ANAYASA DEGISIKLIK by burce haytoglu

TÜRKYE CUMHURYET ANAYASASININ BAZI MADDELERNDE DEKLK YAPILMASI HAKKINDA KANUN TEKLF KARILATIRMA TABLOSU 22.03.2010 1982 Anayasası Teklif Metni X. Kanun önünde eitlik X. Kanun önünde eitlik MADDE 10 – Herkes, dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasi düünce, MADDE 10 – Herkes, dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasi düünce, felsefi inanç, din, mezhep ve benzeri sebeplerle ayırım felsefi inanç, din, mezhep ve benzeri sebeplerle ayırım gözetilmeksizin kanun önünde eittir. gözetilmeksizin kanun önünde eittir. Kadınlar ve erkekler eit haklara sahiptir. Devlet, bu eitliin Kadınlar ve erkekler eit haklara sahiptir. Devlet, bu eitliin yaama geçmesini salamakla yükümlüdür. yaama geçmesini salamakla yükümlüdür. Bu maksatla alınacak tedbirler eitlik ilkesine aykırı olarak yorumlanamaz. Çocuklar, yalılar ve engelliler gibi özel surette korunması gerekenler için alınacak tedbirler eitlik ilkesine aykırı sayılamaz.

Hiçbir kiiye, aileye, zümreye veya sınıfa imtiyaz tanınamaz.

Devlet organları ve idare makamları bütün ilemlerinde kanun Hiçbir kiiye, aileye, zümreye veya sınıfa imtiyaz tanınamaz. önünde eitlik ilkesine uygun olarak hareket etmek zorundadırlar. Devlet organları ve idare makamları bütün ilemlerinde kanun önünde eitlik ilkesine uygun olarak hareket etmek zorundadırlar. A. Özel hayatın gizlilii

A. Özel hayatın gizlilii

MADDE 20 – Herkes, özel hayatına ve aile hayatına saygı gösterilmesini isteme hakkına sahiptir. Özel hayatın ve aile hayatının gizliliine dokunulamaz. (Üçüncü cümle mülga: 3/10/2001-4709/5 md.)

(Deiik: 3/10/2001-4709/5 md.) Millî güvenlik, kamu düzeni, suç (Deiik: 3/10/2001-4709/5 md.) Millî güvenlik, kamu düzeni, suç ilenmesinin önlenmesi, genel salık ve genel ahlâkın korunması ilenmesinin önlenmesi, genel salık ve genel ahlâkın korunması bakalarının hak ve özgürlüklerinin korunması veya bakalarının hak ve özgürlüklerinin korunması veya 1 / 29

1982 Anayasası sebeplerinden biri veya birkaçına balı olarak, usulüne göre verilmi hâkim kararı olmadıkça; yine bu sebeplere balı olarak gecikmesinde sakınca bulunan hallerde de kanunla yetkili kılınmı merciin yazılı emri bulunmadıkça; kimsenin üstü, özel kâıtları ve eyası aranamaz ve bunlara el konulamaz. Yetkili merciin kararı yirmidört saat içinde görevli hâkimin onayına sunulur. Hâkim, kararını el koymadan itibaren kırksekiz saat içinde açıklar; aksi halde, el koyma kendiliinden kalkar.

Teklif Metni sebeplerinden biri veya birkaçına balı olarak, usulüne göre verilmi hâkim kararı olmadıkça; yine bu sebeplere balı olarak gecikmesinde sakınca bulunan hallerde de kanunla yetkili kılınmı merciin yazılı emri bulunmadıkça; kimsenin üstü, özel kâıtları ve eyası aranamaz ve bunlara el konulamaz. Yetkili merciin kararı yirmidört saat içinde görevli hâkimin onayına sunulur. Hâkim, kararını el koymadan itibaren kırksekiz saat içinde açıklar; aksi halde, el koyma kendiliinden kalkar. Herkes, kendisiyle ilgili kiisel verilerin korunmasını isteme hakkına sahiptir. Bu hak; kiinin kendisiyle ilgili kiisel veriler hakkında bilgilendirilme, bu verilere erime, bunların düzeltilmesini veya silinmesini talep etme ve amaçları dorultusunda kullanılıp kullanılmadıını örenmeyi de kapsar. Kiisel veriler, ancak kanunda öngörülen hallerde veya kiinin açık rızasıyla ilenebilir. Kiisel verilerin korunmasına ilikin esas ve usuller kanunla düzenlenir.

V. Yerleme ve seyahat hürriyeti

MADDE 23 – Herkes, yerleme ve seyahat hürriyetine sahiptir.

Yerleme hürriyeti, suç ilenmesini önlemek, sosyal ve ekonomik Yerleme hürriyeti, suç ilenmesini önlemek, sosyal ve ekonomik gelimeyi salamak, salıklı ve düzenli kentlemeyi gelimeyi salamak, salıklı ve düzenli kentlemeyi gerçekletirmek ve kamu mallarını korumak; gerçekletirmek ve kamu mallarını korumak; Seyahat hürriyeti, suç soruturma ve kovuturması sebebiyle ve Seyahat hürriyeti, suç soruturma ve kovuturması sebebiyle ve suç ilenmesini önlemek; suç ilenmesini önlemek; Amaçlarıyla kanunla sınırlanabilir.

Amaçlarıyla kanunla sınırlanabilir.

Vatandaın yurt dıına çıkma hürriyeti, vatandalık ödevi ya da Vatandaın yurt dıına çıkma hürriyeti, ancak suç soruturması ceza soruturması veya kovuturması sebebiyle sınırlanabilir. veya kovuturması sebebiyle hâkim kararına balı olarak 2 / 29

1982 Anayasası

Teklif Metni sınırlanabilir.

Vatanda sınır dıı edilemez ve yurda girme hakkından yoksun Vatanda sınır dıı edilemez ve yurda girme hakkından yoksun bırakılamaz. bırakılamaz. I. Ailenin korunması

I. Ailenin korunması ve çocuk hakları

MADDE 41 – Aile, Türk toplumunun temelidir ve eler arasında MADDE 41 – Aile, Türk toplumunun temelidir ve eler arasında eitlie dayanır. eitlie dayanır. Devlet, ailenin huzur ve refahı ile özellikle ananın ve çocukların Devlet, ailenin huzur ve refahı ile özellikle ananın ve çocukların korunması ve aile planlamasının öretimi ile uygulanmasını korunması ve aile planlamasının öretimi ile uygulanmasını salamak için gerekli tedbirleri alır, tekilatı kurar. salamak için gerekli tedbirleri alır, tekilatı kurar. Her çocuk, yeterli himaye ve bakımdan yararlanma, yüksek yararına açıkça aykırı olmadıkça, ana ve babasıyla kiisel ve dorudan iliki kurma ve sürdürme hakkına sahiptir. Devlet, çocuk istismarı, cinsellik ve iddete karı çocukları koruyucu tedbirleri alır. A. Toplu i sözlemesi hakkı

A. Toplu i sözlemesi ve toplu sözleme hakkı

MADDE 53. – çiler ve iverenler, karılıklı olarak ekonomik ve MADDE 53. – çiler ve iverenler, karılıklı olarak ekonomik ve sosyal durumlarını ve çalıma artlarını düzenlemek amacıyla sosyal durumlarını ve çalıma artlarını düzenlemek amacıyla toplu i sözlemesi yapma hakkına sahiptirler. toplu i sözlemesi yapma hakkına sahiptirler. Toplu i sözlemesinin nasıl yapılacaı kanunla düzenlenir.

Toplu i sözlemesinin nasıl yapılacaı kanunla düzenlenir.

(Ek: 23.7.1995-4121/4 md.) 128 inci maddenin ilk fıkrası kapsamına giren kamu görevlilerinin kanunla kendi aralarında kurmalarına cevaz verilecek olan ve bu maddenin birinci ve ikinci fıkraları ile 54 üncü madde hükümlerine tabi 3 / 29

1982 Anayasası olmayan sendikalar ve üst kuruluları, üyeleri adına yargı mercilerine bavurabilir ve dareyle amaçları dorultusunda toplu görüme yapabilirler. Toplu görüme sonunda anlamaya varılırsa düzenlenecek mutabakat metni taraflarca imzalanır. Bu mutabakat metni, uygun idarî veya kanunî düzenlemenin yapılabilmesi için Bakanlar Kurulunun takdirine sunulur. Toplu görüme sonunda mutabakat metni imzalanmamısa anlama ve anlamazlık noktaları da taraflarca imzalanacak bir tutanakla Bakanlar Kurulunun takdirine sunulur. Bu fıkranın uygulanmasına ilikin usuller kanunla düzenlenir. Aynı iyerinde, aynı dönem için, birden fazla toplu i sözlemesi yapılamaz ve uygulanamaz.

Teklif Metni

Aynı iyerinde, aynı dönem için, birden fazla toplu i sözlemesi yapılamaz ve uygulanamaz. Memurlar ve dier kamu görevlileri, toplu sözleme yapma hakkına sahiptirler. Toplu sözleme yapılması sırasında uyumazlık çıkması halinde taraflar Uzlatırma Kuruluna bavurabilir. Uzlatırma Kurulu kararları kesindir ve toplu sözleme hükmündedir. Toplu sözleme hakkının kapsamı, istisnaları, toplu sözlemeden yararlanacaklar, toplu sözlemenin yapılma ekli, usulü ve yürürlüü, Uzlatırma Kurulunun tekili, çalıma usul ve esasları ile dier hususlar kanunla düzenlenir.

4 / 29

1982 Anayasası B. Siyasî Partilerin Uyacakları Esaslar Madde 69 - Siyasî partilerin faaliyetleri, parti içi düzenlemeleri ve çalımaları demokrasi ilkelerine uygun olur. Bu ilkelerin uygulanması kanunla düzenlenir.

Teklif Metni B. Siyasî Partilerin Uyacakları Esaslar Madde 69 - Siyasî partilerin faaliyetleri, parti içi düzenlemeleri ve çalımaları demokrasi ilkelerine uygun olur. Bu ilkelerin uygulanması kanunla düzenlenir.

Siyasî partiler, ticari faaliyetlere giriemezler.

Siyasî partilerin gelir ve giderlerinin amaçlarına uygun olması gereklidir. Bu kuralın uygulanması kanunla düzenlenir. Anayasa Mahkemesince siyasî partilerin mal edinimleri ile gelir ve giderlerinin kanuna uygunluunun tespiti, bu hususun denetim yöntemleri ve aykırılık halinde uygulanacak yaptırımlar kanunda gösterilir. Anayasa Mahkemesi, bu denetim görevini yerine getirirken Sayıtaydan yardım salar. Anayasa Mahkemesinin bu denetim sonunda verecei kararlar kesindir.

Siyasî partilerin gelir ve giderlerinin amaçlarına uygun olması gereklidir. Bu kuralın uygulanması kanunla düzenlenir. Siyasî partilerin malî denetimi Sayıtay tarafından yapılır. Sayıtayca siyasî partilerin mal edinimleri ile gelir ve giderlerinin kanuna uygunluunun tespiti, bu hususun denetim yöntemleri ve aykırılık halinde uygulanacak yaptırımlar kanunda gösterilir. Sayıtayın bu denetim sonunda verecei kararlar kesindir.

Siyasî partilerin kapatılması, Yargıtay Cumhuriyet Basavcısının Siyasî partilerin kapatılması, Yargıtay Cumhuriyet Basavcısının açacaı dava üzerine Anayasa Mahkemesince kesin olarak talebi üzerine, Türkiye Büyük Millet Meclisinde grubu karara balanır. bulunan her bir siyasî partinin beer üye ile temsil edildii ve Meclis Bakanının bakanlıında oluturulacak Komisyonun üye tam sayısının üçte iki çounluu ve gizli oyla verecei izin üzerine açılacak dava, Anayasa Mahkemesince kesin olarak karara balanır. Komisyonun bu kararı, yargı denetimi dıındadır. Reddedilen izin bavurusunda ileri sürülen sebepler, hiçbir ekilde yeni bir bavuruya konu olamaz. Siyasî parti gruplarında ve Türkiye Büyük Millet Meclisinde izin konusunda görüme yapılamaz ve karar alınamaz. Bir siyasî partinin tüzüü ve programının 68 inci maddenin dördüncü fıkrası hükümlerine aykırı bulunması halinde temelli kapatma kararı verilir. 5 / 29

1982 Anayasası Bir siyasî partinin 68 inci maddenin dördüncü fıkrası hükümlerine aykırı eylemlerinden ötürü temelli kapatılmasına, ancak, onun bu nitelikteki fiillerin ilendii bir odak haline geldiinin Anayasa Mahkemesince tespit edilmesi halinde karar verilir. Bir siyasî parti, bu nitelikteki fiiller o partinin üyelerince youn bir ekilde ilendii ve bu durum o partinin büyük kongre veya genel bakan veya merkez karar veya yönetim organları veya Türkiye Büyük Millet Meclisindeki grup genel kurulu veya grup yönetim kurulunca zımnen veya açıkça benimsendii yahut bu fiiller dorudan doruya anılan parti organlarınca kararlılık içinde ilendii takdirde, söz konusu fiillerin odaı haline gelmi sayılır.

Teklif Metni Bir siyasî partinin 68 inci maddenin dördüncü fıkrası hükümlerine aykırı eylemlerinden ötürü temelli kapatılmasına, ancak, onun bu nitelikteki fiillerin ilendii bir odak haline geldiinin Anayasa Mahkemesince tespit edilmesi halinde karar verilir. Bir siyasî parti, bu nitelikteki fiiller o partinin üyelerince youn bir ekilde ilendii ve bu durum o partinin büyük kongre veya genel bakan veya merkez karar veya yönetim organları veya Türkiye Büyük Millet Meclisindeki grup genel kurulu veya grup yönetim kurulunca zımnen veya açıkça benimsendii yahut bu fiiller dorudan doruya anılan parti organlarınca kararlılık içinde ilendii takdirde, söz konusu fiillerin odaı haline gelmi sayılır. Meclis çalımalarındaki oy ve sözler, Mecliste ileri sürülen düünceler ve Meclisçe baka bir karar alınmadıkça bunların Meclis dıında tekrarı veya açıa vurulması ile idarenin eylem ve ilemleri, odaklamanın tespitinde gözetilemez.

Anayasa Mahkemesi, yukarıdaki fıkralara göre temelli kapatma yerine, dava konusu fiillerin aırlıına göre ilgili siyasî partinin Devlet yardımından kısmen veya tamamen yoksun bırakılmasına karar verebilir.

Anayasa Mahkemesi, yukarıdaki fıkraya göre kapatma yerine, dava konusu fiillerin aırlıına göre ilgili siyasî partinin Devlet yardımından kısmen veya tamamen yoksun bırakılmasına karar verebilir. Devlet yardımından yoksun bırakılma, balı olduu kapatma davasının ve kararının usulüne tabi olup tek baına dava konusu kılınamaz.

Temelli kapatılan bir parti bir baka ad altında kurulamaz. Bir siyasî partinin temelli kapatılmasına beyan veya faaliyetleriyle sebep olan kurucuları dahil üyeleri, Anayasa Mahkemesinin temelli kapatmaya ilikin kesin kararının Resmi Gazetede gerekçeli olarak yayımlanmasından balayarak be yıl süreyle bir baka partinin kurucusu, üyesi, yöneticisi ve deneticisi olamazlar.

Bir siyasî partinin kapatılmasına beyan veya faaliyetleriyle sebep olan kurucuları dahil üyeleri, Anayasa Mahkemesinin kapatmaya ilikin kesin kararının Resmi Gazetede gerekçeli olarak yayımlanmasından balayarak üç yıl süreyle bir baka partinin kurucusu, üyesi, yöneticisi ve deneticisi olamazlar.

6 / 29

1982 Anayasası Teklif Metni Yabancı devletlerden, uluslararası kurululardan ve Türk Yabancı devletlerden, uluslararası kurululardan ve Türk uyrukluunda olmayan gerçek ve tüzel kiilerden maddi yardım uyrukluunda olmayan gerçek ve tüzel kiilerden maddi yardım alan siyasî partiler temelli olarak kapatılır. alan siyasî partiler kapatılır. Siyasî partilerin kurulu ve çalımaları, denetlenmeleri, kapatılmaları ya da Devlet yardımından kısmen veya tamamen yoksun bırakılmaları ile siyasî partilerin ve adayların seçim harcamaları ve usulleri yukarıdaki esaslar çerçevesinde kanunla düzenlenir.

Siyasî partilerin kurulu ve çalımaları, denetlenmeleri, kapatılmaları ya da Devlet yardımından kısmen veya tamamen yoksun bırakılmaları ile siyasî partilerin ve adayların seçim harcamaları ve usulleri yukarıdaki esaslar çerçevesinde kanunla düzenlenir.

VII. Dilekçe hakkı

VII. Dilekçe, bilgi edinme ve kamu denetçisine bavurma hakkı

MADDE 74 – Vatandalar (Ek ibare:3/10/2001-4709/26 md.) ve karılıklılık esası gözetilmek kaydıyla Türkiye’de ikamet eden yabancılar kendileriyle veya kamu ile ilgili dilek ve ikâyetleri hakkında, yetkili makamlara ve Türkiye Büyük Millet Meclisine yazı ile bavurma hakkına sahiptir.

MADDE 74 – Vatandalar (Ek ibare:3/10/2001-4709/26 md.) ve karılıklılık esası gözetilmek kaydıyla Türkiye'de ikamet eden yabancılar, kendileriyle veya kamuyla ilgili dilek ve ikâyetleri hakkında, yetkili makamlara ve Türkiye Büyük Millet Meclisine yazıyla bavurma hakkına sahiptir.

Kendileriyle ilgili bavurmaların sonucu, (Ek ibare:3/10/20014709/26 md.) gecikmeksizin dilekçe sahiplerine yazılı olarak Kendileriyle ilgili bavurmaların sonucu, gecikmeksizin dilekçe bildirilir. sahiplerine yazılı olarak bildirilir. Bu hakkın kullanılma biçimi kanunla düzenlenir.

Herkes bilgi edinme ve kamu denetçisine bavurma hakkına sahiptir. Türkiye Büyük Millet Meclisi Bakanlıına balı olarak kurulan Kamu Denetçilii Kurumu idarenin ileyiiyle ilgili ikâyetleri inceler. Kamu Badenetçisi Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından gizli oyla dört yıl için seçilir. lk iki oylamada üye tamsayısının üçte iki ve üçüncü oylamada üye tamsayısının salt çounluu aranır. Üçüncü oylamada salt çounluk 7 / 29

1982 Anayasası

Teklif Metni salanamazsa, bu oylamada en çok oy alan iki aday için dördüncü oylama yapılır; dördüncü oylamada en fazla oy alan aday seçilmi olur. Bu maddede sayılan hakların kullanılma biçimi, Kamu Denetçilii Kurumunun kuruluu, görevi, çalıması, inceleme sonucunda yapacaı ilemler ile Kamu Badenetçisi ve kamu denetçilerinin nitelikleri, seçimi ve özlük haklarına ilikin usul ve esaslar kanunla düzenlenir.

5. Milletvekilliinin dümesi

MADDE 84. – (Deiik: 23.7.1995 - 4121/9 md.) stifa eden milletvekilinin milletvekilliinin dümesi, istifanın geçerli olduu Türkiye Büyük Millet Meclisi Bakanlık Divanınca tespit edildikten sonra, Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Kurulunca kararlatırılır.

Milletvekilliinin kesin hüküm giyme veya kısıtlanma halinde Milletvekilliinin kesin hüküm giyme veya kısıtlanma halinde dümesi, bu husustaki kesin mahkeme kararının Genel Kurula dümesi, bu husustaki kesin mahkeme kararının Genel Kurula bildirilmesiyle olur. bildirilmesiyle olur. 82 nci maddeye göre milletvekilliiyle badamayan bir görev veya hizmeti sürdürmekte ısrar eden milletvekilinin milletvekilliinin dümesine, yetkili komisyonun bu durumu tespit eden raporu üzerine Genel Kurul gizli oyla karar verir.

82 nci maddeye göre milletvekilliiyle badamayan bir görev veya hizmeti sürdürmekte ısrar eden milletvekilinin milletvekilliinin dümesine, yetkili komisyonun bu durumu tespit eden raporu üzerine Genel Kurul gizli oyla karar verir.

Meclis çalımalarına özürsüz veya izinsiz olarak bir ay içerisinde toplam be birleim günü katılmayan milletvekilinin milletvekilliinin dümesine, durumun Meclis Bakanlık Divanınca tespit edilmesi üzerine, Genel Kurulca üye tamsayısının salt çounluunun oyuyla karar verilebilir.

8 / 29

1982 Anayasası Teklif Metni Partisinin temelli kapatılmasına beyan ve eylemleriyle sebep olduu Anayasa Mahkemesinin temelli kapatmaya ilikin kesin kararında belirtilen milletvekilinin milletvekillii, bu Son fıkra yürürlükten kaldırılmaktadır. kararın Resmî Gazetede gerekçeli olarak yayımlandıı tarihte sona erer. Türkiye Büyük Millet Meclisi Bakanlıı bu kararın gereini derhal yerine getirip Genel Kurula bilgi sunar. B. Bakanlık Divanı

B. Bakanlık Divanı

Madde 94. – Türkiye Büyük Millet Meclisinin Bakanlık Divanı, Madde 94. – Türkiye Büyük Millet Meclisinin Bakanlık Divanı, Meclis üyeleri arasından seçilen Meclis Bakanı, Bakanvekilleri, Meclis üyeleri arasından seçilen Meclis Bakanı, Bakanvekilleri, Kâtip Üyeler ve dare Amirlerinden oluur. Kâtip Üyeler ve dare Amirlerinden oluur. Bakanlık Divanı, Meclisteki siyasî parti gruplarının üye sayısı Bakanlık Divanı, Meclisteki siyasî parti gruplarının üye sayısı oranında Divana katılmalarını salayacak ekilde kurulur. Siyasî oranında Divana katılmalarını salayacak ekilde kurulur. Siyasî parti grupları Bakanlık için aday gösteremezler. parti grupları Bakanlık için aday gösteremezler. Türkiye Büyük Millet Meclisi Bakanlık Divanı için, bir yasama Türkiye Büyük Millet Meclisi Bakanlık Divanı için, bir yasama döneminde iki seçim yapılır. lk seçilenlerin görev süresi iki, ikinci döneminde iki seçim yapılır. lk seçilenlerin görev süresi iki yıldır, devre için seçilenlerin görev süresi üç yıldır. ikinci devre için seçilenlerin görev süresi ise o yasama döneminin sonuna kadar devam eder. (Deiik: 3.10.2001-4709/30 md.) Türkiye Büyük Millet Meclisi Bakan adayları, meclis üyeleri içinden, Meclisin toplandıı günden itibaren be gün içinde, Bakanlık Divanına bildirilir. Bakan seçimi gizli oyla yapılır. lk iki oylamada üye tamsayısının üçte iki ve üçüncü oylamada üye tamsayısının salt çounluu aranır. Üçüncü oylamada salt çounluk salanamazsa, bu oylamada en çok oy alan iki aday için dördüncü oylama yapılır; dördüncü oylamada en fazla oy alan üye, Bakan seçilmi olur. Bakan seçimi, aday gösterme süresinin bitiminden itibaren, be gün içinde tamamlanır.

(Deiik: 3.10.2001-4709/30 md.) Türkiye Büyük Millet Meclisi Bakan adayları, meclis üyeleri içinden, Meclisin toplandıı günden itibaren be gün içinde, Bakanlık Divanına bildirilir. Bakan seçimi gizli oyla yapılır. lk iki oylamada üye tamsayısının üçte iki ve üçüncü oylamada üye tamsayısının salt çounluu aranır. Üçüncü oylamada salt çounluk salanamazsa, bu oylamada en çok oy alan iki aday için dördüncü oylama yapılır; dördüncü oylamada en fazla oy alan üye, Bakan seçilmi olur. Bakan seçimi, aday gösterme süresinin bitiminden itibaren, be gün içinde tamamlanır.

9 / 29

1982 Anayasası Teklif Metni Türkiye Büyük Millet Meclisi Bakanvekillerinin, Kâtip Üyelerinin Türkiye Büyük Millet Meclisi Bakanvekillerinin, Kâtip Üyelerinin ve dare Amirlerinin adedi, seçim nisabı, oylama sayısı ve ve dare Amirlerinin adedi, seçim nisabı, oylama sayısı ve usulleri, Meclis çtüzüünde belirlenir. usulleri, Meclis çtüzüünde belirlenir. Türkiye Büyük Millet Meclisi Bakanı, Bakanvekilleri, üyesi bulundukları siyasî partinin veya parti grubunun Meclis içinde veya dıındaki faaliyetlerine; görevlerinin gerei olan haller dıında, Meclis tartımalarına katılamazlar; Bakan ve oturumu yöneten Bakanvekili oy kullanamazlar.

Türkiye Büyük Millet Meclisi Bakanı, Bakanvekilleri, üyesi bulundukları siyasî partinin veya parti grubunun Meclis içinde veya dıındaki faaliyetlerine; görevlerinin gerei olan haller dıında, Meclis tartımalarına katılamazlar; Bakan ve oturumu yöneten Bakanvekili oy kullanamazlar.

10 / 29

1982 Anayasası

Teklif Metni

B. Yargı Yolu

Madde 125 - darenin her türlü eylem ve ilemlerine karı yargı yolu açıktır. (Ek hükümler: 13/08/1999 - 4446/2 md.) Kamu hizmetleri ile ilgili imtiyaz artlama ve sözlemelerinde bunlardan doan uyumazlıkların milli veya milletlerarası tahkim yoluyla çözülmesi öngörülebilir. Milletlerarası tahkime ancak yabancılık unsuru taıyan uyumazlıklar için gidilebilir.

Cumhurbakanının tek baına yapacaı ilemler ile Yüksek Cumhurbakanının tek baına yapacaı ilemler ile Yüksek Askeri uranın kararları yargı denetimi dıındadır. Ancak, Askeri uranın kararları yargı denetimi dıındadır. Yüksek Askeri uranın Silahlı Kuvvetlerden her türlü iliik kesme kararlarına karı yargı yolu açıktır. dari ilemlere karı açılacak davalarda süre, yazılı bildirim dari ilemlere karı açılacak davalarda süre, yazılı bildirim tarihinden balar. tarihinden balar. Yargı yetkisi, idari eylem ve ilemlerin hukuka uygunluunun denetimi ile sınırlıdır. Yürütme görevinin kanunlarda gösterilen ekil ve esaslara uygun olarak yerine getirilmesini kısıtlayacak, idari eylem ve ilem niteliinde veya takdir yetkisini kaldıracak biçimde yargı kararı verilemez.

Yargı yetkisi, idarî eylem ve ilemlerin hukuka uygunluunun denetimi ile sınırlı olup, hiçbir surette yerindelik denetimi eklinde kullanılamaz. Yürütme görevinin kanunlarda gösterilen ekil ve esaslara uygun olarak yerine getirilmesini kısıtlayacak, idarî eylem ve ilem niteliinde veya takdir yetkisini kaldıracak biçimde yargı kararı verilemez.

dari ilemin uygulanması halinde telafisi güç veya imkansız zararların doması ve idari ilemin açıkça hukuka aykırı olması artlarının birlikte gerçeklemesi durumunda gerekçe gösterilerek yürütmenin durdurulmasına karar verilebilir.

Kanun, olaanüstü hallerde, sıkıyönetim, seferberlik ve sava Kanun, olaanüstü hallerde, sıkıyönetim, seferberlik ve sava halinde ayrıca milli güvenlik, kamu düzeni, genel salık nedenleri halinde ayrıca milli güvenlik, kamu düzeni, genel salık nedenleri ile yürütmenin durdurulması kararı verilmesini sınırlayabilir. ile yürütmenin durdurulması kararı verilmesini sınırlayabilir.

11 / 29

1982 Anayasası Teklif Metni dare, kendi eylem ve ilemlerinden doan zararı ödemekle dare, kendi eylem ve ilemlerinden doan zararı ödemekle yükümlüdür. yükümlüdür. 1. Genel ilkeler

1. Genel ilkeler

MADDE 128. – Devletin, kamu iktisadî teebbüsleri ve dier kamu tüzelkiilerinin genel idare esaslarına göre yürütmekle yükümlü oldukları kamu hizmetlerinin gerektirdii aslî ve sürekli görevler, memurlar ve dier kamu görevlileri eliyle görülür.

Memurların ve dier kamu görevlilerinin nitelikleri, atanmaları, Memurların ve dier kamu görevlilerinin nitelikleri, atanmaları, görev ve yetkileri, hakları ve yükümlülükleri, aylık ve ödenekleri görev ve yetkileri, hakları ve yükümlülükleri, aylık ve ödenekleri ve dier özlük ileri kanunla düzenlenir. ve dier özlük ileri kanunla düzenlenir. Ancak, malî ve sosyal haklara ilikin toplu sözleme hükümleri saklıdır. Üst kademe yöneticilerinin yetitirilme usul ve esasları, kanunla Üst kademe yöneticilerinin yetitirilme usul ve esasları, kanunla özel olarak düzenlenir. özel olarak düzenlenir. 2. Görev ve Sorumlulukları, Disiplin Kovuturulmasında Güvence

2. Görev ve Sorumlulukları, Disiplin Kovuturulmasında Güvence

Madde 129 - Memurlar ve dier kamu görevlileri Anayasa ve Madde 129 - Memurlar ve dier kamu görevlileri Anayasa ve kanunlara sadık kalarak faaliyette bulunmakla yükümlüdürler. kanunlara sadık kalarak faaliyette bulunmakla yükümlüdürler. Memurlar ve dier kamu görevlileri ile kamu kurumu niteliindeki Memurlar ve dier kamu görevlileri ile kamu kurumu niteliindeki meslek kuruluları ve bunların üst kuruluları mensuplarına meslek kuruluları ve bunların üst kuruluları mensuplarına savunma hakkı tanınmadıkça disiplin cezası verilemez. savunma hakkı tanınmadıkça disiplin cezası verilemez. Uyarma ve kınama cezalarıyla ilgili olanlar hariç, disiplin Disiplin kararları yargı denetimi dıında bırakılamaz. kararları yargı denetimi dıında bırakılamaz.

12 / 29

1982 Anayasası Teklif Metni Silahlı Kuvvetler mensupları ile hâkimler ve savcılar hakkındaki Silahlı Kuvvetler mensupları ile hâkimler ve savcılar hakkındaki hükümler saklıdır. hükümler saklıdır. Memurlar ve dier kamu görevlilerinin yetkilerini kullanırken iledikleri kusurlardan doan tazminat davaları, kendilerine rücu edilmek kaydıyla ve kanunun gösterdii ekil ve artlara uygun olarak, ancak idare aleyhine açılabilir.

Memurlar ve dier kamu görevlilerinin yetkilerini kullanırken iledikleri kusurlardan doan tazminat davaları, kendilerine rücu edilmek kaydıyla ve kanunun gösterdii ekil ve artlara uygun olarak, ancak idare aleyhine açılabilir.

Memurlar ve dier kamu görevlileri hakkında iledikleri iddia edilen suçlardan ötürü ceza kovuturması açılması, kanunla belirlenen istisnalar dıında, kanunun gösterdii idari merciin iznine balıdır.

G. Hâkim ve savcıların denetimi

G. Adalet hizmetlerinin denetimi

MADDE 144 – Hâkim ve savcıların görevlerini; kanun, tüzük, yönetmeliklere ve genelgelere (Hâkimler için idarî nitelikteki genelgelere) uygun olarak yapıp yapmadıklarını denetleme; görevlerinden dolayı veya görevleri sırasında suç ileyip ilemediklerini, hal ve eylemlerinin sıfat ve görevleri icaplarına uyup uymadıını aratırma ve gerektiinde haklarında inceleme ve soruturma, Adalet Bakanlıının izni ile adalet müfettileri tarafından yapılır. Adalet Bakanı soruturma ve inceleme ilemlerini, hakkında soruturma ve inceleme yapılacak olandan daha kıdemli hâkim veya savcı eliyle de yaptırabilir.

MADDE 144- Adalet hizmetleri ile savcıların idarî görevleri yönünden Adalet Bakanlıınca denetimi, adalet müfettileri eliyle yapılır. Buna ilikin usul ve esaslar kanunla düzenlenir.

H. Askerî yargı

MADDE 145 – Askerî yargı, askerî mahkemeler ve disiplin mahkemeleri tarafından yürütülür. Bu mahkemeler, asker kiilerin; askerî olan suçları ile bunların asker kiiler aleyhine veya askerî mahallerde yahut askerlik hizmet ve görevleri ile

MADDE 145- Askerî yargı, askerî mahkemeler ve disiplin mahkemeleri tarafından yürütülür. Bu mahkemeler; asker kiilerin, sadece askerlik hizmet ve görevleriyle ilgili olarak iledikleri askerî suçlara ait davalara bakmakla görevlidirler.

13 / 29

1982 Anayasası ilgili olarak iledikleri suçlara ait görevlidirler.

davalara

Teklif Metni bakmakla Devletin güvenliine, anayasal düzene ve bu düzenin ileyiine karı suçlara ait davalar her halde adliye mahkemelerinde görülür.

Askerî mahkemeler, asker olmayan kiilerin özel kanunda Sava hali haricinde, asker belirtilen askerî suçları ile kanunda gösterilen görevlerini ifa mahkemelerde yargılanamaz. ettikleri sırada veya kanunda gösterilen askerî mahallerde askerlere karı iledikleri suçlara da bakmakla görevlidirler.

olmayan

kiiler

askerî

Askerî mahkemelerin sava veya sıkıyönetim hallerinde hangi suçlar ve hangi kiiler bakımından yetkili oldukları; kuruluları ve gerektiinde bu mahkemelerde adlî yargı hâkim ve savcılarının görevlendirilmeleri kanunla düzenlenir.

Askerî mahkemelerin sava halinde hangi suçlar ve hangi kiiler bakımından yetkili oldukları; kuruluları ve gerektiinde bu mahkemelerde adlî yargı hâkim ve savcılarının görevlendirilmeleri kanunla düzenlenir.

Askerî yargı organlarının kuruluu, ileyii, askerî hâkimlerin özlük ileri askerî savcılık görevlerini yapan askerî hâkimlerin mahkemesinde görevli bulundukları komutanlık ile ilikileri, mahkemelerin baımsızlıı, hâkimlik teminatı, askerlik hizmetinin gereklerine göre kanunla düzenlenir. Kanun, ayrıca askerî hâkimlerin yargı hizmeti dıındaki askerî hizmetler yönünden askerî hizmetlerin gereklerine göre tekilatında görevli bulundukları komutanlık ile olan ilikilerini de gösterir.

Askerî yargı organlarının kuruluu, ileyii, askerî hâkimlerin özlük ileri, askerî savcılık görevlerini yapan askerî hâkimlerin görevli bulundukları komutanlıkla ilikileri, mahkemelerin baımsızlıı ve hâkimlik teminatı esaslarına göre kanunla düzenlenir.

A. Anayasa Mahkemesi

1. Kuruluu

MADDE 146. – Anayasa Mahkemesi onbir asıl ve dört yedek MADDE 146. – Anayasa Mahkemesi ondokuz üyeden kurulur. üyeden kurulur. Cumhurbakanı, iki asıl ve iki yedek üyeyi Yargıtay, iki asıl ve bir Türkiye Büyük Millet Meclisi; iki üyeyi Sayıtay Genel yedek üyeyi Danıtay, birer asıl üyeyi Askerî Yargıtay, Askerî Kurulunun kendi bakan ve üyeleri arasından, her bo yer Yüksek dare Mahkemesi ve Sayıtay genel kurullarınca kendi için gösterecekleri üçer aday içinden, bir üyeyi ise baro 14 / 29

1982 Anayasası Bakan ve üyeleri arasından üye tamsayılarının salt çounluu ile her bo yer için gösterecekleri üçer aday içinden; bir asıl üyeyi ise Yükseköretim Kurulunun kendi üyesi olmayan yükseköretim kurumları öretim üyeleri içinden gösterecei üç aday arasından; üç asıl ve bir yedek üyeyi üst kademe yöneticileri ile avukatlar arasından seçer.

Teklif Metni bakanlarının avukatlar arasından gösterecekleri üçer aday içinden yapacaı gizli oylamayla seçer. Türkiye Büyük Millet Meclisinde yapılacak bu seçimde, her bo üyelik için ilk oylamada üye tam sayısının üçte iki ve ikinci oylamada üye tam sayısının salt çounluu aranır. kinci oylamada salt çounluk salanamazsa, bu oylamada en çok oy alan iki aday için üçüncü oylama yapılır; üçüncü oylamada en fazla oy alan aday üye seçilmi olur. Cumhurbakanı; üç üyeyi Yargıtay, iki üyeyi Danıtay, bir üyeyi Askeri Yüksek dare Mahkemesi genel kurullarınca kendi bakan ve üyeleri arasından her bo yer için gösterecekleri üçer aday içinden; üç üyeyi Yükseköretim Kurulunun kendi üyesi olmayan yükseköretim kurumları öretim üyeleri arasından gösterecei üçer aday içinden; be üyeyi üst kademe yöneticileri, serbest avukatlar veya Anayasa Mahkemesi raportörleri arasından; iki üyeyi ise yüksek örenim görmü Türkiye Cumhuriyeti vatandaları arasından seçer. Yargıtay, Danıtay, Askerî Yüksek dare Mahkemesi ve Sayıtay genel kurullarından, Anayasa Mahkemesi üyeliine aday göstermek için yapılacak seçimlerde, her bo üyelik için, bir üye ancak bir aday için oy kullanabilir; en fazla oy alan üç kii aday gösterilmi sayılır. Baro bakanlarının avukatlar arasından gösterecekleri üç aday için yapılacak seçimde de her bir baro bakanı ancak bir aday için oy kullanabilir ve en fazla oy alan üç kii aday gösterilmi sayılır.

Yükseköretim kurumları öretim üyeleri ile üst kademe Anayasa Mahkemesine üye seçilebilmek için, kırkbe yaın yöneticileri ve avukatların Anayasa Mahkemesine asıl ve yedek doldurulmu olması kaydıyla; yükseköretim kurumları üye seçilebilmeleri için, kırk yaını doldurmu, yüksekörenim öretim üyelerinin profesör veya doçent unvanını kazanmı, 15 / 29

1982 Anayasası Teklif Metni görmü veya örenim kurumlarında en az onbe yıl öretim avukatların en az yirmi yıl fiilen avukatlık yapmı, üst üyelii veya kamu hizmetinde en az onbe yıl fiilen çalımı veya kademe yöneticilerinin yüksekörenim görmü ve en az en az onbe yıl avukatlık yapmı olmak arttır. yirmi yıl kamu hizmetinde fiilen çalımı olması arttır. Anayasa Mahkemesi, asıl üyeleri arasından gizli oyla ve üye Anayasa Mahkemesi üyeleri arasından gizli oyla ve üye tam tamsayısının salt çounluu ile dört yıl için bir Bakan ve bir sayısının salt çounluu ile dört yıl için bir Bakan ve üç Bakanvekili seçer. Süresi bitenler yeniden seçilebilirler. daire bakanı seçilir. Süresi bitenler yeniden seçilebilirler. Anayasa Mahkemesi üyeleri, aslî görevleri dıında resmî veya Anayasa Mahkemesi üyeleri aslî görevleri dıında resmi veya özel hiçbir görev alamazlar. özel hiçbir görev alamazlar. 2. Üyeliin sona ermesi

2. Üyelerin görev süresi ve üyeliin sona ermesi

MADDE 147. – Anayasa Mahkemesi üyeleri altmıbe yaını MADDE 147- Anayasa Mahkemesi üyeleri oniki yıl için doldurunca emekliye ayrılırlar. seçilirler. Bir kimse iki defa Anayasa Mahkemesi üyesi seçilemez. Anayasa Mahkemesi üyeleri altmıbe yaını doldurunca emekliye ayrılırlar. Zorunlu emeklilik yaından önce görev süresi dolan üyelerin baka bir görevde çalımaları ve özlük ileri kanunla düzenlenir. Anayasa Mahkemesi üyelii, bir üyenin hâkimlik mesleinden çıkarılmayı gerektiren bir suçtan dolayı hüküm giymesi halinde kendiliinden; görevini salık bakımından yerine getiremeyeceinin kesin olarak anlaılması halinde de, Anayasa Mahkemesi üye tamsayısının salt çounluunun kararı ile sona erer.

Anayasa Mahkemesi üyelii, bir üyenin hâkimlik mesleinden çıkarılmayı gerektiren bir suçtan dolayı hüküm giymesi halinde kendiliinden; görevini salık bakımından yerine getiremeyeceinin kesin olarak anlaılması halinde de, Anayasa Mahkemesi üye tamsayısının salt çounluunun kararı ile sona erer.

3. Görev ve yetkileri

MADDE 148. – Anayasa Mahkemesi, kanunların, kanun hükmünde kararnamelerin ve Türkiye Büyük Millet Meclisi çtüzüünün Anayasaya ekil ve esas bakımlarından uygunluunu denetler. Anayasa deiikliklerini ise sadece ekil

16 / 29

1982 Anayasası bakımından inceler ve denetler. Ancak, olaanüstü hallerde, sıkıyönetim ve sava hallerinde çıkarılan kanun hükmünde kararnamelerin ekil ve esas bakımından Anayasaya aykırılıı iddiasıyla, Anayasa Mahkemesinde dava açılamaz.

Teklif Metni karara balar. Anayasa deiikliklerini ise sadece ekil bakımından inceler ve denetler. Ancak, olaanüstü hallerde, sıkıyönetim ve sava hallerinde çıkarılan kanun hükmünde kararnamelerin ekil ve esas bakımından Anayasaya aykırılıı iddiasıyla, Anayasa Mahkemesinde dava açılamaz.

Kanunların ekil bakımından denetlenmesi, son oylamanın, öngörülen çounlukla yapılıp yapılmadıı; Anayasa deiikliklerinde ise, teklif ve oylama çounluuna ve ivedilikle görüülemeyecei artına uyulup uyulmadıı hususları ile sınırlıdır. ekil bakımından denetleme, Cumhurbakanınca veya Türkiye Büyük Millet Meclisi üyelerinin bete biri tarafından istenebilir. Kanunun yayımlandıı tarihten itibaren on gün geçtikten sonra, ekil bozukluuna dayalı iptal davası açılamaz; def’i yoluyla da ileri sürülemez. Herkes, Avrupa nsan Hakları Sözlemesi kapsamındaki anayasal hak ve özgürlüklerden birinin kamu gücü tarafından ihlal edildii iddiasıyla ve kanun yollarının tüketilmi olması artıyla Anayasa Mahkemesine bavurabilir. Anayasa ikâyetinde kanun yolunda gözetilmesi gereken hususlarda inceleme yapılamaz. Anayasa ikâyetine düzenlenir.

Anayasa Mahkemesi Cumhurbakanını, Bakanlar Kurulu üyelerini, Anayasa Mahkemesi, Yargıtay, Danıtay, Askerî Yargıtay, Askerî Yüksek dare Mahkemesi Bakan ve üyelerini, Basavcılarını, Cumhuriyet Basavcıvekilini, Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu ve Sayıtay Bakan ve üyelerini

ilikin

usul

esaslar

kanunla

17 / 29

1982 Anayasası görevleriyle ilgili suçlardan dolayı Yüce Divan sıfatıyla yargılar.

Teklif Metni görevleriyle ilgili suçlardan dolayı Yüce Divan sıfatıyla yargılar.

Yüce Divanda, savcılık görevini Cumhuriyet Basavcısı veya Yüce Divanda, savcılık görevini Cumhuriyet Basavcısı veya Cumhuriyet Basavcıvekili yapar. Cumhuriyet Basavcıvekili yapar. Yüce Divan kararları kesindir.

Yüce Divan kararlarına karı Yüce Divan kararlarına yeniden inceleme bavurusu yapılabilir. Genel Kurulun yeniden inceleme sonucunda verdii kararlar kesindir.

Anayasa Mahkemesi, Anayasa ile verilen dier görevleri de Anayasa Mahkemesi, Anayasa ile verilen dier görevleri de yerine getirir. yerine getirir. 4. Çalıma ve yargılama usulü

4. Çalıma ve yargılama usulü

MADDE 149. – (Deiik: 3.10.2001-4709/33 md.) Anayasa Mahkemesi, Bakan ve on üye ile toplanır, salt çounluk ile karar verir. Anayasa deiikliklerinde iptale ve siyasî parti davalarında kapatılmaya karar verebilmesi için bete üç oy çokluu arttır.

MADDE 149. – Anayasa Mahkemesi, üç daire ve Genel Kurul halinde çalıır. Daireler, daire bakanının bakanlıında dört üyenin katılımıyla toplanır. Genel Kurul, Mahkeme Bakanının bakanlıında en az ondört üye ile toplanır. Daireler ve Genel Kurul kararlarını salt çounlukla alır. Anayasa ikâyetlerinin kabul edilebilirlik incelemesi için ön komisyonlar oluturulabilir. Siyasî partilere ilikin dava ve bavurulara, iptal ve itiraz davaları ile Yüce Divan sıfatıyla yürütülecek yargılamalara Genel Kurulca bakılır. Anayasa deiikliinde iptale, siyasî partilerin kapatılmasına ya da Devlet yardımından yoksun bırakılmasına karar verilebilmesi için üye tamsayısının üçte iki oy çokluu arttır.

ekil bozukluuna dayalı iptal davaları Anayasa Mahkemesince ekil bozukluuna dayalı iptal davaları Anayasa Mahkemesince öncelikle incelenip karara balanır. öncelikle incelenip karara balanır. 18 / 29

1982 Anayasası

Teklif Metni

Anayasa Mahkemesinin kuruluu ve yargılama usulleri kanunla; Anayasa Mahkemesinin kuruluu, Genel Kurul ve dairelerin mahkemenin çalıma esasları ve üyeleri arasındaki ibölümü yargılama usulleri kanunla; Mahkemenin çalıma esasları, kendi yapacaı çtüzükle düzenlenir. daire ve komisyonların oluumu ve ibölümü kendi yapacaı çtüzükle düzenlenir. Anayasa Mahkemesi Yüce Divan sıfatıyla baktıı davalar dıında kalan ileri dosya üzerinde inceler. Ancak, gerekli gördüü hallerde sözlü açıklamalarını dinlemek üzere ilgilileri ve konu üzerinde bilgisi olanları çaırabilir (Ek ibare: 23.7.1995-4121/14 md.) ve siyasî partilerin temelli kapatılması veya kapatılmasına ilikin davalarda, Yargıtay Cumhuriyet Basavcısından sonra kapatılması istenen siyasî partinin genel bakanlıının veya tayin edecei bir vekilin savunmasını dinler.

Anayasa Mahkemesi Yüce Divan sıfatıyla baktıı davalar dıında kalan ileri dosya üzerinde inceler. Ancak, anayasa ikayeti bavurularında duruma yapılmasına karar verilebilir. Mahkeme ayrıca gerekli gördüü hallerde sözlü açıklamalarını dinlemek üzere ilgilileri ve konu üzerinde bilgisi olanları çaırabilir (Ek ibare: 23.7.1995-4121/14 md.) ve siyasî partilerin kapatılmasına ilikin davalarda, Yargıtay Cumhuriyet Basavcısından sonra kapatılması istenen siyasî partinin genel bakanlıının veya tayin edecei bir vekilin savunmasını dinler.

D. Askerî Yargıtay

MADDE 156 – Askerî Yargıtay, askerî mahkemelerden verilen karar ve hükümlerin son inceleme merciidir. Ayrıca, asker kiilerin kanunla gösterilen belli davalarına ilk ve son derece mahkemesi olarak bakar.

Askerî Yargıtay üyeleri birinci sınıf askerî hâkimler arasından Askerî Yargıtay Genel Kurulunun üye tam sayısının salt çounluu ve gizli oyla her bo yer için gösterecei üçer aday içinden Cumhurbakanınca seçilir.

Askerî Yargıtay Bakanı, Basavcısı, kinci Bakanı ve daire bakanları Askerî Yargıtay üyeleri arasından rütbe ve kıdem sırasına göre atanırlar. Askerî Yargıtayın kuruluu, ileyii, mensuplarının disiplin ve özlük ileri, mahkemelerin baımsızlıı, hâkimlik teminatı ve

19 / 29

1982 Anayasası askerlik hizmetlerinin gereklerine göre kanunla düzenlenir.

Teklif Metni esaslarına göre kanunla düzenlenir.

III. Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu

MADDE 159- Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu, MADDE 159- Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu, mahkemelerin baımsızlıı ve hâkimlik teminatı esaslarına göre mahkemelerin baımsızlıı ve hâkimlik teminatı esaslarına göre kurulur ve görev yapar. kurulur ve görev yapar. Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu yirmibir asıl ve on yedek üyeden oluur; üç daire halinde çalıır. Kurulun Bakanı, Adalet Bakanıdır. Adalet Bakanlıı Müstearı Kurulun tabii üyesidir. Kurulun üç asıl ve üç yedek üyesi Yargıtay Genel Kurulunun, iki asıl ve iki yedek üyesi Danıtay Genel Kurulunun kendi üyeleri arasından, her üyelik için gösterecekleri üçer aday içinden Cumhurbakanınca, dört yıl için seçilir. Süresi biten üyeler yeniden seçilebilirler. Kurul, seçimle gelen asıl üyeleri arasından bir bakanvekili seçer.

Kurulun Bakanı Adalet Bakanıdır. Adalet Bakanlıı Müstearı Kurulun tabiî üyesidir. Kurulun, dört asıl üyesi, nitelikleri kanunda belirtilen; yüksek öretim kurumlarının hukuk, iktisat ve siyasal bilimler dallarında görev yapan öretim üyeleri, üst kademe yöneticileri ile avukatlar arasından Cumhurbakanınca, bir asıl ve bir yedek üyesi Anayasa Mahkemesi raportörleri arasından Anayasa Mahkemesince, üç asıl ve iki yedek üyesi Yargıtay üyeleri arasından Yargıtay Genel Kurulunca, bir asıl ve bir yedek üyesi Danıtay üyeleri arasından Danıtay Genel Kurulunca, yedi asıl ve dört yedek üyesi birinci sınıf olup, birinci sınıfa ayrılmayı gerektiren nitelikleri yitirmemi adlî yargı hâkim ve savcıları arasından adlî yargı hâkim ve savcılarınca, üç asıl ve iki yedek üyesi birinci sınıf olup, birinci sınıfa ayrılmayı gerektiren nitelikleri yitirmemi idarî yargı hâkim ve savcıları arasından idarî yargı hâkim ve savcılarınca, dört yıl için seçilir. Süresi biten üyeler yeniden seçilebilir. Kurul üyelii seçimi, üyelerin görev süresinin dolmasından önceki altmı gün içinde yapılır. Cumhurbakanı tarafından seçilen üyelerin görev süreleri dolmadan Kurul üyeliinin boalması durumunda, boalmayı takip eden altmı gün

20 / 29

1982 Anayasası

Teklif Metni içinde, yeni üyelerin seçimi yapılır. Dier üyeliklerin boalması halinde, asıl üyenin yedei tarafından kalan süre tamamlanır. Yargıtay ve Danıtay genel kurullarından seçilecek Kurul üyelii için her üyenin, birinci sınıf adlî ve idarî yargı hâkim ve savcıları arasından seçilecek Kurul üyelii için her hâkim ve savcının; ancak bir aday için oy kullanacaı seçimlerde, en fazla oy alan adaylar sırasıyla asıl ve yedek üye seçilir. Bu seçimler her dönem için bir defada ve gizli oyla yapılır. Kurulun, Adalet Bakanı ile Adalet Bakanlıı Müstearı dıındaki asıl üyeleri, görevlerinin devamı süresince kanunda belirlenenler dıında baka bir görev alamazlar. Kurulun yönetimi ve temsili Kurul Bakanına aittir. Kurul Bakanı dairelerin çalımalarına katılamaz. Kurul, kendi üyeleri arasından daire bakanlarını seçer. Bakan, yetkilerinden bir kısmını bakanvekili olarak belirledii daire bakanına devredebilir.

Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu; adli ve idarî yargı hâkim ve savcılarını meslee kabul etme, atama ve nakletme, geçici yetki verme, yükselme ve birinci sınıfa ayırma, kadro daıtma, meslekte kalmaları uygun görülmeyenler hakkında karar verme, disiplin cezası verme, görevden uzaklatırma ilemlerini yapar. Adalet Bakanlıının, bir mahkemenin veya bir hâkimin veya savcının kadrosunun kaldırılması veya bir mahkemenin yargı çevresinin deitirilmesi konusundaki tekliflerini karara balar. Ayrıca Anayasa ve kanunlarla verilen dier görevleri yerine getirir.

Kurul, adlî ve idarî yargı hâkim ve savcılarını meslee kabul etme, atama ve nakletme, geçici yetki verme, yükselme ve birinci sınıfa ayırma, meslekte kalmaları uygun görülmeyenler hakkında karar verme, disiplin cezası verme, görevden uzaklatırma ilemlerini yapar; Adalet Bakanlıının, bir mahkemenin kaldırılması veya yargı çevresinin deitirilmesi konusundaki tekliflerini karara balar; ayrıca, Anayasa ve kanunlarla verilen dier görevleri yerine getirir. Hâkim ve savcıların görevlerini; kanun, tüzük, yönetmeliklere ve genelgelere (hâkimler için idarî nitelikteki

21 / 29

1982 Anayasası

Teklif Metni genelgelere) uygun olarak yapıp yapmadıklarını denetleme; görevlerinden dolayı veya görevleri sırasında suç ileyip ilemediklerini, hal ve eylemlerinin sıfat ve görevleri icaplarına uyup uymadıını aratırma ve gerektiinde haklarında inceleme ve soruturma ilemleri, ilgili dairenin teklifi ve Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu Bakanının oluru ile Kurul müfettilerine yaptırılır. Soruturma ve inceleme ilemleri, hakkında soruturma ve inceleme yapılacak olandan daha kıdemli hâkim veya savcı eliyle de yaptırılabilir.

Kurul kararlarına karı yargı mercilerine bavurulamaz.

Kurulun meslekten çıkarma cezasına ilikin olanlar dıındaki kararlarına karı yargı mercilerine bavurulamaz.

Kurulun görevlerini yerine getirmesi, seçim ve çalıma Kurula balı Genel Sekreterlik kurulur. Genel Sekreter, usulleriyle itirazların Kurul bünyesinde incelenmesi esasları birinci sınıf hâkim ve savcılardan Kurulun teklif ettii üç kanunla düzenlenir. aday arasından Kurul Bakanı tarafından atanır. Kurul müfettileri ile Kurulda geçici veya sürekli olarak çalıtırılacak hâkim ve savcıları, muvafakatlerini alarak atama yetkisi Kurula aittir. Adalet Bakanlıının merkez kuruluunda geçici veya sürekli Adalet Bakanlıının merkez, balı ve ilgili kurulularında geçici olarak çalıtırılacak hâkim ve savcıların muvafakatlarını alarak veya sürekli olarak çalıtırılacak hâkim ve savcılar ile adalet atama yetkisi Adalet Bakanına aittir. müfettilerini, muvafakatlerini alarak atama yetkisi Adalet Bakanına aittir. Adalet Bakanı Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunun ilk toplantısında onaya sunulmak üzere, gecikmesinde sakınca bulunan hallerde hizmetin aksamaması için hâkim ve savcıları geçici yetki ile görevlendirebilir.

Kurul üyelerinin seçimi, dairelerin oluumu ve ibölümü, Kurulun ve dairelerin görevleri, toplantı ve karar yeter sayıları, çalıma usul ve esasları, dairelerin karar ve ilemlerine karı yapılacak itirazlar ve bunların incelenmesi usulü ile Genel Sekreterliin kurulu ve görevleri kanunla düzenlenir.

22 / 29

1982 Anayasası

Teklif Metni

GEÇC MADDE 15. – 12 Eylül 1980 tarihinden, ilk genel seçimler sonucu toplanacak Türkiye Büyük Millet Meclisinin Bakanlık Divanını oluturuncaya kadar geçecek süre içinde, yasama ve yürütme yetkilerini Türk milleti adına kullanan, 2356 sayılı Kanunla kurulu Millî Güvenlik Konseyinin, bu Konseyin yönetimi döneminde kurulmu hükümetlerin, 2485 sayılı Kurucu Meclis Hakkında Kanunla görev ifa eden Danıma Meclisinin her türlü karar ve tasarruflarından dolayı haklarında cezaî, malî veya hukukî sorumluluk iddiası ileri sürülemez ve bu maksatla herhangi bir yargı merciine bavurulamaz.

Geçici 15 inci madde yürürlükten kaldırılıyor.

Bu karar ve tasarrufların idarece veya yetkili kılınmı organ, merci ve görevlilerce uygulanmasından dolayı, karar alanlar, tasarrufta bulunanlar ve uygulayanlar hakkında da yukarıdaki fıkra hükümleri uygulanır. (Son fıkra mülga: 3.10.2001-4709/34 md.) GEÇC MADDE 18- Bu Kanunun 6 ncı maddesiyle Anayasanın 69 uncu maddesinde yapılan deiiklikler, Anayasa Mahkemesinde görülmekte olan davalarda da uygulanır. GEÇC MADDE 19- Bu Kanunun yürürlüe girdii tarihte Anayasa Mahkemesinin mevcut yedek üyeleri asıl üye sıfatını kazanır. Bu Kanunun yürürlüe girdii tarihten itibaren otuz gün içinde, birer üye, Sayıtay Genel Kurulunun ve baro bakanlarının gösterecekleri üçer aday arasından Türkiye 23 / 29

1982 Anayasası

Teklif Metni Büyük Millet Meclisi tarafından seçilir. Türkiye Büyük Millet Meclisinde yapılacak seçimde, her bo üyelik için ilk oylamada üye tam sayısının üçte iki ve ikinci oylamada üye tam sayısının salt çounluu aranır. kinci oylamada salt çounluk salanamazsa, bu oylamada en çok oy alan iki aday için üçüncü oylama yapılır; üçüncü oylamada en fazla oy alan aday üye seçilmi olur. Sayıtay Genel Kurulunda, Anayasa Mahkemesi üyeliine aday göstermek için yapılacak seçimlerde, bir üye ancak bir aday için oy kullanabilir; en fazla oy alan üç kii aday gösterilmi sayılır. Baro bakanlarının avukatlar arasından gösterecekleri üç aday için yapılacak seçimde de her bir baro bakanı ancak bir aday için oy kullanabilir ve en fazla oy alan üç kii aday gösterilmi sayılır. Cumhurbakanı, yüksekörenim görmü Cumhuriyeti vatandaları arasından iki üyeyi seçer.

Türkiye

Anayasa Mahkemesi üyeliine aday gösteren kurumların halen mevcut üyeleri ile kendi kontenjanlarından seçilmi yedek üyeler, tamamlama seçiminde göz önünde bulundurulur. Anayasa ikayetine ilikin gerekli düzenlemeler iki yıl içinde tamamlanır. Uygulama kanununun yürürlüe girdii tarihten itibaren anayasa ikâyeti bavuruları kabul edilir. Anayasa Mahkemesinde halen belli görevlere seçilmi olanların bu sıfatları seçilmi oldukları sürenin sonuna kadar devam eder. Bu Kanunun yürürlüe girdii tarihte üye olanlar ya haddine kadar görevlerine devam ederler.

24 / 29

1982 Anayasası

Teklif Metni GEÇC MADDE 20- Bu Kanunun yürürlüe girdii tarihten itibaren otuz gün içinde aaıda belirtilen esas ve usuller dahilinde Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu üyeleri seçilir. a) Cumhurbakanı, hâkimlik mesleine alınmasına engel bir hali olmayan; yüksek öretim kurumlarının hukuk, iktisat ve siyasal bilimler dallarında en az onbe yıldan beri görev yapan öretim üyeleri, üst kademe yöneticileri ile meslekte fiilen onbe yılını doldurmu avukatlar arasından dört üye seçer. Cumhurbakanı, üst kademe yöneticileri arasından seçecei Kurul üyesini, bakanlık, müstearlık, müstear yardımcılıı, valilik, Cumhurbakanlıı Genel Sekreterlii, kamu kurum ve kurulularında genel müdürlük veya tefti kurulu bakanlıı görevlerini yapanlar arasından seçer. b) Anayasa Mahkemesi, bir asıl ve bir yedek üyeyi Anayasa Mahkemesi raportörleri arasından seçer. Mahkeme Bakanı bu Kanunun yürürlüe girdii tarihten itibaren yedi gün içinde Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu üye adaylık bavurularını ilân eder. lan tarihinden itibaren yedi gün içinde adaylar bavurularını yaparlar. Bavuru tarihinin sona erdii günden itibaren onbe gün içinde Mahkeme, adaylar arasından bir asıl ve bir yedek üyeyi seçer. c) Yargıtay Genel Kurulu, Yargıtay üyeleri arasından üç asıl ve iki yedek üye seçer. Bu Kanunun yürürlüe girdii tarihten itibaren yedi gün içinde Yargıtay Birinci Bakanı adaylık bavurusunu ilan eder. lan tarihinden itibaren yedi gün içinde adaylar Birinci Bakanlıa bavurur. Bavuru tarihinin sona erdii günden itibaren onbe gün içinde Yargıtay Genel Kurulu seçim yapar. Her Yargıtay üyesinin 25 / 29

1982 Anayasası

Teklif Metni sadece bir aday için oy kullanabilecei seçimde, en fazla oy alan adaylar sırasıyla asıl ve yedek üye seçilmi olur. ç) Danıtay Genel Kurulu, Danıtay üyeleri arasından bir asıl ve bir yedek üye seçer. Bu Kanunun yürürlüe girdii tarihten itibaren yedi gün içinde Danıtay Bakanı adaylık bavurusunu ilan eder. lan tarihinden itibaren yedi gün içinde adaylar Bakanlıa bavurur. Bavuru tarihinin sona erdii günden itibaren onbe gün içinde Danıtay Genel Kurulu seçim yapar. Her Danıtay üyesinin sadece bir aday için oy kullanabilecei seçimde, en fazla oy alan adaylar sırasıyla asıl ve yedek üye seçilmi olur. d) Yedi asıl ve dört yedek üye birinci sınıf olup, birinci sınıfa ayrılmayı gerektiren nitelikleri yitirmemi olan adli yargı hâkim ve savcıları arasından, adli yargı hâkim ve savcıları tarafından Yüksek Seçim Kurulunun gözetim ve denetiminde seçilir. Bu Kanunun yürürlüe girdii tarihten itibaren be gün içinde Yüksek Seçim Kurulu adaylık bavurularını ilân eder. lân tarihinden itibaren üç gün içinde adaylar Yüksek Seçim Kuruluna bavurur. Bavuru tarihinin sona erdii günden itibaren iki gün içinde Yüksek Seçim Kurulu adayların bavurularını inceler ve aday listesini belirleyerek ilân eder. Takip eden iki gün içinde bu listeye karı itiraz edilebilir. tiraz süresinin sona erdii günden itibaren iki gün içinde tirazlar incelenir, sonuçlandırılır ve kesin aday listesi ilân edilir. Yüksek Seçim Kurulunun kesin aday listesini ilân ettii tarihten sonraki ikinci Pazar günü her ilde, il seçim kurulunun gözetim ve denetimi altında yapılacak seçimlerde, o ilde ve ilçelerinde görev yapan hâkim ve savcılar oy kullanır. l seçim kurulları o ilde oy kullanacak hâkim ve savcıların sayısına göre sandık kurulları oluturur. Sandık 26 / 29

1982 Anayasası

Teklif Metni kurullarının ilem, tedbir ve kararlarına karı yapılan ikâyet ve itirazlar il seçim kurulunca karara balanır. Adaylar propaganda yapamazlar; sadece, Yüksek Seçim Kurulu tarafından belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde özgeçmilerini bu i için tahsis edilmi bir internet sitesinde yayımlayabilirler. Bu seçimlerde her seçmen sadece bir aday için oy kullanabilir. Seçimlerde en çok oy alan adaylar sırasıyla asıl ve yedek üye seçilmi olur. Kullanılacak oy pusulalarıyla ilgili dier hususlar Yüksek Seçim Kurulu tarafından belirlenir. Yüksek Seçim Kurulu, oy pusulalarını kendisi bastırabilecei gibi gerektiinde uygun görecei il seçim kurulları vasıtasıyla bastırmaya da yetkilidir. Yapılacak seçimlerde, 26/4/1961 tarihli ve 298 sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanunun bu bende aykırı olmayan hükümleri uygulanır. e) Üç asıl ve iki yedek üye birinci sınıf olup, birinci sınıfa ayrılmayı gerektiren nitelikleri yitirmemi idari yargı hâkim ve savcıları arasından, idari yargı hâkim ve savcıları tarafından Yüksek Seçim Kurulunun gözetim ve denetiminde seçilir. Bölge idare mahkemelerinin bulunduu illerde, il seçim kurulunun gözetim ve denetimi altında yapılacak bu seçimlerde, o bölge idare mahkemesinde ve yargı çevresi içerisinde kalan yerlerde görev yapan idari yargı hâkim ve savcıları oy kullanır. Bu seçimler hakkında da (d) bendi hükümleri uygulanır. Birinci fıkranın (a), (b), (d) ve (e) bentleri uyarınca seçilen Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunun asıl üyeleri bu Kanunun yürürlüe girdii tarihten sonraki otuzuncu günü takip eden i günü görevlerine balarlar. Bu Kanunun yürürlüe girdii tarihte, Hâkimler ve Savcılar 27 / 29

1982 Anayasası

Teklif Metni Yüksek Kurulunun Yargıtaydan gelen asıl ve yedek üyelerinin görevleri, seçilmi oldukları sürenin sonuna kadar devam eder. Bu üyelerden görev süresini tamamlayanların yerine birinci fıkranın (c) bendi uyarınca seçilenler sırayla göreve balarlar. Bu madde uyarınca seçilen üyelerin göreve balamasını müteakip yapılacak ilk Kurul toplantısında, Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunun Danıtaydan gelen asıl ve yedek üyelerinden ad çekme suretiyle belirlenen bir asıl ve bir yedek üyesinin görevi sona erer. Kalan asıl ve yedek üye ise seçilmi oldukları sürenin sonuna kadar görevlerine devam eder. Bu üyelerden görev süresini tamamlayanların yerine birinci fıkranın (ç) bendi uyarınca seçilenler göreve balarlar. Birinci fıkranın (c) ve (ç) bentleri uyarınca seçilen üyelerden, üçüncü ve dördüncü fıkra uyarınca göreve balayanların görev süresi, birinci fıkranın (a), (b), (d) ve (e) bentleri uyarınca seçilen dier Kurul üyelerinin görev süresinin bittii tarihte sona erer. lgili kanunlarda gerekli düzenlemeler yapılıncaya kadar, Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kuruluna seçilen asıl üyeler, Yargıtay daire bakanı için ilgili mevzuatında öngörülen tüm malî ve sosyal haklar ile emeklilik hakkından aynen yararlanırlar. Ayrıca, Kurulun Bakanı dıındaki asıl üyelerine, 30000 gösterge rakamının memur aylıklarına uygulanan katsayı ile çarpımı sonucu bulunacak miktarda aylık ek tazminat ödenir. lgili kanunlarda düzenleme yapılıncaya kadar, Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu, a) Anayasa hükümlerine aykırı olmamak kaydıyla, 28 / 29

1982 Anayasası

Teklif Metni yürürlükteki kanun hükümlerine göre Kurul eklinde çalıır. b) kinci fıkra uyarınca asıl üyelerinin göreve baladıı tarihten itibaren bir hafta içinde Adalet Bakanının bakanlıında toplanır ve bir geçici Bakanvekili seçer. c) En az onbe üye ile toplanır ve üye tam sayısının salt çounluu ile karar verir. ç) Sekreterya hizmetleri Adalet Bakanlıı tarafından yürütülür. Bu madde hükümleri, ilgili kanunlarda gerekli düzenlemeler yapılıncaya kadar uygulanır. MADDE - Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüe girer ve halkoyuna sunulması halinde tümüyle oylanır.

29 / 29