Budgetmonitoring TOOLS - 19 FEBRUARI 2015 Budgetmonitoring zorgt dat burgers, communities en andere organisaties begrotingsprocessen en besteding van middelen beter kunnen begrijpen en inzien. Hierdoor kunnen burgers ook meedenken over beslissingen van de overheid. Budgetmonitoring gaat om het controleren van de overheidsbegroting. Een groep actieve burgers in de Indische Buurt in Amsterdam Oost was op zoek naar een vorm van burgerinvloed. Zij kwamen in 2011 uit bij de Budgetmonitoringsmethodiek van het Braziliaanse INESC (Institute for Socioeconomic Studies). Deze organisatie heeft een manier ontwikkeld om vanuit mensenrechtenperspectief een controle uit te oefenen op de wijze waarop de overheid haar maatschappelijke doelen vertaalt in budget. Budgetmonitoring versterkt zo de rechten voor burgers. Hoe werkt Budgetmonitoring? Buurtbewoners analyseren de beschikbare financiële buurtgegevens. Deze gegevens vullen zij aan met activerend wijkonderzoek onder medebewoners. Op basis van de verkregen resultaten stellen bewoners zelf prioriteiten op. Dit levert beleidsthema’s op die bewoners vervolgens vertalen naar een beargumenteerd budgetvoorstel aan de lokale overheid. In Amsterdam Oost stelden bewoners een ‘Burgerperspectievennota’ die zij aan het bestuur aanbieden in de vorm van een raadsadres. In 2011 is het Centrum voor Budgetmonitoring en burgerparticipatie door de groep actieve burgers opgericht. Buurtbegroting Op verzoek van de lokale buurtcommunities is door het Centrum voor Budgetmonitoring een eerste pilot Budgetmonitoring in de Indische Buurt opgezet. Vanaf het begin hebben financiële ambtenaren van Amsterdam Oost het Centrum geholpen om bewoners wegwijs te maken in de begroting. Eerst op basis van bestaande beleidsdocumenten en daarna volgde de Buurtbegroting. Het stadsdeel Amsterdam Oost heeft als eerste Nederlandse lokale overheid haar financiële data ontsloten middelsdatavisualisatie (open data), waarmee complexe financiële informatie toegankelijk en inzichtelijk wordt gemaakt voor bewoners. De buurtbegroting is opgebouwd uit programma’s die per buurt zijn uitgewerkt. Het maakt inzichtelijk waar in de buurt welke activiteiten plaatsvinden, wat het kost aan publieke middelen en wie belast is met de uitvoering. Tot op straatniveau geeft ze weer hoe middelen worden ingezet. Transparantie en dialoog In Amsterdam Oost is Budgetmonitoring, ondersteund door de online buurtbegroting, een coproductie van stadsdeel en bewoners. Bewoners kunnen zelf met nieuwe ideeën komen, op basis van gedegenbuurtanalyses, buurtprioriteiten en een buurtagenda. Zo ontstaat een dialoog tussen de lokale overheid en de bewoners. Het zorgt voor transparantie en openheid naar de burgers en zij kunnen hierdoor beter invloed uitoefenen. Budgetmonitoring geeft de buurt de mogelijkheid om mee te denken, alternatieven aan te dragen en beleid te beïnvloeden.
Budgetmonitoring in stappen Budgetmonitoring is gericht op herkenning en de aanpak van sociale vraagstukken in een afgebakend gebied, in relatie tot overheidsbudget en -bestedingen. Daarbij staan de burgers en hun acties centraal. Budgetmonitoring gaat als volgt te werk: 1. Burgers kiezen de sociale domeinen, zoals 'armoede'. Burgerparticipatie is belangrijk in deze stap; wat speelt er op dat moment in de buurt? 2. Kiezen van relevante beleidsprogramma binnen de sociale domeinen die in stap 1 gekozen zijn. 3. Deze beleidsdomeinen worden op inhoud en proces geanalyseerd en naar specifieke gebieden of buurten vertaald. 4. Burgers stellen een alternatief budget op. Dit gebeurt aan de hand van verschillen in beleidsprioriteiten tussen burgers en het overheidsbudget zoals de gemeente het heeft opgesteld. 5. Burgers stellen een alternatief budget voor aan de raad en die stelt het alternatief budget vast, of delen daarvan. 6. Burgers monitoren de uitvoering van het (alternatief) budget. Iets voor u? Wanneer buurtbewoners en de lokale overheid de dialoog willen aangaan over de begroting is Budgetmonitoring als methodiek in combinatie met Buurtbegroting als instrument zeer geschikt. Doelgroep Actieve burgers die meer inzicht, invloed en controle willen in de begroting van hun (lokale) overheid. In Nederland is op dit moment alleen ervaring met gemeentebegrotingen, maar zou ook op provinciaal en rijksniveau mogelijk zijn. Looptijd In 2012 is Budgetmonitoring van start gegaan. Sinds 2014 is daar Buurtbegroting als instrument bijgekomen. Uitvoerende organisaties Centrum voor budgetmonitoring en burgerparticipatie T: 06 24556595 E: info@budgetmonitoring.nl bugetmonitoring.nl Contact Mellouki Cadat E m.cadat@movisie.nl T 030 789 20 23