Bursa dergileri kitabi pdf by Bursa Büyükşehir Belediyesi

BAŞLANGICINDAN BUGÜNE

BURSA DERGİLERİ

NEVZAT ÇALIKUŞU

Bursa Büyükşehir Belediyesi Kitaplığı / Başlangıcından Bugüne Bursa Dergileri Proje Koordinatörleri / Aziz Elbas, Ahmet Erdönmez

Proje Yürütücüsü / Bursa Araştırmaları Merkezi www.bursaarastirmalarimerkezi.org Hazırlayan / Nevzat Çalıkuşu Görsel Tasarım / Yakup Şahiner Kapak / Nilüfer Dergisi ISBN / 978-605-9968-12-6 Basım Yılı ve Yeri / 1. Baskı; Ekim 2014, Akmat Matbaacılık / Bursa

Yapım / © 2014 Bursa Kültür A.Ş. Bu kitabın tüm yayın hakları Bursa Kültür A.Ş.’ye aittir. Yazılı izin olmadan kısmen ya da tamamen yeniden basılamaz. Dağıtım / Bursa Kültür A.Ş. - Merinos Atatürk Kongre Kültür Merkezi B Kapısı Osmangazi-Bursa/Türkiye Tel: + 90 224 253 26 46 Faks: + 90 224 253 14 85 info@bursakultur.com / www.bursakultur.com Kütüphane Bilgi Kartı / Catalog-in-Publication Data (CIP) Çalıkuşu, Nevzat / Başlangıcından Bugüne Bursa Dergileri 1. Bursa 2. Dergi 3. Çalıkuşu

Başlangıcından Bugüne Bur sa Dergileri

İÇİNDEKİLER BURSA DERGİLERİ DİZİNİ (Çıkış yıllarına göre)

SUNUM............................................................................. 11

ÖNSÖZ.............................................................................. 13 NİLÜFER (1886)..................................................................16 FEVAİD (1887). ....................................................................18 SANAYİ RİSALESİ (1890)..................................................... 20 GÜNDOĞDU (1894)............................................................. 21 BARİKA-İ İRŞAD (1908). ...................................................... 22 BURSA SERGİSİ (1909)....................................................... 23 KARAGÖZ ÖZEL SAYISI (1909)............................................. 24

GENÇ MÜSLÜMAN (1912?).................................................. 25 CİDDİ KARAGÖZ (1913)........................................................ 26 KURTULUŞ YOLLARI (1913). ..................................................27

BURSA MECMUASI (1917).................................................... 28 LÂNE (Yuva) (1918)............................................................ 29 ALEM-İ MUSİKİ (1919)........................................................ 30 GENÇ KALEMLER (1919)....................................................... 31

LOKMAN HEKİM (1919)....................................................... 32 YENİ MECMUA BURSA ÖZEL SAYISI (1923)............................ 33 YURD (1923)...................................................................... 34 YEŞİL YURD (1924)............................................................. 35 MİLLİ SİNEMA MECMUASI (1925)......................................... 36

BTSO MECMUASI (1926)......................................................37 ASRİ ÇİFTÇİ (1927).............................................................. 38 GAZİ YOLU (1931)............................................................... 39

ORTAÇ (1931)..................................................................... 40 BURSA TELLALI (1934). ........................................................41 SİNEMA MECMUASI (1934).................................................. 42 VERİM (1934). .................................................................... 43

ULUDAĞ (1935).................................................................. 44 FİLM MECMUASI (1936)...................................................... 46 29 TEŞRİN-İ EVVEL (1936). ...................................................47

Başlangıcından Bugüne Bur sa Dergileri

SON YARIMAY İÇİNDE (1936)............................................... 48 TAMAŞA (1936).................................................................. 49 DAĞARCIK (1939)............................................................... 49 KLİNİK (1942).................................................................... 50 DEMET (1943).................................................................... 50

İPEK (1945)....................................................................... 52 NİLÜFER (II) (1945)............................................................ 54 YEŞİL BURSA (1946). .......................................................... 55 BURSA (Yapı Kredi Bursa Şubesi Açılışı Özel Sayısı-1948)... 56 IŞIK (1948).........................................................................57

ORMANCI (1949)................................................................ 58 ÇATI (1950)....................................................................... 59 BURSA’LI ÖĞRENCİ (1951).................................................. 59 GENÇLİĞİN SESİ (1951)....................................................... 60 GENÇ TÜRK (1951)...............................................................61 ACARSPOR (1952).............................................................. 62 ÇAĞILTI (1952)................................................................... 63 SPOR HABERLERİ (1952). .................................................... 64 TOP SPOR (1952)............................................................... 65 BURSA’DA TEKNİK TARIM (1953).. ........................................ 66 İNCİ MAGAZİN (1954)..........................................................67 BURSA SPOR (1956). .......................................................... 68 CURCUNA (1956)............................................................... 68 ÇİVİ (1956)........................................................................ 69 DAMLA DAMLA (1956). ........................................................ 70 YEŞERTİ (1956)................................................................... 71

YÖRE (1960).......................................................................72 AYDINLIĞA DOĞRU (1961)....................................................73 ELİF (1961).........................................................................74

GÜNEŞ (1961).....................................................................75 YEŞİL YILLAR (1961)............................................................76 MODA (1962)......................................................................76 ÇATI (II) (1963)................................................................... 77 PETEK (1965). ................................................................... 78 BURSA’DA TOPLUMSAL KALKINMA (1966).............................79 METİN (1967). .....................................................................79 ALKIM (1968). .................................................................... 80

BURSA EĞİTİM DERGİSİ (1968).. ...........................................81 YENİ EYLEM (1968)............................................................ 82

Başlangıcından Bugüne Bur sa Dergileri

BURSA’DA ZAMAN (1969).................................................... 83 ÇAĞLAYAN (1969)............................................................... 84 GENÇLİĞİN SESİ (II) (1969)................................................. 85 BURSA MEKTUBU (1971)..................................................... 86 AKADEMİ (1972)................................................................. 87 SUR (1972)........................................................................ 88 BURSA SPOR(II) (1973)....................................................... 90 YENİ DÖNEM (1973)........................................................... 90 U.Ü. TIP FAKÜLTESİ DERGİSİ (1974)..................................... 92 ÇOCUKLARA ÖYKÜ (1975). ................................................... 93

ŞAHLANIŞ (1975). ............................................................... 94 YENİ NİLÜFER (1975).......................................................... 95 BURSA BAROSU DERGİSİ (1976).......................................... 98 DUYGU (1976). ................................................................... 99 11 EYLÜL (1977).................................................................. 99

BURSA TEKSTİL SANAYİİ İŞVERENLER SENDİKASI DERGİSİ (1977)..............................................................................100 BURSA’DA SANAT EDEBİYAT (1978)..................................... 101 PAYİTAHT (1978)............................................................... 102 YEŞİL BURSA(II) (1978). ..................................................... 103 24 KASIM (1981). ............................................................... 104 ATATÜRK BURSA’DA (1981)................................................. 104

BAKIŞ (1981).................................................................... 106 U.Ü. İKTİSADİ VE İDARİ BİLİMLER FAKÜLTESİ DERGİSİ (1981).1 07 U.Ü.VETERİNER FAKÜLTESİ DERGİSİ (1981)..........................108 U.Ü. ZİRAAT FAKÜLTESİ DERGİSİ (1982).............................. 109 BURSA EKONOMİ (1984). ................................................... 110 EKONOMİK RAPOR (1984). .................................................. 111 EVLİLİK OKULU (1984). ....................................................... 111

U.Ü. MÜHENDİSLİK VE MİMARLIK FAKÜLTELERİ DERGİSİ (1984). 112 HAKİMİYET ÇOCUK (1985). ..................................................113 ÇEVRE (1986)................................................................... 114 KELİME (1986).................................................................. 115 ÖNER SANAT DERGİSİ (1986)............................................. 116

U.Ü. EĞİTİM FAKÜLTELERİ DERGİSİ (1986)...........................117 U.Ü. İLÂHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ (1986)........................... 118 BURSA’DA MİLLİ EĞİTİM (1987).......................................... 119 GÜNEY MARMARA MİMARLIK (1987).................................... 119 BURSA TABİP ODASI DERGİSİ (HEKİMCE BAKIŞ) (1987).. ....... 119

Başlangıcından Bugüne Bur sa Dergileri

ŞEHİR DERGİSİ (Bursa Özel Sayısı-1988).. .......................... 120 BURTOD-GÜMTOB (1989)...................................................121

MAKİNA MÜHENDİSLERİ ODASI BÜLTENİ (1989).................. 122 METRO (1989).................................................................. 123 YENİ SOLUK (1989).......................................................... 124 AKADEMİ (II) (1990).......................................................... 125 BİÇEM (1990)................................................................... 125

HALKEVİ SESİMİZ (1990). ................................................... 126 AHENK (1991)................................................................... 126 BALKANLARDA TÜRK KÜLTÜRÜ (1991)................................. 127 EKSPRES SANAT DERGİSİ (1991)......................................... 128

BURSA MAGAZİN (1992)..................................................... 129 İPEK YOLU (1993).............................................................. 129 VETERİNER CERRAHİ DERGİSİ (1993).................................. 129 YEDİ İKLİM (Bursa Özel Sayısı) (1993)................................ 130 YENİ BİÇEM (1993). ............................................................131

YENİŞEHİR SANAT YAPRAĞI (1993).. .................................... 133 ZİRVE (1993)..................................................................... 134 BURSA’DA SAĞLIK (1994). .................................................. 135

FOTO SENTEZ (1994)......................................................... 136 KARDELEN (1994).............................................................. 136 BURSA DERGÂH (1995). ..................................................... 137 BURSA MÜZESİ (1995). ...................................................... 138 EKSEN (1995)................................................................... 138

İNSAN SAATİ (1995).......................................................... 139 İPEK DİLİ (1995)............................................................... 140 İZNİK LİSESİ (1995)........................................................... 142 SEMENDER (1995). ............................................................ 142 ULUDAĞ (II) (1995)........................................................... 143 1963 BURSA (1996)........................................................... 144

ERGUVAN (1996). .............................................................. 145 FURKAN GÜNLÜĞÜ (1996)................................................. 146 GECE NÖBETİ (1996)......................................................... 147

İNKAYA ÇINARI (1996)....................................................... 148 KALGAY (1996).................................................................. 149

KARDEŞ (1996)................................................................. 150 KARİZMA (1996). ............................................................... 150 MEŞALE (1996)................................................................. 151 UMED (1996).................................................................... 151

Başlangıcından Bugüne Bur sa Dergileri

USÇA VE DOSTÇA (1996). ................................................... 152 YAKAMOZ (1996)............................................................... 153 ALINTI (1997). ................................................................... 154 BURSA BİLANÇO (1997)..................................................... 155 BURSA VİP (1997)............................................................. 156 BURSA’DA TARIM (1997).................................................... 156

ÇELEBİ (1997)................................................................... 157 DÜŞLEM (1997)................................................................. 157 MAKİNA AKTÜEL (1997). ..................................................... 159

MOZAİK (1997). ................................................................. 160 TURKUAZ (1997)................................................................ 161 REVİZYON (1997)............................................................... 162

SAAT (1997)...................................................................... 163 AMATÖR KALEMLER (1998)................................................ 164 ANONİM DERGİ (1998)...................................................... 164 BURSA AKTÜEL (1998). ...................................................... 165

ÇAĞDAŞ YAŞAM (1998)...................................................... 166

EVLÂD-I FATİHAN (1998). ................................................... 167 GÖLGE (1998). .................................................................. 168 LİKÂ (1998)...................................................................... 168 ULUÇAM BÜLTENİ (1998)................................................... 169

TAKSİ BURSA (1998).......................................................... 170 YAŞAYAN BURSA (1998)..................................................... 170 AÇIKÇA (1999).................................................................... 171 AKADEMİ (III) (1999).......................................................... 171 ALİZE (1999). ..................................................................... 171 BURSA DEFTERİ (1999). ..................................................... 172 BURSA KOLLEKSİYON (1999).............................................. 173 ÇİFTÇİNİN SESİ (1999). ...................................................... 174 DİVA (1999)...................................................................... 175 MUM (1999)..................................................................... 176 OBJEKTİF (1999)............................................................... 176

SOSYAL’CE (1999)..............................................................177 U.Ü. FEN- EDEBİYAT FAKÜLTESİ SOSYAL BİLİMLER DERGİSİ (1999).. ............................................................................ 178

YANSIMALAR (1999).......................................................... 179 YENİ BAKIŞ (1999)............................................................ 179 AKCİĞER ARŞİVİ (2000)..................................................... 179 AKATALPA (2000)..............................................................180 BURSA LİFE (2000)........................................................... 181

Başlangıcından Bugüne Bur sa Dergileri

BURSA’DA YAŞAM (2000).................................................. 182 ÇIĞRIK (2000).................................................................. 183

EĞİTİME BAKIŞ (2000)....................................................... 184 ERDEM (2000). ................................................................. 185 KALEMBERK (2000). .......................................................... 185

PARAPSİKOLOJİ VE RUHSAL ARAŞTIRMALAR DERGİSİ (2000).1 86 SOSYAL BAKIŞ (2000)....................................................... 186 YILDIRIM BEYAZIT LİSELİLER DERGİSİ (2000)...................... 187 BURSA EKSTRA (2001). ......................................................188 BURSA HİGH LİFE (2001)...................................................188

DAĞARCIK (II) (2001). ........................................................ 189 DERGİ (2001). ................................................................... 190 ESNAF HABER DERGİSİ (2001).. ......................................... 191

HOŞGÖRÜ (2001). ............................................................. 192 KONTES (2001)................................................................. 192 MAVİ (2001)..................................................................... 192 ULUDAĞ ARICILIK DERGİSİ (2001).. ..................................... 193 BURSA’DA TARIM VE MÜHENDİSLİK (2002)......................... 194 EKO LİFE (2002)............................................................... 195 KAYGI (2002).................................................................... 196

KİMSESİZ (2002). .............................................................. 197 PERSPEKTİF (2002)........................................................... 197

ŞAİR VENÜS (2002). .......................................................... 198 TAHTA KALEM (2002)......................................................... 199 VİVO (2002)..................................................................... 199

YILDIRIM’DAN YANSIMALAR (2002)................................... 200 BESOB HABER (2003)...................................................... 200 BURSA ARAŞTIRMALARI DERGİSİ (2003)............................. 201

İNSİDE BURSA (2003).......................................................203 APAMEİA (2004)...............................................................204 ARSİYAD (2004)............................................................... 205 KUŞ (2004)..................................................................... 205

YOLCULUK (2004)............................................................ 206 GEZGİN (2005)................................................................. 207 İPEKLİ MENDİL (2005). ..................................................... 208 KONFORUM (2005).......................................................... 209 SATRANÇ (2005)............................................................... 210 BURSA BELEDİYELER BİRLİĞİ DERGİSİ (2006)......................211

BURSASPOR (2006).......................................................... 212

Başlangıcından Bugüne Bur sa Dergileri

BURSA TİME (2006).......................................................... 213 ÇINARALTI (2006)............................................................. 214

DEMOKRAT BAKIŞ (2006).................................................. 215 ELİTE (2006).................................................................... 216 MAVİ ADA (2006).............................................................. 217 ONALTIKIRKBEŞ (2006)..................................................... 218 ALMİRA AKTÜEL (2007). ..................................................... 219 BGC (2007).. .....................................................................220 BURSA GÜNLÜĞÜ (2007)................................................... 221 BURSA METROPOL (2007)................................................. 222 DECOROOM (2007)........................................................... 223 MAVİ YEŞİL (2007)............................................................ 224

OLAY TREND (2007).......................................................... 225 PARK MAGAZİN (2007). ......................................................226 PATİKALAR (2007)............................................................. 227

BURSA İL ÖZEL İDARESİ DERGİSİ (2008). ............................229 BUYAZ POSTA (2008)........................................................230 CEREMONY (2008). ........................................................... 231 GENÇ NABIZ (2008).......................................................... 232 MEMLEKET YENİŞEHİR (2008). ........................................... 233 SEHER YELİ (2008)...........................................................234 BURSA YEREL YÖNETİM (2009)..........................................235 ÇAĞDAŞ BAKIŞ (2009).......................................................236

ELİZ (2009)...................................................................... 237 GÜNDEM I6 (2009)...........................................................238 GÜNEY BURSA (2009).......................................................239 HİSAR (2009)...................................................................240 KADINCA TARZ (2009)....................................................... 241 N’DEN (2009). .................................................................. 242

PARŞÖMEN (2009). ........................................................... 243 WEEKLY BURSA (2009)...................................................... 244 ATÖLYE (2010)..................................................................245 BUFSAD KADRAJ (2010).....................................................246 BURSA’DAN (2010)............................................................248

ÇİNİ KİTAP (2010).............................................................249 HÜDAVENDİGÂR (2010).....................................................250 İNEGÖL ÇINARLARALTI (2010)............................................250 ŞEHRENGİZ (2010)............................................................ 251 DERGİ BURSA (2011)......................................................... 252

Başlangıcından Bugüne Bur sa Dergileri

KÖMEN (2011)...................................................................253 OLİMPOS (2011). ...............................................................254 SEKİZİNCİ KITA (2011). .......................................................255 BURSA’DA ZAMAN (II) (2012)............................................. 257 HAVADİS 16 (2012)............................................................258 OLAY DECOR (2012)...........................................................259 SU ŞEHRİ BURSA (2012)................................................... 260 YEŞİL BURSA (III) (2012). ................................................... 261 BUDO YAŞAM (2013).........................................................262 B 7 (BURSA 7 GÜN) (2014).................................................263

DERGİ MANŞET X (2014)....................................................264 KAYNAKLLAR....................................................................265

BURSA DERGİLERİ DİZİNİ (Alfabetik).................................266

Başlangıcından Bugüne Bur sa Dergileri

SUNUM Bursa, Büyük medeniyetlerin buluşma noktası, köklü geleneklerin beşiği, tarihin her döneminde gerek coğrafi konumu, gerek sosyal yaşam tarzı, gerekse ülke ekonomisindeki etkinliğinden dolayı sürekli ilgi odağı olmuş eşsiz bir şehirdir. Şehirleri farklı özellikleriyle akılda kalıcı hale getiren en önemli etkenlerden biri kültür sanat ve edebiyata yaptığı katkıdır. Bu alanlar şehirlerin tarihi kültürü ve mimarisiyle bütünleştiğinde zenginlik ortaya çıkar. Cemil Meriç tarafından hür tefekkürün kaleleri olarak nitelendirilen dergiler, edebi türlerden tarih araştırmalarına, siyasi kültürden ekonomi verilerine kadar geniş bir alanda arşiv niteliği taşımaktadır. Ülkemizin hemen her şehrinde bir veya daha fazla dergi çalışması yapılıyor. Bu dergiler her şehrin kültürel birikiminin zenginliğine işaret etmektedir. Bursa’nın dergicilik serüveni 1886’dan başlıyor. “Nilüfer” dergisi Bursa’nın ilk edebiyat dergisi olarak kayıtlara geçiyor. Bugüne kadar 250’den fazla derginin Bursa’nın sosyal ve kültürel hayatına renk kattığını biliyoruz. Bursa’da bugüne kadar yayınlanan dergiler hakkında önemli veriler sunan bu çalışma, aynı zamanda Bursa’nın fikir ve düşünce hayatının zenginliğini de gözler önüne sermektedir. Büyükşehir Belediyesi olarak tüm zamanların nadide şehirlerinden biri olmayı başaran Bursa’nın zenginliklerini bu gibi çalışmalarla gün yüzüne çıkarmak, yaptığımız tüm çalışmaları taçlandırması bakımından bizlere mutluluk vermektedir.

Başlangıcından Bugüne Bur sa Dergileri

Bu eserin titiz ve yorucu bir süreç sonrasında kütüphanelerimize kazandırılmasında emeği geçen Sayın Nevzat Çalıkuşu’na özellikle teşekkür ediyorum. İnanıyorum ki “Bursa Dergileri” adlı bu çalışma sadece bilgi vermekle kalmayacak, Bursa sevdalılarına yeni ufuklar açacaktır. Saygılarımla…

Recep ALTEPE Bursa Büyükşehir Belediye Başkanı

Başlangıcından Bugüne Bur sa Dergileri

ÖNSÖZ Ülkemizde dergicilik Tanzimat döneminde başlar. Türkçe ilk dergi çalışması 1849 yılında “Vakay-i Tıbbiye” adıyla yayımlanan süreli yayındır. Temmuz 1862 tarihinde Münif Paşa tarafından yayımlanan “Mecmua-i Fünun”un da ülkemiz dergiciliğinin başlangıcı olduğu yönünde bir başka görüş de vardır. Bursa dergiciliği ise Feraizcizade Mehmet Şakir Efendi’nin girişimiyle vücut bulur. Bursa’mızın ilk özel matbaasını bugün kendi adını taşıyan sokakta (Devlet Tiyatrosu ile Ziraat Bankası Heykel Şubesi arasından inen sokak) kuran (1883) Feraizcizade; “duru bir Türkçe ile yazan” bir tiyatro yazarı ve değerli bir yayımcıdır. 1886’da yayımlamaya başladığı “Nilüfer” adlı fikir, sanat ve edebiyat dergisi ile Bursa dergiciliğinin temeline ilk taşı koyar. Bursa’da “Nilüfer”den bugüne değişik zaman dilimlerinde çok sayıda dergi yayımlanır. İşte bu araştırma kuşbakışı olarak onların genel seyrini sunuyor. “Bursa Dergiciliğine Giriş” olarak tanımlayabileceğimiz bu çalışmayı bir Bursalı edebiyatçı ve dergici olarak severek yaptım. Sizlerin de severek okuyacağını umuyor, kitabın hayata geçmesinde emeği olanlara teşekkür ediyorum. Ocak 2014, Bursa Nevzat ÇALIKUŞU

Başlangıcından Bugüne Bur sa Dergileri 15

BAŞLANGICINDAN BUGÜNE BURSA DERGİLERİ

v 16 Başlangıcından Bugüne Bur sa Dergileri

N İLÜF E R Bursa’nın ilk edebiyat dergisidir. “Nilüfer”;Ferâizcizade Mehmet Şakir Efendi(1852-1911) ve –Ferâizcizade’nin kurduğu Bursa’nın ilk özel matbaasında 1886’da risalelerini ‘Âsârım’ başlığı altında bastıran- Fenari Kemalettin Mahmut(1860-1888) tarafından yayın hayatına kazandırılır. Ferâizcizade’nin kendi kurduğu özel matbaasında ilk dönemde on beş günde bir çıkarılan dergi, Aralık 1886 –1887 tarihleri arasında yirmi dört sayı yayımlanır. Fenari Kemalettin Mahmut’un ölümü(1888) üzerine Ferâizcizade dergiyi tek başına idare eder. Feraizcizade Mehmet Şakir Efendi

Feraizcizade ve oğulları (RKA)

Feraizcizade ve çocukları (RKA)

İkinci devrenin ilk yılında da yayımını on beş günde bir sürdüren dergi, yeniden birinci sayıdan başlar. Daha sonra aylık olarak yayımlanan derginin bu evresi 16 Eylül 1891 tarihli altmışıncı sayısıyla sona erer. Toplamda seksen dört sayıya ulaşan “Nilüfer”de sanat, edebiyat ve düşünce yazılarına yer verilir. Ayrıca Fransızca, Rusça ve Rumca’dan şiir çevirileri ve biyografiler de dergide yer alır. “Nilüfer”de şiir ve yazıları yayımlananlar arasında; Feraizcizade Mehmet Şakir, Recep Vahyi, Mehmet Emin Yurdakul, Riza Tevfik, Hersek’li Arif Hikmet, Ağlarcazade Mustafa Hakkı, Nigâr Hanım, Mahmut Celalettin Paşa, Gazi Muhtar Paşa, Osman Faiz, Veled Çelebi, Osman Nuri, Fenari Kemalettin Mahmut vb. adlar sayılabilir.

Feraizcizade’nin eşi Kıymet Hanım (RKA)

Feraizcizade’nin eşi Kıymet Hanım’ın kızı Lebibe Arcıl (RKA)

v Başlangıcından Bugüne Bur sa Dergileri 17

Nilüfer

Kemalettin , Mahmut’un Asarım risalelerinden örnekler(RKA)

18 Başlangıcından Bugüne Bur sa Dergileri

FE V A İD İlkin on beş günde bir, daha sonra haftalık yayımlanan fen ve edebiyat dergisidir. 17 Kasım 1887’de ilk sayısı yayımlanan dergi Yenişehirli Murad Emri Efendi(18501917)’nin matbaasında basılıp, kitabevinde satılıyordu. Bugünkü Cumhuriyet caddesinde bulunan Doruk iş hanı karşısına düşen mahalde bulunan Murad Emri’nin matbaası yangın geçirince bir süre yayımlanamayan dergi daha sonra(1892-1898) yılları arasında yayımına devam eder.

Fevaid

Arapça “faydalar” anlamına gelen ‘Fevaid’in yayımcıları Murad Emri ve Mehmed Rifat, yazı işleri müdürü Saffet Efendi’dir. Dergide yazıları neşredilenler arasında Murad Emri, Recep Vahyi, Faik Ali Ozansoy, Tevfik Fikret, Ömer Naci, Cenap Şahabettin, Mehmet Celal, Muallim Feyzi, Tepedelenlizade Kâmil, İsmail Safa, Süleyman Nazif, İbrahim Şevki, Süleyman Nesib, Mehmet Rifat, Şerafettin Sâbit, Fenari Kemalettin Mahmut vb. imzalar sayılabilir. Bursa İnebey Yazma ve Basma Eserler Kütüphanesi 4571 no.lu kayıt altında nüshaları mevcuttur.

Murad Emri Efendi

Fevaid

20 Başlangıcından Bugüne Bur sa Dergileri

S AN AYİ RİSA L E Sİ Bursa’nın ilk sanayi ve ticaret dergisidir. Murad Emrî Efendi kendi matbaasında bastığı derginin ilk sayısını 15 Teşrin-i Sani 1306 (1890) tarihinde yayımlar. Bursa Ticaret ve Sanayi Odası’nın desteğine güvenilerek çıkartılan bu ekonomi dergisi umduğu desteği bulamayıp dergide yayımlanan “adliye nizamnamesi”ni eleştiren bir yazı nedeniyle de kovuşturmaya uğrayınca ikinci sayısının ardından kapanır.

1890’larda Bursa’nın genel görünüşü

Başlangıcından Bugüne Bur sa Dergileri 21

GÜNDOĞDU Üç aylık dil ve edebiyat dergisidir. İlk sayısı 31 Ağustos 1894’te yayımlanır. Feraizcizade Mehmet Şakir Efendi’nin yayımladığı dergi üç sayı çıkar.Feraizcizade dergiyi Alacamescit mahallesinde kurduğu kendi özel matbaasında basar.

Alacamescit Mahallesi’nin eski bir fotoğrafı

22 Başlangıcından Bugüne Bur sa Dergileri

B AR İ K A -İ İRŞA D Bursa Ansiklopedisi’ne göre ‘uyarma şimşeği’ anlamına gelen “Barika-i İrşad” 1908 Meşrutiyetinin ilanından sonra yayımlanan siyasi, edebi ve fenni dergidir. İlk sayısı 23 Ekim 1908 tarihinde yayımlanan derginin sahibi Abdülkerim Fehim, yazı işleri müdürü Süleyman Adil’dir. “Barika-i İrşad” dergisi “Bursa’da Hükümet (binası) karşısında Matbaa-i Emrî’de basılır. “Siyasi, edebi, fenni mevadd-i mütenav’inden bahis, şimdilik haftada bir defa Perşembe günleri neşr olunur esbava-i gazetedir” sloganıyla yola çıkan dergide Süleyman Nazif, Bedros Papazyan, Abdullah Cevdet, Mehmet Baha (Pars) vb. kalemler yazmışlardır. Balkan harbi döneminde kapanmıştır.

Derginin logosu

Barika-i İrşad

Başlangıcından Bugüne Bur sa Dergileri 23

B U R S A S ER G İ S İ II. Meşrutiyet’in yıldönümünde (1909) Bursa’da düzenlenen sanayi ve ticaret sergisi dolayısıyla yayımlanan haftalık dergidir. 23 Temmuz 1909’da açılan sergide yer alan çalışmaları ve Bursa ilini tanıtıcı yazıları ihtiva eden dergi Bursa Vilâyet Matbaası’nda on sayı basılır.

Bursa Sergisi

24 Başlangıcından Bugüne Bur sa Dergileri

KAR AG Ö Z Ö ZE L SA Y ISI İstanbul’da yayımlanan mizah dergisi “Karagöz”ün 1 Eylül 1909 tarihli özel sayısıdır. “Karagöz”ün bu ‘fevkalade nüshası’ Padişah V. Reşat’ın ‘Bursa Sergisi’ni gezmek amacıyla şehri ziyaretinin hatırasına Bursa’da basılır. Kapakta padişahın bir resminin yer aldığı derginin baskısı dönemin şartları içinde son derece nitelikli olarak gerçekleştirilir.

Karagöz Özel Sayısı

Başlangıcından Bugüne Bur sa Dergileri 25

G ENÇ M ÜS L ÜM A N On beş günde bir yayımlanan “ilmi, dini, felsefi” dergidir. Sorumlu müdür ve başyazarlığını Hakkı Baha(Pars)’nın yaptığı derginin Hakkı Tarık Us Kütüphanesi’nde bulunan eldeki tek nüshasında tarih bilgisi yer almadığı için çıkış yılı ve dönemi saptanamamıştır. Akkılıç’ın “Bursa Ansiklopedisi”nde 1908-1912 ya da 1912’den sonra yayımlandığı ihtimali üzerinde durulur.

Hakkı Baha Pars (RKA)

Genç Müsüman (RKA)

26 Başlangıcından Bugüne Bur sa Dergileri

C İ D D İ K A RA G Ö Z On beş günde bir yayımlanan çocuk dergisidir. Logosunun altında “Osmanlı Türk çocuklarının milli terbiyesine çalışır” ifadesi yer alır. İdarehanesi “Bursa Saray Caddesi’nde Belediye karşısında Türk Mağazası” olarak belirtilen derginin sahibi ve sorumlu müdürü A. Nuri İsmet’tir. 1913’de yayıma başlayan ve Muin-i Hilâl Matbaası’nda basılan dergi kısa ömürlü olur.

Ciddi Karagöz

Başlangıcından Bugüne Bur sa Dergileri 27

KUR T UL U Ş Y O L L A RI On beş günde bir yayımlanan düşünce dergisidir. Mart 1913’te yayıma başlayan derginin sahibi ve sorumlu müdürü Mehmet Şerif ’tir. Hükümet konağı karşısında yönetim yeri bulunan dergi, Muin-i Hilâl Matbaası’nda basılır. İlk sayısında yer alan “Tuttuğumuz Yol” başlıklı yazıda derginin çıkış amacı belirtilir. Buna göre; “‘içtimai, iktisadi’ meseleler ilmi olarak işlenerek cemiyetimiz için ‘sulh ve selâmet’ yolları aranacaktır.” 18x28 ebatlarında ve otuz iki sayfa olarak neşredilen derginin ilk sayıda 50 para olan fiyatı daha sonraki sayılarda indirilmiştir. “Osmanlı Türklerinin Faidesine Çalışır” bir dergi olan “Kurtuluş Yolları” hem “milliyetçilik güder” hem de “Sosyalizmden bahseden ilim ve sanat mecmuasıdır. Kaç sayı çıktığı tam olarak bilinmeyen dergi muhtemelen çıktığı yıl içinde (1913) kapanmıştır.

Kurtuluş Yolları, 1. sayı, 16 Mart 1913 (RKA)

28 Başlangıcından Bugüne Bur sa Dergileri

B U R S A M E CM UA SI On beş günlük bilim, sanat, edebiyat dergisidir. “Bursa Muhipleri Cemiyeti”(Bursa’yı Sevenler Kurumu) tarafından 1 Aralık 1917’de ilk sayısı yayımlanan dergi 1920 yılında kapanana kadar yirmi yedi sayı yayımlanır. Yayın yönetmenliğini Muhittin Baha Pars’ın yaptığı derginin periyotu 1919’da haftalığa döner. 1920’de Bursa’nın Yunan işgaline uğramasıyla kapanır.

Muhittin Baha Pars

Bursa Mecmuası

Başlangıcından Bugüne Bur sa Dergileri 29

L ÂNE ( Y u v a ) On beş günlük “edebi, ahlaki, ilmi, iktisadi” dergidir. İlk sayısı 16 Kânunusani 1918 tarihinde yayımlanan derginin sahibi ve sorumlu müdürü Ahmet Muhtar, genel yayın yönetmeni M. İhsan Vecdi’dir. Birinci Dünya Savaşı’nın sonlarına doğru ağır şartlarda yayımlanan dergi, kâğıt temininde zorlanarak aynı yıl kapanır(1918).

Lane

Lane Mecmuası’nın çıkış haberi, 23 Mayıs 1918 (RKA)

Lane

30 Başlangıcından Bugüne Bur sa Dergileri

AL EM-İ M USİK İ

Mehmet Baha Pars (RKA)

On beş günde bir yayımlanan sanat ve müzik dergisidir. “Ayın ibtidasıyla onbeşinde çıkar. Musikişinasan ile musiki hakkındaki hissiyatlarından” haber verir. İlk sayısı 1 Ekim 1919’da çıkan derginin sahibi ve yayın yönetmeni besteci Mehmet Bahâ Pars(1877-1953)’tır. Yönetim yeri Hüdavendigâr Gazetesi olan dergi 15 Mayıs 1920 tarihli on altıncı sayısıyla yayın hayatından çekilmiştir. Derginin yayımcısı Mehmet Bahâ Pars musikişinas(‘Nesteren’ operetinin bestecisi), öğretmen, bir dönem Vilâyet Matbaası müdürü ve yazardır. Kökleri Bedreddin Mahmud Pars Bey’e uzanan 500 yıllık bir Bursa ailesinin ferdi olan Mehmet Bahâ aynı zamanda bir Nakşi şeyhidir. Tekke musikisinden batı operetlerine kadar geniş bir yelpazede müzik bilgisi ve sevgisi olan sanatçı ülkemizin ilk musiki mecmualarından sayılan “Alem-i Musiki”nin yayımını gerçekleştirir. Vilâyet Matbaası’nda basılan bu sekiz sayfalık dergide makalelerin yanı sıra notalar da yayımlanmıştır. Dergide Ahmet Şefik, Münir Süleyman, Galip Necib ve Ziya Şakir gibi yazarların yazıları yer alır. İlk sayısı İstanbul Belediye Kütüphanesi’nde bulunmaktadır.

Alem-i Musiki (RKA)