BİLGİ
VE
BİLİM
FELSEFESİ
Doç. Dr. Teo G R Ü N B E R G 1.
Bilgi
Kavramı
"Bilim" sözcüğü dar mânada yalnız tabiat bilimleri (fizik, bioloji, psiko loji, sosyoloji) anlamına gelmekle birlikte, biz bu sözcüğü geniş manasında salt matematik ve formel mantığı da içine alacak şekilde kullanacağız. Buna göre b ü t ü n bilimleri bir yandan "deduktif bilimler" (formel mantık ve salt matematik), öbür yandan da "empirik bilimler'' (tabiat bilimleri) olmak üzere, iki geniş öbeğe ayırıyoruz. Her "bilim" bir bilgi sistemidir. 'Biliyor' sözcüğünü ise şöyle tanımlıyabiliriz: (1)
Tanım:
K kullananı Ö önermesinin doğru-olduğunu-biliyor =
D k
(K, 0 n ü n doğru-olduğunu-kabul-ediyor) (Ö, K için
belgelenmiştir)
(0
doğrudur)
"Ö K için belgelenmiştir" deyimini "K kullananının Ö önermesinin doğ ruluğunu kabul etmek için yasaya uygun ve yeterli belgeleri v a r d ı r " (has adequate evidence for the t r u t h of) deyiminin kısaltması olarak kullanıyoruz. "Doğru olduğunu biliyor" deyiminde geçen " d o ğ r u " ile "biliyor" sözcüklerinin tek başına hiç bir anlamları olmadığını, "doğru olduğunu biliyor" deyiminin ancak bir tüm olarak bir anlamı olduğunu kabul ediyoruz. Başka bir deyimle, "doğru olduğunu biliyor" deyimini bir tek (bileşik) genel terim sayıyoruz. Bunu belirtmek için de, bu deyimi "doğru-olduğunu-biliyor" biçiminde yaz dık. "Doğru-olduğunu-kabul-ediyor" deyimi için de durum aynıdır. "Belgeleme"
terimini
'haklı-gösterme'
(justification,
substantiation)
veya 'temellendirme' deyimleriyle eş-anlamlı olarak kullanıyoruz. " K a b u l " terimini de " i n a n m a " anlamında kullanıyoruz. (Ancak " k a b u l " ün " i n a n m a " dan daha zayıf olduğu da söylenebilir. Her inanma bir kabuldür, ama her ka bul bir inanma değildir.)