1
interview Bij de jeugdbrandweer
Nandini (14) wil brandweervrouw worden. Tot ze écht mag blussen, oefent ze elke week bij de jeugdbrandweer. ‘We doen alles wat de gewone brandweer doet, maar zonder echt vuur.’
W
aarom ben je lid van de jeugdbrandweer? ‘Toen ik klein was, woonde ik in een flat waar vaak brand was. Steeds als de brandweer kwam, vond ik dat geweldig en wilde ik zelf ook bij de brandweer. Het leek me zo spannend, je weet nooit wat er gaat gebeuren: je kunt op een dag een kat uit een boom halen of iemands leven redden in een brandend huis. Vorig jaar vertelde mijn vader dat de brandweer een jeugdafdeling heeft, waar je al vanaf je twaalfde lid van kunt worden. Ik heb het meteen gedaan.’ Wat doe je bij de jeugdbrandweer? ‘Alles wat de gewone brand weer doet, maar dan zonder echt vuur. Elke dinsdagavond komen we samen in de kazerne van de vrijwillige brandweer. Daar doen we dan een oefening. Het leukst vind ik het als we een blinddoek voorkrijgen en dan doen of we slachtoffers uit een brandend huis moeten halen. We doen alsof het echt is. Het is best moeilijk: je moet goed met je maatje samenwerken om de slachtoffers te vinden.’ Waar oefen je voor? ‘We doen wedstrijden. Soms in de buurt, maar ook wel eens landelijk. Dan doen we
2
een oefening en moet je als korps laten zien wat je kunt. Iedereen in het team heeft een eigen taak. Er zijn leden die het zogenaamde vuur blussen. Anderen bekijken het pand dat in brand staat, rollen de brandweerslangen uit of blijven bij de slacht offers. Ik zorg voor de pomp: ik haal water. Maar ik heb ook contact met de ambulance en de alarmcentrale. En ik regel het verkeer. Als je iets vergeet, gaat er een punt van je score af.’
‘ Ik weet wat ik later wil worden’
Wat moet je kunnen om jeugdbrandweerlid te zijn? ‘Je moet een goede conditie hebben. Het pak dat je draagt is zwaar: je draagt ook schoenen met stalen neuzen. Je moet ook snel zijn, want als er echt brand is, moet je snel in de brandweerwagen zitten om uit te rukken. En niet bang zijn is ook handig, natuurlijk.’ Wil je later ook bij de brandweer? ‘Ja. Als ik achttien ben, wil ik beroepsbrandweervrouw worden. Mijn oma vindt dat maar niks. Ze is bang dat er iets gebeurt. Maar ik wil het echt graag. Ik volg nu ook alle meldingen van de brandweer en politie bij mij in de buurt. Ik krijg er gewoon een kick van.’ 3
TO F DS BR
OF ST
AN
UR
leren
ZU
2
over vuur
Om vuur te maken, zijn er drie dingen nodig: brandstof, zuurstof en warmte. Deze drie dingen samen noem je de BRANDDRIEHOEK. Maar wat is brandstof precies? En waarom is zuurstof zo belangrijk voor mensen? Dat lees je hier.
WARMTE Waar denk jij aan bij het woord VUUR? Het kampvuur op schoolkamp? Of het vuurtje in de openhaard? Mensen gebruiken vuur voor veel verschillende dingen. Weet jij welke?
Welke voertuigen gebruiken vuur om in beweging te komen?
Noem twee beroepen waarbij je vuur gebruikt:
Bedenk nog twee momenten waarop je vuur gebruikt:
1. 2.
1. 2.
DIT HEB JE NODIG • Twee ballonnen • Water • Aansteker
1
2
3
brandstof+zuurstof+warmte=vuur BRANDSTOF
Brandstof is materiaal dat door verbranding zorgt voor hitte of energie. Benzine is bijvoorbeeld brandstof voor een auto. Ken je nog meer soorten brandstof? En welke materialen kunnen niet branden? Dit is brandstof:
ZUURSTOF
Als je ademhaalt, komt er zuurstof vanuit de lucht in je lichaam. Dat is maar goed ook, want zonder zuurstof kunnen mensen en dieren niet leven. Zuurstof is een gas dat overal aanwezig is, alleen onder water merk je daar weinig van. Zuurstof en brandstof reageren op elkaar tijdens verbranding. Wat heb je nodig om onder water adem te kunnen halen?
WARMTE
Vuur maken doe je met warmte. Pas als er genoeg warmte is, gaat de brandstof branden en ontstaat er vuur.
TERUG IN DE TIJD
De meest simpele manier om vuur aan te steken, is met een lucifer. Maar voordat de lucifer werd uitgevonden, maakten mensen ook al vuur. Hoe ze dat deden?
TEST
Kijk eerst naar het filmpje.
Dit brandt niet:
Doe samen met je juf of meester de branddriehoek-test!
Stap 1
Wat gebeurt er? Kruis het goede antwoord aan.
Stap 2 Vul ballon 2
Ballon 1 knapt:
wel
niet
Ballon 2 knapt:
wel
niet
Blaas ballon 1 op en knoop deze dicht. met water en blaas hem ook nog op. Knoop de ballon dicht.
Stap 3 De juf of
Hoe zorgt de man uit het filmpje voor warmte om vuur te maken?
Hoe denk je dat dit komt?
meester houdt allebei de ballonnen boven de vlam van de aansteker.
4
5
B C
Er komen vlammen uit een pan op het fornuis. Je moeder raakt in paniek. Wat doe jij?
quiz Zelf proberen te blussen. 1-1-2 bellen.
A
Meegillen en hard naar buiten rennen.
B
Pannenlappen pakken en de pan snel onder de kraan zetten.
C
Het deksel op de pan doen, gas uitdraaien en afzuigkap uitzetten. En dan de brandweer bellen.
Midden in de nacht komt er rook uit je computer! Die had je aan laten staan. Wat doe je?
Zo snel mogelijk naar buiten gaan.
A
Een emmer water over het beginnende brandje gooien.
B
De stekker uit de computer trekken. Je raam en deur dichtdoen. En dan naar buiten om de brandweer te bellen.
C
Het raam open zetten voor wat frisse lucht en de brandweer bellen.
HOE BLUS JE?
Op schoolkamp kom je te dicht bij het kampvuur. Je jas staat in brand. Wat doe je?
Bekijk eerst het filmpje Wat moet je doen bij brand in huis? En? Wat moet je doen bij: Vlam in de pan?
A Op de grond liggen en rollen. B Water zoeken en over je heen gooien. C
6
3
Welk blusmiddel kun je bijna altijd gebruiken?
A B C
Water. Een brandblusser. Je handen.
45-60 PUNTEN: KOELE KIKKER Jij weet wat je moet doen bij brand: rustig blijven. Je weet hoe je kleine brandjes het beste kunt blussen. En dat je ramen en deuren moet sluiten. Heel goed!
Grote brand in de woonkamer?
6
Rennen!
Kortsluiting?
Prullenbakbrand?
5
WIST J
E DAT…
…het bij bra nd slim altijd d e bran is om dweer Ook a te bell ls je d en? e brand hebt. al geb De bra lu st n dweer of er n kan zie og gif t n ig e lucht h stoffe n in de angen . En of het vu echt g ur edoof d is!
c)10 c)10 c) 0 c) 0 c) 0 c) 5
b) 2 b) 0 b)10 b)5 b)10 b)10
A
Je gooit de prullenbak door het raam naar buiten.
UITSLAG Vraag 1: a) 0 Vraag 2: a) 5 Vraag 3: a) 5 Vraag 4: a)10 Vraag 5: a) 0 Vraag 6: a) 0
1
Wat doe je meteen als je grote vlammen ziet?
20-45 PUNTEN: OP STOOM Jij weet dat je een klein brandje zelf kunt blussen. Lukt dat niet, dan ga je naar buiten. Maar weet je ook HOE je zo’n brandje blust? Bedenk altijd wat de oorzaak is (de branddriehoek!). Neem de oorzaak weg. Pas dan blus je goed.
Omcirkel het goede antwoord.
2
A B C
Je haalt een emmer water en probeert het brandje te blussen. Je rent meteen naar buiten en belt 1-1-2.
loopt gillend naar buiten. Dat is niet handig. Probeer rustig te blijven. Kijk of je de oorzaak van de brand weg kunt nemen (de branddrie hoek, weet je nog?). Lukt dat niet? Ga dan rustig naar buiten (laag blijven!) en sluit ramen en deuren achter je. Bel daar 112.
Blijf jij koel bij brand? Doe de blusquiz!
4
0-20 PUNTEN: HEETHOOFD Is er brand? Dan gooi jij het liefst overal water op. Of je
3
hoe koel blijf jij?
Je gooit een gebruikte lucifer in de prullenbak. Ineens ontstaat er brand. Wat doe je?
7
4
8
zoekplaat Waar is het brandgevaar? Zoek de gevaarlijke situaties en omcirkel ze!
9
5
interview
'Mijn hele kamer was afgebrand'
6
hoe werkt een rookmelder?
ROOKMELDER:
…op iedere verdieping een rookmelder moet hangen? De beste plek voor een rookmelder is in de gang of in de ruimte tussen de keuken en de woonkamer.
Vul in op de juiste plek: • Batterij • Testknop • Luidspreker
…je een rookmelder beter niet kunt ophangen in de badkamer of vlakbij het fornuis? Rookmelders gaan namelijk ook piepen van de stoom in de badkamer of de rook die ontstaat bij het koken.
WIST JE DAT… ...een rookmelder gaat piepen als er rook is in een huis of gebouw? Het piepen van de rookmelder waarschuwt je dus dat er brand kan zijn!
Boris (13) maakte een paar jaar geleden een flinke brand mee. De hele bovenverdieping van zijn huis brandde af. Gelukkig was de brandweer er snel bij om te blussen.
‘I
k hoorde in de verte sirenes toen ik met wat vrienden van school naar huis liep. Voor mijn deur zag ik twee grote brandweerauto’s staan en mijn ouders stonden buiten op straat. Er was brand uitgebroken op de bovenverdieping van ons huis. De verwarmingsketel was plotseling in de fik gevlogen. Schilders die aan het werk waren bij de buren ontdekten de brand. Ze hebben het alarmnummer gebeld en een schilder heeft mijn hond nog uit het huis kunnen redden. Die zat gelukkig beneden.
10
Op het moment dat ik erachter kwam dat ons huis in brand stond, was ik niet zo geschrokken. Ik vond het juist wel stoer al die brandweerauto’s in de straat. Later kwam ik erachter dat de hele bovenverdieping en ook mijn kamer was afgebrand. Dat vond ik heel vervelend om te horen. Ik was zeker de helft van mijn speelgoed kwijt en ook mijn mooie stapelbed was afgebrand. Toen alles weer veilig was, heb ik de schade boven bekeken. Alles was zwart en het stonk heel erg! Na de brand hebben we even in een hotel geslapen en daarna een tijd in een klein huisje in de buurt gewoond. Er is heel hard gewerkt om de bovenverdieping weer bewoonbaar te maken. Alles moest vervangen worden. Inmiddels heb ik een nieuwe kamer. Ook hangen er nu rookmelders in huis. Die hadden we voor de brand nog niet. Ik merk dat mijn ouders wel voorzichtiger zijn geworden na de brand. We laten lampen ’s nachts bijvoorbeeld niet branden en de verwarming wordt vaker gecheckt. Omdat ik een brand heb meegemaakt, ben ik me nu meer bewust geworden van wat er allemaal kan gebeuren.’
TEKENEN MAAR! Hangt er bij jou thuis op iedere verdieping een rookmelder? Teken je eigen huis en plaats op de juiste plekken in huis één of meer rookmelders. Teken ook de snelste en veiligste route naar buiten vanuit je slaapkamer.
WAAR ROOK IS, IS VUUR
Kijk naar het filmpje. Waarom is rook gevaarlijk?
Weet jij wat je moet doen als de rookmelder in huis afgaat?
11
7 VLUCHTPLAN aan de slag met een
Stel je voor: je zit in de klas en opeens gaat het brandalarm af. Weet jij dan wat je moet doen? Je wilt natuurlijk zo snel en veilig mogelijk het schoolgebouw uit. Daarom is het heel belangrijk om samen af te spreken wat je doet als er brand uitbreekt. Dit noem je een vluchtplan.
IS JOUW SCHOOL BRANDVEILIG? Als het goed is, is jouw school voorbereid op een mogelijke brand. Test de brandveiligheid van jouw school hieronder! 1
Welke vluchtroute-bordjes hangen er bij jou op school? Kruis ze aan!
2
Zijn er blusmiddelen op school? Zo ja, welke?
3
Zijn alle stopcontacten en stekkers en kabels van elektrische apparaten heel in jouw klas? Let op: raak losse kabels of draden nooit aan!
4
Zijn er één of meer nooduitgangen in de school? Waar zijn ze?
Weetj e!
Bij bra nd mo et achter je dich je deuren t doen naar b als uiten g aat. W je een d e a twintig ur kan minim nt minut en een aal tegen houde brand n!
TEKEN DE PLATTEGROND VAN JE SCHOOL Wat is de snelste en veiligste route naar buiten? Teken met een groen potlood de beste vluchtroute in de plattegrond!
Extra!
Teken met e en bla potloo u d ook een tw w route eede naar b u it en. W missch ant ien is eerste er op route de b r a nd en je daa ku r niet langs. n
VERBETERPLAN Nu je alles weet van de brand veiligheid op jouw school, is het tijd om een verbeterplan te maken. Wat zou de school kunnen doen om nog beter voorbereid te zijn op brand?
Tip!
5
12
Kun je gemakkelijk door de klas en de gangen naar buiten lopen? Zo niet, wat staat er in de weg?
Maak ook thuis met je ouders een vluchtplan. Bekijk op de website samen met je ouders het filmpje Brand in huis en test of je veilig naar buiten kunt komen. Daarna kun je nog meer huizen testen. Van de rest van je familie bijvoorbeeld! 13
8
de brandweer doet méér!
Natuurlijk blussen brandweermannen en –vrouwen brand. Maar ze hebben nog veel meer taken. Lees snel wat de brandweer verder doet.
BRANDWEERHULP BIJ ONGELUKKEN
Na een ongeluk zie je meestal niet alleen ambulancepersoneel en politieagenten op de weg. Ook de brandweer komt vaak helpen. De brandweer bevrijdt bijvoorbeeld mensen die vastzitten in een gecrashte auto.
OPDRACHT: WIE DOET WAT?
Weet jij wie wat doet na een ongeluk? Verbind alle taken met de juiste hulpploeg.
Brandweer Ambulancepersoneel Politie
Slachtoffers op een brancard leggen.
Verkeer regelen zodat hulpdiensten veilig kunnen werken.
HULP BIJ RAMPEN Vliegtuigrampen, aanslagen of overstromingen. Gelukkig komen die niet vaak voor. Maar als er een ramp gebeurt, wordt de brandweer ingezet.
OPDRACHT: WELKE TAKEN? Weet jij wat de brandweer doet bij (natuur-)rampen? Kruis de juiste taken aan.
● Omgewaaide bomen die na
een storm gevaarlijk liggen, opruimen.
● Dieren bevrijden die in nood
zijn geraakt.
OPDRACHT: GEVAARLIJKE STOFFEN
Als brandweermensen werken met gevaarlijke stoffen, dragen ze een speciaal pak. Jij hebt natuurlijk niet zo’n pak. Wat kun jij het beste doen als je met een chemische stof in aanraking bent geweest? Omcirkel de juiste antwoorden: a. Zelf naar het ziekenhuis gaan. b. 1-1-2 bellen. c. Je kleding uittrekken en in een dichte plastic zak bewaren. d. Onder de douche gaan staan.
● Ondergelopen kelders en
huizen leegpompen.
● Zorgen dat mensen veilig weg kunnen komen van de rampplek. ● Eerste hulp verlenen als het
De weg vrijmaken na een ongeluk.
Soms komen er binnen of buiten een gebouw gevaarlijke, giftige stoffen vrij. Bijvoorbeeld door brand of een ongeluk in een chemische fabriek. De brandweer meet hoe gevaarlijk het is om die lucht in te ademen en ruimt de gevaarlijke stoffen op.
● Verdachte personen achtervolgen.
● Een rampplek onderzoeken. Wonden verbinden.
GEVAARLIJK?
nodig is.
● Huizen repareren na storm.
BRANDVEILIG? CHECK! De brandweer checkt of gebouwen brandveilig zijn. Bij bestaande gebouwen, zoals kantoren en scholen, kijkt de brandweer of er genoeg nooduitgangen zijn. Maar ook of de brandweer het gebouw goed kan bereiken als er brand uitbreekt. Als er een nieuw gebouw ontworpen wordt, denkt de brandweer al vroeg mee over brand veiligheid.
Filmpje
Bekijk het filmpje Alle taken van de brandweer op de website.
ONDER WATER Er zijn speciale brandweerteams die onder water werken. Deze duikteams kunnen mensen en dieren redden die in het water zijn beland. Ze helpen ook autowrakken en andere dingen uit het water te halen.
OPDRACHT: ADEM IN! Hoe lang kun jij je adem inhouden? seconde
Waarom geeft de brandweer advies bij de bouw van een nieuwe woonwijk?
Beknelde slachtoffers bevrijden uit een voertuig.
14
15
klaar? puzzelen maar!
Brandweermop
De juf vertelt aan haar leerlingen wat ze moeten doen als hun kleren in brand staan. ‘Stoppen, op de grond gaan liggen en rollen’, zegt ze. Dan vraagt ze aan Daan of hij het begrepen heeft. ‘En Daan, wat moet je doen als je jas in brand staat?’ Daan antwoordt: ‘Niet aantrekken!’
wat staat hier?
Ken jij de gezegdes?
Verbind het spreekwoord met de juiste betekenis: Olie op het vuur gooien.
Een moeilijk klusje opknappen.
Als een lopend vuurtje gaan.
Zeker weten dat iets zo is.
In vuur en vlam staan.
De kastanjes uit het vuur halen.
Iemand onder druk zetten met lastige vragen.
Het vuur aan de schenen leggen. Je hand ervoor in het vuur steken.
WREDENBAR
Een bericht of nieuwtje dat zich snel verspreidt.
Iets (bijvoor beeld een ruzie) alleen maar erger maken.
Verliefd zijn op iemand.
DOOPVLAGEN
ZANKEER
NEREIS
DROEKREMOLD
Kun jij de rebus oplossen? Het antwoord is een goede tip! w=h
+t
h=m
-d
h=n aa=oo,
m=k
m=der -sl, +k
-k
-sp
-ur
t=k l=n
COLOFON
©2016 De leerlijn Brandweer op School is ontwikkeld voor de Brandweer door Young Crowds. Niets uit de uitgaven behorende bij de leerlijn (print & digitaal) mag worden gereproduceerd zonder schriftelijke toestemming van de Brandweer. De inhoud is auteursrechtelijk beschermd. Medewerkers Brandweer Sander Cremers, Ton Ruijs, Petro van Bergen • Medewerkers Young Crowds Henriëtte van der Mark • Coördinatie en eindredactie Carolien Dircken en Claudia Lagermann • Redactie en fotografie Lisa van Bennekom • Onderwijskundig redacteur Françoise Giesen • Online specialisten Annemarie Dekker, Yvette van Diepen en Lennard Meijer • Corrector Mans Kuipers • Vormgeving Yvette van Diepen en Mariska Schotman • Art directors Marjolein Ruiter en Tom van Staveren • Illustraties Flos Vingerhoets • Fotografie Joost Hoving, Dreamstime • Traffic Sanne Buur en Liselotte Pelle • Met dank aan medewerkers van Brandweer Brabant-Zuidoost en Vereniging Vrijwillige Brandweer Maarssen.