitruk.

Igor Rasenberg: “Vanaf het moment dat je in

Mocht na een afgesproken tijd (bijvoorbeeld

de auto zit is alles bij de brandweer perfect

3.30 minuten) de ploeg niet compleet zijn, dan

geregeld. Maar wat daar soms aan voorafgaat,

vult de eerste reserve de lege plaats in.

Meer informatie

dat kan niet. Iedereen wil graag mee, dus de stenen worden uit de straat gereden om

Een groot voordeel van het systeem is dat

Igor Rasenberg

als één van de eersten bij de kazerne te zijn.

chauffeurs vaker aan de beurt komen,

info@brandweer-terheijden.nl

Daarmee werk je onveiligheid in de hand.

waardoor ze meer ervaring opdoen en geen

10

Categorie:

Techniek

Korps:

Brandweer Terheijden

Project:

Rietlans

Initiator:

Igor Rasenberg

2012

Beginnende branden rieten daken te lijf met ‘injectienaald’

Geïmplementeerd: nee

Prachtig, zo’n rieten dak. En het lijkt wel

niet zo vreemd. Veel brandweermannen zijn er

poeder geïnjecteerd rond de beginnende

of rieten daken helemaal terug zijn. Vooral

in hun carrière wel eens voor uitgerukt.

vuurhaard. Aan de rietlans zit een verstelbare ring (een soort manchet) om de diepte in te

exclusieve huizen worden er tegenwoordig regelmatig van voorzien. Niet alleen omdat

Velen van hen zullen de ervaring hebben dat

stellen, zodat wordt voorkomen dat door het

het oog wat (moois) wil, maar ook omdat riet

beginnende branden van rieten daken moeilijk

riet heen wordt geprikt.

een goede warmte-isolator is. Het houdt in de

zijn te blussen. Met (blus)water namelijk breng

winter warmte vast, en in de zomer warmte

je ook lucht in het riet, zodat de brand verder

Igor Rasenberg: “Met het poeder brengen

buiten.

aanwakkert, terwijl het water gewoon van het

we een onbrandbare zone rond de vuurhaard

riet afloopt. Er zit weinig anders op dan het

aan. We sluiten de vuurhaard als het ware

De andere kant van een rieten dak is het

riet los te trekken, maar dat kost tijd, het is

in. We hebben het uitgeprobeerd met een

brandgevaar. Dat is in de regel groter dan

omslachtig en de kans op uitbreiding van de

losse poederblusser en een lans, en het werkt

bij een traditioneel pannendak. Volgens de

brand wordt alleen maar groter.

perfect. Een groot voordeel is ook dat je geen onnodige schade aanbrengt aan het dak. De

branche geldt dit niet bij rieten daken die gedekt zijn volgens een nieuw, ‘gesloten’

Rietlans

eigenaar kan volstaan met het vervangen van

daksysteem. Hierbij wordt het dak onder het

Igor Rasenberg van Brandweer Terheijden vond

het deel van het dak dat door de brand is

riet afgedekt met platen van steenwol, die

er wat op. Hij fabriceerde een dunne lans met

aangetast.”

het huis van binnenuit beschermen tegen

een scherpe punt, die aan de onderkant is

brand. Een constructie overigens die ook weer

voorzien van kleine gaatjes: de rietlans. Deze

nadelen kent, zoals minder snelle droging.

‘injectienaald’ wordt in voorkomende gevallen

Meer informatie

aangesloten op een poederblusser. Bij een

Igor Rasenberg

Hoe dan ook, rieten daken worden vaak in

(beginnende) brand wordt de ladder tegen

info@brandweer-terheijden.nl

verband gebracht met brandgevaar en dat is

het dakvlak geplaatst en wordt met de rietlans

12

Categorie:

Techniek

Korps:

Brandweer Zuidwest-Friesland

Project:

Slangendrager

Initiator:

Cor Miedema

Geïmplementeerd: in het eigen korps

De eenvoudigste ‘uitvindingen’ blijken in de

brandweerman hangt. Met zijn vrije arm en

praktijk vaak de beste en meest functionele.

hand kan hij de slang tijdens het rennen tegen

Misschien geldt dat ook wel voor de door

zijn lijf gedrukt houden en zo in balans blijven.

Cor Miedema ontwikkelde slangendrager. De

Volgens de ontwerper is de slangendrager

brandweerman van de post Witmarsum van

ergonomisch volkomen verantwoord en

Brandweer Zuidwest-Friesland is zelf razend

kunnen er ook twee slangen tegelijkertijd in

enthousiast. “Als de slangendrager winnaar

worden verplaatst.

wordt van de Jan van der Heijdenprijs probeer ik hem in productie te brengen.”

Handig ding Cor Miedema: “Van het prototype dat ik heb

Ergernis stond aan de basis van het idee

ontwikkeld maken we bij mijn korps gebruik

van Cor Miedema. Ergernis over het feit

en iedereen vindt het een handig ding. Bij een

dat slangen bij een uitruk soms ver moeten

uitruk trekken we de slangendrager standaard

worden gedragen. Met als gevolg dat ze

uit het rek en nemen hem mee. Heel simpel en

gemakkelijk uit je handen glijden. Dat is nu

tegelijkertijd heel praktisch. Ik wil nog kijken of

verleden tijd.

ik de drager misschien van een ander materiaal kan maken, al is het kunststof dat ik nu heb

De slangendrager bestaat uit een brede band

gebruikt prima geschikt. Sterk, en de brede

(9 cm) van kunststof, waaraan een gesp is

band zorgt ervoor dat de drager makkelijk op

bevestigd. De slang hangt in de band. Aan

de schouder blijft rusten. Maar verder wil ik er

de andere kant zit een soort lus waar een

niets meer aan veranderen. Goed is goed.”

Meer informatie

arm in kan worden gestoken, zodat het

Cor Miedema / F. Stabel

gewicht van de slang aan de schouder van de

f.stabel@gemeentesudwestfryslan.nl

2012

Eenvoudig maar praktisch: de slangendrager

14

2012

Ontruiming oefenen met lego en pictogrammen Categorie:

Maatschappelijk

rol die ze hebben bij een ontruiming. Ook zijn

Korps:

Veiligheidsregio Utrecht

ze zich beter bewust waar zich vluchtwegen

Project:

Eerste Hulp Bij Ontruimen

bevinden en waar brandbestrijdingsmiddelen

Initiator:

Herman Wesseling

en andere voorzieningen zijn. Je ziet ook dat

Geïmplementeerd: ja

wordt gediscussieerd en hiaten aan het licht komen in de ontruimingsprocedure.”

Met in het achterhoofd de succesvolle actie

van personeelsleden en patiënten en de

Tijdens de actie in de Veiligheidsregio Utrecht

rond brandveilige feestversiering tijdens het

(brandpreventieve)voorzieningen aangebracht

zijn diverse bijeenkomsten gehouden waar

WK voetbal in 2010, greep de Veiligheidsregio

op een plattegrond. Ook nooduitgangen,

uitleg werd gegeven over deze manier van

Utrecht de brandpreventieweken van 2011

telefoons en blusmiddelen worden

oefenen. Om de drempel te verlagen kregen

aan voor een vervolgproject. Gekozen

gemarkeerd. Vervolgens krijgen medewerkers

deelnemers na afloop een ’starterset’ om mee

werd voor een gezamenlijke actie rond het

een incidentscenario voorgelegd en wordt

aan de slag te gaan in hun organisatie.

ontruimen van zorginstellingen.

gevraagd hoe ze in de voorgelegde situatie zouden handelen.

Herman Wesseling: “Het persoonlijke contact en de uitleg die mensen krijgen, zijn sterke

Oefenen van een ontruiming is belangrijk, zeker in instellingen waar minder zelfredzame mensen

Overzichtelijk

punten. Ook via mond tot mondreclame zijn

verblijven. In noodsituaties moet het personeel

Een table top-oefening is overzichtelijk, kan

instellingen bij ons gekomen. Als trigger willen

weten wat ze moeten doen. Maar oefenen in

makkelijk worden onderbroken en vanaf

we regelmatig een kleine aanvulling op de

de zorgsector is niet eenvoudig. Er werken veel

een bepaald punt opnieuw worden gestart.

starterset sturen en we denken erover om

parttimers die wisselende diensten draaien, en

Bovendien kunnen oefeningen simpel worden

het project naar andere doelgroepen uit te

het is ook lastig vanwege de patiënten, die voor

ingepast in het gewone werkproces.

breiden. Zo proberen we de aandacht voor het ontruimen in geval van nood vast te houden.”

een deel niet of weinig mobiel zijn.

Communicatieadviseur Herman Wesseling: Daarom is gekozen voor zogenaamde

“Een oefening vervangt nooit een echte

Meer informatie

table top-oefeningen. Hierbij wordt een

ontruimingsoefening, maar het is wel een

Herman Wesseling

ontruiming nagespeeld op een plattegrond

goede aanvulling. Doordat medewerkers

H.wesseling@vru.nl

van een instelling of afdeling. Met lego

regelmatig ‘op papier’ met noodsituaties

www.eerstehulpbijontruimen.nl.

en pictogrammen worden de posities

worden geconfronteerd, beseffen ze beter de

16

Categorie:

Techniek

Korps:

Brandweer Amsterdam-Amstelland

Project:

Honingh anker

Initiator:

Willem Honingh

Geïmplementeerd: ja

Een beetje paard of koe weegt al gauw 500 kilo.

anker bestaat uit een stang van 60 centimeter,

Amsterdam Landelijk-Noord. Andere korpsen

Stel dat zo’n dier in een drassig gebied in het

met aan de ene kant een haak voor de

hebben belangstelling.

water terechtkomt en er zelf niet meer uit kan

bevestiging van een vijfloper en aan de andere

komen. Sinds kort is er een oplossing voor dat

kant, in een hoek van ongeveer 75 graden,

Willem Honingh: “Door het anker mee te

probleem: het Honingh grondanker.

een vork van 60 centimeter. Deze vork wordt

laten dingen naar de Jan van der Heyden-prijs

stevig in de grond gebracht. Als er kracht op

hopen we er meer bekendheid aan te geven.

Een eenvoudig, goedkoop en effectief

wordt uitgeoefend zal het anker zichzelf in de

Het is een hulpmiddel dat makkelijk en voor

hulpmiddel, dat speciaal is ontworpen voor

grond vasttrekken en blijft de stang stevig op

weinig geld is te maken en dat in de praktijk

waterongevallen met dieren. Het anker is

de grond staan.

uitstekend werkt. Mijn standpunt is dat ieder paard of iedere koe die verdrinkt, er één teveel

vernoemd naar zijn bewerker: Willem Honingh van de kazerne Landelijk-Noord van Brandweer

Stalen blokken

is. Met het Honingh anker kan deze vorm van

Amsterdam-Amstelland.

Het grondanker bestaat verder uit een lijn met

dierenleed worden voorkomen.”

twee stalen dubbelschijfs blokken, een lange In het gebied aan de noordkant van Amsterdam

lijn op een haspel en twee hulplijnen met een

staan veel koeien en paarden en in de

grommer (ring van touw oftewel eindeloze

weilanden ontbreekt het vaak aan een vast

strop). Bij een waterongeval met een paard

punt. Het is bovendien onmogelijk met een

of koe, wordt het dubbelschijfs blok met oog

brandweervoertuig het weiland in te gaan,

vastgemaakt aan de haak van het grondanker.

omdat de veengrond erg drassig is. Met behulp

De beide voorbenen van het dier worden

van het Honingh grondanker kunnen dieren in

vastgemaakt aan de hulplijnen, waarna het

nood nu toch worden gered.

langzaam op het droge kan worden getrokken.

Met het Honingh anker kan een vast punt

Het grondanker behoort tegenwoordig tot

worden gemaakt op elke gewenste plek. Het

de standaarduitrusting van de autospuit van

Meer informatie Willem Honingh w.honingh@brandweeraa.nl

2012

Dieren redden met het Honingh anker

18

GENOMINEERD 2012

Categorie:

Maatschappelijk

Korps:

Veiligheidsregio Utrecht

Project:

Samenleving verbinden door brandveiligheid

Initiator:

Cor Kraaijenhagen

Geïmplementeerd: ja

Eén op één. Een betere manier om mensen

eengezinswoningen van woningcorporatie

met elkaar rekening te houden en samen

te bereiken is er niet. Maar het is ook een

Mitros. De corporatie stelde de rookmelders

te werken, en de bewoners krijgen én

bewerkelijke manier. Een huis-aan-huis-

gratis beschikbaar en doneerde ook nog

voorlichting én de rookmelder wordt gelijk

campagne is arbeidsintensief. Toch koos de

eens 25 eurocent per rookmelder aan de

vakkundig geïnstalleerd.”

Veiligheidsregio Utrecht in het kader van het

Brandwondenstichting. Met deze aanpak

streven naar een (brand)veiliger leven voor

werden de bewoners van liefst 87 procent van

Daarnaast is er een verdere verdieping. “De

zo’n één op één-project. Onder het motto: de

de woningen in Overvecht-Zuidwest bereikt.

tot veiligheidsvoorlichter opgeleide studenten

samenleving, met name die in de krachtwijken,

komen bij mensen aan en in huis en zien de Veiligheidsbewustzijn

situatie daar. Zo bereiken we ook mensen die

In 2011 en dit jaar krijgt het project een

leven in moeilijke omstandigheden. Samen

Het begin was al in 2010 met een bijzondere

vervolg en worden nog eens 5.000 huizen

met andere instanties proberen we hun

huis-aan-huis-campagne. Als onderdeel daarvan

bezocht. Opnieuw zijn rookmelders een

situatie te verbeteren. In die zin is het echt

leidde de brandweer studenten van het ROC

belangrijk instrument in de campagne, maar in

een maatschappelijk project. We noemen het

op tot veiligheidsvoorlichter. In het kader van

breder verband gaat het ook om het vergroten

niet voor niets: ‘Samenleving verbinden door

een stage gingen de studenten vervolgens de

van het veiligheidsbewustzijn.

brandveiligheid’. Omdat het veel verder gaat

verbinden door brandveiligheid.

wijk Overvecht-Zuidwest in, om daar in gesprek

dan alleen brandveiligheid.”

te gaan met bewoners over brandveiligheid

Een schot in de roos is ook het besluit om

in huis. “Een multiculturele groep jongeren

steeds twee studenten samen op pad te

in gesprek met een multiculturele groep

sturen. De duo’s bestaan over het algemeen

bewoners. Dat werkt uitstekend”, aldus Cor

uit een student elektrotechniek en een student

Kraaijenhagen van de initiatiefgroep.

maatschappelijke dienstverlening. De een

Meer informatie

geeft de voorlichting en de ander zorgt voor

Cor Kraaijenhagen

Naast het geven van gerichte voorlichting

de installatie van de rookmelder.

cor@brandweermancor.nl

plaatsten de studenten rookmelders in 1.001

Cor Kraaijenhagen: “De studenten leren

2012

Brandveiligheid als bindmiddel voor de samenleving

20

GENOMINEERD 2012

Categorie:

Maatschappelijk

(2012), de introductie van Brandveilig Leven-

Korps:

Brandweer Flevoland

basisschooldiploma’s (2019), de aansluiting

Project:

Brandveilig Leven in beweging (interne campagne)

van alle brandmelders via wifi op het netwerk

Initiator:

Marcel van Galen

van de brandweer (2023), de invoering van het

Geïmplementeerd: ja

verplichte vak ‘Thuis Hulp Verlening’ op school (2028) en de invoering van het Brandveilig Leven-keurmerk op meubels (2033).

De toekomstvisie van de brandweer heeft als

een concept ontwikkeld waarmee binnen de

stip aan de horizon het jaar 2040. Moeilijk te

organisatie een gesprek op gang kan worden

Tijdens de interactieve werksessies die

voorspellen hoe de wereld en de brandweer

gebracht. Het concept draait rondom een

direct na het vertonen van de film worden

er dan uitzien, maar Brandveilig Leven, één

filmclip aan de hand waarvan in werksessies

gehouden, wordt aan de medewerkers

van de strategische pijlers van de visie, zal

met medewerkers uit alle lagen van de

gevraagd wat zij kunnen betekenen voor een

ongetwijfeld overeind blijven. Daarom neemt

brandweerorganisatie wordt gesproken over

Brandveilig Leven in hun lokale gemeenschap.

Brandweer Flevoland de eigen medewerkers

deze verandering.

Hierbij wordt expliciet een beroep gedaan op de kracht en passie van medewerkers voor het

met een interne campagne ‘Brandveilig Leven Veranderingen 2012-2040

brandweervak en hun onderliggende motieven

De filmclip speelt in 2040 en geeft een

om ‘echt iets voor de samenleving te kunnen

In het kader van de campagne wordt de

overzicht van succesvolle veranderingen in

betekenen’.

brandweerman en -vrouw in Flevoland

de jaren 2012 tot 2040. Teruggekeken wordt

gevraagd om méér te doen op het gebied van

op de ontstaansgeschiedenis van Brandveilig

Het doel is om tot een aantal concrete

preventie en voorlichting. Niet het reageren

Leven, het beroep dat wij doen op onze

activiteiten te komen waarmee

óp, maar het voorkomen ván noodsituaties

samenleving om in brandveiligheid meer

brandweermedewerkers de komende jaren

wordt een belangrijker onderdeel van de taak.

eigen verantwoordelijkheid te nemen en het

aan de slag kunnen.

Zonder dat overigens het doel verandert: het

veiligheidsbewustzijn te verhogen.

in beweging’ mee in dit thema.

redden van mens en dier.

Dit wordt in de filmclip visueel weergegeven

Meer informatie

Om deze verandering in bewustzijn en

met een aantal praktische, soms zelfs

Marcel van Galen

perceptie te realiseren en de bereidheid tot

futuristische voorbeelden. Genoemd worden

m.vangalen@brandweerflevoland.nl

het ontplooien van initiatieven te vergroten, is

onder meer een speciale iPhone-applicatie

2012

Filmclip moet in interne organisatie richting geven aan Brandveilig Leven

22

Categorie:

Maatschappelijk

‘doorgepakt’, om te voorkomen dat het snel

Korps:

Brandweer Flevoland

doodbloedt. De kansrijke ideeën worden

Project:

Brandveilig Leven

door Brandweer Flevoland zo mogelijk

Initiator:

Marcel van Galen

meteen uitgevoerd. Een voorbeeld hiervan

Geïmplementeerd: ja

is het Twitter-spreekuur brandveiligheid dat is gehouden. Mensen kunnen met het indienen van ideeën ook prijzen winnen, zoals

Waar staat of valt het slagen van een

Met deze aanpak hoopt de brandweer de

een rookmelder, CO-melder, blusdeken of

campagne tegenwoordig mee? Precies, met de

inwoners (en met name ook de jeugd) te

brandblusser.

communicatie. Hoe de campagne Brandveilig

bereiken en in beweging te krijgen. Uiteindelijk

Leven van Brandweer Flevoland ook verloopt,

is het dan niet de brandweer die informatie

Marcel van Galen: “Met een mix van

aan die communicatie kan het in dit geval

over Brandveilig Leven overbrengt, maar de

traditionele en digitale vormen van

niet liggen. Er wordt breed uitgepakt met

burger die wijzer wordt door zélf initiatief te

communicatie zijn we op alle fronten actief.

een website, met accounts op Hyves, Twitter

nemen.

Het social media-platform zou je kunnen zien als hart. Daarom hebben we ook een

en Facebook en via Youtube zijn filmpjes te bekijken. ‘Een Brandveilig Leven, dat is waar

Wat doe jij?

social media-dashboard ontwikkeld, waarop

we het met z’n allen voor doen’, luidt de

Marcel van Galen: “We spreken de burger

zichtbaar wordt hoe, waar en hoe vaak er over

toepasselijke slogan van de campagne.

rechtstreeks aan met de vraag: wat doe jij voor

Brandveilig Leven wordt gecommuniceerd.

een Brandveilig Leven? Daarmee wordt de

Het dashboard geeft inzicht in mogelijke

De campagne richt zich op de inwoners

link gelegd met eigen verantwoordelijkheid,

ambassadeurs en levert aandachtspunten op

van Flevoland. Met name op hun woon- en

zonder dat we belerend met een vingertje

en waardevolle input voor nieuwe content.”

leefsituatie, omdat is gebleken dat in huis het

wijzen. Heel belangrijk in de communicatie is

meest kan worden gedaan aan slachtoffer-

de term ‘Brandveilig Leven’. Die twee woorden

Het adres van de ‘actiesite’ waarop ook

en schadebeperking. “We proberen het

moeten meer gaan leven onder de bevolking.”

alle social mediakanalen samenkomen is: www.brandveiligflevoland.nl.

veiligheidsbewustzijn en de zelfredzaamheid van mensen te vergroten en de eigen

Het visuele aspect wordt niet vergeten in de

verantwoordelijkheid te stimuleren”, zegt

campagne. Op een veelal komische wijze

Marcel van Galen, Hoofd Risicobeheersing bij

worden mensen getriggerd een bezoek te

Meer informatie

Brandweer Flevoland.

brengen aan de website. Daar zijn uiteraard

Marcel van Galen

tal van tips te vinden voor een Brandveilig

m.vangalen@brandweerflevoland.nl

Leven. Initiatieven worden vervolgens online

2012

Wat doe jij voor een Brandveilig Leven?

24

Categorie:

Techniek, Organisatie

opbouw van de cabineconstructie en over

Korps:

Brandweer Bergeijk

bepaalde technische aspecten van de DAF-

Project:

Centrale databank vrachtwagens

truck.

Initiator:

Rob Verhoeven

Geïmplementeerd: nee

Rob Verhoeven: “Als je bekend bent met de constructie, kun je snel en goed je werk doen. Voor personenauto’s is er al een soort

Door het idee voor het inrichten van een

Rob Verhoeven legt uit: “Ook in de

databank, hoewel die niet goed is bijgewerkt,

centrale databank voor vrachtwagens aan

vrachtwagenindustrie gaan de ontwikkelingen

en het zou flinke winst zijn als in de toekomst

te melden voor de Jan van der Heyden-

snel. Moderne cabines zijn van alle gemakken

ook de gegevens van vrachtwagens worden

prijs, hoopt Rob Verhoeven het project in

voorzien en met speciale constructies ook

opgeslagen. Daarmee tillen we de kwaliteit

een stroomversnelling te krijgen. “Lokaal of

steeds veiliger. Maar het betekent wel dat

van de hulpverlening naar een hoger niveau.”

regionaal kan ik er op dit moment weinig

wij als brandweer, in geval een chauffeur

mee. Het moet landelijk worden opgepakt,

klem komt te zitten, nauwelijks weten waar

Een databank is niet alleen in het belang van

bijvoorbeeld door de het Landelijk Netwerk

we met knippen moeten beginnen. Daar

chauffeurs, benadrukt Rob Verhoeven, maar

Repressie. Daar hoop ik op.”

komt bij dat iedere vrachtwagenproducent

ook in het belang van hulpverleners. “Als je

zijn eigen kooiconstructies bedenkt en zelfs

niet precies weet waar je moet gaan knippen,

Het begon met een verzoek van

typen van hetzelfde merk van elkaar afwijken.

loop je een flinke kans op verwondingen.

vrachtwagenproducent DAF aan Brandweer

Daarom zou het handig zijn als informatie

Onderdelen kunnen wegspringen en denk ook

Bergeijk en Holmatro, een bedrijf dat

over de opbouw van cabine’s centraal wordt

aan airbags die kunnen uitklappen. Het zou

hydraulische gereedschappen levert. Of op

vastgelegd.”

mooi zijn als we als brandweer dit probleem tackelen.”

het proefterrein van DAF een demonstratie kon worden gegeven van het bevrijden van

Professioneel

een vrachtwagenchauffeur die bij een ongeval

Tijdens de demonstratie liet Brandweer

klem is komen te zitten in zijn cabine. Tijdens

Bergeijk zien, onder begeleiding van een

de evaluatie kwamen de betrokkenen tot

instructeur, hoe een chauffeur die beklemd

Meer informatie

de conclusie dat een centrale databank met

zit, snel en professioneel uit zijn lastige positie

R. Verhoeven

informatie over de opbouw van cabines geen

kan worden bevrijd. Uiteraard hadden de

r.verhoeven@bergeijk.nl

overbodige luxe is.

medewerkers vooraf uitleg gekregen over de

2012

Informatie over constructie vrachtwagencabines centraal opslaan

26

Gebiedsprofiel Rood1%

Categorie:

Organisatie, Maatschappelijk

toetsingsinstrument te geven. Volgens

Regressiegebied

Korps:

Brandweer Zuid-Limburg

Maurice Weelen van Brandweer Zuid-Limburg

Project:

Gebiedsprofielen hittestralingscenario’s

is de veiligheid van burgers gediend met de

Initiator:

Maurice Weelen

invoering ervan.

Geïmplementeerd: nee

“Vooral omdat er op langere termijn een betere scheiding mee kan worden gerealiseerd

Ontwikkeling in 1% letaliteitszone, GR = rood

Gebiedsprofiel Effectgebied

Ontwikkeling in Effectgebied, GR = niet relevant Hulpverleningsgebied

tussen risicoveroorzaker en risico-ontvanger.

Nederland is de poort van Europa. Een

In het product dat is ontwikkeld, is de

We hopen dat gemeenten het toetsen

klein, geïndustrialiseerd land met veel

brandweervisie op het inrichten van

aan de gebiedsprofielen inpassen in hun

inwoners. Inherent aan activiteiten die ons

een veilige leefomgeving vertaald naar

werkprocessen. Inmiddels hebben we al enkele

land welvarend hebben gemaakt, is dat we

functieaanduidingen die binnen ruimtelijke

toezeggingen in die richting. Daarnaast is het

een samenleving hebben die bol staat van

plannen worden gebruikt. Zo is simpel te

plan voor ons een leidraad bij de advisering

de risico’s. Bijvoorbeeld risico’s die worden

zien welk gebruik van gemeentelijke gronden

binnen de veiligheidsregio. We kunnen er

veroorzaakt door hittestraling, overdruk en

wel en welk gebruik niet veilig is, en welke

uniformiteit mee waarborgen.”

vergiftiging.

effectmaatregelen toepasbaar zijn.

Het rapport van Brandweer Zuid-Limburg sluit

Brandweer Zuid-Limburg stelde een rapport

Door het gebruik van functieaanduidingen

aan bij de methodiek die onderdeel is van

op dat ingaat op hittestralingscenario’s,

sluiten de gebiedsprofielen goed aan bij de

het Besluit Externe Veiligheid Buisleidingen

die verband kunnen houden met onder

belevingswereld van stedenbouwkundigen

(BEVB). De gepresenteerde methode geldt

meer (het transport van) gevaarlijke stoffen,

en medewerkers ruimtelijke ordening. Het

derhalve voor alle hittestralingscenario’s.

lpg-tankstations en inrichtingen met hoge

product, met een duidelijk pro-actieve

Naast hittestralingprofielen worden er ook

vuurlasten. Uit het rapport blijkt overduidelijk

signatuur, is daardoor goed implementeerbaar

profielen opgesteld voor overdruk- en toxische

dat de gevolgen van hittestraling niet mogen

in het gemeentelijk werkproces. De

scenario’s.

worden onderschat. Brandwonden die

aanbeveling van de brandweer is om bij het

worden veroorzaakt door hittestraling kunnen

maken van ruimtelijke plannen al in een vroeg

dusdanig ernstig zijn dat een slachtoffer

stadium rekening te houden met de effecten

er aan overlijdt. In het algemeen geldt

van hittestraling.

Toetsingsinstrument

Maurice Weelen

ernstige verwondingen kleiner wordt.

Met de gebiedsprofielen hittestralingscenario’s

m.weelen@brwzl.nl

beoogt de brandweer gemeenten een

Doel:

Strategie:

Dit gebied is niet ruimtelijk relevant voor de verantwoording groepsrisico. Wel zijn er effecten waarneembaar die echter niet tot doden leiden. Binnen een deel van dit gebied kan er worden opgetreden door repressie.

In dit gebied worden de basale middelen nodig voor het optreden van de brandweer gerealiseerd.

Kwetsbare objecten worden hier niet uitgesloten.

Er wordt aandacht besteed aan de bluswatervoorzienin g enKansmaatregelen: bereikbaarheid voor het optreden Kansmaatregelen binnen het om het zijn nuttig invloedsgebied risico van een van de leidingbreuk te verlagen. hittestralingsbron.

Effect maatregelen:

Zelfredzaamheids maatregelen:

Kansmaatregelen reduceren het risico op een calamiteit waarvan de gevolgen ook in dit gebied merkbaar zijn.

Effectmaatregelen worden niet voorgesteld, omdat zij gezien de effecten van de fakkelbrand op dit gebied, als disproportioneel worden beschouwd.

Zelfredzaamheidsmaatr egelen zijn nuttig om het gebied te kunnen verlaten, maar ook om de hulpverleningsdiensten het opereren te vergemakkelijken.

3K2, Overeenkomst graven/boren verboden

-

Z1 Vluchtwegen haaks op de hittestralingsbron Z2 Vluchten in de hitteschaduw van een gebouw/object

Tabel 11: gebiedsprofiel Effectgebied.

hittestralingsbron groter wordt, de kans op

Situatie:

Kansmaatregelen:

Preperatieve Maatregelen:

Meer informatie

uiteraard wel dat naarmate de afstand tot een

2012

Gevaren van hittestraling in kaart gebracht

Preferente functieaanduidi ng: Er worden geen preferente functieaanduidin gen weergegeven.

-

Niet-preferente functies: De uitgesloten functieaanduidingen zorgen voor het vermijden van functies die zich niet in een gebouw afspelen in combinatie met verminderd zelfredzame personen. Ook worden risicovolle activiteiten vermeden. az, dr, dt, db, ev, go, jop, kp, kt, kb, kijs, ma, mc, ph, r, spt, spv, sd, tn, vr, wn, zbo, vm, vml, ri, dhe

Gasbuisleidingen: SBI-2008 codes: K1 Gronddekking K2 Betonplaten K3 Vergaande restricties K4 Graven/boren verboden K5 Strikte begeleiding

Effect maatregelen:

Doel:

Strategie:

Er is op het moment van besluitvorming al sprake van een rode situatie voor de hoogte van het groepsrisico.

De hoogte van het groepsrisico wordt echter niet bepaald door het beschouwde gebied. Er kan binnen dat gebied niet worden opgetreden door de brandweer en er zijn secundaire branden, doden en gewonden te verwachten.

Het verhogen van de overlevingskansen van de personen in het beschouwde gebied en aldus het minimaliseren van het aantal doden en gewonden.

Door het doorvoeren van kansmaatregelen en effectmaatregelen worden de overlevingskansen van de in het gebied aanwezige personen verhoogd.

Zelfredzaamheids maatregelen: Indien personen binnenshuis zijn, overleven zij de initiële fakkelbrand. De zelfredzaamheidsmaatre gelen maken het ontvluchten van het gebied beter mogelijk

Preferente functieaanduiding: Binnen dit gebied zijn meer functies mogelijk. Wel worden functies waar nadrukkelijk verminderd zelfredzame personen worden verwacht gemeden in dit gebied.

Niet-preferente functies: Functies met verminderd zelfredzame personen worden gemeden uit het gebied. Stapeling van risico’s vindt plaats in het 100% letaliteitgebied van de hittestralingsbron.

Dus binnen dit gebied worden EV relevante bedrijven gemeden.

SBI-2008 codes:

E1 Gebruik alternatief glas

Z1 Vluchtwegen haaks op de hittestralingsbron

b, bt, dh, dhg, dhp, dhv, ga, gh, k, nb, nv, op, we

E2 Blinde gevels aan hittestralingsbronzij de

Z2 Vluchten in de hitteschaduw van een gebouw/object

E4 WBDBO verhogen

Z3 Ontruimingsinstallatie in gebouwen + ontruimingsplan

az, atl, at, ac, bb, bah, bw, bp, be, bh, bi, bs, bd, brk, ca, c, coc, cc, da, dhe, dt, di, db, do, ev, fz, gz, go, h, ijs, ic, iw, jop, ji, kv, kp, kt, kb, kijs, ma, md, mu, ms, mt, nso, on, pb, ri, sau, si, ske, skb, spt, sz, s, spv, sd, sth, su, tn, tr, th, vr, v, vml, vm, vt, vu, wei, wn, zoi, zbo, zw, zb

01, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 22, 23, 25, 26, 27, 28, 29, 30, 31, 32, 33, 36, 41, 42, 43, 45, 46, 47, 49, 53, 58, 59, 60, 61, 62, 63, 64, 65, 66, 68, 69, 70, 71, 72, 73, 74, 75, 77, 80, 81, 82, 95

Effectmaatregelen zijn hier wel effectief.

Spoor: K6 Verlagen snelheid

E5 Venstertijden voor belevering invoeren

LPG: K7 Bluswater K8 Sprinkler boven losplaats

E6 Hittewerende constructie langs infrastructuur

Alle SBI codes Wegtransport: toegestaan, mits zij K9 Vaststelling routering niet conflicteren met de uitgesloten functieaanduidingen

Situatie:

Z4 Maatwerk BHV organisatie

De SBI codes geven invulling aan activiteiten waar geen nadrukkelijke verminderd zelfredzame personen te verwachten zijn.

Z5 Uitschakelen van ventilatie

E7 Indeling van gebouw.

Vloeistofbranden: E3 Kanaliseren plasbrand

Algemene opmerking:

- Het realiseren van volledige dekking primair bluswater binnen dit gebied.

Belemmeringenstrook: - Het realiseren van een secundaire bluswatervoorziening om de 1000 meter (natuurlijk enkel als er sprake is van bebouwing).

Tabel 8: gebiedsprofiel Rood1%.

- Het gebied moet goed bereikbaar zijn voor de hulpdiensten.

Er moet te allen tijde rekening worden gehouden met het voorkomen van domino effecten.

Dit houdt in dat een calamiteit rond een hittestralingsbron groter Externe Veiligheids incident veroorzaakt bij een ander object binnen het effectgebied van de hittestralingsbron.

De Brandweer Zuid-Limburg raadt aan om grondroering binnen de belemmeringenstrook zo veel mogelijk uit te sluiten. Dit houdt dus niet in dat er een minimum aan activiteiten mag plaatsvinden.

28

Bijlage 1, Procesverloop Brandweer.

Categorie:

Organisatie, Maatschappelijk

succesvolle brandweerinzet. Een aanpak

Korps:

Brandweer Zuid-Limburg

waarmee het maatschappelijk belang is

Project: voorstel Brandweerinvulling Artikel 25 WVR voor operationele

gediend.

probleemobjecten Initiator:

2012

Operationele probleemobjecten nader bekeken Bijlage 3, Case 1 Onderneming. (echte ondernemingsnamen zijn verwijderd)

Toetsingsdocument Artikel 25 objecten Uitgangspunten voor het toetsingsrapport.

Beoordeellaar: I. Nspecteur

Actief communiceren

Maurice Weelen

Geïmplementeerd: nee

Object: Onderneming

“De brandweer kan niet alles, hoe graag we

Adres: Denkbeeldigheidsweg 5

dat ook zouden willen”, zegt Maurice Weelen.

“Daarom willen we zaken die we niet onder Artikel 25 van de Wet op de Veiligheidsregio’s

Sterker nog: op basis van de repressieve

controle hebben actief naar onze bestuurders

spreekt duidelijke taal. Tot de taken van

ervaring van de brandweer zijn er scenario’s

communiceren. Door het aan te kaarten geven

de brandweer behoren het voorkomen,

denkbaar, die zowel een maatschappelijke

we bestuurders de mogelijkheid vooraf te

beperken en bestrijden van brand, en het

ontwrichting veroorzaken als ook een

handelen en te bepalen wat wel en niet tot

beperken en bestrijden van gevaar voor

ontwrichting van de brandweerorganisatie.

zijn core business behoort. Op deze manier

mensen en dieren bij ongevallen anders dan

Dit laatste betekent dat de brandweer

zijn de risico’s bij alle partijen bekend en hoeft

bij brand. Ook zijn er in het artikel regels

geen handelingsperspectief met voldoende

er niet te worden gevreesd voor onderzoeken,

opgenomen over het waarschuwen van de

slagkracht mogelijk acht.

bijvoorbeeld van de Onderzoeksraad voor Veiligheid.”

bevolking in geval van nood, het adviseren van overheden en organisaties op het gebied

In plaats van te zoeken naar enkel een

van de brandpreventie en brandbestrijding, en

repressieve uitweg, is het vaak handiger de

Als effect verwacht Brandweer Zuid-Limburg

het voorkomen, beperken en bestrijden van

voor de brandweerzorg verantwoordelijke

dat calamiteiten op termijn beter bestrijdbaar

ongevallen met gevaarlijke stoffen.

partij actief te betrekken bij het vinden

zijn. Wat niet wegneemt dat er altijd een

van een oplossing. In dat kader werkte de

restrisico blijft bestaan. Maurice Weelen:

Het leven naar de regels is soms echter minder

Brandweer Zuid-Limburg een werkwijze

“Honderd procent beheersing bestaat niet,

eenvoudig dan het op het eerste gezicht lijkt.

uit die een integraal brandweeradvies

zeker niet bij operationele probleemobjecten.”

Zeker als het gaat om wat wordt genoemd

waarborgt en tegelijkertijd de gemeentelijke

‘operationele probleemobjecten’. Objecten

partners als verantwoordelijke partij een

die na het reguliere adviestraject vanuit de

handelingsperspectief biedt. De werkwijze

brandweerzorg nog steeds een onveilige

gaat over risico’s in plaats van regelgeving, met

Meer informatie

situatie vertegenwoordigen, ondanks dat ze

als doel het scheppen van zo veel mogelijk

Maurice Weelen

aan de regelgeving voldoen.

voorwaarden om te kunnen komen tot een

m.weelen@brwzl.nl

Overwegingsfactor

Aandachtspunt?

Bouwkundig Verwachte stabiliteit constructie bij brand.

Afvoer van rook en gassen bij brand.

Mogelijkheid van uitbreiding brand buiten compatiment.

Installatie Het voorhanden zijn van een automatische gestarte blusactie.

Doormelding naar een PAC of RAC. Kwaliteit van de installatie Omgeving Waarschijnlijkheid van schade in de directe omgeving van het object bij brand.

De bereikbaarheid van het object.

De bluswatervoorziening van het object De kwetsbare objecten in de omgeving van het object.

Kan een brand binnen het object leiden tot een grotere brand in de directe omgeving.

Inzet wordt hierdoor beperkt Niet voldoende Wel naar aangrenzend compartiment en buiten de inrichtingsgrens

Object Waarschijnlijkheid dat derden gebruik maken van het object.

De BHV organisatie binnen het object.

Het aantal werkzame personen binnen het object.

Van de voorhanden stoffen binnen het object (kwantitatief en kwalitatief).

De afstand tussen het object en de erfgrens.

Alcohol ADR klasse 3

Repressief optreden Kan er met het huidig repressief materieel worden opgetreden binnen het Nee object.

Repressieve inzet door obstakels belemmerd.

Is er een veilige inzet van personeel mogelijk binnen het object.

Nee Wat is de opkomsttijd voor dit object.

Mogelijke scenario’s Omschrijf het scenario waarop de evalautie van de bestrijdbaarheid is gebaseerd.

Benoem wat het primair zwaartepunt van de inzet zal zijn. Kies uit: evacuatie evacuatie omgeving en omgeving, ontruiming, redding, uitbreiding voorkomen, afbrandscenario uitbreiding voorkomen De PGS15 opslag van ************** combineert de aanwezigheid van een gevaarlijke stof die een aanzienlijke vuurlast vertegenwoordigt met operationele beperkingen waarmee de brandweer wordt geconfronteerd. Gezien de aard van de opgeslagen goederen in combinatie met de bouwkundige aspecten van de opslagvoorziening is het voor de repressieve dienst niet veilig om een binnenaanval door te voeren.

Een tweede operationele beperking wordt gevormd doordat de brandweer niet de beschikking heeft over materieel wat binnen 15 minuten ter plaatse kan zijn om een brand te bestrijden. Een verder punt is dat er te weinig water voorhanden is om tot blussing over te gaan. Zelfs als de brandweer alle materieel te beschikking heeft wat gewenst is voor deze situatie, kan dit materieel niet binnen de gestelde 15 minuten van voldoende water worden voorzien. Tenslotte is de manoeuvreerruimte op en rond het object beperkt. Hierdoor kan er niet optimaal worden ingezet.

Een blussing met schuim zou een mogelijkheid zijn, maar de brandweer beschikt momenteel niet over het materieel om een dergelijke blussing succesvol binnen korte tijd op te starten (binnen 15 minuten). Succesvol houdt hierbij in dat de brand tot het compartiment wordt beperkt.

Er is een grote kans dat indien een brand buiten het compartiment treedt, zowel het aangrenzende compartiment binnen de inrichting als compartimenten buiten de inrichting ook zullen gaan branden. Binnen De Kissel liggen de panden namelijk op kleine afstand van elkaar.

Het scenario: Doordat een vorkheftruck hard in aanraking komt met een magazijnstelling, bezwijkt deze. Hierdoor raakt een grote hoeveelheid parfumflessen beschadigd, waardoor er onder de stelling een plas alcohol wordt gevormd. De damp die hiervan vrijkomt, ontsteekt door een vonk die afkomstig is van de batterij van de vorkheftruck. De plasbrand zorgt ervoor dat er steeds meer parfumflessen zullen deelnemen aan de brand en door de warmtestraling zullen ook de omringende magazijnstellingen deelnemen aan de brand. Er bevinden zich tot 2 personen in het pand. Als de brandweer arriveert heeft zicht een vuurfront gevormd van 30 meter.

30

Categorie:

Organisatie

Bij drie van de vier kwadranten (met

Korps:

Brandweer Hoorn

uitzondering van de offensieve binneninzet)

Project:

De Brandroos

wordt voorafgaand aan de inzet eerst een

Initiator:

Gerard Zomer

veiligheidsplan gemaakt. Hierbij geldt als

Geïmplementeerd: ja

opdracht: hoe garanderen we dat er geen persoonlijke ongevallen onder het eigen personeel plaatsvinden? Dat wordt SUST

Repressie wordt, zeker bij niet-brandweer-

Mensen moeten de kans krijgen terug te

mensen, nog altijd gezien als het echte

grijpen op eigen ervaringen.”

genoemd: samen uit, samen thuis.

De topprioriteit bij de offensieve binneninzet

brandweerwerk. Het zwaailicht en de sirene aan, de slangen uitrollen en blussen maar.

De afgelopen decennia heeft de brandweer in

is inzetsnelheid. Het gaat dan vooral om

Intern hebben we het tegenwoordig echter

Nederland zich met name geconcentreerd op

branden in woningen waarin nog mensen

over de kwadranten (inzettactieken): de

de binneninzet. Deze staat al jaren centraal in

zijn. Uiteraard is ook bij de offensieve

offensieve en defensieve binneninzet en de

opleidingen en oefeningen. Maar zoals een

binneninzet het voorkomen van persoonlijke

offensieve en defensieve buiteninzet. Doel van

timmerman niet genoeg heeft aan alleen een

ongevallen van belang, maar de kans hierop is

deze indeling is brandweerpersoneel bewust te

hamer, zo kan de brandweer niet alle branden

in woningen zoveel kleiner, dat niet eerst een

maken van repressieve gevaren.

bestrijden met een binneninzet.

SUST-plan gemaakt hoeft te worden.

Brandweer Hoorn koppelde er het project De

Vier inzettactieken

Gerard Zomer: “Anders dan we gewend

Brandroos aan, als aanvulling op de bestaande

De Brandroos, de nieuwe gereedschapskist

waren, is veiligheid bij deze kwadranten geen

leerstof over gevaarherkenning. Met behulp

voor gebouwbrandbestrijding, kent dus vier

aandachtspunt, maar een topprioriteit. De

van beelden en tekst worden de criteria belicht

inzettactieken. Bij een brand wordt op basis

veiligheid van onze eigen mensen komt op de

die aan de vier manieren om ‘aan te vallen’

van vastgestelde criteria gekozen voor één van

eerste plaats, het bestrijden van de brand op

vooraf zouden moeten gaan.

deze vier opties. Iedere inzettactiek heeft een

de tweede.”

Initiatiefnemer Gerard Zomer: “Ik noem het

doelstelling en een basistactiek. Eventueel kan,

in gesprek gaan met brandweermensen.

afhankelijk van de effecten van de inzet, op

Meer informatie

Niet op een belerende manier, maar met een

een later tijdstip worden overgeschakeld naar

G. Zomer

presentatie waarbij ruimte is voor interactie.

een andere tactiek.

g.zomer@hoorn.nl

2012

De Brandroos: de nieuwe manier voor het bepalen van de inzettactiek

32

2012

Defensief denken krijgt voorrang boven offensieve aanpak Categorie:

Organisatie

‘Defensief afleggen’ is gevat in vijf

Korps:

Brandweer Hoorn

uitgangspunten:

Project:

Defensieve binneninzet

1 Omgekeerd denken: als eerste defensief

Initiator:

Gerard Zomer

gereed maken, daarna pas - indien

Geïmplementeerd: ja

mogelijk - offensief; 2 De bevelvoerder zorgt voor een 100 procent garantie onder het motto ‘samen

Binnen- en buiteninzetten, offensief en

incident wordt geconfronteerd, werden

defensief. Begrippen die iedere brandweerman

andere manieren van brandbestrijding in

en -vrouw kan dromen. Onder leiding van

industriële gebouwen bekeken. De conclusie

commandant Gerard Zomer van Brandweer

luidde dat de gewoonte dergelijke branden

Hoorn werd een apart project opgestart

van binnenuit aan te pakken, moet worden

gericht op de defensieve binneninzet.

vervangen door een aanpak van buitenaf. Pas

Uitgangspunt: maximale veiligheid voor de

als er sprake is van voldoende zekerheid dat

brandweermensen die worden ingezet.

een binneninzet verantwoord is, kan hiertoe

uit, samen thuis’ (SUST); 3 Het brandende compartiment wordt nooit betreden; 4 De benadering vindt plaats via de kortste c.q. meest veilige aanvalsroute; 5 Er wordt voor het betreden van iedere ruimte een ‘terugtrekscenario’ bepaald.

worden overgegaan. Ed Oomes, voormalig

Gerard Zomer is blij met de duidelijkheid die

De basis voor het project werd gelegd op 9

lector brandweerkunde bij het NIFV en één

er nu is. “Pas als de procedure ‘Defensief

mei 2008 en 8 maart 2010. Dagen die met

van de mensen die de branden in De Punt

Afleggen’ is voltooid en alles in gereedheid

inktzwarte letters staan geschreven in de

en Veendam onderzocht, wist met een paar

staat, kan de toegang naar het brandende

brandweeranalen, omdat op die dagen in het

woorden de kern van de risico-inschatting te

compartiment worden geopend voor inspectie.

Drentse De Punt en het Groningse Veendam

raken: ‘brand in gebouw of gebouw in brand’.

Duidelijker kan het niet. Ontzettend tragisch blijft alleen dat er doden voor nodig zijn

respectievelijk drie en één brandweermensen om het leven kwamen. We kennen allemaal de

Nieuwe procedures

onderzoeken die volgden en waaruit bleek dat

De onderzoeken leidden tot een nieuwe

de collega’s handelden volgens de geldende

procedure voor een ‘defensieve inzet’,

procedures.

genaamd het defensief afleggen. De primaire

Meer informatie

focus is niet gericht op de brandbestrijding,

G. Zomer

Omdat de kans groot is dat

maar op het voorkomen van ongevallen onder

g.zomer@hoorn.nl

brandweerpersoneel met een soortgelijk

het brandweerpersoneel.

geweest om tot het huidige inzicht te komen.”

34

Categorie:

Techniek

Korps:

Brandweer Brabant-Noord

Project:

Helmcamera

Initiator:

Ronald Jongen

Geïmplementeerd: nee

Camera’s, we zien ze overal tegenwoordig. Op

Beelden zijn ook handig om een goed en

uitgangspunt is dat je een omgeving moet

huizen en in winkels, in kantoren, op pleinen

completer beeld te krijgen van een incident

creëren waarin het mogelijk is eventuele

en langs de snelweg. Bij sportwedstrijden

of oefening. Met een pilot hoopt Brandweer

fouten op een positieve manier met elkaar

worden ook camera’s gemonteerd op auto’s of

Brabant-Noord de mogelijkheden en de voor-

te bespreken. Is die mogelijkheid er niet,

motoren, waardoor het lijkt alsof je zelf aan de

en nadelen scherper in beeld te krijgen.

dan is het beter om er helemaal niet aan te beginnen.”

race deelneemt.

Onopvallend Het kon natuurlijk niet uitblijven: een camera

Zeker is dat een helmcamera onopvallend zijn

Persoonlijk heeft de Brabantse brandweerman

op een brandweerhelm. Brandweer Brabant-

werk doet en dat de drager van de helm er

uitsluitend positieve ervaringen: “Ik gebruik

Noord heeft er een project van gemaakt,

in principe niet door wordt gestoord. Met als

al sinds 2008 regelmatig een helmcamera

hoewel ze eerlijk genoeg zijn om toe te geven

prettige bijkomstigheid dat hij achteraf zijn

bij uitrukken. Het ruwe materiaal is over

dat ze daarmee niet de primeur hebben.

eigen optreden kan bekijken en ervan kan

het algemeen goed te gebruiken en tijdens

leren. Dat geldt ook voor anderen.

een inzet ben ik me helemaal niet bewust van het feit dat er op mijn helm een camera

Ronald Jongen: “Ik weet dat enkele korpsen al mensen inzetten die zijn uitgerust met

Nadelen zijn er echter ook. De drager van

mee draait. Ik hoop van harte dat de pilot

een helmcamera. Ook voor opnamen van

de helmcamera kan tijdens een inzet fouten

slaagt en dat we als brandweer meer en

een televisieprogramma is wel eens gebruik

maken. Met de kans dat hij daar later door

meer gestructureerd gebruik gaan maken van

gemaakt van een helmcamera. Nieuw is

collega’s op wordt ‘afgerekend’. Ronald

helmcamera’s.”

denk ik wel dat beelden worden gebruikt bij

Jongen erkent dat gevaar.

evaluaties en opleidingen van manschappen

“In sommige kringen kan heel negatief

en bevelvoerders. Dat is wat wij met het

worden aangekeken tegen mensen die een

Meer informatie

project voor ogen hebben.”

fout maken. Daarom zal niet iedereen zich

R. Jongen

veilig voelen met een helmcamera. Ons

hraj@brandweer-oss.nl

2012

Leren van beelden gemaakt met helmcamera

36

2012

Campagne ‘Blijf uit de rook’ wegens succes geprolongeerd Categorie:

Maatschappelijk

groningen.nl/rook. Tijdens hun tweejaarlijkse

Korps:

Brandweer Regio Groningen

mediatraining wordt de boodschap eveneens

Project:

campagne ‘Blijf uit de rook!’

onder de aandacht gebracht van de Officieren

Initiator:

Hans Coenraads

van Dienst.

Geïmplementeerd: ja Doorbreken Het innovatieve van de campagne zit in Het vermoeden bestond al veel langer, maar

onderzocht voor zijn promotieonderzoek ruim

het doorbreken van de traditionele manier

pas vorig jaar werd het wetenschappelijk

400 brandweermensen uit Noord-Nederland.

van communiceren over het risico van het

aangetoond: het inademen van rook heeft

De uitkomsten van het onderzoek gelden

inademen van rook. Zowel in de koude als

negatieve gezondheidseffecten. Het negatieve

uiteraard niet alleen voor brandweerpersoneel,

in de warme fase wordt nu actief gewezen

effect is zichtbaar als regelmatig kleine

maar ook voor burgers.

op de risico’s en wordt geappelleerd aan de zelfredzaamheid van burgers.

hoeveelheden rook worden ingeademd, maar ook als het eenmalig om een grote hoeveelheid

In het kader van de campagne ‘Blijf uit de

gaat. Een conclusie die niet strookt met de

rook’ is een radiospot gemaakt die regelmatig

Roelf Knoop, Ondercommandant Regio

veelgehoorde uitspraak: ‘Bij de brand zijn geen

te horen was op de regionale omroep Radio

van Brandweer Groningen: “De boodschap

gevaarlijke stoffen vrij gekomen. Er is geen

Noord. Daarnaast zijn op alle tankautospuiten

van de campagne is er op gericht mensen

gevaar voor de volksgezondheid’.

in de regio ‘Blijf uit de rook’-stickers geplakt

bewust te maken van de risico’s van het

en op enkele websites is een banner geplaatst.

inademen van rook en ze een duidelijk

Voor de Brandweer Regio Groningen was

Ook heeft de organisatie al haar medewerkers

handelingsperspectief te bieden. Daarom

dat reden de campagne ‘Blijf uit de rook’ te

formeel, via een brief, gewezen op de risico’s

zeggen wij: ‘Blijf uit de rook! Sluit ramen en

lanceren. De campagne is wegens succes

van rook.

deuren, zet ventilatiesystemen uit en help als het kan anderen om zoveel mogelijk uit de

en geringe kosten geprolongeerd en loopt

rook te blijven’.”

nu tot eind 2012. Verschillende andere

Uiteraard wordt de boodschap ook

brandweerkorpsen hebben de campagne

uitgedragen na een brand met veel

inmiddels overgenomen.

rookontwikkeling. De persvoorlichters maken

Meer informatie

er melding van, er verschijnen berichten via het

Hans Coenraads

Frans Greven van GGD Groningen, de

twitteraccount @BRWGroningen en er wordt

h.coenraads@hvd.groningen.nl

onderzoeker die het verband aantoonde,

verwezen naar de internetpagina brandweer.

38

2012

Geavanceerde debietmeter vervangt traditionele watermeter Categorie:

Techniek

worden doorgestuurd naar de operationele

Korps:

Brandweer Tilburg

voorbereiding van het betreffende korps.

Project:

Debietmeter

Zo gaan meten, borgen en bewaken in één

Initiator:

Jorrit Naaijkens

moeite door. Jorrit Naaijkens: “Bij een uitruk

Geïmplementeerd: ja

kunnen de brandweermensen in de auto zien wat de dichtstbijzijnde put is en of die bruikbaar is. Zo niet, dan weten ze dat ze een

Steeds meer waterleidingmaatschappijen

De informatie is niet nauwkeurig of de meters

andere put moeten gebruiken en gaat er geen

geven aan niet gelukkig te zijn met de

zijn lastig te hanteren.

tijd verloren.”

brandweer als afnemer van leidingwater. In

Jorrit Naaijkens van Brandweer Tilburg

verband met vervuiling van de leidingen en

ontwikkelde daarom een nieuwe, digitale

Jorrit Naaijkens spreekt liever van een ‘digitale

vanwege de kosten van het aanleggen en

debiet- of flowmeter, voorzien van onder meer

druk- en flowmeter’ dan van een debietmeter.

onderhouden van de kranen. Dat betekent dat

een Bluetooth-functie voor het doorsturen van

Omdat alleen de zuigdruk in relatie tot het

korpsen meer en meer in hun eigen bluswater

informatie. Bijvoorbeeld meetrapporten die

debiet een goed beeld geeft van de kwaliteit

moeten voorzien.

automatisch worden opgesteld.

van een put. Jorrit Naaijkens: “Voor het

Als gevolg hiervan worden steeds vaker

Volgens Jorrit Naaijkens is het werken met de

dit echt de perfecte oplossing. Het eerste

Norton-boringen ingezet om alternatieve

nieuwe debietmeter heel eenvoudig. “Het is

model is inmiddels bij ons korps in gebruik.

bluswatervoorzieningen te creëren. Uit de

een kwestie van regelmatig water onttrekken

De volgende stap is serieproductie, maar voor

putten die worden geslagen kan grondwater

met de debietmeter ertussen. Als de meter

het zover is willen we eerst nog een aantal

worden opgepompt. De putten kunnen echter

wordt ingeschakeld, meet hij het debiet en

verbeteringen doorvoeren.”

dichtslibben, waardoor de watervoorziening

de zuigdruk. Is het niet goed, dan wordt ook

kan stagneren.

gelijk duidelijk of het aan de grondwaterstand

controleren van bluswatervoorzieningen is

ligt of dat er een andere oorzaak is, Het is dus noodzakelijk met enige regelmaat

bijvoorbeeld het verzanden van de put.”

Meer informatie

de putten te controleren. Een water- of debietmeter is daarvoor het meest geëigende

Meten, borgen, bewaken

J. Naaijkens

middel, maar de werkwijze van de bestaande

De informatie die met de debietmeter wordt

jorrit.naaijkens@brandweermwb.nl

meters laat in de praktijk veel te wensen over.

verzameld, kan dankzij de Bluetooth-functie

40

Categorie:

Techniek

Korps:

Brandweer Amsterdam-Amstelland

Project:

Linked Open Data

Initiator:

Bart van Leeuwen

Geïmplementeerd: deels

Koppelen van informatie. Dat is waar het

Leeuwen: “De urgentie om snel en eenvoudig

te schakelen. De techniek die we samen met

om gaat bij het project Linked Open Data

bij die informatie te kunnen, neemt toe. Omdat

een ICT-partner ontwikkelen is niet specifiek

van Brandweer Amsterdam-Amstelland.

de traditionele manier, waarbij weer een extra

voor Brandveilig Leven-rapporten, maar kan

Gelinkte data als verbindend element tussen

gadget of kaartlaag in het voertuig wordt

ook voor andere informatiebronnen worden

Brandveilig Leven, de gegevens in de BAG

geplaatst, niet meer voldoet. Je moet iedere keer

gebruikt. Zo wordt het eenvoudig data te

(Basisregistraties Adressen en Gebouwen) en

maar hopen dat er gebruik van wordt gemaakt.”

verrijken zonder dat applicaties aan moeten worden gepast. Het voordeel van Linked Data-

de operationele dienst.

Belangrijk bij het vastleggen van informatie

technieken is ook dat het goed mogelijk is

Met een confronterend voorbeeld maakt Bart

is het maken van afspraken over de

om klein te beginnen. Het is een platform dat

van Leeuwen van Amsterdam-Amstelland het

terminologie die wordt gebruikt. Amsterdam-

zich bij uitstek leent voor innovatie zonder

doel van het project duidelijk. “Stel dat mij of

Amstelland heeft daarvoor de firebrary

dat er van te voren een compleet model is

één van mijn collega’s tijdens een incident iets

gecreëerd. Een informatiefile waarin alle

uitgewerkt.”

ernstigs overkomt, en dat na onderzoek blijkt

Landelijke Meldings Classificaties (LMC) zijn

dat wij of één van ketenpartners wisten dat

opgenomen. Door gebruik te maken van

In een poging manschappen tijdens

er een extra risico was. Daar moet je toch niet

BAG-identificatienummers voor het registreren

operationele inzetten te voorzien van de juiste

aan denken? Nu er zoveel mogelijkheden zijn

van de Brandveilig Leven-rapporten, kan

informatie, publiceert Brandweer Amsterdam-

om data uit te wisselen moeten we daar ook

tijdens een uitruk worden uitgezocht of het

Amstelland inmiddels alle meldingen als Linked

optimaal gebruik van maken.”

betreffende pand een registratie heeft. Altijd

Open Data.

handig immers om te weten of een pand De BAG is een mooi voorbeeld van een schat

bekend staat als risico-object.

Meer informatie

aan informatie, die in principe met een druk op de knop beschikbaar is. Ook de brandweer

Snel schakelen

B. van Leeuwen

zelf weet steeds meer, bijvoorbeeld vanwege de

Bart van Leeuwen: “Linked Data-

b.vanleeuwen@brandweeraa.nl

implementatie van Brandveilig Leven. Bart van

internettechnieken maken het mogelijk snel

2012

Snel schakelen met Linked Data-internettechnieken

42

2012

Innovatiedagen in teken van variabele voertuigbezetting Categorie:

Organisatie

beweging in de organisatie. Ik denk dat we

Korps:

Brandweer Gooi en Vechtstreek

veel onduidelijkheid weg hebben kunnen

Project:

Innovatiedagen 2011

nemen. Zeker ook ten aanzien van het

Initiator:

Hein Jan Plat

veiligheidsaspect.”

Geïmplementeerd: ja Geschikte locatie Innovatiedagen zoals gehouden door Om het personeel en met name de vrijwilligers

Rotterdam-Rijnmond en Flevoland uitleg over

Brandweer Gooi en Vechtstreek kunnen

mee te nemen bij de ontwikkelingen rond

variabele voertuigbezetting.

zonder veel problemen ook elders worden opgezet. De belangrijkste voorwaarde

variabele voertuigbezetting, organiseerde Brandweer Gooi en Vechtstreek in september

Veel belangstelling was er voor de DSPA-

is dat er een geschikte locatie is om de

2011 twee Innovatiedagen. Tijdens deze

blusbom (waarmee een flash-over en een

activiteiten tot hun recht te laten komen.

dagen kon het personeel op een actieve

backdraft kan worden voorkomen) en ter

Hein Jan Plat: “Verder is het een kwestie

manier kennis maken met het fenomeen

plekke kon de Termal Helmet met ingebouwde

van communicatie vooraf. Je moet zorgen

variabele voertuigbezetting.

warmtebeeldcamera worden uitgeprobeerd.

dat je de juiste doelgroep bereikt en dat die

Demonstraties van Fognails, de Coldcutter

weet wat er staat te gebeuren. Als je het

Zo gaf een projectgroep een inkijkje in een

en OneSeven, producten waarmee bij andere

innovatiedagen noemt, is het natuurlijk wel

nieuw dekkingsplan. Uitgangspunt van het

korpsen al wordt gewerkt, maakten de

aardig als er ook daadwerkelijk innovaties

plan is dat de eerstelijns uitruk wordt ingevuld

Innovatiedagen compleet.

worden gepresenteerd. Wij hadden er nog een wedstrijdelement ingebracht met een

op basis van variabele voertuigbezetting: TS2 + TS4 = TS6. Dit betekent dat alle posten

Volgens Hein Jan Plat van Brandweer Gooi

verkiezing van Regionale Innovatie van het

uitrukken met een TS4 en dat er op een aantal

en Vechtstreek waren de dagen een groot

Jaar. Het vraagt even wat voorbereiding,

posten tevens een TS2 uitrukt.

succes. “Vooral omdat deelnemers de

maar met zo’n verkiezing is succes bijna

innovaties zelf konden ervaren, konden

gegarandeerd.”

Medewerkers konden tijdens de

meepraten over ontwikkelingen en hun

innovatiedagen een demonstratie bekijken

gevoelens konden delen. Ook in het kader

Meer informatie

van een inzet met een TS2 door de Falck

van verandermanagement bleek deze vorm

H.J. Plat

Fire Brigade uit Denemarken. Ook gaven

een uitstekende manier om de dialoog

Heinjan.plat@brandweergooivecht.nl

ervaringsdeskundigen van de veiligheidsregio’s

op gang te brengen, en daarmee de

44

Categorie:

Organisatie

Korps:

Brandweer Gooi en Vechtstreek

Project:

Column ‘Voor de Rode Haan’

Initiator:

Hein Jan Plat

2012

Communiceren via columns

Geïmplementeerd: ja

‘Het is nu misschien moeilijk voor te stellen,

een paar keer klikken om de hersenspinsels van

project dat tot doel heeft een instrument te

maar ooit was er een tijd dat de wereld

Hein Jan Plat tot zich te nemen.

ontwikkelen voor het meten van prestaties.

de Grieken. Zij waren de uitvinders van de

Een originele manier om zaken (intern)

Hein Jan Plat schrijft verder onder meer:

democratie en kenden een beschaving die als

onder de aandacht te brengen. En, niet

‘Het project is genoemd naar Aristoteles

voorbeeld diende voor de gehele westerse

onbelangrijk, Hein Jan Plat ziet dat hij met

omdat hij heeft bedacht dat algemeen

wereld. Maar ja, dat waren de oude Grieken

zijn pennenvruchten iets bereikt. “Sinds ik de

geldende waarheden af te leiden zijn uit de

en het zijn nu andere tijden.’

columns schrijf, merk je dat collega’s beter

waarneembare werkelijkheid. Dat wil ons

weten waar wij als stafafdeling KIP mee bezig

bestuur en het directieteam ook graag’.

onder de indruk was van de prestaties van

Waar gaat dit over?, vraagt u zich misschien

zijn. Met name abstracte onderwerpen zijn

af. We leggen het uit. Bovenstaande is

meer gaan leven.”

Hij eindigt in columnstijl met een knipoog: ‘Daar hebben die Grieken ons toch maar mooi

de eerste alinea van één van de columns genaamd ‘Voor de Rode Haan’ van Hein Jan

Een aanpak die volgens de bedenker ook

Plat. Het gaat over het project Aristoteles.

bij andere korpsen een positief effect kan

Regelmatig schrijft de beleidsmedewerker

hebben. “Zoek binnen je organisatie iemand

Kwaliteit, Innovatie en Projecten (KIP) van

die van zaken op de hoogte is en die het leuk

Brandweer Gooi en Vechtstreek op deze

vindt om te schrijven. Ik raad mensen wel aan

manier gedachten van zich af. Met een

niet alleen maar stellingen te deponeren. Hou

alternatieve blik en humor kijkt hij naar

het algemeen en probeer vooral op een leuke

complexe brandweeronderwerpen die verband

manier te informeren.”

mee geholpen’.

Meer informatie

houden met zijn vakgebied.

Aristoteles

Hein Jan Plat

De columns worden geplaatst op het intranet

Nu bent u natuurlijk benieuwd hoe het met

Heinjan.plat@brandweergooivecht.nl

en voor alle collega’s is het dus een kwestie van

de column over Aristoteles verder gaat. Een

46

GENOMINEERD 2012

Brandbestrijding nu 3

60 m /uur TS 1

3

30 m /uur

1.500 l.

3

18 m /uur

TS 2 1.500 l.

2012

Brandweer Drenthe neemt afscheid van de brandkraan

Inleiding

Categorie:

Techniek, Organisatie, Maatschappelijk

dat daarmee 95 procent van de branden

Korps:

Brandweer Drenthe

kan worden geblust. Mocht er toch meer

Project:

Bluswater 2.014

bluswater nodig zijn, dan kan de bevelvoerder

Initiator:

Jurjen Timmerman

om een tweede tankwagen vragen. Samen

Geïmplementeerd: nee

met de eerste kan, al pendelend, een continue bluswatervoorziening worden opgezet.”

De brandweer in Drenthe staat aan de

om drinkwater als bluswater te gebruiken

vooravond van een grote verandering. Het

is echter verleden tijd. De levering van

Technisch gezien wordt de tankwagen

einde van de brandkraan is in zicht. Vanaf

bluswater is ook geen wettelijke taak van de

uitgevoerd met vier extra slangen. Hiermee kan

1 januari 2014 neemt de brandweer in

waterleidingmaatschappijen. Sinds de invoering

de tankwagen in lastig bereikbare gebieden de

tankwagens haar eigen bluswater mee. Vier

van nieuwe ontwerpeisen voor distributienetten,

tankautospuit ook op afstand voeden.

Drentse gemeenten hebben hiertoe inmiddels

verkleinen veel maatschappijen de diameter van

besloten. De overige acht gemeenten moeten

de waterleidingen. Daar komt bij dat er in delen

Volgens Jurjen Timmerman biedt dit systeem

het besluit nog nemen.

van Drenthe sprake is van een geringe dichtheid

de Brandweer Drenthe een basis voor ‘het

van het brandkranennet.

nieuwe blussen’. “We nemen met deze innovatie de bluswatervoorziening in eigen

De nieuwe bluswatervoorziening heeft gevolgen voor de gehele brandweerorganisatie

Mede om die redenen is gekozen voor

beheer en verzekeren we ons van een

en ver daarbuiten, stelt Jurjen Timmerman

een nieuw bluswatersysteem met

constante bluswatervoorziening op alle voor

van Brandweer Drenthe. “Het is zondermeer

pendelende tankwagens in combinatie met

de brandweer bereikbare plekken. Doordat

ingrijpend. Zonder lef, doorzettingsvermogen

vulpunten. Het systeem levert een continue

de beschikbare hoeveelheid bluswater vooraf

en de bereidheid tot innoveren, was het niks

bluswatervoorziening op van minimaal 30

bekend is, wordt het eenvoudiger om een

geworden met dit project.”

kubieke meter per uur.

juiste afweging over de te volgen blustactiek

Voor een adequate bluswatervoorziening zijn

95 procent

in ons land veiligheidsregio’s of gemeenten

Jurjen Timmerman: “Bij elke echte

verantwoordelijk. In Drenthe wordt hierin

brandmelding rijdt, naast de tankautospuit,

Meer informatie

voorzien door gebruik te maken van

een tankwagen met vijftien kubieke meter

Jurjen Timmerman

brandkranen die zijn aangesloten op het

water mee. Deze wagen levert de eerste

Jurjen.timmerman@hvd-drenthe.nl

drinkwaterleidingnet. De vanzelfsprekendheid

bluswatervoorziening. Uit onderzoek blijkt

te maken. Bovendien gebruiken we geen kostbaar drinkwater meer.”

Waarom

Al gedaan

Systeem

48

Categorie:

Techniek, Maatschappelijke relevantie

Korps:

Brandweer Hoogezand-Sappemeer

Project:

Brandveilige scootmobiel

Initiator:

Peter Paul Luiken

Geïmplementeerd: nee

Branden in zorgcentra kunnen rekenen op

ontstaan soms zelfs files in de gangen en de

Via speurwerk op internet kwam de

veel belangstelling van het publiek, de media

scootmobielen staan op de raarste plekken

onderzoeker uit bij het Aërosol blussysteem.

en soms zelfs de politiek. Vragen die gesteld

geparkeerd. Dat levert regelmatig gevaarlijke

Een systeem met chemische stoffen waarmee

worden zijn vaak: ‘was de brandbestrijding

situaties op. In het geval van een calamiteit

een brand snel kan worden geblust. Met

effectief en efficiënt?’, ‘hoe kon de brand

is de vraag hoe iemand die afhankelijk is van

medewerking van een leverancier van het

zich uitbreiden?’ en ‘zijn de operationele

een scootmobiel zichzelf in veiligheid brengt.

blussysteem werd een praktijktest uitgevoerd

hulpdiensten in voldoende mate voorbereid op

Daarnaast is een toename waarneembaar van

in het brandweeroefencentrum in Zuidbroek.

dit soort branden?’

scootmobielen die in brand vliegen.”

De resultaten waren zeer bevredigend.

Peter Paul Luiken, sinds 2005 vrijwilliger bij het

Praktijkproef

Peter Paul: “Ik denk dat we in de goede

korps Haren in Groningen, volgde in het kader

Om een goed beeld te krijgen van de

richting zitten. Het idee kan nog verder

van zijn hbo-studie Bouwkunde de minor Fire

brandgevaarlijkheid van een scootmobiel,

worden uitgewerkt en daarmee zal het

Safety Engineering en deed als afstudeerstage

werd een praktijkproef gehouden. Hieruit

resultaat verder verbeteren. Mijn conclusie

onderzoek naar de brandveiligheid in

kwam naar voren dat de brandsnelheid

is in ieder geval dat een blusbom op iedere

zorginstellingen en woongebouwen. Hij kwam

enorm is en dat er veel dikke rook bij

scootmobiel de veiligheid in het algemeen en

tot de ontdekking dat zich de afgelopen

vrijkomt. Er bestaat wel een brandwerende

in zorginstellingen in het bijzonder, ten goede

jaren in Nederland verschillende branden

afdekhoes, maar deze is uiteraard niet in

komt.”

hebben voorgedaan met een scootmobiel. Als

gebruik als iemand op de scootmobiel zit.

reactie daarop lanceerde hij het idee voor een

Daaruit vloeide het idee voort scootmobielen

ingebouwde blusbom in scootmobielen.

te voorzien van een blusbom. Peter Paul Luiken: “Alleen met een blusbom kan het

Meer informatie

Peter Paul: “Het gebruik van scootmobielen

probleem bij de bron worden aangepakt en

Peter Paul Luiken

neemt sterk toe de laatste jaren. Veel

verkleinen we de kans op brand van en door

brandweer@hoogezand-sappemeer.nl

zorginstellingen zijn daar niet op berekend. Er

scootmobielen.”

2012

Een blusbom voor iedere scootmobiel

50

2012

Met het 23dingen-programma allemaal thuis in de digitale wereld Categorie:

Techniek, Organisatie, Maatschappelijke relevantie

Volgens Harold Mugie is de brandweer over

Korps:

Brandweer Hollands Midden

het algemeen vrij behoudend of conservatief

Project:

23brandweerdingen

ingesteld. Met als gevolg dat er juist weinig

Initiator:

Harold Mugie

uitwisseling is van kennis. Met het 23dingen-

Geïmplementeerd: nee

programma kan daar volgens hem perfect in worden voorzien. “Een 23brandweerdingenprogramma zou een enorme verrijking

De ontwikkelingen rondom (mobiel) internet,

Voor een goed begrip: Web 2.0 is de aanduiding

zijn van de communicatiestructuur binnen

‘het nieuwe werken’ en sociale media hebben

voor de fase waarin de internetontwikkelingen

onze organisatie. Ik verwacht dat met de

zich de afgelopen jaren in een razend tempo

zijn beland. Kenmerkend voor de tweede

kennisinfrastructuren die ontstaan, de sterk

voltrokken. Het lijkt wel of je niet meer meetelt

fase internettoepassingen is dat iedereen

hiërarchische cultuur rondom ‘kennis is

als je niet op Facebook, Hyves of LinkedIn

tegenwoordig kan meedoen aan het ‘verrijken’

macht’ zal verschuiven naar ‘kennisdelen is

zit. En een beetje brandweerman twittert

van websites, door het toevoegen van tekst,

machtiger’.”

natuurlijk ook. Duizelt het je nu al? Lees dan

links, foto’s en videofilmpjes. Deze ‘user

vooral verder.

generated content’ is inmiddels minstens zo

Het oorspronkelijke idee voor het 23dingen-

omvangrijk als de professioneel gepubliceerde

programma is afkomstig van de Amerikaanse

content.

Helène Blowers. In 2006 ontwikkelde

Wat gebeurt er allemaal? Wat moeten we

zij dit programma met veel succes voor

als brandweermensen met al die digitale mogelijkheden? Wat kan je ermee en wat

Brandweersite

de medewerkers van de bibliotheek van

niet? En hoe werkt het eigenlijk? De kans is

Harold Mugie van Brandweer Hollands

Mecklenburg County. Met naamsvermelding

groot dat het 23brandweerdingen-programma

Midden maakt zich, in navolging van de

mag iedereen van het materiaal gebruikmaken

binnenkort antwoorden gaat geven op

politiesite 23politiedingen.nl, hard voor een

en dat gebeurt inmiddels wereldwijd.

deze vragen. We hebben het niet over een

speciale brandweersite 23brandweerdingen.

standaardcursus of een e-learning-pakket,

nl. “Dan kunnen we het programma breed

maar over een programma waarmee je aan

uitdragen en zijn alle brandweermensen in de

de hand van oefeningen (23 om precies te

gelegenheid de digitale mogelijkheden van

Meer informatie

zijn), spelenderwijs leert hoe Web 2.0 werkt,

deze tijd te ontdekken. Met dit programma

Harold Mugie

en tegelijkertijd meer kennis opdoet van de

vergroot je je kennis van de brandweer en je

Harold.mugie@brandweer.vrhm.nl

brandweer.

bouwt een interessant netwerk op.”

52

Categorie:

Organisatie

van de mogelijke gedragsalternatieven die de

Korps:

Brandweer Zaanstad

betrokken deelnemer per situatie kan kiezen.

Project:

Bevelvoerdertraining

Initiator:

Tijs van Wijk

Variabelen

Geïmplementeerd: ja

Deze aanpak voorziet erin dat alle variabelen die van invloed kunnen zijn op het functioneren van de betrokken repressieve

Optreden bij operationele inzetten (lees:

Verontrustende cijfers, die Brandweer

functionaris, kunnen worden gecontroleerd.

leidinggeven onder lastige omstandigheden)

Zaanstad aanzette tot actie. In samenwerking

Hierdoor kan de focus helemaal op het gedrag

vraagt om bijzondere vaardigheden. Een

met Provectus Academy en Lolkema

en het functioneren van de deelnemer worden

leidinggevende moet bijvoorbeeld snel kunnen

Massop, specialisten in organisatie- en

gelegd. Omdat de enige variabele die niet

wisselen tussen de verschillende stijlen van

cultuurveranderingen, werd een speciale, op

gestuurd kan worden het gedrag van de

leidinggeven. En niet zelden zullen snel

de praktijk gerichte training georganiseerd

bevelvoerder/OVD is, kan het functioneren van

beslissingen moeten worden genomen, die

voor bevelvoerders. De training is gebaseerd

de deelnemers goed worden vergeleken.

direct van invloed zijn op het verdere verloop

op de Kuil®-methodiek. Bij deze aanpak staan

van het incident.

houding en gedrag centraal. Hiervoor zijn een

Het spreekt voor zich dat een veilige

tweetal trainingsmomenten opgezet. Eén om

leeromgeving essentieel is om deze indringende

Maar dan de cijfers die uit onderzoek naar

gedrag onder stress zichtbaar te maken en te

training te kunnen doen. Standaard wordt

voren komen:

monitoren, en een operationele dag.

ook het Feed Forward-principe gebruikt: niet terugkijken en beoordelen, maar vooruitkijken

– één op de vijf bevelvoerenden scoort

en ondersteunen.

tijdens operationele trainingen

Tijdens de operationele dag ligt de nadruk

onvoldoende voor de wijze waarop

niet alleen op het ontwikkelen van repressieve

rekening wordt gehouden met de

competenties, vaardigheden, kennis en kunde.

Inmiddels hebben ongeveer 65 bevelvoerders

veiligheid van het eigen personeel;

Ook aan houding en gedrag als instrument

de trainingen gevolgd en heeft iedereen een op

om leiding te kunnen geven bij een incident,

de persoon gericht ontwikkeladvies ontvangen.

– één op de drie bevelvoerenden ontwikkelt zich onvoldoende een beeld van het

wordt aandacht besteed. Alle scenario’s

incident;

zijn tot in de kleinste details gearrangeerd,

– één op de twee bevelvoerenden besluit tot een inadequaat inzetplan of plan+.

beschreven en uitgeschreven. Niet alleen ten

Meer informatie

aanzien van het incident en de evenementen

T. van Wijk

die worden ingebracht, maar ook ten aanzien

t.van.wijk@brandweerzaanstad.nl

2012

Praktische training helpt bevelvoerders verder

54

Categorie:

Techniek, Organisatie

Korps:

Veiligheidsregio Utrecht

Project:

Beeld bij oefenleider

Initiator:

Lex Tillart

2012

Kwaliteit van oefenen verbeteren

Geïmplementeerd: ja

Oefening baart kunst, zegt een bekend

of waarnemer. Na de briefing wordt een

Proef

spreekwoord en niemand zal de juistheid ervan

filmpje gestart dat inzoomt op de uitvoering

Lex Tillart: “De methode zetten we sinds twee

ontkennen. Maar oefenen en oefenen is twee.

van de oefening. De cursisten bekijken de film

jaar in als proef. Over het algemeen worden de

Góed oefenen is efficiënter en effectiever.

vanuit hun eigen rol, waarna een evaluatie

lessen door de cursisten als leuk en leerzaam

Om het verbeteren van de kwaliteit van het

volgt. Onderdeel van de evaluatie is een

ervaren. De filmpjes voegen duidelijk iets toe

oefenen, gaat het bij het project Beeld bij

rollenspel.

en zijn ook te gebruiken bij bijscholingen van oefenleiders. Ze leveren tijdwinst op, omdat de

oefenleider van Veiligheidsregio Utrecht.

Essentieel voor het project is het gebruik van

“De innovatie is het gebruik van de filmpjes”,

filmpjes.

legt Lex Tillart uit. “Daarin zitten fouten

oefenleider veel effectiever les kan geven.”

verborgen. Technische fouten, maar ook

De Veiligheidsregio Utrecht wil de kennis

Met een speciale cursus Oefenleider probeert

fouten in de manier waarop de groep een

die met het project is opgedaan graag delen

‘Utrecht’ mensen die geschikt zijn om een

oefening uitvoert. Zo wordt in een paar

met andere regio’s en korpsen die streven

oefening te leiden hierin te scholen. Onderdeel

minuten een beeld geschetst van een situatie.

naar een verbetering van de kwaliteit van het

van de training is ook het (leren) maken van

Met de rollenspelen gaan we in op die fouten.

oefenen. Mogelijk dat dan ook de kosten van

een goede evaluatie, waarbij de belangrijkste

Het voordeel van deze manier van werken

het maken van nieuwe films kunnen worden

leermomenten worden benoemd.

is dat er geen hele oefeningen nagespeeld

gedeeld.

hoeven te worden om een leerdoel te halen.”

Na de tweede les krijgen de cursisten een huiswerkopdracht mee. Gevraagd wordt of ze

In veel gevallen zijn van filmpjes meerdere

de volgende les als oefenleider willen optreden

versies gemaakt om de verschillen tussen

en een briefing willen voorbereiden. Tijdens de

een goede en foute aanpak duidelijk te

Meer informatie

volgende les deelt de aangewezen oefenleider

maken. De instructeur kan hiermee ‘spelen’,

L. Tillart

de cursisten in. Iedereen krijgt een rol,

ook afhankelijk van het leerdoel van een

l.tillart@vru.nl

bijvoorbeeld deelnemer, veiligheidsfunctionaris

bepaalde les.

56

2012

Maken, beheren en gebruiken van de DBK op GIS-niveau Categorie:

Techniek, Organisatie, Maatschappij

Unieke combinatie

Korps:

Veiligheidsregio IJsselland

Projectleider Jaap Smit: “De DBK IJsselland en

Project:

Digitale BereikbaarheidsKaart IJsselland en DBK IJsselland Mobiel

de DBK IJsselland Mobiel zijn uniek vanwege de

Initiator:

Jaap Smit

combinatie van eigenschappen. Geïntegreerde,

Geïmplementeerd: nee

regionale voorzieningen voor het maken, beheren, gebruiken en delen van de gegevens van de DBK door de hele organisatie.”

De Veiligheidsregio IJsselland heeft een

De GIS-techniek die Veiligheidsregio IJsselland

demoversie ontwikkeld van een applicatie,

in huis heeft, sluit naadloos aan op de landelijke

Doordat alle tools onderdeel zijn van de geo-

waarmee op internet een regionale Digitale

standaard. Door het gebruik van deze techniek

architectuur, kunnen gegevens ook gebruikt

Bereikbaarheidskaart (DBK) kan worden

is veel basisfunctionaliteit beschikbaar. Deze

worden in een webviewer, een webapplicatie,

gemaakt. De webapplicatie is gebaseerd op

informatie kan in een website worden gebruikt

een website en in App’s op de platforms

het landelijke DBK-project, dat als trigger

en kan zowel worden bekeken (webviewer)

Android, IOS en WP7.

hanteert: ‘Met één druk op de knop de juiste

als bewerkt (webapplicatie). Het gebruik

informatie vanuit de bron’.

in een gratis App en van de standaarden

Beide applicaties worden dit najaar getest en

voor het uitwisselen van informatie is ook

komen naar verwachting in januari 2013 op de

De demoversie kan worden gezien als een

mogelijk. De bestaande projectversie wordt

markt. Jaap Smit: “Het proces van verzamelen,

eerste aanzet tot het lokaal maken en beheren

momenteel doorontwikkeld en uitgebreid met

controleren en beheren van gegevens wordt

van digitale bereikbaarheidskaarten via

functionaliteiten (onder andere objectfoto’s).

zo minder arbeidsintensief. Daardoor is er meer capaciteit beschikbaar om de kwaliteit

internet, waarbij de gegevens als GIS-bestand Er is ook een mobiele projectapplicatie

van de informatie te garanderen. Bovendien

beschikbaar als GIS-kaartlaag in plaats

kunnen we deze werkwijze uitbreiden

De informatie van de DBK is als GIS-bestand

van PDF-bestand, voor het gebruik van de

naar duiklocaties, evenementen en andere

regionaal opgeslagen, maar kan ook als een

informatie op de MDT. Deze mobiele applicatie

platforms.”

PDF-bestand in andere applicaties op een

werkt lokaal zonder internet. Als er wel een

Mobiele Data Terminal (MDT) worden gebruikt.

internetverbinding beschikbaar is, kunnen

Meer informatie

Uitgangspunt voor de regionale demoversie is

wijzigingen in de regionale opslag worden

J. Smit

de landelijke standaard die de NVBR voor de

verwerkt. Ook het bepalen van de route naar

j.smit@veiligheidsregio-ijsselland.nl

digitale bereikbaarheidskaart heeft ontwikkeld.

de locatie wordt lokaal uitgevoerd.

(Geo Informatie Systeem) worden gebruikt.

58

Categorie:

Techniek, Organisatie

Korps:

Brandweer Zuid-Limburg

Project:

Repressief specialist officier RSO

Initiator:

Thei Speetjens

Geïmplementeerd: nee

Brandweerwerk is soms erg complex en dat

Ik vind het hoog tijd worden dat we als

een kwartier operationeel moet zijn. In eerste

betekent automatisch dat bij calamiteiten

brandweer die stap ook zetten.”

instantie via een spreek-luisterverbinding, daarna mogelijk ook via een beeldverbinding

soms onmenselijk veel wordt verwacht van operationeel leidinggevenden. Inherent

Repressief specialist officieren zouden

van bijvoorbeeld een brandweer-videoteam of

daaraan is een groot afbreukrisico.

via de landelijke meldkamer moeten

warmtebeeldcamera. De RSO zit dus gewoon

worden opgeroepen en via een spreek-

thuis of op zijn werk. Zo mogelijk kan hij

Het idee van Thei Speetjens van Brandweer

luisterverbinding moeten worden

uiteraard bestaande, digitale hulpapplicaties

Zuid-Limburg is om in de toekomst specialisten

betrokken bij het incident. De Limburgse

raadplegen.”

de moeilijke klussen mede te laten klaren.

initiatiefnemer denkt aan specialisten op

Repressief specialist officier noemt hij ze.

verschillende gebieden: treinongevallen,

Snelheid is het belangrijkste aspect, benadrukt

Hun namen en specialismen zouden in een

grensoverschrijdende incidenten,

Speetjens: “Om wat voor incident het ook

databank vastgelegd moeten worden, zodat

nautische incidenten, luchtvaartincidenten,

gaat, we weten allemaal dat veel ellende kan

in voorkomende gevallen direct een beroep op

mensenmassabeheersing, nucleaire incidenten,

worden voorkomen als in het eerste uur de

de juiste man of vrouw kan worden gedaan.

chemische ongevallen en branden. De

juiste beslissingen worden genomen. Kennis

officieren moeten beschikken over specifieke

achteraf, als de Onderzoeksraad voor de

Thei Speetjens: “Leren doe je vooral van

deskundigheid, waarvan met name in de

Veiligheid ermee is belast, is wel leuk, maar

ervaringen, maar bepaalde incidenten komen

eerste uren na een ongeval gebruik kan

daar hebben de eventuele slachtoffers niets

nu eenmaal niet vaak voor. De mogelijkheden

worden gemaakt.

meer aan.”

om te leren zijn dan ook beperkt. Daarom zeg ik: laten we de mensen die wel relevante

Souffleur

ervaring, kennis en vaardigheden hebben

In de visie van Thei Speetjens functioneert de

Meer informatie

in kaart brengen. In principe zou dat heel

RSO als een soort souffleur van de Officier van

T. Speetjens

simpel moeten kunnen met een databank. Bij

Dienst. Deze laatste blijft wel verantwoordelijk.

t.speetjens@brwzl.nl

Defensie en bij de politie wordt dat al gedaan.

Thei Speetjens: “Ik denk dat een RSO binnen

2012

Snel specialistische hulp inroepen bij calamiteiten

60

Categorie:

Techniek, Organisatie, Maatschappelijk

Korps:

Brandweer Zuid-Limburg

Project:

OGS-waarnemingsapparatuur

Initiator:

Thei Speetjens

Geïmplementeerd: nee

Een soort Amber Alert, maar dan als applicatie

Stoffen (OGS), waarmee burgers informatie

belangrijk, omdat het om die reden interessant

voor gevaarlijke stoffen. Dat is het idee van

over (mogelijk) gevaarlijke stoffen in de lucht

is de app op je smartphone te downloaden.”

Thei Speetjens, specialist op het gebied

kunnen doorgeven. Wat ruik je?, en hoe sterk

van gevaarlijke stoffen bij Brandweer Zuid-

is de geur? Omdat locatiebepaling met GPS

Een bijkomend voordeel van een OGS-app is

Limburg. “Ik heb geïnformeerd en het maken

onderdeel moet worden van de app, is direct

dat de meldkamer niet onnodig wordt belast.

van zo’n app is technisch gezien geen enkel

bekend waar de meldingen vandaan komen

Thei Speetjens: “Zo maken we meerdere

probleem en bovendien relatief goedkoop. Als

en dus kan de brandweer sneller op situaties

slagen in één keer. Wie wil dat nou niet?

er draagvlak komt voor dit idee kunnen we het

anticiperen. Bovendien kan aan burgers actief

Het enige dat ontbreekt is budget voor de

doorzetten”, aldus de initiatiefnemer.

en gericht advies worden gegeven wat te

productie van de app. Volgens mijn informatie

doen.

moet het voor minder dan 10.000 euro kunnen. Een klein bedrag in verhouding tot de

Thei Speetjens schetst de werkwijze zoals die nu is. Er is een ongeval met gevaarlijke stoffen,

Betrouwbaar beeld

stap die je zet op het gebied van verbeterde

de brandweer rukt uit, er wordt opgeschaald

Thei Speetjens: “Als er iets aan de hand

veiligheid.”

en de waarschuwings- en verkenningsdienst

is komt er via de applicatie informatie van

wordt ingeschakeld. Gekeken wordt naar de

meerdere mensen binnen. Daarmee kan

windrichting en op bepaalde plaatsen worden

de brandweer zich een betrouwbaar beeld

metingen verricht. Thei Speetjens: “Een

vormen van wat er aan de hand is en waar.

tijdrovende operatie. De praktijk leert dat het

De waarschuwings- en verkenningsdienst

bij dit soort ongevallen minstens een uur duurt

kan sneller en gerichter metingen doen en

voor de Officier van Dienst actuele gegevens

vervolgens kunnen burgers via dezelfde app

heeft.”

worden geïnformeerd over wat er aan de hand

Meer informatie

is en wat ze het best kunnen doen. Hun huis

T. Speetjens

Dat kan anders én beter, vindt de Limburger.

verlaten bijvoorbeeld of juist thuisblijven en

t.speetjens@brwzl.nl

Een mobiele app Ongevallen Gevaarlijke

ramen en deuren sluiten. Die terugkoppeling is

2012

Amber Alert voor gevaarlijke stoffen

62

2012

Het probleem van vrijwel ontoegankelijke binnensteden Categorie:

Organisatie, Maatschappelijk

zo nodig worden aangepast. Afgesproken is

Korps:

Veiligheidsregio Haaglanden

ook dat de bestuurder van de MOB tijdens

Project:

Pilot Motor Ondersteuning Brandweer (MOB)

de pilotperiode in het bezit moet zijn van het

Initiator:

Kour van der Laan

diploma Bevelvoerder en dat hij minstens twee

Geïmplementeerd: ja

jaar operationele ervaring moet hebben op een TS. Daarnaast is langdurige ervaring als motorrijder een vereiste.

De dichtbebouwde centra van de grote steden

hoeven worden”, zegt Kour van der Laan

in ons land worden steeds drukker. Voeg

van het korps Den Haag. “Soms is één

De aanpak van het project is gedegen. De

daarbij dat de opstallen van de ene voorstelling

brandweerman prima in staat de burger te

evaluatie die onderdeel is van de pilot is breed

of tentoonstelling nog niet zijn afgebroken

helpen. Bijvoorbeeld bij het plaatsen van

opgezet. De Brandweer Haaglanden neemt

of die voor het volgende evenement worden

een airbaghoes of het uitvoeren van een

op voorhand geen genoegen met alleen de

alweer opgebouwd. Het gevolg is dat

koolmonoxidemeting. Met dit project willen

ervaring die wordt opgedaan. Kour van der

binnensteden steeds ontoegankelijker worden

we ervaring opdoen en van daaruit hopen

Laan: “Van iedere uitruk wordt een verslag

voor hulpverleners.

we op een zichtbare vernieuwing van de

gemaakt en alle feitelijke gegevens leggen

incidentbestrijding. Tegelijkertijd zetten we met

we vast. Die worden vervolgens geanalyseerd,

Brandweer Haaglanden weet er alles

dit project stappen als het gaat om het leveren

zodat we zicht krijgen op de effecten ten

van. Een snelle opkomst is al lang geen

van flexibele en vraaggerichte brandweerzorg

aanzien van de beschikbaarheid van eenheden,

vanzelfsprekendheid meer. Maar de

in een grootstedelijke omgeving.”

opkomsttijden en het aantal noodzakelijke brandweervoertuigen. Daarnaast verwachten

Veiligheidsregio Haaglanden legt zich daar niet klakkeloos bij neer. In een poging de

Extra uitrukvoertuig

we meer te weten te komen over de motivatie

incidentbestrijding te vernieuwen en aan te

De Motor Ondersteuning Brandweer (MOB)

van de deelnemers en we zijn benieuwd naar

passen aan de huidige eisen en verwachtingen

wordt tijdens de proefperiode in veel gevallen

de ervaringen van de deelnemers met de

van de samenleving, wordt een aantal

als extra uitrukvoertuig meegestuurd maar de

procedures en het gebruikte materieel.”

pilots uitgevoerd met andere vormen van

MOB kan ook zelfstandig klussen afhandelen,

voertuigbezetting voor de basisbrandweerzorg.

zoals het plaatsen van een airbaghoes of

Meer informatie

het uitvoeren van een koolmonoxidemeting.

L. de Lange

“Er zijn nu eenmaal klussen die niet

Hiervoor zijn uitrukprocedures opgesteld, die

Miriam.van.der.meyde@brandweer.vrh.nl

door een autospuit met zes man gedaan

lopende de pilot zullen worden getoetst en

64

Categorie:

Organisatie

Korps:

Brandweer Haaglanden

Project:

Leertafel

Initiator:

Lucas de Lange

2012

Positieve ervaringen met eerste leertafel

Geïmplementeerd: ja

Ruim twee maanden na een grote brand

we de veiligheid voor onszelf en voor de

draait om de mensen die betrokken zijn

in Den Haag kwamen medewerkers van

burger vergroten”, stelt Lucas de Lange van

geweest. Vakcollega’s worden uitgenodigd

Brandweer Haaglanden op 16 december

Brandweer Haaglanden, één van de auteurs

voor reflectie. Het bijzondere van de

2011 bijeen voor een leertafel. Het woord

van het boekje.

leertafel, eigenlijk een soort verdiepingsslag, is dat het hele verhaal compleet wordt

zegt het al: elkaar het verhaal vertellen om te leren. Te leren van een brand waarbij drie

‘Zeer grote brand’

gemaakt, zelfs aangevuld vanuit de hoek

brandweerlieden door een explosie gewond

De eerste melding van de brand op 6 oktober

van risicobeheersing. Zo zoekt de leertafel

raakten.

is om 17.40 uur. Dan gaat het snel. Minder

verbinding binnen de organisatie.

dan twintig minuten later, als de brand ‘Leertafel Westvlietweg’ heet het boekje

inmiddels is opgeschaald tot ‘zeer grote

Lucas de Lange: “Als eerste korps hebben we

dat naar aanleiding van de brand en de

brand’, ontbranden de aanwezige rookgassen.

van de leertafel-methodiek gebruik gemaakt

gezamenlijke bijeenkomst werd samengesteld.

Er volgt een explosie en de bevelvoerder en

en dat heeft goed gewerkt. De leertafel

Een boekje waarin de gebeurtenissen op

de aanvalsploeg staan vol in de vuurzee.

heeft risicobeheersing, incidentbestrijding en

6 oktober en de (thematische) gesprekken

Gelukkig weten ze zichzelf op tijd in veiligheid

brandonderzoek dichter bij elkaar gebracht.

tijdens de Leertafeldag worden beschreven. In

te brengen. De schrik zit er goed in, maar het

Als we een conclusie willen trekken is dat ook

het boekje zijn naar aanleiding van de verhalen

bluswerk gaat door. Om 20.23 uur kan het

de kern: preventie en repressie moeten meer

tijdens de leertafel vragen opgesteld voor ‘de

sein ‘brandmeester’ worden gegeven.

naar elkaar toe groeien.”

organisatie’ (de brandweer in zijn geheel), maar ook heel specifiek voor ‘jou als collega’.

Voor Brandweer Haaglanden was gelijk

Centraal staat de vraag: ‘hoe kunnen we dit

duidelijk dat aan dit incident een vervolg

soort incidenten in de toekomst voorkomen?’

moest worden gegeven. Gekozen werd

Meer informatie

voor de vorm leertafel, een kleinere variant

M. van der Meyde

“Door op deze manier te leren van een

van de leerarena. Binnen de leertafel wordt

Miriam.van.der.meyde@brandweer.vrh.nl

optreden, neemt onze kennis toe en kunnen

een incident opnieuw ‘verteld’, waarbij het

Leertafel Westvlietweg

66

2012

Leuker leren, beter blussen!

Categorie:

Techniek, Organisatie, Maatschappelijk

met simpele attributen als een kaars, een

Korps:

Brandweer Twente

plofkast, houten huisjes, ventilatiehuisjes,

Project:

Brainbox Brandgedrag©

een straalpijp, een ventilator en een

Initiator:

Albert Gieling

warmtebeeldcamera. Daarmee brengen

Geïmplementeerd: ja

instructeurs aan de hand van een uitgekiend en uitdagend lesprogramma kennis over op brandweermensen.”

‘Weg met de ouderwetse manier van leren!

Nog belangrijker is dat Brainbox

Geen dikke boeken die je moet bestuderen,

Brandgedrag© een positieve bijdrage

Albert Gieling roept in herinnering hoe

geen lesavonden in een theorielokaal en dan

levert aan de vakbekwaamheid van de

brandweermensen in Twente (en elders

urenlang naar sheets kijken.’

Twentse brandweermensen. Er wordt

waarschijnlijk ook) altijd goed waren in ‘hard

veiliger geblust en effectiever en efficiënter

werken’. Pas de laatste jaren wint ‘slimmer

Dat soort teksten doen het goed bij veel

gewerkt. Daarnaast zet het programma

werken’ terrein. “Daarin past de ommezwaai

(brandweer)mensen. Het zijn de woorden

nieuwe ontwikkelingen in gang, zoals een

naar een meer aansprekende manier van leren:

waarmee Brandweer Twente medewerkers

innovatie van straalpijpen en het creëren van

praktijkgericht, actief en realistisch.”

enthousiast maakt voor een andere manier

mogelijkheden om medewerkers flexibeler te

van leren. Hoe? Door ze te laten voelen, zien

trainen.

Het Brainboxconcept is opgezet als een modulair systeem. De module brandgedrag is

en beleven. Met als doel kennis (‘brains’) over te dragen, zodat ‘tools’ effectiever en veiliger

Uitdagend programma

helemaal klaar om te delen met collega’s in het

kunnen worden ingezet.

Leren binnen het programma Brainbox

land en momenteel is de module ‘repressieve

Brandgedrag© houdt in: leren door te doen en

ventilatie’ gestart. De bedoeling is in de

Brainbox Brandgedrag© heet het programma

leren door te zien. Dit gebeurt onder leiding

toekomst nog andere thema’s (bijvoorbeeld

en Albert Gieling is razend enthousiast:

van gemotiveerde instructeurs en met een

technische hulpverlening) uit te werken en

“Ingewikkelde theorie brengen we op een

uitdagend programma. De lesstof wordt op

via dezelfde aanpak over te brengen op

begrijpelijke, toegankelijke en leuke manier

een interactieve manier aangeboden onder het

medewerkers.

op mensen over. Oftewel: Keep it simple,

motto: leuker leren, beter blussen.

experience more. Het vernieuwende zit vooral in de vorm. Met als resultaat dat iedereen

“Wij brengen kennis van brand letterlijk en

Meer informatie

positief is: instructeurs, medewerkers en

figuurlijk naar de kazernes”, zegt Albert

A. Gieling

management.”

Gieling. “Niet met stapels boeken, maar

a.gieling@brandweertwente.nl

Innovatie blijft speerpunt voor Brandweer Nederland In de afgelopen jaren werd de brandweersector geconfronteerd met een vreemde paradox. Aan de ene kant het beeld van een behoudende branche, aan de andere kant een organisatie die in staat blijkt om steeds weer goede, innovatieve ideeën voort te brengen. Voor de NVBR en de Raad van Regionale Commandanten (RRC) was dat in 2009 aanleiding om het programma ‘Innovatie Moed’ te lanceren. Hiermee willen we het innoverende vermogen van Brandweer Nederland verder vergroten. Het programma staat niet op zich, maar heeft zijn ankers in de visie ‘De brandweer over morgen’ en het programma Lerend Vermogen.

Colofon Brandweer Nederland Kemperbergerweg 783 Postbus 7010 6801 HA Arnhem t

(026) 355 24 55

f

(026) 351 50 51

innovatiemoed@brandweernederland.nl www.brandweernederland.nl Tekst: Daan Appels, Appels Communicatie Redactie: Bureau Brandweer Nederland Vormgeving: Carlo Polman, Oud.Zuid Ontwerp Illustratie voorzijde: Ad Hupkes Drukwerk: Rikken Print © Brandweer Nederland, oktober 2012