Brave Festival 2012

brave festival 2012

spis treści / Table of contents 3

Stowarzyszenie PieŚŃ KozŁa w gŁÓwnej siedzibie UNESCO w ParyŻu, Projekty artystyczne i społeczne / Song of the Goat Association at UNESCO Headquarters in Paris, Artistic and Social Projects

3 unesco 4 Anna ZuBrzycki 5 RAFAŁ DUTKIEWICZ

Pina 3D

32

ona jest matadorem / SHE IS THE MATADOR

33

UŚPIONE DZIECKO / THE SLEEPING CHILD

33 ALI ZAOUA. Książę ulicy / Ali Zaoua. Prince of the Streets 34

w domu mojego ojca / IN MY FATHER’S HOUSE

34 IZZA GENINI. MAROKO. CIAŁO I DUSZA | POWRÓT DO OULAD MOUMEN / MOROCCO. BODY AND SOUL | RETURN TO OULAD MOUMEN 36

MARRAKESZ INSHALLAH / Marrakech Inshallah

brave kids 39 Anastazja Korczak

6

Paweł Potoroczyn

40 Grupa teatralna Aldebaran / Aldebaran Theatrical Group

7

rokpa INTERNATIONAL

40 In Movment

program główny / MAIN PROGRAm 9 Nyati 10 Casletila 11 Tartit 12 Debaa 13 Terah Taali

41

Ukuleles For Peace

41 MiniMerci 42 Ndagwa 42 Teatr na patyku 43

PUK PUK

43

Stowarzyszenie Praktyków Kultury / Association of Culture Practitioners

14 Bi Kidude

44 Ein-dor folk dance group

15 Maduma

44 KELECIOK

16

45 PESVEBI

Meninas de sinhÁ

17 Teatr Pieśń Kozła / Song of the Goat Theatre

45 Terne Romani Bacht

18 Warnayaka WARLPIRI

46 Rokpa Children

19

46 Open Space

Malarstwo kropkowe. współczesna sztuka Aborygenów / Dot painting. Contemporary Aboriginal art

20

forum kobiet / Womens’ Forum

21

brave transmissions

BRAVE FILMS: BRAVE FOCUS, BRAVE PEOPLE DOC, BRAVE CONTEXTS 23

7. Przegląd Filmowy Brave Festival / 7th Brave Festival Film Program

24 ODSŁONIĘTE: KOBIETY – ARTYSTKI W ISLAMIE / UNVEILED VIEWS – MUSLIM WOMEN ARTISTS SPEAK OUT 25 26

Kiedy wszyscy inni spią / While Everyone Else Sleeps

47 Hong Kong Youth Drama 47 Tismana Village 48

27 Albert Schweitzer 28

Spójrzcie nam w oczy / Women Are Heroes

29

trzecia płeć w indiach / BETWEEN THE LINES

30 Wszystko o mojej babci / GRANDMA, A THOUSAND TIMES

Brave Festival 2012 Wstęp

Chiedza Children Centre

48 Dzieci rodzin goszczących / Children from Host Families 49 BRAVE KIDS 53

brave volunteers

54 centrum festiwalowe / Festival Center 54

KLUB FESTIWALOWY / Festival Club

58 Podziękowania / ACKNOWLEDGEMENTS 58 Zespół / Team 59

SPONSORZY, PARTNERZY, PATRONI BRAVE FESTIVAL I BRAVE KIDS / BRAVE FESTIVAL & BRAVE KIDS SPONSORS, PARTNERS, PATRONS

59

MIEJSCA FESTIWALOWE WE WROCŁAWIU / FESTIVAL VENUES IN WROCŁAW

Księżyc, słońce, kwiat, gra / Moon Sun Flower Game

27 Sarabah

2

31

Stowarzyszenie PieŚŃ KozŁa w gŁÓwnej siedzibie UNESCO w ParyŻu, Projekty artystyczne i społeczne / Song of the Goat Association at UNESCO Headquarters in Paris, Artistic and Social Projects

Od początku swojego istnienia Teatr Pieśń Kozła podejmuje nowe i odważne inicjatywy, bezustannie przypomina społeczeństwu, że praca artystyczna nie zamyka się na kreacji, ale ma również swoje oblicze społeczne. Dlatego każde jego przedsięwzięcie bazuje na sile spotkania, postawie tolerancji i otwartości na drugiego człowieka. Dziś to nie tylko uznany teatr, zarówno w Polsce jak i na świecie, ale Stowarzyszenie Kultury Tetralnej, ktorej społeczny charaker działalności objawia się poprzez pracę charytatywną, wspieranie i promowanie dorobku kulturowego grup, które są wtrącone na margines społeczny oraz zgłębianie problematyki edukacji artystycznej. „Teatr Pieśń Kozła – projekty artystyczne i społeczne” to kolejny krok naprzód i przede wszystkim okazja do podzielenia się owocem wieloletniej pracy z międzynarodową publicznością. Wydarzenie odbędzie się w dn. 10 i 11 lipca br. w głównej siedzibie Organizacji Narodów Zjednoczonych do spraw Oświaty, Nauki i Kultury (UNESCO) w Paryżu. Przedsięwzięcie stanowi okazję do przeniesienia na grunt międzynarodowy założeń idei, a także innowacyjnych praktyk wrocławskiej organizacji pozarządowej, Stowarzyszenia Kultury Teatralnej „Pieśń Kozła”. Program dwudniowego wydarzenia, organizownego we współpracy ze Stałym Przedstawicielstwem RP przy UNESCO obejmie: spektakl ponad setki dzieci pochodzących z różnych stron świata prezentujący wyniki działań tegorocznej edycji programu edukacyjnego „Brave Kids”, prezentację działalności Stowarzyszenia, w tym historię i główne założenia Brave Festival, a także seminarium poświęcone pozaformalnej edukacji poprzez sztukę.

Wydarzenie otrzymało patronat honorowy Małżonki Prezydenta RP Pani Anny Komorowskiej oraz patronat UNESCO. Wspierane jest przez Urząd Miejski Wrocławia, Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, a także Stałe Przedstawicielstwo RP przy UNESCO.

From the outset, Song of the Goat Theatre has maintained the belief that theater is not confined solely to what is created on stage. Alongside the development of their theatrical work, the company has initiated various projects with strong social components. Each project is founded on the power of meeting, openness and compassion between people. Not only is Song of the Goat respected internationally for their theatre but also as founders of a non-governmental organization, the Song of the Goat Association. Following the desire to research, support and promote the cultural heritage of marginalised communities they have their most notable outcome through their charitable and social endeavours.

Their work will be presented on July 10 and 11, at the UNESCO House in Paris under the name “Song of the Goat Theatre – artistic and social projects”. The first day of the event will include a performance by more than one hundred children from around the world, the result of this year’s “Brave Kids” educational programme. The performance will be preceded by a presentation about the Association, which will also include the history and objectives of “Brave Festival”.

On the second day, there will be the Brave Kids Seminar dedicated to non- formal education through the arts.

The event is held under the honorary patronage of Anna Komorowska, the Spouse of the President of Poland and the patronage of UNESCO. It is also supported by the City of Wrocław, Ministry of Culture and National Heritage as well as the Permanent Delegation of Poland to UNESCO.

unesco Organizacja UNESCO współuczestniczyła w poprzednich edycjach Brave Festiwalu. Z satysfakcją odkryłam, że tegoroczna edycja będzie poświęcona kobietom i ich roli w sztuce i kulturze. W związku z tym da ona doskonałą szansę kobietom na wymianę koncepcji poprzez wyraz artystyczny w duchu wzajemnego zrozumienia i uniwersalnego dialogu.

UNESCO has been associated with past editions of Brave Festival. I have noted with satisfaction that this year’s edition will be devoted to women and their role in arts and culture. It will offer, therefore, an excellent opportunity for women to exchange ideas through artistic expression in the spirit in the spirit of mutual understanding and universal dialogue.

Uznając to wydarzenie za spójne z ideą Organizacji dotyczącą promowania równości płci i różnorodności kulturowej mam przyjemność objąć 8. edycję Brave Festiwalu patronatem UNESCO.

Recognizing this event to be consistent with the Organization’s promotion of gender equality and cultural diversity, I am pleased to grant UNESCO’s patronage to Brave Festival’s 8th edition.

Z najlepszymi życzeniami sukcesów w realizacji festiwalu, Z poważaniem,

With my best wishes for the success of the festival, I remain, Yours sincerely,

Irina Bokova, Dyrektor Generalny UNESCO

Irina Bokova, Director General of UNESCO

Brave Festival 2012 Introduction

3

Anna ZuBrzycki Dyrektor Artystyczna 8. edycji Brave Festival / Artistic Director of the 8th Edition of Brave Festival

Kobiety z ludu Warlpiri utrwalają wizje z własnych snów w ekspresyjnych malowidłach. Są przekonane, że każdy skrawek otaczającej je pustyni jest święty; każda ścieżka, po której kroczą, niesie ślady ich przodków, a moc natury objawia się w świętych miejscach i legendach z Epoki Snu. Australia to kraj mojego dzieciństwa. Jestem szczęśliwa, że w tym roku kobiety z ludu Warlpiri wtajemniczą wrocławską publiczność w kosmologię jednej z najstarszych kultur świata.

Głosy, które usłyszymy podczas tegorocznej edycji Brave Festival, to głosy kobiet posiadających moc wtajemniczania nas w świat swoich przodków oraz w sekrety seksualnych inicjacji; które udowodnią nam, że ich tańce i pieśni to prawdziwa axis mundi; które na chwilę wprowadzą nas w mistyczne tradycje będące podstawą ich tożsamości. Temat tegorocznej edycji festiwalu „Wtajemniczenia Kobiet” traktuje również o kobietach, które wzięły los w swoje ręce, aby pokonać bariery społeczne. To kobiety, które zbuntowały się przeciwko negatywnym stereotypom związanym z wiekiem, rasą, pochodzeniem, i które pokażą nam, jak tradycyjna sztuka dodała im sił i otworzyła drogę do wolności.

Tegoroczny festiwal to spotkanie międzypokoleniowe; miejsce, gdzie matki, córki i babki wspólnie zaprezentują wrocławskiej publiczności swoje pieśni i tradycyjne tańce. Świadomość historii dzielonej przez pokolenia to potężny i pozytywny dar, pozwalający nam przejść przez życie. Gdy odwiedzałam projekty Rokpa w Tybecie, uderzyła mnie liczba szkół dla dziewcząt oraz liczba lekarek i projektów wspieranych przez organizację, a realizowanych przez kobiety. Zapytałam Dr Akonga Tulku Rinpoche, Prezydenta Rokpa International, dlaczego taki nacisk kładzie się na edukację kobiet. Odpowiedział, że obecnie mężczyźni często opuszczają dom, wyjeżdżając w poszukiwaniu pracy lub nowych rodzin, więc to kobietom pozostaje zadanie przekazania języka i kultury dzieciom. Artystki zaproszone na tegoroczny Brave Festival są mocno zaangażowane w zmienianie swoich lokalnych społeczności – będziemy mieli okazję poznać je z bliska, wysłuchać ich historii i porozmawiać z nimi podczas Forum Kobiet. Gorąco zachęcam Was do wzięcia udziału w naszym festiwalu wraz ze swoimi babkami, matkami i dziećmi oraz do skorzystania z możliwości bycia częścią tego święta Kobiet oraz wspólnego wysłuchania ich głosów.

4

Brave Festival 2012 Wstęp

Anna zubrzyckI dyrektor artystyczna / artistic director The women of the Warlpiri nation trace the landscape of their ‘Dreaming’ in their dot paintings. All of nature in the desert surrounding them is sacred, every path they walk has been trodden by their ancestors and its power is manifest in the sacred sites and legends contained in the ‘Dreamtime’.

Australia is the land of my childhood and this year the Warlpiri women will share with Wroclaw’s audiences the cosmology of one of the continent’s most ancient cultures. The voices heard in this year’s Brave Festival are of women who carry within them the power to deliver us into the world of their ancestors, into the secrets of sexual initiations. These women will show us how their dances and songs are an ‘axis mundi’ ,a glimmer into mystical traditions which are the fabric of their identity. “Women Initiating’ are also women who have taken the initiative to transcend their social limitations.

They are women who have said “no” to negative stereotypes of age, colour, social conditioning and show us how their traditional art has empowered them and is indeed a vehicle to freedom.

This year’s festival is a meeting of generations, a place where mothers, daughters and grandmothers transmit their songs and dances together to Wroclaw’s audiences. The acknowledgement of shared history between generations is a powerful and positive gift to carry us all through the turmoil of life. When I visited the Rokpa projects in Tibet I was struck by the amount of girl’s schools, female doctors and women’s projects supported by the charity. I asked Dr Akong Tulku Rinpoche, the President of Rokpa International, why he placed such emphasis on educating women. He replied that nowadays men so often leave their homes for work, for new families and it is women who remain behind to be the nurturers of their language, their culture, and they transmit it on to their children. This year’s Brave Festival artists are very strongly engaged in transforming their local communities and we will have a chance to meet them, listen to their stories and engage in discussion, every day during the Women’s Forum. I warmly invite you all to bring your grandmothers, mothers and children to the festival and enjoy the chance to experience this celebration of Women and their voices together.

RAFAŁ DUTKIEWICZ

Szanowni Państwo!

Co roku organizatorzy Brave Festival czynią mi zaszczyt, pozwalając zwrócić się do Państwa za pośrednictwem katalogu festiwalowego. I co roku czynię to z radością, ponieważ tematy poruszane w czasie festiwalu nie są mi obce. W tym roku jest inaczej. Nie zmieniło się to, że zwracam się do Państwa z wielką radością, ale temat festiwalu – „Wtajemniczenia kobiet” – jest dla mnie, jak i dla większości mężczyzn, właśnie… tajemniczy.

Poznając tegoroczny program Brave Festivalu pomyślałem, że niejeden mężczyzna przyznaje, iż kobiety są tajemnicą i że poza tym truizmem sam niewiele potrafię powiedzieć na ich temat. W czasie festiwalu tymczasem będzie można się spotkać z kobiecością wszechogarniającą i wszechstronną, z kobiecością interpretowaną przez wiele kultur i przez pryzmat wielu ich ról społecznych, kobiecością spotęgowaną przez różne środki artystycznego wyrazu. Do Wrocławia przyjadą artystki z różnych stron świata, strażniczki duchowego dziedzictwa, które poprzez swój taniec, śpiew i wyjątkowe obrzędy pielęgnują własną tożsamość kulturową, zwłaszcza to, co w niej sekretne i niewypowiedziane. Będziemy więc wszyscy mieli okazję do zetknięcia się z niemal pierwotnymi przejawami szeroko pojętej kobiecości, zasmakować kobiecości prawdziwej, co uczyni ją już nie tak niepokojąco enigmatyczną, jaką teraz wydaje się być dla mnie i każdego laika. Być może spotkania z gośćmi festiwalu, a także udział w licznych warsztatach, projekcjach i wystawach pozwolą nam poznać nie tylko odległe tradycje, ale także i zrozumieć naszą własną. To niezwykle ważne, zwłaszcza w kontekście przygotowań do pełnienia honorów Europejskiej Stolicy Kultury, którą Wrocław będzie już w 2016 roku. Tylko wtedy będziemy prawdziwą stolicą i prawdziwym ośrodkiem kultury, gdy nauczymy się pielęgnować własne dziedzictwo. A tego możemy się uczyć od artystów przybywających co roku do Wrocławia na Brave Festival.

RafaŁ dutkiewicz Prezydent Wrocławia / Mayor of Wrocław Ladies and Gentlemen!

Each year the organizers of Brave Festival do me the honour of allowing me to address you from the pages of the Festival Catalogue. And each year I do this with joy as I am familiar with the subjects covered during the Festival. But not this year. I still address you with great joy but for me and for most men the theme of the Festival - “Women Initiating” - is, well… mysterious.

Rafał Dutkiewicz

Reading this year’s programme of Brave Festival I thought that many men would admit that women are a mystery, and it so happens that this truism is also all I can say about them. Meanwhile, the Festival invites us to a meeting with overpowering and universal femininity; femininity interpreted by many cultures and through the prism of women’s numerous social roles; femininity intensified by various means of artistic expression. Wrocław will host female artists from all over the globe - guardians of spiritual heritage who, through dancing, singing and unique rituals, preserve their own cultural identity, focusing on the mystical and the unspeakable. Hence we will all have the opportunity to encounter nearly primordial manifestations of broadly defined femininity and to relish genuine femininity, which will make it not so disturbingly enigmatic as it now seems to be for me and each layman.

Perhaps meetings with Festival guests and participation in many workshops, screenings and exhibitions will help us not only get to know distant traditions but also understand our own. This is extremely important, especially in the context of Wrocław’s preparations to become the European Capital of Culture in 2016. We will be a true capital and a true cultural centre only when we learn to protect our own heritage. And this we can learn from artists coming each year to Wrocław to appear at Brave Festival.

Prezydent Wrocławia

I wish you many new experiences and spiritual emotions.

Życzę więc Państwu wielu nowych doświadczeń i duchowych przeżyć.

Rafał Dutkiewicz Mayor of Wrocław

Brave Festival 2012 Introduction

5

Paweł Potoroczyn

Paweł Potoroczyn Dyrektor Instytutu Adama Mickiewicza / Adam Mickiewicz Institute Director Brave Festival to unikalne wydarzenie artystyczne, szanowane w Europie, inspirujące i odważne intelektualnie. Podróż w głąb fundamentalnych kodów kultury zaproponowana przez Brave Festival fascynuje i edukuje. Społeczny i kulturotwórczy charakter festiwalu świetnie wpisuje się w wizję i misję Instytutu Adama Mickiewicza. To w trosce o udział i miejsce Polski w międzynarodowym obiegu kultury widzimy ważny impuls prorozwojowy i przyszłość marki „Polska”.

Brave Festival is a unique artistic event - respected in Europe, inspiring and intellectually daring. The journey inside the fundamental culture codes offered

by Brave Festival is fascinating and educational. The social and culture forming nature of the festival mirrors the vision and mission of the Adam Mickiewicz Institute. We perceive the concern for Poland’s participation and place in international culture as an important impulse toward the development and the future of Poland’s brand.

Jesteśmy zaszczyceni, mogąc po raz trzeci dołączyć do grona honorowych patronów Festiwalu obok UNESCO, Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Prezydenta Wrocławia, Rafała Dudkiewicza oraz Marszałka Województwa Dolnośląskiego, Rafała Jurkowlańca.

We are honoured for the third time to join the honourable patrons of the Festival, alongside UNESCO Director General, the Ministry of Culture and National Heritage, the Mayor of Wrocław - Rafał Dutkiewicz, and the Marshal of the Dolnośląskie Voivodeship - Rafał Jurkowlaniec.

Organizatorom festiwalu życzymy sukcesu porównywalnego z poprzednimi edycjami Brave i równie ambitnych planów na przyszłość.

We wish the Organizers success as remarkable as during past editions and equally ambitious plans for the future.

Paweł Potoroczyn Dyrektor Instytutu Adama Mickiewicza

Paweł Potoroczyn

Instytut Adama Mickiewicza jest narodową instytucją kultury, której celem jest wzmacnianie marki naszego kraju poprzez aktywny udział w międzynarodowym obiegu idei, wartości i dóbr kultury. Instytut zrealizował projekty we wszystkich dziedzinach kultury i sztuki w blisko 30 krajach na trzech kontynentach, gromadząc czterdziestomilionową publiczność culture.pl iam.pl

6

Brave Festival 2012 Wstęp

Adam Mickiewicz Institute Director Adam Mickiewicz Institute is a state cultural institution whose task is to promote Polish culture around the world and actively participate in international circulation of ideas, values and cultural goods. The Institute carried out projects in all fields of culture and art in nearly 30 countries on three continents, gathering an audience of 40 milion people.

rokpa INTERNATIONAL As an international charity, ROKPA is incomparable. It initiates and sustains humanitarian work where other charitable organizations rarely work. It operates in the world’s poorest areas in a particularly sensitive political environment. One of the leading aims of the organization is to support projects initiated by local communities.

Rokpa is the Tibetan word for help or serve. ROKPA International was founded in 1980 in Zurich by Tibetan doctor and meditation master Dr. Akong Tulku Rinpoche, Swiss actress Lea Wyler and her father, lawyer Dr. Veit Wyler.

Today it has twenty branches around the world, including Poland. Hundreds of volunteers work on long-term projects directed at people in need in the poorest regions of the world, mainly in Tibetan China, Nepal, South Africa and Zimbabwe. It is a politically neutral and non-religious organization which, according to its philosophy, is “helping where help is needed.”

Międzynarodowa organizacja charytatywna ROKPA jest wyjątkowa. Inicjuje i rozwija pomoc humanitarną tam, gdzie rzadko docierają inne stowarzyszenia, w rejonach najuboższych i o trudnej sytuacji politycznej. Jednym z najważniejszych jej założeń jest wspieranie projektów, które tworzą lokalne społeczności.

Rokpa oznacza po tybetańsku „pomoc” lub „służbę”. Organizację charytatywną ROKPA International założyli w Zurichu w 1980 roku dr Akong Tulku Rinpoche – lekarz i tybetański mistrz medytacji, Lea Wyler – szwajcarska aktorka oraz jej ojciec Veit Wyler – prawnik. Dziś współtworzy ją dwadzieścia oddziałów na całym świecie, również w Polsce. Rzesze wolontariuszy pracują na rzecz długofalowych programów pomocowych adresowanych do najbardziej potrzebujących w najuboższych rejonach świata, głównie w tybetańskiej części Chin, Nepalu, Południowej Afryce i Zimbabwe. Organizacja nie ma charakteru politycznego ani religijnego, a zgodnie ze swym mottem niesie pomoc tam, gdzie jest ona potrzebna.

W 2009 roku ROKPA miała przychód 3,23 miliona franków szwajcarskich, z czego ponad 97% to dobrowolne donacje. Głównie dzięki pracy wolontariuszy 90% zostało wydane bezpośrednio na projekty, których obecnie organizacja prowadzi około sto pięćdziesiąt. W 2004 r. ROKPA otrzymała szwajcarski znak jakości ZEWO poświadczający jej wysoką wiarygodność i zachowanie najwyższych standardów w dysponowaniu środkami darczyńców.

In 2009 ROKPA had an income of CHF 3.23 million, over 97% of which were donations. Primarily due to the work of volunteers, 90% was spent directly on projects. Currently there are about 150 active projects around the world.

In 2004 ROKPA received the Swiss ZEWO seal of approval certifying that the organization is completely trustworthy and that it maintains the highest standards in the handling and use of funds it obtains from donors.

Brave Festival 2012 Introduction

7

Brave Festival 2012

program główny MAIN PROGRAm

Nyati Kobiece medium. Głos przodków i tajemna moc świętego instrumentu ludu Shona Female medium. The voices of ancestors and secret power of a sacred instrument of the Shona peoples

Muzyka z gatunku mbira to praktykowana od wieków tradycja ludu Shona z Zimbabwe, której nadrzędną funkcją jest umożliwienie kontaktu ze światem zmarłych przodków i opiekunów plemienia. Mbira stanowi zatem pomost między dwiema przenikającymi się rzeczywistościami, przerzucany przez muzyków w trakcie całonocnych ceremonii mapira.

Równocześnie słowo mbira odnosi się do niezwykle popularnego na kontynencie afrykańskim instrumentu z rodziny lamellofonów, skonstruowanego z więcej niż dwudziestu metalowych klawiszy ułożonych warstwowo w trzy tonacje – basy, tony średnie i wysokie. Klawisze osadzone na rezonansowym pudle lub deseczce rozbrzmiewają melodyjnie, trącane przez muzyka kciukami od góry do dołu i wskazującym palcem w kierunku odwrotnym. Zachwycające brzmienie mbira wprowadza słuchaczy w rodzaj transu, wynosząc ich ponad realne „tu i teraz”.

Ambuya Nyati, oprócz tego, że jest niezwykle utalentowana w wykonywaniu mbira, cieszy się szacunkiem swojej społeczności za umiejętności mediumiczne i uzdrowicielskie. Przydomek „Ambuya” nadaje się kobietom jako formę respektu i w uznaniu pełnienia przez nie roli Wielkiej Matki plemienia, na co Nyati z pewnością zasługuje dzięki głębokiemu zaangażowaniu w palące problemy społeczne i kulturowe swoich pobratymców. Jej utwory kierują oczy świata w stronę uparcie wypieranych z globalnego, publicznego dyskursu kwestii pandemii AIDS, nieposzanowania praw kobiet, powszechnego w Afryce ubóstwa i głodu. Założona przez Nyati w 1983 roku grupa Kunzawa Mbira, początkowo wykonująca tradycyjne obrzędy lokalnie, dotarła z czasem do szerszej publiczności dzięki występom na dużych festiwalach, m.in. w Harare – stolicy Zimbabwe, oraz na antenie telewizji. Podczas Brave Festival Ambuya Nyati zaprezentuje utwory mbira w towarzystwie swojej córki Spiwe Nyazigo, podkreślając tym sposobem niezwykle ważną w afrykańskiej kulturze ciągłość tradycji, odwieczną spuściznę obrzędów i rytuałów przekazywanych z pokolenia na pokolenie.

Ambuya Nyati nauczyła się grać mbira w snach, gdy była jeszcze dzieckiem. Świadectwem jej wyjątkowych zdolności jest także fakt stałego połączenia z duchem pradziadka, Sekuru Nyathi. Jako medium, żyła łącząca dwa osobne, tętniące życiem światy, Nyati zdolna jest pomagać przychodzącym do niej z daleka potrzebującym, którym przekazuje rady Sekuru, wspiera ich, leczy za pomocą ziół, tytoniu, źródlanej wody.

We Wrocławiu Nyati wystąpi zatem nie tylko jako muzyk, reprezentantka niezwykle bogatej kultury i tradycji Zimbabwe, ale i działaczka na rzecz zwiększenia świadomości świata o problemach nękających Afrykę.

fot. Melissa Cara Rigoli

Mbira music is a tradition practiced through the ages by the Shona people from Zimbabwe. Its main function is to enable contact between the tribe custodians and the world of dead ancestors. Mbira is a bridge between two interacting realms built by musicians during all-night mapira ceremonies.

Mbira is also the name of an instrument from the lamellophone family popular on the African continent. It is made of more than twenty metal keys assembled into three sections that produce low, mid and high tones. The keys are affixed to a resonator or wooden soundboard, which makes a melodious sound when the musician strokes thewith his thumb from below and with his index finger from above. The extraordinary music of mbira puts the audience into a trance-like state and transports them beyond the here and now.

Ambuya Nyati - in addition to being an extremely talented performer of mbira music - enjoys the respect of her community for her medium and healing capacities. The name “Ambuya” is given to a woman as a token of respect and recognition of her role as a Great Mother of the tribe. Nyati certainly deserves this name, given her deep engagement in the current social and cultural problems of her people. Her work brings the world’s attention to issues that are deliberately marginalised in global and public discourse, such as the AIDS pandemic, the neglect of women’s rights, general poverty and starvation. Kunzawa Mbira, a group formed by Nyati in 1983, initially performed locally at traditional mapira ceremonies, but in time, they reached a wider audience by performing at large festivals, such as in Harare, the capital of Zimbabwe, and also on television. During the Brave Festival, Ambuya Nyati will perform mbira accompanied by her daughter Spiwe Nyazigo, demonstrating the continuity of tradition and the unceasing transmission of customs and rituals from one generation to the next – a continuity which is extremely important in African culture.

Ambuya Nyati learnt to play mbira in her dreams, when she was a child. The evidence of her extraordinary abilities is that she is in permanent contact with the spirit of her great-grandfather, Sekuru Nyathi. As a medium, a vein that connects separate worlds, Nyati helps those in need who come from remote areas by offering them the advice of Sekuru, as well as supporting or healing them with herbs, tobacco or spring water.

In Wrocław, Nyati will perform not only as a musician and a representative of the extremely rich culture and tradition of Zimbabwe, but also as an active campaigner for increased public awareness of the problems that beset Africa.

Brave Festival 2012 Concerts / Performances

9

Casletila Tradycja na przekór zmianom. Ocalone polifonie przesiedlonego ludu Swanetii Tradition Surviving Change. Preserved Polyphonic Songs of the Svaneti People

Swanowie uznawani są za lud dumny, uparty i odważny.

To właśnie ów upór był cechą, która popchnęła kobiety z Udabno do założenia chóru. Na przekór nowym, obcym geograficznie i kulturowo warunkom, w jakim przyszło im funkcjonować, starają się podtrzymywać tradycje wywiezione ze Swanetii, strzegąc prastarych pieśni przed zapomnieniem.

Swanetia jest wysokogórskim regionem w północno-zachodniej części Gruzji. Zima 1987 roku była tam wyjątkowo ciężka. Pod gigantyczną lawiną, która przetoczyła się przez wioskę, zginęło 27 osób, wiele odniosło obrażenia, zniszczonych zostało mnóstwo domostw. Rząd w Tbilisi przysłał na miejsce specjalistów, by ocenili ryzyko podobnych zagrożeń w przyszłości; na podstawie ich ekspertyz wydano opinię o konieczności przesiedlenia mieszkańców na inne tereny. Swanowie przeniesieni zostali na półpustynne obszary południowej Kachetii i Dolnej Kartli, położone wzdłuż granicy z Azerbejdżanem i Armenią. Mówi się, że rząd nieprzypadkowo wybrał te rejony – nieustępliwa i nieustraszona natura Swanów miała podziałać stabilizująco na sytuację na przygranicznych terenach, gdzie od czasu do czasu zawiązują się konflikty między Gruzinami a Azerbejdżanami i Armeńczykami.

Zamieszkała w wiosce Udabno ludność stara się żyć tak, jak to było na ich ojczystych ziemiach. Jednocześnie Swanowie, pytani o przejawy artystycznych tradycji w ich codzienności, nie potrafią ich opisać – przecież żyją nimi i w nich, zawsze żyli, nie mogą wyobrazić sobie innej egzystencji, jak więc mieliby próbować mówić o nich jako o czymś zewnętrznym? Jako region wysokogórski, Swanetia istniała zawsze w pewnym odizolowaniu od świata, co sprzyjało rozwijaniu i podtrzymywaniu własnej, odpornej na wpływy, bogatej kultury. Po przesiedleniu zmieniły się warunki zewnętrzne, rytm życia pozostał jednak ten sam – Swanowie celebrują wszystkie swoje święta i związane z nimi rytuały, a także tradycję śpiewania specjalnych okolicznościowych pieśni: weselnych, pogrzebowych, leczniczych i kołysanek. Niektóre z nich mają ponad dwa tysiące lat, pochodzą z przedchrześcijańskich czasów i często poświęcone są pogańskim bóstwom lub pradawnym królom, bohaterom czy wojownikom. Istnieją pieśni „męskie” oraz „kobiece”, lecz podział ten nie jest zbyt ortodoksyjny. Panowie śpiewają pieśni pań, zaś kobiety często wykonują te utwory, które zaliczane są do „męskich”, co budzi podziw i uznanie tej części społeczności.

Kobiecy chór Casletila powstał w 2010 roku, a główną motywacją jego założenia była – jak deklarują artystki – potrzeba wspólnego spędzania czasu i chęć złamania rutyny codziennego życia na obcych, pustynnych terenach Kachetii, a także przekazywanie tradycji młodszym kobietom społeczności.

Członkinie chóru mają nadzieję, że teraz, gdy stały się oficjalnym zespołem uznanym przez kachecką administrację, będą mogły podróżować i koncertować, a tym samym zapoznać resztę świata wyjątkowymi tradycjami pieśniarskimi Swanów.

10 Brave Festival 2012 Koncerty / Spektakle

Svan people are believed to be proud, stubborn and hardy. For over two decades they have found themselves geographically and culturally displaced. The women’s choir from Udabno is an example of their stubborn persistence.

These women continue the traditions of Svaneti and protect primeval songs from falling into oblivion.

Svaneti is a highland region in North West Georgia. The winter of 1987 was exceptionally harsh there. A massive avalanche swept through the village burying 27 people, leaving many others injured and their houses destroyed. The government in Tbilisi sent specialists to estimate the risk of such an event repeating in the future. Based on their reports the inhabitants of the region were resettled to other parts of the country. The Svan people were relocated to semi-desert areas of southern Kakheti and Lower Kartli bordered by Azerbaijan and Armenia. Rumour has it that the Svans were not resettled to these areas by pure coincidence. The hardy and fearless nature of the Svan people was supposed to bring stability to the region disturbed by intermittent conflicts between Georgian, Azerbaijanis and Armenians.

The population of Udabno tries to continue the lives they led in their motherland.

When asked about the of artistic traditions in their daily life, the Svans cannot describe them. They cannot imagine their existence without them, so how could they even try to talk about it as something external? The isolation of the highland Svaneti fostered the growth and preservation of a unique and rich culture immune to outside influences. After resettlement, the outer conditions changed, but the rhythm of life remained the same – the Svans continue to observe all their festivals and rituals as well as the tradition of singing songs for special occasions such as weddings or funerals or therapeutic songs and lullabies. Some are more than two thousand years old and date back to preChristian times. The songs commemorate pagan gods, ancient kings, heroes or warriors. There are male and female songs, but the division is not very orthodox. Men sing female songs and women sing male songs, which are admired and appreciated by the community.

The female choir Casletila was founded in 2010. The artists declare that the idea was conceived from the need to spend time together and break the routine of daily life in the alien wastelands of Kakheti, and also in purpose of passing the tradition to younger women. The choir members hope that now that they have become an official group recognised by Kakheti administration, they will be able to travel and enchant the rest of the world with the unique singing traditions of the Svan people.

Tartit Blues pustyni. Hipnotyczna muzyka saharyjskich Tuaregów Desert blues. Hypnotic music of the Tuareg people of the Sahara desert

W 1995 roku pięć kobiet i czterech mężczyzn z berberyjskiego ludu Tuaregów, pochodzących z Timbuktu w Mali, spotkało się w obozie dla uchodźców w Burkina Faso. Założyli zespół Tartit („Zjednoczenie”) wierząc, że muzyka jest dla nich najlepszym sposobem na przetrwanie gospodarczych, społecznych i politycznych trudności w regionie.

Jako że status społeczny u Tuaregów dziedziczony jest po matce, a organizacja ich struktury społecznej przypomina matriarchat, pozycja tamtejszych kobiet jest mocna i znacznie różni się od tej potocznie kojarzonej ze światem arabskim. Kel Tamashek ( jak sami siebie nazywają) to jedna z nielicznych islamskich grup etnicznych Afryki, do której należące kobiety mogą same wybierać sobie męża i mają możliwość rozwodu (z tej okazji nierzadko organizowana jest nawet uroczystość – a to jako wyraz szacunku dla rozwiedzionej).

Członkowie społeczności odziewają się w kolorowe, bogato zdobione szaty i turbany chroniące przed słońcem pustyni; często też zasłaniają twarze welonami, kobiety jednak nie mają takiego obowiązku. Artystki z Tartit – w przeciwieństwie do mężczyzn – występują bez zakrycia, co może wielu wydać się zaskakujące.

Nie ma chyba nic bardziej kojarzącego się z bezkresnymi piaskami Sahary niż muzyka Tartit: ciche, hipnotyczne dźwięki instrumentów i wielogłosowy, rozwibrowany śpiew wprawiają w stan podobny do transu. Członkinie zespołu posługują się instrumentami związanymi z pochodzeniem i nomadycznym stylem życia Tuaregów: na bębnach tinde oraz imzad – jednostrunowych, wykonanych z tykwy, świętych skrzypach, które są symbolem społeczności Kel Tamashek – mogą grać wyłącznie kobiety. Obydwa te instrumenty łatwo przewozić, ponieważ rozkłada się je na części, które mogą służyć także jako przedmioty codziennego użytku. Mężczyźni akompaniują tuareskim artystkom na akustycznych i elektrycznych instrumentach strunowych: gitarze elektrycznej i tehardent – trzystrunowej lutni, używanej powszechnie w afrykańskiej tradycji muzycznej. Może to właśnie obecność gitary powoduje, że twórczość Tartit nazywana jest bluesem pustyni. Najważniejszym, niezastąpionym i najmocniejszym instrumentem jest tu jednak głos kobiet. U Tuaregów muzyka i poezja od zawsze pełniły fundamentalną rolę w codziennych praktykach, towarzysząc takim okazjom, jak Ramadan, śluby, narodziny, a nawet rozwody.

Dla zespołu zaś publiczne występy są zaproszeniem do wspólnego uczestnictwa w kultywowanej od tysięcy lat, a obecnie zagrożonej, rodzimej kulturze. W celu ochrony i propagowania tradycji Mali, muzycy założyli ponadto organizację non-profit, która – prócz realizowania projektów artystycznych – zajmuje się wspieraniem zawodowego rozwoju kobiet i edukacji dzieci. Tartit wydał do tej pory trzy albumy ze swoimi kompozycjami: Amazagh w 1997, Ichchila w 2000 i Abacabok w 2006 roku.

In 1995, five women and four men from among Tuaregs, a Berber people from Timbuktu in Mali, met at a refugee camp in Burkina Faso. They founded a group and named it Tartit (“Union”) believing that music is the best way to survive the economic, social and political hardships in the region.

The position of Tuareg women is strong and stands in contrast to what we tend to associate with the Arabic world. The social status of Tuaregs is inherited from the mother and their social structure is close to matriarchy.

Kel Tamashek (as they call themselves) is one of the few Islamic ethnic groups of Africa in which women may choose a husband for themselves and are allowed to divorce (it is even quite common to celebrate it – as a token of respect to the divorced woman). The members of the community wear colourful, elaborately decorated robes and turbans to protect against the sun of the desert. They often hide their faces behind veils, but women are not obliged to do so. Tartit artists – contrary to the men – wear no face cover which may come as a suprise to some.

There is perhaps nothing more evocative of the infinite sands of Sahara than Tartit music: quiet, hypnotic sounds of instruments and polyphonic, vibrating singing which puts the listeners into a trance-like state. The group use instruments of Tuareg origin : tinde – drums and imzad – sacred, single stringed violin made from calabash that symbolises the Kel Tamashek community and played only by women. Both instruments adapt well to the nomadic life; they are easy to travel with, they can be disassembled into parts and used as daily life items. The men accompany the Tuareg women with acoustic and electrical string instruments: electric guitar and tehardent – three-stringed lute common in African musical tradition. Maybe it is because of the guitar that Tartit music is called the blues of the desert. However, the most important, irreplaceable and strongest instrument here is the female voice. Among Tuaregs, music and poetry have always played a fundamental role in everyday routines, such as Ramadan, weddings, births and even divorces. For the group, public performances are an opportunity to share the culture they have cultivated for years and which is now endangered. In order to protect and popularise Mali tradition, the musicians have also established a non-profit organisation which – apart from engaging in artistic projects – supports professional development of women and children education. Tartit has published three albums to date: Amazagh (1997), Ichchila (2000) and Abacabok (2006).

Brave Festival 2012 Concerts / Performances 11

Debaa Pieśni miłosne do Proroka. Subtelność sufickiej tradycji kobiet z wysp Oceanu Indyjskiego Love songs to the Prophet. The subtlety of female Sufi tradition from the islands of the Indian Ocean

Debaa pełni bardzo ważną rolę w systemie edukacji tradycyjnej na Majotcie, na której większość populacji to praktykujący Muzułmanie. Nauka owego elementu folkloru jest procesem, podczas którego młodzież przyswaja też wiedzę o kulturze i muzycznym dziedzictwie mieszkańców tego obszaru.

Majotta to wyspa w Archipelagu Komorów leżącym między kontynentalną Afryką a Madagaskarem na Oceanie Indyjskim. Muzułmanie stanowią tam 97% ludności, a islam przyjęto w XV wieku za sprawą arabskich żeglarzy kursujących między wyspami a stałym lądem; wpływy te były z czasem wzmacniane przez bractwa sufickie, głównie Qadirriyya i Rifaiyya. Określenie debaa wywodzi się najprawdopodobniej z praktyki śpiewania Qasid (lirycznych form wierszowanych tworzonych w określonej intencji, najczęściej ku czci Proroka) – układanych przez Abdurahmâna ibn ‘Alî al-Dayba, słynnego szesnastowiecznego historyka i pisarza z Yemenu – które nazwano ‘dayba’ od imienia twórcy. Gatunek początkowo uprawiany przez mężczyzn z bractwa Rifaiyya, na Majottę trafił w pierwszej połowie XX wieku i wtedy też do jego praktyki dopuszczono kobiety.

Dziś debaa jest zarezerwowana już wyłącznie dla kobiet i stanowi dla nich okazję do jednoczenia się i wspólnego dzielenia momentów radości. Dziewczęta uczą się debaa w szkołach koranicznych, gdzie studiują też Koran i poznają inne islamskie zwyczaje muzyczne. Jako że tradycja ta stała się bardzo istotnym elementem żeńskiej wspólnotowości i niemal wszystko jest dobrym pretekstem dla kobiet by śpiewać, debaa wykonuje się podczas wielu okazji, takich jak powrót z pielgrzymki do Mekki, święto Aïd, śluby czy urodziny. Jest ona też nieodłączną częścią ceremonii Mawlid – tej, którą odprawia się w dniu urodzin Proroka. Tematami mistycznych poematów są najczęściej: inwokacja do Allaha, uwielbienie dla Proroka, modlitwy świętych mężów, przestrogi i przykazania moralnego zachowania, miłość… W warstwie formalnej zaś każda pieśń jest zazwyczaj podzielona na dwie części – wprowadzenie, które jest dialogiem między solistką a resztą kobiet, i część drugą, podczas której narasta siła śpiewu całego chóru.

fot. Fred Toulet

Na niezwykłą estetykę wdzięku debaa składa się kilka subtelnie współgrających ze sobą elementów: piękno poetyckich pieśni, rytm i melodia wierszowanych formuł, skodyfikowany, pełen delikatnej gracji system ruchów ramion i głowy stanowiący wyjątkowo elegancką choreografię, a także kostiumy, piękna biżuteria, w którą przyozdabiają się kobiety, oraz makijaż ich dłoni.

12 Brave Festival 2012 Koncerty / Spektakle

fot. Fred Toulet

Debaa plays an important role in traditional education on Mayotte, where the majority of the population are practicing Muslims. While learning about this folklore element, the youth familiarise themselves with the culture and musical heritage of Mayotte inhabitants.

Mayotte is a Comoro island located between continental Africa and Madagascar in the Indian Ocean. Muslims make up 97% of the population of Mayotte, and Islam was first introduced on the island in the 15th century with the arrival of Arab sailors cruising between the islands and the mainland.

The Islamic influences increased over time, aided by Sufi fraternities such as the Qadirriyya and Rifaiyya, to name the most important ones. The term debaa most likely comes from the practice of singing Qasid (lyrical verse forms in a given key, most frequently to honour the Prophet) composed by Abdurahmân ibn ‘Alî al-Dayba, a famous 16th-century Yemeni historian and writer. His compositions were were known as ‘dayba’ after his name. The genre was initially practiced by Rifaiyya men and was brought to Mayotte at the beginning of the 20th century. Also, beginning in the 20th century women were allowed to practice it.

Today, debaa is reserved exclusively to women and offers them an opportunity to gather and share moments of joy. Girls learn debaa at Koranic schools, where they also study the Koran and learn other Islamic musical customs.

The tradition has become an important part of the female community and almost every subject is a good pretext for singing. Debaa is performed at many occasions, such as return from pilgrimage to Mecca, the feasts of Aïd, weddings and birthdays. It is also an inseparable part of the Mawlid ceremony held on the day of the birth of the Prophet. The themes around which the mystical poems are built include: invocation to Allah, adoration of the Prophet, prayers of holy men, admonishments and standards of moral conduct, love. In the formal aspect, the songs are usually divided into two parts – the introductory part with the soloist in dialogue with the rest of the women singers, and the second part with the increased power of the chorus singing.

The unique aesthetics of debaa involves several elements which act in harmony: the beauty of poetic songs, the rhythm and melody of verse formulas, a codified system of graceful shoulder and head movements that result in a remarkably elegant choreography, the costumes, dazzling jewellery, and hand make-up adorning the women.

Terah Taali Taniec tworzący muzykę. Spektakl dźwięku i ruchu kobiet Radżastanu Music created by dance. A performance of sound and music by the women of Rajasthan

Taniec terah taali jest eklektyczną formą powstałą ze ścisłego połączenia ruchu i dźwięków, co dzięki wyjątkowej precyzji i synchronii sprawia niesamowite wrażenie, jakoby muzyka wydobywała się z samego tańca, a nie jedynie mu towarzyszyła.

Bardzo niewielka (bo w 1991 roku licząca tylko 8 181 przedstawicieli) społeczność Kamad zamieszkuje wiejskie tereny pustynnego dystryktu Jaisalmer w zachodniej części Radżasthanu, przy granicy z Pakistanem. Jej członkowie znani są przede wszystkim z wyjątkowych świętych pieśni. Zapoczątkowany przez nich unikalny taniec terah taali wykonywany jest ku czci lokalnego bóstwa – Baba Ramdeo, czternastowiecznego świętego, który poświęcił swoje życie ubogim i wykluczonym. Członkowie Kamad oddają mu hołd poprzez choreografię i muzykę połączone w owej niezwykłej formie. Podczas praktyk tej tradycji tancerki obwieszone są trzynastoma (therah w hindi oznacza liczbę 13) mosiężnymi „talerzykami”, które uderzając o siebie wydają charakterystyczny metaliczny dźwięk, przypominający dźwięk cymbałków. Ten szczególnie popularny w indyjskiej ludowej tradycji muzycznej instrument nosi nazwę manjira i funkcjonuje w niej od czasów starożytnych (znajdywano rysunki manjira na ścianach najstarszych świątyń). Tancerki mocują sobie manjiras wokół pasa, nadgarstków i łokci, przytwierdzają je również do stóp i trzymają w palcach. Dwie lub trzy kobiety – przy akompaniamencie mężczyzn grających na bębnach tandoor i doha oraz śpiewających dystychy o uczynkach i naukach świętego – rozpoczynają taniec powoli, uderzając manjiras trzymanymi w palcach i przymocowanymi do stóp, by stopniowo poddać się powstającemu rytmowi i do niego dostosować ciało. Taniec warunkuje więc muzykę, a muzyka budzi taniec w jednoczesnej harmonii. W kulminacyjnym momencie artystki zmieniają kolejność i częstotliwość uderzeń manjiras, tworząc piękne rytmiczne wzory – wyglądają wówczas jak pod wpływem boskiego uroku.

Taniec ten wzbogacany jest nierzadko o dodatkowe, robiące niesamowite wrażenie, widowiskowe elementy: kobiety tańczą balansując z naczyniami ustawionymi na czubkach głów, trzymając między zębami ostrza noży lub poruszają się na potłuczonym szkle. To właśnie te niezwykłe, pełne gracji, ale też wymagające wielkiego skupienia, precyzji i talentu choreografie w połączeniu z hipnotycznym rytmem manjiras stanowią o wyjątkowości terah taali.

Terah taali dance is an eclectic form that emerged from a mix of movement and sound. Its unusual precision and synchrony leaves the audience with an unforgettable impression that the music is actually coming from the dance and not from the accompaniment.

A very small community of Kamad (with as few as 8,181 members in 1991) live in India in rural areas of the desert district of Jaisalmer in northern Rajasthan, near Pakistan border. They are famous for their exceptional holy songs. The extraordinary terah taali dance is performed to worship a local god – Baba Ramdeo, a 14th-century saint who devoted his life to the poor and the excluded.

Kamad people honour him by choreography and music which combine into this unusual form. During the performance, female dancers have thirteen (therah means 13 in hindi) brass discs tied to their bodies. When hit against one another the discs produce a metallic sound similar to that of cymbals.

This musical instrument, especially popular in the Indian folk tradition, is called manjira and has been known since ancient times (manjira drawings have been found on the walls of the oldest temples). The dancers tie manjiras around their waist, wrists, elbows, feet and fingers. Two or three women begin to dance slowly by hitting the manjiras attached to their hands and their feet.

The Dancers are accompanied by men who play tandoor and doha drums and sing distichs about the deeds and teachings of the saint. The emerging rhythm is produced by the body and the performers tune their movements to the accompanying music. In this way the dance determines the music, and the music awakens the dance in synchronized harmony. At its climax, the artists change the sequence and frequency of hitting the manjiras to produce beautiful rhythmic patterns and look as if they were enchanted by god.

The dance is often enriched with additional spectacular elements: women balancing pots on top of their heads, holding knives in their teeth or walking on broken glass. It is those unusual and graceful choreographies which demand huge concentration, precision and talent, combined with the hypnotic rhythm of manjiras that make terah taali so unique.

Zrealizowane przy dofinansowaniu ICCR i we współpracy z Ambasadą Indii w RP. / With the support of ICCR and Embassy of India in Poland.

Brave Festival 2012 Concerts / Performances 13

fot. Peter Bennett

Bi Kidude Zanzibarski rytuał inicjacji unyago. Wprowadzenie w tajniki kobiecości. TYLKO DLA KOBIET Unyago initiation ritual of Zanzibar. Introducing the secrets of womenhood. FOR WOMEN ONLY

Niegdyś nazwa unyago oznaczała ‘rdzenny taniec wykonywany w celu odstraszenia demonów’. Następnie zjawisko to przekształciło się w jedną z najważniejszych ceremonii w życiu młodych dziewcząt – rytuał inicjacji przedślubnej.

Unyago to rytuał inicjacji związany z jednym z rozlicznych afrykańskich stylów muzycznych ngoma. Termin ngoma dosłownie oznacza „bęben” i obejmuje wszystkie lokalne, tradycyjne formy tańca, gry na bębnach i śpiewu.

Na terenie całej Tanzanii istnieją setki różnych form ngoma, a różnice pomiędzy nimi są często tak niewielkie, że niewprawne oko i ucho z trudnością wychwyci różnice. Wiele z tych stylów pochodzi z rejonu wysp Zanzibar i Pemba, a wszystkie łączy jedna cecha – widowiskowość. Unyago, rytuał młodych kobiet, które mają wyjść za mąż, odbywa się w zamkniętym, prywatnym, żeńskim gronie. Ceremonia ta może trwać od jednego dnia do nawet trzech miesięcy i obejmuje wprowadzenie w tajniki dojrzałego życia kobiety: głównie szczegóły dotyczące edukacji seksualnej, ale również inne kwestie, takie jak sposób ubierania się, higiena, makijaż, gotowanie czy zachowanie wobec teściów przyszłej mężatki. Zasadniczym celem rytuału jest przygotowanie dziewczyny do osiągnięcia dojrzałości płciowej i odgrywania roli dorosłej kobiety. Uczestniczące w całym wydarzeniu starsze, doświadczone kobiety wprowadzają ją w arkana sztuki miłosnej, ucząc przy tym jak bronić się przed ewentualną męską agresją lub wykorzystaniem seksualnym.

Najbardziej znaną inicjatorką rytuału jest Bi Kidude, która zwykle wykonuje unyago razem z dwoma osobami grającymi na bębnach oraz kilkoma tancerkami. Bębny, które akompaniują unyago to vumi (bęben basowy), msondo i kinganga (wysokie podłużne bębny o wyższej tonacji), a towarzyszą im pieśni związane z tematem rytuału. Mimo iż obecnie ceremonie mają miejsce znacznie rzadziej niż w dawnych czasach, wciąż odbywają się na obszarze wysp Zanzibar i Pemba.

Pełne imię animatorki brzmi Bi Fatuma Binti Baraka. Urodziła się ponad sto lat temu w Mfagimiaringo, w wielodzietnej rodzinie sprzedawcy orzechów kokosowych. Będąc protegowaną jednej z największych artystek tego nurtu, Siti Binti Saad, cieszy się sławą królowej afrykańskiej muzyki Taraab. Mieszkańcy Zanzibaru uznają ją za najważniejszą propagatorkę ich dziedzictwa kulturowego oraz języka suahili. Jedyne niejasności dotyczą daty urodzenia i niektórych partii życiorysu, ale to czyni tę postać jeszcze bardziej tajemniczą i interesującą. Znana jest ponadto jako lokalna uzdrowicielka i kobieta prowadzącą setki ceremonii unyago. Podczas festiwalu Brave Bi Kidude wystąpi ze stałymi współprowadzącymi unyago – Bi Ngwali i Bi Fatmą, którym towarzyszyć będzie tancerka Fatma Juma.

14 Brave Festival 2012 Koncerty / Spektakle

Some time ago unyago meant ‘indigenous dance performed to deter demons.’ It eventually transformed into one of the most important ceremonies in young girls’ lives – a prenuptial initiation.

Unyago is an initiation ritual tied to one of Africa’s many ngoma styles.

Ngoma literally translates as drum and is a term used to encompass all local traditional forms of dancing, drumming and singing. There are hundreds of different ngoma styles throughout Tanzania, with variations often being so slight that untrained eyes and ears can hardly notice a difference. A number of these ngoma styles originate from Zanzibar and Pemba, and all are spectacular to watch. Unyago is performed at a highly secluded private female initiation ritual for young women about to be married. This ceremony can last anywhere from one day to three months and it involves all aspects of education on adulthood: detailed sexual education as well as other aspects such as clothing, hygiene, make-up, cooking, and how to treat your husband’s parents. Its aim is to prepare a young woman for her developing sexual maturity and for the beginning of her role as an adult woman. The role of older and more experienced women participating in this event is to teach the young girls how to pleasure their husbands, whilst lecturing against the dangers of sexual abuse and oppression.

The most famous of the female initiators is Bi Kidude, who usually performs the unyago ceremony together with two other drummers and several dancers.

The drums played in unyago are vumi (bass drum), msondo and kinganga (taller upright drums with a higher pitch), and songs related to the subject of initiation accompany the drumming. Even though these rituals are performed much less frequently than in former times, they still continue to be held throughout Unguja and Pemba.

Bi Fatuma Binti Baraka is Bi Kidude’s full name. The daughter of a coconut seller, she was born in Mfagimiaringo, into a large family, over a hundred years ago. She is considered the undisputed queen of African Taraab music.

Being a protégé of Siti binti Saad – one of the greatest artists of this genre, Bi Kidude has rendered unquestionable service to Zanzibar’s musical tradition.

For people of Zanzibar, Bi Kidude is a leading exponent of their cultural heritage and the Swahili language. There are questions about her concerning the exact date of her birth and some details of life, but these only make her an even more mysterious and interesting person. She is known as a local healer and has led hundreds of unyago ceremonies. Bi Kidude performs at Brave Festival with her long time unyago companions Bi Ngwali and Bi Fatma, as well as the dancer Fatma Juma.

Maduma Siła bębnów Afryki. Życiodajna energia kobiet Tanzanii The Strength of African Drums. Live Giving Energy of the Women of Tanzania Plemię Wagogo z Tanzanii wierzy, że muzyka i taniec pozwolą przetrwać ich kulturze; dotyczy to zwłaszcza tradycji Gogo w takiej formie, jaką kultywowali przodkowie tego ludu przez wiele pokoleń.

Maduma Women’s Drumming Group to wyjątkowy zespół, którego występy odwołują się do muzyczno-tanecznej tradycji mapelembo (dosłownie ‘polowanie’) – słowo to oznacza przede wszystkim polowanie na zwierzęta, ale odnosi się również do zbierania żywności. Zwyczajowo mapelembo wykonuje się w nocy, gdy ludzie wędrują z jednego rodzinnego domu do drugiego w poszukiwaniu pożywienia. Opisując jej przebieg, dyrektor artystyczny organizacji Chamwino Arts Centre, pod auspicjami której grupa pojawi się na Brave Festival, Kedmon Mapana mówi: „Zazwyczaj w okresie bezpośrednio po żniwach ludzie mieli dostatek jedzenia. Dlatego wtedy kościół organizował zbiórkę żywności, aby zachować jedzenie na bożonarodzeniową ucztę dla całej wspólnoty. Po nabożeństwie jej mieszkańcy gotowali w kościele i celebrowali tę uroczystość – tak narodziła się muzyka mapelembo”.

Pierwotnie pielęgnowanie owego rytuału tanecznego należało do mężczyzn; dzisiaj dzięki silnej inicjatywie kobiet z plemienia Gogo przerodziło się to w tradycję muzyczno-taneczną, którą kobiety z dumą wykonują i nazywają swoją. Dawniej głównym instrumentem w mapelembo był duży, podwójny, kładziony na ziemi bęben zwany nhunhu, wykonany z wydrążonego drzewa muheme z naciągniętą na oba końce skórą krowy. Na tym bębnie muzykowali mężczyźni. Obecnie kobiety zmodyfikowały nhunhu w taki sposób, aby grać na nim nosząc go jednocześnie na ramieniu. Powszechnie uważa się, że siła kobiet niosących bębny na ramionach oraz techniki gry na tym instrumencie wyzwalają magiczne moce. Inne instrumenty obecne podczas wykonywania mapelembo to bębny muheme w kształcie klepsydry, grzechotka kayamba i nacinany flet filimbi.

Maduma Women’s Drumming Group jest również znana jako wykonawcy muheme, a składa się głównie z kobiet. Tradycyjnie tą muzyką akompaniowano rytuałom kobiecej inicjacji i obrzezania, ale z czasem stała się ona ważnym elementem świeckich imprez, by ostatecznie przenieść się do kościołów. Kedmon Mapana przedstawia lud Gogo, którego kultura jest kolebką muheme, jako „grupę etniczną Bantu, jedną ze 120 kulturowo-językowych grup żyjących na obszarze Republiki Tanzanii.”

The Wagogo of Tanzania believe that the purpose of performing music and dance is to preserve the culture, especially the music and dance traditions as they have been performed by the ancestors of the Gogo people for centuries.

Performances by the Maduma Women’s Drumming Group highlight the Mapelembo music and dance tradition. Mapelembo generally refers to the hunting of animals but can also refer to food gathering. Mapelembo, by tradition, is played at night while people travel from one family home to another in search of food. Kedmon Mapana, Artistic Director of the Chamwino Arts Centre, under which the group is appearing at the Brave Festival discussing the mapelembo tradition says “Normally during the period following harvest people typically had an abundance of food. The church usually planned to gather food at this time and use it later for all-community Christmas feasts. After a church service, they would celebrate with the mapelembo tradition. People would cook food at the church, as the mapelembo music commenced.”

The mapelembo music and dancing tradition was originally performed by men. The major musical instrument is a double-headed drum called nhunhu.

It is played on its side and is made of a hollowed-out muheme tree covered with cow skin on both ends. Today, through strong initiatives taken by Gogo women, the mapelembo has become a tradition women proudly call their own. Women have modified the drumming technique and now play the large nhunhu while carrying it on their shoulders. The power of women carrying these drums on their shoulders and the playing style the women employ are considered to articulate magical powers. Other musical instruments used in performing mapelembo include muheme hour-glass shaped drums, the raf rattle kayamba and the notched flute filimbi.

The Maduma Women’s Drumming Group also is known as a muheme-performing group. Muheme was originally played by women as music for female circumcision rituals, but later became important for secular events and ultimately a music tradition in the church.

Kedmon Mapana describes the Gogo as “…a Bantu ethnic group, one of 120 cultural-linguistic groups living within the boundary of the Republic of Tanzania.”

Przypisy

References

»» »» »»

»» Mapana, Kedmon. 2007. Changes in Performance Styles: A Case Study of Muheme, A Musical »» Tradition of the Wagogo of Dodoma, Tanzania.

Journal of African Cultural Studies, 19 »» (1), 81–93 and 2011. The Musical Enculturation and Education

Mapana, Kedmon. 2007. Changes in Performance Styles: A Case Study of Muheme, A Musical Tradition of the Wagogo of Dodoma, Tanzania.

Journal of African Cultural Studies, 19 (1), 81–93 and 2011. The Musical Enculturation and Education of Wagogo Children. The British Journal Of Music Education.

28:3, 339–351.

of Wagogo Children. The British Journal Of Music Education.

28:3, 339–351.

Brave Festival 2012 Concerts / Performances 15

Meninas de sinhÁ Radość odnaleziona w muzyce. Terapeutyczna moc śpiewu starszych kobiet z Brazylii Joy re-found through music. The therapeutic strength of the songs of elderly Brazilian women

Głównym wątkiem każdej z pieśni Meninas de Sinhá jest przekonanie o tym, że spotkanie z drugim człowiekiem może odmienić życie, a integracja we wspólnocie wpływa ściśle na poczucie szczęścia każdego z nas. Członkinie zespołu śpiewają więc o sobie samych: opowiadają historię kobiet, które to właśnie śpiew ocalił od smutku.

Grupa Meninas de Sinhá założona została w późnych latach 80. przez Valdete Cordeiro, liderkę i aktywistkę społeczną miasta Belo Horizonte w Brazylii.

Zaobserwowała ona, że czarnoskóre starsze kobiety – jej sąsiadki z dzielnicy Alto Vera Cruz na przedmieściach miasta – zaopatrują się w lokalnej klinice w zatrważająco duże ilości leków uspokajających i antydepresyjnych. Przekonana o tym, że medykamenty nie są tu rozwiązaniem, Valdete zorganizowała zebranie, by dowiedzieć się o źródłach ich niepokoju i lęków. Słuchając, jak w różnych wyznaniach pojawiają się podobne motywy emocjonalnych trudności pokolenia starszych kobiet, Cordeiro postanowiła założyć grupę, w której panie mogłyby być dla siebie wzajemnym wsparciem – wspólne wyśpiewywanie zduszonych uczuć mogłoby poprawić ich słabą kondycję psychiczną.

Zapoczątkowana przez nią inicjatywa rozpoczęła społeczny ruch, którego głównym celem jest jednoczenie się w muzyce kobiet marginalizowanych z różnych względów.

Każda wokalistka ma do opowiedzenia swoją historię. Wychowane na prowincji stanu Minas Gerais kobiety rozpoczynały zazwyczaj jeszcze jako dzieci pracę na plantacjach kawy lub na farmach. Później zostawały gospodyniami we własnych ubogich domostwach; ich mężowie ginęli od chorób, dzieci – na skutek przemocy i w wypadkach. Wiele z nich, wykluczanych ze względu na kolor skóry, płeć, ubóstwo, a wreszcie wiek, utraciło poczucie własnej godności, co prowadziło do swoistych epidemii kobiecej depresji w tych rejonach.

Ruch Meninas de Sinhá stworzył dla nich wszystkich środowisko, w którym mogą skupić się na swoich potrzebach, odbudować wiarę w siebie i swoją społeczną wartość, po prostu się wzmocnić – by w końcu zaangażować się w działalność na rzecz innych. Kobiety dzielą się swoimi historiami w szkołach, szpitalach, więzieniach i na wielu imprezach w kraju. Czerpiąc muzyczną inspirację z wielu rodzimych gatunków (samba, samba-canção, lundu, rancho, calango, afoxé, baião, marujo, vilão,congo, contra-dança, folia, bolero e carimbó), opowiadają o każdej z nich osobna, ale i o swojej wspólnocie oraz o tym, jak połączenie się w pieśni pomogło przezwyciężyć im strach i smutek.

Ostracyzm z powodu koloru skóry i wieku przyćmiewany jest przez ubóstwo, przemoc czy inne problemy społeczne, z jakimi boryka się Brazylia. Meninas de Sinhá, będąc wciąż obecne na arenie życia kulturowego, uczą poprzez przykład, iż starsi ludzie mają wiele do zaoferowania społeczeństwu; same zaś czerpią ze swojej aktywności siłę, spełnienie i poczucie sensu. Na tegorocznym Brave Festival oprócz własnego koncertu, Meninas de Sinhá razem z wrocławskim kobiecym zespołem Mamatucada przejdą w Paradzie Muzyki i Radości.

16 Brave Festival 2012 Koncerty / Spektakle

fot. Sérgio Falci

Each song by Meninas de Sinhá reflects the belief that meeting another person may change our life and integration in community has direct effect on our sense of happiness. The singers sing about themselves: they tell the story of women who sang their sadness away.

The group Meninas de Sinhá was founded in the late 1980s by Valdete Cordeiro, a community leader and social activist in Belo Horizonte, Brasil.

She observed that older black women, her neighbours from Alto Vera Cruz on the outskirts of the city, were given enormous amounts of sedatives and anti-depressants from a local clinic. Convinced that drugs were not a solution, Valdete organised a meeting to discover the sources of their anxiety and fears.

It appeared that the older generation of women all shared similar emotional hardships. Valdete decided to form a support group for them in which singing became a vehicle to express their unspoken feelings and improve their poor mental state. This initiative gave rise to a entire social movement which uses music to unite marginalised women.

Each vocalist has her own story to tell. Having been brought up in rural areas of the state of Minas Gerais, Brasil, these women typically started working on coffee plantations or farms when they were children. Later they became housewives in poor villages. Illnesses took their husbands from them.

Violence or accidents took their children. Suffering from exclusion based on the colour of their skin, gender, poverty or age many of these women lost their self-respect. This resulted in a kind of pandemic of women’s depression in the region. Meninas de Sinhá created an environment where they could focus on their own needs, build their self-esteem, restore their sense of social worth, and become strong enough to help others. Women sing their stories in schools, hospitals, and prisons during events and celebrations across the country. Drawing musical inspiration from a range of local genres such as samba, samba-canção, lundu, rancho, calango, afoxé, baião, marujo, vilão, congo, contra-dança, folia, bolero or carimbó they tell personal stories.

They sing about their community and how singing together helped them to overcome fear and sadness.

Exclusion on the basis of skin colour and age is often overshadowed by other social challenges Brazil faces such as poverty or violence. Meninas de Sinhá, who chose to be present on the cultural arena, teach through example that ageing people have much to offer to society. In return the women get strength, fulfilment and a sense of purpose.

At Brave Festival 2012 besides their own performance, Meninas de Sinhá together with Wroclaw’s women group Mamatucada will lead the Parade of Music and Joy.

Teatr Pieśń Kozła / Song of the Goat Theatre

Pieśni Leara Songs of Lear

Teatr Pieśń Kozła jest jednym z najciekawszych i najbardziej znaczących przedstawicieli nowej polskiej awangardy teatralnej ostatnich lat. Zespół wielokrotnie gościł za granicą i otrzymał wiele nagród. Kierując swe poszukiwania w stronę sztuki aktorskiej, technik wokalnych i ruchowych, Teatr Pieśń Kozła wypracował własną, unikalną technikę pracy. Spektakle powstają podczas długiego okresu poszukiwań trwających rok lub dłużej. Każdemu kolejnemu projektowi artystycznemu towarzyszy nowa technika treningu aktorskiego, jak również pracy z głosem. W ten sposób każdy spektakl Teatru Pieśń Kozła jest inny i wyjątkowy, choć we wszystkich można zauważyć podobne podejście artystyczne, spajające ruch, głos, pieśń i tekst, które są wymiennymi elementami tak zwanej techniki koordynacji.

Teatr Pieśń Kozła jest międzynarodowym zespołem, który współtworzą aktorzy m.in. z Finlandii, Wielkiej Brytanii i Polski. Swoją pracą pedagogiczną i corocznie organizowanymi warsztatami przyciąga aktorów oraz reżyserów z całego świata.

Teatr Piesn Kozla has been hailed as the most exciting and innovative of the new Avant-garde theatre movements in Poland. The ensemble has toured internationally and won many awards. Through the ongoing research into acting, vocal and movement techniques, the members of Teatr Piesn Kozla have devised a unique performance style. Each performance is conceived by the company through a long process lasting several years where a new technique of training and vocal work is created each time as the ground work for the plays. Thus each performance of Teatr Piesn Kozla is different and unusual, and yet they share a similar approach of combining movement, voice, song and text which are interchangeable elements in the so-called coordination technique.

Teatr Piesn Kozla is an international ensemble company with members from countries as diverse as Finland, UK and Poland. It draws young performers from all over the world to participate in its extensive artistic and pedagogical program.

The work on the most recent performance started in February 2011. Songs of Lear is a non-linear dramatic event that shows the world of subtle energies and rhythms that govern Shakespeare’s tragedy. The ensemble members have chosen crucial scenes from King Lear to weave a story out of gestures, words and music. Each song is a starting point for another dramatic poem.

Here the music become characters, relationships and events.

The creative process has been divided into several phases: preparation of the concert, dramatizing the songs (an oratorio), creating movement and visual structures, integrating text, music and movement and finally molding the performance into a mature shape. Songs of Lear is a constantly evolving creative research project in which audience may witness an intimate artistic process.

Praca nad Pieśniami Leara rozpoczęła w lutym 2011 roku, obecnie spektakl znajduje się w fazie rozwoju. Nie jest linearną opowieścią, lecz ukazuje świat energii i rytmów rządzących szekspirowskim dramatem. Zespół skoncentrował się na wyborze kluczowych scen z Króla Leara, które posłużyły za inspirację do snucia historii za pomocą słów, gestów i muzyki. Każda pieśń jest punktem wyjścia do kolejnego „dramatycznego poematu”. Muzyka staje się rzeczywistą postacią lub zdarzeniem, kreuje relacje międzyludzkie.

Praca nad Pieśniami Leara podzielona została na kilka etapów: przygotowanie koncertu, dramatyzowanie pieśni (oratorium), tworzenie struktur ruchowych i wizualnych, zintegrowanie narracji tekstowej, muzycznej i ruchowej oraz kształtowanie dojrzałej formy spektaklu. Pieśni Leara to nieustannie ewoluujący artystyczny projekt badawczy. Widz może uczestniczyć w kolejnych fazach rozwoju spektaklu, stając się świadkiem twórczego, intymnego procesu pracy.

Brave Festival 2012 Concerts / Performances 17

Warnayaka WARLPIRI Jukurrpa – śnienie. Ceremonia kobiet Warlpiri towarzysząca wystawie aborygeńskich obrazów kropkowych Jukurrpa – dreaming. Warlpiri women’s ceremonials accompanying the Aboriginal dot painting exhibition

Warnayaka Art Centre mieści się w małym miasteczku Lajamanu (1000 mieszkańców) na północnym skraju Pustyni Tanami, około 850 km na południowy wschód od Darwin, stolicy Terytorium Północnego w Australii.

Warnayaka zrzesza wielu lajamańskich malarzy i artystów o międzynarodowej sławie, którzy prezentują swoją sztukę na całym świecie. Właścicielami centrum są Aborygeni i to autochtoni tworzą zarząd, który kieruje działaniami tej organizacji. Warnayaka prezentuje historie stworzenia, które są mocno osadzone w kulturze i tradycji Lajmanu i północnego ludu Warlpiri. Głównym elementem kultury, prawa i duchowości Warlpiri jest „Jukurrpa”, co zwykle jest tłumaczone jako śnienie (ang. dreaming). Każdy artysta ma jeden lub kilka specyficznych snów, które może wykorzystywać w swoich pracach i które stanowią ich istotę, określaną rodzimymi nazwami „skóry”. Odmalowują oni swoje sny odnoszące się do miejsca, kraju, przodków i wielu wieków tradycji, które w połączeniu z pieśniami, ceremoniami i tańcami należą do tej samej opowieści. Ceremonie są ważnym obrzędem przejścia dla młodzieży, odbywają się ponadto przy narodzinach i po śmierci oraz w ważnych dla społeczności momentach w ciągu roku. Każdy rytuał obejmuje śpiewy, opowieści o bohaterskich przodkach, obrzęd malowania ciała oraz taniec, muzykę i elementy wizualne. Sztuka, we wszystkich jej formach, jest centralnym elementem kultury i duchowości Warlpiri, a starsi artyści są otaczani czcią i uznaniem ich szerokiej wiedzy o snach i tradycji.

fot. udostępniła/ the courtesy of Gretta Louw The Warnayaka Art Centre is located in the small town of Lajamanu (pop.

1000) on the northern fringe of the Tanami Desert about 850 kilometres southwest of Darwin, the capital city of the Northern Territory in Australia.

Warnayaka is home to a number of internationally acclaimed painters and artists from Lajamanu, who have exhibited their art worldwide. The centre is entirely Aboriginal owned and has an indigenous board governing its operation. Warnayaka presents the culturally significant creation stories of the Lajamanu, a northern Warlpiri people. The central tenet in Warlpiri culture, law, and spirituality is Jukurrpa, usually translated as dreaming. Each artist has one or several specific dreamings, which they are allowed to use in their work and that form part of their entire being, and which are determined by familial skin names. The artists paint their dreamings, inspired by place, country, ancestors, and many centuries of tradition, in connection with songs, ceremonies, and dances belonging to that same dreaming story. Ceremonies are important rites of passage for the community and are conducted at birth, death, adolescence, and at other important times of the year. Each ceremony incorporates singing, telling the stories of heroic ancestors, ritualized body painting, dance, music, and visual art. Art in all its forms is central to Warlpiri culture and spirituality, and the older, senior artists are revered and acknowledged for their expansive knowledge of dreaming and tradition. „Haptic, tactile, affective: above all else, these works make us feel. These feelings are not secondary to the appreciation of this art-form; rather, it is precisely this experience of feeling that matters.” Dr. Jennifer Biddle, Breasts, Bodies, Canvas: Central Desert Art as Experience

„Dotykowe, namacalne, afektywne: ponad wszystkim innym, te prace sprawiaą, że czujemy. Uczucia te nie są podrzędne w stosunku do uznania dla tej formy sztuki; raczej dokładnie właśnie to doświadczenie odczucia jest tym, co ma znaczenie”- dr Jennifer Biddle, Breasts, Bodies, Canvas: Central Desert Art as Experience.

18 Brave Festival 2012 Koncerty / Spektakle

Zrealizowano przy wsparciu finansowym Ambasady Australii w Polsce. / With the support of Embassy of Australia in Poland.

Malarstwo kropkowe. współczesna sztuka Aborygenów / Dot painting.

Contemporary Aboriginal art

Historia malarstwa kropkowego rozpoczęła się w Papunyi, osadzie leżącej na Terytorium Północnym, ok. 250 km na zachód od Alice Springs. Osadę utworzono w 1960 roku w związku z rządowym programem przymusowej asymilacji Aborygenów. Gdy w 1971 roku przybył do Papunyi Geoffrey Bardon, rządowy nauczyciel sztuk plastycznych, zastał społeczność aborygeńską w rozpaczliwym położeniu. Pozbawieni własnego terytorium, dostępu do świętych miejsc oraz możliwości swobodnego poruszania się i praktykowania ceremonii, coraz bardziej popadali w alkoholizm, konflikty z otoczeniem i zatracali swoją rdzenną kulturę. Bardon był pierwszym białym nauczycielem, który rozpowszechnił wśród Aborygenów nowe techniki malarskie, co pozwoliło na odnowienie tradycyjnej duchowości. Mimo początkowych trudności i oporów ze strony starszyzn plemiennych i organizacji rządowych, ruch malarstwa kropkowego stale się rozwijał, wzbudzając duże zainteresowanie wśród odbiorców z zewnątrz. Z czasem też ta forma wyrażania zyskała akceptację wśród samych Aborygenów, umożliwiła odrodzenie ich kultury i szerokie uznanie dla sztuki rdzennych mieszkańców kontynentu.

Technika kropek – najbardziej charakterystyczna cecha tego rodzaju malarstwa – wywodzi się najprawdopodobniej z zastosowania puchu, używanego wcześniej do zdobienia ciała i mozaik usypywanych z piasku. Wskazać można również na pokrewieństwo tego sposobu malowania z figurami kół i kropek, spotykanych w naturalnym otoczeniu i stosowanych w tradycyjnej sztuce środkowej Australii. Z czasem do malarstwa dopuszczone zostały także kobiety, które dziś dominują wśród aborygeńskich twórców. Kobiety malują przede wszystkim tematy świeckie, związane z gromadzeniem żywności i nauczaniem młodych dziewcząt przyszłych obowiązków kobiety i żony, choć nie brak i tu obrazów o kobiecych ceremoniach i mitach (Dreamings). Zarówno w obrazach mężczyzn, jak i kobiet, widać podobne symbole użyte do „opisania” historii: kółka i okręgi mogą znaczyć miejsce, ognisko, oczko wodne lub święte miejsce, znaki przypominające literę „U” są znakiem osoby, śladem, jaki pozostawia siedzący na piasku, linie faliste to woda, chmury, pioruny…

Na obrazach kobiet pojawiają się czasem niemal realistyczne wyobrażenia pędraków, bumerangów, mis transportowych i tropy zwierząt. Mimo to każdy niemal obraz kropkowy stanowi tajemnicę. Pod warstwą kropek i symboli kryje się sakralna wiedza jego autora, jego klanowe historie, opowieści o mitycznych przodkach, „mapy” świętych miejsc i związanych z nimi ceremoniach.

W ciągu 40 lat od momentu narodzin ruch malarstwa kropkowego rozszerzył się niemal w całej Australii, powstały nowe ośrodki i regionalne style, swoje artystyczne talenty ujawniło wielu nowych malarzy i malarek. Dziś kolekcje obrazów kropkowych znajdują się w przodujących muzeach i galeriach sztuki w Australii i na całym świecie. Malarstwo kropkowe (akrylowe) stanowi trwały i niepodważalny wkład jej twórców w kulturę i sztukę współczesnej Australii, jest pomostem między tradycją i teraźniejszością.

Robert Andrzej Dul Fundacja Na Rzecz Niematerialnego Dziedzictwa Kultury

Wystawa zrealizowana we współpracy z Muzeum Współczesnym Wrocław / Exhibition realized in cooperation with Wrocław Contemporary Museum

obraz autorstwa / painting by Marie Abbott-Ramjohn, 1997 Dot painting originated in Papunya, a community in the Northern Territory roughly 250 km west of Alice Springs. The community was established in 1960 under a governmental programme of compulsory assimilation of Aborigines. When in 1971 Geoffrey Bardon, art teacher appointed by the government, came to Papunya, the situation of its inhabitants was desperate.

Deprived of their own territory, access to sacred places and the possibility of travelling and performing ceremonies freely, the Aborigines had gradually sank into alcoholism, came into conflicts with others and started losing their indigenous culture. Bardon was the first white teacher who introduced them to new painting techniques and sparked the rebirth of traditional spirituality.

Despite initial difficulties and resistance from the Aboriginal elders and governmental organizations, the dot painting movement was growing steadily and attracted great interest among art lovers from the whole country.

With time, this form of expression finally met with the approval of the Aborigines, brought about the rebirth of their culture and won widespread acclaim for the art of indigenous inhabitants of the continent.

The dot technique, the most characteristic of this style of painting, most likely comes from down previously used to adorn bodies as well as mosaics created from sand. An affinity of the style with circles and dots found in the natural surroundings and used in the traditional art of the Central Australia may also be found. Over time, women were also allowed to create art, and today they dominate among the Aboriginal artists. Women mostly paint secular motifs related to storing food or teaching young girls future duties of a woman and a wife; still, works about women’s ceremonies and myths (Dreamings) are also common. Both men’s and women’s paintings show similar symbols used to describe a story: circles may mean a place, bonfire, waterhole or sacred place; symbols resembling the letter U mean a person, mark left by someone sitting on the sand; waves are water, clouds, thunderbolts… Women’s paintings often present nearly realistic representations of grubs, boomerangs, carrying plates and animal tracks. However, almost each dot painting is a mystery.

The layer of dots and symbols conceals the sacred knowledge of the author, their tribal stories, tales about mythical ancestors, maps of sacred places and related ceremonies.

Within 40 years of its birth, the dot painting movement spread over almost the whole country; new centres and regional styles sprung up, and many new artists revealed their talents. Today, collections of dot paintings are displayed in the greatest museums and art galleries in Australia and all over the world.

Dot painting (acrylic) is a permanent and notable contribution of its creators to contemporary Australian culture and art – it is a bridge between tradition and contemporaneity.

Robert Andrzej Dul Intangible Cultural Heritage Foundation

Brave Festival 2012 19

forum kobiet / Womens’ Forum

Podczas tegorocznej edycji Brave Festival odbędzie się cykl spotkań zatytułowany Forum Kobiet. Celem głównym tego wydarzenia jest umożliwienie publiczności bliższego kontaktu z artystami, poznania ich tradycji i kultury, a także ukazanie roli, jaką odgrywa kultura w różnych społecznościach, w różnych warunkach społecznych. Poznanie, jaka jest siła i moc sprawcza kultury, a także jak wiele znaczy ona dla ludzi z innych zakątków świata.

W trakcie festiwalu odbędzie się pięć posiedzeń, z których każde podejmować będzie inny aspekt życia kulturalnego. Temat będzie miał formę pytania, na które publiczność i zaproszeni goście będą starali się uzyskać wspólnie odpowiedź. Spotkania poprowadzą osoby blisko związane z problemem danej sesji. Każde z tych wydarzeń będzie miało formę dyskusji pomiędzy zaproszonymi artystami, ludźmi związanymi z kulturą, a publicznością. Chcemy dać możliwość wypowiedzi tym, którzy działają, inicjują, tworzą, walczą odważnie o kulturę. Poruszymy zestaw następujących zagadnień: »»

Aktywność społeczna i charytatywna – na czym polega? Dlaczego warto się w nią angażować? Co powoduje aktywistami?

»»

Jak pielęgnować kultury wyjęte z ich rodzimego kontekstu? Wspólnie z naszymi gośćmi chcemy zastanowić się, jak radzić sobie z pielęgnowaniem kultury w obcych warunkach. Jak w obliczu ogromnej emigracji młodych ludzi troszczyć się o naszą kulturę za granicami? Jaka jest kondycja naszej kultury za granicą? Jak pielęgnują kulturę mniejszości zamieszkujące Polskę?

»»

»»

»»

This year’s Brave Festival will host a series of meetings under a banner of Women’s Forum. Its objective is to enable the audience to meet the artists, learn more about their tradition and culture and show the role of the culture in different communities and diverse social backgrounds. It also intends to demonstrate the power and influence of the culture and how much it means for the inhabitants of other parts of the world.

We will hold five sessions, each of them dedicated to another aspect of cultural life. The themes will have a form of a question which the audience together with the invited guests will endeavour to answer. The meetings will be moderated by people who deal with the issues addressed in each session on a daily basis and will consist of a discussion between the invited artists, people engaged in cultural work and public. We want to offer an opportunity to speak to those who act, initiate, create and stand up bravely for the culture.

The sessions will cover the following issues: »»

Social and charity work – what does it involve? Why engage at all? What are the activists’ motives?

»»

Jak walczyć o szczęście ludzi starszych? Co sprawia, że w naszej kulturze ludzie starsi są marginalizowani, że nie są aktywnymi uczestnikami kultury? Jak integrować starszych do życia społecznego poprzez kulturę? Czy poświęcamy im należycie dużo uwagi? Czy czerpiemy z ich bezcennych doświadczeń? Czy podejmujemy dialog ze starszym pokoleniem?

How to preserve the cultures disconnected from their local context?

Together with our guests we would like to discuss how to preserve the culture in an unfamiliar background. How, in the context of massive emigration of young people, to cultivate our culture abroad? What is the condition of our culture abroad? How do minorities in Poland ensure continuity of their culture?

»»

Jak przekazywać sobie dziedzictwo kulturowe? Jak przekazywać tradycję? Czy w Polsce tylko poprzez religię utrwalane są obyczaje? Jak dbać o nasz dorobek, jak zachować pamięć o tym, co cenne w kulturze?

W tym aspekcie również chcemy podkreślać rolę dialogu międzypokoleniowego i zaprosić do dyskusji przedstawicieli różnych pokoleń.

How to fight for the happiness of the ageing people? Why are they marginalised in our culture? Why aren’t they active participants of the culture? How to use culture to integrate them into community?

Do we offer them enough attention? Do we draw from their invaluable experience? Do we encourage dialogue with older generation?

»»

How to transmit cultural heritage? How to pass on the tradition? Is it only the religion that ensures the continuation of Polish customs? How to keep our heritage? How to preserve memory about what is valuable in the culture? We want to highlight the role of a dialogue between generations and invite the representatives of all generations to the debate.

»»

How to empower women to face contemporary challenges? We would like to define the challenges of contemporary women, take a closer look at them and at the initiatives which intend to support the women in need by culture. We will intend to come up with the ideas how we can use culture to help women.

Jak aktywizować kobiety w zmaganiach ze współczesnymi problemami? Chcielibyśmy spróbować zdefiniować problemy współczesnych kobiet, przyjrzeć się im i inicjatywom, które poprzez kulturę starają się wspierać te kobiety w potrzebie. Wspólnie zastanowimy się, jak poprzez kulturę możemy pomagać kobietom.

20 Brave Festival 2012 Forum Kobiet / Womens’ Forum

brave transmissions Ideą Brave Transmissions jest ukazanie procesu przekazywania tradycji i zachowania ciągłości kulturowej między starszym i młodszym pokoleniem przy aktywnym udziale tych pierwszych – to oni funkcjonują jako „nauczyciele”, strażnicy tradycji, „mistrzowie”, którzy swoimi umiejętnościami i doświadczeniem na polu kultury, sztuki czy tymi ze sfery rytualnej dzielą się z młodymi artystami lub członkami ich społeczności.

W ramach Brave Transmissions zaprezentowane zostaną: »»

Casletila choir from Georgia – a group of elderly women established a choir to teach their daughters and daughters-in-law vocal traditions from the mountain region of Svaneti. This heritage is on the verge of extinction and faces cultural oblivion. They will deliver a singing workshop during the festival.

»»

Maduma from Tanzania – a female group from the Wagogo people will meet the youngest generation of the musicians and they will show the techniques of playing traditional drums to young children from their villages in the Tanzanian region of Chamwino (as well as Wroclaw’s audience).

»»

Along with her daughter, Ambuya Nyti will cultivate the musical and ritual traditions of their Zimbabwe ancestors.

»»

Bi Kidude z Zanzibaru – ponad stuletnia artystka, jedna z ostatnich reprezentantek zanzibarskiego unyago, podczas spotkania z publicznością opowie o sposobach przekazywania tej unikatowej tradycji młodszym kobietom, a na zarezerwowanym wyłącznie dla kobiet spektaklu wzbogaconym o elementy warsztatowe zaprezentuje rytuał przedślubnej inicjacji.

Bi Kidude from Zanzibar – over 100-year-old artist, one of the last representatives of Zanzibar’s unyago, will meet with the audience to discuss the ways of passing this unique tradition to young women and during a special spectacle and workshop reserved exclusively for women she will present the ritual of prenuptial initiation.

»»

grupa starszych artystek ze społeczności Lajamanu z Australii – podczas warsztatów plastycznych zaprezentują uczestnikom tajniki „dot painting” – malarstwa kropkowego.

A group of elderly artists from the community of Lajamanu in Australia – they will hold an art workshop during which they will teach the participants the techniques of dot painting.

»»

Meninas de Sinhá - group of elderly women whose initiative gave rise to a entire social movement which uses music and collective singing to unite marginalised women.

chór Casletila z Gruzji – starsze kobiety założyły kobiecy chór, by swoje córki i synowe uczyć ginących i odchodzących w zapomnienie tradycji wokalnych z górskiego regionu Svanetii. Podczas Brave Festival poprowadzą warsztaty śpiewu. grupa Maduma z Tanzanii – żeńska grupa z plemienia Wagogo spotka się z najmłodszym pokoleniem muzyków. Pokażą one kilkuletnim dzieciom ze swoich rodzinnych wiosek w tanzańskim regionie Chamwino (a także wrocławskiej publiczności) techniki grania na tradycyjnych bębnach.

»»

Ambuya Nyati z Zimbabwe wraz z córką – wspólnie kultywują nie tylko muzyczne, ale również te dotyczące obrzędowości tradycje przodków.

»»

»»

Brave Transmissions will feature: »»

»»

»»

The Brave Transmissions path aims to demonstrate the processes of tradition transmission, cultural continuity, and preservation between generations with the active participation of the ageing who function as “teachers”, tradition custodians, “masters” and share their skills and experience of culture, art and rituals with younger artists or community members.

Meninas de Sinhá – grupa starszych kobiet z Brazylii, dzięki inicjatywie których powstał społeczny ruch, którego głównym celem jest jednoczenie się w muzyce i wspólnym śpiewie kobiet marginalizowanych z różnych względów.

Celem Europejskiego Roku Aktywności Osób Starszych i Solidarności Międzypokoleniowej jest zwrócenie uwagi na wkład, jaki mają w społeczeństwie osoby starsze. To dobra okazja, żeby uświadomić sobie, że: »»

obecnie żyjemy w Europie przeciętnie dłużej niż nasi rodzice i dziadkowie, cieszymy się relatywnie lepszym zdrowiem i jesteśmy wciąż sprawni mimo upływających lat.

»»

wiek nie gra roli i wszystkiego można się nauczyć, wystarczy tylko odrobina chęci oraz dobrej woli. Co najważniejsze – niezależnie od wieku musimy mieć dla siebie czas i ochotę, by rozmawiać i wymieniać się doświadczeniami.

Ideą roku Aktywności Osób Starszych i Solidarności Międzypokoleniowej jest to, by osoby starsze poczuły, że mają istotny głos w społeczeństwie, że mogą wyjść z cienia oraz że istnieją inni ludzie i instytucje, które interesują się ich sprawami.

The purpose of the European Year for Active Ageing and Solidarity between Generations is to raise awareness of the contribution that older people make to society. It is a perfect opportunity to realise that: »»

in Europe, we have now longer life expectancy than our parents or grandparents did. We enjoy relatively better health and we keep fit despite passing of years.

»»

age does not matter - we can learn anything. All we need is some motivation and good will. The most important part – no matter how old we are, we have to have time and willingness to talk and share our experience.

The European Year for Active Ageing and Solidarity between Generations seeks to make older people feel that their contribution to the society is valuable, that they can step out from the shadow and that there are people and institutions that care about them.

Brave Festival 2012 Brave Transmissions 21

Brave Festival 2012

BRAVE FILMS

BRAVE FOCUS, BRAVE PEOPLE DOC, BRAVE CONTEXTS

7. Przegląd Filmowy Brave Festival

/ 7th Brave Festival Film Program Program 7. Przeglądu Filmowego Brave Festival 2012, podobnie jak w ubiegłym roku, podzielony jest na trzy główne cykle tematyczne. Pierwszy z nich to Brave Focus, w którym przyglądamy się danemu krajowi przez pryzmat procesów zachodzących w jego szeroko rozumianej kulturze i tradycji. W tym roku poświęcony jest on MAROKU – jednemu z najciekawszych państw Afryki, w którym od dawna mieszają się wpływy europejskie z arabskimi, berberyjskimi i afrykańskimi. Prawdziwą ozdobą marokańskiego cyklu jest seria dokumentów tamtejszej reżyserki, Izzy Genini, pt.: „Maroko. Ciało i dusza”, kompleksowo przedstawiająca złożoność i różnorodność tradycyjnej kultury i obrzędowości tego kraju. Genini szczególną uwagę poświęca jednej z największych grup etnicznych Maroka – Berberom, rdzennym mieszkańcom którzy stanowią ok. 1/3 ludności kraju. Arabskie władze prowadzą zdecydowaną politykę asymilacji Berberów, która niejednokrotnie prowadzi niestety do ich wynarodowienia. Takie dążenia władz, w połączeniu z forsowaną polityką modernizacji państwa, to ogromne zagrożenie dla wielowiekowej tradycji i odrębności kulturowej berberyjskich plemion.

BRAVE PEOPLE DOC to filmy o ludziach odważnych, którzy świadomie podejmują ważne dla danej społeczności tematy – nierzadko tabu – by dzielnie, częstokroć samotnie, z nimi się zmierzyć. W cyklu tym prezentujemy sylwetki ludzi, którzy zwyczajnie zrobili coś dla dobra innych, wyłamując się z ogólnych tendencji. Przykładem tej empatycznej postawy jest główny bohater dokumentu „Kiedy wszyscy inni śpią” – turecki taksówkarz robiący fotoreportaże o bezdomnych ze Stambułu.

Kolejny, trzeci cykl, BRAVE CONTEXTS, poświęcony jest kobietom i kobiecości. W jego ramach prezentujemy różnorakie propozycje odczytania tej tematyki w dziedzinie filmu. Nawiązując do hasła przewodniego Brave Festival – „Wtajemniczenia kobiet” – podejmiemy dialog z szeroko rozumianym motywem kobiety: strażniczki pewnych wartości, tradycji i kulturowych tabu. Jednym z najciekawszych filmów tego cyklu jest „Spójrzcie nam w oczy” – esej, który kreśli zbiorowy portret i diagnozę współczesnego społeczeństwa z perspektywy kobiecej wrażliwości.

Niezależnie od poszczególnych cykli to kobiety są w większości najważniejszymi bohaterkami i twórczyniami filmów tegorocznej akcji. Z tej racji 7. edycja Przeglądu Filmowego Brave jeszcze mocniej wpisuje się w ramy całego festiwalu. Liczymy, że prezentowane przez nas filmy – czy to pod kątem tematu, czy też formy – pozostaną w pamięci widzów na dłużej.

sEBASTIAN SROKA 7. Brave Films are divided into three thematic programmes: Brave Focus, BRAVE PEOPLE DOC, and BRAVE CONTEXT. The Brave Focus programme is a series of films that explore a single country through its cultures and traditions. In this year’s 7th edition of Brave Films the spotlight will be turned on MOROCCO. It is one of the most interesting countries of Africa. A country in which European influences have mixed for many years with Arabic, Berber and African ones.

The centrepiece of the Brave Focus on Morocco is a series of documentary films by Moroccan director Izza Genini titled: Morocco. Body and Soul.

These documentaries comprehensively describe various manifestations of Moroccan traditional cultures and rites. Genini portrays the folklore of one of the biggest Moroccan ethnic groups – Berbers. They constitute about 30% of this county’s population and are indigenous inhabitants of the region.

Unfortunately, the Arab authorities run a policy of Berber assimilation, which often lead to the deprivation of their national identity. This is a serious threat for Berber traditions and rituals.

BRAVE PEOPLE DOC are films about BRAVE people, who take on issues important for a community – sometimes taboo topics – and face them in a brave, but often solitary way. Films in this programme present profiles of people, who did something for the good of others. A great example of this emphatic attitude is the main character of the documentary titled “While Everyone Else Sleeps” in which a Turkish taxi driver makes stunning photo essays about the homeless of Istanbul.

This year’s BRAVE CONTEXTS is dedicated to WOMEN. We will present various ways of reading this theme in the field of films. We will start a dialogue about the motif of women depicted as guardians of values and traditions. We want these films to show different aspects of womanhood. One of the most important films of this programme, Women Are Heroes, is a collective portrait and diagnosis of society from the perspective of women’s sensitivity.

Regardless of the organizing themes of each of the Brave Film programmes, women are either the film makers or the central characters of most of this this year’s films. In this way the 7th edition of Brave Films inscribes into the framework of Brave Festival as a whole. We hope that and the films presented will stay in their memory for a long time.

Brave Festival 2012 Films 23

Brave Films 2012 / brave PEOPLE DOC

reż. Alba Sotorra, Hiszpania 2009, 52 min. dir. Alba Sotorra, Spain 2009, 52 min.

ODSŁONIĘTE: KOBIETY – ARTYSTKI W ISLAMIE / UNVEILED VIEWS – MUSLIM WOMEN ARTISTS SPEAK OUT

Alba Sotorra zabiera widza w filmową podróż wiodącą poprzez Bośnię, Turcję, Iran, Afganistan i Pakistan. Za pomocą kamery kreśli portrety artystek, które dzięki sztuce chcą wpływać na pozycję kobiet w tych muzułmańskich krajach. Obala w ten sposób szereg funkcjonujących na Zachodzie stereotypów, które dotyczą świata islamu w kwestii podziału płci. Postaci fabuły mają jedną – najważniejszą – wspólną cechę: niezależnie od miejsca zamieszkania są w pełni świadome własnej wartości i godności, a ponadto swoją aktywność koncentrują głównie na pomocy innym.

Alma Suljevic z Bośni zmaga się z traumą powojennej rzeczywistości: codziennie ryzykuje własnym życiem, rozbrajając pola minowe w rejonie Sarajewa. Środki na swoją działalność pozyskuje sprzedając w europejskich galeriach sztuki ziemię zebraną podczas pracy. Eren Keskin z Turcji jest prawniczką, która walczy o prawa kobiet będących ofiarami przemocy. Muzyczne wykształcenie pomaga jej w osiąganiu celu – tworzy swoje własne protest songi. Rakshan Bani Ehmad, uznana irańska reżyserka filmowa – wierna zawodowemu credo „patrzeć i odkrywać” – bezkompromisowo przedstawia historie kobiet i dzieci żyjących często na marginesie społeczeństwa. Filmy kręci również młoda poetka z Afganistanu – Moshagan Saadat, która poprzez pryzmat swojej twórczości krytycznie przygląda się otoczeniu. Z kolei Nahid Siddiqui, wybitna pakistańska tancerka, ma za sobą okres życia na emigracji, ponieważ wierność życiowej pasji przypłaciła wygnaniem z ojczyzny.

Już pierwsze kadry – zdjęcia mew szybujących nad Bosforem – określają temat całego filmu: to poszukiwanie wolności; rozumianej jako swoboda artystycznej wypowiedzi, ale i oznaczającej niezależność w sprawach związanych z codziennością. Owa opowieść o odważnych kobietach, które burzą schematy, została przy tym bardzo sprawnie, dynamicznie zrealizowana. Warto wciąż przezwyciężać utarte wyobrażenia, a ten film stanowi do tego doskonałą inspirację.

Alba Sotorra takes viewers into a cinematic journey through Bosnia, Turkey, Iran, Afghanistan and Pakistan. The Muslim women portrayed in the film have one—but very important—thing in common: no matter where they live they are fully aware of their value and dignity, and they focus their efforts on helping others. Alba Sotorra uses her film camera to paint portraits of female artists who want to influence the position of women in these Muslim countries through art.

Alma Suljevic, from Bosnia, faces the trauma of post-war reality: every day she risks her own life disarming landmines near Sarajevo. Yet, it is by selling minefield earth in European art galleries that she raises funds for her activity. Eren Keskin, from Turkey, is a lawyer fighting for the rights of women and victims of violence. However it is her musical background and the composition of her own protest songs that supports her in reaching her goal.

Rakshan Bani Ehmad, acclaimed Iranian film maker, is pushing the limits of presenting histories of women and children on film. It is the adherence to her professional credo “to look and discover”, which drives her to shed light on people often living in the shadows of society. Films are also the focus of Moshagan Saadat, a young poet from Afghanistan, who is surveying her surroundings with a critical eye and framing what she sees with her work.

Staying true to her passion has forced Nahid Siddiqui, a renowned Pakistani dancer, to live outside her homeland. The brave stories of these women and their art is a fierce challenge to conventional Western stereotypes about sexes in the Islamic world.

In the very first scene, the seagulls flying over the Bosporus symbolize the theme of the entire film: the search for freedom. This freedom can manifest in both artistic freedom and independence in daily life. The tale of these women fighting against all odds is told with skill and energy. The film provides inspiration for the notion that it is never too late to challenge prejudices.

24 Brave Festival 2012 Filmy

Brave Films 2012 / brave PEOPLE DOC

reż. Erdem Murat Celikler, Turcja 2010, 60 min. dir. Erdem Murat Celikler, Turkey 2010, 60 min.

Kiedy wszyscy inni spią / While Everyone Else Sleeps

Dokumentalna opowieść o nocnym Stambule, jednej z największych metropolii świata. Co roku przybywa tu około pół miliona nowych mieszkańców.

Nie dla wszystkich z nich niestety miasto to okazuje się miejscem spełnienia marzeń. Wielu ludzi trafia na ulicę, której rzeczywistość stawia ich przed problemami, wśród których bezdomność jest jednym z najmniejszych zmartwień. Szczególnie jest to jaskrawe nocą: podczas gdy wszyscy śpią, bezdomni muszą walczyć o wiele, często nawet o swoje życie.

Bohater filmu to taksówkarz, który na nocnych zmianach kursuje po tym zawieszonym między Europą a Azją mieście. W czasie pracy oddaje się też swojej pasji – dysponując prostym aparatem cyfrowym fotografuje bezdomnych z ulic Stambułu. Wożąc przeróżnych pasażerów, niejednokrotnie zapuszcza się w bardzo niebezpieczne dzielnice, czym ryzykuje w najlepszym wypadku utratą samochodu.

Sporym przeżyciem dla tego fotografa-amatora jest pierwsza wystawa jego zdjęć, do której przygotowania i otwarcie pokazane są w filmie Celiklera. Taksówkarz traktuje swoją przygodę ze sztuką bardzo ambicjonalnie: chce zwrócić uwagę na krzywdę innych, rozpocząć dyskusję na temat ludzi wykluczonych i wygnanych na skraj społeczeństwa. Tym bardziej, że każde z jego zdjęć jest rzeczywiście przejmującą opowieścią o spotkaniu z takim człowiekiem.

Czy dzieła głównego bohatera mają jednak aż taką siłę sprawczą? Czy w ich moc tak naprawdę wierzy sam fotograf? Ten turecki film traktuje o człowieku, o którym bez najmniejszego cienia wątpliwości można powiedzieć „odważny” – nie tylko dlatego, iż dzięki własnemu spełnieniu może wpływać na życie otaczających go ludzi w potrzebie.

This documentary explores the nightlife of Istanbul, one of the greatest metropolises in the world – a city that gains about half a million new citizens every year. For many of these new inhabitants, Istanbul does not turn out to be a city of dreams-come-true. Many of them end up on the street and are confronted with problems even more severe than their homelessness. The city is especially dangerous at night: while everyone else sleeps, the homeless often risk their lives in a fight over many things.

The main character of the documentary is a taxi driver who works night shifts in this special city that bridges the cultures of Europe and Asia. He also devotes his working hours to pursuing his passion: photographing homeless people living on the streets of Istanbul with a simple digital camera. He frequently has to transport his passengers to the most dangerous zones of the city, where he is at risk of having his car stolen or worse misadventures.

In this movie, the director Celikler shows the profound emotions the amateur photographer experiences during the preparations and opening of his first exhibition. The taxi driver is very ambitious about his flirtation with art: he wants to create public awareness of the suffering of others and to inspire a debate about the socially excluded and marginalised. Each of his photos tells the story of a meeting with such a person. The questions the documentary raises include: is the work of the main character actually powerful? Does the photographer himself believe in its power? This Turkish movie tells a story of a man whom one may call ’brave’ without a hint of hesitation – especially because his own fulfilment may make a difference in the lives of others in need.

Brave Festival 2012 Films 25

Brave Films 2012 / brave PEOPLE DOC

reż.: Claus Strigel, Niemcy 2007, 90 min. dir.: Claus Strigel, Germany 2007, 90 min.

Księżyc, słońce, kwiat, gra / Moon Sun Flower Game

Film opowiada o niezwykłym spotkaniu, które odmieniło życie pewnego chłopca. Historia ta zaczyna się w północnym Iranie, a wiedzie poprzez Teheran aż do Monachium. W 1962 roku młoda irańska poetka i reżyserka Foruq Farrochzad rozpoczęła pracę nad swoim najsłynniejszym filmem pt.: „Dom jest czarny”, który pokazuje zamknięty świat trędowatych: ogrom cierpienia oraz wykluczenie ze społeczeństwa. Odwiedziła z kamerą leprozorium położone w północnym Iranie. Wśród chorych spotkała tam zdrowego chłopca – Hosseina, którego rodzice i siostra byli dotknięci trądem. Pojawił się on w kilku scenach filmu Farrochzad; w jednej z nich, zapytany o najpiękniejsze rzeczy na świecie, wymawia cztery słowa: „księżyc, słońce, kwiat, gra”. Foruq postanowiła adoptować chłopca i pokazać mu rzeczywistość spoza muru strzegącego „normalny świat” przed zarażonymi. Tym samym podarowała mu nowe życie. W 1967 roku reżyserka zginęła w tragicznym wypadku samochodowym. Miała wówczas 32 lata, a pozostawiła po sobie kilka tomów wierszy i parę filmów dokumentalnych. Zasłynęła jako pierwsza perska literatka, która w swojej sztuce bezpośrednio ujmowała własne uczucia, także te związane z kobiecą cielesnością. „Księżyc, słońce, kwiat, gra” Clausa Strigla traktuje o dalszych losach Hosseina, który mieszka teraz w Monachium. Jako główny bohater, wspomina on spotkanie z Foruq, snując refleksje nad tym, jak owa obca dlań osoba jedną bezkompromisową decyzją odkryła przed nim szansę na nowe życie. Kameralny film staje się uniwersalną opowieścią o ludzkiej dobroci, o wielkim odruchu serca. Jest zarazem kreślonym z osobistej perspektywy portretem niezwykłej kobiety i jej twórczości.

The film tells the story of an extraordinary meeting which changed the life of a boy. The story begins in northern Iran, continues in Tehran ending up in Munich. In 1962 a young Iranian poet and film director named Foruq Farrochzad began to work on her most famous film titled The house is black, which reveals the truth about isolated world of leprous people by showing the enormity of suffering and social exclusion. She journeyed to a leper colony in northern Iran and shot footage of its inhabitants. Among patients she met a healthy boy – Hossein, whose parents and sister were affected by leprosy.

He appeared in a few scenes of Farrochzad’s movie. In one of them, when asked about the most beautiful things in the world, the boy mentions four words: ’the moon, the sun, a flower, a game’. Foruq decided to adopt the boy and show him the reality outside of the wall isolating the ’normal world’ from the infected people. In this way she gave him a new life. In 1967 the director died in a tragic car accident, at the age of 32. She had written several volumes of poetry and documentaries. She is famous for having been the first Persian writer who directly expressed her own feelings, including those associated with female body and sexuality.

„Moon, Sun, Flower, Game” movie by Claus Strigel tells about the life of Hossein who lives in Munich at the moment. As the main character, he mentions his meeting with Foruq, reflecting on how the person who was a complete stranger to him gave him a chance to start a new life with just one uncompromising decision. An intimate film becomes a universal fairytale on human kindness,and the human impulse towards good will.. It is also a portrait of the extraordinary woman and her work viewed from a personal perspective.

26 Brave Festival 2012 Filmy

Brave Films 2012 / brave PEOPLE DOC reż.: Maria Luisa Gambale, Gloria Bremer, USA, Senegal 2011, 60 min. dir.: Maria Luisa Gambale, Gloria Bremer, USA, Senegal 2011, 60 min.

Sarabah

Filmowy portret raperki z Senegalu, która występując pod pseudonimem Sister Fa odnosi sukces. Nieustannie tymczasem towarzyszy jej trauma z dzieciństwa – została bezpowrotnie okaleczona poprzez rytualne obrzezanie. Znalazłszy się natomiast u szczytu popularności, zaczyna otwarcie o tym mówić – co więcej, pragnie przyczynić się do zmian tych akceptowanych społecznie i kulturowo pielęgnowanych praktyk. Podejmuje zakrojoną na szeroką skalę akcję uświadamiania i walki z obrzezaniem, które jest po prostu krzywdą dla wielu kobiet nie tylko w Senegalu, ale i całej Afryce. Siłą, która prowadzi Sister Fa w walce o ideę, okazuje się jej muzyka – talent i upór, które stale towarzyszą bohaterce.

Dokument prezentuje kluczową dla jej zmagań podróż do rodzinnej miejscowości, Thionck Essyl, do której nie dotarło jeszcze przesłanie kampanii Sister Fa. Czy raperce uda się zmienić nastawienie mieszkańców wioski i uświadomić im, jakim dramatem okazuje się dla dziewcząt ów miejscowy obyczaj? „Sarabah” relacjonuje wysiłki społecznej aktywistki, która poprzez sztukę stara się zmienić realia Afryki – pokazuje starcie młodej kobiety ze społecznym i kulturowym tabu. I już sam fakt, że istnieją energiczni ludzie, odważnie stający w obronie bezbronnych, zmuszonych do podporządkowania się niejednokrotnie irracjonalnym zasadom, daje nadzieję na to, że aktywność Sister Fa nie pójdzie na marne. Dzięki reżyserkom natomiast hasło do zmian zyska na sile i odbije się echem w kulturach całego świata, a już na pewno w naszym rodzimym środowisku.

Sarabah is a film portrait of a successful female rapper from Senegal, Sister Fa. Sister Fa is haunted by a childhood trauma – she is a victim of ritual female genital cutting (FGC). At the peak of her popularity, Sister Fa begins to openly speak about her experience and to attempt to put an end to this socially and culturally accepted practice. She launches a grassroots campaign to raise awareness and fight FGC, a practice that hurts many women in Senegal and all over Africa. The force driving Sister Fa in this fight for change is her music – and the talent and resilience that never fail her.

The documentary follows Sister Fa’s trip (key to her battle) to her native village of Thionck Essyl, which the message of her campaign has not yet reached. Will the rapper succeed in changing the villagers’ attitude and helping them realize how tragic this ritual of FGC is for young girls? Sarabah relates the efforts of this social activist to change life in Africa through art; it shows the clash of a young woman with social and cultural taboos. The fact that there are vigorous people bravely standing up for the defenceless inspires hope that Sister Fa’s struggle will not be in vain. Thanks to the directors, this call for change will be better heard and will trigger reactions in cultures throughout the world, including our own.

reż. Jerome Hill, USA 1957, 85 min. dir. Jerome Hill, USA 1957, 85 min.

Albert Schweitzer

ną sytuację humanitarną Afryki. Dla wielu z nas dodatkową inspiracją może stać się fakt, iż do idei Schweitzera nawiązują współczesne ruchy ekologiczne.

Warto pielęgnować pamięć o takich ludziach, ponieważ także w ten sposób spłaca się dług wdzięczności każdemu dobroczyńcy, a szczególnie temu bezinteresownie poświęcającemu dla drugiego człowieka.

Tytułowa postać filmu Hilla to istny człowiek renesansu: ten dwudziestowieczny filozof, teolog i lekarz był zarazem organistą, wsławionym jako wybitny znawca muzyki Bacha. Jako badacz zasłynął dziełem pt.: „Jan Sebastian Bach”, która to monografia po dziś dzień stanowi punkt wyjścia i odniesienia dla wszystkich naukowców zajmujących się twórczością i sylwetką owego kompozytora. Widownia Brave Festival pozna natomiast Schweitzera jako medyka, który wraz ze swoją żoną zakłada w 1913 roku w Lambaréné w Gabonie szpital. Dalsze losy fundatora skupiają się wokół zapewnienia placówce środków koniecznych dla jej rozwoju i prawidłowej opieki nad pacjentami.

Niosąc pomoc innym, zrezygnował z własnej kariery naukowej i artystycznej, a raczej to całe zdobyte doświadczenie i talent podporządkował jednemu celowi – by szpital funkcjonował, Schweitzer podróżował po całym świecie z serią koncertów organowych i odczytów. W 1952 roku za swoją działalność w Gabonie otrzymał Pokojową Nagrodę Nobla.

The title character of Hill’s film is a true Renaissance man: this 20th century philosopher, theologian and physician was at the same time an organist who gained prominence as a great connoisseur of Bach. As an expert he became famous for his study “J.S. Bach” which is still a starting and reference point for all explorers of the composer’s life and works. However, Albert Schweitzer will be introduced to Brave Festival audience as a physician who, together with his wife, founded a hospital in Lambaréné in Gabon in 1913. From then on the founder’s life was focused on securing resources necessary for the hospital’s development and proper patient care. Helping others, Schweitzer renounced his scientific and artistic career, or rather he subordinated his whole experience and talent to one goal – in order to keep the hospital running, he traveled the world with a series of organ recitals and lectures.

In 1952 he was awarded the Nobel Peace Prize for his work in Gabon. His motto „I am life which wills to live”, and I exist in the midst of life which wills to live expressed how he strived to affirm man’s respect for another man and the whole of nature - as if in defiance of the bloody reality of the 20th century. He died in 1965 among Africans to whom he devoted his whole busy life. Albert Schweitzer is relatively unknown in Poland hence through this biographical documentary - awarded the Academy Award for Best Documentary Feature in 1957 - we want to make the people of Wroclaw aware of the current humanitarian situation in Africa. What may be additionally inspiring for many of us is the fact that contemporary ecological movements refer to Schweitzer’s idea.

Dewizą „Jestem życiem, które pragnie żyć, pośród życia, które pragnie żyć” starał się afirmować szacunek człowieka dla drugiej osoby oraz całej przyrody – jakby uparcie na przekór krwawej rzeczywistości XX wieku. Zmarł w 1965 roku wśród Afrykańczyków, których dobru podporządkował całe swoje pracowite życie.

Albert Schweitzer jest postacią stosunkowo słabo znaną w Polsce, dlatego jego filmową biografią – nagrodzoną Oscarem w 1957 roku w kategorii Najlepszego Filmu Dokumentalnego – chcemy uwrażliwić Wrocławian na obec-

Brave Festival 2012 Films 27

Brave Films 2012 / brave CONTEXTS

reż.: JR, Francja 2010, 80 min. dir.: JR, France 2010, 80 min.

Spójrzcie nam w oczy / Women Are Heroes

Znakomicie przyjęty przez publiczność wielu festiwali esej w reżyserii słynnego francuskiego streetartowca, tworzącego pod pseudonimem JR, to jedna z ważniejszych projekcji podczas Przeglądu Filmowego Brave. Film pokazuje zakrojony na szeroką skalę projekt, w którym JR przemierzając slumsy Brazylii, Sierra Leone, Liberii, Indii i Kambodży, tworzy portrety kobiet żyjących w tych częściach świata. Następnie ich twarze umieszcza na wielkoformatowych fotografiach, które eksponowane są w miastach różnych krajów, ale i w miejscach, gdzie mieszkają bohaterki z plakatów. Zabieg ten w ogromnej mierze wpływa na ich samoświadomość, a także na otoczenie z dzielnic biedy.

Tak sztuka spełnia jedną ze swoich najważniejszych funkcji – wpływa i uwrażliwia odbiorcę na postrzeganie rzeczywistości.

Directed by a famous French street artist working under the nickname ’JR’, this film, which has been very well-received by audiences at numerous festivals, is one of the most important showings at this year’s Brave Films.

JR creates visual art portraits of women living in various parts of the world, including the slums of Brazil, Sierra Leone, Liberia, India and Cambodia.

Then, he places their faces on huge posters, which are displayed in many countries, including the places where these women live. These posters have a great impact on the self-awareness of the women and of the poverty districts where they live. In this way, his portraits fulfil one of art’s most significant functions – they impact the recipient and make her sensitive to the perception of reality.

Twórca olbrzymich zdjęć cały czas pozostaje anonimowy, co ma podkreślić szczerość jego intencji: liczy się tylko dzieło i jego wymowa. Wyraźnie czytelny jest sposób, w jaki zdobywa materiał do swoich prac: w każdej sytuacji jest otwarty na historie poznawanych kobiet – umożliwiając im opowiedzenie o swoich problemach, oferuje im obopólne zaufanie. Co więcej zaś, twórca angażuje portretowaną osobę we współtworzenie swojej sztuki.

The author of these huge images remains anonymous at all times, reflecting the sincerity of his intentions: the work of art and its reception are all that count. He gathers materials for his work in a particular, intentional way: creating circumstances of mutual trust. He is open to the stories of the women he meets, allowing them to tell him about their problems and involving them in the creation of his art.

Film został poza tym znakomicie nakręcony. Brawurowo operuje zdjęciami poklatkowymi i dynamicznym montażem, które świetnie dopełniono muzyką. Mimo, iż akcja dzieje się w różnych miejscach na świecie, autor prezentuje zadziwiająco spójną wizję. W obliczach jego bohaterek odbija się kondycja całego społeczeństwa, całej współczesnej ludzkości. Dlatego my również odważnie spójrzmy im w oczy.

The film is also beautifully crafted: its daring use of time-lapse photography and dynamic editing are fantastically complemented by the musical score.

Though the action takes place in various parts of the world, the director presents an amazingly coherent vision. The faces of his subjects reflect the condition of the whole society, of contemporary mankind. We invite you to look in their eyes in a brave way.

28 Brave Festival 2012 Filmy

Brave Films 2012 / brave CONTE XTS

reż.: Thomas Wartmann, 95 min., Niemcy 2005 dir.: Thomas Wartmann, 95 min., Germany 2005.

trzecia płeć w indiach / BETWEEN THE LINES

Film dokumentalny Thomasa Wartmanna opowiada o życiu i fenomenie osób trzeciej płci w Indiach, które określa się jako hidźra (hijra). Nie są oni ani kobietami, ani mężczyznami; grupę tę tworzą w większości wykastrowani mężczyźni, których kastowe społeczeństwo zepchnęło na margines – zajmują się głównie żebractwem i prostytucją. Członkowie społeczności hidźra znajdują się kulturowo w sferze kobiecości, a kastracja stanowi dla nich rytuał religijnego przejścia, jest kulminacją procesu stawania się hidźra. Niezwykłe jest to, że będąc kastratami – zgodnie z hinduskimi wierzeniami – mają zdolność przekazywania płodności: często przewodniczą wielu obrzędom na ceremoniach zaślubin i po narodzeniach dziecka płci męskiej. Opiekunką hidźra jest bogini Bahucara Mata. Większość hidźra wyznaje hinduizm, choć sporą ich część stanowią też muzułmanie.

Przewodniczką ekipy filmowej jest fotografka Anita Khemka. To ona prowadzi widzów na spotkanie z trzema hidźrami: Ashą, Rambhą i Laxmi. Asha to była prostytutka, Rambha mieszka w świątyni, a Laxmi to przywódczyni grupy kastratów. Dzięki niemieckiemu reżyserowi poznajemy ich historie oraz codzienne życie, troski i wyzwania. „Trzecia płeć w Indiach” to pasjonująca opowieść o rzeczywistości trzeciej płci oraz zawiłych związkach pomiędzy religią a seksualnością na Subkontynencie Indyjskim. Tytuł oddaje doskonale całą złożoność społeczności hidźra, znamionuje jej specyfikę: świat osób biologicznie urodzonych jako mężczyźni, którzy jednak mentalnie i kulturowo przynależą do domeny kobiet, co wpływa na ich pozycję w społeczeństwie oraz na cały szereg wierzeń i obrzędów.

This documentary film captures the life and the phenomenon of the Hijras – the “third gender” in India. The Hijras are neither women nor men; most of them are castrated men who live as outcasts on the edge of India’s caste system, usually working as prostitutes or beggars. In a cultural sense, Hijra community members are in the sphere of femininity. Their castration is a religious rite of passage and the culmination of their process of becoming a Hijra. Remarkably, although Hijras are infertile, according to Hindu beliefs, they have the ability to “spread fertility.” Therefore Hijras often preside at wedding ceremonies and ceremonies following the birth of male children.

Hijras have their patroness - the goddess Bahucara Mata. Most Hijras are Hindu believers, though some of them are Muslims.

The photographer Anita Khemka guides the film crew. She encounters three hijras: Asha, Rambha and Laxmi. Asha is a former prostitute, Rambha lives in a temple and Laxmi is the leader of a group of castrates. Thanks to the work of the German director, Thomas Wartman, we get to know their history, everyday life, problems and challenges. „Between the Lines” is a fascinating story about the third gender’s real life, and also about the intricate relationship between religion and sexuality in the Indian subcontinent. The title of this documentary perfectly captures the complexity of the Hijra community: as people who were born as men but who belong to the domain of women mentally and culturally, the Hijras have a unique identity which affects their position in society and influences a whole range of beliefs and rituals.

Brave Festival 2012 Films 29

Brave Films 2012 / brave CONTEXTS

reż.: Mahmoud Kaabour, Zjednoczone Emiraty Arabskie, Katar, Liban, 50 min. dir. Mahmoud Kaabour, United Arab Emirates, Qatar, Lebanon, 50 min.

Wszystko o mojej babci

/ GRANDMA, A THOUSAND TIMES

Tytułową bohaterką tego niezwykle ciepłego dokumentu jest mieszkająca w Bejrucie babcia reżysera – Teta Fatima, 83 letnia głowa rodziny Kaabour.

Nie potrafi ona czytać ani pisać, wiek i doświadczenie jednak uczyniły ją silną, mądrą kobietą, z której zdaniem liczyć się musi cała rodzina. Odkąd zabrakło jej męża, który zmarł przed dwudziestu laty, to właśnie Fatima jest głową całego rodu, a zarazem strażniczką jego tradycji i historii.

This incredibly charming documentary revolves around the director’s grandmother – Teta Fatima, the 83-year-old head of the Kaabour family. She cannot read or write; however, age and experience have made her a strong and wise woman whose opinion is respected by the entire family. Since the passing of her husband twenty years prior, it is Fatima who is the family elder and guardian of the family’s tradition and history.

Twórca filmu, Mahmoud Kaabour, choć urodził się w Bejrucie, mieszka teraz w Kanadzie. Planuje ślub, więc narzeczoną powinien przedstawić swojej babci, ponieważ błogosławieństwo Tety Fatimy jest niezbędne do zawarcia małżeństwa. Bardzo ważną postacią w tej historii jest też zmarły mąż babci, który był utalentowanym skrzypkiem. Tak snuje się opowieść o życiu w Bejrucie – mieście, w którym wciąż słychać echa różnych krwawych konfliktów minionych lat. To film o życiu w bejruckim bloku, o codzienności, o kuchni, gotowaniu. O tym, jak dobrze jest usiąść z babcią na kanapie, słuchać jej gawędy, a historia – zwłaszcza tak skomplikowana, jak libańska – posłuży nie tylko jako tło.

W centrum uwagi niezmiennie znajduje się tu rodzina; w jednej ze scen babcia mówi, że dom jest pustym słowem, gdy nie ma w nim ukochanych osób. Te więzi to klucz do mentalności mieszkańców Bliskiego Wschodu – rejonu, w którym to pojęcie nadal odgrywa bardzo ważną rolę społeczną. I, jak się okazuje, często głową takiej rodziny bywa właśnie babcia.

The director of the film, Mahmoud Kaabour, was born in Beirut and currently lives in Canada.

In the film, he is planning his wedding and must introduce his fiancée to his grandmother, as the marriage cannot be entered into without her blessing. Another important character of this story is the deceased husband of the grandmother – a talented violinist.

The documentary also tells a tale of life in Beirut, a city where echoes of various bloody conflicts can still be heard. It is a film about living in a block of flats in Beirut; about everyday life, cuisine, and cooking; about how good it is to sit on a couch with your grandmother and listen to her stories; and about history, which is especially complicated in Lebanon, and which serves as more than just a background. The centrepiece of the film is always the family: in one scene, the grandmother says that a house is an empty word when your loved ones are not there. These tight-knit family relations are the key to the mentality of inhabitants of the Middle East, a region where family still plays a vital social role. And, as it turns out, often a grandmother is the head of such a family.

Kaabour snuje również refleksje o śmierci – może dlatego, iż najważniejszą jego motywacją do zekranizowania losów i życia najbliższych była nieuchronność śmierci ukochanej babci. W efekcie powstał wzruszający film o tym, jak historia pewnej rodziny wpisuje się w burzliwe dzieje Libanu, a jej członkowie mierzą się po ludzku z nieubłaganie płynącym czasem.

30 Brave Festival 2012 Filmy

Kaabour also reflects on death – perhaps because his primary motivation for filming the story of his family is the inescapable death of his beloved grandma. The result is a touching film about how a history of a family fits into the turbulent history of Lebanon, and how its members try to cope with the inevitable passage of time.

Brave Films 2012 / brave CONTEXTS

reż.: Wim Wenders, Francja, Niemcy, Wielka Brytania 2011, 106 min. dir.: Wim Wenders, France, Germany, United Kingdom 2011, 106 min.

Pina 3D

Zrealizowany przez Wima Wendersa film „Pina” to jedno z najgłośniejszych dokonań kina dokumentalnego ostatnich lat. Pozornie prosty pomysł – aby sfilmować taniec – okazał się ogromnym wyzwaniem, któremu udało się sprostać dzięki technice 3D. Stosując trójwymiar, utrwalono fragmenty przedstawień legendarnego teatru „Tanztheater Wuppertal”, na czele którego stała słynna choreografka i tancerka, Pina Bausch. Prezentowany film początkowo był dziełem tworzonym wspólnie przez Bausch i Wendersa; ostatecznie jednak po nagłej śmierci Piny cały projekt zmienił się w hołd poświęcony tancerce, który jak dotąd uchodzi za jedno z najciekawszych zastosowań techniki 3D w kinematografii.

Istotą dzieła Wedersa jest taniec, ale cała uwaga twórcy i widza skupia się na postaci artystki. Była ona nie tylko dyrektorem artystycznym i głównym choreografem „Tanztheater Wuppertal”, ale przede wszystkim tą osobą, która wywarła ogromny wpływ na rozwój tańca jako gatunku sztuki. Główną osią swoich spektakli uczyniła relacje między kobietą a mężczyzną; dzięki temu mogła zawrzeć w nich całe spektrum uczuć oraz brawurowo łączyć na scenie radość i smutek, euforię z rozpaczą. Jednym z jej najsłynniejszych przedstawień jest „Café Müller” – porywająca opowieść o nieobecności uczuć, która rozgrywa się w opuszczonej kawiarni. To właśnie od tego spektaklu rozpoczęła się fascynacja Wendersa twórczością Piny Bausch. Ostatecznie reżyser sfilmował jeszcze w 3D fragmenty trzech innych dzieł Piny: „Le Sacre du printemps”, „Vollmond” i „Kontakthof”. Rejestrowane były one na żywo w Wuppertalu, nie mogły być przerywane ani powtarzane.

Film jest hołdem dla jednej z największych artystek XX wieku, kobiety, która po mistrzowsku operując wszelkimi środkami wyrazu zaklętymi w sztuce tańca doskonale wyrażała siebie, a co najważniejsze – jak nikt wcześniej potrafiła na scenie przedstawić wnikliwe studium rożnych stanów emocjonalnych człowieka.

Pina, directed by Wim Wenders, is one of the most celebrated achievements in documentary cinema in recent years. A seemingly simple idea – to film dance – became a major endeavor that could only be undertaken with the emergence of new 3D technology. Using 3D, Wenders filmed fragments of the legendary theatre Tanztheater Wuppertal led by the famous choreographer and dancer, Pina Bausch. At the beginning Bausch and Wenders collaborated on the film together. However, after her sudden death, the film transformed into a tribute to the dancer and is now believed to be one of the most interesting uses of 3D technique in cinematography.

At the heart of Wenders’ film is the dance itself; however, the attention of the director and audience is captivated by the artist, Bausch. She was not only the artistic director and main choreographer of Tanztheater Wuppertal, but above all a person of immense influence on the development of dance as an artistic genre. Her performances centred on relationships between men and women, in which she expressed a wide range of feelings and wonderfully combined joy with sadness, euphoria with despair. One of her most famous performances is ’Café Müller’– a mesmerizing evocation of the absence of feelings taking place in a desolate café. It was this performance that triggered Wenders’ fascination with Pina Bausch’s work. Excerpts from three other works of Bausch, “Le Sacre du printemps”, “Vollmond” and “Kontakthof”, were also included in the final version of the 3D film. They were recorded live in Wuppertal.

The film is a tribute to one of the greatest artists of the 20th century who, through dexterous use of the many means of expression offered by the art of dance, found profound expression of herself and, most importantly, gave us unprecedented insight into the emotional states of human beings.

Brave Films 2012 / brave CONTEXTS

reż. Celeste Carrasco, Gemma Cubero del Barrio, USA 2009, 62 min. dir. Celeste Carrasco, Gemma Cubero del Barrio, USA 2009, 62 min.

ona jest matadorem / SHE IS THE MATADOR

Popularna w Hiszpanii i Ameryce Łacińskiej korrida wzbudza liczne kontrowersje. Przeciwnicy zarzucają jej okrucieństwo wobec zwierząt, zwolennicy natomiast bronią tego unikatowego zwyczaju, określając go jako jeden z filarów hiszpańskiej tożsamości. Korrida wszak to przede wszystkim rytuał, w którym każdy szczegół jest usankcjonowany wielowiekową tradycją. Spektakl odbywa się na arenie, wokół której zgromadzona widownia podziwia walkę zaopatrzonych w czerwone płachty torreadorów ze specjalnie na tę okazję hodowanym bykiem. Celem tej części jest rozdrażnienie zwierzęcia. W kolejnym etapie na scenę wjeżdża konno pikador, którego rola polega na wbiciu lancy w unerwiony garb tłuszczu na karku byka. Następnie bandeilleros, czyli „piesi”, wbijają w to miejsce krótkie włócznie, co powoduje osłabienie mięśni karku zwierzęcia. Byk od tej pory nie może unieść głowy – jest zatem gotowy do ostatecznego starcia. Kulminacyjnym momentem korridy jest chwila, gdy na arenę wkracza matador – „zabijacz”. Ma on zabić zwierzę swoją szpadą, którą musi wycelować w miejsce wielkości monety na karku byka, przerywając tym samym jego rdzeń kręgowy. To matador jest najważniejszą postacią tego drobiazgowo wyreżyserowanego misterium, symbolizującego odwieczne zmagania człowieka ze śmiercią.

Bullfighting sparks many controversies. Its opponents accuse it of animal cruelty while its supporters defend it as one of the pillars of Spanish and Latin identity. The corrida is a ritual where each detail is sanctioned by age-old tradition. The spectacle takes place in a bullring around which the audience watches the fight of matadors, carrying a red cape, with a specially bred bull. The initial aim is to anger the animal. A picador enters the arena on horseback and attempts to stab a mound of muscle on the bull’s neck. Then, from the ground, banderilleros plant barbed sticks in the bull’s shoulders which weakens the animal’s neck muscles. When the bull cannot lift its head it is ready for the final stage. The culminating point of the spectacle comes when the matador, the “killer”, enters the arena. His task is to kill the animal using his sword, which must be aimed at a place on the bull’s neck the size of a coin, by cutting its spinal cord. It is the matador who is the most important character of this artfully directed mystery. Seen in the light of tradition, bullfighting symbolizes the eternal battle of man and death.

The world of matadors is a closed, masculine environment. The film Ella es el Matador presents two women who want to enter the arena and take part in the deadly spectacle. Young Eva Florencia dreams of completing 25 obligatory fights to gain the title, and Maripaz Vega is currently the only active female matador in the world. Female struggles in the history of bullfighting are quite complicated. The first mention of women fighting bulls comes from the 17th century, yet it was not until 1974 when the formal ban on female matadors was lifted. Hence, women are no longer battling legal obstacles, but they must face numerous mental barriers. Will Eva, the novice, reach her goal? And will Maripaz fight her way to the top of the matador world?

Świat matadorów to zamknięte, męskie środowisko. Film traktuje tymczasem o dwóch kobietach, które chcą funkcjonować w tej właśnie rzeczywistości.

Młoda Eva Florencia marzy, by stoczyć obligatoryjne 25 walk, które pozwolą jej uzyskać ów tytuł. Z kolei Maripaz Vega jest obecnie jedyną aktywną kobietą-matadorem. Kobiece wątki w historii korridy plotły się w dość zawiły sposób: pierwsze wzmianki o paniach walczących z bykami pochodzą z XVII w., ale ostatecznie dopiero w 1974 r. zniesiono formalny zakaz uczestnictwa w niej płci pięknej. Dla obu bohaterek filmu nie ma zatem żadnych przeszkód natury prawnej, lecz ogranicza je cały szereg mentalnych barier, którym muszą stawić czoła. Czy młodej Evie uda się osiągnąć cel? Czy Maripaz wywalczy sobie miejsce w czołówce matadorów?

32 Brave Festival 2012 Filmy

Brave Films 2012 / brave focus

reż. Yasmine Kassari, Maroko 2004, 110 min. dir. Yasmine Kassari, Morocco 2004, 110 min.

UŚPIONE DZIECKO / THE SLEEPING CHILD

Ów fabularny film wprowadza widzów w świat wierzeń Maghrebu, które często rodzą się na styku berberyjskiej magii i islamu. Według ich treści dziecko w łonie matki może być uśpione na nieokreślony czas, a następnie zostać zbudzone, by się narodzić. Czarów tych dokonują tamtejsi znachorzy, a mieszkańcy marokańskich wiosek wierzą w ich skuteczność.

Główna bohaterka filmu przyznaje, że już od roku nosi pod sercem trzymiesięczny płód. To tak naprawdę nikogo nie dziwi, ponieważ wynika bezpośrednio z drugiej kwestii podejmowanej przez Kassari: masowej emigracji mężczyzn z berberyjskich regionów Maroka. Wyruszając do pracy w Hiszpanii, pozostawiają swoje żony z obietnicą rychłego powrotu lub wspólnego zamieszkania w Europie. Jeśli tak opuszczone kobiety dowiedzą się o ciąży, muszą zakląć swoje dzieci, by urodzić je po powrocie mężów. Udają się więc do znachora z okolicznego miasteczka, a potem w napięciu oczekują pojawienia się głów ich rodzin. Dzięki takiemu postępowaniu, nawet jeśli dzieci przyjdą na świat wiele miesięcy po wyjeździe mężów ich matek, kobiety nie są uznawane za cudzołożnice. Swoisty rytuał maskuje więc realny problem berberyjskiej społeczności, jakim jest emigracja zarobkowa, której konieczność niestety często kończy się wygnaniem z kręgu rodzimej kultury.

Reżyserka „Uśpionego dziecka” z typowo kobiecą subtelnością pokazała schemat odpierania zagrożeń rdzennych tradycji, które mogą okazać się remedium na współczesność. Okraszone niepowtarzalną muzyką piękne zdjęcia marokańskich krajobrazów tworzą zapadającą w pamięć całość – filmową opowieść o żywym rytuale.

ALI ZAOUA. Książę ulicy

This feature film introduces the audience into the world of Maghrebian beliefs. According to them, a foetus in a mother’s womb may be lulled to sleep and then awaken to be born. This magic is practiced by witch doctors and the inhabitants of Moroccan villages believe in its effectiveness. The leading character reveals that she has been carrying a 3-month-old child for a year.

This does not suprise any of the people in her life as it stems directly from the other issue tackled by Kassari: mass emigration of men from Berber Morocco.

Going away to Spain in search of work they leave their wives with a promise of swift return home or to live in Europe together. Thus, if abandoned women find out about pregnancy, they have to put a spell on their children to give birth after their husbands return. Hence they visit a witch doctor from a neighboring town and then anxiously await their husbands. This practice protects women from being accused of adultery, even if children are born months after their husbands leave. The ritual conceals the real problem of economic migration from the Berber community. This displacement unfortunately often ends with expulsion from the culture. The director of The Sleeping Child, with a truly feminine subtlety, presents a scheme for fighting threats to local traditions, which may become a remedy for these complex social issues. Beautifully filmed Moroccan landscapes and enchanting music creates an unforgettable tale about a living ritual. reż. Nabil Ayouch, Maroko 2000, 99 min. dir. Nabil Ayouch, Morocco 2000, 99 min.

/ Ali Zaoua. Prince of the Streets

„Ali Zaoua” to fabularny film, który na kanwie kryminału opowiada historię bezdomnych dzieci żyjących na ulicach Casablanki, jednej z największych metropolii Maroka. Kwestia bezdomności i biedy nieletnich oraz wykorzystywania ich na różnorakie sposoby jest niestety nieustannie palącym problemem społecznym nie tylko w Maroku, ale i w całej Afryce Północnej. Obecność obrazu sprzed 12 lat na tegorocznym Brave Festival uczula widownię na losy najmłodszych, które uosabiają bohaterowie Nabil Ayouch. Ali, Kwita, Omar i Boubker są dziećmi ulicy – tu żyją, to ich jedna szkoła i zarazem cały świat, jaki znają. Ucieczką od trudnej rzeczywistości jest codzienna dawka wąchanego kleju. Pewnego dnia dzieci decydują się opuścić gang, do którego zawsze należały; odtąd ich domem staje się jedna z przystani w Casablance.

Zerwanie z przeszłością okazuje się jednak niemożliwe, ponieważ wciąż żywa jest obawa przed zemstą szefa szajki, Diba.

Choć to truizm, dzieci muszą mieć prawo do dzieciństwa – każde powinno choć raz zaznać beztroski, zmartwienia i stawianie czoła światu są bowiem domeną dorosłych. Ali chce zostać marynarzem: marzy o morzu i dalekich wyprawach; tęskni za innym, lepszym światem. Kiedy mieszkał z matką-prostytutką, nieraz słyszał baśniową opowieść o żeglarzu, który odkrył cudowną wyspę z dwoma słońcami. Przed chłopcem trudny wybór: twarda codzienność czy podążanie do celu? Film nagrodzono w 2000 roku na Festiwalu Filmowym w Sztokholmie. To wręcz obowiązkowa pozycja dla stałych bywalców projekcji w ramach naszego festiwalu, którego hasłem od samego początku była pomoc potrzebującym dzieciom z całego świata.

Ali Zaoua is a crime drama that tells the story of homeless boys living in the streets of Casablanca, one of the biggest cities in Morocco. Homelessness, poverty and abuse of children are still a pressing social problem not only in Morocco but also in the whole of North Africa. Ali, Kwita, Omar and Boubker are street kids - they live in the streets, and the streets are their only school and the only world they know. The daily dose of glue sniffing is their only escape from reality. One day they decide to leave the gang they have always belonged to and take refuge on a Casablancan harbor. However, escape from the past proves to be impossible as they live in constant fear of Dib’s (gang leader) revenge.

Ali wants to become a sailor: he dreams about the sea and epic journeys; he misses a different, better life. When he was living with his mother, a prostitute, he used to listen to a fairy tale about a sailor who discovered a miracle island with two suns. He has a hard choice to make: harsh reality or chasing dreams? The film was awarded in the 2000 Stockholm Film Festival.

It is simply a must-see film for the fans of our festival program, whose motto from the very beginning is, helping children in need from all over the globe.

Brave Festival 2012 Films 33

Brave Films 2012 / brave focus

reż. Fatima Jebli Ouazzani, Holandia 1997, 67 min. dir. Fatima Jebli Ouazzani, Holland 1997, 67 min.

w domu mojego ojca / IN MY FATHER’S HOUSE

Bardzo osobisty, piękny wizualnie film zrealizowany przez marokańską reżyserkę, Fatimę Jebli Ouazzani. Dzięki tej przejmującej wyprawie w świat swojego dzieciństwa autorka stara się zrozumieć dlaczego w marokańskiej kulturze tak ważne jest małżeństwo zawierane zgodnie z islamem, który kładzie ogromny nacisk na dziewictwo panny młodej. Motywacje twórczyni są osobiste – zbuntowana, wiele lat temu odcięła się od tradycji, w jakiej była wychowywana: nie zgodziła się konwencjonalnie zaaranżowany ślub. Dziś, choć niezamężna, nie jest też już dziewicą. Zapłaciła za to wysoką cenę – od początku swego buntu nie widziała się ze swoim ojcem ani z nim nie rozmawiała. Po latach chce to jednak zmienić i postanawia zmierzyć się z kulturą, z której się wywodzi. W tym celu realizuje właśnie ten film, stawiając swojej mieszkającej w Maroku rodzinie szereg trudnych pytań.

Dzieło rozgrywa się na trzech płaszczyznach. Jedną z nich tworzą fragmenty o dzieciństwie i przeszłości bohaterki, które wydobywają niezwykły koloryt, urok i filmowość miejscowych pejzaży i architektury. Druga to – niczym intymny dziennik – dokumentalne badanie własnej tożsamości i odkrywanie historii rodziny. Trzecią zaś buduje opowieść o Naimie, młodej Marokance mieszkającej na Zachodzie, która powraca do ojczyzny, by jako dziewica odbyć tradycyjne zaślubiny i rytuał pierwszej nocy. W ten sposób Fatima Jebli Ouazzani pokazuje trzy generacje kobiet: swoje babcie i matkę, które wbrew własnej woli zawarły aranżowane, nieszczęśliwe małżeństwa – oraz Naimę, dla której taki los jest kwestią jej wyboru. „W domu mojego ojca” to błyskotliwie skomponowany, przejmujący film traktujący o napięciach pomiędzy tradycją a osobistym szczęściem. Niezwykle udane i bardzo satysfakcjonujące estetycznie połączenie dokumentu, wizualnego dziennika i fabularyzowanych sekwencji jest jednocześnie głęboką zadumą nad losem, przeznaczeniem i ludzkimi wyborami. Czy ślub wbrew woli może dać szczęście? Czy reżyserce uda się pojednać z ojcem? Czy sygnalizowany tytułem, metaforyczny powrót do domu, do własnych korzeni, jest dla niej jeszcze możliwy?

In My Father’s House is an intimate and visually beautiful film made by Moroccan film director Fatima Jebli Ouazzani. In this moving journey back to her childhood the author tries to comprehend why Islamic marriage, which places immense importance on the bride’s virginity, is so significant to the Moroccan culture. Fatima Jebli Ouzzani’s motive for exploring such a sensitive topic is personal. When she was younger, the film maker rebelled and defied the traditions in which she was brought up. She did not consent to a conventional, arranged marriage. Today, although unmarried, she is no longer a virgin. For this Fatima Jebli Ouzzan has paid a high price. Since her rebellion she has not seen or talked to her father. Years have passed and she wants to speak with her father again. By making this film she decided to confront the culture which she was brought up in, and ask her family in Morocco many difficult questions.

Three different motifs combine to create the narrative structure of the film.

Fragments about the director’s childhood show the charm, incredible colour, and cinematic aesthetic of local landscapes and architecture. The second motif is a personal diary of the film maker. It is a documentary investigation of her identity and the discovery of her family’s history. The third motif is a narritive storyline. It traces the journey Naima, a young Moroccan woman living in the West. The character comes back to her homeland, still a virgin, to go through traditional nuptials and the ritual of the first night. The story reveals two generations of women, Naima’s grandmothers and mother, who entered into arranged and unhappy marriages against their will, set against the youngest who now chooses such a fate for herself.

In My Father’s House is an artfully made and touching film about the conflict between tradition and personal happiness. This excellent and aesthetically satisfying combination of documentary, visual diary and fictionalized sequences is a deep reflection upon fate, destiny and human choices. Can arranged marriage bring happiness? Will the director make amends with her father? Can she come back home and to her own roots, even if only metaphorically, as the title suggests?

IZZA GENINI

Filmy prezentowane w tegorocznym BRAVE FOCUS przenoszą widzów do Maroka – kraju o przebogatej kulturze, istnego tygla wpływów arabskich, berberyjskich, europejskich i afrykańskich. W tej ekranowej podróży rolę przewodniczki pełni Izza Genini – reżyserka cyklu „MAROKO. CIAŁO I DUSZA”, składającego się z 11 krótkometrażowych filmów dokumentalnych oraz „POWROTU DO OULED MOUMEN”.

Izza Genini to Marokanka o żydowskich korzeniach. Urodzona w Casablance, na stałe mieszka we Francji, gdzie studiowała na Sorbonie. W swojej filmowej twórczości fascynuje się światem Maghrebu i Andaluzji: skupia się przede wszystkim na przedstawieniu całego spektrum różnorodności marokańskiej

34 Brave Festival 2012 Filmy

The films featured in this year’s BRAVE FOCUS will take us to Morocco – a country of rich culture, a true melting pot of Arabic, Berber, European and African influences. In this film journey we will be guided by Izza Genini – the director of “MOROCCO. BODY AND SOUL”, a series of 11 short documentary films and “RETURN TO OULED MOUMEN”, also to be screened during the festival.

Brave Films 2012 / brave focus

kultury, religii, obyczajów i tamtejszego życia społecznego. W jednym z wywiadów reżyserka podkreśla osobistość przekazu i artystyczne, nie akademickie, spojrzenie na podejmowaną kwestię; nie sposób jednak odmówić jej dziełom walorów etnograficznych.

Seria „MAROKO. CIAŁO I DUSZA” została zrealizowana w latach 1987-1992.

Genini stworzyła filmy, które oddają unikatowość tradycji i obrzędów wciąż spotykanych w Maroku. W jednym z nich opowiada o plemionach berberyjskich, o ich codziennych zajęciach, tradycyjnym rytmie życia, trudnych zmaganiach z przyrodą. W innym wyjawia sekrety ludu Gnaouas, który wywodzi się od czarnoskórych niewolników przywożonych z Afryki. Kolejne dzieło przybliży nam jedno z najbardziej znanych marokańskich świąt – Moussen, którego kulminacją jest słynny wyścig konny. Także pieśni szabatowe żydowskich mieszkańców Maroka zyskają chwile uwagi widowni Brave, która będzie mogła zestawić je z tradycyjną śpiewaną poezją arabską, jakiej poświęcony został kolejny film Gennini. Przyjrzymy się również rytuałowi muzułmańskich pielgrzymek, zasmakujemy w muzyce i tańcu stanowiących o rytmach Marrakeszu. Poznamy ponadto aita – tradycyjny śpiew kobiet cheitkhat, które wędrują pomiędzy marokańskimi miasteczkami. Cykl obfituje w wiele innych, niesamowitych elementów folkloru z rodzimych stron reżyserki.

Pokażemy również film pt.: „POWRÓT DO OULED MOUMEN” z 1994 roku.

Tytułowa wioska leży na południu od Marrakeszu, a losy pochodzących z niej członków rodu Eldery są głównym wątkiem dzieła Genini – rozproszona po świecie rodzina zostaje zaproszona przez nią na wspólne snucie sagi w ich ojczystych stronach. Tej opowieści towarzyszy refleksja nad okolicznościami, w jakich przychodzi się asymilować ludziom różnych kultur.

Nasze marokańskie kino, firmowane nazwiskiem Izzy Geniny, to niepowtarzalna okazja poznania marokańskiej kultury, a także szansa na głębsze, pełne refleksji wejrzenie w marokańską duszę.

W ramach BRAVE FOCUS zaprezentowane zostaną następujące filmy w reżyserii Izzy Genini / As a part of BRAVE FOCUS following films directed by Izza Genini will be presented: 1. POWRÓT DO OULAD MOUMEN / RETURN TO OULAD MOUMEN reż. / dir. Izza Genini, Francja / France 1994, 50 min.

Izza Genini is Moroccan with Jewish roots. Born in Casablanca, she now lives in France where she studied at the Sorbonne. At the core of her film work is the fascination with the world of Maghreb and Andalusia. She focuses on capturing the whole range of diversity of Moroccan culture, religion, customs and social life. In one of the interviews she highlights that her message is personal and her rendering of each theme is artistic, rather than academic.

Still, her work undoubtedly has great ethnographic value.

The “MOROCCO. BODY AND SOUL” series was completed between 1987 and 1992. Genini’s films open a window onto the uniqueness of traditions and rituals that are still present in Morocco. In one of them, she presents Berber tribes, their everyday chores, traditional rhythm of life and struggles with nature. Another film reveals the secrets of the Gnawa people, descendants of black slaves brought from Africa, while another centres on one of the renowned Moroccan festival ’Moussem’ which features a famous horse race. Also shabbat songs of the Jewish citizens of Morocco will win some attention from the Brave audience who will get the opportunity to compare them with traditional Arabic songs portrayed in another Genini film. We will also see Muslim pilgrimages, songs and dances that make up the rhythm of Marrakesh or aita – traditional chants of cheitkhat women who travel between Moroccan towns. The series is full of other amazing elements of folklore from the director’s home country.

During the festival we will also screen “RETURN TO OULED MOUMEN” made in 1994. The title village is located in the south of Marrakesh and the film follows the story of Edery family who originate from it. The family members who are now dispersed throughout the world have been invited by Genini to talk about their home land. Interwoven in the story are reflections on how people from various cultures assimilate into other societies.

Our Moroccan part of film festival, headlined by Izza Genini, is a once in a lifetime opportunity to learn more about Moroccan culture and get a deeper and more reflective insight into the Moroccan soul.

BLOK II / BLOCK 2

»» »» »»

BLOK I / BLOCK 1

»» »» »»

DRŻENIE W ATLASIE WYSOKIM / Vibrations in High-Atlas, reż. / dir. Izza Genini, Francja / France 1990, 26 min ZAŚLUBINY W ATLASIE ŚRODKOWYM / Nuptials in Middle-Atlas, reż. / dir. Izza Genini, Francja / France 2004, 26 min, GNAOUAS / Gnaouas, reż. / dir. Izza Genini, Francja / France 1989, 26 min

MODŁY / Worship songs, reż. / dir. Izza Genini, Francja / France 1989, 26 min O ROZKOSZACH I LUTNIACH / For the Eyes Delight, reż. / dir. Izza Genini, Francja / France 1988, 26min

BLOCK III / BLOCK 3

»» »»

2. SERIA MAROKO. CIAŁO I DUSZA / MOROCCO SERIES. BODY AND SOUL:

RYTMY MARRAKESZU / Rhythms of Marrakech, reż. / dir. Izza Genini, Francja / France 1988, 26 min

»»

KUNSZTOWNE KANTYKI / Embroided Canticles, reż. / dir. Izza Genini, Francja / France 1989, 26 min SZABATOWE PIEŚNI / Songs for a Shabbat, reż. / dir. Izza Genini, Francja / France 1989, 26 min AÏTA / Aïta, reż. / dir. Izza Genini, Francja / France 1988, 26 min

BLOK IV / BLOCK 4

»» »»

MALHOUNE: SŁOWO ŚPIEWANE / Malhoune, reż. / dir. Izza Genini, Francja / France 1989, 26 min DUDNIĄCE BĘBNY / With Drums Beating, reż. / dir. Izza Genini, Francja / France 1999, 52 min

Brave Festival 2012 Films 35

Brave Films 2012 / brave focus

reż.: Steffen Pierce, Christian Pierce, USA 2006, 90 min. dir.: Steffen Pierce, Christian Pierce, USA 2006, 90 min.

MARRAKESZ INSHALLAH / Marrakech Inshallah

Główny bohater filmu, Aziz, ma jedno pragnienie: chce opuścić swój dom w Górach Atlasu i przenieść się do Marrakeszu. Wierzy, że nie znajdzie szczęścia w żyjącej wolnym rytmem natury i tradycji rodzinnej wsi, a lepszy byt może zapewnić mu tylko duże miasto. Przenosi się więc do Marrakeszu, podążając śladem swojego starszego brata. Niestety, jak to niejednokrotnie bywa, rzeczywistość rozmija się z oczekiwaniami bohatera. Okazuje się, że w upragnionej metropolii wcale nie jest tak łatwo o pieniądze i pracę, jakby na początku się wydawało. Aziz przekonuje się na własnej skórze o tym, iż standard życia tutejszych mieszkańców wcale nie jest wyższy niż w jego małej wiosce.

Do tego dochodzą jeszcze wszelkie niedogodności, jakie zwykle niesie ze sobą wielkie miasto: korki uliczne, zatopienie w ludzkiej masie, przejmująca samotność w anonimowym tłumie, odcięcie od rytmu przyrody czy różne

Aziz, the main character of this movie, has one dream – he desperately wants to leave his home in the Atlas Mountains and move to Marrakech. He believes that there are no prospects where he lives, and he yearns for life in a big city that will offer more than the slow and repetitive rhythms of his village.

After his older brother moves to Marrakech, Aziz follows in his footsteps.

Unfortunately, as often happens, reality is far from his expectations. It turns out that neither a job nor money are easy to find in the metropolis of their dreams. Aziz learns through harsh experience that the standard of living of the inhabitants of the city is not higher than in his small village. The brothers also notice and experience all the typical disadvantages of the big city: the endless traffic jams, being lost among people, the poignant loneliness of the anonymous crowd, the isolation from the rhythms of nature, and the contamination of the city. In Marrakech, Aziz meets the team of filmmakers who want to shoot a film about him, and who wonder what really keeps the two brothers in Marrakech...

zanieczyszczenia. W Marrakeszu Aziz spotyka ekipę filmowców, którzy chcą nakręcić o nim film. Nie tylko oni zastanawiają się bowiem co tak naprawdę trzyma obu braci w Marrakeszu…

Ta na pozór klasyczna opowieść o poszukiwaniu szczęścia w dużym mieście, o konfrontacji marzeń z rzeczywistością, ma do zaoferowania widzom coś zaskakującego. Chodzi mianowicie o budowę obrazu – połączono w nim bowiem najciekawsze cechy filmu fabularnego i dokumentalnego. Cała historia to przyczynek do refleksji nad kondycją marokańskiego społeczeństwa, ale też nad samym procesem tworzenia ekranowego dzieła. Niewątpliwie ten drugi z kolei z marokańskich utworów braci Pierce, znakomicie przedstawiający problemy wielu ludzi mieszkających w Maroku, zasługuje na uwagę również z formalnego punktu widzenia.

36 Brave Festival 2012 Filmy

This seemingly classic story about searching for happiness in a big city and about confrontation between dreams and reality offers something new to its viewers: namely that the construction of the visual image combines the most interesting approaches of fiction and documentary filmmaking. The film is not only a reflection on the condition of Moroccan society, but also about the very process of creating a film work. Undoubtedly this second Moroccan movie of the Pierce brothers, perfectly revealing problems of many people living in Morocco, will also deserve attention from a formal point of view.

Współorganizator 7. Przeglądu Filmowego Brave Festival 2012

Odra-Film jest instytucją, która zajmuje się upowszechnianiem kultury filmowej.

Jest właścicielem kin na terenie województwa dolnośląskiego

i lubuskiego.

Od września 2011 we Wrocławiu działa prowadzone przez Odrę-Film Dolnośląskie Centrum Filmowe (DCF). Jest to czterosalowe kino studyjne, powstałe

na

miejscu dawnego,

gruntownie

przebudowanego

kina

„Warszawa”. DCF przeznaczony jest dla widza oczekującego od kina czegoś więcej niż tylko rozrywki. W repertuarze znajduje światowego,

europejskiego

studyjnych,

art-house’owych

odbywają

się

tu

i

spotkania

polskiego propozycjach.

kina, Poza

się szeroki

wybór

oparty w większości na codziennymi

seansami,

z twórcami, dyskusyjny klub filmowy, pokazy

specjalne, premierowe i przedpremierowe oraz przeglądy tematyczne.

DCF kontynuuje festiwale, przeglądy i wydarzenia specjalne, które wcześniej odbywały się w naszych kinach, takie jak: Planete+ Doc Film Festival, KAN, Afrykamera, Watch Docs, Przegląd Filmowy Brave, Obrazy Historii, Festiwal Opowiadania i wiele innych.

Więcej informacji na: www.odra-film.wroc.pl dcf.wroclaw.pl

Brave Festival 2012

brave kids

Anastazja Korczak Zamknięty ośrodek dla uchodźców, otoczony drutem i monitorowany przez straż graniczną. Kraj nieistniejący na mapie świata, a przecież zamieszkany przez ludzi, którzy mówią o nim „ojczyzna”. Wojna, w której dzieci są żołnierzami. Poszukiwanie miłości w internecie. Samotność dziecka, które nie może bawić się na podwórku, ponieważ jego rodzice obawiają się napadów czy pedofilii. To jest rzeczywistość, w jakiej żyją najmłodsi uczestnicy Brave Kids.

Otacza ich świat zatopiony w informacji: z jednej strony wszechobecnej, powtarzanej natychmiast, formułowanej od razu, często pochopnie, a z drugiej jednostkowej, osobistej, która walczy o swój byt i przez to podlega zasadom komercyjności – im jest groźniejsza, bardziej brutalna, seksualna lub spektakularna, tym lepsza. Współczesne przekazywanie wiadomości daje nam mylne poczucie, że znamy świat: w Afryce jest głód i wojny, na Bliskim Wschodzie – terroryści, w Europie wszyscy są bogaci, ale nietolerancyjni i wyniośli.

Dzieci stykają się z tym wszędzie: w sklepach, w szkołach, w domach. Nie da się tego zatrzymać. Podczas Brave Kids staramy się dodać do tych informacyjnych haseł ludzką twarz – uproszczenie zamienić w szerszą perspektywę spojrzenia na każdego, osobnego człowieka.

Pomagać dzieciakom odkrywać siebie – nazywać ich marzenia, to, co lubią, formułować to, kim są i kogo reprezentują. Budzić w nich dumę z poczucia przynależności, odkrywać swoją moc i sprawczość. Jednocześnie zaś ukazywać piękno różnicy, szacunek dla innego. Podpowiadać możliwość dialogu z każdym. Zachęcać do szukania tego, co łączy, a nie rzeczy, które dzielą. Podczas Brave Kids dzieci budują swoje poczucie tożsamości i odkrywają, że samoidentyfikcja jest procesem. Przecież możemy należeć do niejednej z grup społecznych – jest wiele czynników, które „mnie” określają: mogę być zarówno Polką, jak i Europejką, bezrobotnym, kobietą, matką, obcym.

Wzmacnianie to podstawowy element trwania każdej społeczności. Strach rodzi się w chwili osłabienia. Moim marzeniem jest dawać dzieciom poczucie siły, przeświadczenie, że ich radość, ich myśli, ich energia może zmieniać świat.

Takie jest założenie. Ale jak co roku, kiedy przyjadą dzieci – każde z nich ze swoją własną historią – wszystko zamieni się w tu i teraz. I to jest najpiękniejsze. Właśnie taka niemożność przewidzenia reakcji choćby jednego milusińskiego budzi z kolei moją energię i napawa wszystkich wolontariuszy Brave wciąż nowym, czasem wręcz nieoczekiwanym, zapałem.

ANASTAZJA korczak A confined refugee centre, surrounded by wire and monitored by border guard. A country which does not exist on the map of the world, but is inhabited by people who call it their “motherland”. A war with children as soldiers. The search for love on the internet. Loneliness of a child who cannot play in the backyard because her parents fear an assault or paedophilia. This is reality for the young participants of Brave Kids.

They live in the world immersed in information: on the one hand omnipresent and passed on instantly, formed at once, often haphazardly, and on the other, the individual and personal which seeks attention and in consequence falls under the rules of commercialism – the more dangerous, brutal, sexual or spectacular, the better. The flow of information in the world of today gives us misconception that we know things: Africa is a continent of starvation and wars, Middle East is the land of terrorists, Europe is full of rich but intolerant and patronizing people. Children are exposed to it everywhere: at shops, at schools and at their homes. It is unstoppable. During Brave Kids we try to bring a human face to these bits of information and replace simplification with a wider perspective that is gained if one looks at each individual person.

To help kids discover themselves, to name their dreams, articulate what they like, to define who they are and who they represent. To make them proud of their sense of belonging. To discover their power and potential. To make them aware of the beauty of diversity and foster a respect for otherness. To suggest that one can start a dialogue with everyone. To encourage seeking that which connects rather than that which separates. During Brave Kids, children build their sense of identity and discover that self-identification is a process. We can belong to more than one social group. There are plenty of aspects which define “me.” I can be a Pole, a European, an unemployed, a woman, a mother, a stranger.

Increasing power is fundamental to the continuity of each community. Fear is born in a moment of weakness. My dream is to provide these kids with the sense of power and confidence that their joy, their thoughts and energy may change the world.

This is the assumption. However, as every year, when the children come – every one of them with their own history – everything will change into here and now. And this is the most beautiful part. The fact that I cannot predict the reaction even of one little kid boosts my energy and fills all Brave volunteers with ever-replenishing and sometimes even unexpected enthusiasm.

Brave Festival 2012 Brave Kids 39

norwegia / NORWAY

Grupa teatralna Aldebaran

/ Aldebaran Theatrical Group Teatr uliczny w obliczu norweskiej popkultury

Street Theatre Facing Norway Pop Culture Dziewczęca grupa teatralna pochodząca z norweskiego miasta Skien. Teatr Aldebaran jest alternatywną odpowiedzią na masową twórczość dyktowaną pop-kulturą. U młodych artystów rozwijane są dlatego różnorodne zdolności, często z pogranicza teatru i cyrku: akrobatyka, żonglerka czy taniec na szczudłach. Dzieci tworzą spektakle oparte na mitologii skandynawskiej oraz adaptują klasyczne teksty dramatyczne, m.in. „Sen nocy letniej” Szekspira.

Norwegia to kraj wysokorozwinięty, z bardzo niskim poziomem bezrobocia, gdzie skrajne ubóstwo niemal nie istnieje. Z drugiej strony, struktury społeczne często ulegają rozpadowi a większość młodych Norwergów pochodzi z rozbitych rodzin. Liderem grupy jest Robert Emil Berge.

uganda / UGANDA

Aldebaran is a girl theatrical group from Skien in Norway. It is an alternative to pop-cultural works for the masses. In the group young artists develop various theatre and circus skills: acrobatics, juggling, or stilt dancing.

Children create performances based on Nordic mythology and adapt classical dramatic texts like Shakespeare’s “A Midsummer Night’s Dream”.

Norway is a highly developed country with a low unemployment rate where extreme poverty hardly exists. However social structures often collapse and most young Norwegians come from broken homes. The leader of the group is Robert Emil Berge.

In Movment

Poruszenie młodej sztuki z serca Afryki Stirring of Young Art from the Heart of Africa

Uganda, kraj położony w rejonie Wielkich Jezior Afrykańskich i bogaty w zasoby naturalne, wydaje się miejscem, w którym ludziom pośród malowniczego krajobrazu żyje się dostatnio. Słynie ona z rozwiniętej turystyki safari, jest celem wielu podróżników z całego świata. Jej mieszkańcy do tej pory borykają się jednak z konsekwencjami rządów byłych dyktatorów, ubóstwem, epidemiami (np. malarią), podziałem kraju na Północ i Południe (od 1987 roku trwa konflikt zbrojny prowadzony przez fanatyczną Armię Bożego Oporu). In Movment. Art for Social Change to organizacja, która poprzez wielowymiarową sztukę stara się wprowadzać zmiany społeczne. Gromadzi wielu młodych ludzi prowadząc zajęcia z tańca, aktorstwa, muzyki, malarstwa i sztuki cyrkowej. Warsztaty pomagają w normalnym funkcjonowaniu w społeczeństwie, budowaniu poczucia własnej wartości, umiejętności komunikacji, empatii i akceptacji. Liderem jest Davis Sebulime.

40 Brave Festival 2012 Brave Kids

Uganda, a country located within the African Great Lakes and rich in natural resources, seems to be a place where people live ample lives in beautiful surroundings. It is famous for its safari tours and it attracts many travellers from around the world. Still, its inhabitants continue to suffer consequences of reigns of former dictators, poverty, epidemics (e.g. malaria), and country’s division into North and South (with a war led by fanatic Lord’s Resistance Army since 1987). In Movment. Art for Social Change is an organization which tries to trigger social changes by means of multidimensional art. It gathers many young people who participate in dancing, acting, music, painting, and circus arts classes. Workshops help children in leading a normal life in the society, enable them to build self-esteem, and teach them communication skills, empathy and tolerance. The leader of the group is Davis Sebulime.

IZRAEL / ISRAEL

Ukuleles For Peace

Drżenie strun pokoju

Stroking the Strings of Peace

Jest to wizja współistnienia Żydów i Arabów. Poprzez wspólną grę na ukulele (małych czterostrunowych gitarach) dzieci pokazują, że możliwa jest inspirująca i prawdziwa solidarność społeczna, która prowadzi do twórczego rozwoju i pojednania. Obydwu narodowości dzieci w wieku od 7 do 17 lat, spotykając się w swoich szkołach raz w tygodniu, ćwiczą wspólną grę na ukulele. Ta izraelska orkiestra uczestniczy w licznych warsztatach, obchodach i festiwalach, swoimi koncertami manifestując chęć współpracy i integracji międzykulturowej. Liderem grupy jest Daphna Orion.

Playing the ukulele (a small 4-string guitar) together children show that social solidarity can lead to creative development and true reconciliation. It is a vision of coexistence of Jews and Arabs. Children aged 7 to 17 meet in their schools once a week for ukulele practice. This Israeli orchestra participates in many workshops, celebrations and festivals. Its concerts are a manifestation of the desire for cross-cultural cooperation and integration. The leader of the group is Daphna Orion.

CZECHY / CZECH REPUBLIC

MiniMerci

Taneczne oblicze Czarnego Miasta Dancing Face of the Black City

Dzieci z MiniMerci pochodzą z breńskiego getta. Większość czeskich Romów uczęszcza do szkół specjalnych lub do tych stricte „romskich”, gdzie nie mają możliwości kontaktu z Czechami. Separacja od reszty społeczeństwa uniemożliwia dialog społeczny, a co za tym idzie ich awans i zmianę życia na lepsze. W związku z niską motywacją dzieci do nauki, w centrum Zábrdovice powstał pozalekcyjny program mający zachęcić młodych Romów do efektywnego spędzania wolnego czasu. Wykształciła się tam grupa taneczna, która regularnie spotyka się i z zapałem ćwiczy. Dzięki Brave Kids, dzieci będą miały rzadką okazję spotkać się z „nie-Romami”, pokazać efekty całorocznej pracy, swój talent i przekonać się, że mogą odwrócić swój los i nie są skazane na dziedziczenie biedy. Liderem grupy jest Lenka Sládečková.

The children of MiniMerci come from Brno’s ghetto. Most Czech Romanies go to special or strictly Romani schools where they have no contact with Czech children. Their separation from the rest of the society prevents social dialogue or personal advancement and hinders their ability to change their lives for better. A coaching program in Zábrdovice academy was established for children who are less motivated to learn in order to encourage young Romanies to spend their free time effectively. A dance group was founded whose members regularly meet and practice with enthusiasm. Thanks to Brave Kids, the children will have a rare chance to meet “non-Romanies”, present their year-long work, show their talent, and see for themselves that they can control their own destinies and that they are not condemned to inherit poverty. The leader of the group is Lenka Sládečková.

Brave Festival 2012 Brave Kids 41

TANZANIA / TANZANIA

Ndagwa

Magiczne moce tanzańskich bębnów Magic Powers of Tanzanian Drums

Dzieci pochodzą z wioski leżącej w środkowej Tanzanii. Kultywują tradycje plemienia Wagogo, specjalizując się głównie w tańcu i grze na bębnach – w ten sposób od najmłodszych lat poznają kulturę swojego ludu, nie pozwalając jej umrzeć. Gra i taniec bezpośrednio łączą się z rytuałem dziękczynienia za plony i udane polowania. Ndagwa to nie tylko artystyczna grupa, odwołująca się do muzyczno-tanecznej tradycji swojego regionu, ale również organizacja pomagająca dzieciom żyjącym w skrajnym ubóstwie, zachęcająca do zdobywania choćby podstawowego wykształcenia. Liderem grupy jest Imani Stanley Matonya.

These children from Tanzania learn the culture of their people from a very young age and keep the traditions of the Wagogo tribe alive by dancing and playing drums. Music and dance are directly connected with a ritual of thanksgiving for crops and good hunting. Ndagwa is not only an artistic group referring to the traditions of this region but also an organization helping children living in extreme poverty, encouraging them to pursue an education. The leader of the group is Imani Stanley Matonya.

POLSKA / poland

Teatr na patyku

Dziecięca opowieść z wioski Banie Children Story from Banie Village

W XV wieku przyjął się w Baniach obyczaj odgrywania scen z misterium Męki Pańskiej; ostatni raz miało to miejsce w 1498 roku. Powodem przerwania corocznego rytuału był pewien zbieg okoliczności. Aktor odgrywający ukrzyżowanego Chrystusa trwał w zatargu z aktorem grającym legionistę Longinusa; legionista, korzystając ze sposobności, przebił włócznią serce przeciwnika, raniąc go śmiertelnie. Ten niefortunny początek przygody podszczecińskiej wioski z teatrem dziś jest szczęśliwiej kontynuowany. Dzieci z Teatru na patyku same tworzą przedstawienia, piszą scenariusze, tworzą scenografie i kostiumy. Samodzielnie opowiadają o tym, co jest dla nich ważne, o swoich marzeniach, o planach i zabawach. Posługują się językiem bliskim im na co dzień – odgrywane zaś historie traktują o ich małych autorach. Liderem grupy jest Violina Janiszewska.

42 Brave Festival 2012 Brave Kids

In 15th century in Banie a custom of recreating scenes from the Passion was observed. The last performance was given there in 1498. The annual ritual was abandoned due to a curious coincidence: the actor playing the crucified Christ was in a quarrel with the actor playing the soldier Longinus - the latter, seizing the opportunity, speared his opponent’s heart and killed him. This unfortunate beginning of the village’s experience with theatre has a happier continuation today. The children from Teatr na patyku (Theatre on a stick) create performances, write scenarios, design sets and costumes. They talk about things important for them, about their dreams, plans and games. They use the language they speak every day and the stories they tell revolve around their young authors. The leader of the group is Violina Janiszewska.

POLSKA / poland

PUK PUK

Teatralne ogrody Wschodniej Polski Theatrical Gardens of Eastern Poland

Od 15 lat funkcjonuje w Świdniku dziecięcy teatr Puk Puk. Za cel stawia on sobie wychowanie aktywnego, kreatywnego człowieka, który dzięki wspólnocie czuje się potrzebny i spełniony artystycznie. Amatorski teatr nie aspiruje do miana szkoły wychowującej zawodowego aktora czy przygotowującej do egzaminu do szkół teatralnych, a prowadzi działania rozwijające dziecięce umiejętności różnorodnego i ciekawego spędzania czasu. W swoich przedstawieniach Teatr Puk Puk łączy techniki żywego planu z lalkami, zarówno w przestrzeniach zamkniętych, jak i plenerowych. Liderem zespołu jest Magdalena Mazurek-Chlebus.

Children’s theatre Puk Puk (Knock Knock) has been operating in Świdnik for 15 years. Its aim is to raise an active and creative person who feels they are a valued member of a community, and their artistic expressions can be fulfilled. This amateur theatre does not aspire to be a school educating professional actors or preparing children for exams to theatre schools.

Rather it undertakes activities developing children’s skills in a through diverse and interesting context. In its indoor and outdoor performances Puk Puk combines live action with puppets. The leader of the group is Magdalena Mazurek-Chlebus.

POLSKA / poland

Stowarzyszenie Praktyków Kultury / Association of Culture Practitioners Przeżyć trwałą tymczasowość Surviving Constant Temporariness

Tylko nie bajka – czyli to, co można przeżyć w drodze ze znanego do „dokądkolwiek” – to tytuł spektaklu, jaki powstał w podwarszawskim ośrodku dla uchodźców Dębak. Tam imigranci znaleźli chwilowy azyl. Dorośli wegetują, oczekując urzędowych decyzji. Dzieci chodzą do szkoły i próbują żyć normalnie. W jakiś niepojęty sposób cały czas – także teraz – nowe osoby do ośrodka przyjeżdżają, a inne go opuszczają. Wydaje się, że zmiana polega tylko na zestawie państw, z których pochodzą aktualni mieszkańcy. A zestaw ten jest jak spis treści światowego kłamstwa i lokalnej przemocy. Spektakl zapoczątkowały dzieci z Erytrei i Sudanu, dokończyły go z Ukrainy, Kirgistanu, Gruzji, Białorusi i Polski. Liderzy grupy Nela i Daniel Brzezińscy mówią, że Tylko nie bajka – to historia samotnej podróży: znane jest w niej tylko miejsce, z którego się wyrusza. Wierzymy, że w czasie i po zakończeniu takiej podróży możliwe jest wszystko, w tym dobre i spełnione życie.

Tylko nie bajka (Not a fairytale) is the title of a performance created in a Dębak refugee centre near Warsaw. This is a place where immigrants find temporary refuge. Amung the adults stagnation and paralysis fill the camp.

Yet children attend schools and try to live normal lives. There is a constant flow, both in and out of the camp, of refugees from around the world. Many come from regions that are dominated by violence. The performance was started by children from Eritrea and Sudan and finished by children from Ukraine, Kyrgyzstan, Georgia, Belarus, and Poland. The leaders of the group, Nela and Daniel Brzezińscy, say that Tylko nie bajka is a story of a solitary journey in which only the place of departure is known and after such a journey, everything is possible, including a good and happy life.

Brave Festival 2012 Brave Kids 43

IZRAEL / ISRAEL

Ein-dor folk dance group

Historia pewnej palestyńskiej wioski Story of One Palestinian Village

W Nazarecie dużą popularnością cieszy się arabski taniec debka. Protoplastom tej sztuki nie wolno było tańczyć publicznie, dlatego też musieli stworzyć aktywność angażującą mniejsze przestrzenie, najczęściej domowe pielesze. Debka charakteryzuje się schematem powielanych małych, drobnych kroczków. Dziecięca grupa z Nazaretu dzięki tańcom pielęgnuje tradycje palestyńskie, odwołując się niejako do swojej smutnej historii – Ein-dor to nazwa wysiedlonej wsi, położonej nieopodal Nazaretu. Dzieci borykają się z problemami własnego pochodzenia, poprzez taniec natomiast mają możliwość aktywnej pracy nad swoją tożsamością kulturową. Liderem grupy jest Eman Basiony.

Arab dance dabke is very popular in Nazareth. The originators of this art were not allowed to dance in public, therefore they had to create an activity involving less space, usually a room in a house. Dabke is a sequence of repeated, small steps. The children’s group from Nazareth uses the dance to honor their Palestinian traditions. Ein-dor is the name of a displaced village located near Nazareth. This referance of their complex history articulates how the children face problems related to their origin. Through dance they actively work on rediscovering their cultural identity. The leader of the group is Eman Basiony.

KIRGISTAN / KYRGYZSTAN

KELECIOK

Sztuka przywraca dziecięcą godność Art Restoring Children’s Dignity

W Kirgistanie połowa dzieci żyje w ubóstwie, a jedno na osiem w ubóstwie absolutnym. Wiele z nich przebywa w ośrodkach pomocy i wsparcia. 88% dzieci jest w nich z powodu biedy, a nie sieroctwa. Często po opuszczeniu instytucji dzieci trafiają na ulicę, dlatego też Centrum Wsparcia Dzieci i Rodziny Keleciok stara się ponownie umożliwić najmłodszym włączenie w strukturę rodziny. Poprzez teatralno-taneczne zajęcia budzi w nich poczucie własnej wyjątkowości i podwyższenia statusu społecznego, stymulując do odważnego działania na rzecz swego losu. Liderem grupy jest Lera Pototskaia.

44 Brave Festival 2012 Brave Kids

In Kyrgyzstan 50% of children live in poverty and one in eight in extreme poverty. Many live in aid and support centres. 88% of children are there due to poverty, not orphanhood. After leaving the institution children often end up on the streets. That is why the Centre for Children and Family Support Kelechek attempts to help the youngest join family structures again.

Theatrical and dancing classes make them feel exceptional, increase their sense of higher social status, and stimulate them to take brave actions to improve their lives. The leader of the group is Lera Pototskaia.

GRUZJA / GEORGIA

PESVEBI Nieoszlifowane talenty roztańczonej Meschetii

Uncut Talents of Dancing Meskheti Turcy meschetyjscy do 1944 roku mieszkali na terenie historycznej krainy gruzińskiej – Meschetii. W ciągu dwóch dni z rozkazu Stalina cała społeczność została deportowana do Azji Środkowej. W 2008 roku parlament gruziński przyjął projekt repatriacji. Do tej pory wróciło 2000 dorosłych i dzieci, z których większość przyjeżdżając, nie znała języka gruzińskiego. Dodatkowo, nie wyznają oni chrzescijaństwa, tak jak większosc Gruzinów, czują się jednak Gruzinami - muzułmańskimi. Projekt Stowarzyszenia Tolerant w Achalciche i wiosce Ianeti prowadzi cykl inicjatyw mających na celu zintegrowanie różnych grup etnicznych. Pesvebi to tradycyjna gruzińska grupa taneczna, obdarzona również wokalnymi nieoszlifowanymi diamentami. Liderem grupy jest Nino Begishvili.

Until 1944 Meskhetian Turks inhabited the historical Georgian region Meskhetia. On Stalin’s order, within two days the whole community was deported to Central Asia. In 2008 the Georgian Parliament approved a repatriation plan. The number of those who have already come back amounts to 2000 adults and children, of whom most do not speak Georgian. There have been ethnic clashes between Meskhetian Turks (Georgian Muslims) and the Georgians who practice Christianity. The Tolerant Association in Achalciche and Ianeti village runs a cycle of initiatives aiming at integrating minorities in Georgia. Pasebi is a traditional Georgian dance group that have discovered vocal talents among its members. The leader of the group is Nino Begishvili.

POLSKA / poland

Terne Romani Bacht

Małe Romskie Szczęście Romani Little Happiness

Zespół wokalno-taneczny złożony z dzieci polskich i romskich pochodzących z dziewięciu wrocławskich szkół. Zajęcia prowadzone są pod patronem Wydziału Edukacji i Fundacji Integracji Społecznej „Prom”. Symboliczna nazwa tej fundacji podkreśla ich misję: „łączyć to, co odległe; przybliżać to, co nieznane; jednoczyć to, co odrzucone”. Wspólne artystyczne zaangażowanie dzieci romskich i polskich prowadzi do zniwelowania różnic społecznych, poprawy poziomu edukacji, propagowania kultury romskiej i przede wszystkim wewnętrznej integracji środowisk lokalnych. Zespół prowadzony jest przez instruktorów romskich, a założycielkami są nauczycielki wspomagające edukację uczniów romskich we Wrocławiu. Liderem grupy jest Bożena Paczkowska.

fot. Karol Jarek It is a singing and dancing group formed of Polish and Romani children from nine Wrocław schools. The classes are held under the auspices of Education Department and Foundation of Social Integration “Prom”. The symbolic name of the foundation (prom is a Polish word for ferry) emphasizes its mission: “to connect the distant; to bring closer the unknown; to unify the rejected.” Bringing Romani and Polish children together through art leads to reduction in social inequalities, improvement of education level, promotion of Romani culture, and above all to internal integration into local communities. The group is led by Romani instructors, and its founders are teachers supporting education of Romani students in Wrocław. The leader of the group is Bożena Paczkowska.

Brave Festival 2012 Brave Kids 45

nepal / nepal

Rokpa Children

Radosne oblicze Katmandu Joyful Face of Kathmandu

Goszczące na tegorocznym Brave Festival ROKPA Children – dzieci z ulic Kathmandu zostały uratowane właśnie przez Leę Wyler. W poruszającym przedstawieniu łączącym elementy muzyki i tańca opowiadają historię małej dziewczynki z Nepalu, która traci rodziców w trzęsieniu ziemi i samotnie wędruje do Kathmandu, gdzie ostatecznie jej nieszczęśliwy los się odwraca.

Spektakl ten jest w istocie okazją dla dzieci ROKPY by opowiedzieć własną, autentyczną historię – osierocenia, tułaczki po ulicach, głodu, chłodu i samotności, a także historię tego jak w domu, który stworzyła im Lea Wyler i ROKPA zyskały schronienie, ciepło, opiekę i perspektywy edukacji i rozwoju.

ROKPA Children, guests at this year’s Brave Festival, are from the streets of Kathmandu and were given a helping hand by Lea Wyler. In a touching show combining music and dance they tell a story of a young girl from Nepal who loses her parents in an earthquake, walks to Kathmandu by herself, and finds a better life. The performance is in fact a chance for ROKPA Children to tell their own authentic narrative. It is a story of orphanhood, hunger, cold and loneliness. But it is also a story of how they found shelter, warmth, care, and prospects for education and development in the home which Lea Wyler and ROKPA created for them.

bułgaria / BULGARIA

Open Space

Otwarcie na lepszy swiat Open for Better World

Jest to barwne towarzystwo ciekawych osobowości i utalentowanych młodych ludzi. Każde z dzieci przedstawia inny rodzaj artystycznej umiejętności.

Maria gra na gitarze, Stanislava pracuje w dziedzinie sztuki użytkowej, Spas zadziwia swoim graffiti, Radina tańcem, Dessislava grą na pianinie i pantomimą, a Ania oprócz pisania cudownych dziecięcych opowiadań jest tancerką breakdance i iluzjonistką. Dzieci te łączy nie tylko zabawa i przyjaźń, ale także chęć działania na rzecz lepszego świata o ludzkim obliczu. Open Space jest fundacją założoną w celu wspierania i promowania dialogu kulturowego i kreowania różnych form sztuki i komunikacji. Liderem grupy jest Pepa Peneva Veleva.

46 Brave Festival 2012 Brave Kids

Open Space is a colourful group of interesting personalities and talented young people. Here each child shows different artistic skills: Maria plays the guitar, Stanislava is an expert in utilitarian art, Spas wows with his graffiti, Radina with dance, Dessislava with playing the piano and pantomime, and Ania not only writes beautiful children stories but is also a breakdancer and illusionist. These children were brought together by fun and friendship, and by their will to act for a better world with a human face. Open Space is a foundation established for the purpose of supporting and promoting cultural dialogue as well as creating various forms of art and communication.

The leader of the group is Pepa Peneva Veleva.

CHINY / CHINA

Hong Kong Youth Drama

Szelest opowieści ojców

Whisper of the Fathers’ Story

Z pokolenia na pokolenie ustnie przekazywana jest opowieść o tradycji, kulturze, przyzwyczajeniach, nakazach i zakazach. To nie tylko sposób wychowania – słuchać opowieści swoich dziadów – ale też metoda utrzymania własnej tożsamości. Przez 156 lat Hong Kong był kolonią brytyjską. Miasto rozwijało się na wzór europejskich metropolii, zatracając swoją orientalną wyjątkowość.

Dziś nie potrafi przypomnieć sobie historii swoich ojców. Dzieci z Hong Kong Youth Drama Ambassador Scheme starają się poprzez teatr odkryć energię i historię miasta z czasów przedkolonialnych. Dzieci improwizują zapożyczając opowieści z tradycyjnej magicznej chińskiej Księgi Gór i Mórz, w ten sposób przekonują się kim są, jaka jest ich faktyczna kultura i skąd tak naprawdę pochodzą. Liderem grupy jest Sim Fong Zoe Lai.

The story of tradition, habits, orders and bans is passed from generation to generation. Passing on the stories of one’s ancestors is not only a way of bringing up a family but also a method of maintaining one’s own cultural identity. Hong Kong was a British colony for 156 years. The city grew modelled on European metropolises, hence losing its oriental uniqueness.

Today it cannot recall the stories of its elders. Through art, the children from the Hong Kong Youth Drama Ambassador Scheme try to discover the energy and history of the city as it was in pre-colonial times. The children improvise, borrowing stories from the traditional and magical Chinese tales ‚Collection of the Mountains and Seas’. By rediscovering these stories the children learn who they are, what their true culture is and where they really come from. The leader of the group is Sim Fong Zoe Lai.

RUMUNIA / ROMANIA

Tismana Village

Splot rąk w tańcu serc

Splice of Arms in a Dance of Hearts

Chorea oznacza pieśń taneczną – kompatybilne połączenie tańca, muzyki i pieśni poetyckiej. Od tego starogreckiego słowa pochodzi rumuńska nazwa Hora. Jest to popularny taniec prowadzony w dużym, zamkniętym, obracającym się kręgu. Przy akompaniamencie muzyki, tancerze trzymając się za ręce, wykonują sekwencję trzech kroków do przodu i jednego do tyłu. W rumuńskiej wiosce Tismanie rytuał tańca przekazywany jest z pokolenia na pokolenie. Tamtejsi mieszkańcy otoczeni naturalną granicą gór, rzek i lasów w zaciszu swojej okolicy pielęgnują tradycje swoich dziadów. Wrocławscy widzowie będą mieli wyjątkową możliwość zobaczenia popisów grupy młodych tancerzy – reprezentantów unikalnego rumuńskiego stylu. Liderem grupy jest Jerca Constantin.

Chorea means a dancing song – a perfect union of dance, music and poetic song. Romanian name Hora comes from this ancient Greek word. This is a popular dance performed in a big, close, spinning circle. To the accompaniment of music, dancers hold hands and follow a sequence of three steps forward and one step back. In the Romanian village of Tismana the dance ritual is handed down from generation to generation. Its inhabitants- surrounded by natural border of mountains, rivers and lakes – cherish the traditions of their forefathers. Wrocław viewers will have the exceptional opportunity to see a performance by a group of young dancers who represent the unique Romanian style. The leader of the group is Jerca Constantin.

Brave Festival 2012 Brave Kids 47

ZIMBABWE / ZIMBABWE

Chiedza Children Centre Spontaniczna radość odnaleziona w tańcu Spontaneous Joy Rediscovered in Dance

W Zimbabwe ponad 1.6 miliona dzieci dotkniętych jest konsekwencjami epidemii HIV/AIDS. ROKPA Zimbabwe pomaga przezwyciężać trudności, wspierając istniejące projekty, głównie oddolne: szkoły dla niepełnosprawnych dzieci, małe domowe manufaktury czy sierocińce. Prowadzi również własną działalność – terapię wspomagającą kobiety chore na AIDS, edukację rehabilitantów niepełnosprawnych dzieci, szkoli do pielęgnacji przydomowych ogrodów, sponsoruje sadzonki warzyw. Jedną z wspieranych organizacji jest Chiedza Child Care Centre, gdzie dzieci spędzają aktywnie swój wolny czas, mogą zjeść ciepły posiłek, posiąść wiedzę i umiejętności, które sprawią, że w dorosłym życiu będą „samowystarczalne”. Organizacja stworzyła artystyczną grupę, która integruje, pozwala odreagować ból i stres życia codziennego, jest zabawą i czasem relaksu. Liderką grupy jest Olina Mashinge.

POLSKA / POLAND

In Zimbabwe more than 1.6 million children suffer from the consequences of HIV/AIDS epidemics. ROKPA Zimbabwe offers help in overcoming difficulties by supporting on-going projects such as schools for disabled children, orphanages, and various small home businesses. It also conducts its own operations including therapy for women with AIDS, education for therapists of disabled children, courses in gardening, sponsorship of vegetable seedlings.

One of the supported organizations is Chiedza Child Care Centre, where children may spend their free time in an stimulating environment, eat a hot meal, gain knowledge and learn skills which will make them “self-dependent” in adult life. The organization formed an artistic group which helps to relieve the pain and stress of everyday life and which offers an outlet for fun and relaxation. The leader of the group is Olina Mashinge.

Dzieci rodzin goszczących

/ Children from Host Families Energia wrocławskich domów Energy of Wroclaw Houses

Wolontariusze na okres trzynastu dni udostępniają swoje domy wszystkim wspomnianym uczestnikom – otaczają ich opieką i gościnnością. Wielu spośród nich ma swoje dzieci i wie, że kontakt z tak różnorodną mieszanką kultur stanowi nieprzecenioną lekcję tolerancji i konfrontację przyzwyczajeń z rzeczywistością. Dzieci rodzin goszczących uczestniczą w całym cyklu warsztatowym, występują podczas finałowego koncertu Brave Festival i w głównej siedzibie UNESCO w Paryżu. Liderką grupy będzie Agnieszka Bresler.

48 Brave Festival 2012 Brave Kids

For the period of 13 days volunteers open their homes to the participants of Brave Kids surrounding them with care and hospitality. Many of these volunteers have their own children and know that contact diverse cultures is both a valuable lesson in tolerance and reality check with preconceptions.

The children of hosting families participate in the whole workshop cycle; they perform during the Brave Festival final concert and in UNESCO headquarters in Paris. The leader of the group will be Agnieszka Bresler.

BRAVE KIDS Brave Kids to edukacyjny projekt skierowany do artystycznych grup dziecięcych, który po raz trzeci organizowany jest w ramach Brave Festival. Przez trzy tygodnie reprezentanci różnych kultur i krajów biorą udział w warsztatach opartych na koncepcie: „Dzieci uczą dzieci”.

Efektem ich pracy jest wspólny pokaz przed szeroką publicznością – w tym roku na jednej scenie pojawi się ponad setka dzieci. Zaprezentują barwny kolaż różnych form artystycznych i tradycji oraz niepowtarzalną dawkę dziecięcej radości i spontaniczności.

Brave Kids is an educational project directed at artistic children groups, for the third time run as part of Brave Festival. For three weeks, representatives of various cultures and countries participate in workshops based on the idea: “Kids Teach Kids”. Their work has its finale during a joint performance before a large audience - this year more than 100 children will take the stage. They will present a colourful collage of artistic forms and traditions mixed with unique dose of children’s joy and spontaneity.

Third edition of Brave Kids will welcome crews of six representatives of different children groups from all over the world. Together, they represent eighteen nations, e.g.: Arabs, Nepalis, Romanis, Kyrgyzes, Ugandans or Norwegians. Their invitation was preceded by several months of research and organizers’ visits to Israel, Zimbabwe, Romania or Georgia. Some groups, e.g. from Bulgaria or China, contacted us themselves, and some were our guests last year. The idea to invite groups to Brave Kids for a second time turns out to be clever. For MiniMerci from Brno in the Czech Republic, second participation in the project became an important part of all-year pedagogical work and motivation for children to develop artistically and personally.

Na trzecią edycję Brave Kids zaproszono do projektu po sześciu przedstawicieli dziecięcych grup z całego świata. W sumie reprezentują osiemnaście różnych narodów, m.in.: Arabów, Nepalczyków, Romów, Kirgizów, Ugandyjczyków czy Norwegów. Ich wybór poprzedzony był kilkumiesięcznymi poszukiwaniami, wyprawami organizatorów do Izraela, Zimbabwe, Rumunii czy Gruzji. Niektóre grupy, np. Bułgarzy czy Chińczycy, zgłosiły się sami, a część to zeszłoroczni uczestnicy projektu. Okazuje się, że zasada dwukrotnego zapraszania zespołów na Brave Kids ma sens. Dla MiniMerci z czeskiego Brna ponowny udział w projekcie stał się ważną częścią w całorocznej pracy pedagogicznej i motywacją dla dzieci do rozwoju artystycznego i osobistego.

Partnerzy Brave Kids to zarówno grupy oddolne, inicjatywy założone na ulicy czy podwórku przez same dzieci, jak i organizacje, które poprzez edukację artystyczną starają się podnieść jakość życia młodszego pokolenia. W ten sposób Brave Kids jest platformą spotkania nie tylko kilkulatków i kilkunastolatków, ale też dorosłych, którzy stawiają najmłodszych zawsze w centrum swojej działalności i pozwalają im mówić własnym głosem..

Brave Kids partners are both rank-and-file initiatives, groups formed in the streets or in the playground by children, and organizations which strive to enhance the quality of life of the young generation through artistic education.

Hence, Brave Kids is a meeting platform not only for small children and teenagers but also for adults who always put the youngest in the centre of their activity and who give them voice.

Workshops Artistic classes during Brave Kids, called “Kids Teach Kids”, are conducted by pedagogues whose main task is to create a common ground for young artists to talk, work and play as well as share skills and talents. This way, workshop participants play a double role – they learn from each other and teach each other; e.g. young Israelis will share their skill in playing the ukulele – a small four-string guitar – and in turn they will try to walk on stilts – a specialty of street artists from Norway. Thanks to Brave Kids, children from distant corners of the world can meet their peers and communicate in the most universal of languages - the language of art.

Brave Festival 2012 Brave Kids 49

Warsztaty Zajęcia artystyczne w ramach Brave Kids, określane hasłem „Dzieci uczą Dzieci”, prowadzone są przez pedagogów, których głównym zadaniem jest stworzenie młodym twórcom wspólnej płaszczyzny dialogu, pracy i zabawy oraz wymiany umiejętności i talentów. Uczestnicy warsztatów występują zatem w podwójnej roli – uczą się od innych i sami udzielają lekcji; np. młodzi Izraelczycy będą dzielić się swoją umiejętnością gry na ukulele – niewielkiej czterostrunowej gitarze – a w zamian spróbują chodzenia na szczudłach, co jest domeną artystek ulicznych z Norwegii. Dzięki Brave Kids dzieci z odległych zakątków świata mogą poznać rówieśników i porozumieć się w najbardziej uniwersalnym z alfabetów – języku sztuki.

Często zdarza się, że grupy nie zdają sobie sprawy z posiadanych talentów.

Rok temu romscy Czesi swoją umiejętność tańca i śpiewu traktowali jak coś zupełnie pospolitego; dopiero w kontaktach z innymi uświadomili sobie, że posiadają niesamowite poczucie rytmu i dar, który mogą przekazać innym.

Ważne jest również, że ucząc się uczyć innych, dzieci mogą stać się liderami we własnym otoczeniu. Po powrocie do swoich krajów będą przekazywać dalej nabyte umiejętności i równocześnie uczestniczyć w tworzeniu globalnej sieci młodych artystów.

By proces wymiany umiejętności mógł sprzyjać budowaniu przyjaźni między dziećmi, tegoroczna, ponad stuosobowa ekipa Brave Kids przez pierwsze dwa tygodnie spotka się w trzech podgrupach. Warsztaty odbędą się we Wrocławiu przy Centrum Integracji Europejskiej na Brochowie – w namiocie cyrkowym postawionym specjalnie na tę okoliczność – oraz w Klubie Formaty na Muchoborze Wielkim i w Szczecińskim Inkubatorze Kultury na Śródmieściu. W tym roku warsztaty poprowadzi sześciu doświadczonych polskich artystów: Ewa Zielińska, Jacek Timingeriu, Jolanta Sikorska, Mateusz „Mefo” Godlewski, Ewa Woźniak i Marta Kuczyńska. Ich działania wspierać będzie grupa wolontariuszy, którzy pomogą w okiełznaniu trzydziestu dzieciaków na sali w czasie warsztatów, na stołówce podczas posiłków czy przy próbach generalnych przed spektaklami.

The groups are often unaware of talents they possess. Last year, young Romani Czechs treated their ability to dance and sing as something very common; it wasn’t until they met other children that they realized that they have an extraordinary sense of rhythm and a gift they can share with others.

What is also important is that through learning to teach others children may become leaders in their environment. When they come back home, they will pass on the skills they acquired and thus participate in creating a global network of young artists.

We want the process of skill sharing to promote building friendships between children; this is why this year’s Brave Kids crew, numbering more than 100 people, for the first two weeks will be meeting in three sub-groups.

Workshops will take place in Wrocław by the European Integration Centre in Brochów district - in a circus tent erected especially for this occasion, in Klub Formaty in Muchobór Wielki district, as well as in Culture Incubator in Szczecin’s Śródmieście district. This year, the workshops will be conducted by six experienced Polish artists: Ewa Zielińska, Jacek Timingeriu, Jolanta Sikorska, Mateusz “Mefo” Godlewski, Ewa Woźniak and Marta Kuczyńska.

They will be supported by a group of volunteers who will lend their helping hand in controlling thirty kids during the workshops, in the canteen during meals or at general rehearsals before performances.

An important part of the first week is a performance of each group in welfare centres before persons who have limited access to culture. Young artists from the Brochów group will appear before seniors from the Social Care Centre at ul. Kaletnicza, and kids from the Muchobór group – before disabled children in Care and Treatment Centre in Jaszkotle near Wrocław. They will be accompanied by circus artists from the Finnish branch of international organization Clowns Without Borders who will run workshops for everyone after their individual performance.

Local hospitality

Ważną częścią pierwszego tygodnia jest występ każdej z grup w ośrodkach pomocy przed osobami, które mają ograniczony dostęp do kultury. Młodzi artyści z grupy brochowskiej zaprezentują się przed seniorami z Domu Opieki Społecznej przy ul. Kaletniczej, a z muchoborskiej przed niepełnosprawnymi dziećmi w Jaszkotlu pod Wrocławiem w Zakładzie Opiekuńczo-Leczniczym.

Towarzyszyć im będą artyści-cyrkowcy z fińskiego oddziału międzynarodowej organizacji Clowns Without Boarders, którzy po swoim indywidualnym występie poprowadzą dla wszystkich warsztaty.

50 Brave Festival 2012 Brave Kids

At this stage of the project all participants, children and their guardiansleaders live with local families, so called “Brave Kids Families”. Hosting is preceded by preparations during which host families attend workshops on challenging “global” stereotypes, on cultural dimensions, culture shock and elements of cross-cultural communication. In this edition, the workshops were prepared by Anna Kudarewska, an experienced specialist in development assistance who worked for many international development organizations, e.g. in Angola and Niger (Handicap International, UNDP), and Patrycja Rozbicka, a doctoral student at the University of Wrocław. The task of the instructors is also to enable host families share experiences since several persons have traditionally reserved time for taking in young artists in June and July.

This year in Wrocław and Szczecin Brave Kids participants live with sixty Polish hosts who not only devote their time to them and provide them with shelter but also offer: breakfast, dinner and transport to classes to children, and an open fridge to leaders. In exchange, for hosts this 13-day stay of young artists is a lesson in generosity and patience, a practical lesson in dialogue filled with tolerance, as well as an opportunity to confront their habits and attitudes with representatives of the “other” world.

Lokalna gościnność Na tym etapie projektu wszyscy uczestnicy, zarówno dzieci, jak i ich opiekunowie-liderzy, mieszkają u lokalnych rodzin – tzw. „Rodzin Brave Kids”.

Goszczenie poprzedzone jest przygotowaniem, w ramach którego prowadzone są warsztaty dotyczące przełamania stereotypów „globalnych”, wymiarów kultury, szoku kulturowego oraz elementów komunikacji międzykulturowej.

Przy okazji tej edycji przygotowały je Anna Kudarewska – wieloletni praktyk pomocy rozwojowej, pracowała dla wielu międzynarodowych organizacji rozwojowych, m.in w Angolii i Nigrze (Handicap International, UNDP) – i Patrycja Rozbicka, doktorantka na Uniwersytecie Wrocławskim. Zadaniem prowadzących jest także umożliwienie rodzinom goszczącym wymiany doświadczeń, gdyż kilka osób od lat tradycyjnie już przełom czerwca i lipca rezerwuje na przyjęcie młodych artystów.

W tym roku we Wrocławiu i Szczecinie uczestnicy Brave Kids mieszkają u sześćdziesięciu polskich gospodarzy, którzy poświęcają im nie tylko swój czas i zapewniają dach nad głową, ale dodatkowo oferują: dzieciom – śniadania i kolacje oraz dowóz na zajęcia, a liderom – otwartą lodówkę. W zamian trzynastodniowy pobyt młodych artystów stanowi dla gospodarzy lekcję szczodrości, cierpliwości i praktycznej nauki dialogu pełnego tolerancji, możliwości realnego zetknięcia i skonfrontowania swoich przyzwyczajeń i postaw w obcowaniu z żywym przedstawicielem „innego” świata.

Meetings of leaders When children share their skills and experiences under the eye of Polish pedagogues, their guardians do the same. In the cycle of meetings for leaders they share their knowledge on various forms of supporting children through art they gained during many years of their work. In a narrow circle, they talk about their work, challenges, problems and joys. Furthermore, they will show their method in practice during study visits in Polish institutions (e.g. in the day shelter in ul. Worcela in Wrocław or in Caritas Centre in Małkowice).

There, they will run their own, previously prepared workshops for local children.

Joining process The second workshop stage, so-called “joining process”, will take place in the Lower Silesian town of Krośnice, located in the picturesque Barycz Valley, where a modern Education, Tourist and Sports Centre has operated for several years. From 3 to 8 July 2012, 130 Brave Kids participants (children and their leaders) will spend five days in one workshop room, joining the performances they prepared at the previous stage. They will create a final performance, choreography and music; they will participate in art workshops; they will design and make costumes which will express their aesthetic taste and their cultural identity. The final performance will be first given in Krośnice as a general rehearsal, then in Wrocław during the final concert of Brave Festival “Women Initiating”, and finally in UNESCO headquarters in Paris.

Spotkania liderów W czasie gdy dzieci wymieniają się swoimi umiejętnościami i doświadczeniami pod okiem polskich pedagogów, to samo robią ich opiekunowie.

W cyklu spotkań dla liderów prezentują swoją wiedzę na temat różnych form wsparcia dzieci poprzez sztukę, którą wynieśli z wieloletniej praktyki.

W kameralnym gronie opiekunowie szczegółowo opowiadają o swojej pracy, wyzwaniach, problemach i radościach z nią związanych. Ponadto własną metodę wspólnie zaprezentują w praktyce podczas wizyt studyjnych w polskich placówkach (np. w świetlicy środowiskowej przy ul. Worcela we Wrocławiu lub w Ośrodku Caritas w Małkowicach). Tam poprowadzą swój własny, wcześniej przygotowany warsztat dla lokalnych dzieci.

Proces łączenia Drugi etap warsztatowy, tzw. „proces łączenia”, obędzie się w dolnośląskim miasteczku Krośnice, położonym w malowniczej Dolinie Baryczy, gdzie od kilku lat funkcjonuje nowoczesne Centrum Edukacyjno-Turystyczno-Sportowe. Od 3. do 8. lipca 2012 roku stu trzydziestu przedstawicieli Brave Kids (dzieci i ich liderzy) będzie przez pięć dni spotykać się na jednej sali warsztatowej, by połączyć wcześniej wypracowane pokazy. Wykreują finalny spek-

The children’s stay in Krośnice is also an opportunity to contact local community. Everyday observance of Brave Kids crew’s activities will play a significant role for local inhabitants; it will allow young people to develop their language skills and generate motivation to learn languages; moreover, it will show national diversity to those who know other countries mainly from TV and help them understand changes occurring in the modern world. But above all, the contact with representatives of world cultures will be a great lesson in tolerance which – according to Brave Kids partners from the ETSC – is scarce in such small towns as Krośnice. This year’s project will end with a farewell picnic. The inhabitants of Barycz Valley and all friends and supporters of this unique project are invited.

History In 2005, Grzegorz Bral, Artistic Director of Brave Festival, was invited to prepare a children performance with kids from Nepal on the occasion of 25th anniversary of the founding of ROKPA International. As a result, a dance story of the life of orphans in the streets of Kathmandu was created, and it became inspiration for finding other organizations helping children around the world. And it appeared there are many. Then the idea to organize Brave Kids was born.

The pilot edition took place in 2009. Children from Uganda, Nepal and Wrocław day shelters were invited to participate in two-week artistic workshops. Mentored by Grzegorz Bral, Abraham Tekya and Lea Wyler,

Brave Festival 2012 Brave Kids 51

takl, stworzą choreografię i oprawę muzyczną, uczestniczyć będą w warsztatach plastycznych, zaprojektują i wykonają kostiumy, w których zawrą nie tylko estetyczne upodobania, ale również swoją kulturową przynależność.

Wieńczące przedstawienie zaprezentowane będzie najpierw w Krośnicach jako próba generalna, we Wrocławiu podczas finałowego koncertu Brave Festival „Wtajemniczenie kobiet” i w głównej siedzibie UNESCO w Paryżu.

Pobyt dzieci w Krośnicach to także czas na kontakt ze społecznością lokalną. Codzienne przyglądanie się pracy ekipy Brave Kids odegra znaczącą rolę dla miejscowej ludności, młodym ludziom pozwoli rozwinąć kompetencje językowe oraz zdobyć motywację do ich nauki; wszystkim natomiast, którzy inne kraje znają głównie z telewizji pokaże różnorodność narodową i pomoże zrozumieć zmiany zachodzące w dzisiejszym świecie. Przede wszystkim kontakt z przedstawicielami kultur świata stanie się doskonałą lekcją tolerancji, której – według partnerów Brave Kids z CETS – w tak niewielkich miejscowościach jak Krośnice brakuje. Zwieńczeniem całego tegorocznego projektu będzie pożegnalny piknik. Zaproszeni są na niego mieszkańcy Doliny Baryczy oraz wszyscy przyjaciele i zwolennicy tego wyjątkowego przedsięwzięcia.

Historia W 2005 roku Grzegorz Bral – dyrektor artystyczny Brave Festival – został zaproszony do stworzenia spektaklu dziecięcego z dziećmi z Nepalu przy okazji dwudziestopięciolecia istnienia organizacji ROKPA International. Tak powstała taneczna opowieść o życiu sierot na ulicach Katmandu, która stała się inspiracją do poszukiwania innych organizacji oddolnie zajmujących się pomocą dzieciom na całym świecie. Okazało się, że jest ich wiele. Wtedy zrodził się pomysł na organizację Brave Kids.

W 2009 roku powstał pilotażowa edycja. Dzieci z Ugandy, Nepalu i wrocławskiej świetlicy środowiskowej zostały zaproszone do wzięcia udziału w dwutygodniowych warsztatach artystycznych. Pod okiem Grzegorza Brala, Abrahama Tekya i Lei Wyler rozwinęły swoje talenty i zdobyły umiejętności, którymi mogą się dzielić w rodzimych społeczeństwach. W 2010 i 2011 roku program edukacyjny dalej się rozwijał, zapraszano coraz więcej gości z rozmaitych części świata i ze zróżnicowanych środowisk. W sumie w trzech pierwszych odsłonach udział wzięło sto dwadzieścioro dzieci i dwudziestu polskich i zagranicznych pedagogów, których ugościło pięćdziesiąt lokalnych rodzin.

Prezentacje Brave Kids odbywały się we wrocławskim Teatrze Lalek, w Regionalnym Centrum Turystyki przy Hali Stulecia i w Centrum Kultury Agora.

Obejrzało je ponad dwa tysiące osób.

Wrocławianie, a zwłaszcza widzowie Brave Festival, mają szansę na kontakt z przedstawicielami różnych kultur. Brave Kids zamierza jednak nie tylko angażować duże metropolie, ale działać bardziej lokalnie, włączać do akcji małe miasteczka, gminy, pojedyncze dzielnice miast. Wierzymy, że każdy powinien mieć możliwość praktycznej nauki dialogu i radości z goszczenia w swoim otoczeniu dzieci i dorosłych, którzy wyrośli w innej kulturze. W tym roku, dzięki zapałowi osób ze Szczecina i Krośnic, udało się wyjść poza Wrocław. Liczymy, że z roku na rok Brave Kids będzie się rozrastał, a w niedalekiej przyszłości stworzymy światową olimpiadę dzieci, która nie będzie mieć wymiaru sportowego, lecz artystyczny!

Zapraszamy do współpracy!

52 Brave Festival 2012 Brave Kids

they developed their talents and acquired skills they can share in their communities. In 2010 and 2011 the educational project was steadily expanding, and more guests from various parts of the world and different environments were invited. In the first three editions a total of 120 children and 20 Polish and foreign pedagogues participated, and they were received by 50 local families. Brave Kids performances were given in Wrocław Puppet Theatre, Regional Centre for Business Tourism by the Centennial Hall and Agora Cultural Centre. More than 2,000 people watched them.

Wrocław inhabitants, Brave Festival guests in particular, have a chance to contact representatives of various cultures. However, Brave Kids intends to engage not only large cities but operate more on a local level, and to invite small towns, communes, and individual districts to the project. We believe that everyone should have an opportunity to take a practical lesson in dialogue and joy in being around children and adults who grew up in a different culture. This year, thanks to enthusiasm of people from Szczecin and Krośnice, we managed to spread the idea beyond Wrocław. We hope that with each year Brave Kids project will be growing, and in the near future we will organize world children’s Olympics, but not in sports but in arts.

We invite you to join us!

brave volunteers Miniony rok obfitował w wydarzenia związane z ideą wolontariatu, a to dzięki obchodom Europejskiego Roku Wolontariatu 2011, w które włączył się także Brave Festival. We współpracy z Komisją Europejską – Przedstawicielstwo w Polsce, zrealizowaliśmy projekt Brave Volunteer, obejmujący szeroki program działań skierowanych na rozwój wolontariatu. Ochotnicy zostali przeszkoleni w cyklu 20 warsztatów i kursów, a panel dyskusyjny z udziałem przedstawicieli lokalnych i światowych organizacji posłużył wzajemnej wymianie doświadczeń.

Działania uczestników akcji nie skończyły się jednak wraz z przedsięwzięciem. Od października kilkanaścioro z nich zaangażowało się w realizację niezależnych projektów. Jednym z nich był koncert charytatywny „Dzieciom Tybetu”, na scenie którego wystąpiły wrocławskie zespoły. Całkowity dochód został przekazany – podobnie jak w przypadku Brave Festival – na rzecz ROKPA International, a konkretnie na realizowany przez tę organizację projekt edukacyjny w tybetańskiej części Chin.

Inni wolontariusze skupili się na programach lokalnych i wraz z polskim oddziałem ROKPY zorganizowali darmową zimową jadłodajnię dla potrzebujących, w której od stycznia do marca wydawaliśmy gorące posiłki sfinansowane dzięki wsparciu darczyńców.

Każde z działań wolontariuszy to nie tylko efekt mierzony w ilości zebranych funduszy czy liczbie nakarmionych osób, ale także ich doświadczenie – zarówno to praktyczne, dotyczące kwestii organizacyjnych, jak i osobiste spotkania z ludźmi: z bezdomnym, z muzykiem, z nowym kolegą. Każda z tych okazji jest ważna także dlatego, że nie jest przypadkowa, lecz osadzona w konkretnym kontekście; ma miejsce w gronie ludzi mających szczególny cel, wykraczający poza ich prywatną przestrzeń.

Podobną sytuacją, korzystną dla ludzi o wspólnych zainteresowaniach, są szkolenia, które także w bieżącym roku oferujemy naszym ochotnikom w ramach przygotowania do udziału w wolontariacie festiwalowym.1 Ubiegłoroczne doświadczenie nauczyło nas, że takie kursy nie tylko podnoszą ich kwalifikacje, ale także pozwalają na integrację w kontekście zespołowej pracy przy festiwalu oraz w niezależnych projektach.

Najbardziej jednak zależy nam na tym, by uczestnicy Brave Volunteer okazywali postawę życzliwej, aktywnej otwartości – nie tylko podczas trwania akcji, ale przede wszystkim na co dzień.

EWA TIMINGERIU The last year was full of events related to the idea of voluntary work because of the European Year of Volunteering 2011, in which Brave Festival was involved. In co-operation with the European Commission Representation in Poland, we carried out the Brave Volunteer project, which covered a wide programme of actions directed at the development of voluntary work. As part of it the volunteers were trained in a cycle of 20 workshops and courses, and a discussion panel with participation from local and worldwide organisations contributed to mutual exchange of experiences.

Activity of participants did not end with the completion of the programme.

Since October, over a dozen of them have continued their charity through independent projects. One of the projects was a benefit concert “For the Children of Tibet”, in which Wrocław bands played. The total income from the concert was passed on – as in the case of Brave Festival – to ROKPA International, specifically to the education project carried out in the Tibetan part of China.

Other volunteers focused on local programmes and together with the Polish branch of ROKPA they organised a free of charge wintertime eating place, where we served hot meals between January and March, which were financed from the funds given by our donors.

The impact of these volunteers is not simply measured by the amount of funds gathered or the number of people fed, but also their personal experience. The practical experience related to organisational training provides the volunteers with skills they can use in the future. But the most profound experiences come through meeting people: a homeless person, a musician, a new friend. Each of these exchanges is important because of the fact that it is not accidental, but grafted in a specific context; it takes place in a group of people who are joined by a common goal, which goes beyond their private space.

This year we also offer trainings to our volunteers as part of preparation to the participation in the festival voluntary work.1 Last year’s experience taught us that courses increase their qualifications, but they also allow for integration in the context of team work at the festival and at independent projects.

Most important is for the Brave Volunteer participants to present an attitude of kind and active openness, not only at the time of the action, but in everyday life.

1)Projekt realizowany przy wsparciu z budżetu Województwa Dolnośląskiego.

1) Project realized with the support of Marshal Office of the Lower Silesia Province.

Brave Festival 2012 Brave Volunteers 53

centrum festiwalowe / Festival Center

CENTRUM FESTIWALOWE W Centrum Festiwalowym znajdują się: »»

PUNKT SPRZEDAŻY BILETÓW NA WYDARZENIA

»»

PUNKT INFORMACYJNY

»»

BIURO PRASOWE

Centrum Festiwalowe Brave Festival 2012 znajduje się w hallu Dolnośląskiej Biblioteki Publicznej, Rynek 58 Centrum jest czynne codziennie od 25 czerwca do 7 lipca w godzinach 10.00 - 19.00

FESTIVAL CENTER In the Festival Center you can find:

KLUB FESTIWALOWY / Festival Club

»»

TICKETS SALES POINT

»»

INFORMATION POINT

KLUB FESTIWALOWY

»»

PRESS OFFICE

Tegoroczną odsłonę sceny klubowej Brave wypełnią producenci elektronicznej awangardy oraz muzycy instrumentalni z całej Polski. Przez cały festiwalowy tydzień pod wspólnym szyldem „Brave Breax” prezentowane będą niepowtarzalne live acty, inspirowane materiałami audio zarejestrowanymi podczas poprzednich edycji Brave Festival. Muzycy przeprowadzą publiczność i uczestników przeglądu przez takie gatunki muzyki elektronicznej, jak ambient, glitch, trip-hop, breaks, jungle, jednocześnie koncentrując się na etnicznym wymiarze festiwalu. Na scenie klubowej zagoszczą m.in.: Bloodcrisis, Enay, Kwasior, Mamatucada, Odaibe, Sutari, Rekombinacja, Trippmatic, Vasen Piparjuuri czy Brain Pain. Każdego dnia w ceglanych podziemiach klubu Mleczarnia będzie można usłyszeć, jak elektroniczny eksperyment XXI wieku koresponduje z rdzennymi brzmieniami całego świata.

Festival Center is in the hall of Lower Silesia Public Library, Market Square 58 Center is open everyday from June 25th till 7th July, 10am – 7 pm

FESTIVAL CLUB This year’s Brave’s club scene will see the vanguard of electronic music production as well as instrumental musicians from across Poland. The entire week of the “Brave Breax” part of the festival will feature a host of exceptional live acts inspired by audio materials recorded during the previous festival editions. The musicians will present to the audience and other participants a marathon of such genres as ambient, glitch, trip-hop, breaks or jungle always focusing on the ethnic aspect of the festival. The line-up for this year’s festival includes the likes of: Bloodcrisis, Enay, Kwasior, Mamatucada, Odaibe, Sutari, Rekombinacja, Trippmatic, Vasen Piparjuuri or Brain Pain.

Every day, the scene, set among the brick walls of Mleczarnia club, will let you see for yourself how the 21st century electronic experiment corresponds with indigenous sounds from various parts of the world.

54 Brave Festival 2012 Klub i Centrum Festiwalowe/Festival Club and Center

Podziękowania

/ ACKNOWLEDGEMENTS

Bogdan Zdrojewski | Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego Rafał Dutkiewicz | Prezydent Miasta Wrocławia Rafał Jurkowlaniec | Marszałek Województwa Dolnośląskiego Jarosław Broda | Dyrektor Wydziału Kultury UM Wrocławia Anna Tatarska | Wydział Kultury UM Wrocławia Renata Smoleń | Urząd Miejski Wrocławia, Biuro ds. Współpracy z Organizacjami Pozarządowymi Natalia Szczucka | Dyrektor Przedstawicielstwa Regionalnego Komisji Europejskiej we Wrocławiu Magdalena Żelazny-Stokłosa | Przedstawicielstwo Regionalne Komisji Europejskiej we Wrocławiu Sławomir Ratajski | Sekretarz Generalny Polskiego Komitetu ds. UNESCO Joanna Markiewicz | UNESCO Paweł Potoroczyn | Dyrektor Instytutu im.

Adama Mickiewicza Paweł Romaszkan, Biuro Promocji Miasta Wrocław Anna Grupińska | Ambasador RP w Kenii Urszula Doroszewska | Ambasador RP w Tbilisi Jean Dunn | Ambasador Australii w Polsce Ruth Pearce | była Ambasador Australii w Polsce Marcela Kasprzyk | Ambasada Australii w Polsce Monika Kapil Mohta | Ambasador Indii w Polsce Julie Walecka | Ambasada Indii w Polsce Anna Walas | Ambasada Francji w Polsce

Wiesław Osuchowski | Konsul Generalny RP w Ałmaty Joanna Popławska | II Sekretarz, Ambasada RP w Nairobi Beata Brzywczy | Radca Kierownik Wydziału Konsularnego Ambasady RP w Pretorii Aleksandra Nica-Zdaniuk | Ambasada Republiki Rumunii w Warszawie Krzysztof Kocel | Ambasador, Stały Przedstawiciel RP przy UNESCO w Paryżu Andrzej Białas | Dyrektor Odra-Film Rafał Bubnicki | Zastępca Dyrektora Odra-Film Dorota Monkiewicz | Dyrektor Muzeum Współczesnego we Wrocławiu Krystyna Meissner | Dyrektor Naczelny i Artystyczny Wrocławskiego Teatru Współczesnego Joanna Grzesiczak | Kierownik Biura Promocji i Sprzedaży Wrocławskiego Teatru Współczesnego Andrzej Gier | Zastępca Dyrektora Wrocławskiego Teatru Współczesnego Anna Wołek | Dyrektor Naczelny i Artystyczny Centrum Sztuki IMPART Agnieszka Imiela | Kierownik Biura Fundacji Bente Kahan Pani Lucyna Rojzen-Siedlecka, Gmina Żydowska we Wrocławiu Siostra Dyrektor Beata Blandyna Boch | Prywatne Żeńskie LO Sióstr Urszulanek we Wrocławiu Wacław Lenart, Jarosław Górski | Zarząd Multi Market prof. Jacek Szewczyk | Rektor ASP we Wrocławiu Andrzej Tyws | Dyrektor Dolnośląskiej Biblioteki Publicznej Zespół Highlite PR Marek Kamecki | Polfinans Robert Dul Marek Michalik, dystrybucja Hagi Film

Iwona Czarnacka | Travelplanet Roman Staněk, Barents.pl - Biuro Aktywnych Podróży Michał Gołąb | NMG Media Marek Kamecki | Concordia Ewa Mruk-Witkowska | Klubokawiarnia Mleczarnia Paweł Korczak | Comex Łukasz Łaskawiec | CIRS Marcin Prochera| Wrocławski Park Wodny Justyna Warecka, Kasia Gabryel, Joanna Wojtarowicz, Uri Meiselman, Janek Turkowski, Rafał Foremski (Ośrodek Teatralny Kana w Szczecinie), Ola Prochowska, Małgorzata Korczak, Sylwia Lange, Maria Łój, Joanna Monastyrska, Juni Raak Høiseth, Niamh Dowling, Malini Patel, Zofia Sozańska, Karolina Bieniek, Karolina Gembara, Marek Wierzbicki, Anna Kudarewska, Partycja Rozbicka Wrocławska Drukarnia Naukowa, Metaloplastyka, Juice Koło Naukowe Anglistów przy UWr. Wolontariusze, tłumacze: Mariana Baroso, Łukasz Hantkiewicz, Grzegorz Piątkowski, Marcin Płoszaj, Alicja Sromek, Aleksandra Supruniuk, Natalia Warzecha Natalia Wolak Dziękujemy wszystkim rodzinom goszczącym dzieci i opiekunów grup w ramach projektu Brave Kids 2012 oraz wszystkim wolontariuszom pomagającym przy przygotowaniach i realizacji Brave Festival 2012.

We thank all families hosting children and leaders taking part in Brave Kids project 2012 and all volunteers helping by preparations and realization of Brave Festival 2012.

Zespół / Team ORGANIZATOR/ORGANISER Dyrektor Artystyczny | Artistic Director Grzegorz Bral Dyrektor Artystyczna 8. edycji | Artistic Director of 8th edition Anna Zubrzycki Producent Wykonawczy | Executive Producer Marta Żurad Producent Wykonawczy | Executive Producer, Manager Programowy | Program Manager, Marek Mieleszko Dyrektor Generalny Brave Kids | Brave Kids General Director, Anastazja Korczak Brave Kids Executive Producer, Iwona Stankova Księgowość | Accounting, Marta Kościelniak Paleń, Urszula Gessing Menadżer Administracji | Administration Manager, Natalia Janiszewska Kontakt z artystami | Artists Liaison, Weronika Szota Asystent Produkcji Brave Kids| Brave Kids Production Assistant, Karol Gołaj Koordynator liderów | Leaders’ coordinator Aleksandra Prochowska Koordynator rodzin goszczących | Host families’ coordinator Małgorzata Korczak

58 Brave Festival 2012

Joanna Wojtarowicz - Brave Kids Szczecin PR & Marketing | Highlite PR W tym | including Media PR | Matylda Dudek Promocja Marketing | Karolina Bielecka, Monika Łuczkowska Strona WWW | website | social media, Magda Kotowska Menadżer logistyki | Logistic Manager, Michał Patyna BOX OFFICE | Agnieszka Perczyńska, Adam Moryc Menadżer techniczny | Technic Manager, Maciej Prokopowicz Stage Manager | Piotr Motyl Obsługa widowni | Front-of-house-management, Franciszek Łuc Program Filmowy | Film Program Oliwia Misztur, Sebastian Sroka Opieka nad artystami | Artists hospitality Aleksandra Wasik Centrum Festiwalowe, Klub Festiwalowy | Festival Center, Festival Club | Marta Cyran Program Klubowy | Club Program, Marian Mariański Forum Kobiet, ROKPA Polska | Women’s Forum

ROKPA Poland, Justyna Warecka Koordynator Projektu UNESCO | UNESCO Project Coordinator Zofia Sozańska Koordynator Brave Volunteer | Brave Volunteer Coordinator, Ewa Timingeriu Katalog/Catalog Redakcja | Editor Weronika Szota Produkcja | Production Karolina Bielecka Autorzy Tekstów | Authors Karol Gołaj, Anastazja Korczak, Katarzyna Maicher, Paweł F. Majka, Sebastian Sroka, Ewa Timingeriu, Zofia Sozańska, Weronika Szota Korekta polska | Polish Proofreading Olga Studzińska Korekta angielska | English Proofreading Sam Alty, Seth Compton, Angela Delichatsios Tłumacze | Translators Olga Brzozowska, Joanna Chilecka-Dzidowska, Małgorzata JachimekRybska, Aleksandra Marcinkowska, Anna Prokopowicz Opracowanie Graficzne, Skład i Łamanie | Graphic Design & DTP, AUCH Studio

brave festival

brave kids

Zrealizowano ze środków Gminy Wrocław, Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Urzędu Marszałkowskiego Województwa Dolnośląskiego, Programu Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności „Przemiany w Regionie – Rita” / Financed from the funds of the City of Wrocław, the Ministry of Culture and National Heritage, the Marshal Office of the Lower Silesia Province and the Polish-American Freedom Foundation Rita

MIEJSCA FESTIWALOWE WE WROCŁAWIU / FESTIVAL VENUES IN WROCŁAW Biuro Brave Festival | Brave Festival Office ul. Purkyniego 1 Klub Festiwalowy Mleczarnia | Festival Club Mleczarnia ul. Włodkowica 7 Centrum Festiwalowe | Festival Centre Rynek 58 Wrocławski Teatr Współczesny | Wrocław Contemporary Theatre ul. Rzeźnicza 12 Centrum Sztuki Impart | Impart Art Center ul. Mazowiecka 17

Synagoga pod Białym Bocianem | White Stork Synagogue ul. Włodkowica 7 Teatr Pieśń Kozła | Song of the Goat Theatre ul. Purkyniego 1 Muzeum Współczesne Wrocław | Wrocław Contemporary Museum pl. Strzegomski 2A Akademia Sztuk Pięknych | Academy of Arts and Design pl. Polski 3/4 Dolnośląskie Centrum Filmowe | Lower Silesia Film Centre ul. Piłsudskiego 64a

Brave Festival 2012 59

www.bravefestival.pl