ed buitenhek
Beleid bestuur management & pedagogiek in de kinderopvang |
27
column Werkende vrouw maakt of breekt de Nederlandse economie www.bbmp.nl ‘Kinderopvang: zonde van het geld’ en ‘Kinderopvang wordt ten onrechte beschouwd als wondermiddel om de arbeidsparticipatie van vrouwen te verhogen’ dat was de kern van een artikel in weekblad Elsevier van september 2005. Zelfs al zou de overheid met miljarden smijten, dan nog zou het aantal werkende vrouwen maar mondjesmaat toenemen, beweerde de schrijfster die zich baseerde op een analyse van het Centraal Planbureau. Nu – tweeënhalf jaar later – is het een mooi moment om de balans op te maken en vast te stellen of de verbeterde betaalbaarheid van kinderopvang effect heeft gehad op de arbeidsparticipatie van vrouwen. Dat er recent iets gebeurd is met de betaalbaarheid van kinderopvang in Nederland is niemand ontgaan. In 2006 werd de kinderopvangtoeslag fors verhoogd voor met name de midden- en hogere inkomens. In 2007 werd deze maatregel gevolgd door een extra verhoging van de kinderopvangtoeslag voor het eerste kind. Aanvullend werd in 2007 – door de automatische werkgeversbijdrage – de eigen bijdrage van ouders met enkele honderden miljoenen euro’s verlaagd. De gemiddelde eigen bijdrage
van ouders voor kinderopvang halveerde in slechts twee jaar tijd van 37 procent in 2005 naar 19 procent in 2007. In diezelfde periode groeide de vraag naar kinderopvang en werd de capaciteit spectaculair uitgebreid:
Capaciteit buitenschoolse opvang en dagopvang (x 1000) 230
arbeidsparticipatie van vrouwen. En dat wisten de meeste mensen uit de branche ook zonder die cijfers allang.
210
190 170
2005
2006
De terugkerende vraag is of hier sprake is van groei door het vervangen van opa’s en oma’s door professionele opvang, of dat de opvang is ingezet voor het ondersteunen van werkende vrouwen naar de arbeidsmarkt. De effecten van de sterk verbeterde betaalbaarheid van kinderopvang liegen er niet om en zijn in dit geval tamelijk spectaculair. Uitgerekend in 2006 en 2007 is de netto-arbeidsparticipatie van vrouwen sterker gestegen dan ooit sinds het begin van deze eeuw. Tot 2005 schommelde dat nog tussen de 53 en 54 procent, in de afgelopen twee jaar was er een sterke stijging van bijna 2 procentpunten per jaar. Critici kunnen nog beweren dat die stijging uitsluitend te maken
Aandeel ouders in kosten kinderopvang in procenten 40 35 30 25 20 15
2005
heeft met de sterke economie van de laatste jaren. Maar ondanks een forse economische groei in 2004 was dat toen – zoals blijkt uit bovenstaande grafiek – nog geen reden voor vrouwen om massaal aan de slag te gaan. Blijkbaar heeft toch de
2006
2007
2007
betere betaalbaarheid van kinderopvang de laatste drempels weggenomen.
Leestip: Nederland Deeltijdland van het SCP waarin onder andere staat: 'Een meerderheid (...) staat huiverig tegenover formele
Netto arbeidsparticipatie vrouwen in procenten 58 57 56 55 54 53
2002
2003
2004
Het gevolg daarvan is dat Nederland onmiskenbaar het grootste deel van de economische groei dankt aan de hardwerkende vrouw die haar gezin combineert met werk. Zij kan de economie van Nederland inmiddels maken of breken en voor mannen is er dus reden genoeg om eens wat vaker een bloemetje mee naar huis te nemen. Een aanpassing van het (MIMIC) model dat het CPB toen in 2005 maar ook nu nog steeds gebruikt voor haar voorspellingen lijkt met deze uitkomsten ook geen overbodige luxe. Met deze cijfers lijkt er namelijk wel degelijk een sterk verband tussen betaalbare kinderopvang en de
2005
2006
2007
kinderopvang' en 'Er zijn weinig aanwijzingen dat de ideeën over de zorg voor kinderen wezenlijk aan het veranderen zijn.' Als het SCP gelijk heeft (wat ik betwijfel) groeit de groep ouders die met lood in de schoenen en een bezwaard gemoed kinderen toevertrouwen aan de kinderopvang en zien we binnenkort een advertentie met 'BOinK, nu ook voor ouders in de kinderopvang met gewetensbezwaren'. Gelooft u het?
Ed Buitenhek is directeur van Buitenhek Management & Consult. Reageren? ed@buitenhek.nl.
Ed Buitenhek is directeur van Buitenhek Management & Consult