BURSA HAYVANAT BAHÇES‹ TAR‹HÇEM‹Z
Bursa'da ilk hayvanat bahçesi 1955 y›l›nda hizmete aç›lan Kültür Park içerisinde kurulmufltur. Uzun y›llar Kültür Park ziyaretçilerinin en önemli ilgi odaklar›ndan biri olmufltur.
Bursa'n›n Modern Hayvanat Bahçesi 10.11.1998 tarihinde halk›n yo¤un ilgisiyle Türk köyü, ay›-kurt, y›rt›c› kufllar, su kufllar›, lama, yaban efle¤i ve deve bölümleri tamamlanarak, kap›lar›n› ziyaretçilerine açm›flt›r; bunlar› aslan, leopar, maymun ve Afrika savana bölümleri izlemifltir. Yan yana dizilmifl küçük kafeslerde sergilenen hayvanlardan oluflan Kültür Park Hayvanat Bahçesi dünyadaki ve ülkemizdeki de¤iflen hayvanat bahçesi anlay›fl›n› karfl›layamad›¤›ndan zamanla Bursa için kanayan yara halini alm›flt›r. Hayvanlar› koruma haftas› nedeniyle, 10.10.1991 tarihinde sevinçle Kültür Park Hayvanat Bahçesi'ni ziyarete gelen bir ilkö¤retim okulunun ö¤rencileri ne yaz›k ki hayal k›r›kl›¤› ile bahçeden ayr›l›rlar. Okullar›na döndükten sonra okul yönetiminin de yard›mlar›yla dönemin Belediye Baflkan›'na Kültür Park Hayvanat Bahçesi hakk›ndaki duygular›n› ifade eden yaz›lar›n› iletirler. Minik yüreklerden hayvanlar için yükselen feryatlar, uzun süredir yönetim ve kamuoyunda rahats›zl›k yaratmakta olan hayvanat bahçesi probleminin çözümü için bir k›v›lc›m olur ve hayvanat bahçesi ›slah çal›flmalar›na bafllan›r. 1994 y›l›nda Say›n Erdem Saker'in Bursa Büyükflehir Belediye Baflkanl›¤› görevini yürütmeye bafllamas›yla ›slah çal›flmalar› yerini dünya standartlar›nda bir hayvanat bahçesi kurulmas› fikrine b›rakm›flt›r. Bu amaçla Avrupa Hayvanat Bahçeleri ve Akvaryumlar› Birli¤i’nden (EAZA) de destek istenerek, Modern ''Bursa Hayvanat Bahçesi'' proje çal›flmalar›na bafllanm›fl ve projenin onaylanmas›n›n ard›ndan 10.10.1997 tarihinde inflaat çal›flmalar› bafllat›lm›flt›r.
2009 y›l›nda Say›n Recep Altepe Bursa Büyükflehir Belediye Baflkan› olarak göreve geldi¤inde; kurulufl aflamas›nda Meclis Üyesi olarak destek verdi¤i, e¤itim ve çevre bilinci oluflturulmas›ndaki önemine inand›¤›, Bursa Hayvanat Bahçesi'nin gelifltirilmesinde 2. etap olarak adland›r›lan ve birkaç sene içinde hediyelik eflya ma¤azas›, Afrika köyü, Afrika kafe, kanguru ve gülen kufl bar›na¤›, Amur kaplan› bar›na¤›, tropik ev, fok ve penguen bar›na¤›, Güney Amerika hayvanlar› adas› gibi pek çok yeni oluflumun aralar›nda bulundu¤u yeniden yap›lanma ve kabuk de¤ifltirme sürecini bafllatm›flt›r. Bu sürecin ilk ad›m› 15.06.2010 da aç›lan ''Denizin S›rlar› E¤itim Merkezi'' olmufltur.
BURSA HAYVANAT BAHÇES‹ GENEL B‹LG‹LER
Bursa Hayvanat Bahçesi, dünya standartlar›nda
“Gör, Hisset, Koru” temas›n› içeren e¤itim
modern bir bahçe olarak projelendirilerek, 206.600
faaliyetlerimizle, do¤aya aç›lan bu pencerede
m2'lik bir alana kurulmufltur. ‹dari binalar, hayvan
çocuklar›m›z›n hayvanlar› görüp tan›malar› baz›
mutfa¤›, hayvan klini¤i ve rehabilitasyon merkezi
hayvanlarla temas kurmalar› sa¤lanmakta hayvan
bölümleri, sosyal tesisleri ve e¤itim üniteleri ile
ve do¤a sevgisi bilinci oluflturulmaktad›r; ayr›ca
bir bütün olan bahçemizde 11 adet gölet 2000
Milli E¤itim programlar›n›n do¤a, çevre ve canl›lar
adet a¤aç, 50 000 çal›, 150 000 yer örtüsü bitkisi,
konular›na, e¤itim s›n›flar›m›zda, gösteri
bulunmaktad›r. Do¤al yaflama benzer ortamlar
merkezimizde interaktif olarak destek verilerek,
oluflturulan bar›naklarda ço¤unlu¤u ülkemize özgü
ö¤rencilerin hayvanat bahçemizde e¤lenerek
olan 76 türden yaklafl›k 600 adet hayvan
yaflayarak ö¤renmeleri sa¤lanmaktad›r.
bulunmaktad›r. Su kufllar› kafesi, aslan bar›na¤› ve
Türkiye'nin ilk deniz temal› e¤itim merkezi
Afrika savanas› Avrupa'n›n en iyi örnekleri aras›nda
olan “Denizin S›rlar›” interaktif e¤itim bölümü ile
gösterilen hayvanat bahçemizde, çocuk hayvanat
sualt› yaflam›n›n ilginç yanlar› tan›t›lmaktad›r.
bahçesi bölümünde yer alan ve Türk mimarisini yans›tan
Ziyaretçilerimizin hofl vakit geçirmeleri ve
Cumal› K›z›k evleri de oldukça dikkat çekicidir.
dinlenmeleri kafeteryalar›m›z ve çocuk oyun park›m›z ile desteklenmektedir.
Hayvanat Bahçemizde; koruma programlar› çerçevesinde nesli tükenmekte olan hayvanlar›n
Avrupa Hayvanat Bahçeleri ve Akvaryumlar
üretilmesine çal›fl›lmakta, do¤adan gelen yaral›
Birli¤ine (EAZA) aday üye olan Bursa Hayvanat
hayvanlar tedavi edilerek do¤aya geri b›rak›lmakta,
Bahçesi yurt içi ve yurt d›fl›ndaki hayvanat
hayvan ve do¤a koruma programlar›na destek
bahçeleri ve üniversitelerimizle ifl birli¤i içersinde
verilmektedir. Bilimsel araflt›rmalara katk›da
üstlendi¤i önemli görevleri yerine getirmeye,
bulunmak ve ortak olmak amac›yla üniversitelerin ilgili
ülkemizin ve dünyan›n do¤al yaflam›na hizmet
bölümleriyle bilgi ve materyal al›flverifli yap›lmaktad›r.
vermeye devam edecektir.
TEDAV‹ VE KORUMA Bursa Hayvanat Bahçesi, do¤al yaflam›n devaml›l›¤› için önemli bir koruma merkezidir. Her y›l bahçemize kamu kurulufllar› ve ziyaretçilerimiz taraf›ndan yüzden fazla yaral› hayvan (sürüngen, kufl, memeli) getirilmektedir. Bu hayvanlar›n ço¤unlu¤unu koruma alt›nda olmalar›na karfl›n avlanan, k›fl flartlar›nda aç kalan ve elektrik tellerine tak›lan kufllar oluflturmaktad›r. Bahçemize getirilen yaral› hayvanlar›n kontrol ve tedavileri veteriner hekimlerimiz taraf›ndan yap›lmaktad›r. Yaral› hayvanlar tedavi süresince bahçemiz bünyesindeki özel bölümlerde bar›nd›r›l›rlar. Tedavileri tamamlanan hayvanlardan do¤ada yaflayabilecek güce kavuflanlar tekrar do¤alar›na b›rak›l›rlar. Hayati tehlikeyi atlatan ancak do¤ada kendi kendine beslenip düflmanlar›ndan korunabilme flans› olmayan hayvanlar ise bak›c›lar›m›z taraf›ndan en iyi flartlarda bak›larak yaflamlar›na bahçemizde devam etmektedirler.
AFR‹KA ASLANI African lion / Panthera leo
10
Aslanlar 30 bireye kadar ulaflabilen sürüler halinde yaflayan tek sosyal kedigil türüdür. Sürüdeki difliler avlanma ve yavru bak›m›n›, erkekler ise sürüyü koruma görevini üstlenir. Diflilerin yakalad›¤› av önce eriflkin erkek aslanlar taraf›ndan yenir. Av›n kalan k›sm› ise difliler ve yavrular taraf›ndan paylafl›l›r. Otlaklar, yar› çöl alanlar ve savanalarda yaflayan zürafa, zebra, bufalo, oklu kirpi gibi hayvanlar ana besinlerini oluflturur. Bazen ölmüfl hayvanlar› da yiyebilir ya da baflka hayvanlar›n avlar›n› da çalabilirler. Saatte 50 - 60 km h›zla koflabilirler, kükremeleri 9 km uzaktan duyulabilir. Tok olduklar›nda 19 - 21 saat aral›ks›z uyuyabilirler. Ülkemizde de farkl› bir alt tür olan Asya aslan›, 1920 y›l›na kadar yaflam›fl fakat günümüzde nesli tükenmifltir.
IUCN
RED LIST
DE⁄ERLEND‹R‹LMEM‹fi
YETERS‹Z B‹LG‹
ÖNCEL‹⁄‹ DÜfiÜK
TEHL‹KE ALTINA G‹RMEYE YAKIN
HASSAS
TEHL‹KE ALTINA
YOK OLMAK ÜZERE
NESL‹ DO⁄ADA TÜKENM‹fi
NESL‹ TÜKENM‹fi
NE
DO
LC
NT
VU
EN
CR
EW
EX
0 1
160-250 cm
122-240 kg
18 y›l
PERS LEOPARI
9
Persian leopard / Panthera pardus saxicolor
Genellikle gece aktiftirler. Difli ve erkek sadece üreme dönemlerinde bir araya gelir. Difli, yavrular›na avlanacak olgunlu¤a eriflinceye kadar tek bafl›na bakar. Her leopar›n kendi hâkimiyet bölgesi vard›r. Pençelerinde ve yanaklar›nda bulunan salg› bezlerinden salg›lanan ya¤larla di¤er leoparlara kendi bölgelerine girmeme mesaj›n› içeren izler b›rak›rlar. H›z almadan 6 m uza¤a atlayabilir, 3 m yükse¤e z›playabilirler.
IUCN
DE⁄ERLEND‹R‹LMEM‹fi
YETERS‹Z B‹LG‹
ÖNCEL‹⁄‹ DÜfiÜK
TEHL‹KE ALTINA G‹RMEYE YAKIN
NE
DO
LC
NT
RED LIST
HASSAS
TEHL‹KE ENDANGERED ALTINDA
YOK OLMAK ÜZERE
NESL‹ DO⁄ADA TÜKENM‹fi
NESL‹ TÜKENM‹fi
VU
ENEN
CR
EW
EX
0 1
90-190 cm
30-70 kg
14-20 y›l
HABEfi MAYMUNU Hamadryas baboon / Papio hamadryas 13
Babun olarak da bilinen Habefl maymunlar› sosyal gruplar halinde yaflayan hayvanlard›r. Bir erkek ve birkaç difliden oluflan küçük gruplar birleflerek daha büyük gruplar› oluflturur. Erkekler iri cüsseleri, gösteriflli parlak gri tüyleri ile dikkat çekerler. Babunlar aras›nda, difl göstermek, difl g›c›rdatmak, esnemek bir tehdit; t›mar etmek ise dostluk davran›fl›d›r. Çeflitli meyveler, otlar, kökler, kertenkele, böcek ve küçük memeliler besinleri aras›ndad›r. Genellikle tek yavru do¤ururlar. Üreme olgunlu¤una ulaflan erke¤in, üremeden önce kendi haremini kurmas› gerekir. Eski M›s›rl›lar›n kutsal sayd›klar› hayvanlard›r.
0 1
50-75 cm
10-18 kg
37 y›l
YABAN DOMUZU Wild boar / Sus scrofa
25
Genellikle gece aktiftirler, gündüzün büyük bir k›sm›n› uyuyarak geçirirler. Besinleri aras›nda böcek, solucan, küçük memeliler, bitkiler, bitki yumru ve kökleri vs. bulunur. Beslenmek için 5 - 20 km uza¤a gidebilirler.Geliflmifl koku alma yeteneklerini kullanarak, burnu ile kaz›p efleledikleri topra¤›n alt›ndaki canl›lara da ulaflabilirler. Çok iyi yüzücü olan yaban domuzlar› çamurda yatmay› da çok severler. Yavrular do¤duklar›nda çizgilidir. 6 ay sonra bu çizgileri kaybederler. Ülkemizin tüm ormanl›k bölgelerinde yayg›n olarak bulunurlar.
.
0 1
90-180 cm
50-200 kg
15-20 y›l
BOZ AYI
31
Brown bear / Ursus arctos
Ay›lar son derece merakl›, keflfetmeyi seven ve deneyimlerini ak›llar›nda tutabilen hayvanlard›r. Açl›¤a ve susuzlu¤a dayan›kl› olmakla birlikte, k›fl uykusu öncesinde çok besin tüketmek zorundad›r. Güzel kokulara olan ilgileri sonucu besinlerinin ço¤unu bitkiler oluflturur, ancak böcek, solucan, bal›k, kufl, yumurta ve memeliler de besinleri aras›ndad›r. Yavrular›n› k›fl uykusu s›ras›nda dünyaya getiren ay›lar, mevsim flartlar› uygun olmad›¤›nda karn›ndaki yavrular›n geliflimini durdurabilirler, yavrular do¤duklar›nda 350 - 680 g kadard›r. Saatte 30 km h›za ulaflabilen ay›lar ayr›ca yüzme ve t›rmanma konusunda da oldukça geliflmifllerdir.
IUCN
RED LIST
DE⁄ERLEND‹R‹LMEM‹fi
YETERS‹Z B‹LG‹
ÖNCEL‹⁄‹ DÜfiÜK
TEHL‹KE ALTINA G‹RMEYE YAKIN
HASSAS
TEHL‹KE ALTINA
YOK OLMAK ÜZERE
NESL‹ DO⁄ADA TÜKENM‹fi
NESL‹ TÜKENM‹fi
NE
DO
LC
NT
VU
EN
CR
EW
EX
0 1
170-250 cm
70-250 kg
20-30 y›l
BOZ KURT
30
Grey wolf / Canis lupus
Genelde on bireylik aileler fleklinde ormanl›k ve da¤l›k alanlarda yaflayan sosyal hayvanlard›r. ‹drarlar›yla belirledikleri hâkimiyet bölgelerini uluyarak di¤er kurt sürülerine bildirirler. Avlanma tekni¤i en geliflmifl türlerden biridir. Büyük ava sald›racaklar› zaman aileler birleflerek büyük gruplar olufltururlar. Kurtlar, genellikle yafll›, güçsüz ve hasta olan hayvanlar› avlayarak do¤al dengenin korunmas›na katk›da bulunurlar. Sürüngenler, kurba¤alar, kufllar ve küçük memeliler besinleri aras›nda ilk s›radad›r. Çok aç kal›rlarsa kemik, deri, boynuz ve meyve yedikleri de görülmüfltür. Türkiye’de her bölgede yayg›n olarak yaflamaktad›rlar.
0 1
100-160 cm
12-75 kg
8-16 y›l
KÜÇÜK AKBABA
29
Egyptian vulture / Neophron percnopterus
Ülkemizde görülen dört akbaba türünden biri olan küçük akbaba, di¤erlerinden farkl› olarak ülkemize ilkbahar aylar›nda üremek için gelir. Kayal›klara yapt›¤› yuvas›na 2 yumurta b›rak›r. Sonbaharda yavrular›yla birlikte Afrika'ya geri döner. Uzun gagas› sayesinde lefl üzerinde kalan küçük et parçalar›n› kolayca koparabilir. ‹nce gaga yap›s› ayn› zamanda, kendinden önce beslenen kal›n gagal› akbabalar›n ulaflamad›¤› kemik ili¤ine de rahatl›kla ulaflmas›n› sa¤lar. Gagas›yla tuttu¤u tafl parçalar›n›, bafl ve boynunu kuvvetle sallayarak kal›n kabuklu yumurtalar› çatlatmak ve k›rmak için kullanabilir. Bu özelli¤i ile alet kullanan kufl olarak da bilinir. M›s›r akbabas› olarak da bilinir. Ülkemizde Denizli, Isparta, Bolu, Eskiflehir, Ankara, Çorum, Yozgat, Kayseri, Sivas, Erzincan, Erzurum, I¤d›r, Mardin, fianl›urfa, Gaziantep’te görülmektedir.
IUCN
RED LIST
DE⁄ERLEND‹R‹LMEM‹fi
YETERS‹Z B‹LG‹
ÖNCEL‹⁄‹ DÜfiÜK
TEHL‹KE ALTINA G‹RMEYE YAKIN
HASSAS
TEHL‹KE ENDANGERED ALTINDA
YOK OLMAK ÜZERE
NESL‹ DO⁄ADA TÜKENM‹fi
NESL‹ TÜKENM‹fi
NE
DO
LC
NT
VU
ENEN
CR
EW
EX
2-2.1 kg 55-65 cm
155-170 cm
25-30 y›l
KIZIL AKBABA
29
Griffon vulture / Gyps fulvus
Büyük yap›l› akbabalardan olan k›z›l akbabalar›n üreyen gruplar› göç etmezler; fakat beslenmek için genifl alanlar› dolaflabilirler. Kayal›k ve da¤l›k arazilerde yaflarlar. Ulafl›lmas› güç sarp kayal›klarda koloniler halinde yuva yaparlar ve bir yumurta b›rak›rlar. Di¤er akbabalar gibi yükseklerde uçarak lefl ararlar, lefl bafl›nda s›ras› kara akbabadan sonra gelir. Akbabalar ölmüfl canl›lar› yiyerek mikroplar›n ço¤almas›n› ve hastal›klar›n yay›lmas›n› önlemede çok önemli bir rol üstlenmifllerdir. Türkiye’de Bolu, Ankara, Afyon, Denizli, Isparta, Antalya, Artvin, Erzurum ve Kars’ ta sürekli; ‹stanbul ve Çorum ‘da ise k›fllak gruplar› görülmektedir.
7-10 kg 95-105 cm
240-280 cm
37 y›l
KARA AKBABA
29
Cinereous vulture / Aegypius monachus
Avrupa’daki en büyük kufllardan olan kara akbabalar›n kanatlar› çok genifl ve uzundur. Ormanlar›n yerleflime aç›lmas›, orman yang›nlar›, bilinçsiz a¤aç kesimi gibi sebeplerle yaflam alanlar›n›n yok olmas› ve zehirli et tuzaklar› kara akbabalar›n ve tüm akbaba türlerinin say›lar›n›n azalmas›na sebep olmaktad›r. Avrupa’da üreyen kara akbaba topluluklar›n›n en önemli ve en büyüklerinden biri Türkiye’de bulunmaktad›r. Y›lda sadece bir yavru büyütebilen kara akbabalar›n Türkiye’dekineslinin tükenmemesi için Orman Bakanl›¤›, özellikle K›z›lcahamam ve Eskiflehir çevresinde ormanc›l›k faaliyetlerini, akbaba yuvalar›n›n konumlar›na göre düzenlemeye ve akbabalar için yiyecek deste¤i çal›flmalar›na bafllam›flt›r.
7-12.5 kg 100-110 cm 250-295 cm
30-35 y›l
PUHU
29
Eurasian eagle owl / Bubo bubo
Avrupa’n›n en büyük baykufl türüdür. Genellikle belirli bir bölgede yaflar ve gece avlan›rlar. Besinlerinin ço¤unlu¤unu küçük memeliler oluflturmakla birlikte her türden kufl ve böce¤i de avlarlar. Avlar›n› hem yerde hem de havada yakalayabilme kabiliyetine sahiptirler. Kanat yap›s› sayesinde çok sessiz uçarak av›na yaklafl›r ve güçlü pençeleriyle yakalarlar. Boyun omurlar› çok esnek oldu¤undan bafl›n› 270 derecelik bir aç› ile sa¤a sola çevirebilirler. Yurdumuzda yayg›n olarak bulunmaktad›r.
1.5-4.2 kg 58-73 cm
138-200 cm
19 y›l
AK PEL‹KAN
35
Eastern white pelican / Pelecanus onocrotalus
Çok iri su kufllar›d›r. Büyük gagalar›n›n alt›nda geniflleyebilen ve bal›k yakalarken kepçe gibi kulland›klar› bir kese bulunur. Uçarken boynunu k›sar, ensesini s›rt›na yaslar. Sürü halinde düzgün s›ralar ve sarmallar olufltururlar. Üreme döneminde özellikle bafl bölgesi pembemsi olur ve tepe tüyleri kalk›k durur. Üreme d›fl›nda belirgin renkleri kaybolur. S›¤ sularda avlanmay› tercih ederler. Avlanma s›ras›nda gagas›n›n için bal›kla birlikte su da doldu¤undan baz› bölgelerde “saka kuflu” olarak da bilinir. Afrika ve ‹srail’den gelen ak pelikan gruplar›, Türkiye üzerinden Romanya’ya ve Türkiye-Ermenistan s›n›r›ndaki Aktafl Gölü’ne göç etmektedir. Göç s›ras›nda, Do¤u Akdeniz, Do¤u Anadolu, Orta Anadolu, Do¤u Karadeniz ve Marmara Bölgesi’ndeki sulak alanlarda görülürler.
5-15 kg 140-175 cm
234-309 cm
25-35 y›l
BEYAZ LEYLEK
14
White stork / Ciconia ciconia
Leyleklerin göç yolu üzerinde yer alan Türkiye, ayn› zamanda önemli bir üreme alan›d›r. Say›lar› on binleri bulan leylek gruplar›; her ilkbahar k›fllad›klar› Afrika ülkelerinden, üredikleri Avrupa ve Asya ülkelerine göç ederler. (Ve kald›r›ld›) Sonbaharda da tekrar k›fllad›klar› alanlara geri dönerler. Çat›lar, bacalar, elektrik direkleri gibi yüksek yerlere yuva yapan leylekler, üremek için genellikle ayn› köy, kasaba ve yuvaya dönerler. Her iki günde bir yumurta b›rakan leyle¤in bir üreme dönemindeki yumurta say›s› 5’i bulabilir. ‹lk yumurtadan sonra anne ve baba s›rayla kuluçkaya yatar. Solucan, salyangoz, böcek, çekirge, kertenkele, y›lan gibi çok çeflitli hayvan türleriyle beslenirler. Leylekler do¤ada say›s› normalin üzerinde art›fl gösteren türü tüketmeye yönelerek, do¤al dengenin korunmas›na önemli katk› sa¤larlar.
2.3-4.5 kg 95-110 cm 155-165 cm
30-35 y›l
TURNA Eurasian crane / Grus grus
14
Orman kenarlar›, aç›k meralar, sulak alan çevresi ve batakl›k bölgelerde görülen turnalar, zaman zaman da tarlalara misafir olurlar. Her türlü tah›l, küçük meyve, bitki kökleri, böcek, solucan, salyangoz, sürüngen, kurba¤a, küçük kufl ve memeliler besinleri aras›ndad›r. Avrupa’da yaflayanlar k›fl› geçirmek üzere Afrika'ya göç ederler. Türkiye’de hem göçmen hem de yerleflik gruplar› görülmektedir. Göç s›ras›nda V fleklinde düzgün sürüler oluflturarak uçarlar. Üreme döneminde çiftler veya gruplar halinde “turna dans›” ad› verilen kur davran›fl› sergilerler, dans s›ras›nda birkaç metre havaya s›çrarlar. Sert ve yank›l› tipik ötüflleriyle bilinirler. Anadolu’da u¤ur, bereket, refah ve bollu¤u, Japonya’da ise uzun ömrü simgelerler.
6-8 kg 115 cm
233 cm
22-24 y›l
AFR‹KA DEVE KUfiU Ostrich / Struthio camelus
14
Afrika deve kufllar› yaflayan en büyük kufl türüdür. Gö¤üs kemi¤i ve kaslar› olmad›¤›ndan uçamazlar. Difli gri, erkek siyah renkli tüylere sahiptir. Ayaklar› iki parmakl›d›r. Uzun ve güçlü bacaklar› ile saatte 70 km h›za ulaflabilirler, tehlike durumunda sert tekmelerle kendilerini savunurlar. Steplerde yaflayan bu kufllar yaprak, dal, çiçek, tohum, böcek ve küçük sürüngenlerle beslenirler. Küçük gruplar halinde yaflarlar. Erkek ve diflinin ortaklafla kuluçkaya yatt›¤› yumurtalar›n ortalama a¤›rl›klar› 1400 - 1700 gr’d›r bu da yaklafl›k 24 adet tavuk yumurtas›na eflde¤erdir.
0 1
175-275 cm
63-130 kg
30-40 y›l
EMU
21
Emu / Dromaius novaehollandiae
Avustralya K›tas›na özgü ve uçamayan kufllardan olan emu, Afrika'da yaflayan deve kuflundan sonra dünyan›n en iri kufludur. Güçlü bacaklar› sayesinde saatte 40 km h›zla koflabilir. Genel olarak bitki kökleri ve meyveyle beslenen emular, tar›m ürünlerine zarar veren t›rt›llar› ve di¤er zararl›lar› da tüketirler. Emular›n suya girmekten kaç›nmad›klar›, hatta genifl ›rmaklar› yüzerek geçtikleri söylenir. Üreme mevsiminde erkek ve difli emular, u¤ultuyu and›ran bo¤uk bir sesle öterler. Farkl› renkleri ile dikkat çeken 5 - 15 adet siyah›ms› yeflil renkte iri yumurtalar›n üzerinde kuluçkaya yatan, genellikle erkek kufltur; bu arada difli de bir önceki y›l aralar›na kat›lan yavrular›n bak›m›yla ilgilenir.
0 1
150-190 cm
30-60 kg
20-30 y›l
PERS CEYLANI
26
Goitred gazelle / Gazella subgutturosa
Gündüzleri sürüler halinde dolaflan ceylanlar, ö¤le s›ca¤›nda gölgelik yerlerde yatarlar. Az engebeli stepleri, kumlu, seyrek a¤açl› yerleri tercih ederler. Çok h›zl› koflmalar›yla tan›n›rlar. Besinlerini çeflitli otlar, yüzeysel kökler ve yumrular oluflturur. Susuzlu¤a dayan›kl›d›rlar. Y›lda 1 - 2 yavru do¤uran ceylanlar›n afl›r› avlanma ve do¤al yaflam alanlar›n›n tahribi sonucu yurdumuzda do¤al nüfuslar› tükenmifltir. 29.04.1982 tarihinde bir protokol ile Urfa Ceylanp›nar’da ceylan yetifltirme ve üretim istasyonu kurulmufltur. 23 ceylanla üretime bafllanm›fl ve 2010 Urfa Ceylan P›nar Üretme Çiftli¤i verilerine göre ceylan say›s›n›n 1350’ye ulaflt›¤› bildirilmifltir. Belli bir say›dan sonra bu ceylanlar yeniden do¤aya kazand›r›lacakt›r.
IUCN
RED LIST
DE⁄ERLEND‹R‹LMEM‹fi
YETERS‹Z B‹LG‹
ÖNCEL‹⁄‹ DÜfiÜK
TEHL‹KE ALTINA G‹RMEYE YAKIN
HASSAS
TEHL‹KE ALTINA
YOK OLMAK ÜZERE
NESL‹ DO⁄ADA TÜKENM‹fi
NESL‹ TÜKENM‹fi
NE
DO
LC
NT
VU
EN
CR
EW
EX
0 1
40-100 cm
20-30 kg
14-18 y›l
KIZIL GEY‹K
27
Red deer / Cervus elaphus
Erkekleri gösteriflli boynuzlara sahip olan geyiklerin difli ve yavrular›nda boynuz bulunmaz. Postlar› yaz›n k›z›l-kahve, k›fl›n ise koyu gri-kahverengidir. Yavru geyikler beyaz benekleriyle dikkat çekerler. Genellikle genifl yaprakl› ve kar›fl›k ormanlar› tercih ederler. Sabah ve akflam alaca karanl›kta daha aktiftirler. Sürüler halinde dolafl›rlar. Çok iyi yüzücü olan geyikler, çamurda yatmaktan hofllan›rlar. Yurdumuzun tüm bölgelerindeki ormanlarda yaflarlar. Avlanmalar› baz› bölgelerde yasak, baz› bölgelerde k›s›tl›d›r. Uluda¤ Milli Park› ülkemizde K›z›l Geyiklerin korundu¤u ve avlanman›n yasak oldu¤u önemli alanlar›m›zdand›r.
0 1
265 cm
160-240 kg
17-22 y›l
LAMA
23
Llama / Lama glama
Güney Amerika’n›n evcil hayvanlar›ndand›r. ‹nka Medeniyeti’nde ticaret ve tafl›mac›l›kta binek hayvan› olarak kullan›ld›klar› bilinen; lamalar›n etleri yenir, sütleri içilir, yünleri yumuflak kumafllar›n üretiminde kullan›l›r. Çeflitli otlar›, çal›lar›, dikenleri ve yüksek da¤larda bulunan di¤er bitkileri yiyerek beslenirler. Açl›¤a ve susuzlu¤a develerden daha dayan›kl›d›rlar. Sürünün lideri erkektir. Kendilerini tehlikede hissettikleri zaman mide içeriklerini püskürtürler. D›flk›lamak için genellikle belli bir bölgeyi kullan›rlar.
0 1
120-200 cm
120-150 kg
15-20 y›l
DEVE Arabian camel / Camelus dromedarius 22
Zorlu çöl flartlar›na uyum sa¤lam›fl olan develere “çöllerin koyunlar›” da denilir. Tüyleri gece çölün so¤u¤undan, gündüz ise s›ca¤›ndan korunmalar›n› sa¤lar. Kum f›rt›nalar›nda burun deliklerini kapatabilirler. Su kayb›n› önlemek için di¤er memelilerden farkl› olarak, vücut s›cakl›klar›n› 6 - 8 derece yükseltebilir ve böylece terlemezler, idrar miktarlar› ve d›flk›lar›ndaki su miktar› da oldukça düflüktür. Su kayna¤› bulduklar›nda bir defada 130 L su içebildikleri ve hörgüçlerinde biriktirdikleri ya¤› kullanarak 10 ay su içmeden (çal›flmamak flart›yla) yaflad›klar› bilinmektedir. Kabuklu ve sert bitkileri bile rahatl›kla yerler. Ayak tabanlar› sayesinde kumda rahatça yürürler. Hiçbir besin maddesi almadan 500 km yol alabilir, 150 - 200 kg yük ve 4 km h›zla günde 20 - 30 km yolculuk yapabilirler. Yurdumuzda daha çok Ege ve Güneydo¤u Anadolu bölgesinde evcil hayvan olarak yetifltirilmektedir.
0 1
250 cm
450-750 kg
20-25 y›l
YABAN EfiE⁄‹
24
Onager / Equus hemionus onager
Renkleri yaz›n k›z›l›ms› kahve, k›fl›n aç›k kahve olarak de¤ifliklik gösteren yaban efleklerinin, s›rt çizgileri de bahar aylar›nda belirginleflir. Yafll› bir erkek taraf›ndan idare edilen sürüler halinde yaflarlar fakat yavrulama dönemlerinde sürü da¤›l›r. At ile eflek aras› güçlü sesleri birbirleriyle haberleflmelerini sa¤lar. Çeflitli otlarla ve çal›larla beslenirler. Gebelik süreleri 11 ayd›r. Tek yavru do¤ururlar. Su kaynaklar›n› bulmada üstün koku alma yeteneklerini kullan›rlar. K›sa mesafede 70 km h›zla koflabilirler. Günümüzde sadece ‹ran’ da yaflarlar.
IUCN
RED LIST
DE⁄ERLEND‹R‹LMEM‹fi
YETERS‹Z B‹LG‹
ÖNCEL‹⁄‹ DÜfiÜK
TEHL‹KE ALTINA G‹RMEYE YAKIN
HASSAS
TEHL‹KE ENDANGERED ALTINDA
YOK OLMAK ÜZERE
NESL‹ DO⁄ADA TÜKENM‹fi
NESL‹ TÜKENM‹fi
NE
DO
LC
NT
VU
ENEN
CR
EW
EX
0 1
200-250 cm
200-260 kg
25-30 y›l
ZEBRA
14
Grant’s zebra / Equus burchellii boehmi
Topluluklar halinde yaflayan zebralar otçul hayvanlard›r. Bir erkek liderli¤inde 5 - 6 difli ve yavrulardan oluflan 20’li aile gruplar› olufltururlar. Lider zebra gruptakileri tehlikelere karfl› korurken di¤er erkekleri de gruptan uzaklaflt›r›r. Aileler birleflerek say›lar› binleri bulan sürüleri olufltururlar. Sürü lideri tehlike durumlar›nda an›rarak sürüsünü uyar›r. Ürkek olmalar›na ra¤men güçlü tekmelere sahiptirler. Tüm zebralar›n çizgileri insanlardaki parmak izi gibi birbirinden farkl›d›r. Sürü içerisindeki bireyler birbirlerini, yavrular annelerini bu farkl› çizgilerden ve kokular›ndan tan›rlar.
0 1
220-300 cm
230-300 kg
28-35 y›l