19_02 | ruimteCAESUUR | Ko de Jonge | wALLofsmALLart

FEBRUARI – APRIL 2019

Ko de Jonge

1

2

Omslag | ©Ko de Jonge | wALLofsmALLart kunstwerkplaats Kipvis / Dreesstraat 2, Vlissingen ruimteCAESUUR | Lange Noordstraat 67 NL-4331 CC Middelburg www.caesuur.nu | caesuur@zeelandnet.nl K.v.K. 4111439 | NL43 INGB 0002 6695 59 Open: elke vrijdag- en zaterdagmiddag van 14:00 – 17:00 u, behalve op wisseldagen van exposities

3

inhoud beelden opening op 23 maart 2019 openingstekst Jan J.B. Kuipers beelden ruimteCAESUUR beelden kunstwerkplaats Kipvis 2009 – 2019 colofon

4

pagina 06 pagina 12 pagina 18 pagina 24 pagina 60

De wALLofsmALLart was een kleine tentoonstellingsruimte in de kunstwerkplaats KipVis in Vlissingen. Ko de Jonge maakte daar van 2009 tot 2019 tentoonstellingen met werk uit zijn archief.

Dat archief omspant de periode 1970 tot heden. De kunstwerken, meestal van beperkte grootte, zijn afkomstig van meer dan duizend kunstenaars.

De wALLofsmALLart kreeg ook een plek in het boek 111 plekken in Zeeland die je gezien moet hebben van Jan J.B. Kuipers en Heleen Dekker.

Het grootste gedeelte van het archief van Ko de Jonge is nu ondergebracht in een speciaal daartoe ingerichte afdeling mail-art bij de Verbeke Foundation in Kemzeke, BelgiĂŤ.

Deze wALLofsmALLart stond t/m 14 april 2019.

5

beelden opening | 23 maart 2019 6

7

8

9

10

11

openingstekst Jan J.B. Kuipers | 23/03/’19 12

Dames en heren, Welkom op deze bijeenkomst ter gelegenheid van de laatste tentoonstelling van de vermaarde wALLofsmALLart van Ko de Jonge. In die naam zijn zoals u weet al-leen de letters A-L-L in kapitaal gezet, aanduidende het Engelstalige, uiterst onbepaalde telwoord ALL. Ik herinnerde me dat er werkelijk zoiets bestaat als onbepaalde telwoorden, maar toen ik aan dit praatje begon en het even wilde controleren, was er in naam van de vooruitgang geen internet, omdat Delta bezig was met het verhogen van de snelheden. Hogere snelheid, met als resultaat de snelheid nul. NUL. De PARADOX, dames en heren, dat gegeven speelde en speelt een grote rol bij de wALLofsmALL art, of Ko de Jonge dit nu bij de aanvang van het project onder zijn bedoelingen telde of niet.

Maar wat is dat dan, ALL. Ik citeer Kramer’s Engels Woordenboek, editie 1954. ALL betekent onder meer (ge)heel, gans, al(le), helemaal, één en al, allen zonder onderscheid, alles. Enzovoort enzovoort. Dat is nogal wat, dames en heren. Was er wellicht sprake van een aanval van megalomanie, toen Ko het plan voor zijn project wALLofsmALLart opvatte. Immers: hij heeft nadien in Vlissingen ook het project IK BEN EEN GOD… opgestart. Ook niet bepaald een titel die uitdrukking geeft aan ingetogen deemoed, laten we eerlijk zijn.

Maar om aard en beweegredenen vast te stellen moeten we terug naar de bronnen, bijvoorbeeld naar het boek 111 plekken in Zeeland die je gezien moet hebben, een fraaie productie van uitgeverij Thoth te Bussum, met een inhoud waar je u tegen zegt. Want één van de 111 daarin beschreven plekken is, of liever was, 13

inhoud waar je u tegen zegt. Want één van de 111 daarin beschreven plekken is, of liever was, de wALLofsmALLart.

We lezen dat het idee achter de wALL was: klein van formaat, maar internationaal van reikwijdte. Minimaal vier exposities per jaar sinds 2009, voornamelijk met werken uit Ko’s eigen archief uit de periode vanaf 1970. Werken van beperkte omvang van meer dan 1000 kunstenaars.

Van Woody van Amen tot Graciela Gutierrez Marx, van Arno Arts tot Ulises Carrión en zelfs Piet Dieleman.

Regelmatig zijn aan de wALL ook kunstenaarsboekjes getoond uit een ander project van De Jonge: ARTisSTARTplus. Alweer Engelstalig. En alweer kapitale letters: ART. Ja, wat dát is moet u zelf maar uitzoeken, dames en heren, u kunt niet van mij verwachten dat ik u alle woorden – ALL words – in een paar minuten ga verklaren.

Genoeg dus daarover, dames en heren. Bij al die werken in klein formaat – intussen zo klein dat ze geheel onzichtbaar en afwezig zijn geworden, zoals u zelf kunt zien, kon je je toch niet aan de indruk onttrekken dat het kleine formaat iets te maken had met het streven naar grote zeggingskracht. Klein, piepklein, moest groot of misschien zelfs reusachtig zijn, en dan kom je vanzelf terecht bij de ideeën die de Franse antropoloog Claude Lévi-Strauss ooit formuleerde over de betekenis van het fenomeen miniatuur.

Omdat ik allang voorzag dat ik vandaag dit praatje zou houden, heb ik daarover al in 1995 een essay in Hollands maanblad gepubliceerd getiteld ‘Onsterfelijk op schaal’, en er ook in een Slibboekje 14

en er ook in een Slibboekje over Henry David Thoreau uit 1997 op doorgeborduurd. Beide zijn in 2014 opgenomen in mijn essaybundel Methoden tegen de helderheid bij uitgeverij Liverse. Lévi-Strauss publiceerde begin jaren zestig Het wilde denken, waarin hij zich afvraagt of het ‘miniatuurmodel’ niet altijd en overal het kunstwerk bij uitstek is. Van elk miniatuurmodel schijnt een esthetische aantrekkingskracht uit te gaan, zegt Lévi-Strauss, en omgekeerd zijn verreweg de meeste kunstwerken miniatuurmodellen. Zelfs de schilderijen in de Sixtijnse kapel kunnen worden opgevat als miniatuur: ondanks hun imposante afmetingen zijn ze een verkleind model, omdat ze het einde der tijden afbeelden. De esthetische aantrekkingskracht van de miniatuur berust op de ‘kracht van de reductie’, die voortkomt uit een omkering van het kenproces. Bij het leren kennen van het voorbeeldobject moeten we uitgaan van de delen, en het object stuksgewijs veroveren. Door verkleining van de schaal gebeurt echter het omgekeerde: de kennis van het geheel gaat vooraf aan die van de delen. Deze ‘kwantitatieve omzetting’, aldus Lévi-Strauss, vergroot en verveelvoudigt onze macht over de miniatuur. We kunnen deze in de hand nemen, wegen, en in één oogopslag zien. Tenzij ze zo klein geworden is dat het aller-onbepaaldste telwoord geldig is: NUL. Zie de uitnodiging voor deze bijeenkomst.

15

De aangekondigde nulwording van de wALLofsmALLart waarvan we vandaag getuige zijn, wijst sterk op het alleen schijnbaar lucide karakter van de redenatie van LéviStrauss, die ik nu het liefst zou parafraseren met de lievelingskreet van de Gallische haan: kukeleku!

Ik ben, kortom, volstrekt niet overtuigd door de verbale mantel die de grote wijsgeer-antropoloog om de verkleinde weergave heeft gehangen, maar daar wel altijd door gefascineerd.

Ik ben, kortom, volstrekt niet overtuigd door de verbale mantel die de grote wijsgeer-antropoloog om de verkleinde weergave heeft gehangen, maar daar wel altijd door gefascineerd.

Want onze, trouwens in Brussel geboren, Fransman had in zekere zin gelijk. Als we van bovenaf neerzien op het kleine, zijn we even een beetje God – Ko de Jonge wist dat, gezien ook zijn al genoemde project IK BEN EEN GOD – totdat de omstandigheden, de tijd en onze ervaring ons weer reduceren tot ons dagelijkse formaat van nietig, machteloos wezen, hunkerend naar bevrijding en verlossing. Ook daarin heeft deze laatste tentoonstelling voorzien met haar – althans op de uitnodiging – lege lijsten. Nirvana, het schouderophalen van de kosmos, niets in alles en alles in niets.

Tot besluit een ernstig gevolg van het opheffen van de wALLofsmALLart. Triomfantelijk berichtte Ko de Jonge, dat hiermee de 111 plekken in Zeeland die je gezien moet hebben, zijn gereduceerd tot 110. Wellicht heeft hij gedacht aan de oude Bakoenin, die immers verkondigde: ‘De lust tot vernietigen is een scheppende lust.’

Maar hier trekken wij de grens, dames en heren. Van 111 plekken naar 110? Geenszins. Wij hadden ook deze move van Ko de Jonge al lang van tevoren voorzien en daarom meldt het begin van het voorwoord van de 111 plekken al – eerder kan immers niet – dat die 111 plekken er ook 222 of 1111 konden zijn.

Geheel in tegenstelling tot de bedoeling van de makers hebben wij aan deze laatste tentoonstelling van de wALLofsmALLart dus te danken dat er nu niet langer 111 en ook niet 110, maar minstens 1110, dat is 1111 min 1, plekken in Zeeland zijn die je 16

en ook niet 110, maar minstens 1110, dat is 1111 min 1, plekken in Zeeland zijn die je gezien moet hebben. Wij willen Ko ondanks het project IK BEN EEN GOD zeker niet vergelijken met de Verlosser, en de werking van zijn wALLofsmALLart ook niet met Diens wonderbare vermenigvudiging van de broden en de vissen. Maar de door mij zojuist genoemde vermenigvuldiging op een ander niveau is toch een klein wondertje. Een wonder in miniatuur, om de lijn van het betoog vast te houden.

Namens de vertrekkende gedeputeerde voor cultuur wil ik daarom geheel eigenmachtig de geestelijke vader van dit project en natuurlijk ook ruimteCAESUUR gelukwensen met dit klinkende resultaat. Dat vindt Ben de Reu helemaal niet erg, hij heeft nog wat goed te maken, aangezien hij destijds tegen alle beloften in de subsidie van Zeelands enige literaire tijdschrift BALLUSTRADA ruw heeft afgepakt. Geen kukeleku maar WOEFWOEF, dames en heren. Bedankt, Ben! Nu echt tot slot. De wALLofsmALLart moge verdwijnen, maar het boek van de 111 plekken en dus de virtuele wALL kunt u nog tot in lengte van dagen raadplegen.

Jazeker, het is nog te koop! Alles verandert altijd maar, maar dankzij het schrift en het woord kunnen wij toch in principe elke ademtocht en elke beweging vasthouden en vereeuwigen in het smetteloze Museum van de Gedachte. En met deze blijde slotsom, dames en heren, wil ik graag dit samenzijn voor werkelijk bestaand verklaren.

Ik dank u wel.

17

beelden ruimteCAESUUR 18

19

20

21

22

23

beelden kunstwerkplaats Kipvis 2009 – 2019 24

25

26

27

28

29

30

31

32

33

34

35

36

37

38

39

40

41

42

43

44

45

46

47

48

49

50

51

52

53

54

55

56

57

58

59

colofon 60

concept & tentoonstellingen wALLofsmALLart Ko de Jonge teamCAESUUR Willy van Houtum | Giel Louws | Dani Ploeger Hans Overvliet openingstekst ©2019 Jan J.B. Kuipers foto’s opening Willy van Houtum | Giel Louws | Merlyn Paridaen foto’s tentoonstelling ruimteCAESUUR Hans Overvliet foto’s kunstwerkplaats Kipvis / Vlissingen ©2019 Ko de Jonge zie voor alle foto’s www.kipvis.com/wall-of-small-art/ catalogus Hans Overvliet Neem bij overname van foto’s en/of teksten even contact met caesuur@zeelandsnet.nl met dank aan de vrolijke aandeelhouders & dito vrienden van CAESUUR de gemeente Middelburg | studio ZagaZ belettering Kattendijke / Drucker Stichting | Familiefonds Hurgronje Frits Lensvelt Stichting kennispartner van het Metamorfose Lokaal | UCR

61

ruimteCAESUUR | Lange Noordstraat 67 NL-4331 CC Middelburg www.caesuur.nu | caesuur@zeelandnet.nl K.v.K. 4111439 | NL43 INGB 0002 6695 59

62