Brave Festival 2013 by Brave Festival

SPIS TREŚCI / TABLE OF CONTENTS 3

UNESCO

35 Kraina wędrujących dusz / The Land of the Wandering Souls

RAFAŁ DUTKIEWICZ Prezydent Wrocławia / Mayor of Wrocław

36 Artyści ze spalonego teatru / The Burnt Theatre

GRZEGORZ BRAL Dyrektor Artystyczny / Artistic director

36 Ludzie z Angkor / The People of Angkor

DARIUSZ KOSIŃSKI Konteksty: Szczelina / Contexts: Slit

DAN MACDOUGAL Konteksty: Zimbabwe: niewolnicza praca dzieci w toksycznych kopalniach złota / Contexts: Zimbabwean child miners slave for gold in mud and poison

37 S21 – Maszyna śmierci Czerwonych Khmerów / S21 – The Khmer Rouge Killing Machine

ROKPA INTERNATIONAL

ARTYŚCI POPRZEDNICH EDYCJI O BRAVE FESTIVAL / ARTISTS OF PREVIOUS EDITIONS ABOUT BRAVE FESTIVAL

38 Koyaanisqatsi / Powaqqatsi / Naqoyqatsi / Baraka / Samsara

BRAVE FESTIVAL 2013 PROGRAM GŁÓWNY / MAIN PROGRAMME

CHEONG-BAE Jedność tradycji zaklęta w rytmie. W kręgu koreańskich rytuałów i ceremonii / Oneness of the tradition enchanted into rhythm. In the circle of Korean rituals and ceremonies

ADDAL Woal jako symbol sprzeciwu. Marokański taniec kobiet z Doliny Ameln / Veil as a symbol of resistance. Moroccan dance of women of the Ameln Valley

NGQOKO GROUP Harmonia dźwięków ziemi. Chór kobiet plemienia Xhosa z południowej Afryki / Harmony of sounds of earth. Women’s choir of the Xhosa people from south Africa

KRÓLEWSCY BĘBNIARZE Z BURUNDI / THE ROYAL DRUMMERS OF BURUNDI Wibrująca siła świętych dźwięków karyenda / Vibrating power of the sacred sounds of karyenda

BOTA Rytm tanzańskiego ngoma. Mądrość pokoleń wyrażona w tańcu / Rhythm of the Tanzanian ngoma. The wisdom of generations expressed in dance

RUPINDER W poszukiwaniu źródeł kultury Sikhów. Muzyka dumnych synów indyjskiego Pendżabu / In search of the roots of the Sikh culture. Music of the proud sons of the Indian Punjab

MOHINI DEVI Taniec węży plemienia Kalbelia z Radżastanu. Lista Światowego Niematerialnego Dziedzictwa Ludzkości UNESCO / Snake dance of the Kalbelias of Rajasthan. UNESCO List of the Intangible Cultural Heritage of Humanity

28 BACHU KHAN Pieśni pustyni Thar. Poetyckie improwizacje ludu Langa / Songs of the Thar desert. Poectic improvisations of the Langa peoples 29 HOURIA AÏCHI & L’HIJÂZ’CAR Mityczni Jeźdźcy z Aurès. Ocalone pieśni Berberów / Mythical Cavaliers de l’Aurès. Preserved songs of the Berber people 30 TEATR PIEŚŃ KOZŁA / SONG OF THE GOAT THEATRE Pieśni Leara / Songs of Lear 32

BRAVE MEETINGS

8. PRZEGLĄD FILMOWY BRAVE / 8TH BRAVE FESTIVAL FILM PROGRAM

34 WSTĘP / INTRODUCTION 35 BRAVE FOCUS: RETROSPEKTYWA FILMÓW RITHY PANH / A RETROSPECTIVE OF FILMS BY RITHY PANH

37 Nie da sie zawinąć żaru w papier / Paper Cannot Wrap Ember BRAVE CONTEXTS

40 Życie daleko stąd / A Life Long Way Away 40 Księga tundry / The Book of Tundra 41 Słuchając płaczu Boga / I Heard God Crying

BRAVE PEOPLE DOC

41 Tablice / Blackboards 42 Ostre światło. Gdy duchowość łączy się z działaniem / Fierce Light: When Spirit Meets Action 42 Angielski chirurg / The English Surgeon 43 Opowieść Griota / A Griot’s Story 43 Nazywam się Jagdish Bhatt / My Name is Jagdish Bhatt

POKAZ SPECJALNY / SPECIAL SCREENING

44 Żywi Bogowie / Living Gods

BRAVE KIDS

48 WSTĘP / INTRODUCTION 49 Czechy / Czech Republic – Banana Kids 49 Chiny / China – Hong Kong Youth Drama Ambassador Scheme 50 Polska / Poland – Wrocławskie Gimnastyczki 50 Uganda – Breakdance Projekt Uganda 51

Polska / Poland – Hope4Street

Gruzja / Georgia – Little Georgian Stars

52 Kirgistan / Kyrgyzstan – Caravan of Talents 52 Rumunia / Romania – ACT4ART 53 Laos – The Butterfly Children’s Center 53 Gruzja / Georgia – Pesvebi 54 Czechy / Czech Republic – MiniMerci 55 Indie / India – Kathputli Colony 55 Zimbabwe – Chiedza Child Care 56 Izrael / Israel – Ukuleles For Peace 56 Brazylia / Brazil – Casa de Caminho 57 Izrael / Israel – Rabah Markus Dance Studio 57 Iran – Donya Children Research Institute 58 PROJEKT BRAVE KIDS / BRAVE KIDS PROJECT 62 CENTRUM FESTIWALOWE / FESTIVAL CENTER 62 KLUB FESTIWALOWY / FESTIVAL CLUB 63 PODZIĘKOWANIA / ACKNOWLEDGEMENTS 63 ZESPÓŁ / TEAM 64 MAPA MIEJSC KONCERTOWYCH / MAP OF FESTIVAL VENUES

UNESCO

Under the patronage of

UNESCO United Nations Educational, Scientiﬁc and Cultural Organization

Pod patronatem

UNESCO

introduction

Organizacja Narodów Zjednoczonych dla Wychowania, Nauki i Kultury

Muzyka to uniwersalna forma ekspresji artystycznej, uznawana przez wszystkie narody. Organizacja wspiera inicjatywy, które sprzyjają dialogowi międzykulturowemu i wzajemnemu zrozumieniu poprzez takie środki wyrazu, jak sztuka i kreatywność. Dlatego właśnie UNESCO w 2013 roku z radością po raz kolejny popiera Brave Festival. Uznając, że przesłanie festiwalu jest zgodne z celem organizacji, a mianowicie promowaniem dialogu międzykulturowego, mam przyjemność ponownie przyznać patronat UNESCO 9. edycji Brave Festival.

Music is an universal form of artistic expression that is shared by all peoples. The Organization supports initiatives that use art and creativity as media for expression, to encourage intercultural dialogue and mutual understanding. Therefore, UNESCO is pleased to be associated once again with the 2013 edition of Brave Festival. Recognizing the festival to be consistent with the Organization’s objective of promoting intercultural dialogue, it is my pleasure again to grant UNESCO’s patronage to 9th edition of Brave Festival.

Z najlepszymi życzeniami powodzenia dla Brave Festival,

With my best wishes for the success of the Brave Festival I remain,

Z poważaniem,

Yours sincerely

Irina Bokova Dyrektor Generalny UNESCO

Irina Bokova Director General of UNESCO

RAFAŁ DUTKIEWICZ Prezydent Wrocławia

wstęp

Mayor of Wrocław

Szanowni Państwo!

Ladies and Gentlemen!

Goście z daleka, gospodarze z Wrocławia, artyści i widzowie!

Visitors from afar, Wroclaw hosts, artists and audience!

Z wielką radością witam Państwa na najbardziej wyjątkowym i tajemniczym wydarzeniu we Wrocławiu. Brave Festival: Przeciwko Wypędzeniom z Kultury odbywa się już po raz dziewiąty. Jestem dumny, że to właśnie we Wrocławiu – mieście, które w 2016 roku będzie Europejską Stolicą Kultury – powstał festiwal – przez jednego ze swych twórców nazywany „antyfestiwalem”, ponieważ ma służyć nie konsumpcji, lecz doświadczaniu – którego sednem i sensem jest właśnie opowieść o różnych kulturach. Po edycjach poświęconych wtajemniczeniom kobiet, pieśniom, maskom i modlitwom dalekich nacji w tym roku wsłuchamy się w „zaginiony rytm”.

It is with great joy that I welcome you to this most unique and mysterious event in Wroclaw. Brave Festival: Against Cultural Exile is being held here for the ninth time. I am proud that the festival is taking place in Wroclaw – the city that in 2016 will be the European Capital of Culture. It has been referred to as an anti-festival because it serves not the experience of consumption; its essence and meaning are formed by the stories of different cultures. So far we have seen editions of the festival devoted to initiating women, hymns, masks and prayers from distant nations. This year we shall listen to the ‘lost rhythm’.

Rytm kojarzy mi się wielorako: przede wszystkim z muzyką, z biciem serca, z życiem miasta, które się rozrasta, zmienia, przechodzi różne cykle – ale także z tempem życia. Wszystko wokół nas dzieje się niezwykle szybko. Świat zmienia się w zawrotnym tempie i nie mamy czasu, by zwolnić. Pędzimy przed siebie, chodzimy do pracy, stawiamy przed sobą kolejne cele i walczymy o nie, ale jednocześnie tracimy szansę na refleksję, zadumę i wsłuchanie się w swoje życie. Brave Festival jest okazją, żeby się zatrzymać i wejrzeć w siebie – ale nie tylko: to także szansa, żeby poznać inne zaginione lub ginące rytmy. Przekonamy się, że rytm życia to nie tylko wschody i zachody słońca, praca, mijające tygodnie i powzięte cele. Rytm mają także najprostsze słowa i najważniejsze emocje. Grzegorz Bral zaprosił artystów z dalekich krajów, którzy pokażą nam, jaki rytm ma miłość, szacunek, zadowolenie, jak brzmi rewolucja, a jak tańczy się namiętność. Serdecznie zapraszam Państwa do zatrzymania się i wsłuchania w swój własny rytm oraz do poznania rytmu innych ludzi i innych kultur. Może to spotkanie pozwoli nam nabrać dystansu oraz spojrzeć na siebie i otoczenie przez pryzmat odległych kultur i różnych światów.

Rhythm, for me, is associated with many things: first and foremost music; a beating heart; life in a city that grows, changes, goes through different cycles; but also the pace of life. Everything around us happens incredibly fast. The world is changing at a dizzying pace and we do not have time to stand still. We hurtle forwards, go to work, put the next target in front of us and fight to achieve it, but at the same time we are losing opportunities for reflection, reverie and listening to our own lives. Brave Festival, which Grzegorz Bral called an ‘anti-festival’, is an opportunity to stop and listen to each other. But it is also an opportunity to get to know other lost or endangered rhythms. We will see that the rhythm of life is not only that of sunrises and sunsets, work, the passing of weeks and conceived goals. Rhythm is also the simplest of words and the most important emotions. Grzegorz Bral has invited artists from distant lands, who will show us the rhythm of love, respect and satisfaction; how to dance to the rhythm of revolution and passion. We invite you to stop and listen to your own rhythm and get to know those of other people and other cultures. Perhaps this meeting will give us the distance to look at ourselves and our environment from the perspective of remote cultures and different worlds.

Rafał Dutkiewicz Prezydent Wrocławia

Rafał Dutkiewicz Mayor of Wroclaw

Brave Festival 2013

GRZEGORZ BRAL Dyrektor Artystyczny introduction

Artistic director

Zacznijmy od tego, że istnieje w Afryce plemię, które rozróżnia ponad czterdzieści rytmów – ale nie „greckich stóp”, tylko rytmów „uczuć”. Szacunek ma swój własny rytm. Uznanie, postęp, pokój czy miłość – wszystkie można rytmicznie rozróżniać. Każda silna emocja może zostać wyrażona rytmem; namiętność kochanków tańczy się inaczej niż rewolucyjny bunt. Grupa z Korei, zakorzeniona w tradycji „kut”, podróżuje rytmami w stronę podziemia przodków. Płodność, pomyślność, zadowolenie ludy berberyjskie przywołują odmiennymi rytmami. Mogę mnożyć przykłady rytmicznej magii. Dlaczego zdecydowałem się na opowieść o rytmie? Bo jest on jak wędzidło dla nieokiełznanego konia. Koń to siła, witalność, swoboda i energia. Emocje i energia są jak żywioł. Rytmem można żywioł nie tylko okiełznać, ale też nakierować na wybrany tor. Rytmem leczono różne choroby. Rytmem budzono siłę i determinację wojowników. Rytmem też opłakiwano zmarłych. Nasza wewnętrzna rzeczywistość jest pełna nieskończenie różnych energii. Joseph Campbell, antropolog, powiedział kiedyś tak: „Jeśli twórca trafi we właściwy rytm, we właściwą wibrację, to mamy wówczas do czynienia z Epifanią, z »przeświecaniem« boskości przez dzieło sztuki”. Nie wiem, czy to akurat „boskość” przenika przez dzieło, ale wiem, że nasza zdolność komunikowania się ze światem wewnętrznym jest o wiele większa, gdy potrafimy wsłuchać się w różne rytmy. „Zaginiony rytm” odnosi się do nas, Europejczyków. Jesteśmy zalani informacją nasyconą tętnem wulgarnym, agresywnym, poszarpanym i pełnym przemocy. Zapraszam więc Państwa do wsłuchania się w rytmy, których treścią jest szacunek, odwaga, godność, trwałość i wiele innych pozytywnych doświadczeń. „Brave” jest antyfestiwalem. Co to znaczy? To znaczy, że służy do tego, aby rzeczy doświadczyć, a nie z pozorną przyjemnością skonsumować. Czasem pytają mnie Państwo, dlaczego nie tłumaczymy o czym nasi goście tańczą lub śpiewają. No, ale czemu mielibyśmy to tłumaczyć? Czy internetowa łatwość otrzymywania informacji jest naszym jedynym myślowym modelem? Mam nadzieję, że nie. W tym roku „korytarze”, którymi poruszamy się po kulturowym człowieczeństwie, to rytmy. Wszystkie narody mają sobie przynależne rytmy. Zrozumieć jeden z nich, to jakby zrozumieć swoje pochodzenie i źródła. Zapraszam!

Let us begin by pointing out that there is a tribe in Africa which distinguishes between more than 40 types of rhythm. Not the ‘Greek metrical feet’ though, but the rhythms of ‘feelings’. Respect has its own rhythm. Recognition, development, peace or love can all be distinguished through rhythm. Every strong emotion can be expressed or has been expressed through rhythm. The passion of lovers is danced in a different way than a revolutionary rebellion. A group in Korea – followers of the ‘Kut’ tradition – travel through the underground rhythms to their ancestors’. The Berber people evoke fertility, prosperity and contentment through different rhythms. I can multiply examples of rhythmical magic. Why have I decided to talk about rhythm? Rhythm acts like a ‘bit’ for a wild horse. The horse has strength, vitality and energy. Emotions and energy are like one of the elements. Not only does rhythm allow us to tame the elements, it also directs it accordingly. Rhythm was in fact used to cure various diseases. Rhythm was used to stimulate the strength and determination of warriors. Rhythm was also used to mourn the dead. Our inner reality is full of endlessly different energies. Joseph Campbell, an anthropologist, once said: ‘If a creator catches the right rhythm, the right vibration, this is when we encounter the Epiphany, a ‘shining’ of divinity through a work of art’. I don’t know whether it is indeed ‘divinity’ that shines through a work of art, but what I do know is that our ability to communicate with the inner world is much greater once we are able to tune in to different rhythms. The ‘lost rhythm’ refers to us, Europeans. We are flooded with information filled with vulgar, aggressive, torn and violent rhythms. I therefore invite you to tune in to rhythms, the substance of which are respect, courage, dignity, endurance and many other positive experiences. ‘Brave’ is an anti-festival. What does this mean? It means that its purpose is to experience things, and not to consume them with apparent pleasure. Sometimes you may ask why we do not translate what our guests dance or sing about. Still, why should we translate it? Is the ease of internet searching for information the only basis for our model of thinking? I certainly hope not. This year, ‘the passages’ through which we move in the field of cultural humanity are rhythms. Every nation has rhythms that belong to it. To understand rhythm is to understand your own

Brave Festival 2013

Wstęp: Konteksty

DARIUSZ KOSIŃSKI

Szczelina / Slit Młody uciekinier z Zimbabwe pracuje w prymitywnych kopalniach złota w Mozambiku, gdzie czołga się przez wąskie, grożące zawaleniem korytarze. Wydobywa rudę, którą następnie rozbija na proszek, a ten płucze w roztworze rtęci, by połączyć drobiny złota. Śpi na ziemi, je szczury, żuki i trawę. Jest zatruty rtęcią, która wżera się też w jego skórę. To właśnie jego twarz jest symbolem tegorocznego Brave Festival.

A young refugee from Zimbabwe working in a primitive gold mine in Mozambique, where he crawls through narrow corridors imminent to collapse. The mined ore, which is then broken down into powder, is washed in a solution of mercury to bind gold particles. The man sleeps on the ground and eats rats, beetles and grass. He also has mercury poisoning which eats into his skin. It is his face that is the face of this year’s Brave Festival.

Przedstawiające ją zdjęcie znajdzie się na drukach festiwalowych, afiszach, materiałach prasowych i gadżetach. Będzie z billboardów patrzeć na świat, którego mężczyzna z plakatu nigdy nie pozna, o którym nie ma i nie będzie mieć pojęcia. Jego twarz została przez fotografa zamieniona w estetyczny obiekt. Kompozycja, oświetlenie, gra kolorów – wszystko to sprawia, że historia jednego z wielu ludzi, pracujących niewolniczo i ginących przedwcześnie w zamian za złudną nadzieję choć odrobinę lepszego życia, zamienia się w przedmiot zdobiący ulice, bezpieczny, oswojony. Patrzymy na niego i nasz wzrok pozbawia człowieka, który co dzień traci wszystko, nawet prawa do własnej twarzy.

The image will appear on festival prints, posters, press materials and merchandise. The man on the poster will gaze from festival billboards at the world which he will never get to know. It is the world about which he does not, and will not, have even the slightest cue. The photographer changed his face into an aesthetic object. The composition, the lighting, the play of colours – all this makes for the story of one of the many enslaved people dying prematurely in exchange for a little false hope of a better life; he becomes the subject of street decoration – safe and familiar. We look at him and by doing so we deprive this human being, who loses everything he possesses every day, of the right to his own face.

Znając historię tego mężczyzny zamienionego w znak festiwalu, w pierwszym odruchu ma się ochotę powiedzieć: nie, nie przykładajmy ręki do jego krzywdy, zostawmy go w spokoju. Nie jest w porządku, że wykorzystujemy jego wizerunek, używamy jego biedy, cierpienia i choroby, by zwrócić uwagę na wydarzenie kulturalne, jeden z eventów ambitnego miasta. Ale ten odruch jest, niestety, przejawem nie niewinności, lecz nieświadomości. Już przyłożyliśmy rękę do jego krzywdy i przykładamy ją codziennie. Czy jesteś pewna, że łańcuszek, który nosisz na szyi, nie jest zrobiony ze złota z Mozambiku? Czy Twoje i moje życie bez wojen, głodu, nie jest kupione za cierpienie tego mężczyzny i tysięcy innych ludzi na całym świecie? Czy nasze uprzywilejowanie, którego zwłaszcza tu, w Polsce nie chcemy uznać, nie jest zbudowane na ich straszliwym losie?

Knowing the story of the men with his image turned into the symbol of the festival, our initial reaction may be to say: no, we shouldn’t use this picture of suffering – leave him alone. It is not right to use his image, his poverty, suffering and disease to draw attention to a cultural festival, one of the many events organised by an ambitious city. But this reaction is not, sadly, a symptom of innocence, but of unconsciousness. We have already contributed to his suffering and we continue doing so every day. How do you know that the chain that you wear around your neck is not made of gold from Mozambique? Is my and your life free of war and famine not bought at the cost of the suffering of this man and thousands of other people around the world? Is our privileged life, which we do not want to reflect upon, especially here in Poland, not built on their terrible fate?

Historię chłopaka z Mozambiku i jego towarzyszy przedstawił w reportażu dla „Guardiana” Dan McDougal. To tylko jedna z wielu podobnych, przerażających opowieści, które docierają na Zachód. Docierają, ale na ogół nie trafiają na pierwsze strony gazet, na czołówki dzienników czy portali internetowych. Wypierają je stamtąd informacje o naszym świecie, naszych wielkich problemach: partyjnych kontredansach, aferach finansowych, z których każda zapominana jest łatwiej niż poprzednia, nie dość szerokich autostradach. Poczytniejsze są plotki o rozpadzie małżeństwa dwojga celebrytów, o romansie niegdyś wybitnego aktora z niegdyś popularną gwiazdką telewizji, o tym, gdzie

The story of the young man in Mozambique and his companions was reported by Dan McDougal for ‘The Guardian’. This is just one of the many similarly horrific stories that reach the West. They reach us, but generally do not make the headlines of the leading newspapers or online portals. They are replaced with other news items about our world’s big problems: political scandals, financial frauds, motorways needing wideninig etc., each of which is more easily forgotten than the previous one. These stories are far less often read than rumours of the marriage break-up of two celebrities, the affair of a once prominent actor and once popular star television, or news about the holiday destination for

Brave Festival 2013

Introduction: Contexts spędził wakacje najbardziej znany biust w kraju. Ważniejsze są uczone debaty o kryzysie, upadku naszej cywilizacji, braku troski o kulturę.

the owner of the country’s most popular pair of breasts. They are displaced by scholarly debates about crisis, the collapse of civillization or our lack of concern for culture.

Historia zatruwanych rtęcią poszukiwaczy złota z Mozambiku jest jedną z tych, które biorą nasz świat w nawias, kwestionują nas i nasze przekonania. Słysząc ją i jej podobne, stajemy bezradni, bo nie wiemy, co z nią zrobić. Jak możemy temu chłopcu pomóc? Jaki możemy mieć wpływ na los jego i tysięcy podobnych? Nie znamy odpowiedzi na te pytania, więc za chwilę, z niejasnym poczuciem winy, zapominamy o nich i zajmujemy się swoimi sprawami. Ta bezradność, ten brak odpowiedzi to symptom iluzji, w jakiej tkwimy, żyjąc w bezpiecznej i dostatniej przestrzeni, w której rozgrywamy nasze tragikomiczne widowiska. Gdyby miały one jakiś związek z rzeczywistością niewolnictwa, biedy, cierpienia i niezasłużonej śmierci, wiedzielibyśmy, co robić. Gdyby nasza cywilizacja zbudowała coś więcej niż pełen blichtru spektakl, oddzielony od reszty świata prosceniową ramą, strzeżoną przez antyterrorystyczne oddziały, potrafilibyśmy odpowiedzieć na pytanie, co robimy, by inni ludzie nie żywili się szczurami i trawą.

The history of gold miners from Mozambique poisoned with mercury is one of those that puts our world on hold; it challenges us and our convictions. When hearing it or other similar stories, we feel helpless because we do not know what we can do. How can we help this man? How can we have an impact on his fate and thousands similar to him? We do not know the answers to these questions, so after a while, and with a vague sense of guilt, we forget about them and deal with our own affairs. This helplessness, this lack of responsibility is a symptom of the illusion in which we are stuck living in a safe and prosperous environment in which we play out a tragic-comic performance. If this illusion had something to do with the reality of slavery, poverty, suffering and undeserved death, we would know what to do. If our civilization had built more than a glamorous spectacle separated from the rest of the world in a framework guarded by anti-terrorist troops, we would be able to answer the question of what to do so that other people would not live on a diet of rats and grass.

Brave Festival jest częścią tego spektaklu, przed którym – jak świetnie wiadomo co najmniej od czasów Guy Deborda – uciec można tylko w ciemność i ciszę. By móc go zmieniać, by móc go choć na chwilę zakłócić, trzeba (jak francuscy sytuacjoniści i pionierzy punka) przejąć jego strategię i przegiąć ją na własną stronę. Brave od lat jest krytykowany za to, że artystów działających w zupełnie innym kontekście kulturowym prezentuje w standardowych formułach zachodniego przemysłu kulturowego, w które wpisuje się gładko i bezboleśnie. Jest podejrzewany, że zamienia kulturowy autentyk w egzotyczne symulakrum, a złożoną, wielowymiarową, pełną trudów egzystencję sprowadza do estetycznych przedmiotów, wystawianych ku uciesze wielkomiejskiej publiczności, do poziomu turystycznych atrakcji i wstępu do smacznej kolacji. Nie mam zamiaru ukrywać, że obserwując Brave Festival od lat i od lat w nim uczestnicząc, sam miałem i mam tego typu wątpliwości. Ale gdy patrzę na jego tegoroczną twarz, myślę, że ten niepokój, który we mnie budzi nie ona, lecz moje na nią patrzenie, jest wart więcej niż ochrona autentyków w odległych rezerwatach. I mam nadzieję, że sprzeczności, które rozsadzają tę fotografię i mnie na nią patrzącego, sprzeczności, które budują linię napięć wewnątrz i wokół Brave Festival, choć na chwilę rozszczelnią czwartą ścianę, chroniącą nasz pudełkowy teatrzyk.

Brave Festival is part of this spectacle, from which – as it is well known at least since the days of Guy Debord – you can only escape into darkness and silence. To be able to change it or disrupt it at least for a while (just as French situationists or Punk pioneers did) you need to take its strategy over and adjust it. Brave has long been criticized for presenting artists, who usually perform in a totally different cultural context, in standardized formulas typical for the Western cultural industry into which it easily and nicely fits itself. It is suspected of changing cultural authenticity into exotic simulacrum and reducing a complex and multidimensional existence full of hardships into aesthetic objects on display for the delight of the urban audience or a tourist attraction which serves the puprose of an appetizer before a good meal. I do not intend to hide the fact I myself, having been observing and attending the festival for many years now, have long had and still have similar reservations and doubts. But when I look at the festival’s face this year, I think that the anxiety that is stirred inside me not by the image itself but rather by the mere act of looking at it, is worth much more than the preservation of the originals somewhere in the remote reserves. And I hope that the contradictions that exude from this photo and overwhelm me when I am looking at it, those contradictions which build up the tensions in and around Brave Festival will, at least for a while, penetrate and open the slits in the fourth wall that protects our little box-like theatre. Brave Festival 2013

Wstęp: Konteksty

ZIMBABWE: NIEWOLNICZA PRACA DZIECI W TOKSYCZNYCH KOPALNIACH ZŁOTA ZIMBABWEAN CHILD MINERS SLAVE FOR GOLD IN MUD AND POISON

Owinięci są w szmaty, jedzą szczury – młodzi uchodźcy są na czarnym rynku siłą roboczą napędzającą gorączkę złota w górach Chimanimani w Mozambiku.

Wrapped in rags and eating rats, young refugees are the labour force in a black-market gold rush in Mozambique’s Chimanimani mountains

Dan McDougall, Opublikowano: 12 września 2010, Sunday Times

Dan McDougall, Published: 12 September 2010, Sunday Times

Trzynastoletni chłopiec o imieniu Banga maleńką strużką wlewa toksyczną rtęć do plastikowej miski, żeby potem gołymi rękami mieszać tę ciecz z zakrzepłym błotem; szepcze przy tym modlitwy, aby pojawiła się choć drobna cząstka złota. Nawet jeśli w jego pomarszczonych, przebarwionych dłoniach rtęć wygląda niegroźnie, to według Światowej Organizacji Zdrowia substancja ta atakuje nerwy i może powodować szereg problemów neurologicznych. Za Bangą ustawił się długi rząd dzieci z Zimbabwe, które muszą hamować odruchy wymiotne, kiedy sięgają do cuchnącego, skażonego ściekami rowu aluwialnego w poszukiwaniu rud zawierających mikroskopijne ślady złota. To dzieci z pierwszej zmiany. Zawinięte w szmaty i koce z dziurami wyżartymi przez mole, wychyliły się spod lichych, czarnych plandek o 3 nad ranem, drżąc w świetle lampy naftowej. Te dzieci, niektóre zaledwie ośmioletnie, są częścią czarnego rynku gorączki złota w Mozambiku. Posilają się minimalnymi ilościami jedzenia i wody, a potem, wycieńczone, brnąc w błocie, dźwigają rudy tam i z powrotem, jak mrówki. Niektóre z nich spoglądają czasem na Zachód, w stronę granicy z Zimbabwe, w stronę domu, być może w kierunku bliskich, których tam pozostawiły. Ale tam ich życie byłoby jeszcze trudniejsze – tutaj przynajmniej nie ma złowrogich żołnierzy, którzy stoją nad nimi z karabinami. Wiele z tych dzieci to sieroty, które po pokonaniu gór Chimanimani, oddzielających ich kraj od ogromnych pól diamentowych Marange w Mozambiku, dołączyły do rzeszy prześladowanych uchodźców z Zimbabwe, stając się kolejnymi poszukiwaczami skarbów na nowej ziemi. Czeka je tu nie tylko mozolna, żmudna praca po wiele godzin dziennie, ale także toksyczna, zabójcza rtęć. Nie bacząc jednak na zagrożenia, całe rodziny uciekają przed przemocą i zniewoleniem w Marange, w którym w ostatnich latach kontrolę przejęło wojsko – ta sytuacja sprawia, że Zimbabwe coraz bardziej ubożeje. Według uchodźców, w Marange armia co dwa, trzy miesiące przemieszcza jednostki na polach diamentowych, tak, aby każdy z żołnierzy nie musiał poprzestawać na skromnym żołdzie. Gwejas, jak nazywani są robotnicy w Shona, zmuszani są do pracy za żołnierzy. „W Marange byliśmy wyłącznie niewolnikami gweja” – wspomina mężczyzna imieniem Bokhozi, po czym zanurza ręce w błocie. „W rodzinach każdego z nas są ludzie, których torturowano, a wielu naszych krewnych zabito. Dlatego przybyliśmy tutaj, żeby zacząć nowe życie. Lepiej walczyć o przetrwanie w błocie niż pracować w tych samych warunkach, lecz pod nadzorem żołnierzy z bagnetami”.

Pouring a thimble-sized trickle of toxic mercury into a plastic bowl, a 13-year-old boy named Banga uses his bare hands to mix the darting liquid with congealed mud and whispers a prayer that sliversof gold will appear. In his flaking, discoloured, palms, the mercury looks harmless, but according to the World Health Organisation it attacks the nerves and can cause a range of neurological problems. Behind Banga, a long row of Zimbabwean children stand waist-deep in misery, retching as they reach into a foul alluvial pit, tainted by sewage, in search of ore containing minuscule traces of gold. These children are the early shift. Wrapped in rags and moth-eaten blankets, they have risen from beneath flimsy black tarpaulins at 3am, shivering in the kerosene lamplight. Thrust into action with little food or water, carrying their ore back and forth like ants, the children, some as young as eight, are part of Mozambique’s black-market gold rush. As they plough wearily through the mud, some of the boys look west across the border to Zimbabwe; towards home, perhaps towards loved ones they have left behind. But there, the life of a young miner is even harder. Here, at least, there are no soldiers standing menacingly over them with assault rifles. The children, many of them orphans, have joined an army of persecuted Zimbabweans who have crossed the Chimanimani mountain range that separates their country’s vast Marange diamond fields from Mozambique, to join the hunt for treasure in a new land. They face not only the drudgery of long, exhausting days, but danger from the toxic mercury. Entire families have neverthelessfled violence and virtual enslavement in Marange, which has come under military control in recent years, ensuring that little of the wealth generated reaches Zimbabwe’s treasury. In Marange, according to the refugees, the army rotates units in the diamond fields on a two or three-month cycle to give everyone a crack at supplementing their meagre military wages. The gwejas, as the miners are known in Shona, are forced to work on the soldiers’ behalf. ‘We were gweja slaves in Marange, nothing more’ – says a man named Bokhozi, before plunging his forearms into the Mozambique mud. ‘All of us have family memberswho have been tortured or killed. That is why so many of us have come here, to this life. Scraping for survival in the dirt is better than being stabbed with bayonets to do the same job’. The impact of economic problems in the West is keenly felt among the miners. The price of gold has jumped 18% this year to a record high of £867 a troy ounce as investorsseek protection from the uncertainties of fluctuations in currency and

Brave Festival 2013

Introduction: Contexts fot. Robin Hammond

Robotnicy w kopalniach dotkliwie odczuwają problemy gospodarcze na Zachodzie. Cena złota skoczyła w tym roku o 18% do rekordowego poziomu £867 za uncję, ponieważ inwestorzy starają się chronić przed wahaniami walutowymi i niepewną sytuacją na giełdzie. W efekcie na zielonych wzgórzach, otaczających prowincjonalne miasteczko Manica w Mozambiku, pojawiło się mnóstwo nędznych osad zbudowanych z plastikowych plandek, metalu i gnijącego bambusa. Mimo wszystko dla zdesperowanych uciekinierów z Zimbabwe to miejsce stanowi złudną nadzieję na godziwy zarobek. Niestety, jak diamenty po drugiej stronie granicy, tak odkryte tutaj złoto dla wielu ludzi nie przyniosło nic prócz nędzy. „Zeszliśmy już w tym miesiącu prawie 10 metrów i nic nie możemy znaleźć. W ubiegłym tygodniu wykop zawalił się na trzech mężczyzn. Zginęli, zanim zostali odkopani” – opowiada dwunastoletni Chenzira. Chłopiec, który mierzy zaledwie 120 centymetrów wzrostu, śpi na ziemi obok miejsca, w którym codziennie kopie. Jego pożywienie składa się w dużej mierze z tego, co razem z kolegamigórnikami znajdzie wokół siebie: są to korzenie, trawa oraz szczury i myszy polne, które pieką na rożnie. Czasami Chenzira je też owady, np. smażone chrząszcze i gąsienice mopane. Kiedy robotnikom się poszczęści, wspólnie kupują czerstwy chleb od handlowców w Manica. „Przyjechałem tu z moją rodziną – matką i braćmi” – opowiada Chenzira. „Ojca zabito w kopalni Chiadzwa [w Zimbabwe]. Moja mama wróciła i zostaliśmy tutaj”. Kiedy mówi, cały drży. Ma zapalenie płuc, a jego ciało pokryte jest kleistym kruszcem. Większość dnia chłopiec spędza w mętnej wodzie, wydobywając rudy złota. Liczba poszukiwaczy złota z Zimbabwe wzrosła do 20 tysięcy. Podobno rudy złota leżą 8 metrów pod powierzchnią ziemi – podczas naszej wizyty zeszliśmy na 25 metrów, gdzie ściany podtrzymują jedynie wątłe gałęzie. Zejście do wąskich dołów jest nie lada przeżyciem dla ludzi z Zachodu, ale dla gibkich mieszkańców Afryki nie stanowi większej trudności – gdyby jednak ziemia się osunęła, każdego niechybnie czekałaby śmierć przez uduszenie. Na dodatek śliska, czerwona ziemia zatyka usta i nos.

equity markets. As a consequence, the green hills surrounding the provincial Mozambican town of Manica have been covered in squalid settlements of plastic tarpaulins, corrugated metal and rotting bamboo. For desperate Zimbabweans, this place represents the hope, however slender, of striking it rich. Yet like the diamonds across the border, the gold discovered here has brought nothing but misery to many. ‘We have gone down to 30ft this month and we cannot find anything. Last week a pit collapsed on three men. They died before they were dug out’ – said Chenzira, a boy of 12. Barely 4ft tall, Chenzira sleeps on the ground next to where he digs. His diet consists largely of what he and his fellow miners can find around them. It includes roots, grass, thicket rats and field mice that they barbecue on spits. On some days, Chenzira eats insects, such as fried beetles, and mopane worms. If they have a good day, they club together to buy stale bread from traders in Manica. ‘I came here with my family — my mother and my brothers’ – Chenzira said. ‘My father was killed at the Chiadzwa mine [in Zimbabwe]. My mother went back and we stayed’. He shivers as he speaks, as if he has pneumonia. His body is covered in slimy ore. He spends most of each day in muddy water, pulling out gold ore. The number of fortune hunters from Zimbabwe has swelled to 20,000. The gold ore is said to lie 25ft below the surface, but during our visit we climbed into pits up to 80ft deep, where nothing more than brittle branches prevent the walls from caving in. Descending into the narrow pits is an unnerving experience for a westerner: they have been fashioned for lithe African bodies and there would be no escape from suffocation if the congealed earth collapsed. Slippery red earth clogs the mouth and nose. The agility and size of the children make them particularly useful workers in the shafts and galleries. But their primitive tools are heavy, straining their muscles. The process of extracting gold from

Brave Festival 2013

Wstęp: Konteksty

Zwinne, drobne dzieci są szczególnie przydatnymi pracownikami w szybach i sztolniach, jednak ciężkie, prymitywne narzędzia nadwerężają ich mięśnie. Historia wydobycia złota sięga epoki rzymskiej, a przybory tutejszych górników niewiele się od tego czasu zmieniły. Każdego ranka uchodźcy rozbijają rudy młotami, a następnie rozdrabniają je do uzyskania miału, który wprowadza się do zawiesiny wody i rtęci w celu wypłukania złota. Tymczasem dzieci poniżej 10. roku życia są najbardziej podatne na zatrucia rtęcią: uszkodzenia mózgu powodują u nich bóle głowy, utratę pamięci, drganie powiek i inne problemy neurologiczne. Wdychanie oparów rtęci niszczy płuca i powoduje kaszel. Długotrwała ekspozycja może uszkodzić nerki. Banga pracuje przy metalu szlachetnym, który oddziela złoto od błota, ale co z tego, skoro skóra chłopca się łuszczy. „Czasami mamy trudności z oddychaniem. Moje serce bije szybciej, kiedy biorę dzień wolny” – zwierza się. Przyznaje również, że stał się wrażliwy na silne światło, co może być objawem zatrucia rtęcią: „Niektórzy ze starszych chłopców parają się tym od lat i często odczuwają zawroty głowy, zupełnie jak gdyby byli odurzeni po wdychaniu kleju”. Program Środowiskowy Organizacji Narodów Zjednoczonych szacuje, że co roku na świecie 6 tysięcy ton rtęci uwalnia się do powietrza, ziemi, rzek, jezior i mórz. Wydobycie złota jest drugim co do wielkości źródłem zanieczyszczenia rtęcią zaraz po spalaniu paliw kopalnych, ale w Mozambiku liczba poszukiwaczy rośnie. Po 1970 roku, kiedy to skończył się tutaj okres rządów Portugalii, Mozambik pogrążył się w piętnastoletniej wojnie domowej, a przemysł wydobycia złota praktycznie zanikł. Jednak gdy ceny tego kruszcu wzrosły, wzgórza Manica ogarnął nastrój niecierpliwego oczekiwania. Niestety, wprowadzono tu system uniemożliwiający wzbogacenie się emigrantów z Zimbabwe. Mozambijczycy, którzy jeszcze do niedawna parali się uprawą bananów, zaczęli na krótko dzierżawić poszukiwaczom złota swoje małe gospodarstwa – ale w zamian za dopuszczenie do kopania, robotnicy z Zimbabwe muszą im oddać do 70% kruszca, który uda im się odkryć. Coraz częściej wykopy aluwialne są kontrolowane przez mozambijską policję. Słyszy się nawet o obławach na obozy górników, dokonywanych przez straż przygraniczną: żołnierze biją wówczas mieszkańców i okradają ich z przychodów. Znalezione płatki złota poszukiwacze sprzedają handlarzom z Mozambiku za równowartość około 5 funtów za gram (156 funtów za uncję). W Manica z kolei handlarze dostają 8 funtów od kupców z Libanu i Izraela, którzy nielegalnie wywożą złoto do innych krajów. Ostatecznie kruszec przetwarzany jest w Szwajcarii, a kończy swoją podróż w Londynie, gdzie kosztuje nawet 26 funtów za gram. Kiedy chłód nocy staje się naprawdę nieprzyjemny, Banga kuli się pod swoją plandeką. Ale noc to nie tylko spadek temperatury – oznacza ona również roje komarów roznoszących malarię. „Cieszę się, że tu pracuję” – mówi Banga. „W Zimbabwe nie ma nadziei na przyszłość. Mówią mi, że kiedy będę starszy, zacznę zarabiać więcej pieniędzy i pewnego dnia będę bogaty dzięki swojej ciężkiej pracy”. Obok starszy brat Banga trzęsie się w malarycznej gorączce. Po czterech godzinach snu obaj chłopcy wrócą znów do pracy w wykopach.

Brave Festival 2013

ore dates back to Roman times. Each morning, the refugees bash the ore with hammers, then grind the smaller pieces into a powder. The powder is added to a slurry of water and mercury to draw particles of gold together. Children under 10 are most susceptible to mercury poisoning because their brains are still developing. They suffer from headaches, memory loss, twitching eyelids and other neurological problems. Inhaling mercury vapour damages the lungs and causes coughing. Long-termexposure can damage the kidneys. Banga, the 13-year-old, is trusted by his boss to handle the precious metal that draws gold out from the mud, but his skin is peeling. ‘We struggle to breathe some days. My heart beats faster when I take a day off’ – he said. He also claims to be sensitiveto extreme light, a possible sign of mercury poisoning. ‘Some of the older boys have been handling it for years and they often feel dizzy and unsteady, like they are high on glue’. The United Nations Environment Programme estimates that 6,000 tons of mercury are released worldwide each year into the air, land, rivers, lakes and seas. Gold mining is the second largest source of mercury pollution after burning fossil fuels, and in Mozambique the number of prospectors is rising. After winning independence from Portugal in the 1970s, Mozambique slid into a 15-year civil war, and gold production came to a virtual standstill. But as the price has rocketed, a mood of eager anticipation has enveloped the hills around Manica. Unfortunately for the Zimbabweans, a systemhas been put in place to ensure that they cannot make their fortune. Mozambicans who were growing bananas until recently sign over their smallholdings in short-termleases, but in return for being allowed to dig, the Zimbabweans must turn over up to 70% of any gold they unearth. Some of the alluvial sites are increasingly being controlled by Mozambican policemen. Border soldiers have been known to raid the miners’ camps, beating the inhabitants and stealing their share of the proceeds. The prospectors sell the gold flakes they find to Mozambican dealers for the equivalent of about £5 a gram (£156 a troy ounce). The dealers, in turn, collect £8 in Manica, from Lebanese and Israeli buyerswho illegally export the gold to other countries. It is eventually refined in Switzerland and ends up in the London market for up to £26 a gram. As Banga curls up under his tarpaulin, the cool night temperatures are welcome at first. But the night also brings swarms of malaria-carrying mosquitoes. ‘I feel happy that I am working’ – says Banga. ‘In Zimbabwe there is no hope for a future. I am told that I will make more money when I am older and that one day I will be rich if I work hard’. Alongside Banga, his older brother shudders with a malarial fever. After four hours’ sleep the pair will be back in the pits.

Wyjątkowość Brave Festival polega na promowaniu społecznego zaangażowania na rzecz słabszych i potrzebujących. Każdy widz, kupując bilet na wydarzenie festiwalowe, niesie realną pomoc osieroconym i ubogim dzieciom, ponieważ jak co roku cały przychód ze sprzedaży biletów jest przekazywany na rzecz programów edukacyjnych, prowadzonych przez międzynarodową organizację charytatywną ROKPA.

The uniqueness of the Brave Festival consists in promoting social actions to the benefit of those unprivileged and those in need. Each spectator, through purchasing a ticket for this festive event, brings real help to poor and orphaned children, as each year the entire income generated by ticket sales is passed on to support educational programmes conducted by the international charity organization, ROKPA.

Po ubiegłorocznej edycji festiwalu przekazaliśmy 76 452.98 złotych na edukację dzieci w Szkole Średniej w Luchu. Szkoła ta znajduje się we Wschodnim Tybecie (Chińska Republika Ludowa), w Prowincji Gansu. Ludność tego ubogiego regionu to głównie nomadzi, których z powodu ubóstwa i znacznych odległości nie stać na szkołę dla dzieci. Jednak jeśli najmłodsi otrzymają odpowiednie wykształcenie, mogą w przyszłości uzyskać zawód, co pozwoli im utrzymać siebie i wspomóc rodzinę.

After last year’s edition of the festival, we transferred 76 452.98 PLN for the education of children in a Secondary School in Luchu. The school is located in Eastern Tibet (People’s Republic of China), in Gansu province. The population of this impoverished region mainly consists of Nomads who, due to poverty and large distances, cannot afford a school for their children. Yet, through solid education, these children are able to gain a profession and, in future, maintain themselves, as well as support their families.

Dzięki ROKPIE do szkoły z internatem w Luchu uczęszcza 166 uczniów w wieku od 12 do 19 lat. 10 spośród podopiecznych ROKPY to sieroty, 36 straciło jednego z rodziców, wszystkie pochodzą z bardzo biednych rodzin. Dzięki pomocy ROKPY ukończyły również szkołę podstawową w Luchu. W 2012 roku 40 uczniów ROKPY zdało egzaminy na studia i dzięki wsparciu studiują. Tylko trójka spośród podopiecznych nie zdała egzaminów na studia. Cała szkoła liczy 2204 uczniów i jest wspierana przez ROKPĘ od 2000 roku. W 2012 roku szkoła w Luchu ponownie została uhonorowana za wieloletnią integrację jako najlepsza placówka w prowincji. W porównaniu z innymi uczniami dzieci ROKPY osiągają najwyższe wyniki. Zdaniem dyrektora szkoły uczniowie czerpią swoją wyjątkową siłę z trudnych warunków, w jakich dorastali, a ich niezwykła motywacja pochodzi ze świadomości, że wsparcie ROKPY jest dla nich unikalną szansą.

Thanks to ROKPA, 166 pupils aged 12-19 now attend the boarding school in Luchu. 10 of the children supported by ROKPA are orphans, 36 of them have lost one of their parents, and all of them come from very poor families. ROKPA’s support has also enabled them to complete primary school in Luchu. In 2012, 40 of ROKPA’s pupils passed university entrance examinations and, thanks to the support, they are currently studying. Only 3 of ROKPA supported individuals failed university entrance examinations. The entire school consists of 2204 pupils and has been supported by ROKPA since the year 2000. In 2012, the school in Luchu was once again honored as the best school in the province for multinational integration. In comparison to other pupils, it is ROKPA’s children who achieve the highest results. According to the school’s principal, their rare strength is the result of rough conditions they grew up in, and their exceptional motivation – of the awareness that ROKPA’s support is their unique chance.

Rokpa oznacza po tybetańsku “pomoc” lub “służyć”. Organizację charytatywną ROKPA założyli w Zurichu w 1980 roku dr Akong Tulku Rinpoche, lekarz i tybetański mistrz medytacji, i Lea Wyler – szwajcarska aktorka – oraz jej ojciec Veit Wyler, prawnik. Dziś współtworzy ją 20 oddziałów na całym świecie, również w Polsce. Rzesze wolontariuszy pracują na rzecz długofalowych programów pomocowych, adresowanych do najbardziej potrzebujących w najuboższych rejonach świata, głównie w tybetańskiej części Chin, Nepalu, Południowej Afryce i Zimbabwe. Organizacja nie ma charakteru politycznego ani religijnego, a zgodnie ze swym mottem niesie pomoc tam, gdzie jest ona potrzebna. W 2011 roku prowadziła 155 projektów pomocowych, wykorzystując do ich realizacji 2 283 306 FCH. W 2004 r. ROKPA otrzymała szwajcarski znak jakości ZEWO, poświadczający jej wysoką wiarygodność i zachowanie najwyższych standardów w dysponowaniu środkami darczyńców. Pomoc ROKPY jest zawsze zintegrowana ze środowiskiem kulturowym danej społeczności, w uznaniu dla miejscowej wiedzy, umiejętności, rzemiosła, tradycyjnej medycyny i religii, co zapewnia akceptację i przetrwanie współfinansowanych działań. rokpapolska@rokpa.org www.rokpa.org

ROKPA International

ROKPA INTERNATIONAL

Rokpa is the Tibetan word for ‘help’ or ‘serve’. ROKPA is a relief organization founded in Zurich in 1980 by dr Akong Tulku Rinpoche (a physician and Tibetan meditation master), Lea Wyler (a Swiss actress), and her father Veit Wyler (a lawyer). Today it has 20 associated offices all over the world, Poland included. Hundreds of volunteers work to the benefit of longterm support programmes addressed to those most in need in the poorest regions of the world, mainly in the Tibetan part of China, Nepal, South Africa and Zimbabwe. The organization is neither political nor religious in character and, in accordance with its motto, brings help wherever it is needed. In 2011, it carried out 155 support projects allocating funds from donors totaling 2 283 306 Swiss Francs. In 2004, ROKPA received the Swiss ZEWO seal of approval to certify its high credibility and maintenance of the standards in the process of managing the funds entrusted to it by donors. ROKPA’s support is always integrated to the cultural environment of a given community, with consideration for local knowledge, skills, trade and traditional medicine and religion, which assures its acceptance and survival of all co-financed initiatives. rokpapolska@rokpa.org www.rokpa.org

Brave Festival 2013

fot. Sławomir Przerwa

Artyści poprzednich edycji o Brave Festival

Artyści poprzednich edycji o Brave Festival / Artists of previous editions about Brave Festival

Bi Kidude

Udział w Brave Festival był niezapomnianym przeżyciem. Miała to być ostatnia trasa międzynarodowa Bi Kidude i możliwość uczestnictwa z nią w Brave Festival był dla mnie błogosławieństwem. Bi Kidude spotkała się z bardzo ciepłym przyjęciem. Tak niezwykły szacunek dla artysty nie zdarza się często – festiwal był zorganizowany na najwyższym poziomie, zakwaterowanie, wynagrodzenie oraz warunki występu były doskonałe, a do tego, co najważniejsze, na festiwalu nie dało się nie odczuć głębokiego uznania dla każdego z gości, co stworzyło niezrównaną atmosferę miłości i radości. Chociaż żaden z wykonawców nie był światową gwiazdą areny muzycznej, właśnie w taki sposób byli traktowani – i słusznie. Dzięki temu wydarzeniu mam nowe spojrzenie na to, jak powinno wyglądać zarządzanie festiwalem i opieka nad artystami. Zdecydowanie polecam Brave każdemu, kto pragnie usłyszeć nową, niesamowitą muzykę w doskonałej atmosferze.

Visiting the Brave Festival was an unforgettable experience. It was to be Bi Kidude’s last international tour and it was a blessing to have been invited with her to the Brave Festival. No one could have treated her better. I have seldom encountered such respect for the artist – the level of organization was superb, the accommodation, remuneration and performance conditions excellent – but above all it is the spirit of appreciation for every single performer that permeates the festival and creates an atmosphere of love and enjoyment that is hard to match. None of the performers are world famous but they are treated as the stars they are. I came away with a new understanding of festival management and artists care and would recommend for anyone to visit this festival to hear new and amazing music in a superb setting. Hilda Kiel, tour manager

Hilda Kiel, tour manager

Jeszcze nigdzie na świecie nie prowadziłam warsztatów na temat Unyago i nie sądziłam, że będzie to w ogóle możliwe. Dzięki temu doświadczeniu zobaczyłam nowe możliwości – dzielenie się intymnymi szczegółami naszej kultury z innymi kobietami było niesamowitym doznaniem. Byłam zdumiona pozytywną reakcją kobiet na to, co robimy. Traktowano nas bardzo dobrze i z wielką przyjemnością przyjechałabym jeszcze raz, aby powiedzieć więcej. Bi Kidude bawiła się świetnie.

I have never given a workshop in Unyago anywhere in the world, and did not know that it was possible. It opened up new ideas for me – sharing intimate details of our culture with other women was a great experience. I was astonished at how much women responded and liked what we do. We were treated very well and I would love to come back and do more. Bi Kidude had a great time. Fatma Juma, Performer

Fatma Juma, Wykonawca

Wagogo Występy na Brave Festival oraz piękno Wrocławia sprawiły, że obie grupy Wagogo z Tanzanii nie są w stanie nawet wymienić wszystkich tych rzeczy, pod których były wrażeniem.

Brave Festival 2013

Wagogo While performing at the Brave Festival and while seeing the beauty of Wroclaw, the two Wagogo performance groups from Tanzania observed a tremendous amount and were very impressed by many things they witnessed.

Artists of previous editions about Brave Festival Zwróciły uwagę na sposób, w jaki ich widzowie skupiali się na ich występach... i sposób, w jaki publiczność reagowała na różną muzykę i taniec w ich przedstawieniach. Członkowie Wagogo bardzo cieszyli się, że publiczność chciała przyłączyć się do grania na bębnach i do tańca nie tylko na spotkaniach warsztatowych, ale także podczas pokazów. W Tanzanii rzadko prowadzi się formalne warsztaty muzyczne i taneczne w taki sposób. Zamiast tego, dzieci i wszyscy ci, którzy chcą nauczyć się występować, po prostu przyłączają się podczas ćwiczeń lub ceremonii rytualnych. Po powrocie do Tanzanii obie grupy zaczęły prowadzić „oficjalne” warsztaty gry na bębnach i tańca dla zainteresowanych członków społeczności. To działanie ma również na celu propagowanie tematu zapobiegania AIDS, który jest obecny w ich utworach.

They noted the way their audiences focussed so much attention on their performances... and the way the audiences responded to different music and dance items of their presentations. They were very pleased that audience members were interested in joining in with drumming and dance both in workshop gatherings and even during performances. In Tanzania, formal music and dance workshops in the villages are seldom conducted in this was. Instead, children and others who wish to learn a performance skill just join while the group might be practicing, or when the group is performing at a ritual ceremony. Upon returning to Tanzania, both groups started conducting ‘formal’ drumming and dance workshops for those interested community members. They also did this to try to spread messages in their songs related to AIDS prevention.

Goście docenili ponadto niesamowitą, ich zdaniem, czystość Wrocławia i pozostali pod wrażeniem tego, jak wiele osób zebrało się w czystym otoczeniu, aby cieszyć się świeżym powietrzem na wrocławskim rynku.

They saw the cleanliness of Wroclaw and the ways people gathered in the clean environment to enjoy being outside in the Wroclaw Market Square.

Zarobione pieniądze każda z grup zdecydowała się zainwestować w nowe instrumenty. Bębny, których używają, nie należą do najtańszych, a po wielu spektaklach i podróżach nadają się tylko do wymiany. To samo z elementami kostiumów. Nie było to proste, ponieważ niektóre stroje nie są łatwo dostępne – przykładem może być skóra z małpy, potrzebna do kostiumu głównego tancerza grupy Milung. W Tanzanii rodzice muszą płacić czesne za naukę swoich dzieci w szkole podstawowej i średniej, dlatego wszystkie kobiety z grupy Muheme powiedziały mi, że pieniądze, które zarobiły we Wrocławiu, przeznaczą przede wszystkim na edukację oraz zakup mundurków i przyborów szkolnych dla swoich dzieci. Mężczyźni w grupie Milungu natychmiast nabyli narzędzia ręczne do pracy w ogrodach oraz materiały budowlane potrzebne do renowacji przeciekających w ich domach dachów. Przeznaczyli też znaczną część swojego honorarium na budowę kościoła w ich wsi.

From their earnings, each group put money together to buy better musical instruments for their group. The drums they used are expensive and from the many performances and travel many of the drums had to be replaced and some parts of their costumes had to be found and bought. This was not easy, as some costume items are today just not too often available, for example, a certain skin of a special monkey as was used by the lead dancer of the Milungu group. In Tanzania, both primary and secondary schools charge school fees for the children to attend and all of the women in the Muheme group informed me that the first thing they were going to do with the money they earned in Wroclaw was to pay the school fees for thier children and buy school uniforms and school supplies for their children. The men in the Milungu group immediately bought hand tools for use in their gardens and purchased roofing materials that were needed to stop the rain from getting into their huts. They also contributed a major portion of their earnings to their church to assist the building of a new church in their village.

Mitchel Strumpf, profesor Wydziału Etnomuzykologii Uniwersytetu Dar es Salaam w Tanzanii, opiekun grup Mitchel Strumpf, ethnomusicology professor of University of Dar es Salaam in Tanzania, groups’ guardian

Brave Festival 2013

Artyści poprzednich edycji

fot. Sławomir Przerwa

Meninas de Sinhá

To były bardzo ważne dni, które stanowiły niezwykłe doświadczenie i wywarły na nas głęboki wpływ. Brave dał nam możliwość poznania ogromu zróżnicowania zespołów muzycznych oraz stworzył szansę, abyśmy same mogły pokazać, jak wygląda stowarzyszenie, solidarność i odwaga kobiet w zachowaniu naszych tradycji kulturowych, a przede wszystkim zaprezentować naszą kobiecą siłę. Była to dla nas prawdziwa przyjemność: mogłyśmy podzielić się historią Meninas de Sinhá, która została odebrana jako wzór do naśladowania dla innych inicjatyw społecznych i kulturalnych dla kobiet oraz osób starszych w tym regionie.

Those were very important days, a unique experience that touched us deeply. Brave offered us the opportunity to get to know a big diversity of other musical groups and provided the conditions to show our example of feminine union, solidarity and courage in keeping our cultural traditions and, above it all, to show our strength as women. Having Meninas de Sinhá’s story being told and valued as a role model for other social and cultural initiatives for women and the elderly in the region was a great pleasure.

Dziękujemy odważnym organizatorom Brave Festival!

Thank you brave team from Brave Festival! Patricia Lacerda, group’s manager

Patricia Lacerda, manager grupy

Festiwal, który działa

The festival that works

Brave Festival jest jednym z najbardziej udanych przedsięwzięć, na którym w trakcie występów, dyskusji i warsztatów przemyślałem własne projekty i pracuję teraz nad nimi, korzystając z niespożytej energii, której zaczerpnąłem w trakcie festiwalu. Przede wszystkim Brave pomógł mi pozbyć się wszelkich ideologii i patosu. Grzegorz Bral i jego współpracownicy nie szukają gwiazd światowej sceny muzycznej, lecz gromadzą na festiwalu osoby nietuzinkowe, które zarażają widzów swoimi przekonaniami, śmiałością i czystymi intencjami. Życzę festiwalowi Brave, żeby w przyszłości zawitał do najróżniejszych części świata, a ja z przyjemnością pomogę w jego organizacji w mojej ojczyźnie – nad jeziorem Bajkał na Syberii. Z taką samą radością powędruję z Brave do Afryki, Azji czy Australii...

Brave festival one of the most working festivals on which during viewings, discussions, master classes, I have rethought own projects and I work now with them thanks to pure, light energy Brave. First of all, the festival has helped me to get rid of any ideology and pathos. Grzegorz Bral and its agents search worldwide not stars, they collect on festival of persons of feeding and infecting spectators the belief, the boldness, the pure intention. In the future I would like to see Brave festival wandering worldwide and is ready to assist in reception Brave festival on my native land – in Siberia, on Baikal. And if honour drops out, to visit with Brave-projects Africa, in Asia, in Australia…

Sasha Rogachevsky Dyrektor Artystyczny Irkutsk Ensamble

Brave Festival 2013

Sasha Rogachevsky Irkutsk Ensamble Artistic Manager

BRAVE FESTIVAL 2013 PROGRAM GŁÓWNY MAIN PROGRAMME

spektakle / koncerty

CHEONG-BAE JEDNOŚĆ TRADYCJI ZAKLĘTA W RYTMIE. W KRĘGU KOREAŃSKICH RYTUAŁÓW I CEREMONII / ONENESS OF THE TRADITION ENCHANTED INTO RHYTHM. IN THE CIRCLE OF KOREAN RITUALS AND CEREMONIES

Cheong-bae założono w 2001 roku i dość prędko stała się cenioną w Korei grupą artystyczną, dzięki której świat może poznawać styl Yeon-hee: kombinację rytuału, muzyki szamańskiej, tańca oraz akrobatyki. Yeon-hee wywodzi się z PoongmulNori, serii świąt obchodzonych przez społeczności wiejskie już dwa tysiące lat temu, celebrowanych w celu odpędzenia złych mocy lub wyrażenia radości z powodu obfitych zbiorów. Z czasem niektóre elementy tradycji Poongmul ewoluowały i stały się częścią kalendarza świąt narodowych dzisiejszej Korei.

Cheong-bae was founded in 2001. They rapidly achieved recognition as artists in Korea and now, thanks to them, the world can discover the Yeon-hee style, which is a combination of ritual, shamanistic music, dance and acrobatics. Yeon-hee comes from Poongmul-Nori, a series of holidays that were celebrated by rural communities as early as two thousand years ago. Their purpose was to drive away evil forces and express joy for the bountiful harvest. Music and dance accompanied the celebrants through day and night to give the farmers the strength for their labors.

Brave Festival 2013

performances / concerts

Korea Południowa South Korea

Członkowie grupy to młodzi ludzie, którzy zachowując typowo azjatycki szacunek dla tradycji przodków, przygotowali porywające widowisko oddające swoją budową bogactwo wpływów tradycji artystycznych Korei. Hołdując zasadzie, że w tradycji Poongmul-Nori ruch oraz dźwięk nie dają się oddzielić i każdy odtwórca jest tancerzem i muzykiem naraz, artyści Cheong-bae stworzyli spektakl ułożony z sześciu starannie skomponowanych części. Siła i pasja zaklęte w tradycyjnych rytmach przez nich prezentowanych powodują zacieranie się granic między sceną a widownią i wszyscy – artyści i widzowie – stają się prawdziwą jednością.

The members of the group are young people that have upheld respect for the traditions of their ancestors. They have prepared a riveting performance that conveys the influences of the artistic heritage of Korea. Holding to the core Poongmul-Nori concept that movement and sound cannot be separated and every participant is both dancer and musician, the artists of Cheong-bae have created a performance consisting of six carefully composed parts. The strength and passion imbued in the traditional rhythms that they present blur the boundaries between the stage and the audience and everyone – the artists and the audience – enter a true unity, becoming one.

Brave Festival 2013

spektakle / koncerty

ADDAL WOAL JAKO SYMBOL SPRZECIWU. MAROKAŃSKI TANIEC KOBIET Z DOLINY AMELN / VEIL AS A SYMBOL OF RESISTANCE. MOROCCAN DANCE OF WOMEN OF THE AMELN VALLEY

Niezwykłym elementem, szczególnie odróżniającym kobiecy taniec addal od innych typów ahouach, jest to, że wszystkie tancerki okryte są jednym, wspólnym, długim woalem w taki sposób, że ani przez moment nie widać ich twarzy. Nie zawsze jednak odbywało się to pod nakryciem – starszyzna wioski Tafarout utrzymuje, że w czasach ich młodości twarze kobiet były odsłonięte. Podczas kolonizacji francuskiej, gdy lud berberyjski w regionie Doliny Ameln stawiał silny opór przed najeźdźcą, woal stał się manifestacją niezgody na nowe rządy.

Według historii opowiadanej przez najstarszych w dolinie, po przegranej przez Berberów walce francuscy żołnierze zażądali, by mieszkańcy wioski wykonywali przed nimi swoje tańce i prezentowali swoją sztukę, m.in. właśnie addal – mężczyźni zdecydowali wówczas, by okryć tańczące kobiety szalem tak, by uchronić je przed wzrokiem wroga. Ten symboliczny gest był przejawem sprzeciwu wobec obcych praw na marokańskich ziemiach, a także swoistą próbą ochrony berberyjskiego dziedzictwa kulturowego przed innymi wpływami. Addal tańczony jest w tej formie do dziś.

Brave Festival 2013

fot. Dominique Houcmant

performances / concerts

fot. Dominique Houcmant

An extraordinary element which makes the female dance addal stand out amongst other types of ahouach, is the fact that all the dancers are covered with one long veil in such a manner that their faces aren’t visible even for a moment. It hasn’t always been performed under cover – elderly dancers from the village, Tafarout, claim that back in their young days, the women’s faces were uncovered. During French colonization, when the Berber people in the Ameln Valley region were trying to resist the intruders, the veil came to manifest the peoples’ opposition towards the new governors. fot. Dominique Houcmant

Maroko Morocco

According to a story told by elders in the valley, after the battle was lost by the Berber people, French soldiers demanded that the village’s inhabitants perform their dances in front of them and present their regional art – addal included. That was the moment when the men decided to cover the dancing women with a veil to protect them from the eyes of the enemy. This symbolic gesture was a sign of resistance to the foreign presence in the Moroccan land, as well as an attempt to guard the Berber cultural heritage from other influences. The Addal dance is performed in this form to this day. Brave Festival 2013

spektakle / koncerty

NGQOKO GROUP HARMONIA DŹWIĘKÓW ZIEMI. CHÓR KOBIET PLEMIENIA XHOSA Z POŁUDNIOWEJ AFRYKI / HARMONY OF SOUNDS OF EARTH. WOMEN’S CHOIR OF THE XHOSA PEOPLE FROM SOUTH AFRICA

Początki istnienia Grupy Ngqoko sięgają roku 1989, kiedy to kilku muzyków ze wsi Ngqoko postanowiło założyć swój własny zespół. Miejscowość Ngqoko leży na obszarze typowo wiejskim w Prowincji Przylądkowej Wschodniej w Afryce Południowej w pobliżu miasteczka Lady Frere, które leży na wschód od Queenstown. Członkowie Ngqoko pochodzą ze społeczności Thembu Xhosa, tak samo jak były prezydent RPA, Nelson Mandela.

W ich wspaniałym, niezwykłym języku używa się spółgłosek mlaszczących (zapisywanych przez litery c, q i x). Brzmienie ich utworów jest więc niepowtarzalne.

Brave Festival 2013

fot. Suzy Bernstein

Obecnie publiczność z różnych krajów podziwia wykonania grupowe utworów cudownej formy śpiewu umngqokolo. Artyści Thembu Xhosa korzystają z cross-rytmów (w utworze wykorzystuje się równocześnie dziesięcio bitowy rytm głosu oraz ośmiobitowy wyklaskiwany rytm tańca); co więcej, rytm tej muzyki często wypływa z oryginalnych rozwiązań muzycznych, w tym z wyrównywania uderzeń i opóźnienia klaskania, możliwych dzięki zastosowaniu wielu rytmów jednocześnie. Może to się wydawać skomplikowane i z pewnością jest niezmiernie trudne do wykonania, ale dla widza jest wyjątkowo ekscytujące i atrakcyjne.

performances / concerts

fot. Suzy Bernstein

Republika PoĹ&#x201A;udniowej Afryki Republic of South Africa

fot. Suzy Bernstein

Musicians of Ngqoko village formed themselves into an organised performing group in 1989. Ngqoko village lies deep in the rural area of the Eastern Cape Province of South Africa, near the small town of Lady Frere, which lies east of the small city of Queenstown. The people of Ngqoko are Thembu Xhosa, as is the former president of South Africa, Nelson Mandela.

Their language is beautiful and unusual, using click consonants (written as c, q and x). Their music is quite extraordinary.

Today the Groupâ&#x20AC;&#x2122;s performances of group songs with the wonderful form of singing umngqokolo have thrilled audiences in many countries. Their songs with the musical bows are presented with great beauty, their dances (with or without drumming) show amazing use of rhythm. Not only do they use cross-rhythms (where one song uses a 10 beat voice rhythm at the same time as an 8 beat clap/dance rhythm), Thembu Xhosa rhythm also features various kinds of rhythmic disguises, including equalisation of beats and clapping delays set up by the use of multiple rhythms simultaneously. It may sound complicated and it also is definitely extremely difficult to perform. But it is exciting and most attractive to watch.

Brave Festival 2013

spektakle / koncerty

KRÓLEWSCY BĘBNIARZE Z BURUNDI / ROYAL DRUMMERS OF BURUNDI WIBRUJĄCA SIŁA ŚWIĘTYCH DŹWIĘKÓW KARYENDA / VIBRATING POWER OF THE SACRED SOUNDS OF KARYENDA

„Królewscy bębniarze”, bo tak zwykło się ich nazywać we własnym kraju, jako koncertująca grupa muzyczna uformowali się na początku lat 60. Od tego czasu z sukcesami podróżują po świecie. Choć przez znawców folkowej muzyki perkusyjnej uważani są za jednych z najciekawszych zespołów bębniarskich, to mimo tych sukcesów pozostają dość zamkniętą grupą, ściśle związaną z kulturą swego rolniczego narodu. Pierwotnie towarzyszyli oni królom (mwami) w trakcie ich wędrówek. Grali też specjalnie dla ich rodzin, tworząc tym samym rozrywkę dla zgromadzonych. Dziś pielęgnują tradycję gry w prywatnych domach oraz dla arystokracji. Występują z okazji świąt i lokalnych festynów, wesel, urodzin, chrzcin czy pogrzebów. Niezmiennie uważa się ich za najważniejszych reprezentantów ludowej tradycji muzycznej.

Bębny (karyenda) w Burundi uważane są za święte. Symbolizują wzrost, płodność, odrodzenie, rodzinę, a także moc mwami. Dla przeciętnego zachodniego ucha rytm może wydać się monochromatyczny, ale w rzeczywistości daje się wyróżnić 41 jego rodzajów, które można by opisać jako pulsowanie, pocieranie, stukot, akcentowanie. Dodatkowo każdy z tych rytmów reprezentuje inny społeczny koncept: uznanie, pokój, szacunek, jedność czy postęp. fot. Joanna Stoga

fot. Joanna Stoga

performances / concerts

Republika Burundi Republic of Burundi

Drums (karyenda) are considered sacred instruments in Burundi. They symbolise growth, fertility, regrowth, family, and the power of the King (mwami).

‘The royal percussionists’ as they are called in Burundi, were formed as a concerting ensemble in the early 60’s. Since then they have successfully toured around the world. Although the experts of percussion folk music consider them one of the most interesting ensembles, and despite many successes, they remain a tightly-knit and closed ensemble, still intimately linked to their nation’s rural-based culture. Originally they accompanied kings (mwami) during their travels. They also played music especially for their families in order to entertain gathered people. Today they continue their tradition of playing in private houses, as well as for aristocracy. Invariably they are considered to be the most important representatives of the country’s musical tradition. Drums (karyenda) are considered sacred instruments in Burundi. They symbolise growth, fertility, regrowth, family, and the power of the King (mwami). While the beat may strike the casual ‘Western’ ear as somewhat monotonous, the recording is actually comprised of forty-one different rhythms - pulses and counter-rhythms, varying tempos, harsh, clacking side-stick accents - and each rhythm represents an important concept of Burundi society: the recognition of important figures, peace, respect, unity and the progress of their country.

Brave Festival 2013

spektakle / koncerty

SONA JOBARTEH

Sona Jobarteh is the first female Kora virtuoso to come from a west African Griot family. Breaking away from tradition, she is a modern day pioneer in an ancient, male-dominated hereditary tradition that has been exclusively handed down from father to son for the past 7 centuries.

CÓRKA GRIOTÓW – BARDÓW ZACHODNIEJ AFRYKI. MUZYKA KRÓLEWSKIEJ KORY W KOBIECEJ INTERPRETACJI / THE DAUGHTER OF GRIOTS – THE BARDS OF WEST AFRICA. MUSIC OF ROYAL KORA IN FEMININE INTERPRETATION

The Kora is a 21 stringed African harp, and is one of the most important instruments belonging to the Manding peoples of West Africa. It can be found in Gambia, Senegal, Mali, Guinea and Guinea-Bissau. The kora, along with a handful of other instruments, belongs exclusively to the griot families of west Africa. Only those who are born into one of these families have the exclusive right to take up these instruments professionally. Sona, who was born into one of the five principal West African Griot families, has become the first in her long family line to break from tradition by taking up this instrument professionally as a female. Wielka Brytania United Kingdom

Sona Jobarteh jest pierwszą wirtuozką gry na korze z zachodnio afrykańskiej rodziny griotów. Przełamując tradycję, jest tym samym współczesną pionierką pradawnej sztuki muzycznej zdominowanej przez mężczyzn i przekazywanej wyłącznie z ojca na syna przez ostatnich 7 wieków.

Gambia

Kora to 21-strunowa afrykańska harfa, jeden z najważniejszych instrumentów ludu Mandingo z Afryki Zachodniej. Grywa się na niej w Gambii, Senegalu, Mali, Gwinei i Gwinei Bissau. Wraz z kilkoma innymi, kora znajduje się w grupie instrumentów charakterystycznych wyłącznie dla rodzin griotów z Afryki Zachodniej i tylko muzycy urodzeni w jednej z tych rodzin mają prawo do grania na niej. Sona, urodzona w jednym z pięciu głównych klanów griotów z Afryki Zachodniej, jest pierwszą kobietą w swojej rodzinie, która przełamała męską dominację i poświęciła się zawodowej grze na korze. Jej rodzina słynie z uznanych wirtuozów kory – jej dziadek, Amadu Bansang Jobarteh, zwany Mistrzem Griotów, jest jedną z najważniejszych ikon kulturalnej i muzycznej historii Gambii. Jej kuzyn, Toumani Diabaté, to również znany na całym świecie muzyk kory, który gościł na Brave Festival w 2009 roku podczas edycji pt. „Wszystkie modlitwy świata”.

Her family carries a heavy reputation for renowned Kora masters, one being her Grandfather, Amadu Bansang Jobarteh who was a Master Griot and remains a leading icon in Gambia’s cultural and musical history. Her cousin Toumani Diabaté, who was the guest of Brave Festival “Prayers of the world” in 2009, is also known worldwide for his mastery of the Kora. Taught to play the Kora at the age of four by her elder brother Tunde Jegede, Sona started her musical journey at a very young age. The years spent working as a musician in the UK training in Classical institutions such as the Royal College of Music and Purcell School of music, as well as being a permanent member, along the above mentioned Tunde Jegede and Juldeh Camara, of the internationally acclaimed African Classical Music Ensemble allowed Sona to become immersed in a world of musical diversity many could only dream of.

Brave Festival 2013

fot. Sunara Begum

Muzyczna podróż Sony rozpoczęła się bardzo wcześnie, bo w wieku czterech lat, kiedy to jej starszy brat Tunde Jegede nauczył ją grać na korze. Lata spędzone jako muzyk w Wielkiej Brytanii, podczas których mogła uczyć się na takich uczelniach jak Royal College of Music i Purcell School of Music oraz tworzyć razem ze wspomnianym Tunde Jegede oraz z Juldeh Camara uznany na świecie zespół African Classical Music Ensemble, pozwoliły Sonie stać się częścią świata muzycznych różno rodności, o jakim wielu muzyków może tylko pomarzyć.

W POSZUKIWANIU ŹRÓDEŁ KULTURY SIKHÓW. MUZYKA DUMNYCH SYNÓW INDYJSKIEGO PENDŻABU / IN SEARCH OF THE ROOTS OF THE SIKH CULTURE. MUSIC OF THE PROUD SONS OF THE INDIAN PUNJAB Algieria Algeria

Rupinder Bedi jest Przewodniczącą SPIC MACAY (Towarzystwo Promocji Indyjskiej Muzyki Klasycznej i Kultury Wśród Młodzieży) w Uttarakhand w Indiach, gdzie jej działania w celu promowania różnych form indyjskiej kultury są nieocenione. Stoi na czele ruchu młodzieżowego i w licznych szkołach państwowych zebrała artystów różnych form sztuki Indii – od muzyki, przez taniec, po rękodzieło artystyczne. Dzięki swojemu zaangażowaniu zainspirowała tysiące młodych ludzi, pokazując im wymierające formy sztuki Indii. W swojej erudycji muzycznej artystka szczególnie skupia się na Gurbani – muzycznych kompozycjach wykonywanych przez Guru Sikhów. W przeszłości muzyka Sikhów, znana jako Gurmat Sangeet, była przekazywana głównie w formie ustnej z pokolenia na pokolenie, z ojca na syna, w rodzinach, które kultywowały tradycję Gurmat Sangeet. Nie zachowały się pisemne przekazy na temat tej tradycji, więc niewiele możemy powiedzieć o jej początkach i ogromie jej treści. Rupinder bierze czynny udział w przywróceniu jej klasycznej formy.

Indie India

Rupinder Bedi is the Chairperson of SPIC MACAY, (Society for Promotion of Classical Music and Culture Amongst Youth) Uttarakhand, India, where she has played a pivotal role in promoting various forms of Indian culture – from music to dance, to art and crafts, all over the hill state of Uttarakhand. She has spearheaded the youth movement and brought artists of various art form of India to the classrooms of educational institutions of the State. Many thousands students have been inspired by watching the dying art forms of India thanks to her passionate efforts in the movement. While her experience is diverse, she has primarily focussed on Gurbani – music compositions by the Sikh Gurus. Historically, the practice of Sikh music, known as Gurmat Sangeet, has largely been an oral/vocal tradition, which has been handed from generation to generation, often from father to son, in families that have been associated with Gurmat Sangeet. The absence of a written tradition and the lack of a consistent framework for its documentation and preservation resulted in the lack of awareness about its origins and enormous depth and content. Rupinder has been a part of the movement to revive this classical art form.

performances / concerts

RUPINDER

spektakle / koncerty

MOHINI DEVI TANIEC WĘŻY PLEMIENIA KALBELIA Z RADŻASTANU. LISTA ŚWIATOWEGO NIEMATERIALNEGO DZIEDZICTWA LUDZKOŚCI UNESCO / SNAKE DANCE OF THE KALBELIAS OF RAJASTHAN. UNESCO LIST OF THE INTANGIBLE CULTURAL HERITAGE OF HUMANITY

Kalbelia to wędrowne plemię cygańskie pochodzące z dystryktów Barmer, Jodhpur, Ajmer i Jaipur w Radżastanie, tradycyjnie trudniące się zaklinaniem węży i handlem ich jadem. Przodkowie Kalbelia zachwycali członków rodziny królewskiej wykonywaniem sztuczek ze żmijami, co później przekształciło się w występy publiczne. Indyjska Ustawa o Ochronie Dzikiej Przyrody z 1972 r. wprowadziła zakaz występów z wężami, zatem Kalbelia musieli zmienić swoje pokazy – i właśnie dlatego gady zostały zastąpione przez kobiety.

Forma tańca wypracowana z czasem przez tych zaklinaczy węży jest ściśle związana z ich stylem życia i historią, co odzwierciedlają wijące się, gadzie ruchy charakteryzujące taniec, używane instrumenty muzyczne i hipnotyczna natura występu.

Brave Festival 2013

Indie India

W 2010 roku pieśni i tańce społeczności Kalbelia zostały wpisane na listę Arcydzieł Ustnego i Niematerialnego Dziedzictwa Ludzkości Organizacji Narodów Zjednoczonych do Spraw Oświaty, Nauki i Kultury (UNESCO) między innymi za kreatywne dostosowanie swojej rdzennej tradycji do zmieniających się okoliczności społeczno-ekonomicznych i kultywowanie jej z silnym poczuciem tożsamości i dumą.

performances / concerts The Kalbelia are a wandering tribe of gypsies from the districts of Barmer, Jodhpur, Ajmer and Jaipur in Rajasthan. They traditionally occupy themselves with snake wrangling and trade in snake venom. The ancestors of the Kalbelia fascinated the members of the royal family with performances involving snakes, which later developed into public performances. The Indian Wildlife Protection Act of 1972 included a ban on performances with snakes, so the Kalbelia had to change their methods. This is how the reptiles became replaced by women.

In 2010, the songs and dance of the Kalbelia people were added to the list of the Convention for the Safeguarding of Intangible Cultural Heritage of the United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization (UNESCO), and lauded for reasons including the creative adaptation of the native traditions to the changing socio-economic environment and the cultivation of the Kalbelia dance with a sense of identity and pride.

The form of dance that the snake charmers developed over time is tightly bound to their lifestyle and history, which the dancers show by twisting in reptile movements and the musicians convey with used musical instruments. The hypnotic nature of the performance adds to this story.

Brave Festival 2013

spektakle / koncerty

BACHU KHAN PIEŚNI PUSTYNI THAR. POETYCKIE IMPROWIZACJE LUDU LANGA / SONGS OF THE THAR DESERT. POETIC IMPROVISATIONS OF THE LANGA PEOPLES

Przedstawiciele ludu Langa to nieprzeciętni muzycy pochodzący z pustynnego regionu Thar, których głównym zadaniem był śpiew i taniec dla ich patronów. Ojciec Bachu Khana występował nawet dla rodziny królewskiej z miasta Jodhpur – Rathore Gharana. Kiedy Langa nie pełnili już swojej funkcji państwowej, ich muzyka zaczęła pojawiać się na wszelkich uroczystościach, takich jak wesela, narodziny, zaręczyny czy festiwale. Według królewskiej tradycji Darbari, sięgającej wiele wieków wstecz, Langa do dzisiaj śpiewają w marwari – ich języku ojczystym – magiczne utwory o miłości, o nadziejach kochanków na promienną przyszłość, o tęsknocie za ukochaną osobą i radości z jej odzyskania. Muzycy grają na instrumentach takich, jak sarangi (instrument strunowy), murli i algoza (instrumenty dęte drewniane), morchang (drumla) i khartal (drewniane kastaniety). Bachu Khan zarówno w swoim życiu prywatnym, jak i w muzyce, którą tworzy, potrafi spoić tradycję z nowoczesnością. Wspierany przez innych wokalistów i przy akompaniamencie instrumentów dętych i smyczkowych, Bachu Khan swoim wysokim, gardłowym i mocnym głosem tworzy melodyjne i zmysłowe opowieści muzyczne.

Indie India

From Thar desert region comes unique caste of musicians, Langas, whose main profession was to sing and dance for their patrons. Bachu Khan’s father performed yet for the Royal family of Jodhpur – Rathore Gharana. With the end of royalty state function of Langas, their music started to flourish during all occasions including weddings, births, engagements and festivals. According to the Darbari (royal) tradition of several centuries Langas still sing love songs in their mother tongue, marwari, depicting one’s longing for the lover, joy of reunion

Brave Festival 2013

and hopes that lovers put in the future. Instruments in use are sarangi (string instrument), murli and algoza (woodwind instruments), morchang (Jewish harp) and khartal (wooden castanet). Unique and valuable in Bachu Khan’s life and work is his ability to engage tradition and contemporary. His high-pitched, openthroated, very powerful voice, supported by the backing vocalists is perfectly complemented by the woodwind and string instruments, forming a melodious and sensuous musical score.

MITYCZNI JEŹDŹCY Z AURÈS. OCALONE PIEŚNI BERBERÓW / MYTHICAL CAVALIERS DE L’AURÈS. PRESERVED SONGS OF THE BERBER PEOPLE Algieria Algeria

Francja France Algieria Algeria

Houria Aïchi is one of Algeria’s most famous singers. As a child, she learned the traditional songs and complicated singing techniques that the Shawiya women pass from generation to generation during communal singing when they go from home to home. She was born in 1950 in Batna, a town not far from the mountainous Aurès region. At the age of ten, she began writing her own lyrics and composing music for them. Called a cultural ambassador for Algeria, Houria Aïchi did a great deal to the spread knowledge of Berber culture, by collecting, writing down

Houria Aïchi, jedna z najbardziej znanych pieśniarek algierskich, jako dziecko uczyła się tradycyjnych pieśni i skomplikowanych technik śpiewu, które kobiety Shawiya podczas wspólnego śpiewania, krążąc od domu do domu, przekazują sobie z pokolenia na pokolenie. Urodziła się w 1950 roku w Batana – miasteczku znajdującym się niedaleko górskiego regionu Aurès. Gdy miała dziesięć lat, zaczęła pisać swoje teksty i komponować do nich muzykę. Nazywana ambasadorką kultury Algierii, Houria Aïchi wykonała wielką pracę nad rozpowszechnianiem kultury berberskiej, zbierając, spisując i adaptując funkcjonujące do tego czasu wyłącznie w tradycji ustnej pieśni swoich przodków. Niezwykły kunszt i swoboda techniki wokalnej reprezentowane przez Aïchi niejako w naturalny sposób zbliżyły ją do jazzu i improwizacji, doprowadzając do spotkania z innymi artystami, zaś pragnienie prezentowania światu bogactwa muzycznej kultury własnej ojczyzny oraz chęć rozpowszechniania historii i tradycji rodzimego ludu wzbudziły fascynację epickimi opowieściami o mitycznych jeźdźcach z Aurès – wszystko to zaowocowało projektem „Cavaliers de l’Aurès”, stworzonym wspólnie z francuskim zespołem muzyków L’Hijâz’Car.

performances / concerts

HOURIA AÏCHI & L’HIJÂZ’CAR

and adapting songs that had only functioned in the oral tradition of her ancestors. Her incredible artistry and ease of vocal technique brought her somehow close to the worlds of jazz and improvisation, leading to meetings with other artists. The deep desire to present to the world the wealth of musical culture in her homeland and the need to spread the history and traditions of her people awoke in her a fascination for the epic tales of the mythical horsemen of Aurès. This bore fruit in the project ‘Cavaliers de l’Aurès’, which was created together with a group of French musicians L’Hijâz’Car.

Brave Festival 2013

spektakle / koncerty

TEATR PIEŚŃ KOZŁA / SONG OF THE GOAT THEATRE PIEŚNI LEARA / SONGS OF LEAR

Pieśni Leara nie są linearną opowieścią, lecz ukazują świat energii i rytmów rządzących szekspirowskim dramatem. Zespół skoncentrował się na wyborze kluczowych scen z Króla Leara, które posłużyły za inspirację do snucia historii za pomocą słów, gestów i muzyki. Każda pieśń jest punktem wyjścia do kolejnego „dramatycznego poematu”. Muzyka staje się rzeczywistą postacią lub zdarzeniem i kreuje relacje międzyludzkie. Międzynarodowa premiera Pieśni Leara odbyła się na Fringe Festival w Edynburgu w sierpniu 2012 roku. Podczas festiwalu spektakl uhonorowany został trzema prestiżowymi nagrodami: Fringe First, Herald Archangel oraz Musical Theatre Matters Special Award. Pieśni Leara zajęły również 1. miejsce w rankingu wszystkich spektakli teatralnych wystawianych w Edynburgu prowadzonym przez „The List”.

Teatr Pieśń Kozła, założony w 1996 roku przez Grzegorza Brala i Annę Zubrzycki, przez lata swej działalności zdobył międzynarodowe uznanie jako jeden z najbardziej nowatorskich zespołów europejskich, wykorzystujący w swej praktyce trening aktorski i nieustannie poszukujący nowych rozwiązań artystycznych. Elementem, który wyróżnia Teatr Pieśń Kozła, jest dążenie do międzyludzkiego spotkania i otwartości, które stanowią zalążek autentycznego doświadczenia.

performances / concerts

Songs of Lear is a non-linear dramatic event that shows the world of subtle energies and rhythms that govern Shakespeare’s tragedy. The ensemble members have chosen crucial scenes from King Lear to weave a story out of gestures, words and music. Each song is a starting point for another ‘dramatic poem’. Here the music becomes character, relationships and events.

Songs of Lear had its international premiere during Fringe Festival in Edinburgh in August 2012, where it received three prestigious awards: Scotsman Fringe First, Herald Archangel and Musical Theatre Matters Special Award. Songs of Lear was also enlisted on the very top of ‘The List’, winning the first place in the ranking of all theatre performances during the festival.

Established in 1996 by Grzegorz Bral and Anna Zubrzycki, Song of the Goat Theatre has developed an international reputation as one of Europe’s most innovative training-based theatre companies, committed to researching what makes theatre distinctive to other art-forms. An outstanding element of the Company’s practice is a search for connection, meeting and openness as the seeds of authentic experience.

Polska Poland Brave Festival 2013

Podczas tegorocznego Festiwalu Brave publiczność po raz kolejny będzie miała możliwość poznania członków zespołów oraz gości specjalnych zaproszonych do Wrocławia. Nasze dotychczasowe doświadczenia w organizowaniu spotkań z artystami pokazują, że choć przybywają tu reprezentanci bardzo różnych tradycji, mający często zupełnie odmienny sposób patrzenia na kulturę, to dla wszystkich są to wydarzenia niezwykle ważne i inspirujące. Podczas poprzednich edycji niejednokrotnie przekonaliśmy się, że dla przyjeżdżających do nas artystów kultura nie jest tylko tematem do dyskusji czy rozważań, ale stanowi silną i wręcz niezbędną część ich codziennego życia – i jest tak wciąż mimo narastającego zalewu kultury masowej i problemów społeczno-politycznych czy ekonomicznych. Wiele razy goście Brave imponowali nam swoją dumą czerpaną z wielowiekowej tradycji, w której całe pokolenia są bardzo mocno osadzone, zachwycali nas swoją pewnością i wewnętrznym spokojem, jakim emanują ludzie o głębokich korzeniach kulturowych. Dlatego i tym razem będą mieć możliwość podzielenia się z wrocławianami tym, co jest dla nich istotne, porozmawiania o tym, jak pielęgnują swoje rodzime zwyczaje, w jaki sposób przekazują je kolejnym generacjom, z jakimi problemami się borykają i z czego czerpią swoją motywację i siłę. Pragniemy, by spotkania z cyklu Brave Meetings stały się okazją, by dowiedzieć się więcej o sobie nawzajem, by wzajemnie się inspirować i uczyć, by wypowiedzieć głośno nurtujące nas pytania i wspólnie szukać na nie odpowiedzi. Brave Meetings – tradycyjnie już – będą się odbywać w Klubie Festiwalowym „Mleczarnia”, a poprowadzą je znani dziennikarze, pisarze i publicyści, którzy bliżej zajmują się danym rejonem czy kulturą. Spotkania mają charakter otwarty, wstęp na nie jest wolny. 34

Brave Festival 2013

fot. Sławomir Przerwa

BRAVE MEETINGS

During this year’s Brave Festival, the audience will once again have the opportunity to get to know the performers and special guests we invited to Wroclaw. Our experience in organizing meetings with artists proves that although performers come here from very different cultures and traditions, representing often completely different views on culture, for all of them these meetings form important and inspiring experience. Meetings with our guests during previous editions of our festival have shown that for all our invited artists their culture is not only a topic for discussion and reflection, but an irreplaceable part of their daily lives – even despite the rising influence of popular culture and growing number of socio-political or economic issues. Time and again our Brave guests have impressed us with their pride from centuries-old traditions in which they have been firmly embedded since generations; many times we have been dazzled by their confidence and inner peace which is often typical for people deeply rooted in their culture and tradition. This is why artists will have the opportunity to share what is most important for them with the inhabitants of Wroclaw and talk about how they care about their native customs, how to transfer them to future generations, what problems they face and where the source for their motivation and strength is. We hope that the Brave Meetings cycle provides an opportunity to get to know more about each other, to inspire each other and learn to pose our questions aloud and search for answers together. Brave Meetings traditionally take place in Festival Club ‘Mleczarnia’ and and are lead by well-known journalists, writers and publicists who are experts in a given subject or culture. The meetings are open to the public, admission is free.

BRAVE FILMS

BRAVE FOCUS BRAVE PEOPLE DOC BRAVE CONTEXTS

Brave Films

8. PRZEGLĄD FILMOWY BRAVE THE 8TH BRAVE FESTIVAL FILM PROGRAM

8. PRZEGLĄD FILMOWY BRAVE to trzy cykle tematyczne:

The 8th BRAVE FESTIVAL FILM PROGRAM consists of three cycles:

BRAVE FOCUS, w tym roku cykl poświęcony Kambodży. W jego ramach zaprezentowana zostanie retrospektywa najsłynniejszego kambodżańskiego reżysera – Rithy Panha. Jego twórczość doskonale nawiązuje do hasła Festiwalu Brave 2013, czyli „Zaginionego rytmu” – pokazuje Kambodżę jako kraj próbujący odzyskać swój własny, tylko jemu właściwy, a odebrany dawno rytm cywilizacyjny; jako społeczeństwo, które za sprawą bezprecedensowej w dziejach tragedii, jaką były rządy Czerwonych Khmerów, zerwało więź ze światem swoich przodków.

BRAVE FOCUS, this year dedicated to Cambodia. Among the films on view, there is a retrospective of the work of Cambodia’s most famous director, Rithy Panh. His work connects superbly to the key theme of the 2013 Brave Festival: ‘Lost Rhythm’. It shows Cambodia as a country trying to reclaim its own, true rhythm of civilization, which was taken from it a long time ago. Through the unprecedented tragedy of the regime of the Khmer Rouge, this society lost its connection with the world of its ancestors.

BRAVE CONTEXTS natomiast bezpośrednio odnosi się do tematu przewodniego tegorocznej edycji – rytmu. W tym cyklu zaprezentowanych zostanie osiem filmów, które są interesującą ilustracją napięcia między tradycyjnymi, pierwotnymi rytmami koncentrującymi się na poszanowaniu tradycji i pielęgnowaniu duchowości, a postępującą cywilizacją. Obok montażowych majstersztyków Reggio i Frickego, pokazane zostaną trzy filmy będące tematycznym dopełnieniem edycji festiwalu upływającej pod znakiem rytmu: „Księga tundry”, „Życie daleko stąd” oraz „Słuchając płaczu Boga”. Wszystkie te utwory łączą w sobie niebagatelny walor etnograficzny oraz piękne zdjęcia, nabierające dodatkowego blasku, nowego wymiaru w kinie.

BRAVE CONTEXTS directly refers to this year’s theme of rhythm. This cycle will present eight films which will pose as a fascinating illustration of the tensions between traditional primal rhythms, which concentrate on the respect for the past and cultivation of spirituality, and the constantly progressing civilization. Beside montage masterpieces by Reggio and Fricke, three films will be shown: Book of Tundra, A Life Long Way Away, I Heard God Crying. All of these titles not only have an unquestionably high ethnographic value but are also examples of exceptionally beautiful cinematography which take on additional glow and new dimension when seen on a big cinema screen.

BRAVE PEOPLE to z kolei filmy o ludziach odważnych, którzy – świadomi swojej roli w świecie – potrafią podjąć wyzwanie i dać wybrzmieć własnemu zdaniu na ważne dla danej społeczności tematy. Dotychczas trzeci cykl Brave zawierał filmy dokumentalne; w tym roku chcemy pokazać również filmy fabularne. Taką fabułą jest dzieło pochodzącej z jednej z najsłynniejszych filmowych rodzin świata Samiry Makhmalbaf, „Tablice”. Jak co roku, seansom będą towarzyszyły spotkania z twórcami i ekspertami w dziedzinie filmu i kultury, co znacząco powinno zwiększyć aspekt poznawczy całego wydarzenia. Mamy nadzieję, że dzięki prezentowanym rezultatom spotkań międzykulturowych publiczność odkryje dla siebie zaginiony rytm, którego poszukiwanie przyświecało również członkom zespołu Brave podczas układania programu tego filmowego wydarzenia. Oliwia Misztur Sebastian Sroka

Brave Festival 2013

The BRAVE PEOPLE DOC cycle contains films about people who are brave and who, being aware of their roles in the world, can take on challenges and let their opinions be heard on topics that are important to society. This third cycle has always consisted of documentaries, but this year, it will also include feature films, e.g Blackboards by Samira Makhmalbaf who comes from one of the most famous family of filmmakers in the world. As always, the screenings will be accompanied by meetings with the creators and experts in cinema and culture. Their knowledge and insight will significantly broaden the perspective on the phenomena presented in our film program. We hope that thanks to these films and presentations, our audience will manage to find within their own lost rhythm; the rhythm that the members of the Brave team themselves also sought when they were assembling this cinematic event.

Retrospektywa filmów Rithy Panh / A retrospective of films by Rithy Panh Rithy Panh, urodzony w 1964 roku w Phnom Penh, jest najbardziej znanym na świecie filmowcem z Kambodży. Jego rodzina została zmuszona przez reżim Czerwonych Khmerów do opuszczenia ojczyzny w 1975 roku. Po kilku latach spędzonych w Tajlandii Panh odnalazł azyl w Paryżu, gdzie rozpoczął swoje poszukiwania i edukację w dziedzinie filmu. W 1990 roku powrócił do Kambodży. Twórczość Panha niejednokrotnie była doceniana podczas rozmaitych festiwali i przeglądów (m.in. Cannes); w 1995 roku został nominowany do Oscara w kategorii najlepszego filmu obcojęzycznego za obraz „Rice People”. Reżyser nakręcił dotąd 14 dzieł, z czego ostatnie to „Duch, pan piekielnej kuźni” z 2012 roku. Wszystkie utwory Panha są mocno osadzone w społecznych realiach Kambodży, a reżyser jest głęboko zaangażowany w tworzenie społeczeństwa obywatelskiego. Dlatego jego twórczość docenia się także na festiwalach filmowych poświeconych prawom człowieka. W 2007 roku Rithy Panh na WATCH DOCS otrzymał prestiżową nagrodę im. Marka Nowickiego. W 2006 roku reżyser dzięki pomocy wielu międzynarodowych organizacji, m.in. UNESCO i MSZ Francji, utworzył w Phnom Penh Centrum Audiowizualne Bophana. Podstawowy cel instytucji stanowi gromadzenie audiowizualnych materiałów dotyczących Kambodży – wszystkiego, co chcieli zniszczyć Czerwoni Khmerowie. To niezwykle cenne dla kultury tego kraju przedsięwzięcie zostało powołane do życia nie tylko by zachować pamięć o przeszłości, o czymś, co niezbędne jest każdej wspólnocie, każdej społeczności. Widzowie Festiwalu Brave zobaczą 5 filmów z jego twórczości, a wśród nich tak głośne i wielokrotnie nagradzane tytuły, jak „Nie da się zawinąć żaru w papier”, „S21 – Maszyna śmierci Czerwonych Khmerów” czy „Artyści ze spalonego teatru”.

Kraina wędrujących dusz / The Land of the Wandering Souls reż. / dir. Rithy Panh Francja – Kambodża 2000, 100 min. France – Cambodia 2000, 100 min.

Brave Focus

BRAVE FOCUS

Na skutek brutalnych działań Czerwonych Khmerów i bezprecedensowej w historii próby zniszczenia życia miejskiego w Kambodży, systematycznej zagładzie podlegała tutaj cała infrastruktura komunalna i techniczna. Działania te miały zawrócić kraj z torów „nowoczesności” i umożliwić pełną indoktrynację społeczeństwa. Zniszczenia były tak znaczne, że nawet długo po obaleniu krwawego reżimu Kambodża odczuwała ich skutek, wchodząc w XXI wiek z ogromnym, trudnym bagażem. Rithy Panh towarzyszy z kamerą symbolicznemu wprowadzaniu tego kraju w cybernetyczną nowoczesność – obserwuje prace przy położeniu kabla światłowodowego łączącego Kambodżę z Tajlandią i Wietnamem. Kabel staje się tutaj, u schyłku XX stulecia, symbolem łączności z przyszłością; ale zarazem podczas prac uparcie daje o sobie znać tragiczna przeszłość. Ziemia co rusz ujawnia pozostałości po Czerwonych Khmerach. Tytułowa „kraina wędrujących dusz” to miejsce zawieszone pomiędzy czasem i przestrzenią, to kraj starający się zmierzać w przyszłość, ale wciąż niepotrafiący uporać się z przeszłością.

Rithy Panh was born in 1964 in Phnom Penh, Cambodia, where he is the country’s most famous film maker. In 1975, his family was forced to leave their homeland by the Khmer Rouge regime. After a few years spent in Thailand, Panh found asylum in Paris where he began his research and education in the field of film. In 1990 he went back to Cambodia. Panh’s works have been repeatedly lauded at various festivals and film reviews such as Cannes; in 1995 he was nominated for an Oscar in the category of Best Foreign Language Film for the picture ‘Rice People’. Up until now the director has made 14 films, the last one being ‘Duch, Master of the Forges of Hell’ in 2012. All his productions are firmly embedded in the social realities of Cambodia and he, as a director, is deeply involved in the creation of a new civil society. For this reason his pictures are also recognized during festivals dedicated to human rights. In 2007, Rithy Panh, received the WATCH DOCS’ prestigious Marek Nowicki Prize for outstanding achievement. In 2006, thanks to some international organisations i.e. UNESCO, French MFA (Ministry of Foreign Affairs), the director opened the Bopha Audiovisual Centre in Phnom Penh. The primary goal of this institution was the collection of audiovisual materials relating to Cambodia regarding everything that the Khmer Rouge wanted to destroy. This extremely valuable work for the country culture project was undertaken to maintain a memory of the past, something that is necessary in every community and every society. The audience of Brave Festival will see 5 of his films, among them courageous and award-winning titles such as ‘Paper Cannot Wrap Ember’, ‘S21- The Khmer Rouge Killing Machine’ as well as ‘The Burnt Theatre’.

As a result of the violent actions of Khmer Rouge and their unprecedented attempt to destroy urban life in Cambodia, the whole communal and technical infrastructure was systematically erased. The aim of such actions was to prevent the country’s advance and allow full indoctrination of the society. Damages were so vast that Cambodia suffered from their consequences long after the overthrow of the bloody regime, entering the 21st century with a huge and difficult baggage. Rithy Panh and his camera are present during symbolic introduction of the country into cybernetic modernity – he observes work on laying optical fibre cable connecting Cambodia with Thailand and Vietnam. At the end of the 20th century, the cable becomes a symbol of connection with the future; still, during work, the tragic past stubbornly keeps coming back. In the ground, the workers keep uncovering remnants of purges of the Khmer Rouge. The title ‘The Land of the Wandering Souls’ is a place suspended between time and space; a country striving to move towards the future but still held by the past. Brave Festival 2013

Brave Focus

Artyści ze spalonego teatru / The Burnt Theatre reż. / dir. Rithy Panh Francja – Kambodża 2005, 85 min France – Cambodia 2005, 82 min Niezwykły film o teatrze i sile, jaką może dać wiara w moc sztuki. Aktorzy Teatru Narodowego w Phnom Penh, stolicy Kambodży położonej u ujścia rzeki Tonle Sap do Mekongu, pozostają bez pracy. Czerwoni Khmerowie niszczyli bowiem wszystko, co w jakikolwiek sposób wiązało się ze sztuką. Spaleniu uległ wówczas też budynek teatru. Aktorzy zamieszkują jego ruiny i… grają spektakle – z jednej strony rozpaczliwie zbierając środki konieczne do dalszej egzystencji, z drugiej zaś dzięki temu pozostając wiernymi swemu powołaniu. Bo teatr to coś więcej niż tylko miejsce pracy, a aktorstwo to nie tylko zwykły zawód. Bycie aktorem to przede wszystkim powołanie. Aktorzy swoją nieustanną obecnością dają świadectwo tego, że sztuki zniszczyć się nie da. Można spalić budynek, ale prawdziwego teatru nie uda się zniszczyć, ponieważ on żyje w ludziach. W filmie Rithy Panha występują prawdziwi aktorzy ze zniszczonego teatru, co tylko potęguje siłę ekspresji obrazu.

Ludzie z Angkor / The People of Angkor reż. / dir. Rithy Panh Francja – Kambodża 2003, 90 min. France – Cambodia 2004, 90 min. Wpisany na listę światowego dziedzictwa kultury UNESCO kompleks Angkor (od sanskryckiego słowa nadara – miasto) był przed rewolucją przemysłową największym miastem na świecie. Tradycja mówi, że założył je w 802 roku władca Dżajawarman II. W szczytowym okresie rozwoju mieszkało tu około miliona ludzi. Dziś Angkor kojarzy się przede wszystkim z największą i najbardziej okazałą, wzniesioną z laterytu, świątynią hinduistyczną – Angkor Wat. Film Rithy Panha jest jednak nie tylko dokumentem o Angkor, lecz przede wszystkim opowieścią o ludziach żyjących obecnie w tym miejscu. Ludziach, którzy w cieniu monumentalnych zabytków ze wspaniałej przeszłości niepewnie patrzą w przyszłość. Angkor to teraz największa turystyczna atrakcja Kambodży, co roku odwiedzana przez tłumy przybywające z całego świata.

Czy teatr może więc wpłynąć na rzeczywistość?

The Burnt Theatre is an amazing film about theatre and strength gained through belief in the power of art. The actors of the National Theatre in Phnom Penh, the capital of Cambodia located on the banks of the Tonlé Sap and Mekong are unemployed. It is because the Khmer Rouge destroyed everything which was in any way connected with art. The theatre building was also burnt down. The actors live in its ruins and perform – on the one hand they are desperately trying to get the means to survive, and on the other, through art they remain faithful to their vocation. Theatre is more than just a place of work, and acting is not just a profession. With their constant presence, the actors prove that art cannot be annihilated. You can burn down a building, but a true theatre cannot be destroyed as it lives in people. Real actors from the damaged theatre star in Rithy Panh’s film, which intensifies the message. Can theatre affect reality?

Brave Festival 2013

Inscribed on the UNESCO World Heritage List, Angkor (whose name derives from the Sanskrit word nagara – city) is claimed to be the world’s largest city prior to the Industrial Revolution, founded by king Jayavarman II in 802 AD. At the peak of its prosperity it was inhabited by around one million people. Today Angkor is associated mainly with the greatest and most impressive Hindu temple, constructed in laterite – Angkor Wat. Director Rithy Panh’s film is not only a documentary about Angkor, but also a story of the people who inhabit the city today. People who are shadowed by the symbols of the great past and look to the future with uncertainty. Angkor is now Cambodia’s number one tourist attraction, each year visited by swarms of tourists from around the world.

reż. / dir. Rithy Panh Francja – Kambodża 2002, 101 min. France – Cambodia 2002, 101 min.

Tytułowe S21 to nazwa największego więzienia dla przeciwników Czerwonych Khmerów. Usytuowane w centrum Phnom Penh szybko zyskało ponurą sławę zakładu, z którego praktycznie się już nie wychodziło. Przetrwali jedynie nieliczni. Reżyser znalazł prosty, aczkolwiek ryzykowny sposób na pokazanie historii tego miejsca. Postanowił dokonać rekonstrukcji zdarzeń, konfrontując ocalałych z ich dawnymi strażnikami. Filmowcom udało się dotrzeć do żyjących jeszcze uczestników wydarzeń z epoki reżimu i doprowadzić do spotkania ocalałych więźniów z grupą ich dawnych oprawców. Twórcy powrócili w tym celu do opuszczonej siedziby S21 i wraz ze swoimi bohaterami przystąpili do zainicjowania zdumiewającego spektaklu z pogranicza psychodramy. Dawni strażnicy odtwarzają przed kamerami sytuacje i sceny z udziałem skazanych, tych z kolei grają autentyczni byli więźniowie.

The title, S21, is the name of the biggest prison for the opponents of the Khmer Rouge. Located in the center of Phnom Penh, S21 quickly gained notoriety as being a place from which there was practically no way out and from where only a few prisoners survived. The director found a simple but at the same time hazardous way of showing the history of this place. He decided to make a reconstruction of the events that took place in S21 by confronting the surviving prisoners with their old guards. The filmmaker managed to get in touch with ex-members of the regime and organized a meeting between surviving prisoners and a group of their former oppressors. In order to do it, the filmmakers and the protagonists went back to the abandoned site of S21 and undertook a reconstruction of an unbelievable borderline-psychodrama performance. The real former guards and prisoners replay scenes and incidents from the past in front of the cameras.

Nie da się zawinąć żaru w papier / Paper Cannot Wrap Ember reż. / dir. Rithy Panh Francja – Kambodża 2006, 86 min. France – Cambodia 2006, 86 min.

Brave Focus

S21 — maszyna śmierci Czerwonych Khmerów / S21 – The Khmer Rouge Killing Machine

To jeden z najsłynniejszych filmów Rithy Panha, w którym twórca zabiera nas w podróż po dzielnicach biedoty w Phnom Penh, do świata prostytucji w stolicy Kambodży. Utwór ten z jednej strony jest przenikliwym studium problemu prostytucji, z drugiej zaś prezentuje poruszające historie poszczególnych bohaterek. Prostytucja to jedna z najboleśniejszych kwestii społecznych, z jakimi boryka się współczesna Kambodża. Genezy problemu można upatrywać w czasach rządów Czerwonych Khmerów, którzy niszcząc kulturę i tradycję społeczeństwa, wytrącili je z charakterystycznego dla każdej zbiorowości rytmu i pozbawili hierarchii wartości. Po upadku reżimu w 1979 roku w społeczeństwie Kambodży obudziło się ogromne, niczym nieposkromione pragnienie posiadania, żądza pieniądza. Ze względu na dramatyczną sytuację ekonomiczną swoją, ale także ich rodzin, większość kobiet, o których traktuje film Panha, a które pochodzą z ubogiej prowincji, zostało zmuszonych do prostytucji, nie mając wyboru innej drogi czy sposobu na zarobek.

This is one of the most famous films by Rithy Panh in which he takes us for a trip to the impoverished areas of Phnom Penh, through the world of prostitution in the capital of Cambodia. This work is on the one hand a penetrating study of the problems of prostitution, and on the other a series of moving portraits of the individual protagonists. Prostitution is one of the most painful issues in contemporary Cambodia. The genesis of this problem can be traced to the times of the Khmer Rouge regime which destroyed this society’s culture and its traditions as well as the rhythm characteristic for the community – it also deprived them of a hierarchy of values. After the fall of the regime in 1979, an uncontrollable desire for possessions, a lust for money, came about in the newly-awoken Cambodia. Due to their own tragic economic situations, as well as that of their families, a great deal of the women from Panh’s film, who came from poor provinces, were forced into prostitution, not having any other means of earning a profit.

Brave Festival 2013

BRAVE CONTEXTS Powaqqatsi

Naqoyqatsi

reż. / dir. Godfrey Reggio USA 1982, 86 min

reż. / dir. Godfrey Reggio USA 1988, 99 min.

reż. / dir. Godfrey Reggio USA 2002, 89 min.

Brave Contexts

Koyaanisqatsi

Cykl Przeglądu Filmowego BRAVE CONTEXTS stanowi bezpośrednie nawiązanie do tematu przewodniego tegorocznej edycji – Rytmu. W ramach cyklu pokazujemy wybitną „montażową” trylogię Godfrey’a Reggio „Koyaanisqatsi”, „Powaqqatsi”, „Naqoykatsi” oraz doskonale ją uzupełniające obrazy Rona Frickego: „Baraka” i „Samsara”. Wszystkie te tytuły, mimo że noszą miano kultowych, polska publiczność widziała bardzo rzadko, zaś prezentacja ich razem w ramach jednego projektu jest wydarzeniem bezprecedensowym. Każdy omawiany tu film w sposób niezwykle sugestywny analizuje mechanizmy przekształcające prastary, naturalny rytm świata w dziką kakofonię przemysłowo-konsumpcyjnego pędu. „Rytm” stanowi tu słowo-klucz nie tylko ze względu na treść owych dzieł, lecz również pod kątem formalnym. Utwory te mają bowiem swój wewnętrzny puls, którego istotnym elementem jest imponujący, Eisensteinowski sposób montażu poszczególnych scen na zasadzie kontrapunktów i ujęć o bardzo silnym ładunku emocjonalnym. Najistotniejszą ich cechą jest jednak celowe odejście od klasycznej, werbalnej narracji i linearnej fabuły na rzecz medytacyjnej opowieści, którą nie tyle oglądamy, co raczej jej doświadczamy. Stanowią one niezwykłą podróż, wykraczającą poza tradycyjne ścieżki kina zarówno dokumentalnego, jak i społecznie zaangażowanego. Tytuł otwierającego cykl obrazu – „Koyaanisqatsi” – ma swój źródłosłów w języku indiańskiego plemienia Hopi i dotyczy braku równowagi w życiu, rozbicia, dezintegracji, chaosu dotykającego codzienności. Wykorzystując teledyskową konwencję, reżyser prowadzi widza przez meandry wielkomiejskiej egzystencji USA, ukazując świat cywilizacyjnego pędu, który mimo że stworzony dla ludzi i przez ludzi, okazuje się w gruncie rzeczy ograbiać uczestnika z człowieczeństwa i refleksyjności. Myśl ta zostaje rozwinięta w „Powaqqatsi” – tu jednak perspektywa nie ogranicza się jedynie do pejzaży Stanów Zjednoczonych, lecz zostaje poszerzona o Afrykę, Azję i Amerykę Południową. Sam tytuł można tłumaczyć jako „życie w przejściowej formie” lub też „życie w transformacji”. To film bardziej kameralny i osobisty od poprzedniego. Twórcy wiele atencji poświęcają pojedynczym jednostkom, zamiast na tłumach, koncentrując uwagę na twarzach milczących ludzi, które niejednokrotnie opowiadają więcej niż tysiąc słów.

Brave Festival 2013

BRAVE CONTEXTS cycle is a direct reference to the leading theme of this year’s festival – rhythm. Within the cycle, we will be showing the outstanding ensemble of Godfrey Reggio’s trilogy ‘Koyaanisqatsi’, ‘Powaqqatsi’, ‘Naqoykatsi’, complemented excellently by the pictures of Ron Frick, ‘Baraka’ and ‘Samsara’. All of these titles, despite having achieved cult status worldwide, have been rarely seen by Polish audiences and their introduction within the same project is an unprecedented event. Every film discussed here analyses in a highly evocative way the mechanisms that transform the primeval, natural rhythms of the world into a wild cacophony of industrialism and consumerism. ‘Rhythm’ is the key word not only for the contents of these works, but also its formal meaning. The pieces have their own internal pulse through the use of an impressive Eisenstein-like form of montage; individual scenes are constructed on the basis of counterpoints and shots with a strong emotional impact. Their most important feature, however, is a withdrawal from the classic, verbal narrative structure and linear plot-line and instead providing a meditational journey which we do not watch so much as experience. These are exceptional works that go beyond the traditional paths of both documentary cinema and social commentary. The title of the pictures opening cycle is ‘Koyaaniqatsi’ – its etymology finds its roots in a North American indigenous tribe, the Hopi, and refers to a lack of balance in life; a demolition; a disintegration; chaos in everyday life. Using video clips as his medium, the director leads the spectator through U.S. urban cityscapes showing us edifices of civilisation which, although invented by and for people, eventually rob us of our humanity and self-awareness. This idea is developed in ‘Powaqqatsi’ - although here the prospective is not limited only to U.S. landscapes but is extended to Africa, Asia and South America. The title can be translated as ‘life in a transitional form’ or ‘life in transformation’. This film is more purely cinematographic and personal than the previous one. Its authors devoted a lot of attention to particular individuals rather than to crowds focusing their attention on faces of silent people which often speak louder than a thousand words could.

Samsara

reż. / dir. Ron Fricke USA 1992, 96 min.

reż. / dir. Ron Fricke USA 2011, 102 min.

Brave Contexts

Baraka

W wieńczącym trylogię „Naqoyqatsi” reżyser pochyla się nad relacją człowiek–natura oraz człowiek–technologia. Z każdą minutą nabierający tempa obraz stanowi wyjątkowo trafną paralelę dla świata globalizacji i rozwijającej się w zawrotnym tempie techniki, której podporządkowane zostają wszelkie aspekty życia. Podtytuł filmu brzmi „Świat w stanie wojny” i faktycznie, życie we współczesnym świecie jawi się jako nieustanna batalia o władzę, dominację i sukces, technologia zaś to jej główny oręż. Idealne dopełnienie tej niezwykłej triady stanowią dwa głośne utwory Rona Frickego, „Baraka” i „Samsara”. Pierwszy z nich zaczerpnął swój tytuł od perskiego wyrażenia oznaczającego „błogosławieństwo”, „łaskę”. To poetycki zapis cudów dnia codziennego: narodzin, życia, przemijania. W „Barakce”, prócz niewątpliwych walorów estetycznych, istotny jest również pierwiastek metafizyczny. Fricke, używając kamery, poszukuje w świecie duchowości w różnych jej aspektach. Nie analizuje i nie wartościuje, lecz prowokuje widza do namysłu nad kwestiami umykającymi w natłoku spraw bardziej przyziemnych. Podobnie „Samsara” ma wydźwięk bardzo bliski opisanym powyżej dziełom, w których afirmacja natury i szacunek dla tradycji zostają skonfrontowane z postępującym konsumpcjonizmem i upadkiem wartości. Sam termin wywodzi się z filozofii buddyjskiej i oznacza nieustający ruch, przepływ, niekończący się ciąg narodzin i śmierci. Film Frickego doskonale oddaje owo poczucie płynności i zmienności dzięki imponującemu doborowi przestrzeni i tematów (sceny kręcono w 25 miejscach globu) oraz mistrzowskiej pracy kamery. Niewątpliwy wpływ na jakość odbioru ma również fakt, że obraz został w całości nakręcony na taśmie 70 mm, a zmontowanie materiału zajęło twórcom ponad pięć lat. Tegoroczny cykl BRAVE CONTEXTS stanowi ilustrację napięcia między tradycyjnymi, pierwotnymi rytmami, koncentrującymi się wokół poszanowania tradycji i pielęgnowania duchowości, a postępującą cywilizacją, której przyspieszone tempo konsekwentnie je zagłusza. „Koyaanisqatsi”, „Powaqqatsi”, „Naqoykatsi”, „Baraka” i „Samsara” to dzieła stanowiące podsumowanie zbiorowych lęków i obaw obserwatorów współczesności, lecz równocześnie dające nadzieję i wiarę w lepsze jutro. Przede wszystkim jednak nie pozwalają o sobie łatwo zapomnieć, pozostawiając w widzu głęboką refleksję i potrzebę namysłu nad kwestiami często ginącymi w pędzie codzienności. I tym tkwi ich największa siła.

In the crowning trilogy, ‘Naqouyqatsi’, the director examines the link between human beings in nature and human beings in the midst of technology. The picture gains momentum with every minute and is an extremely accurate portrayal of the world of globalisation and technology, evolving by leaps and bounds and to which all aspects of life are subjected. The subtitle of the film is ‘The world in a state of war’ and indeed, life in our contemporary world often seems like a battle for supremacy with technology as its primary weapon. The perfect complements to this extraordinary triad are two outspoken pictures by Ron Frick, ‘Baraka’ and ‘Samsara’. The first of them took its title from a Persian expression meaning ‘blessing’ or ‘grace’. This is a poetical record of everyday miracles: birth; life; fading. Besides having undeniable aesthetic qualities ‘Baraka’ also contains a certain metaphysical element, through the use of camera, Frick, is looking into the world of spirituality and its different aspects. He doesn’t analyse or interpret but provokes the spectator to think about questions even as they slip away in the multitude of mundane things. ‘Samsara’ has an undertone very much like the above-described works in which an affirmation of nature and respect for traditions are confronted with increasing consumerism and falling values. The term itself derives from Buddhist philosophy and signifies perpetual motion, flow; an endless cycle of birth and death. Frick’s film perfectly captures this sense of fluidity and change thanks to an impressive choice of locations and subjects (the scenes were filmed in 25 places around the world) as well as masterful camera work. An undeniable influence on the quality of the work was the fact that the picture was shot entirely on 7.0mm film and took more than five years to assemble. This year’s cycle BRAVE CONTEXTS is an illustration of the tension between ancient rhythms, the cultivation of tradition and spirituality, and an advancing civilisation whose accelerating pace attempts to drown them. ‘Koyaanisqatsi’, ‘Powaqqatsi’, ‘Naqoykatsi’, ‘Baraka’ and ‘Samsara’ are a summary of our collective fears and the observers’ concerns about the present and at the same time give hope and faith for a better tomorrow. At the very least, these films are unforgettable – leaving in one a deep sense of reflection and a need to challenge and question, which is often lost in the rush of everyday life. Herein lies their greatest strength.

Brave Festival 2013

Brave Contexts

Życie daleko stąd / Life, a Long Way Away reż. / dir. Marc Weymuller Portugalia – Francja 2011, 81 min. Portugal – France 2011, 81 min. Dzieło Marca Weymullera to intrygująca próba oddania na ekranie specyfiki pewnej miejscowości położonej w północnej Portugalii, w górskim regionie Barroso. Życie tutaj jest surowe i toczy się zgodnie z cyklem pór roku, a mieszkańcy są wierni tradycjom swoich przodków. Kadry tego filmu wypełnia rytm codziennych czynności, takich jak wypasanie bydła, orka na polu, wypiekanie chleba czy czuwanie nad domowym paleniskiem. Kontrapunktowane jest to ujęciami zmieniających się pór roku, opadającej mgły lub też po prostu kropel padającego deszczu. „Życie daleko stąd” w piękny sposób łączy rytm pamięci z obrazami prostego życia. I choć jest to film wręcz kontemplacyjny, wymagający od widza skupienia i pewnego wyciszenia, to właśnie dzięki temu oferuje on niezapomnianą wyprawę do miejsca zagubionego w sferze wspomnień, miejsca, nad którym unosi się mgła melancholii.

Księga tundry / The Tundra Book reż. / dir. Aleksiej Wachruszew Rosja 2011, 105 min. Russia 2011, 105 min. Rozpisana na 22 rozdziały filmowa „Księga Tundry” to kronika codziennego życia należącej do ludu Czukczów rodziny Wukwukai (co oznacza „Mała Skała”). To też rzadka okazja do przyjrzenia się tej mało znanej kulturze. Czukcze to jeden z autochtonicznych ludów Syberii. Obecnie ich populacja liczy około 16 tysięcy osób i zamieszkuje głównie najdalej na wschód wysuniętą część Rosji – Półwysep Czukocki. Ich podstawowym zajęciem jest tradycyjna koczownicza hodowla reniferów. Kluczowe dla niej jest przemieszczanie się stada zgodnie z rytmem pór roku – latem pasterze pędzą je na północne pastwiska, a zimą prowadzą bardziej na południe. Codzienne zajęcia Czukczów skupione wokół reniferów to nie tylko podstawa egzystencji, praca niezbędna do życia i przetrwania na tym niedostępnym obszarze – to również materia sfery sakralnej owego ludu: cykl codzienności określa rytm rytualnych świąt. Ogromnym atutem wyróżnianej na wielu filmowych festiwalach „Księgi Tundry” są piękne zdjęcia, które stanowią tło dla afirmacji dawnego stylu życia, zgodnego z wielopokoleniowymi obyczajami.

‘The Tundra Book’ a tale told in twenty-two film chapters chronicles the everyday life of the Vukvukai family from the Chukchi people (‘Vukvukai’ meaning ‘Little Rock’). It is a rare glimpse into this little known culture. This film by Marc Weymuller is an intriguing attempt to depict a specific atmosphere of a town in northern Portugal, in the mountainous region of Barroso. Life here is harsh and follows the seasons, and its inhabitants are true to their ancestral traditions. The film is filled with images of everyday activities, such as pasturing cattle, ploughing the fields, baking bread or watching a fireplace. These are contrasted with scenes of changing seasons, falling mist or simply falling raindrops. ‘Life, a Long Way Away’ beautifully combines the rhythm of memory with images of simple life. And even though the film is simply contemplative, requiring the viewer to concentrate and quieten down, this is exactly why it offers an unforgettable journey to a place lost in the realm of memories; a place covered in the mist of melancholy.

Brave Festival 2013

The Chukchi are one of the indigenous people of Siberia. Currently, they number about 16 thousand people and live mostly in the north-eastern extremity of Russia – the Chukchi Peninsula. Their primary occupation is traditional nomadic reindeer herding. The herds are moved according to the seasons – in summer, the herders move them to northern pastures, and in winter they go south. Their day-to-day activities focused around reindeer are not only the basis for existence or work necessary to live and survive in this inaccessible area – they are also an essence of what’s sacred for these people: the cycle of everyday life is defined by the rhythm of ritual celebration. A huge advantage of ‘The Tundra Book’ awarded at many film festivals, is beautiful cinematography which is a background for the affirmation of the old style of living in harmony with multigenerational customs.

Słuchając płaczu Boga / I heard God Crying reż. / dir. Elpida Skoufalou Grecja 2011, 84 min. Greece 2011, 84 min. Reżyserka realizowała swój film aż przez 11 lat – tyle czasu zajęło jej skompletowanie materiału do tego niebywałego projektu. Swoją pracą umożliwiła publiczności wejście w niezwykły świat obrzędów ze sfery sacrum, przeniknięcie do domeny Boga. Nie jest to łatwy w odbiorze film, wymaga on od widza pewnej dozy wytrwałości, ale w zamian pozwala doświadczyć unikatowego rytmu cierpienia, lamentu i płaczu – rytmu, który przybliża do Boga. Film pokazuje obrzędy Anastenarii w Grecji, szyickie święta Arbaeen i Aszurę oraz Lamentację – rytuały żałobne w Albanii. Prezentowane społeczności mają różne obyczaje, różnią się historią i kulturą, ale łączy je to, że dzięki celebracji elementów własnej tradycji odchodzą od tempa współczesnego życia; odważnie przekraczają granice materialne, społeczne i symboliczne, co łączy się u nich z obrzędową ekstazą. Osiągają w ten sposób wyższy poziom rozumienia, odczuwania, a ból i cierpienie umożliwiają im kontakt z boskim wymiarem.

The director of this film worked on it over a period of 11 years – she needed all this time to complete the material for this unprecedented project. Through her work, she enables the audience to enter the extraordinary world of rites from the sphere sacrum (sacred sphere), to penetrate the domain of God. It is not easy viewing and a certain perseverance is required but in exchange, it affords the viewer a unique experience of a rhythm of suffering, of lamentation and of crying – a rhythm that draws us closer to God. The film shows the rites of Anastenaria in Greece, the Shiite festivals Ashura Arbaeen, and Lamentation – mourning rites in Albania. The communities depicted have different customs and are historically and culturally diverse but are nevertheless connected by a celebration of the elements of their own traditions. This enables them to step out from the pace of modern life and to boldly cross material, social and symbolic boundaries; In the process, they reach higher levels of understanding where perception, pain and suffering perhaps make it possible to be in contact with a dimension in which God exists.

Tablice / Blackboards reż. / dir. Samira Machmalbaf Iran – Japonia – Włochy 2001, 85 min. Iran – Japan – Italy 2001, 85 min.

Brave People Doc

BRAVE PEOPLE DOC

Nagrodzone w Cannes w 2001 roku Grand Prix Jury „Tablice” to jeden z największych sukcesów filmowych Samiry Makhmalbaf, córki słynnego irańskiego reżysera, Mohsena Makhmalbafa. „Tablice” za punkt wyjścia biorą bardzo prostą, lecz niemal surrealistyczną sytuację. Bohaterem filmu jest bowiem grupa nauczycieli, którzy dźwigając na plecach tablice, wędrują w poszukiwaniu uczniów pośród dzieci uchodźczej grupy Kurdów. Czy w obliczu ciągłego zagrożenia życia i nieustannej tułaczki, na które ludzi skazuje wojna, jest na świecie miejsce na pracę nauczycieli, którzy przemierzają ojczyste ziemie w poszukiwaniu uczniów? A może, paradoksalnie, to kurdyjskie dzieci mogą dać niejedną cenną lekcję mężczyznom dźwigającym czarne tablice? Lekcję w tych warunkach być może najważniejszą, bo uczącą przetrwania. Mało który film, tak jak obraz Samiry Makhmalbaf, daje odpowiedni punkt wyjścia do dyskusji o przyszłości, jaką przed uchodźcami może otworzyć edukacja.

Having won the Grand Jury Prize in 2001 in Cannes, ‘Blackboards’ is one the greatest film successes of Samira Machmalbaf, the daughter of famous Iranian director Mohsen Makhmalbaf. ‘Blackboards’ takes as its starting point an easy, but at the same time surrealistic situation. The protagonists of the film are a group of teachers who roam the country carrying their black boards in search of students. In her film, the key characters are a group of Kurdish refugees. Is there, in view of the constant threat to life and unceasing exile of people displaced by war, still a role for teachers who traverse their native lands in search of students? Or can the Kurdish children perhaps, paradoxically, teach a lesson to the teachers carrying the black boards? A lesson in such conditions might be as important as one on survival. Very few films provide such a moving or profound a starting point for discussion as Samira Makhmalbaf’s picture.

Brave Festival 2013

Brave People Doc

Ostre światło. Gdy duchowość łączy się z działaniem / Fierce Light: When Spirit Meets Action reż. / dir. Velcrow Ripper Kanada 2008, 97 min. Canada 2008, 90 min.

Czy możliwy jest inny, lepszy świat, taki, w którym motorem poczynań ludzkich jest duchowość? Reżyser i jego bohaterowie udowadniają, że są ludzie, którzy wbrew wszystkiemu manifestują na różne sposoby wolność myśli i własnych przekonań. Bezpośrednim impulsem do nakręcenia filmu była śmieć zaprzyjaźnionego z reżyserem Brada Willa: został on zastrzelony w Meksyku podczas filmowania ulicznych protestów przeciw gubernatorowi Oaxaca. To tragiczne wydarzenie obudziło w Ripperze pytania o dwie sfery, które kierowały życiem jego przyjaciela – o aktywizm i o stan ducha. Z połączenia tychże wartości czerpać można bowiem nową, zdumiewającą siłę.

Angielski chirurg / The English Surgeon reż. / dir. Geoffrey Smith Wielka Brytania 2007, 93 min. Great Britain 2007, 94 min. Bohaterem filmu jest Henry Marsh, jeden z najwybitniejszych angielskich chirurgów dokonujących operacji mózgu. Stara się żyć zwyczajnie i bezpretensjonalnie – chociażby przez to, że na co dzień dojeżdża do pracy na rowerze. Nie bez powodu o Marshu nakręcono dokument – jest bowiem nietuzinkowym człowiekiem: pomimo uznanej zawodowej pozycji, nie zatrzymuje się i nie odcina kuponów od spełnionej kariery, ale z czysto altruistycznych pobudek postanawia pomagać osobom wykluczonym poza nawias nowoczesnej medycyny. A takich potrzebujących bez liku spotyka na Ukrainie, gdzie pierwszy raz trafia na początku lat 90. i przez następnych piętnaście lat regularnie tam powraca. Jedną z takich nietypowych lekarskich podróży śledzi z kamerą Geoffrey Smith. Nie wszystkim jednak uda się pomóc, ponieważ wykrytych w zbyt później fazie schorzeń mózgu po prostu nie można wyleczyć. Jak wielka jest zatem odpowiedzialność lekarza: czy może on dawać nieuleczalnie choremu nadzieję? Czy powinien starać się ratować także tych, dla których diagnoza jest już jednoznaczna? Każda taka porażka to śmierć pacjenta. Niezwykłe jest jednak to, że Henry Marsh raz po raz rzuca wyzwanie nie tylko niedoinwestowanemu ukraińskiemu systemowi leczenia, lecz także śmierci – od której bezinteresownie ratuje wielu swoich podopiecznych. Dużym atutem filmu, obok dopracowanych zdjęć i warstwy montażowej, jest muzyka, którą skomponował Nick Cave.

This film is about Henry Marsh, one of England’s most renowned English neurosurgeons. He tries to live a normal and modest life, which is manifested by his daily commute to work by bike.

Is a different, better world, a world in which spirituality drives men, possible? The director and the people he meets prove that there are people who, against all odds, manifest freedom of thoughts and beliefs. The impetus to make the film was the death of the director’s friend, Brad Will: he was shot in Mexico while filming street protests against the governor of Oaxaca. This tragic event led Ripper to pose questions about the two spheres which governed the life of his friend – activism and spirituality. A combination of these values may be a source of a new, astounding power.

Brave Festival 2013

There is a reason why a documentary was made about Marsh – he is an exceptional man. Despite his successful career, he does not stop and rest on his laurels and for purely selfless reasons, he decides to help people denied access to modern medicine. He meets many such people in Ukraine which he first visited at the beginning of the 1990’s and where he has regularly returned for the next fifteen years. During one of such unusual trips he is accompanied by Geoffrey Smith and his camera. Not all people can be helped as brain diseases diagnosed too late simply cannot be cured. Hence a doctor’s responsibility is great – can they give hope to the terminally ill? Should they try to save those patients whose diagnosis is unambiguous? Each such failure means a patient’s death. However, what is amazing is that Henry Marsh continues to challenge not only the underfinanced Ukrainian health system but also death from which he selflessly saves his patients. The film’s great advantage, besides skilful cinematography and editing, is music composed by Nick Cave.

reż. / dir. Adam Różański Francja – Polska – Burkina Faso 2008, 55 min. France – Poland – Burkina Faso 2008, 55 min. Głównym bohaterem filmu jest Adam, potomek rodu griotów Drame z Burkina Faso. Griotowie to szczególny typ artystów sztuki muzycznej i słownej, pochodzący z Afryki Zachodniej. Ród Drame należy do strażników dawnych, często wielowiekowych już tradycji ludu Malinke – grupy etnicznej, dla której charakterystyczny jest kastowy podział obowiązków społecznych. Filmowa narracja odbywa się w rodzimym języku artysty (języku dioula) i oparta jest na zapisie rozmów z nim przeprowadzonych oraz na podstawie książki Arlette Senn Beloz traktującej o tradycji griotów. Filmowy griot opowiada o swojej długiej, bo ponadczterdziestoletniej, drodze artystycznej. Z tego dokumentu wyłania się piękny portret człowieka, który dokonał życiowego wyboru i postanowił poświęcić całą swoją twórczość zachowaniu tradycji ludu, z którego się wywodzi.

The main character of the film ‘A Griot’s Story’ is Adama, a descendant of a long line of Drame griots from Burkina Faso. A griot is a specific West African music and poetry artist. The Drama family are custodians of centuries old traditions of the Malinke people – a caste-based ethnic group. The film is narrated in the native language of the artist (Dyula) and is based on the recording of the interviews with Adama Drame and Arlette Senn Beloz’s book on the tradition of griots. The documentary paints a beautiful portrait of a man who made his choice and decided to devote his entire work to preserving the tradition of his people.

reż. / dir. Günter Heinzel Niemcy 2005, 74 min. Germany 2005, 74 min.

Brave People Doc

Opowieść griota / A Griot’s Story

Nazywam się Jagdish Bhatt / My Name is Jagdish Bhatt

Kolonia Marionetek w New Delhi zajmuje ponad 5 hektarów powierzchni, a zamieszkuje ją około 800 rodzin – w zdecydowanej większości artystów zajmujących się barwnymi, tradycyjnymi ludowymi przedstawieniami. Właśnie stąd zatem wywodzą się magicy, muzycy, zaklinacze węży, mimowie, kuglarze. W latach pięćdziesiątych XX wieku artyści zaczęli się osiedlać w zachodnim Delhi, ziemi stykającej się wówczas z dżunglą. Bohater filmu, Jagdish Bhatt jest jednym z wielu artystów zamieszkujących Kolonię, a zajmuje się teatrem marionetek. Poznajemy go podczas wizyty w Europie: każdy z jego występów wzbudza w naszym kręgu kulturowym spore zainteresowanie i gwarantuje Jagdishowi szacunek ze strony europejskiej publiczności. Tymczasem w rodzimych Indiach występy artystów z Kolonii Marionetek nie zapewniają już takiego aplauzu, nie mówiąc już o uznaniu. Jagdish ma na utrzymaniu dziesięcioosobową rodzinę, więc jedyną możliwością zapewnienia sobie godziwego zarobku są występy poza granicami ojczystych Indii.

Puppet Colony in New Delhi occupies more than 5 hectares and is a residence for about 800 families – the majority of whom are involved in traditional, colourful performances and shows. This is precisely where magicians, musicians, snake charmers, mimes and jugglers come from. In the 1950s, artists started to settle in the western part of Delhi, which at that time was land affronting the jungle. The film’s protagonist, Jagdish Bhatt, is one of many artists living in the Colony and occupies himself with puppet theatre. We meet him during his visit to Europe: each of his shows raises significant interest in our cultural circle and ensures respect for Jagdish from the European audience. In the meantime, in his native India, the shows of artists from the Puppet Colony don’t always receive such applause or appreciation any longer. Jagdish has to maintain a family of ten and so the only possibility for him to ensure a fair wage is to exhibit out of the confines of his motherland, India.

Brave Festival 2013

Pokaz specjalny / Special screening

Żywi Bogowie / The Living Gods reż. / dir. Rupesh Tillu Indie / Szwecja 2013, 60 min. India / Sweden 2013, 60 min. „Żywi Bogowie” to opowieść o tym jak nadzieja i wiara mogą zatrzeć granicę pomiędzy światami, pozwalając bogom i ludziom na współistnienie. Jest to też historia o tym, jak ojciec i syn próbują ocalić tradycję.

Czy Rajesh należy do jednego z ostatnich pokoleń artystów, którzy poświęcają swoje życie Theyyam? Czy Gokul, dopiero uczący się tej sztuki, będzie kontynuował tradycję? Czy Theyyam rozwinie się i przetrwa we współczesnych Indiach?

Film przedstawia Rajesha i jego młodego syna Gokula, artystów Theyyam z Północnej Kerali w Indiach. Theyyam to pełen kolorów rytuał liczący sobie ponad tysiąc lat. To świat mitologicznych bóstw, kolorów, ognia, bębnów i tańca.

Rupesh Tillu pracował nad filmem przez pięć lat. Premiera jest zaplanowana na listopad 2013, ale specjalny pokaz odbędzie się podczas tegorocznego Brave Festival.

fot. Joanna Stoga

W życiu Rajesha zaszła zmiana, gdy wraz ze swoją grupą został zaproszony do udziału w Brave Festival w Polsce w 2009 roku. Artyści wcześniej nigdy nie wyjeżdżali poza swój kraj. Rajesh przyjmuje zaproszenie pomimo wątpliwości i krytyki ze strony swojej społeczności i postanawia wziąć ze sobą Gokula.

‘The Living Gods’ is a story about how hope and belief can dissolve the fabric between worlds, allowing gods to rub shoulders with men and where a father and son strive to keep their tradition alive. It narrates the story about a ritual artists, Rajesh and his young son Gokul, who live in Northern Kerala, India. Theyyam is a colourful ritualistic performance over thousands of years old. It’s a world of mythological gods, colours, fire, drumming and dance. A transformation came in Rajesh’s life when he and his group was invited to perform at the Brave Festival (2009) in Poland. They have neither travelled nor performed Theyyam outside their country. Rajesh accepts this invitation despite the questioning and criticism of his community and decides to take Gokul with him.

Brave Festival 2013

Will Rajesh be one of the last generations of artist, who devoted life to Theyyam? Or will Gokul who is currently learning the art carry it forward? Can Theyyam evolve and sustain in modern India? Rupesh Tillu has shot the film over the span of five years and it is scheduled to have a world premiere in November 2013, but a special screening will be held at The Brave Festival 2013.

BRAVE KIDS

ANASTAZJA KORCZAK Dyrektor Brave Kids Brave Kids

Brave Kids Director

Dzieciom należy się szacunek. Wydaje nam się, że dzieci są całkowicie ufne. Bardzo łatwo jednak złamać w nich tę piękną naiwność – niekiedy straty są nie do odrobienia. Georgete Mullheir (pionierka ruchu przeciwko znęcaniu sie nad dziećmi w sierocińcach) opowiada w jednym z wywiadów o sierocińcu, który odwiedziła tuż rumuńskiej rewolucji, w 1989 roku. Sale wypełnione były po brzegi dziećmi – ale to, co ją uderzyło, to kompletna cisza. Wchodziła do jednego pomieszczenia za drugim, oglądała trzydniowe, czterodniowe, tygodniowe niemowlęta, miesięczne maluchy. Dla nich płacz jest jedynym sposobem komunikacji ze światem. A tam panowała cisza, pomimo tego, że ewidentnie potrzebowały opieki: przewinięcia, nakarmienia etc. Po tym, jeżeli dziecko płacze dzień czy dwa, i nikt nie spieszy mu z pomocą, coś w nim pęka. Traci nadzieję i wiarę, że jego głos cokolwiek zmieni. Milknie.

Children should be respected. They are completely trusting and that beautiful innocence can be easily broken and in some cases the losses are not repairable. Georgete Mullheir (the pioneer of the movement against child abuse in orphanages) talks, in one of many interviews, about an orphanage in Romania which she visited after The Romanian Revolution of 1989. The rooms were filled to the brim with children – yet, what struck her was the complete silence. She was entering one room after another, looking at three or four-day-olds, one-week-olds, and one-monthold infants for whom a cry is the only form of communication with the world but still silence reigned. They were silent even though they clearly needed care: their nappies should have been changed, they needed to be fed. If nobody comes and a baby cries for a day of two something breaks in it, it loses the hope that somebody may come and help. It becomes silent.

Brave Kids jest głosem dzieciaków. Powstało, aby doprowadzać do ich spotkania i motywować je do dialogu. Nieznajomość języków nie ma tu nic do rzeczy. Staramy się poznawać ze sobą dzieciaki z odległych kultur, zanurzone w tradycji, ale też takie, które są doświadczone przez los albo zagłuszane przez problemy kultury masowej. Każdy dziecięcy problem jest najważniejszy: czy jest to samotność dziecka niewypuszczanego z domu ze strachu przed złym środowiskiem na podwórku; czy jest to tęsknota i nuda w zamkniętym ośrodku dla uchodźców; czy jest to wstyd pochodzenia z mniejszości narodowej, problemy materialne, niskie poczucie wartości… Pragniemy, by spotkały się na równej płaszczyźnie. Pomagamy im odkrywać to, że każdy z nich ma coś wyjątkowego, co może światu dać i czego świat potrzebuje.

‘Brave Kids’ is the voice of children. It was made to bring them to a meeting place and motivate them into a dialogue. Lack of knowledge of foreign languages is irrelevant. It is all about introducing kids from diverse backgrounds, perhaps steeped in tradition or even sunk by problems with popular culture, but always experienced by fate. Each and every childrens’ problem is the most important one, be it the loneliness of a kid locked in their house because of the threat of encountering a bad environment or situation outside, be it the fraternity and boredom in a closed refugee camp, or be it the shame of one’s origins, of financial problems, of low self-esteem. Children should meet on the same level – discover that each of them has something exceptional; something that can be shared with the world and something that the world needs.

A te dzieci od samego początku prowokują kolejne spotkania! Ludzie, którzy zdecydowali się zaprosić Brave Kids do swoich miast, rodziny goszczące naszych najmłodszych w swoich domach, charyzmatyczni liderzy niezwykłych organizacji, którzy całe swoje życie podporządkowują pomocy dzieciom, polskie dzieciaki uczestniczące w projekcie, artyści, widzowie, przyjaciele, wolontariusze – ponad 400 osób trwa we współpracy po to, by ciszę złamanej dziecięcej wiary przeciwstawić rytmowi ich wspólnej zabawy. Żeby przeżywać, gadać, śmiać się, dziwić, otwierać i zamykać oczy. Po to, żeby się gościć w sobie nawzajem i siebie nawzajem słuchać. I uczyć się, że głos każdej jednej osoby, nawet malutkiej, jest wart wiele.

Those kids from the very beginning provoke further meetings. People who decide to invite ‘Brave Kids’ to their cities, families hosting the young ones in their own homes, charismatic leaders of unusual organisations using their free time to bring help to children. There are Polish children taking part in the project: artists, audience, friends, volunteers – over 400 people in cooperation to turn the silence of broken children’s hopes into the rhythm of shared fun. The aim is to experience, to chat, to laugh, to become amazed, to open your eyes, to feel welcome, to share in that sense of humility knowing that the voice of every person, even a small one, is worth a lot.

Brave Festival 2013

Kiedy idąc ulicami Pilzna spotykasz młodego człowieka o azjatyckich rysach twarzy i z ciekawości pytasz skąd pochodzi i jakie są jego korzenie, mówi odważnie: jestem Czechem. Wietnamska społeczność stanowi trzecią co do wielkości mniejszość narodową w Czechach (za Słowakami i Ukraińcami). Za początek emigracji uznaje się czasy socjalizmu, kiedy to młodzi Wietnamczycy przyjeżdżali na studia do krajów blok wschodniego. Dziś szacuje się nieoficjalnie, że w Czechach mieszka ich nawet 100 tysięcy. Co istotne, żyjąc w Pilźnie, młodzi Wietnamczycy nie zaniedbują pamięci o kulturze, z której się wywodzą. Zaproszona na Brave Kids artystyczna grupa wietnamskich dzieci urodzonych w Czechach z dumą kultywuje tradycje swoich ojców, podtrzymując zwyczaje i rytuały ich świąt i obrzędów. Dodatkowo, istotnym aspektem w partnerskiej wymianie pomiędzy Pilznem a Wrocławiem jest fakt, że miasta te zaprezentują w 2015 i 2016 roku życie kulturalne swoich okolic, całego regionu i obu państw, kolejno piastując godność Europejskiej Stolicy Kultury.

Whilst walking along the street in Pilzen, one can meet a young man with Asian features, and out of curiosity ask him where he comes from, and what his roots are. He would answer courageously, ‘I’m Czech.’ Vietnamese society now lies in third place, when one counts the large minority ethnic groups in the Czech Republic, behind Slovaks and Ukrainians). The beginning of this emigration occurred during socialism, when young Vietnamese travelled to Eastern bloc countries in order to study. Today, it’s estimated that up to 100,000 Vietnamese live in the Czech Republic unofficially. What is evident by living in Pilzen is that young Vietnamese have not neglected their cultural ties. By being invited to the Brave Kids artistic group, Vietnamese children born in the Czech Republic proudly maintain the traditions of their forebears, cultivating customs and rituals from their world and religions. In addition, an essential aspect of the partnership exchange between Pilzen and Wrocław, is the fact that both these cities will be representing their own cultural life in 2015 and 2016 respectively, in their own locality and region, and both countries will hold the honour of being European Capitals of Culture in succession.

Brave Kids

Czechy / Czech Republic — Banana Kids — Azjatycki rys Pilzna / Asian feature of Plzen

Chiny / China — Hong Kong Youth drama Ambassador Scheme — Teatralna wizja przedkolonialnego Hong Kongu / Theatrical vision of the pre-colonial Hong Kong

Grupa dzieci Hong Kong Youth drama Ambassador Scheme stara się poprzez teatr odkryć energię i historię miasta z czasów przedkolonialnych – przez 156 lat Hongkong powoli zatracał bowiem swoją orientalną wyjątkowość. Dzieci szukają własnego mitu życia, tożsamości. Korzystając z wielu symboli zawartych w opowieściach klasyków, odkrywają nowe znaczenie tego, co „chińskie”, stając się ludźmi świadomymi swojej historii. Przyjazd na Brave Kids daje młodym aktorom szansę odnalezienia kolejnej warstwy tożsamości – pokazując światu własne korzenie, dzieci stają się dumne ze swojej kultury. Liderka grupy, Sim Fong Zoe Lai, przyznaje, że praca z najmłodszymi jest dla niej darem, który pozwala wrócić do czasów niewinności, naiwności i beztroski, zobaczyć w oczach dzieci ten sam zapał i ciekawość świata. Podczas Brave Kids 2012 dzieci z Hongkongu okazały się niezwykle opiekuńcze i ochoczo udzielały się w warsztatach, ucząc innych nowych artystycznych umiejętności.

The Hong Kong Youth drama Ambassador Scheme and children’s’ group tries through theatre to discover the energy and history of this city from pre-colonial times – for 156 years Hong Kong has in fact been losing its oriental uniqueness. Children are looking for their own life myths and identity. Using many symbols contained in these classic tales, they discover new meanings which are ‘Chinese’, so that people become aware of their own history. With Brave Kids, it gives young actors a chance to rediscover successive layers of their identity – showcasing to the world their roots, and the children become prouder of their culture. The group’s leader, Sim Fong Zoe Lai, admits that working with young people is for a gift, which allows her to return to the times of innocence, naivety and carefree life, to see in the children’s’ eyes the same enthusiasm and curiosity about the world. During Brave Kids 2012, the children from Hong Kong proved to be extremely caring and willingly took part in the workshops, teaching others new artistic skills.

Brave Festival 2013

Brave Kids

Polska / Poland — Wrocławskie Gimnastyczki — Piękno, wdzięk i gracja / Beauty, charm and grace

fot. Joanna Stoga

Te dziewczęta to grupa wrocławianek, dla których gimnastyka artystyczna stała się prawdziwą pasją. Liderka, Aleksandra Jach, w latach ubiegłych gościła uczestników Brave Kids i zdradza, że nauczyła się rzeczy, o których pewnie nigdy w życiu by się nie dowiedziała. Włączając do projektu swoje podopieczne, chciała pokazać jak niesamowite jest tworzenie wspólnego przedstawienia z dziećmi o różnych umiejętnościach artystycznych. Ma więc nadzieję, iż będzie to dla nich tak samo niezapomniane przeżycie, jak dla niej. Gimnastyka artystyczna jest piękną i wymagającą dyscypliną, a wyjazdy do Luksemburga, Belgii, Słowenii, Włoch, Czech i Niemiec to nie tylko sportowe wyzwanie, ale i szansa na poznanie najlepszych zawodniczek świata i ugruntowanie pragnienia, by również osiągnąć sukces. Dziewczynki mają wielkie marzenia i wierzą, że mogą je zrealizować. Ta wiara to kwintesencja Brave Kids.

Breakdance Projekt Uganda powstał z marzenia odważnego chłopca, który pragnął lepszego życia dla ugandyjskich dzieci. Czy jednak marzenia mogą uzdrowić rany całego narodu? Abraham Abramz Tekya sam został osierocony w wyniku pandemii HIV/AIDS, dlatego wie, co to znaczy żyć na marginesie społeczeństwa. Założył BPU, który zrzesza młodych ludzi i integruje ich poprzez hip-hop i taniec. Każde dziecko, chodząc na darmowe lekcje breakdance’u, uświadamia sobie, że może uczyć siebie i innych, że każdy powinien stanowić wzór dla swojego rówieśnika i pomagać innym. Mark Kaweesi jako sierota w wieku 17 lat trafił do BPU, w której szeregach znalazł przyjaciół – swoją nową rodzinę. Teraz jest jednym z liderów o ogromnym doświadczeniu w pracy z dziećmi różnych środowisk: przeprowadzał warsztaty w domach dziecka, slumsach, w zakładach poprawczych i więzieniach. Główną ideą BPU jest bowiem przekonanie, że praca artystyczna prowadzi do pozytywnych zmian społecznych.

Brave Festival 2013

These girls are a group Wrocławians, for whom artistic gymnastics has become a real passion. Their leader, Aleksandra Jach has in recent years, hosted those taking part in Brave Kids, and reveals that she has learned things in life she probably never would have otherwise. Including the project under her wing, she wanted to show how amazing it is to create a joint presentation from children with different artistic skills. She therefore hopes that it will be as an unforgettable experience for them, as it is for her. Rhythmic gymnastics is a beautiful and challenging discipline, and trips to Luxembourg, Belgium, Slovenia, Italy, the Czech Republic and Germany is not only a sporting challenge, but also a chance to meet the best in the world and strengthen the desire to also be successful. The girls have big dreams and believe that they can achieve them. This faith is the quintessential essence of Brave Kids.

Uganda — Breakdance Projekt Uganda — Uliczny taniec z serca Afryki / Street Dance from the heart of Africa Breakdance Project Uganda was the dream of a brave boy who wanted a better life for Ugandan children. But can dreams heal the wounds of a nation? Abraham Abramz Tekya was orphaned by the HIV / AIDS epidemic, so he knows what it means to live on the margins of society. He founded the BPU, which brings together young people and integrates them through hip-hop and dance. Each child who comes to the free breakdancing lessons realizes that he can teach themselves and others that everyone should serve as a model for his/her peers and to help others. Mark Kaweesi, as an orphan at the age of 17 went to the BPU, in whose ranks he found friends – his new family. He is now one of the leaders with great experience in working with children from different environments: he has run workshops in children’s homes, slums, in remand centres, and prisons. The main idea of BPU is in fact convincing that the work artistic work leads to positive social change.

Brave Kids

Polska / Poland — Hope4Street — Nawijka z dzielnicy Praga / Street flow from the district of Praga Świetlica socjoterapeutyczna „Mały Książę” pomaga dzieciom i ich rodzinom pochodzącym z warszawskiej Pragi w organizowaniu czasu wolnego w efektywny i kreatywny sposób. Liderka grupy Hope4Street, Ania Szmidt, mówi, że interdyscyplinarne zajęcia artystyczne pozwalają odkryć w dzieciach nowe talenty i potencjał twórczy. Praca z dziećmi z trudnych i ubogich rodzin ma na celu działania profilaktyczne, zapobiegające powielaniu patologicznych postaw poznanych na swoim podwórku czy w domu. Świetlica to miejsce otoczone ludźmi o silnym poczuciu misji, których działalność obejmuje nie tylko zajęcia artystyczne, ale również socjoterapię, wsparcie żywieniowe, odzieżowe, zakup zabawek, a także pomoc dydaktyczną przy odrabianiu lekcji. Grupa goszcząca na Brave Kids rymuje i tańczy breakdance.

Spośród wielu możliwych zajęć pozalekcyjnych wychowankowie domu opieki dziennej w Tbilisi wybrali tradycyjny gruziński taniec. Fundacja Caritas Gruzja stara się bowiem stworzyć przyjazne środowisko dla odpowiedniego rozwoju dzieci, organizując zajęcia umożliwiające poszerzanie horyzontów poprzez naukę języka angielskiego, fryzjerstwo, warsztaty lalkarskie, śpiew, rzemiosło artystyczne, haft, praktyki komputerowe itd. Każde gruzińskie dziecko jednak od najmłodszych lat uczy się tradycyjnego tańca i śpiewu. Niewiele kroków tanecznych na świecie jest tak dynamicznych, jak gesty Gruzinów, lub tak pełne gracji, jak ruchy Gruzinek, które wywołują wrażenie jakby delikatnie unosiły się w powietrzu. Cudowność kostiumów, tańców i śpiewu sprawia, że jeśli ktoś już raz zobaczył Gruzję, będzie o niej pamiętał zawsze. Grupa „Małych Gruzińskich Gwiazd” składa się z tancerzy ciężko doświadczanych przez los. Większość z nich to sieroty i półsieroty żyjące poniżej granicy ubóstwa – lider zespołu, Tamar Chaduneli, mówi, że przyjazd do Polski jest dla nich szansą odmiany swojego życia. Among the many possible extracurricular lessons for the foster children in the shelter home in Tbilisi, they chose a traditional Georgian dance. The Caritas Georgia Foundation is trying to provide a friendly environment for the appropriate development of children by organizing activities which widen their horizons by learning English, hairdressing, puppetry workshops, singing, arts and crafts, embroidery, computer practice, etc. Every Georgian child, however, is from an early age taught traditional dancing and singing. There are few dance steps in the world as dynamic as Georgian gestures, or as graceful as Georgian movements that give the impression as if gently floating in the air. The supernatural costumes, dancing and singing mean that when someone has seen Georgia, they will remember her forever. The group ‘Small Georgian Stars’ is made up of dancers hit hard by fate. Most of them are orphans and half-orphans living below the poverty line – the leader of the group, Tamar Chaduneli, says that the journey to Poland is their chance to change their lives.

The socio-therapeutic club ‘The Little Prince’ helps children and their families from the suburb of Praga in Warsaw, in organizing leisure time in an effective and creative way. The leader of Hope4Street, Anne Szmidt, says the interdisciplinary art classes allow the children to discover new talents and creative potential. Working with children from difficult and poor families is a preventative measure aimed at preventing the duplication of dysfunctional behaviour known in your backyard or at home. The club is a place surrounded by people with a strong sense of mission, whose activities include not only art classes, but also sociotherapy, nutritional support, clothing, buying toys, as well as a teaching aids when doing homework. The group hosts Brave Kids rhymes and breakdancing.

Gruzja / Georgia — Little Georgian Stars — Taneczny program Caritas / Dancing program of Caritas

Brave Kids

Kirgistan / Kyrgyzstan — Caravan of Talents — Sztuka przywraca dziecięcą godność / The art restores children’s dignity

Taniec może stać się drogą do uzdrowienia duszy osieroconych dzieci. Dla niejednego człowieka jest bowiem sposobem komunikacji, instrumentem umożliwiającym odnalezienie własnej ekspresji, środkiem konstruowania pozytywnych relacji ze światem zewnętrznym. W listopadzie 2012 roku w sześciu domach dziecka z Biszkeku i okolic rozpoczął się projekt „Karawana talentów”, w którym dzieci uczą się breakdance’u. I tak pod prze-

wodnictwem znanego kirgiskiego tancerza, Atai Omurzakova, najmłodsi na chwilę mogą odciąć się od trudnej przeszłości i lęku przed niepewnym przeznaczeniem. „Kiedy tańczę, zapominam o wszystkich moich problemach” – mówi Rahman, a Alexandr dodaje: „Taniec wypełnia pustkę wewnątrz mojej duszy”. Ermek Kadyrov – lider grupy, jeden z instruktorów breakdance „Karawany talentów” – przyznaje, że podczas trzynastu lat pracy z dziećmi nauczył się działać według jednej zasady: „jeśli chcesz zmienić świat, zacznij od zmiany życia jednej osoby”. Dancing can be a way to heal the soul orphaned children. For many, it is in fact a means of communication, an instrument enabling self-expression, a means of constructing a positive relationship with the outside world. In November 2012, six orphanages in Bishkek and the surrounding area started the project ‘Caravan of talent’, in which children learn to breakdance. Under the leadership of the famous Kyrgyz dancer Atai Omurzakova, the youngest for a moment can cut themselves off from the difficulties of the past and fear of an uncertain destiny. ‘When I dance, I forget about all my problems’ – says Rahman, and Alexandr adds: ‘Dancing fills the void within my soul’. Ermek Kadyrov – the leader of the group, one of the breakdance instructors of ‘Caravan of talent’ – admits that during the thirteen years of working with children, he has learned to follow one rule: ‘If you want to change the world, start by changing the life of one person’.

Rumunia / Romania — ACT4ART — Piękno pogańskiego rytuału / The beauty of pagan ritual Grupa sześciu dziewcząt łączy aktorstwo i taniec z unikatową sztuką performatywną, osadzoną w tradycji pogańskich obrządów regionu Oltenia. Ich przedstawienie scala dwa rytuały – Paparudę i Drăgaicę – ściśle kojarzone z modłami o urodzaj i dobrobyt. W trzeci wtorek po Wielkanocy odbywa się rytuał deszczu – Paparuda. Dziewczynki ubrane w koszule z długimi rękawami, ozdobionymi liśćmi kwiatów bzu, machają nimi w celu wywoływania deszczu: przyciągają „siostry chmury”. Tancerki odwiedzają każdy dom w wiosce, a każda gospodyni jest zobowiązana do symbolicznego polania wodą uosobienia bogini – Paparudę i jej orszak. Drăgaica zaś to święto związane z przesileniem letnim, najdłuższym dniem w roku. Rytualny taniec, mający zapewnić ochronę dla wyrosłych roślin, zwłaszcza zbóż, prowadzi grupa dziewcząt ubranych na biało, z pięknymi wiankami ozdobionymi kwiatami nawłoci. Liderka grupy, Ruxandra Chelaru, podkreśla, że choć pełne zapału dziewczynki prezentują współcześnie wierzenia tradycyjne, to w przyszłości „najbardziej na świecie” chciałyby zostać „prawdziwymi” aktorkami. 54

Brave Festival 2013

A group of six girls combining acting and dance with unique performative arts, rooted in the pagan traditions and religion of the Oltenia region. The show merges two rituals - Paparudę and Drăgaicę – closely associated with prayers for fertility and prosperity. On the third Tuesday after Easter is the rain ritual – Paparuda. The girls are dressed in long-sleeved shirts, adorned with lilac flower and leaves, waving them in order to induce rainfall: they attract ‘sister clouds’. The dancers visit every house in the village, and every housewife is obliged to the symbolic personification of contact with the water goddess – Paparudę and her retinue. Drăgaica is a celebration associated with the summer solstice, the longest day of the year. The ritual dance, designed to provide protection for fully-grown plants, especially wheat, is performed by a group of girls dressed in white, with beautiful wreaths adorned with flowers of goldenrod. The leader of the group, Ruxandra Chelaru, emphasizes that although the impassioned girls present contemporary traditional beliefs, in the future, they want to become ‘real’ actresses.

fot. Bryan Watt

Brave Kids

they feed their families. A show of traditional dance and a trip to Poland allows the children to explore a world which overflows the pages of their short textbooks. Douangpanya Oula, who is the leader of the group in Laos, says that when she went with the children to the main city of the province to make ready all the necessary passports and visas, she bought a map of the world, and the kids wanted to see where they were going, and where the other participants of Brave Kids come from. While admiring the continents of the world, the answer to the carer’s question ‘How many countries are there on Earth?’ they replied hesitantly – between 15 and 30. We are pleased that at Brave Kids, the children will be able to meet people from at least some of them.

Gruzja / Georgia — Pesvebi — Muzułmańskie oblicze Gruzji / Muslim appearance of Georgia

The Butterfly Children’s Center jest położone w małej miejscowości na granicy Laosu i Chin. Mieszkańcy tego regionu są reprezentantami kilkudziesięciu grup etnicznych, z których każda posługuje się odrębnym językiem. Dzieci uczęszczają do szkoły do momentu, w którym ich samodzielność i indywidualne kompetencje naukowe są uznane za wystarczające. Rodzice nie znają laotańskiego, nie są więc w stanie pomóc w odrabianiu zadań domowych, często też nie rozumieją ważnej roli edukacji. Całe ich życie opiera się na pracy na roli, bo tylko dzięki niej mogą wyżywić rodzinę. Pokaz tradycyjnego tańca i podróż do Polski pozwoli dzieciom poznać świat niemieszczący się na stronach ich krótkich podręczników. Oula Douangpanya, która jest liderką grupy z Laosu, opowiada, że gdy pojechała z dziećmi do głównego miasta swojej prowincji wyrobić potrzebne paszporty i wizy, kupiła mapę świata; dzieci chciały zobaczyć, gdzie pojadą i skąd pochodzą inni uczestnicy Brave Kids. Podczas podziwiania kontynentów świata na zadane przez opiekunkę pytanie „ile krajów jest na Ziemi?” odpowiedziały, wahając się – między 15 a 30. Cieszymy się, że na Brave Kids dzieci będą mogły poznać mieszkańców przynajmniej niektórych z nich. The Butterfly Children’s Centre is located in a small village on the border between Laos and China. The inhabitants of this region are representative of dozens of ethnic groups, each of which uses a separate language. Children go to school to the point where their self-reliance and individual scientific competencies are considered sufficient. Their parents do not know Laotian, so they are not able to help with their homework, and often they do not understand the important role of education. Their whole life is based on work in the fields, because only through this can

fot. Sławomir Przerwa

Laos — The Butterfly Children’s Center — Sztuka gestów odnaleziona w dalekiej azjatyckiej wiosce / The art of gesture found in the distant Asian village

Do 1944 roku muzułmańscy Gruzini mieszkali na terenie historycznej krainy – Meschetii. W ciągu dwóch dni 80 tysięcy osób z rozkazu Stalina zostało deportowanych do Azji Środkowej. Tegoroczni uczestnicy Brave Kids są potomkami tych, którzy przez 68 lat walczyli o wolność i możliwość powrotu do swojej ojczyzny. Do tej pory wróciły 2 tysiące dorosłych i dzieci. Nadal jednak są traktowani jak goście, również dlatego, że nie wszyscy znają język gruziński albo nie wyznają chrześcijaństwa, tak jak większość Gruzinów. Liderem grupy jest Nino Zumbadze, który pracuje w Stowarzyszeniu Tolerant w Achalciche, integrując różne grupy etniczne i organizując występy taneczne. Jego podopieczni po pięknych występach schodzą ze sceny, wracają do codzienności i okazuje się, że pomimo różnic etnicznych, religijnych i materialnych, myślą tak samo, jak ich rówieśnicy z innych krajów: chłopcy marzą o drogich samochodach i podziwiają najlepszych piłkarzy świata, a dziewczynki wzdychają na widok spektakularnych kreacji.

Brave Festival 2013

Brave Kids

Until 1944 Muslim Georgians lived in their historical homeland – Meschetii. Over the course of two days, 80,000 people, on the orders of Stalin, were deported to Central Asia. This year’s Brave Kids participants are the descendants of those who for 68 years fought for freedom and the opportunity to return to their homeland. Until now, 2000 adults and children have returned. They are still treated as guests, not least because they do not all know speak Georgian, or do not practice Christianity, like most Georgians. The group’s leader is Zumbadze Nino, who works for the Tolerant Society in Akhaltsikhe, integrating different ethnic groups and organizing dance performances. His charges, after their beautiful performances, come off the stage and return to everyday life, and it turns out that despite ethnic, religious and material differences, they think the same way as their peers from other countries: the boys dream of expensive cars and admire the best players in the world, and the girls sigh at the sight of spectacular creations.

Czechy / Czech Republic — MiniMerci — Taniec czarnego miasta / The black city dance

Złoto, soczyste kolory, akordeon, suknie błyszczące cekinami, radosne życie w wędrownym taborze – to romantyczny obraz Romów, mocno zakorzeniony w naszej świadomości. Rzeczywistość jednak bezpardonowo weryfikuje wyobrażenia: czescy Romowie żyją często w całkowitej izolacji od reszty społeczeństwa. Bronx, Havaj czy Parlament – to nazwy niektórych z 300 romskich gett zaznaczonych na mapie Republiki Czeskiej. W jednym z nich żyją dzieci z MiniMerci – tanecznej grupy prowadzonej przez Lenkę Sládečkovą. Zajęcia taneczne są wpisane w cykl pozalekcyjnego programu, mającego zachęcić młodych Romów do poświęcenia wolnego czasu na własny rozwój artystyczny. Liderka grupy przyznaje, że uczestnictwo w Brave Kids (już po raz trzeci) staje się prawdziwą motywacją – dzieci wiedzą, że tylko

Brave Festival 2013

dzięki ciężkiej pracy mogą przyjechać do Polski. Najmłodsi Romowie żyjący w wyizolowanej przestrzeni getta opierają swoją wiedzę o świecie na mitach i opowieściach krążących wśród dorosłych lub historiach wymyślanych przez rówieśników. Kiedy w pierwszym roku gościliśmy MiniMerci, mali Romowie oczekiwali w Polsce niebieskich drzew, a spotkawszy dzieci z Ugandy, uznali je za diabły, początkowo odmawiając współpracy. Podczas Brave Kids będzie można przekonać się, że pomimo trudnej sytuacji Romów w Czechach dzieci wciąż mają zapisaną w genach tę samą energię tańca i radość w oczach.

Gold, lush colours, an accordion, shiny sequined dresses, joyful life in a travelling camp - the romantic image of the Roma is firmly rooted in our consciousness. The reality, however, ruthlessly verifies the imagination: Czech Roma often live in complete isolation from the rest of society. The Bronx, Hawaii and the Parliament – the names of some of the 300 Roma ghettos marked on the map of the Czech Republic. In one of these, live the children with MiniMerci – a dance group led by Lenka Sládečková. Dance classes are included in an extracurricular programme, designed to encourage young Roma to devote their free time to their own artistic development. The leader of the group acknowledges that

participation in Brave Kids (for the third time) is now becoming a real motivation – the children know that only through hard work, may they come to Poland. The youngest Roma living in an isolated area of the ghetto base their knowledge of the world on myths and stories circulating among adults or stories that are invented by their peers. In the first year we hosted MiniMerci, the little Roma children expected Poland to be a country with blue trees, and upon seeing children from Uganda, believed them to be devils, initially refusing to cooperate. During Brave Kids one will see that, despite the difficult situation of Roma children in the Czech Republic, there are still stored in the genes the same energy and joy of dancing in the eyes.

Among the many slums in Delhi - one of the most famous in the world is the ‘Puppet Colony’ – where over the generations, magicians, acrobats, healers, jugglers, snake charmers, folk singers and monkey handlers are born and trained. These are the people of Rajasthan, who came to Delhi in search of a better life, to create a separate caste – the only such point on the map of India, where everyone has some kind of artistic ability, or magical powers. The artists’ colony lives in complete harmony, and the noise and chaotic impression that they leave behind is an indication of their temperament and willingness to continuously ‘be on the stage’. The children from the Puppet Colony feel that their coming to Poland is the start of a great career, which their forefathers had experienced in numerous international festivals. The leader of the group of young artists is Jagdish Bhatt, a prominent puppeteer, whose film was shown at this year’s Brave People Doc review.

Wśród licznych slumsów Delhi jest jeden z najbardziej znanych na świecie – w „Kolonii Marionetek” z pokolenia na pokolenie rodzą się i szkolą magowie, akrobaci, znachorzy, kuglarze, zaklinacze węży, śpiewacy ludowi i treserzy małp. Pochodzą oni z Radżasthanu, a przyjechali tu w poszukiwaniu lepszego życia, tworząc swoistą kastę: to jedyny taki punkt na mapie Indii, którego każdy mieszkaniec opanował jakąś artystyczną umiejętność bądź ma magiczną moc. Artyści ci żyją w całkowitej zgodzie, a zgiełk i chaotyczne wrażenie, jakie po sobie zostawiają, jest wyznacznikiem ich temperamentu i pragnienia ciągłego „bycia na scenie”. Dzieci z Kolonii Marionetek czują, że przyjazd do Polski jest rozpoczęciem wielkiej kariery, którą przeżywali ich ojcowie, występując na licznych międzynarodowych festiwalach. Liderem grupy młodych artystów jest Jagdisha Bhatt – wybitny lalkarz, o którym powstał film z programu tegorocznego przeglądu Brave People Doc.

Brave Kids

Indie / India — Kathputli Colony — Gdzie magia jest codziennością / Where magic is everyday life

fot. Piotr Spigiel

Zimbabwe — Chiedza Child Care — Taniec niosący ukojenie / The Dance which brings solace

W ciągu kilku lat Zimbabwe z kraju nazywanego „spichlerzem Afryki” przekształciło się w jedną z najbiedniejszych części Globalnego Południa. W Chiedza Children Center dzieci – często ciężko doświadczone przez los – mogą aktywnie spędzić swój wolny czas, zjeść ciepły posiłek, zdobyć wiedzę i umiejętności, które sprawią, że w dorosłym życiu staną się „samowystarczalne”. „Samowystarczalność” jest bowiem najbardziej pożądaną cechą w kraju ogarniętym 95% bezrobociem. Grupa taneczna liczy przeszło 20 osób, które odnalazły pasję w przekazywaniu i utrzymywaniu zanikających wartości kulturowych. Występy przed szeroką publicznością nie tylko podnoszą samoocenę dzieci, ale również pokazują miłość mieszkańców Zimbabwe do rytmu i tradycji rytualnego tańca. Liderką grupy jest Olina Mashinge, która po ubiegłorocznych doświadczeniach na Brave Kids przyznała, że dzieci zaczęły zupełnie inaczej postrzegać świat: już nie kończy się on na granicach Zimbabwe. Jej podopieczni uświadomili sobie, że pochodzenie i niższy status społeczny nie mogą być wymówką powstrzymującą rozwój. Każdy przecież ma wielkie marzenia – warto je pielęgnować, bo się spełniają.

Brave Festival 2013

Brave Kids

Within a few years, Zimbabwe, the country known as the ‘breadbasket of Africa’, was transformed into one of the poorest parts of the Global South. The Chiedza children – though often seriously experienced by the hand of fate – can actively spend their free time, eat a hot meal, to acquire knowledge and skills that will make them into adulthood and become ‘self-sufficient’. ‘Selfsufficiency‘ is a most desirable feature in a country engulfed by 95% unemployment. The dance group has more than 20 people who found passion in the performing and upkeep of disappearing cultural values. Appearances before a large audience not only raises the children’s, self-esteem, but also shows a love of the rhythm of the Zimbabwean people and traditions of ritual dance. The leader of the group is Olina Mashing, who, after last year’s experience in Brave Kids, admitted that children have begun to see the world completely differently: now it does not end at the borders of Zimbabwe. Her protégés realize that one’s origins and lower social status cannot be an excuse for restricting growth. Everyone has got big dreams – and they should be nurtured, because they can come true.

Izrael / Israel — Ukuleles For Peace — Dźwięki jedności / The sounds of unity Od lat świat nie potrafi rozwiązać narastającego napięcia pomiędzy Żydami a Arabami. Terytorium Izraela pełne jest konfliktów, nienawiści i strachu. Ukelele for Peace to oddolny projekt charyzmatycznego małżeństwa Paula Moore’a i Daphny Orion, który angażuje arabskie i żydowskie dzieci we wspólną grę na ukulele (małej czterostrunowej gitarze). Ideą tego muzykowania jest pokojowe współistnienie obydwu narodów. Moore i Orion starają się zaszczepić w dzieciach skłonność ku inspirującej i szczerej solidarności społecznej, która prowadzi do twórczego rozwoju i pojednania. Do projektów angażowane są całe rodziny, które wspólnie organizują koncerty, wycieczki i pikniki. Ukulele For Peace chce tworzyć „pokój jutra”, podróżując po całym świecie w sprzeciwie wobec agresji, wojen i wszelkich konfliktów. Bez względu na pochodzenie i religijną przynależność można przecież zbudować prawdziwe relacje międzyludzkie oparte na przyjaźni i pokoju – o tym także jest Brave Kids. For many years, the world community has not been able to resolve the growing tension between Jews and Arabs. The territory of the state of Israel is full of conflict, hatred and fear. Ukelele for Peace is a grassroots project of a charismatic marriage, by Paul Moore and Daphny Orion, which involves Arab and Jewish children in a common game on the ukulele (small, four-stringed guitars). The music-making idea is aimed at the peaceful coexistence between the two peoples. Marriage is trying to instil in the children the opportunity of inspiring and creating a sincere social solidarity, which leads to creative development and reconciliation. Whole families are included in the project, who together organise concerts, excursions and picnics. Ukuleles For Peace wants to create ‘peace tomorrow’, travelling around the world in opposition to aggression, wars and all conflict. Whatever one’s background and religious affiliation, it’s possible to build real interpersonal relationships based on friendship and peace – this is also what Brave Kids is all about.

Brazylia / Brazil — Casa de Caminho — Capoeira — radosna codzienność dzieci z Rio de Janeiro / Capoeira — joyful element of everyday life from Rio de Janeiro Capoeira to tradycyjna brazylijska sztuka walki, w której taniec płynnie spaja akrobatyczne ewolucje z nieprzewidywalnymi atakami. To nie tylko walka, ale również manifest odrębności kulturowej, sposób zabawy pozwalający zapomnieć o codziennej niedoli. Zajęcia Capoeira w Domu Dziecka Casa da Caminho stanowią kreatywną alternatywę spędzania wolnego czasu. Dzięki prowadzonym zajęciom poprzez wysiłek fizyczny zmniejsza się poziom agresji, praca w grupie uczy zachowań społecznych,

Brave Festival 2013

a sztuka walki utrwala kodeks moralny, będący punktem odniesienia dla dzieci wykluczonych z systemu naturalnej edukacji rodzinnej. Doświadczone sieroctwem dzieci podwyższają swój status społeczny, a to stymuluje do odważnego działania na rzecz udanej i wartościowej przyszłości. Instruktorami są byli wychowankowie Casa de Caminho – dzieciom daje to poczucie, że obrana droga prowadzi do pełnego profesjonalizmu.

Izrael / Israel — Rabah Markus Dance Studio — Współczesny język kulturowego połączenia / The modern language of cultural unity Swoje dzieciństwo poświęcają tańcowi. Młodzi tancerze chcą podążać drogą, która poprzez regularny trening różnych technik ruchu pozwoli dostać się do prestiżowych szkół tańca w Izraelu. Uczestnikami Brave Kids będą uczniowie Szkoły Sztuk Performatywnych Matte Asher w kibucu Gaton, w której dzieci i młodzież poznają współczesny taniec najwyższych lotów. Wspólnie z nimi przyjadą podopieczni sąsiedniej szkoły Rabeha Morkus. Pod okiem palestyńskiej tancerki dzieci uczą się łączyć tradycyjne formy baletowe, rytuały arabskie z elementami współczesności. Dzięki temu tworzą wyjątkowy język, który wyraża arabską wrażliwość i bogactwo kultury. Dzieci żydowskie wspólnie z arabskimi biorą udział w przygotowanym dla nich kursie tańca, dzielą się swoimi umiejętnościami, a przede wszystkim mają szansę na budowanie prawdziwych relacji ponad podziałami etnicznymi. Liderem grupy jest Rabeah Roby. Their childhood is devoted to dancing. Young dancers who want to study at the most prestigious dance schools in Israel have to follow the hard path of regular training that perfects different movement techniques. The participants of Brave Kids are students of famous Matte Asher School in Gaton Kibutz where children and youth get the best education in modern dance techniques. They will be joined by the neighboring school Rabeha Morkus where famous female Palestinian dancer teaches kids mixture of ballet forms, traditional Arab dances and the typical elements of modern dance. That effects in an exceptional body language expressing Arabic sensitivity and cultural heritage. The Arab kids together with Jewish take part in a special dance classes which allows them to share dance techniques but, what’s more important, to build real relationships beyond ethnical boarders. The leader of this group is Rabeah Roby.

Iran — Donya Children Research Institute — Wychowywanie w pokoju od najmłodszych lat / Razing children with peace right from the beginning

Brave Kids

Capoera is a traditional Brazilian Martial art form in which dance flows fluently from acrobatic figures to unexpected attacks. It’s not only a martial art but also a manifesto of culture individuality, a joyful game providing an escape from everyday hardship. Capoeira classes at the Casa da Caminho orphanage constitute creative and alternative way of spending free time. The dance classes, through physical exercise reduce the level of violence, and group work teaches social behaviour, and art perpetuates a moral code, which is a reference point for children excluded from natural family education. By taking part in such artistic activities, these small shipwrecked survivors of life increase their social status, and this stimulates the courageous efforts to make a successful and valuable future. The teachers are ex-studets of Casa de Caminho. This assures the children that this artistic path paves the way to professionalism.

Centrum badań nad dziećmi w Teheranie powstało by uświadamiać mieszkańcom Iranu, że wychowanie w pokoju jest elementarną wartością każdego człowieka. Przykładową akcją działaczy tego NGO jest zebranie atrybutów dzieciństwa – bajek, zabawek, gier czy strojów – od starożytności do czasów irańskiej rewolucji islamskiej, by udowodnić, że od wieków ich kultura nastawiona była na pokój. W państwie skonfliktowanym nie tylko ze światem Zachodu, ale również wewnętrznie, niezwykle ważne jest przywrócenie wartości życia bez nienawiści. Grupa z wielką determinacją dążyła do udziału w Brave Kids – jak mówi dr Nasser Yousofi: „udział w projekcie, poprowadzi nas do pokoju i porozumienia ponadnarodowego. Co więcej będzie on szansą, by przedstawić nas jako pokojowo nastawionych Irańczyków”. Tegoroczni uczestnicy to dzieci w wieku 12–14 lat, które przedstawią bogatą kulturę perską poprzez muzykę, teatr, taniec, zabawy folkowe i literaturę dziecięcą. Liderką grupy jest Roxana Mehrafzoun. Donya Children Research Institute was set up to make the citizens of Iran aware that being raised with peace is elementary for each human being. One of the example of their activity was collecting together the elements of childhood: fairytales, toys, games and clothes – from ancient Iran up to the time of its revolution in 1979 – to prove that their culture has been focused on peace since it’s time in memorial. As a nation conflicted not only with the outside world but with itself as well, it is essential to return to the idea of a life lived without hatred. The group has worked with great determination to become a participant of Brave Kids. Nasser Yousofi claims: ‘Participating in this project will lead to peace and reconciliation beyond Iran’s boarders. What’s more it will be an opportunity to present ourselves as Iranians who have a peaceful attitude’. This year’s participants are children aged from 12–14, who will present the richness of Persian culture trough music, theatre, dance, and folk games and children’s literature. The leader of the group is Roxana Mehrafzoun.

Brave Festival 2013

Brave Kids Brave Kids 2013 (25 czerwca–13 lipca)

Brave Kids 2013 (25 June–13 July)

Brave Kids – edukacyjny program dla dzieci. Jego misją jest spotkanie artystycznych zespołów dziecięcych z różnych części świata. Dzieci pochodzą ze środowisk ubogich oraz z miejsc dotkniętych klęskami żywiołowymi i konfliktami społeczno-politycznymi, a także z państw wysoko rozwiniętych, które borykają się z problemami i chorobami cywilizacyjnymi, takimi jak konsumpcjonizm, depresja czy samotność. Używamy sztuki jako narzędzia ułatwiającego społeczną przemianę i pomagającego wyzwolić się z niszczących ograniczeń.

Brave Kids is an educational program for children. Its mission is to bring together artistic children groups from various parts of the world. Some of the children come from poor social backgrounds and places affected by natural disasters and/or sociopolitical based conflicts. However, some come from affluent countries that suffer from social diseases, such as consumerism, depression or loneliness. We use art as a tool to facilitate social transformation and help to free people from destructive limitations.

W 2013 roku Brave Kids odbędzie się w pięciu miejscach: we Wrocławiu, Puszczykowie, Warszawie, Łodzi oraz w Krośnicach. Projekt swoim działaniem obejmie ponad 100 dzieciaków z różnych stron świata, w tym m.in. z Brazylii, Chin, Zimbabwe, Ugandy, Iranu, Kirgistanu, Laosu, Indii, Izraela, Czech, Rumunii, Polski i Gruzji. Bierze w nim ponadto udział liczna grupa intensywnie zaangażowanych wolontariuszy i prężnie działających organizacji międzynarodowych.

In 2013 Brave Kids will be held in the five places in Poland: Wrocław, Puszczykowo, Warsaw, Łódź and Krośnice. The project will include over 100 children from throughout the world, including: China, Zimbabwe, Uganda, Kyrgyzstan, Laos, India, Israel, Czech Republic, Romania, Brazil and Georgia. The project also brings together a great number of dynamic international organizations and devoted volunteers as well as active international organisations.

Brave Kids 2013 to artystyczne warsztaty, w trakcie których dzieci uczą dzieci, tworząc widowiskowe spektakle. Brave Kids to wykłady i spotkania, a także wizyty w ośrodkach pomocowych, warsztaty z komunikacji międzykulturowej i reportaże. Brave Kids to także projekt silnie angażujący społeczność lokalną.

Brave Kids is a multi-level project aimed at increasing knowledge of other cultures and competences of both children and adults. It broadens horizons, activates, inspires and strikes.

To kompleksowe działanie, mające na celu podnoszenie poziomu wiedzy na temat obcych kultur, umiejętności oraz kompetencji zarówno dzieci, jak i dorosłych. To poszerzanie horyzontów, motywowanie do współdziałania, aktywizowanie i inspirowanie dialogu.

The main activity is artistic workshops where international children teach one another. But Brave Kids also strongly engages local communities in host cities, it’s also brings together pedagogs and youth leaders trough workshops, conferences and meetings to increase intercultural communication.

Na czym polega Brave Kids?

What is Brave Kids about?

Warsztaty artystyczne są podstawowym środkiem dialogu.

Artistic workshops are the main means of dialogue

Podczas trzytygodniowych warsztatów uczestnicy prowadzą dla siebie nawzajem zajęcia artystyczne według zasady „Dzieci uczą dzieci”. W ciągu ostatnich 3 lat udział w Brave Kids zmienił życie 220 dzieci z 20 krajów, zwiększając ich poczucie wartości i sprawczości, otwierając na różnorodność możliwości działań, kształcąc je w kierunku wzbogacania narzędzi artystycznych,

During three weeks of workshops the participants carry out artistic activities for each other following the rule ‘Kids teach kids’. During last three years the Brave Kids project has changed the life of 220 children from 20 countries by increasing their self-esteem and independence. It opens them to a variety of possibilities, educating them not only in terms of enriching

Brave Festival 2013

Dzieci mieszkają w miejscowych domach, goszczone są przez społeczność lokalną. Jednym z najistotniejszych elementów programu edukacyjnego Brave Kids jest animacja lokalnego środowiska. Przed przyjazdem dzieci odbywają się szkolenia z komunikacji międzykulturowej i spotkania przygotowujące. Dla rodzin jest to lekcja szczodrości i cierpliwości oraz praktyczna nauka dialogu pełnego tolerancji dla różnic kulturowych. W ramach Brave Kids odbywają się też spotkania i szkolenia liderów zespołów, spotkania z publicznością i debaty.

their artistic expression but also by improving their interpersonal and linguistic competences. Performances shown by particular groups as well as the final show (the result of their common workshops) constitute a stunning mix of children’s energy, spontaneity and friendship related to their professionalism and hard work. Children live in local communities hosted by host families. One of the fundamental elements of the educational program Brave Kids is to inspire the local community. Before the children arrive intercultural communication workshops and preparatory meetings are organized. For the host families, it is a lesson of generosity and patience as well as an opportunity to explore the dialogue of tolerance for cultural diversity. Once the project is over, the wonderful memories last and, very often, long-term friendships are formed.

Podczas projektu odbywają się intensywne spotkania liderów zespołów grup dziecięcych, którzy opowiadają o sytuacji polityczno-gospodarczej w swoich krajach, o sytuacji dzieci i młodzieży, o wyzwaniach, przed którymi stają organizacje pozarządowe. W trakcie pobytu liderów – wybitnych praktyków pracy z dziećmi – mają również miejsce otwarte debaty z publicznością oraz warsztaty prowadzone przez zagranicznych gości w lokalnych instytucjach

Meetings and workshops of group leaders, meetings with the public and debates. In recent years many group leaders have participated in intense conferences dedicated to the political and economical situation of their countries of origin. Particularly related to the situation of children and young people in those countries, the challenges encountered by non-governmental organizations and the possibilities of future development and cooperation.

Pozostałe działania projektu nastawione są na zmiany w lokalnej społeczności – to m.in.: odwiedziny w ośrodkach pomocy społecznej, szpitalach czy przedszkolach, podczas których pokazywane są fragmenty przedstawień zaproszonych grup, a także przeprowadzane krótkie warsztaty oparte na metodzie „dzieci uczą dzieci”. Uczestnikami tych wizyt w ciągu ostatnich 3 lat było około 400 osób. Brave Kids stara się nawiązywać jak najszerszą współpracę z organizacjami lokalnymi, a podczas projektu korzysta z usług lokalnych firm.

Another aims of the project is to inspire changes in local societies through visits to social assistance centres, hospitals and pre-schools, where invited groups will present fragments of their performances and short workshops based on the method of ‘Kids teach kids’. Over the last 3 years as many as 400 people have participated in such visits. In Brave Kids we do our best to establish the widest possible cooperation with local organizations and companies.

Brave Kids to: Głos odważnych dzieci Zachęcamy dzieci do mówienia. Nasze dążenia, by pomóc ocalić to, w co wierzą, dają im siłę w codziennych zmaganiach. Sztuka, która umożliwia dialog Dzieci z odległych zakątków świata mogą się poznać i porozumieć w najbardziej uniwersalnym z języków – języku sztuki. Dzielenie się kulturą zamiast podziałów kulturowych To, co ich różni, jest motorem znajdowania tego, co ich łączy. Młodzi twórcy występują w podwójnej roli – uczą się od innych i sami udzielają lekcji. Trening skuteczności W Brave Kids biorą udział dzieci o różnym statusie materialnym. Ich wspólna praca na równej pozycji daje możliwość przerwania łańcucha dziedziczenia biedy i smutku. Wyrównywanie szans Nawiązujemy stałą współpracę z zespołami dziecięcymi na całym świecie oraz instytucjami zajmującymi się młodzieżą zagrożoną wykluczeniem społecznym.

Brave Kids

którymi się posługują, ale także podwyższając ich kompetencje językowe i interpersonalne. Przedstawienia pokazywane przez poszczególne grupy, a także finałowy spektakl będący efektem wspólnych warsztatów, są mieszanką dziecięcej energii, spontaniczności i przyjaźni połączonej z profesjonalizmem i ciężką pracą.

A voice of brave kids. We let them speak and – thanks to this – we restore their dignity. Our aspiration to help them preserve their beliefs gives them strength to deal with everyday life. Art that enables dialogue. Children from distant corners of the world can learn and understand the most universal of languages – the language of art. Sharing culture instead of cultural divisions. Those things that make them different will be a driving force to find common ground. The young creators will play a dual role – they will be both teachers and learners. Training in effectiveness. Children of varying means will take part in Brave Kids. Their cooperation, as equals, will give them the opportunity to break the cycle of poverty. Giving equal opportunities. Brave Kids is more than just a seasonal event. We would like to establish a long-lasting cooperation with youth groups and institutions dealing with youth threatened with social exclusion – in order to continue and develop similar projects in the future. Brave Festival 2013

CENTRUM FESTIWALOWE FESTIVAL CENTER W Centrum Festiwalowym znajdujÄ&#x2026; siÄ&#x2122;: â&#x20AC;˘ PUNKT SPRZEDAĹťY BILETĂ&#x201C;W NA WYDARZENIA â&#x20AC;˘ PUNKT INFORMACYJNY â&#x20AC;˘ BIURO PRASOWE Centrum Festiwalowe Brave Festival 2013 znajduje siÄ&#x2122; w hallu DolnoĹ&#x203A;lÄ&#x2026;skiej Biblioteki Publicznej, Rynek 58 Centrum jest czynne codziennie od 1 do 12 lipca w godzinach 10.00â&#x20AC;&#x201C;19.00 In the Festival Center you can find: â&#x20AC;˘ TICKETS SALES POINT â&#x20AC;˘ INFORMATION POINT â&#x20AC;˘ PRESS OFFICE Festival Center is in the hall of Lower Silesia Public Library, Market Square 58 Center is open everyday from 1st till 12th July, 10am â&#x20AC;&#x201C; 7 pm

KLUB FESTIWALOWY FESTIVAL CLUB

Klubem festiwalowym tegorocznej edycji Brave Festival jest znana wszystkim wrocĹ&#x201A;awianom Mleczarnia, mieszczÄ&#x2026;ca siÄ&#x2122; przy ulicy WĹ&#x201A;odkowica 5, w sercu wyjÄ&#x2026;tkowej Dzielnicy Czterech Ĺ&#x161;wiÄ&#x2026;tyĹ&#x201E;, w pobliĹźu Synagogi pod BiaĹ&#x201A;ym Bocianem. Przez caĹ&#x201A;y czas trwania festiwalu w miejscu tym odbywaÄ&#x2021; siÄ&#x2122; bÄ&#x2122;dzie szereg wydarzeĹ&#x201E; towarzyszÄ&#x2026;cych, m.in. spotkania z artystami w ramach cyklu Brave Meetings oraz wieczorne koncerty muzyczne i rĂłĹźnego rodzaju imprezy. To wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;nie klubokawiarnia Mleczarnia stanie siÄ&#x2122; tÄ&#x2026; przestrzeniÄ&#x2026;, w ktĂłrej moĹźna bÄ&#x2122;dzie spotkaÄ&#x2021; i poznaÄ&#x2021; bliĹźej naszych goĹ&#x203A;ci oraz podzieliÄ&#x2021; siÄ&#x2122; festiwalowymi wraĹźeniami. WstÄ&#x2122;p na wszystkie wydarzenia w klubie festiwalowym jest wolny. Zapraszamy!

This year the festival club venue will be Mleczarnia, a well known club located in the heart of Four Templesâ&#x20AC;&#x2122; Quarter, near The White Stork Synagogue. The Festival Club will feature a range of accompanying events such a cycle of meetings with artists called Brave Meetings, evening music concerts and other events. Mleczarnia provide an opportunity to meet and get to know better our guests and share festival impressions with others. Entry free. We invite you to join us!

Brave Festival 2013

,?Ăˇ`MLD<FE`EJL ,?Ăˇ`MLD<FE`EJL \eGH?J<B \?BCEJL \eGH?J<B \?BCEJL Hc (DHeFD<H?ED<B Hc (DHeFD<H?ED<B \?BC \eGH?I<B \?BC \eGH?I<B

WATCH WATCH DOCS DOCS ^F<J< #MÄ&#x201A;EJ?eA< ^F<J< #MÄ&#x201A;EJ?eA< J \?BC?e J \?BC?e

n fFg`D?< 2<FGM<J< n fFg`D?< 2<FGM<J< n fFg`D?< 2<FGM<J<

'gC<D [?fcHG ?D \?BC 'gC<D [?fcHG ?D \?BC

I HH UU MM AA NN 2<FG<J $edeC=eF 2<FG<J $edeC=eF 2<FG<J $edeC=eF

RIGHTS RIGHTS

JJJ J<HdcÈdG aB JJJ J<HdcÈdG aB Gg=C?GG?EDG è<`B?De !gfgGH Hc Gg=C?GG?EDG è<`B?De !gfgGH Hc Gg=C?GG?EDG è<`B?De !gfgGH Hc

PODZIĘKOWANIA ACKNOWLEDGEMENTS

ZESPÓŁ TEAM

Bogdan Zdrojewski, Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego

ZESPÓŁ BRAVE FESTIVAL

Rafał Dutkiewicz, Prezydent Wrocławia

Dyrektor Artystyczny / Artistic Director Grzegorz Bral

Rafał Jurkowlaniec, Marszałek Województwa Dolnośląskiego Jarosław Broda, Dyrektor Wydziałku Kultury Urzędu Miejskiego Wrocławia Jacek Gawroński, Dyrektor Wydziałku Kultury Urzędu Marszałkowskiego Województwa Dolnośląskiego Anna Tatarska, Wydział Kultury Urzędu Miejskiego Wrocławia Anna Zubrzycki, Wiceprezes Stowarzyszenia Kultury Teatralnej Pieśń Kozła Bente Kahan, Prezes Zarządu Fundacji Bente Kahan, Dyrektor Centrum Kultury i Edukacji Żydowskiej we Wrocławiu Agnieszka Imiela, Fundacja Bente Kahan Sławomir Ratajski, Sekretarz Generalny Polskiego Komitetu ds. UNESCO Joanna Markiewicz, Polski Komitet ds. UNESCO Wacław Lenart, Prezes Zarządu Multi Market Irena Juszczyk, Konsul w Ambasadzie RP w Pretorii

Producent Wykonawczy, Menedżer Programowy / Executive Producer, Program Manager Marek Mieleszko Zastępca Producenta Wykonawczego / Associate Executive Producer Agnieszka Kiewicz Menedżer Administracji / Fundraiser, Administration Manager / Fundraiser Natalia Janiszewska Artist Liaison / Katalog Artist Liaison / Catalogue Weronika Szota Księgowość / Accountancy Urszula Gesing, Janina Radomska PR / Media Matylda Dudek Marketing Karolina Poznar

Arkadiusz Kłębek, I Sekretarz, Konsul, Ambasada RP w Tbilisi

Social Media Ewa Pater, Adrian Podgórny

Marta Sęk-Spirydowicz, Pierwszy Radca, Konsul, Ambasada RP w Rabacie

Koordynator Wolontariatu / Volunteers coordinator Marcela Różańska

Michał Świetlik, III Sekretarz, Wicekonsul, Ambasada RP w Rabacie Łukasz Jabłoński, III Sekretarz, Konsul RP, Ambasada RP w Erywaniu Katarzyna Jaworowska, II Sekretarz, Konsul RP w Nairobi, Ambasada RP w Nairobi Daniel Braciszewski, Wicekonsul, Konsulat Generalny RP Almaty

Program Filmowy / Film program Sebastian Sroka, Oliwia Misztur Logistyka / Logistics Michał Patyna

Zbigniew Igielski, Radca – Kierownik Wydziału Konsularnego Ambasady RP w New Delhi

Centrum festiwalowe i Klub festiwalowy / Festival Center and Festival Club Marta Cyran

Maria Wejs-Domżalska, I Sekretarz, Wydział Konsularny, Ambasada RP w New Delhi

Brave Meetings Joanna Stoga

Anna Tryc-Bromley, Radca – Dyrektor Instytutu Polskiego w New Delhi

Box Office Agnieszka Perczyńska, Adam Moryc

Andrzej Białas, Dyrektor Odra Film

Menedżer techniczny / Technical Manager Maciej Prokopowicz

Marek Michalik, Hagi Film Maciej Nowicki, Konrad Wirkowski, Cecylia Jakubczak, Marta Szuchnicka, Watch Docs

Stage Manager Piotr Motyl

Katarzyna Surmacz, Międzynarodowy Festiwal Filmowy „Etiuda&Anima”

Koordynacja wyżywienia i opieki nad artystami / Catering and artist caretaker coordination Karolina Nowak

Jadwiga Żakowska, Dyrektor Gimnazjum Nr 23 im. Wandy Rutkiewicz we Wrocławiu

ROKPA Polska / ROKPA Poland Justyna Warecka

Andrzej Tyws, Dyrektor Dolnośląskiej Biblioteki Publicznej im. Tadeusza Mikulskiego

Grafik / Graphic designer Miłosz Wiercioch

Prof. Dave Dargie Prof. Diane Thram Dominique Houcmant Urszula Gesing, Janina Radomska, Justyna Warecka Danuta Krawczyk, Małgorzata Kohut Ewa Mruk-Witkowska i Artur Witkowski Waldemar Siemiński Grzegorz Korczak, Kamil Zawadzki, Valium4kids Arkadiusz Gołaj Paweł Korczak i pracownicy firmy Comex Lucjan Musiał Petr Šimon, Pilsen 2015 European Capital of Culture Bryan Watt i Leila Srour Bogusława Sochańska, Duński Instytut Kultury (The Danish Cultural Institute) Katarzyna Stoparczyk Barbara Gebler-Wasiak, Dyrektor Centrum Promocji Kultury w dzielnicy Praga Południe Andrzej Balcerek, Burmistrz Miasta Puszczykowo Konrad Dworakowski, Dyrektor Teatru Pinokio w Łodzi Fundacja „Radość Dziecka” Puszczykowo Katedra i Klinika Pediatrii i Chorób Infekcyjnych we Wrocławiu Dziękujemy również wszystkim rodzinom goszczącym dzieci i opiekunów grup w ramach projektu Brave Kids 2013 oraz wszystkim wolontariuszom pomagającym przy przygotowaniach i realizacji Brave Festival 2013. / We thank all families hosting children and leaders taking part in Brave Kids Project 2013 and all volunteers helping in preparations and realization of Brave Festival 2013.

Strona www / Website Marcin Wierzbicki ZESPÓŁ BRAVE KIDS Dyrektor / Director-General Anastazja Korczak Producent Wykonawczy / Executive Producer Iwona Staňková Asystent Produkcji / Production Assistant Karol Gołaj Koordynator rodzin goszczących / Host Families Coordinator Magdalena Sawicka Koordynator do spraw zdrowia / Health issues advisor Aleksandra Prochowska Brave Kids Warszawa / Warsaw: Justyna Warecka i Aleksandra Ośko Brave Kids Puszczykowo: Anna Mieszała i Dobromiła Gliwińska Brave Kids Łódź / Lodz: Małgorzata Loeffler i Katarzyna Redak Brave Kids w Krośnicach / in Krosnice: Joanna Monastyrska Liderzy artystyczni / Artistic leaders Ewa Zielińska (koordynator / coordinator), Jacek Timingeriu, Mateusz Godlewski, Joanna Sikorska, Justyna Kozulska-Biesiada, Artur Perskawiec, Grażyna Tabor, Monika Filipowicz, Ewa Woźniak, Michalina Kostecka

Mapa miejsc koncertowych / Map of Festival venues

5 2 6

Impart, ul.Mazowiecka 17

Teatr Pieśń Kozła / Song of the Goat Theatre, ul. Purkyniego 1 Dolnośląskie Centrum Filmowe / Lower Silesia Film Centre, ul. Piłsudskiego 64a

Synagoga Pod Białym Bocianem / White Stork Synagogue, ul. Pawła Włodkowica 7 Scena przy Wzgórzu Polskim / Stage next to the Polish Hill Klub festiwalowy Mleczarnia / Festival Club Mleczarnia, ul. Pawła Włodkowica 5

KATALOG / CATALOG Redakcja / Editor Weronika Szota

Korekta polska / Polish Proofreading Olga Drozdowska

Projekt Graficzny, skład / Graphic Design & DTP Miłosz Wiercioch

Tłumaczenia i korekta angielska / Translations and proofreading Queen’s School of English, Olga Brzozowska, Ola Marcinkowska

Autorzy Tekstów / Authors prof. Dave Dargie, Karol Gołaj, Karolina Gembara, Anastazja Korczak, prof. Dariusz Kosiński, Oliwia Misztur, Sebastian Sroka, Joanna Stoga, Weronika Szota, Justyna Warecka

Druk / Print Wrocławska Drukarnia Naukowa

ISBN: 978-83-937515-0-1