{
Y eşıı H emsı n ,
* ü &rşıı;ılgji
İmtiyaz Sahibi fremşin Kültür ve K'alkındrrma Derneğl Adrna,
Başkan
Av. Galip ORHUN
Genel Yayrn Müdürü
Ş. oktay sÖNMEz
YIL:
YEŞİL
HEMSİN
İtlare Yeri I(onya Sokak İşkur Han l(at 2 No. 18 - 19
KAPAK
:
Altıparmak Dorukları l(açkar Dağları -nizn (Yükselti 3605 m.) : ismet Ülker
Foto
ARALIK I97I
7
SAYI:
öNs0z Sayın Hemşinliler, I)erneğimizin orgaru <Yeşil Hemşin> sizlero bİr kero claha seslenebilmenİn mut_ luluğu içerisİndedir. Ilemşin kiiütiir ve geleneklerinin deva.m edebilmesi için, Hemşin dışında doğınuş vo bü;yiimüş gençIerin sık sık bir araya getirilmeleri, kayrrıışrııa,larırun teminİ büyiik çapıa önem ka,za,nmaktadır. Bu düşiirıce ile derneğimiz, gezıler ve geceler düzenlemelrto }'arar görmüştür. Esasen, Hemşin dışındaki hemşehrilerirniz hiç şüphe yok ki Hemşin gelenek vo göreneklerini siiırtlürmektedirler. Ancak ne var ki bunlaıı hep beıraber }aşaına.ıun ve yaşatmanın rrnutulmaz ha,zzı gene Ilemşinde olabilmektedir. Buna rağmen derneğimiz geçtiğirniz sezontla, Ka,ragöl'e vo Abant'a birer gezi ile ay-
nca bircle gece düzeııIemiştir.
Karagöl gezisinin unutııIma.z aııı|a,rı, Istanbullu hemşehrilerimizle ortaklaşa düzenlenon <<Abaırt'ta buluşalım>> gezisinin büyiik rağbet görmesine sebep olmuştur. Holo Eskişehirdoki hemşerilerimİzin do kahlma,larr gezinin önemini bir kat datıa arttrrmrştır. Ancak itiraf etmek gerekir ki, Kent oteldo düzenlenen Hemşin gecesi a5rnı dorecodo ilgi görmemiştir. Mahalli dernek gecelerİnİn çokluğu ve birbirİ ardından yapılmış olma,sı Homşİn gecesine olaca,k rağbetİ azaltabilir fakat biz bıınu, ileri ge_ lenlerimizin derneğe karşı ilgisizlikleri olarak değerlenürük. Derneğimizin tek vo başlıca çalrşma alaıurun gezi ve gece düzenlemek olıma,. dığı bir gerçektir. Bunlann yapllrnası zorunlu olmalda beraber, Hemşinin kallrınması alnaclrun birer vasıtasıdrrlar. örneğin, Hemşine biı kitaplık yapabilmek, okul_ lara ders aracı gönderebilmek, bu tip çnlrşmalardan elde eclilecelı gelirlerle sağIanabilİr. Sayın hemşehrileriınizin, öncelikle, bu yoldaki çalrşmalan desteklemek arna,cı
ve bilinci içindo derneği zarureffie bıralracak davraruş ve ilgisizliklerden kaçınmatrarı zorunludur. Bunurıla bera.ber memnrıniyetle belirtmek gerekirki dernek bu ilgisizliğin doğurduğu malİ zorluklan aldığr tedbirlerle en krsa zaınanda, yenmiştir. Ancak bu, yaprlması düşiirıii{enlerin hiç bir malİ zorluk duyüma,İlan yapıIabileceği sevİyeye ulaşıldığı anla"mrna,da gelmemekteıiır. Dileğimiz, saJnn Hemşiıılilerin istenilene ulaşıIabilmesi için derneğe kaşr olaıı llgilerin tdaha da a,rttırmalarıdrr. Unutulnıa.maJıdrr ki bu her şeyden önce Hemşine vo biribİrimizo karşı olan ilgiıniz ve sevgimiz demektir. Datıa iyiye, daha güzelo hep beraber ula"şabilmek iimid-iyle hepinize şonguz sevgiler' sonsuz saygıIar...
YEşİL HEMşİN
3
oLAYLARA BİR BAK IS t
-
Trzun zamandan beü t<ör,düğüm olmuş, nasıl çö_ zümleneceği zihinleri işgal eden bir konu nihayet ken_ diliğinden hal yoluna girmiş bulunmaktadır.
Bilindiği üzere, Çamlıhemşin İIçesinde yapıIması kararlaştırılan ortaokulun yeri konusunda bölge halkı arasın'da fikir ayrılıkları doğnırış, her köy veya mahalle değişik görüşler ileri sürmüş çeşitli yerlerin inşa"at için en elverişli yer olduğunu savunmuşlardır. ,ortaokul yapımı işinin bir yılan hikd,yesine dönmesi ve çeşitli fikirlerin birleştirilip inşaata başlana_ maması üzerine konu, derneğimiz yönetim kurulunda ele alındı ve neticede bütiin bötge halkının temsilcilerinin katılmasıyIe yapılacal< bir toplantıda konunrın tar_ tışılması, bir çözüm yolu bulunmasrna çalışrlması ve toplantının organizasyonunun ve hakemlik görevinin
derneğimizce yapılması karai'laştırılmıştır.
Prof. Dr. Yaşar Karayalçın, Prof. Dr. Mustafa Parlar ve Sayrn ,Sebati lleri'ninde katılmasıyla yapılan
toplantıda bölge temsilciieri görüşlerini ve gerekçelerini enine boyuna anlatmışlar ve sonuçta bir protokol imzalanmıştr. Buna göre, Prof. Dr. Yaşar l{arayalçın, Prof.
Dr. Mustafa Parlar, Prof. Dr. Ati Ertuğrul, ,Sebati İleri ve Karayolları Trabzon Bölge Müdüründen oluşacak bir kurulun bölgede bilfiil yapacağı incelemeler sonucunda tespit edeceği yere Ortaokulun inşa edilmesine karar veriieceıkti. Ayrıca Bölge temsilcileri bu kurulun ya_ pacağı tesbite hiç bir i,lirazd,a ,bulunmryacaklarına da
söz vermişler'di. Kördüğiimün çözülmesi yolunda bu ilk adrm böylece atılmrş, ancak zorluklar bundan sonrada or|adan kalkmamıştı. Protokolurı imzasr sırasın'da kurulun yol masraflarını karşılamaya hazt oldrıklarını belirten bölge tem_ silcisi maİıalli dernekler, iş fiıliyata döküldüğiinde yeni meseleler orLaya çıkarmışlardı. Bu safhada, yol masraflarrna katılma paylnın bazı derneklere fazla isabet
ettiği, bazılarının ise konunun içerisinde olmalarına rağ_ men rnasraf yönünden hiç düşünülmediğine iştirak et_ tirilmediği ileri sürülmüştür. Bir dernek ise bütün ara_ malara rağmen tamamen ortadan yok olmuş ve bir türlü bulunamamıştı. Hemşin KüItür ve Kalkrndrrma Derneğimiz ise, bu srralarda mali imk6.nı olmadığından hiç bir harekette bulunamamıştı.
2
Av. Ahmet Galip ORHUN
Hemşin Kiiltür ve Kalkındııına, Derneğt Başkanı
Biiylece, kurul Hemşine gidememiş ve en uygun sezon oları yaz mevsimi boşuna geçirilmiş|i.
Ancak yaz sonrında Sayın Çamlışemhin Kayına_ kamının bir bildirisi ile konu kendiliğinden çözümlenmiştir. öğrenildiğir,e göre, ül6.yet makamınrn isteği ile kurulması kararlaştınlan Bölge Yatılı ortaokulu
için kaymakamlıkça <<I{aredoğ>> mevkii uygun görülmüş, bu b<ilgede bağşlanan arazilet üzerine binanın in_ şası müspet mütal6.a edilerek konu kesin bir şekle bağ_
lanmıştır.
Durum böyie olunca; artık, bölge ,meıı,suplarrnın
bundan böyle karann değiştirılmesi için yersiz girişim-
lerde bulunmıyacakları, el birliği ile Bölge Yatılr orta_
oıkulunun bir an önce öğretime geçrnesi için çalışacak_ ları ümit edilrnektedir. Bir diğer konu, Ankara'da mevcut mahalli derneklerin müşterek bir yer kiralıyarak burayı merkez haüne getirme çalışmalandır. Bu konu içinde 6 ,derne_ ğin katılmasryla bir toplantı yapılmıştı. Bütün dernek_ ler prensip olarak müşterek bir yer tutul,masını kabu,l etmişler, ancak konuyu yönetim kurullarından geçirip yetlıi aldıktan sonra kesin cevaplarınr bildireceklerini ifade etmişlerdir. Bu nedenle bir hafta sonra tekrar toplanılması kararlaştırılmıştı. Bir hafta sonra toplan_ tıya hiç kimse gelmediği gibi, bugüne kadar da hiç bir
ses çı'kmamıştır.
Yukarıda aıırlan olaylara pek çoğunu eklerı-ek mümkiindür. orLak konulara karşı gösterilen bu ilgi_ sizlik ve ihmal gerçek|en üzerinde öne,mle durulmarsı gereken bir durumdur' Pek çok şey istemek, karşılısn_ da hiç bir hareket göstermemek, sonuca ulaşılmasıru önleyici en belirgin etkendir. Bugüne kadar Dernek Ge_ nel Kurui toplantılarında 20 kişiyı bir arada gördüğiinü kimse iddia edemez. Bu ilgisizliğin nedeninü anüamakta güçtür. Ama çalışmalarrn hız kazanmasının, Derneğin işlelebilmesinin, her geçen gün kuw,etlenebilmesıi ve Hemşine yardım ve bakrm yolunun açılabilmesinin, kı_ saca sesini duyurabilmesinin tek yolunun ilgi ve ,bera_ berce haneket edebilme olanağrna kavuşma olduğu hatrrlanırsa, her halde bütiın engetleri ve zorluklan ko_ laylıkla yenebiliriz
ağlanm... Hem giderim...
GURBET VE ÇOCUK osma,ıı
F'il bir mağarada doğar. Seneler sonra hastalanınca kilometrelerce uzaklardarı, doğduğu mağaraya ge}ir ve orada ölür. Anlar kovanlarını terkeder, uzaklara uçarlar fakat 'topladrklan çiçekleri akşam kovan_ Ianna getirirler. Kanncalarda aynıdrr. Canlrlar için bü' tün dünyada bu böyle.. I'akat biz Hemşin}iler, ufacıkken terkettiğimiz Hemşinimize ne gö|türdük ? Ya ken-
dimizi ya 'onuda götürmedik. Sı]ada kalanlar nasıllar hiç düşündük mü ? Hele babasız büyüyen çocuk_
larımızın durumu yürekler acüıl ve de sosyal bir sorun. tşte babasrnı tanımayan bir çocuğun iç dünyası... Beş yaşına girmişti. Sarr saçlannrn kısmen çev-
reıediği yüzü ne kadarda giizeldi. Henüz babasrnı tanı_ mıyordu. Nereden tanısın ? Evlene bilmek için harç veren babası, evlendikten sonrada borcunu ödiye bilmek için gurbete gitmişti. Gidiş o gidiş. Ya annesi ? o da
işlerinin fazlalığı dolayısıyla çocukla ilgilenemiyordu. Bu küçük kızın saçlanru yağmur Yık&r, fiızgil'r La'
rardı.
Köydeki diğer kız çocuklannın babalan gelmiş; onlarda giydikleri yeni elbiseleri ona göstererek; _ Bak ba.bamız bize ne getirdi, senin yok, dedikleri zaman yüreği burku]muş, başı önüne düşerek ağlamaya başlamıştr. Kaç defa annesine, babaslnın ne zaman geleceğini sormuş, annesi de her defasında a5mı şeyleri söylemişti.
Para kazandrs zamaIı. güneşi çıkarken evlerinin küçiik caııılı penceresinden, deniz tarafındaki mor dağlan seyredip
-Akşam
<<Acaba
babam bunların ardında mı?> diye düşi.İnmüş'
BALLI
kaç defa onlann'ardını aşmak istemiş, kaç defa rİlya,sında babasrnı sayıklamıştı? Acaba babasr nasıl bir adamdı ? Herkesin babası gibi o da kendi'sini seüp, ok_ şryabilecekmiydi ? Zaman zamar. gurbeti o küçücük kafasında canlandrrmaya çalışıyordu. Gurbet nasıl bir şeydiki babası oradan parası olmadan gelemiyordu.. Bu sefil haya't böyle devam ederken, bir gün eve tanımadığj. bir adam gelmiş, evdekiler sanlmr'ş, hoş gel-
din demişlerdi. Küçük kız ise bu yabancıyı inceden
in_
eeye süzerek bakakalmış f.akat tanıyamıyınca annesine koşarak, _ Anne bu adam kim? Diye sormuştu. Annesi İse hafifçe gİilerek çocuğuna,
_ o
senin babandır, demiştİ.
Kız birden babasının bo;rnuna sanlmış ve yıllann verdiği özlemi bir anda gidermeğe çalışmıştı. Bir aralık titrek ve heyecanlı sesiyle babasına,
_
Bana elbise getirdinmi ? diye, sormuştu. Babası
ise bakışını k:z.rnrn üzerinden ayırarak tatlı bir yalan
söylemişti.
_
Getiroim krzım hem de çok giizel, dediğinde
kız hemen komşu çocuklara koşmuş ve onlara, Benimde babam geldi, elbise getirdi, sizinkiler- gıLze|, derken talihsiz kızın parlayaıı gözlerini, den daha güten yüzünü bir görmeliydiniz. o nasıl ba,baydıki kız hiç bir zaman giyemedt babasının getirdiği elbiselerİ?.. o ne kadar talihsiz krzdı ki hep susuyordu hemde yüreği yaııık, boynu bükük, ve ayağındaki le,sükler çamurlu...
Bu hayat değişmiyecek mi?
DERTLI Mışır fıli,zlerini durmadan çapalarken, Dcrtliydi yanağondan terler aere akarken.
Her sabah seher uaktı ocağını ya\tarken, D ertli,y di,, çaEırını biçerkei, kuiııturken. --. Bi,r oğlu yed'sinde, bi,risi tum onunila.
Gelece\c yaz geli,rım demi,şti, mektubunila, Tam yeclı sene geçti, unululd,u sonund,a. D ertliy dc sepeti,ne gübrey| (Lold,ururken. .-J
Papatyalı yollard,a arkad,aşı yıtd,ızlar. eclei unituımuştu, katbi' itirmad,an sızlar. Ne haber ,0ür ne me\üup, gelir geçerd,i, yazlar. Dertli,ydi, benım ile oturup konuşürken. N
--Şo.nbahg7da- ağ açlar solarken perile, perd,e. Bi,r ümi,tle beklerdi gollarını seherile. Ağlayıpta çocuğu sorarken babam nerde? Dertl,.Edi, engi,nlere dönüp, d,öniıp baharhen.
4
Osman
BALLI
Giıneş dağlara inip; u?aaıncu, gölgeler. Bi,r tesellı aermezdi, yalnı? geçen geceler. Bazen es\tı mektubu oğlu alır heceler. Dertlıydı akşomları ld,mbasını g alıarkeıı. -"-
Hayalınde canlancr anid,en hatıralar, Birden yeııiclen kanar lıolbind,elci, yaralar. Bazun düşünür dıırur, bazan oturur ağlar. Dertlıydi gelenkre ond,an haber sorarken. --;
Be\iledığı erkeği; bulmuş b 'r şehi,r hızı onunla eğleni;rmiş, kalbi,nde d,uynL&z *czl, oturupta ağlarken ,oğlundan gizli,, gi,zli, D ertlıy di' ellerıni, hauay a \tald,ırırknn.
KAçKABLAR VE DAĞCILIK
BAL DAĞLARI İsmet
üıxnn
Jeolog - Alpinist
Türkiye; sıcak denızlerı, Çok ilginç tarcha yeı'leri ue yüksek dağla,rc olan bi,r ülke(tir.
Bıı broşür,
Doğu-Karadeni,z'd,e aer alan ııe Türlci,ye'nın <<Bal Dağları>> olara\c tanınan Ruçkar DağIarını tanıtmak i,çın hazırlanmıştır. Çay i,kli,mının üzerınd,e yükselen 1)e çok çeşıtli, ornı,ü,n örtüleri, ile kaplı bulunan Kaçkaı, DağIarını Alpi,ni,stlere tıe özelli,kle tabcat seuerlere takdi,m ed"yaruz. Kaçkar dağlık yöresi; jeolojik _ jeomorİolojik oluşu,rnlarr, buzullan, buzul göllleü, dişli dorukları, billur renkli ııınaklan, kaplıcaJan çok giiır ormarıla,rı, a.la. balığı' yaban hayvan ve bitki topluluğu, değişik iklim özellilrleri vo insa,nlarırun ya,şa,rrtrsı bakımrndaıı Türkiyo'nin hiç bir yerine benzernez. I{açkar dağlan tüm bu doğal güzellikleri ilo Tiirkiye'nin en önemli ulusal park yerlerinden birini teşı<ı eder. Doğu I(aradeniz turizm hareketliliğinin geliştirilmesi vo üusal önem taşryan doğa,I değerlerİn korunma,sı için Kaçkar dağlık yöresinin <<Uluşal park> olara,k cleğerlendiritmesi zorunludur. B,,IZ['
KAçKAR, DAĞLAa,I
iKaçkar dağları Doğu _ ıKaradeniz,d'e yer ,alır ve Rize _ Hopa kryılarına paralel ,olarak uz,anlr. Yaklaşık 70 - 80 km. uzunlukta, 25 - 30 km. geniş]ikte hir alanı kaplar. tsu dağlar, harita üzerinde |Kuzey Anado]u lııvrım dağlarının devamı gİbi göriİnürse de, gerçekte
volkarıik bir kütledir. Granit, siyenit, granodiorit ve Andezit gilbi taşlar çoğunlrık teşkil ederler. lKaçkar dağları; tabiat güzellikleri ve insanların yaşayışı bakrmınd'an Anadolu'nun hiçbir yerine benzemez. 'ıKıyıda <<Çay İı<ıimş görülür. 30 km. İçeride ise huzullar, buzul gölleri ve Alpin çayırlarla kaplı Kaçkarların dorukları yükselir. Deniz 'kryrsrndan itibaren yükselen 'bu dağların kuzey yamaçları Türkiye'nin en gür orman öörtüleri ile kaplıdır. <<Arıcılrk> bu böige insaılarının başlıca (uğra.şılaruıdaıı) biridir. lArı kovanları yüksek ağaçlarrn üze_ rine yerleştirilmiş|ir. Dağlara çıkılrrken yol boylarında
görülen bu göriinüş herkesi etki]er. Bu yüzden ıKaçkar dağlarına <Türkiye'nin Bal Dağları>> adı verilmiştir.
Alabalrk avrna meraklı o}anlar için lKaçkar dağ_ lçok çekici ibir yerdir. lBuzullardan ]beslenerek ormanlar içinde akan dere 've ırmak]ar Alabaiık yöniinden çok zengindir. 1gı'1
(Foto: İsmet Ülker)
I(avrun Dağlarr ve büyük Kaçkar buzulu (Kurülukar)
UzurıIuk: 2,5 Km. Genişlik : 200 _ 250 m. Kalınlrk : 20 - 30 m.
lDoğu ıKar,adeniz, H'oR]oN demektir. Horon böi_ bir oyundur. Kıyı kentlerinde <<kemençr:,ı dağ köylerinde <<Tulum>> ile yapılan f,Ioron şenlikleriıde bütiin ıI(a"radeniz yaşanır. IKaçka,r dağlarında gezi yapanlar,'birçok yaylada <<Eİoron şenli'klerini> izliye_
,geye özgü
hilirler. Elalkın kıyafeti ilgiııçtir. Rize ıbezinden şıapılmış e}biseleriyle kadınlar bölgeye renk verirler. (I)
(Kaç,har dağIarı; batıdan doğuya doğru üç grup halindedir. Batıda V,ERşENIBEK or|ada 'KAVRUN, doğuda ise AIIJTIPA,RJMAK grupları yer alrr. doruğu (3932 m.) yükseklik gös,erirve lKavıun grübu üzeıin_
de yer alır.
|Kaçkar dağlarına kuzeyden yaklaşmak için en uygun yerler Çamiıhemşin iiçesine bağtı 'AYD',ıR ve ÇAT ıröyleridir. Gi.ineyde ise Yusufeli Lçesine bağ}ı BARıHA'L (Altıparmak) köyüdür. ıBu köylerde at ve abçı kirala.mak mümkiindür. Dağlara yaklaşma mer_ kezleri oları Ardeşen, Çamlıhemşin ve Yusufeii İIçele-
rinde sağlık 'oca|kları ve has|anejer vardır. Yine
,bu
meı.kezierden ,Ayder, ,Çat ve Barhal köylerine tejefon bağlanİısı konulmuştur.
iDoğu Karadeniz'de
<<Ilrman
deniz iklimi> görü-
Iür. Yaz mevsimi, kıyı bölgesi sı,cak ve yağmuriudur. ;Kıyıdan dağlara doğru çıkıldıkça iklim koşulları değişir. ,Doruklar 'bölgesinde yağmur pek yağmaz. Yaz mev_ simi hava, genel olarak giineşJidir. ,Gezi ve tırmailşIar içiı en uygun zamar. Haziran, Temmuz, Ağustos ve Eylül aylarıdır. ;Bu aylar ayflca. Doğu ıKar.adeniz'in deniz mevsimidir.
KAçKAR, DAĞII\RINA NA.SIL GİDİLm, |Kaçkar dağlarına değişik yönlerden girilebilinir. Ancak iKlJ:zey yüzden, lKaçkarlara yaklaşmak daha kolaydır. Bu ratoyı tercih edenler, Trabzon - Rize - Pa_ zaı izerinden ÇA.ıMLI}IEMşİNıE gitmelidir. I{açkar dağlarına en uygun yaklaşma yeri Çamlıhemşin ilçe_ sidir. Rize - Pazar - Çamlıihemşin 75 km. dir. tlçenin otel ve lokanta durumu yeterli değildir. {fırmanma }ıazırLıkları Pazat' da yapılaraL ıÇam_ lıhemşin i.izerinden <AYDER nIJnCASINA>> veya ç"{T 'KÖYÜNE>) çıkılır. lKavrun ve Altıparmak gruplarına Ayder, Verşerrılbek grulbuna ise ,Çat ıKöyiiıden girilir. Ardeşen - Ayder arasında devamlı otdbüs seferleri var-
dır. Pazar - Ayder 40 km. dir. Çamtıhemşin - Ça[ yolu ise yakiaşık 30 km. dir. EIer iki yolda arazL araçları için kullanışlıdır.
Bu grubun en yüksek dorukları Verşembek
3710
m. Hunut dağı 3560 m., Cermaniman 3434 m. dir. Ver_ şembek zirvesine (3710) tırmanış için Çat lKöyiine gidilir. YoI devamlı vadiyi izler. Manzar'a eşsiz deneeek kadar, güzeldir. Çamiıhemşin - Çat yoiu üzerinde hulu-
nan ,tarihi köprüler Ve
6
zlıı<ııın
Verşembek üzerinde, gezl ve ,tırmanışlarını ta_ mamlıyan dağcılar, Çat lKöyü, lElevilt ,Köyü _ Elevit Yaylası Yukarı ,Kavrun Yayiasından geçerek <<f(avrun
grubuna> gidite,bilir. Bu geçişi yapmak is|emiyenler; Çat Köyü - ÇamJıhemşin - Ayder üzerinden ıKavrun Kavrun grubuna gitmelidirler.
Verşembek grulbuna Erzurum - İspir - İkizdere üzerinden de yaklaşılabilinir. Bu rolayı tercih ederüer İkizdere _ Cimil lKöyü üzerinden Verşembek gru,buna. girebilirler. Yiıe Verşernbek grulbuna Çayeli - J{aptanpaşa - Başköy _ Çataldere üzerinden yaklaşmak da mümdi.indür.
KAVR,UN GURUBU
lKavrun grubuna trrmanrş için son hazırlıklar
Ayder'de yapılır. Ayder ıbir kaplica köyüdür. 'üftyiin kenarıııdan .Kavrun (Haie) deresi geçer. or'marı içinde bir dinlenme yeri olan Ayder; kaplıcaları, Alabalığı ve Çambalı ile tanınır. Ayder'den yaya olar,ak yola çıkılır. Malzeme atlarla taşınır. Aşaği lKavrun - Yukarı Kav_ run yaylala'rından geçilir' <Öküz Çayırı> denilen yerde kamp 'kurulur. Ayder 'kamp yeri yaklaşık olarak 6 saattir. Ayrıca Ayder'den A. ,K'avrun yaylaslna ara'ba yolu da açılmıştır. (Kamp yeri 2750 m. yüksekliktedir. ,Kamp yerinden zirvelere çıkışlar yapılabilinir. Zirvelerin çıkış yollarını her dağcı kendi tekniğine göre seçmelidir.
KAçKAR zİRvEsİNE TIRMANIŞ (3932 m.) (Kaçkar zirvesi, kamp yerinden hemen giineyinde yükselir. Zirvenin kuzey yüzi.iıde iki dağ ibuzulu
bulunmakLadır. Tırma"nışa kamp yerinden başlanır. Bü_
yük buzulun üzerinden geçilir. ,Buzul 'tırmanrşr bİttikten sonra sola dönii]erek zirve tı.rmanışina devam edi_ lir. ,Bu rota normal çıkış yoludur. iKaçkar zirvesine, kuzey yüziinden trrmanmak ise daha zordur. ıKüçük buzul üzerinden geçiierek zirveye '(3932 m.) ulaşılabi_ lineği giibi, yalnız kaya tırmanışı yapmak da mürnkiindür. Çeşit]i rotalardan zirveye trrmanış ve dönüş (Nor_
mal havalarda) 7-8 saatlik ,bir zaman ahr.
VERşEMBEI{ GURUBU
yapılardır.
Çat ıI(öyünden sonra maızeme hayvanlara yiıklenir. Yaya olarak <<Ortaköy>> e çıkılır. Bu yol 4 saa;ttir. ortaköy'den sonra yürüyüşe devam edi]ir. fşmer yaylasında kamp kurulur Verşembek doruğu (3710 m.) kamp yerinin hemen yakınında yükselir. iDoruğa. çe_ şitli yoiiardan çıkışlar yapılabilir.
görülmeye değer
lKavrun grubu üzerinde gezi ve tır'manışlarını bitiren dağcılar Ceymakçur _ Ağveçur - Palakçur yay_ laları üzerinden ,Altı,parmak dağlarına geçit yapılabi_ lirler. Ancak 'bu geçiş |7zun zanr.a^rı alır. Rehber kul_ lanmak gerekir. 'Bu uzun geçiş yerine Öküzçayırı _ Apaçi otlağı _ Ceymakçur üzeriıden Ayder rlıcasına iniş üavsiye oIunur.
ALTIPAR,MAK GUR,UBU ,Bu dağların en yüksek dorukları; ,Karataş,; Altı-
parma,k ve Marsis zirveleridir. Bu zirvelerin yüksekliği genel olarak 3450 m. nin i'izerindedir. Altıparmak dağ-
larına iki yönden yaklaşmak mümktindür'
A
-
Kuzeyil,en:
lDağ gezisine <<Ayder>> den başlanır. Ayder - Agve'çur yaylasr _ Kaçkar yaylası üzerinden Zigam yaylasına yaya olarak çıkılır. ıGereçler hayvanlarla taşınrr.
Zigam
göre seçmelidir. <(Kaçkar Dağına>> tırmanmak istiyen dağcılar, tsorivan _ Kelensöz üzeriıden <Başyayla> ya gitmelidirler. Kara_ göl - tsaşyayla 4 saattir. yollarını, her dağcı kendi tekniğine
Başyayla'dan sonra Ayder geçidi aşılarak Agveçur Yaylası üzerinden yaklaşık 8 saatte Ayder rlıca_ sına gidilir. Ayrıca 'Karagöl'deki kamp yeriıden hare_ keİ eden dağcıIar BÜrÜK 'KAPI GE,ÇİiDİ'ni aşarak Altıparmak dağlarının kuzeyindeki Zigam Yaylasına
da gidilebiiir,
Yaylası, Altıparmak dağiarının
kuzey 10 saat uza.k]ıktadır. Zi_ gam Yayiasına kamp kuran dağcıIar, zirve tırmanışları yapa,ıbileceği gilbi, <Büyük Kapı Geçidi> yotuyla dağların güney yüzüne de geçebilirler.
etekleridir. Bur'ası Ayder'e
8-
,Altıparmak dağlarına'bir başka yolla yakla.şmak da mümkündür. Ardeşen'den araba i]e hareket edilir.
Zigam deresi takip edilerek <<Dutha _ Armut]uk iKöyü> ne gelinir. Dutha Köyünden sonra yaya olarak Zigam yaylasına çıkılır.
TÜRKİYE'DE DAĞCILIK I}ANIŞMA
yERLERİ
Turizm ve Tanıtma Bakanlığ'ı Demirtepe - ANKARA Beden Terbiyesi Genel Müdilrlüğü Dağcılık Federasyonu Ulus - ANKARA Ankara DağcıIık ve KIş Sporları Kulüı]ü Akay - ANKARA Kayseri Dağcılık Kulübü
KAYSERİ
Dağ Tenis Susporları Kulübü
MERsİN
Ayderden bir görünüş
B
-
Güneyd'en:
'Bu yönü tercih edenler, kumanya" ve malzeme hazırlıklarrnı E'rzurum'da yapmalıdırlar. Erzurum'dan
sonra Tortum Gölü _ Yusufeli -,Sarıgöl iizerinden Barhal (Altıparmak) lKöyüne gelinir. 'Erzurum - Yusufe1i 135 km., Yusufeli - Barhal lKöyü ise 35 ]km. dir. Yol iize-
rinde bulunan Tortum Ğölü ve Tortum vadisinin görülmeye değer özellikleri var.drr.
Altıparmaklara en uygun yaklaşma" yeri Barhai (Altıparmak) I(öyüdür. lKöy orman içinde .ye ,bir vadi yamacında ]kurulmuştur. ,Barhal Köyü; Alabalığı ve
tarihi
<<Tamara iKilisesi>>
ile
meşhurdur.
'Barhal ıKöyiinden sonra yaya olarak Altıparmak
Dağlaruıa yaklaşılır. M'alzeme hayvanlarla taşınır. En uygun kamp yeri <<Kara"göl'dür. ll(amp yeri, Earhal Köyüne yaklaşık 5 saat uzaklıktadır. lKamp yerinin hemen yakınında ıKaraiaş, Altı_
parmak ve Marsis zirveleri yükselir. Zirvelerin çıkış
Erzurum Dağcıtık Kulübü Beden Terbiyesi Bölge Müdürlüğü ERZURUM Kagkar Dağ Sporları lve Turizm Kulübü Ardeşen _ RIZE Yusufeli Kaymakamlığı Yusufeli _ ARTVİN NOT
:
Türkiye dnğtarı hakkıııd.a bitgi almcık
isti,genter,
yukarıd'cı belırtılen adıeşlere yazmalı ueEa temas etmelidi,rle'r,
Taşıt hrıguanı ue kılauuz i,htiyacı ıçiıı Arüeşen, Çamlıhemşi,ıı ueya Yusııfelı gıbi, merkeBlerd,eki, gönetitıler e mür aca at edılmeli,dır. Bi,r taşıt hayuanı ue sahibiııin giinlük üç.reti 50 TL. ilır. Mah'allı d,ağ kıIcıuuzıınıın giınlük iicreti, işe 100 TL, üur,
Kaçhar dağlarında; DağcıIık d,ışında i,Imi etüiller öae'\, izın alı,nması gerekli,dir.
yapmah i,çın
7
l
I
)
I
Duma,nr göl olur tepeler ada
Dinlerim etrafı duymam ses
HEMŞINE
Bütiin bir maziyi getiür seda,
DoĞRU Mesut ÇOLAK
Yemyeşıl ağaçlar, soğuk punürıq,r Bu yeşıl dallara kuşlar konarlar Bunca yıldw hasretıne aünan ,Dq,r Yürüyün gıdeli,m, Hemşıne d,oğru Sabahları, eıer serı,n bır rüzgd,r Yatağondan kalkan i,şiııe koşar Gurbette kalanlar senı anar\ar Yürüyün gi,del"m, Hemşıne d,oğru Seni,n ateşi,ne çok kım*e a(Lna,r Hayalde, rüyada hep seni, a,nür Senın i,çın her zorluğa \tatlanır Yürüyün gid,elım, H emşi,ııe d,oğru Beni,m gıbı nıce, Hemşinliler uar Hepsi senın özlem.nı çekerler Bi,rgün bellti, yi'ne *an(I d,önerler Yürüyün gı,delım, Hemşi,ne d,oğru.
ya,da
Gözünü Sevdiğiın Pokudun sırtı
YAZ GELİNCE BENKİ
çrrtru YAYLAYA
Tecinalı Musa Kadir ABDIOĞLU
Yaz
ge|ince benki Dereler tepelcr al Kuzular koyunlar Guruplar halinde
çıktım yaylaya yeşil olmuş ve de sığırlar düzlere dolmuş
Y-^, gelince benki çıktım yay|aya Yaylanan düzleri gül ile çiçek Gülünü yitiren garip bülbiiller Burada yepyeni güller seçecek
Yaz
gelince benki çıktim yaylaya Çamların kokusu burnumda- tüler Ne kadar sürecek benim bu çilem Yeter ey zalim gurbet bu kidar yeter
Yaz gelince benki çıktım yaylaya Sordum bu güzellik gitmivecekmi ? Doğuştan hasretim taş toprağına Benim bu hasretim bitmiyecekmi ?
Yaz
ge|ince benki çıktım yaylaya
Pınarlar ırmaklar çağlayıp gider Bilmem toprağından bilmem suJrund'an Sana gelen geriye ağlayıp gider.
(Foto : Stop Karaköy - İstanbü)
Ilalanrn Aşağı Şimşirlik Köyiinele lftş...
HEMşıN VE DERNEKLERı Hasan Eraslan YILDIRIM lllemşin'in idari ,bakımdan srnırları ıt6.yiıı edilebir bötge olduğunu pek çok Hemşinli'nin bildi_ ğini zannediyorum. Hemşin, .ilçe, hucak veya köy derniyen
ğiidir. Bu saha sosyal yaşantrsr ayni olanaklarla getişen kişileri kapsamaktadır. Coğrafi olarak ibir sınır göstermek gerekirse ,deniz seviyesinden orlalama 1000 ım. yükseklikten geçen şeridin üsti.iıde ,kalan dağlık atan kabul edilebilir. Jeo'rnorfolojik olarak dağların 5ıerleşme merkezlenini, belirli 'bir şekilde aylrmasından ötürü-
dür
ki halkııı
ge,lenek
ve
gören,ekleriı"lde bazı farklar ortaya,çıkmı,ştır. Buna dayanılarak lHopa,He'mşin, lÇamlrheımşi'n, Pazat f,Iemşirı deyimlerü ortaya atılmıştır. Bu durrımun yaratrlmasın'da ve devamın,da idari ,bölü-
münde rolü vardrr. ,Kısaca Hemşine ait ortak bir yapıtın olmayrşI Ve coğrafi duru:mun elverişs,iz 'oluşu |He'mşinliyi kenetlıenımiş bir ıtoplum olmaktan uzaklaştır_ mıştır. Derne'kler toplum içinde kurulan ve kişilere f,aydalı olabilmeyi aırna,ç bilen bürer öı,güütürler. Aynı pa_
ralelde kurulan
Ankara
Hemşin ;Kültür ve Kalkındırma De.rneği 196i4 den bu yana çalışmak,ta,dır. 19,4i5 yıllarında kuru]an İl'k Hemşin derneği ZiraaL Teknis_ yenliği kanailıyla yalnızca ilgilenen köylere <<dut>> ağacı
fidanları temin etmişti. Sonra 1960 da İstanhul Elemşin Derneği kurulmuş, yoğun hir çalışma ya.pmış Ve on se_ ııede yüzbıinin i.izerinde para biriktirmişLir. Dernek ku_ ruluşfa tüzüğünü yanlış teımellere oturümuş ve Tstan_ bul'da IFIemşin Kültür Şitesi Veya Gle,mşin ,öğrenci
Yurdu kurmak hayaIinıe 'kapıImaktan kend,ini kurtara_ mamıştır. on senede yüzbin lira biriktirebilen yöne|iciler, yurdun en az 40'0 bine çıkabileceği ,göz önıiiıe alı_
nırsa daha oLuz sene ,beklemek gerek|iği, gerçekle il_ gili olmıyan bu proje gerçekleşse 'bil'e ıkaç Hemşinli yüksek öğrenim genoine yaranacaktır ? 10 - 1l5 kişi için yarım ,milyona yakın paraya yazlk olmıyacakmı ? tsü_ tün mahalli dernekler ıinık6.ııları nispetinde 'Rize Mü[<_ sek Öğrenim Öğrerıci Derneğİn,in ça:ba gösterdiği Rize Yuı,du yapımına kabkıda bulunsalar daha Vğrirrıli ve faydalı olmıyacak mı ? Daha sonıra ',İzııııt iHe'mşiıı Der_ neği 1968 lerde kurulmuş, rstanbul'dan| sonra ikinc'i faal dernek olmuş, onbin lira civarında biri,kim yapmış_
tır. Ankara IlemşinlDerneği her nedense geçen yedi sene içinde'beşbin oivarında süok yapa,bilmiştir. Yanılmıyorsam Arıkara'nın bu zayıflığırıa, böIlgesel faydalan üahminlerirı üstüııde ola,ıı köy dernekleriııin ibüytik ölçüde
etkisi olmuştur.
I
7
durmuşlar. F'aka.t 'bu işi lA.yıkıyle yürüte|bilmek ve }İemşiıı folkloruııı.ı EIa.lkevlerine sokalıilrnel5 IIemşin derneklerine düşen ibir va^zifedir. Bu çalışmay'a kiİy der_ nekleninin gerdken ıdesüeği yapacasııdaıı şüphe yoktur. 19?1 (Mayısrııda ,Ankara',da dokuz dernek 'ytİneüi_ cisi bir dernek yeri kiralamak için toplanımıştı. ükinci oturuma bir dernek ilgiiisı dahi gelmemişti. [Ialıbuki her başa_ f aaliyetin bir merkezi vardır. Merkezsiz'ça,lışmalar rısızlığa sürüklenir. Şayet itoplanabilecek bin yerimiz olsa kahve köşelerindeıı kurtulur, daha, aktif,, düzenİi ve verimli çalışmala'r yapabileceğilmlz bir gerçeküİr. AYder Ka,Phcasr
ıAnkara'da ,dokuz dernek halen faal olarak çalış_ maktadır. Genellikle bu kuruluşlar T{emşin irı biiııyesi içinden çütı$ndaıı Hemşin Deıııeği zayıfla:mağa ma}ıkümdür. Ma}ıal]i ıIlöy Derneklerinin adedi köy mikta_ nna yaklaştıkça 'Hemşiıı Deıneğinin köylere vereme' dıiği şeyleri ktiyler keııdi ü<encliııe vereceklerdir. Eu ne_ denle ilgili derrıekler Ele'mşin Derneğini etjkilese dahi faydalı galışmalarıııa dwam etmelıidirler. IIıemşin Der' nekleri uzıın ısürede gözle'görülür ıbür eser meydana ,ge_ tirememelerine rağmen, Köy Dernekleni kısa zamanda
faydatı kuruluşları faaliyete'geçirurıişlerdir. Örneğin; Baa köyler, yollar, çay alım hiııaları, ve sağlıtı evleri yapmlş, bazrsı ise bu gibi kamu hizmetleriııi yapabil_ mek için para biniktirımıişlerdir. üİe,mşin Dernekleııi hiz_ met ısatıası geniş 'olduğundarı küçük bir parayla hiç,bir faaliyet gösüerememiştir. Aynı kurüuşlarııı yöneticileri
Hemşin'iıı kalkııımasıııa bir l<atkıda bulu_ nabileceklerini iIeri ;sürenı(yeceklerıi bir gerçektir. ıAn_ gelecetrıüe de
cak bu teşekküller, Devleü yardımlan temel ol,mak trjzere köy dernelklerİııiıı de ortak destekleri'sonucu yol, su ve
büyiifl< yatınmlara organizatörliik şeklin_ de öncültik yapabitlirler. Bu ça'ba a^rıcak üç ayn l{em_ şin Derneği',niıı tüzükl'erini aynı gayeye yöneltmeleri ile başanlajbilıir. ıŞayet bu iş başarr}sa, dernek o,dalannın kıımarhaırıe üıaline sokulmam,ası konunırın'başka'b'ir yönünü teşkil eder. flemşin dernekleri kalkınmaya yar_ dımcı olaırıadıklarıIıJa g'öre hiç değilse kültiir çalış,malarıyla,Hemşin'e birşey|et ka,zandınmalıdır. A,ncak, senede bir der,gıi ,gıkaıırnak ve g'ece yapmaJ< bir [<ültür kalkıııma;;sı o|arnaz. E}u sadece rntirekkep yalayanlann _ şayet halk tarıımıyor,sa _ tanınmasıma'\ıe şehirdeki halkııı ıköye 'giiümedeuı eğleııimesine vasrta olmaktadır. tsu uğp'aşııı sonunda derneğe cüzi bir para kalmaktadır. iil-
elektrik gİbi
gitri cemİyetler, eğlıenme,k, seyahat etmek ve üç, beş kıi-
şiııiıı boy göstenmesi için kurutrmadrsnr tüm Hemşinli_ ler .bi]ımekheyiz, Bu lıonular' esas ,gayele,riıı talİ ltolları
durumunıdadır. Bu heııdükapa ısoı} rveııme zarnarn gegmiş o}masına rağ'_rnen uygulanamamıştır.'Çalışmaların eynı gajyeye yönelmesi tdklıifini Istanbul yurt yaptırma sevdasıııda olduğuııdan kabul edemerniş, üzmir ise müspet karşılamıştır. Üç aerneı< ılıuruluşuııu igiııe alamadı$ııdarı bu durıımun ıta}ıa,lıkuku mümkifuı olamaımıştır. I(öy dernekleri kapasiteleri datıilinde folklor tizerinde
10
Aynca Hemşi,n ve köy dernekleri dergilenini ayrı ayrı çıkarmaıt<tadırlar. Bu 'durum gelir kaynaklarının aşİnı
müesseseler olması nedeniyle ticaretİıaııeleri zoı'llamaıüta, usaııdırma;kta ve zatara sokmallüadır. Diğer 'taraf_ tan deınnekleriıı aldı$ reklöm paraları da fuzuli olarak _ ayrı dergi bastırıldı$ndan _ .matbaalara yatınl-
'maktadır. ,Anlaşabilen dernekler ortak dergi çıkanr_
larsa rnalıiyet az,a|acak, rnüesseseler zorlanmryaca,k ve daİıa mlikemmel mecmua yayınla.rrıa imkğrıı doğacaktır.
İIemşinliler ve ıi*clarecilerin'çalışmalarında bu
il<o-
nuları ayrıca değerleırdir,melenini atz edet, başanlar dilerim.
otınm,ınanı,
geşl' bir ağacın altınd,a' segreiligarum
ısşız dağl,aro' şu altııı,il,a otıırduğum &ğaç, g öIg esiniİ,e
kuşlar
ın
s
er
ınte iliğ ıın
cw ılt ıIar
i,g1l
e
gelpaze gi,bi' beıı'i serinletmeğe çalışan
gapraktarıyle ne kailnr mutluclur.
cınıa karşını,d,a bir a,ilam görii,'aorum,
bır garip' bi,r ki,msesiz nazariale baktığım. bıı adam acııba mwtlu mu,iİı+r? belkide hagw.
çünkü'
kend,i,si,ni, anıcak bw şeki,ld,e auutoıı bır adam asla mutlw olamaa uıııa tabi,at insanlcııı her zdllvutn mutlu kılabilir.
lı,ıçbir ş eE cl,en anlamag an
sadece aaşCLrnaac ilüşilnen lıagııunları bile.
MEStrr aoL,A.K
't
raat
'müsa;i't olmayınca - 'btıgi.İn EIomşin ded'iğirniz yerlere inmişlerdir. fu'ı,imdeıı üıoşlanmışlar ve brıraJara Iremişenişin ismini vermişler. Hemişe - ancak, Nişin -
N'işesten ımas|tarınıdan,türe,miş otup Heımişen ile birleşti-
niim'iş ve }noo,İş,,N.İşıİD[ ancak yerleştü arılamını aI_ mıştır. Ve bu kelime Bugiinkü [IErMşİtv kelimesine dönmüştür. f,Ie.mşine yerleşen kabile burada yerleştik_ ten soııra OA.E'ER PAşA onrlusunun sahilleri fetih ve başka bir dinde oları lözlar Ca,fer Paşa karşısı,nda bü_ yül< bir yeııilgiye ve çok büyük bir insan kayıplan karşısıııda meğrel dinündeıı vaz 8eçenek İsl6,m diııiıxi kabul eümişlerdir. iBu'gün Ldzlar pek az ,bir mevcutturlar. Ca_ fer Paşa 'daha Sollf& i}remşine ibir po,sta göndermiş is_ lA,miyeti kabul eümedikleri talıdirde l6,zlann aki,beline uğayacaklarını ıihtar etm,iş bünurı üzerin'e lHemşin halkı derhal ista,nıiyeti kabul etmişlerdir ki bunJar i,slAımiyeti topyekün bir aııda ıdeğİl Zaman zaman kabul etmişler_ dir. fu1a1,5ul ıHükümeti din adamlannn ,gönde-
Tarihi kemer köprüIerİınizden Şenyuva (Çinciva...)
H
E'?,:,T;1},,:.iR
I
HI
Hafız Sabİt Süreyya BALLI [remşiıı keli,mesin,in rnenşei
:
,Alman öl,imlerin-
Elernşine
rerek zarnaıx zfumarL buralan sl6,mlaştırmışlardrr. Erem_ şinliler ıileni bir nraatgı oldukları ve ,otuııdııü<tarr yerleri daha iyi bir araata eıverişıi üıale ıgetirnıişIerdir. ts_ tanbul Hiikümeti ıburanın halkını çok medeni gör'müş İ
vo kendilerine ıserbesti tanıımıştır. ıBu serbesti }İstanbul t{ükümetine ve islöm dinine bağlı bir çerçeve içİnde ıta_ nımışIardır.
den lbirİnin betıirLtiğine göre şirndıiki yerlerde oturan hal-
kın iElemfişaııişin'derı Heınşün kelimesi türemiş, ıoltu ıta_ raflarıııdan,gelerek ü<açkar dağlarını aşıp, I[remşin,e
HEMŞINLIYE
yer1eşm,işlerdir.
Diğer bir riva5ıete göre : ki yaşlıların an,labtıkHemşin 'lan halkı Türk kabilelerjni:ı malüm sebe,plerden dolayı (ıKuraklık v.s.) bir küçük boy iİran,ırr kuzeylinde Ceyl6,n - Eaazat dıenizi arasından geçip tsakü ve Tiflis arasın'da küçük hir kasaba ola.ırı (ıŞinıdıi harabe haünde) Ani ;kasabasınıda yerleşlmişler. ,Hayli lbir zaman burada kaldıkltaıı isonra dillerine !'arsça ve lEır,m€nce ka_ rışıp mııhtelif bir lisarı kuIlaıımakta idiler. lo zaırnanı.n ortodoks papazlarının ıteSiri jle ve zotlama\an ile Er_ meni dinİni r(.orüoddks),kabul etmişleııdİr. <tKendileri
aslen ıortaasyadan ,gelm,işleı"dir.> lSenleler ıSoİlf,& bir z,elzele ııeticesiııden ,dolayı Anı Şetırinden göç eünıişlerdir. tsu göç edenler fiirklerdir.
lAnt lşehrini terkedince ıo}tuyu geçerek Kaçkar dağlarında aşıp eteklerinde yerlşnıiş'lerki ıburada zi_
Cemİl
KARAIEKE
Toplanın bir ara,yu tancşın arurş ad,U&şDi,yar-i, gurbet eld,e beraberia arka,il'aş Bi,r zamanhar Hemşi,n'd,en goln çıkmıştır haçalc Çalışıp yükselm,emia ya\anBlz oıur anca\c Y
abancı sayılmnyız babalürxtlw karilaş halmıyalım d,oima ilnri, merş
Geri,d,e
Samimi olan herkeş giiçtületeri, yenecek Kötü ni,yet taşıyan bi,zimte gelmiyecek H emşi,nilelai,
gari,ban bi,zclen \ruauet alacak
Allaha inananon her
ili,l,eği ola,calı.
11
)
1971 <Abantlta Buluşalım>> gezisine katılarıIardan
bir grup
0LüMUN EşIĞINDE NELER DUşüNDUM NELER? Jeomorfolog Oktay REYHAN Sene 1963, slcak bir yaz günüydü. Bir ar_ kadaşımla Eymir Gölüne yüzmeye ,gitmiştik. Çok kalabalıktı. Yüzıne bilenler tramplenden at_ Iı5ıor, dalıyor, çıkıyor ve günün vermiş olduğu 'bitkinliği serin göl sulannda gider'meye çalışıyorlarü. Ben ise yüzme bilmedğmden küçük gocuklarla beraber serinlemeye çalışıyordum. Bir ara tramplenden atlıyanlara ,bende özenrlim. Yaklaşıp bir gence <<,şuraya'bir dalda derinliği ne kadardrr bana söyle> dedim. Genç dalış yaptı, su boğazına kadar geliyordu. İçimden <bir atlı_ yayımda boğulacak gibi olursam kalkar aya,kla_ rımın üzerine durıırum, diye düştindüm. Daha bunu düşünür düşünmez atladrm. Kann üzerine atlarnış azelkta su yutmuştum. Su yüzüne çıkın_ ea yizme hilmediğim aklrma gelmiş, suyla, boğuşmaya başlamıştım. Batıp .batıp çıkıyor, her çıkışımda da <imdat boğuluyofttlTt>> diye bağı_ nyordum. Sahildekiler . . yahu bu Karadenizli.ür, dalga geçiyor bizimle> deyıp yardıma relmiyorlardı (bunu sonradan bana şöylediler) <<
Beş_altı defa böyle ıbatıp, çıktıktan sonra yo,nıl_ muştum. Şimdi aşağdayım, ;Sü}üfI dib'inde. Vay anasını .. . ben öieceğim, hem de ne şehit ne de gdzi...
Ölümün eşiğind.e neler düşiindüm neler? Sudan çıkan cesedimi görenler, <<Vah vah... yazıkolmuş gencecik delikanlıya> diyecekler. Sonra tabutumu alıp Dil ve Tarih_Coğrafya Fa_ kültesi önünde merasim yapacaklar. oradan alıp pastanenin önüne götürecekler, beş-on dakika durduktan sonra Asri Mezarlığa göfürüp kuytıya gömecekler. Muhteşem merasim sona erecelı, çiçekler konacak mezarımın üstüne. . . Ve de yazacak|ar mezar taşrma <Çamlıhemşin eşrafından1943 doğumlu oktay Reyhan Eymir Gölün_ de boğularak ölmüştür. Ruhuna fahha. . Bu düşüncelerin arasından, yahu bir daha yukan çıkayımda, gelmezlerse o zaman öleyim, diye bir diişüncede geçti. Geç kalmlştm, yonıl_ muşum' çıkamadtm ve öldürn. .>>
t2
{
-',
_-l
rir.:::; ,.,,',
:
,,
,
,;::
. tt
.t..:.: . ::1. .,il:: ,,.,.t ' '.:',.:"., ,: ., ,', , , it,,t.: i;t'
::;., :. , :1,,, ]]:]:]]];|| j'::
,:::
:
:::t;
;i: i. . ,,
.];]ı;i:
,','
.-. t.: r,:::::,rt
:: ':::
,.
::1 .
r:;
.
:l
Makrevisten bir
DERTLI Osman
Akşamları gıd,erım t a\cırhaneme Kxıtt dertl,-, kapı dertli,, eI dertlö Bi,r mektup yazarxnx köae' amı@,m,e Kalem d,ertli,, *ütxr dertli,, harf -dertlı Sonbaharda eser *eri,n rüzgd,rla,r Perde, perd,e kapanır karşıki, dnğInr Bır gazel uurup solarkeıı bağlar Ağaç dertlı, ad,prdk d,ertli,, dol dertl'i Gurbet ,eld,e \cıırur damarda kanım Arkadaş bulamam hep boştur aq,nxnx Efkd,r basar içme\t, isterken canl,nı, Radeh dertli, şışe dertli, mey dertlı
Anladım hayat ne dolu ne de boş Gurbet elde aldum bır başka sarhoş Sılaya g 'den aar durma sende koş Cüzilan dertlı, bauul dertli., yol dertlı
BALLI
Rüyamda görürüm baaan annemı Elleri,nı açıp çağırır benı Dıyecek oludum <<özledim senc>> Dil tutuklu, duduk kuru, kalb dertlı GöııiLl e fkıi,rlıdır ki,mle içec ek ? Bu ömür hep yalnwnı,I, geçeceh? Roklamak ist,erım güzel bir çi,çelc Çiçek dertlİ, arı dertli,, ba,l dertli, Yedi, ıene oldu görmem sıIayı Eli,ryı,d,en ald,ıIar o nazlı aürc Meyhıane'den çıkmam gün olur aürv, Saalar dertli,, sözler dertlı, ben dertl,i,,
13
ı. .
11,' ,!'
,iş..
,$i $;,,::,t
'':i,s t" ri
Ceylansu (Ceyma,kçur)
AĞIT (Hala'dan ŞişmanoğIu Zetiha Yildırım'In Destanı) Destanımcn bd,şc ?ulii,ftı durağı Kayal,arn, ,üurdunx ndnxk yüreği Anamn bıraktım bütün flLerağx Bana a,cwnı,Aı,n i,nsan olurmu? ...
Yükümü Kayanın üstiinde bir an duruldıım Ayağım hayınca bwaz şa,şWdlflL Bana ücxnxüyün insan olurmu,? güItlendi,In e,ı)e güriıdüm
SARI BAHAR Macit Hisol HEMŞİNOĞLU Yorgun bır meusımın, d,cı, rİi?garx Solmuş y aprakların hüzünii sard,ı. Yer yer koruluğa gölgeler ınmiş Emwgd,nd,a gezen
şarı
baha,rdı.
***
Kayadan düşünce aldım başımda Azrai,l dikxıdi bırden ltarşımda Çiçeklercm soldu bu genç aüşWndü Bana ücunxd,aün ınson olurmu? ***
Meliil' şeaıeri,rTıi, kapıdan &*In Gelip geçen benım içın ağlasın Benim taratım,d,q,n d,na,,m. gülmesin Bana dclrrld,Au,n i,nsan olurmu? ***
Anam başucumda ,oturrnuş d,ğıa,r Halişe'dıe hefen buğımı bağIar B-ütün ahbaplartnx cefaıar gağlar Bana, ücmuaaq,n i,nşan olurmu? ***
MezaılıIc diizünde kabr.m kazıIdı Zelıha'lar 81,rd, yxrd, dıaıl,di Gelin baTd,ız bi'ae ço'\c yazık oldu Bana q,cLIıLı,aün inşan olınruıı? 1+
Kanlıca kımsesız, lcüçüh su üz.uiiıı Kurumuş bülbülün honduğu dallar, Morun sarı i,le bwleştıği gün T ari,he |tarışmış dünkü masalla,r.
ölüm, bu meusımd,e çolt, d,aha yakı,n İnsana kaşIa göz arası gıbi Ne bir gül kokusu, ne ld,le kal'mlış Bır sis Ddr, gecenın harası gibi,.
İştaııbul Hemşin Derneği Folklor Ekibı
(F'oto : Stop)
GUzEL HEMşİN Çanevali Sedat çAI{IR Doğduğum Dıyarl,n eıen aüalüıe Dıli,m,ile efsane ald,un Güzel Hemşin Hayal ed,.Eorum şımd'i Uzalctan S endeki, tatlı anıla,rımı..... E fkd,rlanrp d,ert tazelıy orum özl,eniml,e her gün.,,.. Hemşın'i,m Unutmadnm şenö I{uş olmah gelw içınıd,en Uçmak isterim sünCL her gün Sen ua,rsın her şegimde Di,limde tfurkü' kanımda aleu, Hagreti,n tütüyor g özümde. Dalım,da çıçeh dalımda meyuesın Mis kokan çanıların Top, top açan gii[lerınle
Rüya ol,dun, Hayat old,un, Aşk old,un bana Hemşın.
Değwmende beldedıği,m un Pelekid,e kırıp yedığım ekmnk Hasret çektığım herşeEsın sen Mehtap güler gıldızlar dost olındu bıze Ç ağIayanlar kemençe sesınde başkalaşır. Tulum çalar, Uşa\c ogna,rdı horan, Ne güzeldı send,e her ŞeU güzel Hemşin. Şimdı Uaak, \ıreırı,de ço7ı uzahta,yım. Auutmuy'or benı boğaz, AuutruııE or İ stanbul* Akşam olanda bır Hüziin çöIaer Çörekleni,r ıçıme yılan g''bı hasretın Akşamların y alnızlığ ında sensia.. Ana özlemi' olııısun bq,nd,, Tütersın göaler'imde Duman, Duman. Dileği,m orJıın Sende olgıın son nefesım. Budın özleırnm cennetim Hemşön. l
15
/
7-
Cebumde çam sakızı Kokulidur kokuli Gel bir sevda kuralım Odur cennetin yoli
Yayla yoli serindur
Sevdan hende derindur
Kız sen beni alursen
Köşe bulma yerundur
Amlalüit yolıarınalan... Galer
Yayla yoli
cededur
Bilsamki adun nedur Seni görmeduğumden
TüRKÜLER GEÇID Stajyer Doktorlar Yusuf K. IşIK Ş. oktay sÖNMEz Refah vEztRoĞıu
o ki dağlar dumanli Ben de gitmem yayliYa Nazli yör benden sonra Git ağliya ağliya Derelerden su içer
Bey.az beyaz bulutlar
İstedum vermediler Gene bende umut var OIuk altina kukma Damla damla dolecek Kız ben seni almezsem Başten ayip olecek
Ben nasil unuturum Çobanırmak duzıini
Bir daha görebilsem Nazli yörun yüzini
16
Günduzumde gecedur
I
Samistal yaylasının
Yolleri taşla dolu Gidiyorum sevduğum Gözlerum yaşla dolu Kavrun yaylalannun İnceden çizesiyim Beni alan aldanmaz GönüI eğlencesiyim
Hemşin yaylalarında Kına yaktun eluna Bir taşun gölgesinde Sarilayim beluna O beyaz kolleruni Gelde beluma dola Krz seni kaqurayim Çik ustiyanki yola
Kız giyduğun entari Bir yanar bir de soner Ka bi uni çikarsan Neler venınım neler
Evlerun saçağinde Bıızlara bak buzlara Tahammül edemeyiz Taze taze kız|ara
FIKRAMSI FIKRALAR (Giİlmek Zorunda değilsiniz)
ESKİ öKüZLER Eski bir yaylacı 'kadrn ile konuşuyordum. Löf öküz çatışlanna geldi. Ben eski öküz çatışlarını me,thediyordum. Yaylacı dertlenmişti. Bir iç çektikten sonra; Ah oğul, ded.i. Nerde o eski öküzler, ,döndü dolaştı
şimd,i ıköyde öküz de kalmadı.
rünce dayanamaYtPı Ka hessağa boyuk evler, deyince, yaylacıyı- karşılamaya gidenlerden biı,i Ye hala sen hele bi gökdeleni görsen şaşarsen -dg-iş. Sözü pek iyi anlıyamryan yay_ lacı utandığından,
Ka hessağa'rezilluk, Alla belangı ver-
UZZZ DE UZ Adamın biri niyetini bozduğu geline çaylr biçerken rastlamıştı. Fırsat bu firsat diye düşünüp birdenbire; Gelin, derum bi uzsak, demiş. - Gelin;
Aha dere uz, deyince, adam gelinin yü_ züne -mahzun mahzun bakarak,
-
GÖKDELEN Ankataya ilk defa gelen laşlı yaylacı, ter_ minalde iner inmez etraftaki apartminları gö-
öyle uzmak, uzzz de uz, demiş.
sun, demiş.
ÇATAA MI? ÇATAMAA MI? İki tecinalı konuşuyorlard.ı. Biri diğerine, '- Sizun,okiiz eyi çataa mi? dedi.
_
-
Çatamaa..
Niye çatamaa? Seğera yengeldi
de
unden çatamaa..,
ADAMI ADAMA... Çamlıhemşin'e yol yapılmad.an eırveldi. Vicede bir düğün yapılacaktı. Çinçivanın ileri gelenlerinden hirinin davet eülmesi gerekiyord"u. Düğün sahibi haber ulaştırrp davet için, geçimini sağa _ ısola haber götürüp üç - beş kuruş para alan bir fukaraya
_
Git falancaoğluna de ki, filancaoğlunun düğünü var, bu;rursunlar. Adam yollara düşer. Çinçivaya çıkar. Evin kaprsına yaklaştığında, haber vereceği kişinin kapıda ayaklannı yıkadığını görür. Ve 'derki Filancaoğlunun düğünü var, bu5rursunlar dediler. Falancaoğlu şöyle kafasıru kaldınp bir bakar ve karşısrnda fukarayr görünce gururuna yeüremez ve Sana ka,dar, haber gönderecek başka adam bulamadılarmr ? Değince, Gariban fukara,
-
-
Efendim, der. Adamı ad.ama gönderdiler, benide sana...
Değarmende dönerde taşım,
Gilrültiid,en ağırdı başım, Hem saçlar'ı'm, ağardı burda Hemde o giir ue kara kaşcm.
rÜırÜn ve KALKINDIRMA IıERNEĞİ YÖNE'IİM KURULU
ANKARA HEMŞiN
Başkan Gen. Sekreter Sayman üyu üyu üyu üyu
Av. Ahmet Galip ORHUN Halit ORHUN Adil GÜNtrR Refah VEzİRoĞı-,u Hasan Eraslan YILDIRIIVI Ş. oktay sÖNMEz Tayyar SIRT
BU SAYIYI ÇII(ARANLAR: ş. oKrAY SÖNMEZ - H.
vrşİı ııevışİN, YENİ'YILINIZI 18
{-
ERASLAN YILDIRIM
KUTLAR, MUTLULUKLAIı oİıgn
STUDYO STOP
CoşKUN GIDA PAZARI
MEMİş MA]tIUs F0T0ĞRAE - FoToKoPİ
YUSUT'MAMUS
Nişan-düğiin ve toplantılara servis Neeatibey Ca,d. Maliye bitişiği Kunt Han 97/4 Tel : 497?99
VaIi Konağ Cad. 74 Tel z 467327
Nİşntaşı/İSTANBUL
Karaköy/İsTANBUL
ZIY
IHLAMUR EKMEK FABRİKASI Mehmet BaIcı - I}urmuş Giiler
_
Ziya
Avni Bulut
Ihlamurdere Cad,. L24 TeI
:
47 4363
Beşiktaş/İsTANBUL
-
2
Miilet
Cad,. L72
Tel
2L4483
:
Aksaray/İ s T A N B U L
-KUYUMCU-
I}ahİıi ficaret
İstıı<ıaı Cad. Emek Pasajı L20/6
Tel
Tel : 49 38 31
Tophane/İsTANBUL
KALE RESTAURANT
:
49 5ü52
Beyoğlu/İsTANBUL
MELEK KIRAATHANESı
IItsAR, KIRAATHANESİ VE
HAYRETTİN MELEK
BAKKALrrEsİ
_
NAZMİ
ecen
x'evzi Paşa Cad. 3/3 Tel : 2L 64 38
Salim Kaptan - Hasan Uzun Körfez Cad. 1 Tel : 63 3613 Ana,doluhisarı / I s T A N B U
AMulmecit - Yusuf GüNDAy
CEMıL KARATEKE
Mebusan Cad. Denizeilik Bankası
diikkedarı
SALONU
Kardeşler
MEHMET BAşARAN İtııaıat - İhracat
_
A PASTA
L
Fatih/İsTANBUL
7
.l
LıDER PASTA FIRINI Doğan Aktuğ - Macit Hisol Hemşinlioğlu Macar KardeşIer Ca,d. 74 Tel : 2139 50
Fatih/İsTANBUL
HEMşıN EKMEK FABRıKASI çAĞLAR sPoR, KULÜBÜ CANPOLAT YILDIRIM Sakarya Cad. 270 Tel z 4487
ESKİŞEHİR
AK KUMANYACILıK -
SHİPS CHANDLER
LıMAN L0KANTASı
-
Atıf ve Yusuf Kobal Kardeşler Rütım Cad. Veli Alemdar Han Kat: 6 No: 622 Tel: 499627 Ev: 612001-65 Karaköy/İ S T A Iş B U L
HASAN PAPİLA Tel : 17 02 65 - 17 4074
ANKARA
BAHAR KIRAATHANESı VENEDıK PASTA SAL0NU AHMET rÜyr-,ÜoĞLu Cengiz Topel Cad. Tel : 25 57
MEHMET KARAHAN Büyüklang& Karakol Sok. 6 Tel : 27
63 83
Aksaray/İ S T A N B U L
EsKİŞEHİR, ZUHURATBABA HEMş,ıN
İSTıKLAL EKMEK FABRıKASI KAZIM DEMİRCİ Yeşilfupe, İstiklöl Cad. 9
Tel: 4811 Ev:
2A
4064 EsKİŞEHİR
EKMEK FABRİKASI Nihat Atacan - Mustafa Çolak Galip Güney
Akatlar Sok. Tel : 71.36
52
Bakırköy/İsTANBUL
ZAFER EKMEK FRANCALA FABRİKAsI LhIAII KARDEŞLER,
SEFA ONAL voLKswAGEN sERVİsİ Volkswagen Motor Teknisyeni Garajlar Cıvarr
EsKİşEHİR,
İsmet Paşa, Telgraf Sok. 22
Tol: 115798
ANKARA
PAşALAR PASTAHANESİ
özcex ŞENDtr-, Kasımpaşa/İsTANBUL YüCEL PASTA SAL0NU
İsueİı rrücnı IIatay Cad,. 624
Güzelyalı/LZMİR
BOZKURT DETERJAN MUSTAFA YILDIRIM Ragıp Tiİziin Cad. 9. I}urak 399 Tel : t5 55Lz
Yenimatıaİle/ANKAR,A
GUTER PASTA SAI.ONU EMn{ YüCEL ve oĞULLARI Cemal GüıseI Cad. 55 Tel : Lg 1415
Cebecİ/AıvKARA
şoRTAN PASTAHANELERı HAşh[ DIIMAN KARDEşLER Mithat Paşa Cad.
K0NAI(/Göztepe-İZMIF"
TAN KIRAATHANESı ENVER IIACAL0ĞLU Tel : 3465
ESKİşnHİR
MERI$R TıCARET Sakarya Cad. İnkilöp Sok. 9 TeI : 12 01 7f
Yenişehİİ/ANKARA
HAKıKI KARADENıZ PıDELERı Maksut Akbir - Kflzım ŞahinoğIu Cemal Gürsel Cad. 3g/8 Tel : 19 14 04
Cebecİ/ANKAR,A
VAŞİNGToN RESTAURANT şİşMAN KARI}EşLER, Sakarya Cad. Bayındır Sok 28/A Tel : LZL962
Yenİşehİİ/ANKARA İMREN GIDA PAZARI
ıüırü
BAIrRAKTARoĞıu
Kızılelma Cad. sL/^
Fındıkzade/lSTANBt]L 2t
)
(
SEVıL PASTA SAL0NU
BEKTAş ADoĞDU fiirkiye Tütiin Müskirat Gıda ve Yardımcı İşçileri Sendikası Eskişehİr Şubesi Başkanr
YAI(UP
_
NECİP BEşLİ
İstiklöl Mah. Şair Fuziili Cad. 52/I' Tel : 2934
ESKİşEHİR
Kanatlı İs Hanr Kat: 3 No: 319 Tel : 23Lg
Köprübaşı/ESKİşEHİR SAVAR0NA PASTAHANESı D. ALİ DoĞU KARDEŞLER'
MAARıF KoLEJı KANTıNI TuNCAY GÜNEY Tel : 17 60
Tepebaşr/EsKİşEIIİR'
Mithatpaşa Ca,d. 34 Tel : L29372
Yenişehiİ/ANKARA
SUMER BEZıK SAL0NU Nazmi Kavazoğlu ' Remzi Bozlıaliloğlu Sİmer Sok. 6/ L Tel :
17 94 05
DoĞU EKMEK FABRKASI VE PAsTAHANEsı KAZIM ENGİII
ilıı ryıu
Cad.
No:
155
Yediler/EsKİŞEIIİR
Yenişehit/ANKAR,A DoĞU KARADENıZ
KoşK PASTA SAL0NU Selff,mi
EKMEK FIRINI soYBAş KARDEşLER,
Kutlu - Iliıseyın Aıtaş
(Atımet - Tayyar - Halil - Ensar)
Farabİ Sok. 19
2? ,Mayıs Cad. No. 166
Tel : LZLL62
Çanlraya/ANKAR,A
PALMıYE PASTAHANELERı Tel:
#326
Gtizelyalı
/IZMİR
EsKİşEIIİR
YENı MERAL PASTA VE şEKERLEME Faik - Ilalis Pirim Kardeşler Konya
Sok' Anafaıtal ar /
22
AN K A R A
0SMAN GAzı EKMEK FABRİKASI MEHMET Akkana,t Sok.
_
TAHSİN DEMmCİ
2 Tel : 36 80
şENYUVA L0KANTASI HASAIY BAşKIIRT Necatibey Cad. Zg/L
Yenişehir/ANKAR,A
osmangazi/ E s K İ Ş E H İ R
EFES PASTA FIRINI A\rNİ AKIN - Znril zARAEsIz
SEçKıN 0PTıK ABDULLAH DORUK Gözliik ihtiyaçlaruuz içİn en garantili müessesedir.
Necatibey Cad. Giineşli Pasajı L6/l3
Mesudiye Cad. 43 Alsancak
/IZMİR
Tel : 17 33 51
ANKARA
GUZEL IZMıR EKMEK FABRıKASI
FIÇI REST0RAN
HALİL BAŞARAN ve 0RTAKLARI
KATF ATACAN
Sakarya Cad. No: 204 Tel : 3404 EFTAŞ: 4808
Yasa Cad. 19 Tel : 36 28 34
Kadıköy/İSTANBUL
EsKİŞEIIİR
GALERı ERGUVAN çıÇEK EVı Saim Yurt - I}uıısun Bora Ilalil Pastırmacı Telefon
:
3624L3 Merkez Kadüöy / İSTANBUL 4452 Şube
36
18 29 95
fi/A Maltepe/ANKARA Bulvan
KARADENız LOKANTA
.
RESTAURANT
Servet - Alkan - Turkan - Sedat - Suat Çakır Kardeşler
Alemdağ Cad. 41 Tel : 36 36 83
Ümraniye/İSTANBUL
r
şENDıL PASTAHANESİ ŞENDr-, KARDEşLER Güzelbahçe, Tel
:
48 08 06
SENA BEZıK SAL0NU Selflhattin Akgtın
Salİm Babus - İbrahim Bayraktar
Alemdağ Cad. 61 Tel : 36 38 27
Ümraniye/İSTANBUL
KARADENıZ YILDIZ KIRAATHAt',[Esİ RAşİT FERAH Atikaü, Fevzipaşa Cad. L64/B Tel:Ev: ?34026
Fatİh/ISTANBUL
YUCEL ECZANESİ MAZHAB YÜCEL Tel : 71 69 05
Balnrköy/IsTANBUL
Namık Ataman
Necatibey Cad. 34/f5 TeI : 12 84 06
Yenişehiİ/ANKARA
Nişantaşı/İSTANBUL
KONAK TOKANTASI
_
ıNKİLAP EKI}EEK FABRıKASI
İsueİı YAşACAN Sakarya Cad. Tel :
12
0171
Venişehit/ANKARA
MEBUSEVLERı EKMEI{ FABRıKASI 0SMAN NI]MAN0ĞLU Meçhul Asker Sok. 15 TeI : L3241.3
Bahçeliev|et/ANKAR,A
ARILAR PASTAHANESı Macit İnce
_
osman Numanoğlu
Bahçelievler, Son I)urak Tel z L84822
.
ANKARA
I I lı + -L
SABRI ÇAMLI EIı'SIRCI0ĞLU EKMEK FABRİKASI
çAYIRBAşI yENİKöY
> )
:
Tel : 6120 0L / \5
: :
NozBL/33
Tel:62400L/26
İsTANBUL
KARS PASTAHANELERI ORHAN SIBT MERKEZ şUBE
:
:
Muvakkithane Cad. 4I/ A Tel : 36 04 83
Bahariye Cad. 64-66 TeI :
36
4149
Kaılüöy/İsTANBUL
BAşBAKANLrK BASIMEVİ 1971-ANI(ARA
MAHMUT MACİr PETROL OFIS BAYII ffi ffi ffi ffi ffi ffi ffi ffi ffi ffi
ISKITLER, ESENBOĞA, ISTANBUL YOLU 7,13, 16 VE 45. KM. LERLE
KTZTLAY ISTASYONLARI EN MODERN TESISLERI ILE EMRINIZDE VE IJIZI'f.ETINIZDEDIR TELEFONLAR,:
İsrİrııın
10 40 68
MERKItrZ
r_135 69
LL77 35 r.153 07
tL
DEPO VE 7 Km.
13 65 81 13 r.8 75
13 Km. KTZILAY
13 10 00 12 96 01