НОГООН БАРИЛГА
1
“Байгаль орчинд ээлтэй, эрчим хүчний хэмнэлттэй, барилгын материалын үйлдвэрлэлийг дэмжих” төсөл
2
НОГООН БАРИЛГА
3
“Байгаль орчинд ээлтэй, эрчим хүчний хэмнэлттэй, барилгын материалын үйлдвэрлэлийг дэмжих” төсөл
4
НОГООН БАРИЛГА
5
“Байгаль орчинд ээлтэй, эрчим хүчний хэмнэлттэй, барилгын материалын үйлдвэрлэлийг дэмжих” төсөл
НОГООН БАРИЛГА
• • •
6
7
“Байгаль орчинд ээлтэй, эрчим хүчний хэмнэлттэй, барилгын материалын үйлдвэрлэлийг дэмжих” төсөл
8
НОГООН БАРИЛГА
9
“Байгаль орчинд ээлтэй, эрчим хүчний хэмнэлттэй, барилгын материалын үйлдвэрлэлийг дэмжих” төсөл
НОГООН БАРИЛГА
• •
• • • • • •
10
11
“Байгаль орчинд ээлтэй, эрчим хүчний хэмнэлттэй, барилгын материалын үйлдвэрлэлийг дэмжих” төсөл
НОГООН БАРИЛГА
• •
• •
•
• •
• •
• •
• • • •
12
13
“Байгаль орчинд ээлтэй, эрчим хүчний хэмнэлттэй, барилгын материалын үйлдвэрлэлийг дэмжих” төсөл
14
НОГООН БАРИЛГА
15
“Байгаль орчинд ээлтэй, эрчим хүчний хэмнэлттэй, барилгын материалын үйлдвэрлэлийг дэмжих” төсөл
НОГООН БАРИЛГА
• •
• •
• • •
16
17
“Байгаль орчинд ээлтэй, эрчим хүчний хэмнэлттэй, барилгын материалын үйлдвэрлэлийг дэмжих” төсөл
НОГООН БАРИЛГА
•
• • • •
• •
• • • • • • •
•
•
18
19
“Байгаль орчинд ээлтэй, эрчим хүчний хэмнэлттэй, барилгын материалын үйлдвэрлэлийг дэмжих” төсөл
20
НОГООН БАРИЛГА
21
“Байгаль орчинд ээлтэй, эрчим хүчний хэмнэлттэй, барилгын материалын үйлдвэрлэлийг дэмжих” төсөл
LEED үнэлгээний систем №
Үзүүлэлт
1
Тогтвортой байршил
2
Усны хэмнэлт
3
Эрчим хүч ба агаар мандал
4
Материал ба нөөц
5
Дотор орчны чанар
6
Төлөвлөлтийн шинэчлэл Бүс нутгийн давуу байдал
7
22
Дэд шалгуур Барилгын талбайн сонголт Хөгжлийн нягтрал ба олон нийтийн харилцаа холбоо Хаягдал хөрсний дахин боловсруулалт Байгальд ээлтэй тээвэр, зорчих хөдөлгөөн Талбай хөгжүүлэлт Борооны усны төлөвлөлт Гэрэлтүүлгээс үүсэх бохирдлын төлөвлөлт Усны хэрэглээг бууруулах Ус хэмнэх орчин Эрчим хүчний оновчтой хэрэглээ Байрын сэргээгдэх эрчим хүч Комиссын ажиллагаа Хөргөлтийн менежмент Хэмжилт баталгаажуулалт Ногоон эрчим хүч Барилгын дахин ашиглалт Бүтээцийн бус дотор хийцийг тордох Барилгын хог хаягдлын менежмент Материалыг дахин ашиглах Дахин боловсруулалт Түргэн сэргээгдэх материал Баталгаажсан мод Гадна агаарын оролтыг хянах Агаар сэлгэлтийг нэмэгдүүлэх Барилгын дотор агаарын чанарын менежментийн төлөвлөгөө угсралтын үе шатанд Суурьшихын өмнө Хорт бодис бага ялгаруулалттай материал Дотор химийн ба бохирдлын эх үүсвэрийн хяналт Гэрэлтүүлгийн системийн удирдлага Дулааны системийн удирдлага Дулааны тав тух төлөвлөлт Дулааны тав тух баталгаажуулалт Байгалийн гэрэл Үзэгдэх орчин
НОГООН БАРИЛГА
2.1-р хүснэгт Боломжит кредит 1 5 1 6+1+3+2 1+1 1+1 1 2-4 1-19 1-7 2 2 2 2 1-3 1 1-2 1-2 1-2 1-2 1-2 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1-5
• • • • • •
1-4
23
“Байгаль орчинд ээлтэй, эрчим хүчний хэмнэлттэй, барилгын материалын үйлдвэрлэлийг дэмжих” төсөл
Дотор агаар
Эрчим хүч
Шалгуур
Miljobyggnad үнэлгээний шалгуур тус бүрийн үзүүлэлтүүд Үзүүлэлт Зарцуулсан эрчим хүч Халаалтын хэрэглээ Эх үүсвэрийн төрлөөс хамаарч эрчим хүчээр хангах хувь Дуу шуугианы хамгаалалт
Материал
Алт
Тайлбар
<SBC
<BSC*0.75
<SBC*0.65
SBC - Шведийн барилгын дүрэм
≤ 60 Вт/м²
≤ 40Вт/м²
≤ 25Вт/м²
20
<50% /4/
>10% /1/ >50% /2/ <25% /4/
>20% /1/ >50% /2/ <20% /4/
1 - Сэргээгдэх 2 - Био түлш 4 - Бусад
≥ С ангилал
≥ В ангиллын үзүүлэлтийн 50 % Өрөөний эзлэхүүнээс хамаарах
Хэрэглэгчийн 80% хангамжтай
≤ 40 мкм/м³
< 20 мкм/м³
≥C
N2O –ийн агууламж
> 40 мкм/м³
Чийгний хамгаалалт
BBR 6:5
Bygga F
Чийгийн мэргэжилтний А үнэлгээ
Дулааны тав тух (өвөл)
PPD ≤ 20
PPD ≤15
PPD ≤10
Байгалийн гэрэл
> 1%
> 1.2%
Савханцар бактери
Халуун усны хэм ≥ 60°C
SWI
Аюултай, хортой бодисоос урьдчилан сэргийлэлт
24
Мөнгө
≥ 7 л/с хүн + 0.35 л/м²
Аюултай бодисын агууламж байхгүй байх
2.2-р хүснэгт
Хүрэл
Агаар сэлгэлтийн давтамж
Материалын бичиг баримтжуулалт
НОГООН БАРИЛГА
> 1.2% хэрэглэгчийн 80% хангамжтай Халуун ус хангамжийн эрэлтийн бүх цагираг дээр термометр угсрах
Барилгын бүтээгдэхүүний журнал
Дижитал журнал
Бүтээгдэхүүний орсон газар болон орцын хэмжээг заасан журнал
Мэдээлэл байхгүй
Зарим аюултай материал бага зэрэг хязгаараас хэтэрч болох ба үүнийг жагсаасан байх
Аюултай материалын агууламж зөвшөөрөгдөх хязгаараас хэтрэхгүй байх
BBR - Шведийн барилгын дүрэм, Bygga F - чийг хамгаалалтыг шалгах тусгай арга PPD - Сэтгэл ханамжгүй байдлын эзлэх хувь
SWI - Аюулгүй усан хангамж Журнал - нэр төрөл, үйлдвэрлэгч, үйлдвэрлэсэн он сар, агуулгыг харуулна.
• • • • • • • • • 25
“Байгаль орчинд ээлтэй, эрчим хүчний хэмнэлттэй, барилгын материалын үйлдвэрлэлийг дэмжих” төсөл
• • • • • •
НОГООН БАРИЛГА
• • • •
26
27
“Байгаль орчинд ээлтэй, эрчим хүчний хэмнэлттэй, барилгын материалын үйлдвэрлэлийг дэмжих” төсөл
НОГООН БАРИЛГА
• • • •
• • •
28
29
“Байгаль орчинд ээлтэй, эрчим хүчний хэмнэлттэй, барилгын материалын үйлдвэрлэлийг дэмжих” төсөл
НОГООН БАРИЛГА
• • • • • •
30
31
“Байгаль орчинд ээлтэй, эрчим хүчний хэмнэлттэй, барилгын материалын үйлдвэрлэлийг дэмжих” төсөл
НОГООН БАРИЛГА
• •
• • •
• 32
33
“Байгаль орчинд ээлтэй, эрчим хүчний хэмнэлттэй, барилгын материалын үйлдвэрлэлийг дэмжих” төсөл
НОГООН БАРИЛГА
• • •
• •
• •
• 1. 2. 3. 4. 5. 6.
•
• • • •
•
• •
• • 34
35
“Байгаль орчинд ээлтэй, эрчим хүчний хэмнэлттэй, барилгын материалын үйлдвэрлэлийг дэмжих” төсөл
НОГООН БАРИЛГА
• • • • •
• • •
• •
•
•
•
•
•
• •
•
•
• •
• •
• • • • • • • • • •
36
37
“Байгаль орчинд ээлтэй, эрчим хүчний хэмнэлттэй, барилгын материалын үйлдвэрлэлийг дэмжих” төсөл
•
НОГООН БАРИЛГА
• • • • •
• • • • • • •
• •
• • • • • • •
• • • •
•
• • • • • •
• 3.6 дугаар зураг. Барилгын ориентацын хувилбар
38
39
“Байгаль орчинд ээлтэй, эрчим хүчний хэмнэлттэй, барилгын материалын үйлдвэрлэлийг дэмжих” төсөл
НОГООН БАРИЛГА
• • • •
• • • •
• • 40
41
“Байгаль орчинд ээлтэй, эрчим хүчний хэмнэлттэй, барилгын материалын үйлдвэрлэлийг дэмжих” төсөл
НОГООН БАРИЛГА
•
• • • • •
42
43
“Байгаль орчинд ээлтэй, эрчим хүчний хэмнэлттэй, барилгын материалын үйлдвэрлэлийг дэмжих” төсөл
44
НОГООН БАРИЛГА
45
“Байгаль орчинд ээлтэй, эрчим хүчний хэмнэлттэй, барилгын материалын үйлдвэрлэлийг дэмжих” төсөл
НОГООН БАРИЛГА
• • •
46
47
“Байгаль орчинд ээлтэй, эрчим хүчний хэмнэлттэй, барилгын материалын үйлдвэрлэлийг дэмжих” төсөл
НОГООН БАРИЛГА
• • • • • • • •
48
49
температураас өндөр байх эрүүл ахуйн шаардлага; в/ барилгынхамааруулж эзлэхүүн төлөвл в/ барилгын эзлэхүүн төлөвлөлтөөс төрө в/ барилгын эзлэхүүн төлөвлөлтөөс хамааруулж төрөл бүрийн хашлага хамгаалалтын тоо хэх дулаан хамгаалалтын тоодулаан хэмжээг өөр өөр хувилбараа дулаан хамгаалалтын тоо хэмжээг өөр өөр хувилбараар тооцож сонгох бол олгох, болон бичил энэхүү уур амьсгалы олгох, бичил уур амьсгалын нормчл олгох, бичил уур амьсгалын болон энэхүү нормчлогдсон шаардлагыг НОГООН БАРИЛГА системийг сонгох боломжийг системийг сонгох боломжийг олгох барилгын халаалт системийг сонгох боломжийг олгох барилгынхувийн халаалтын дулааны эрчим зарцуулалт; хувийн зарцуулалт; хувийн зарцуулалт; Орон нийтийн барилга Орон сууц, нийтийн барилга ньсууц, ―а‖ ба ―б‖ эсвэл ―б‖ бань―в‖―а Орон сууц, нийтийн барилга нь ―а‖ ба ―б‖ эсвэл ―б‖ ба ―в‖ шаардлагыг хангаж барилгын дулааны хангасан хамгааллын барилгын дулааны хамгааллын шаардлагыг гэж ша үз барилгын дулааны хамгааллын шаардлагыг хангасан гэж үзнэ. Үйлдвэрлэлийн б ―а‖,ба ―б‖ шаардлагыг хангах ѐстой. ―а‖,ба ―б‖ шаардлагыг хангах ѐстой. ―а‖,ба ―б‖ шаардлагыг хангах ѐстой. Хашлага бүтээцийн элементүүди Хашлага бүтээцийн элементүүдийн дулаан дамжуулалтын Хашлага бүтээцийн элементүүдийн дулаан дамжуулалтын эсэргүүцэл Хашлага/босоо бүтээц, цонх, гэгээвчний Хашлага бүтээц, цонх, гэгээвчний шиллэгээтэй болон/ Хашлага бүтээц, цонх, гэгээвчний /босоо шиллэгээтэй болон 45°-аас их налуу өнц 2 2 R 0 ,м С/Вт)/ дулаан дамжуулалтын R 0 ,м С/Вт)/ дулаан дамжуулалтын хөрвүүлсэн эсэргүүцэл бар R 0 ,м2С/Вт)/ дулаан дамжуулалтын хөрвүүлсэн эсэргүүцэл барилга барих бүс нутги хоногоос4-рDdхүснэгтэнд [°Схон] хамааран хоногоос D [°Схон] хамааран үзүүлсэн хоногоос Dd [°Схон] хамааранd 4-р хүснэгтэнд үзүүлсэн хашлага бүтээцийн дамжуулалтын утгаб( дамжуулалтын нормчлогдсон утга ( R req м2 °нормчлогдсон С/Вт)-аас багагүй дамжуулалтын нормчлогдсон утга ( R req м2 °С/Вт)-аас багагүй байна.
“Байгаль орчинд ээлтэй, эрчим хүчний хэмнэлттэй, барилгын материалын үйлдвэрлэлийг дэмжих” төсөл
•
4.2-р хүснэгт
Хашлага бүтээцийн дулаан дамжуулалтынэсэргүүцлийн нормчлогдсон утга
Барилгынэрчим хүчний үр ашгийн ангилал Ангиллын тэмдэг
Эрчим хүчний хэмнэлтийн ангилал
Барилгын халаалтын дулааны эрчим хүчний хувийн зарцуулалтын бодит
утга q
des h
-н нормчилсон утгаас гажсан
хэмжээ, % Шинэ болон сэргээн барих барилгад
А
Маш сайн
-51-ээс бага
В
Сайн
-10-аас -50 хүртэл
С
Ердийн
D
Муу
E
50
+5-аас -9 хүртэл Баригдсан барилга +6-аас +75 хүртэл 76-с их
4.1-р хүснэгт. Төрийн захиргааны байгууллагаас барилга байгууламжид авах арга хэмжээ Эдийн засгийн урамшуулал Эдийн засгийн урамшуулал Ангиллыг нэмэгдүүлэх Барилгыг сэргээн засварлах Барилгыг ойрын үед зайлшгүй дулаалах
Барилга ба өрөөний нэр
1 Орон сууц, эмчлүүлэх газар, төрөх, хүүхдийн барилга, дотуур байр зочид буудал, олон нийтийн барилгууд a b Дээр зааснаас бусад олон нийтийн барилга, нойтон ба чийгтэйгээс бусад горимтой захиргаа аж ахуйн барилга a b Хуурай болон ердийн горимын үйлдвэрийн барилгууд a b
Халаалтын улирлын хэм хоног
Хашлага бүтээцийн дулаан дамжуулалтын эсэргүүцлийн нормчлогдсон утга R req м2°С/Вт
Dd 0Схон
Хана
Хучилт
2
3
4
Адрын ба зоорины хучилт 5
6
Босоо шиллэгээтэй гэгээвч 7
2000 4000 6000 8000 10000 12000
2.1 2.8 3.5 4.2 4.9 5.6
3.2 4.2 5.2 6.2 7.2 8.2
2.8 3.7 4.6 5.5 6.4 7.3
0.3 0.45 0.6 0.7 0.75 0.8
0.3 0.35 0.4 0.45 0.5 0.55
-
0.00035 1.4
0.0005 2.2
0.00045 1.9
-
0.000025 0.25
2000 4000 6000 8000 10000 12000
1.8 2.4 3.0 3.6 4.2 4.8
2.4 3.2 4.0 4.8 5.6 6.4
2.0 2.7 3.4 4.1 4.8 5.5
0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8
0.3 0.35 0.4 0.45 0.5 0.55
2000 4000 6000 8000 10000 12000 -
0.0003 1.2 1.4 1.8 2.2 2.6 3.0 3.4 0.002 1.0
0.0004 1.6 2.0 2.5 3.0 3.5 4.0 4.5 0.00025 1.5
0.00035 1.3 1.4 1.8 2.2 2.6 3.0 3.4 0.0002 1.0
0.00005 0.2 0.25 0.3 0.35 0.4 0.45 0.5 0.000025 0.2
0.000025 0.25 0.2 0.25 0.3 0.35 0.4 0.45 0.000025 0.15
51
Цонх, хаалга
“Байгаль орчинд ээлтэй, эрчим хүчний хэмнэлттэй, барилгын материалын үйлдвэрлэлийг дэмжих” төсөл
НОГООН БАРИЛГА
• • • • •
4.3-р хүснэгт
Хашлага бүтээцийн дотор гадаргуу болон өрөөний дотор агаарын температурын хоорондох нормчилсон температурын зөрүү Нормчлогдсон температуруудын зөрүү Барилга ба өрөөний нэр
1.Орон сууц, төрөх болон эмчлүүлэх газар, хүүхдийн барилга, дотуур байр, ерөнхий боловсролын сургууль, 2. Дээр зааснаас бусад олон нийтийн барилга, нойтон ба чийгтэйгээс бусад горимтой захиргаа аж ахуйн барилга 3.Хуурай болон ердийн горимын үйлдвэрлэлийн барилгууд
t n , °С
Гадна хана
Адрын хучилт ба дээвэр
Хонгил зоорь, гарцын хучилт
4.0
3.0
2.0
t int t d
4.5
4.0
2.5
t int t d
t int t d , гэхдээ 7-с ихгүй
Гэгээвч
0.8 (t int
td ) , t int t d 2.5 гэхдээ Цонхны6-с(мансардныхаас бусад) дулаан дамжуулалтын хөрвүүлсэн хөрвүүлсэн эсэргүүцэл нь доор Цонхны (мансардныхаас бусад) дулаан дамжуулалтын эсэргүүцэл нь доор Цонхны (мансардныхаас бусад) дулаан дамжуулалтын ихгүй
хөрвүүлсэн эсэргүүцэл нь доор тавигдсан шаардлагаас бага байгаабага нөхцөлд оронсууцныбарилгын гадна ханынгадна /фасад/ тавигдсан шаардлагаас байгаа нөхцөлд оронсууцныбарилгын ханын /фасад/ тавигдсан шаардлагаас бага байгаа нөхцөлд оронсууцныбарилгын гадна ханын /фасад/ t int t d t int t d 2.5 Цонхны (мансардныхаас бусад) дулаан дамжуулалтын хөрвүүлсэн эсэргүүцэл нь доор шиллэгээнийитгэлцүүр нь 18%-иас (олон нийтийн барилгын хувьд 25%-иас) байх ихгүй шиллэгээнийитгэлцүүр нь 18%-иас (олон нийтийн барилгын хувьдихгүй 25%-иас) байх шиллэгээнийитгэлцүүр нь 18%-иас (олон нийтийн барилгын хувьд 25%-иас) ихгүй байх тавигдсан шаардлагаас бага байгаа нөхцөлд оронсууцныбарилгын гадна ханын /фасад/ ѐстой. Үүнд:ѐстой. Үүнд: ѐстой. Үүнд: t dхоног нь 12 12 2.5 шиллэгээнийитгэлцүүр нь үед 18%-иас (олон нийтийн барилгын0.51 хувьд 25%-иас) int Халаалтын хэм хоног ньtхэм 3500-аас бага үед цонхны дулаан дамжуулалтын эсэргүүцэл Халаалтын 3500-аас бага цонхны дулаан дамжуулалтын эсэргүүцэл 0.51 ихгүй байх Халаалтын хэм2 хоног нь 3500-аас бага үед цонхны дулаан дамжуулалтын эсэргүүцэл 0.51 2 2 2 2 2 ѐстой. м °С/Вт, 3500-5200 0.56 м Үүнд: °С/Вт, 5200-7000 үед 0.65 м °С/Вт, 7000 ба түүнээс м °С/Вт,үед 3500-5200 үед 0.56 м °С/Вт, 5200-7000 үед 0.65 м °С/Вт, 7000 дээш ба түүнээс дээш м2°С/Вт, 3500-5200 үед 0.56 м2°С/Вт, 5200-7000 үед 0.65 м2°С/Вт, 7000 ба түүнээс дээш 2 2 Халаалтын хэм хоног нь 3500-аас бага үед цонхны дулаан дамжуулалтын эсэргүүцэл 0.51 үед 0.81 м °С/Вт байна. үед 0.81 м °С/Вт байна. 4.4-р хүснэгт үед 0.81 м22°С/Вт байна. 2 Салангид болон багцалсан нэг өрөө сууцны барилгынХашлага халаалтын мнийт °С/Вт, 3500-5200 үед 0.56 м °С/Вт, 5200-7000 үед 0.65 м2°С/Вт, 7000 ба түүнээс дээш Хашлага бүтээцийн талбайн нүүрэн талыншиллэгээнийитгэлцүүрийг(f) бүтээцийн нийт талбайн нүүрэн талыншиллэгээнийитгэлцүүрийг(f) Хашлага бүтээцийн нийт талбайн нүүрэн талыншиллэгээнийитгэлцүүрийг(f) дулааны эрчим хүчний нормчилсон хувийн зарцуулалт, Вт.ц/(м2°Схон) 2 0.81 м °С/Вт байна. тодорхойлохдоо уртын үед дагуугийн болон хөндлөн гадна бүх ханыггадна оруулж тооцно. тодорхойлохдоо уртын дагуугийн болонбүх хөндлөн ханыг оруулж тооцно. Давхрын тоо тодорхойлохдоо уртын дагуугийн болон хөндлөн бүх гадна ханыг оруулж тооцно. 2 Барилгын халаагдах талбай, м Хашлага бүтээцийн нийт талбайн нүүрэн талыншиллэгээнийитгэлцүүрийг(f) Дээврийн гэгээвчний талбай нь гэрэлтүүлэх өрөөний шалны талбайн 15%-иас, мансардны Дээврийн гэгээвчний талбай нь гэрэлтүүлэх өрөөний шалны талбайн 15%-иас, мансардны 1 2 3 4 Дээврийн гэгээвчний талбай нь гэрэлтүүлэх өрөөний шалны талбайн 15%-иас, мансардны 60 ба түүнээс бага 38.9 - 10%-иас - ихгүй байх ѐстой. уртын дагуугийн болон хөндлөн бүх гадна ханыг оруулж тооцно. цонх- 10%-иас ихгүй байхтодорхойлохдоо ѐстой. цонх цонх 10%-иас ихгүй байх ѐстой. 100 34.7 37.5 Дээврийн гэгээвчний талбай нь гэрэлтүүлэх өрөөний шалны талбайн 15%-иас, мансардны 150 30.6 33.3 36.1 Барилгын халаалтын дулааны эрчим хүчний хувийн зарцуулалт Барилгын халаалтын дулааны эрчим хүчний хувийн зарцуулалт 250 27.8 29.2 30.6 31.9 Барилгын цонх 10%-иас ихгүй байх ѐстой. халаалтын дулааны эрчим хүчний хувийн зарцуулалт 400 25.0 26.4 27.8 шалны 1талбайд Барилгын халаалтын дулааны эрчим хүчний хувийн (өрөөний халаах 1 м2 халаах Барилгын халаалтын дулааны эрчим хүчний хувийн (өрөөний м2 шалны талбайд 600 22.2 23.6 25.0 Барилгын халаалтын дулааны эрчим хүчний хувийн (өрөөний халаах 1 м2 шалны талбайд Барилгын халаалтын дулааны эрчим хүчний хувийн зарцуулалт 1000 ба түүнээс их 19.4 20.8 22.2 des 3 3 2 2 буюу өрөөний цэвэр талбайн халаагдах эзэлхүүний]) зарцуулалтыг ( qh буюу өрөөний цэвэр[эсвэл талбайн [эсвэл 1м халаагдах 1м эзэлхүүний]) зарцуулалтыг (2q hdes3 Тайлбар: 60 м - 1000 м хооронд эдгээрээс өөр талбайтайсууцын халаагдах талбайн завсрын буюу өрөөний цэвэр талбайн [эсвэл халаагдах 1м эзэлхүүний]) зарцуулалтыг ( q hdes req шалны талбайд Барилгын халаалтын дулааны эрчим хүчний хувийн (өрөөний халаах 1 м утгын q h -ийг шугаман интерполяцийн аргаар олно. 2 3 2 3 Вт.ц/(м °Схон) эсвэл, Вт.ц/(м °Схон)) хавсралт зааснаар ба ( q hreq Вт.ц/(м °Схон) эсвэл, Вт.ц/(м °Схон)) Г-д Г-д тодорхойлох зааснаар3 тодорхойлох ба ( q hreq 2хавсралт Вт.ц/(м °Схон) эсвэл, Вт.ц/(м °Схон)) хавсралтзарцуулалтыг Г-д зааснаар( q hdes тодорхойлох ба ( q hreq буюу өрөөний цэвэр талбайн [эсвэл халаагдах 1м3эзэлхүүний]) 2 3 2 3 Вт.ц/(м °Схон) эсвэл Вт.ц/(м °Схон)) гэсэн нормчилсон утгаас бага утгаас эсвэл бага тэнцүү байхтэнцүү байх Вт.ц/(м °Схон) эсвэл Вт.ц/(м °Схон)) гэсэн эсвэл 2 req 3 нормчилсон Вт.ц/(м °Схон) эсвэл Вт.ц/(м3°Схон)) гэсэн нормчилсон эсвэл тэнцүү байх Вт.ц/(м2°Схон) эсвэл, Вт.ц/(м °Схон)) хавсралт Г-д зааснаар тодорхойлохутгаас ба ( qбага h ѐстой. Мөн ѐстой. барилгын хамгаалалтын үзүүлэлт, эзлэхүүн Мөн хашлага барилгынбүтээцийн хашлага дулаан бүтээцийн дулаан хамгаалалтын үзүүлэлт, эзлэхүүн ѐстой. Мөн барилгын хашлага бүтээцийн дулаан хамгаалалтын үзүүлэлт, эзлэхүүн 2 3 Вт.ц/(м °Схон) эсвэл Вт.ц/(м °Схон)) гэсэн нормчилсон төлөвлөлтийн шийдэл, барилгын чиглэл, төрөл, халаалтын системийн тохируулгын арга, бага эсвэл төлөвлөлтийн шийдэл, барилгын чиглэл, төрөл, халаалтын системийнутгаас тохируулгын арга, тэнцүү байх төлөвлөлтийн шийдэл, барилгын чиглэл, төрөл, халаалтын системийн тохируулгын арга, ѐстой. Мөн тодорхойлогдох барилгын хашлага бүтээцийн хамгаалалтын хэмнэлт зэргээс хамаарч тодорхойлогдох ба дараахнөхцөлийг хангасандулаан байх ѐстой. хэмнэлт зэргээс хамаарч ба дараахнөхцөлийг хангасан байх ѐстой.үзүүлэлт, эзлэхүүн хэмнэлт зэргээс хамаарч тодорхойлогдох ба дараахнөхцөлийг хангасан байх ѐстой. req desбарилгын req des төлөвлөлтийн qшийдэл, чиглэл, төрөл, халаалтын системийн тохируулгын арга, q h (6)q h q h (6) req des h q q (6) h хэмнэлт зэргээс хамаарч тодорхойлогдох ба дараахнөхцөлийгh хангасан байх ѐстой. • Энд: q hreq - барилгын эрчим хүчний нормчлогдсон хувийн зарцуулалт, Энд: q hreq халаалтын - барилгын дулааны халаалтын дулааны хүчний хувийн зарцуулалт, reqэрчим req нормчлогдсон des Энд: q h - барилгын q h халаалтын q h (6) дулааны эрчим хүчний нормчлогдсон хувийн зарцуулалт, 3 2 3 Вт.ц/(м2°Схон) эсвэл Вт.ц/(м °Схон), төрөл бүрийн орон сууц, олон нийтийн барилгад Вт.ц/(м °Схон) эсвэл Вт.ц/(м °Схон), төрөл бүрийн орон сууц, олон нийтийн барилгад 3 Вт.ц/(м2°Схон) эсвэлэрчим Вт.ц/(м °Схон), төрөл бүрийн орон сууц, олон нийтийн барилгад Энд: q hreq - барилгын халаалтын дулааны хүчний нормчлогдсон хувийн зарцуулалт, дараах байдлаар тодорхойлно. дараах байдлаар тодорхойлно. дараах байдлаар тодорхойлно. 3 Вт.ц/(м2°Схон) эсвэл Вт.ц/(м °Схон), төрөл бүрийн орон сууц, барилгад а/ Төвлөрсөн дулаан хангамжийн сүлжээнд холбогдсон нөхцөлд 8,нөхцөлд 9 олон нийтийн а/ Төвлөрсөн дулаан хангамжийн сүлжээнд холбогдсон 8, 9 а/ Төвлөрсөн дулаан хангамжийн сүлжээнд холбогдсон нөхцөлд 8, 9 52 53 дараах байдлаар тодорхойлно. дүгээрхүснэгтээр дүгээрхүснэгтээр дүгээрхүснэгтээр а/дулаан Төвлөрсөн дулаан хангамжийн сүлжээнд халаалтынсистемд холбогдсон нөхцөлд 8, 9 б/ Бие даасан хангамжийн сүлжээтэй, байнгын цахилгаан б/ дулаан Бие даасан хангамжийн сүлжээтэй, байнгынхалаалтынсистемд цахилгаан б/ Бие даасан дулаан хангамжийн сүлжээтэй, байнгын цахилгаан халаалтынсистемд дүгээрхүснэгтээр холбосон үед хүснэгт 8, 9-өөс авсан утгыг авсан дараахутгыг томьѐогоор холбосон үед хүснэгт 8, 9-өөс дараах томьѐогоор холбосон үед хүснэгт 8, 9-өөс авсан утгыг дараах томьѐогоор 4.Чийгтэй болон нойтон горимтой бусад хэсгүүд, үйлдвэрийн барилгууд 5.Илэрхий илүүдэл дулаантай 3 үйлдвэрийн барилгууд (23 Вт/м -ээс их), 50%-иас их дотор агаарын чийгтэй барилгууд
интернет тодорхойлохдоо өмнөх [8.9] [8.6]дагуугийн [8.2]4. Сургуулийн [7.8] [12.5] - 11- түүнээс 4. Сургуулийн өмнөх 1-3 4,[12.5] 5[8.2]ханыг 6, 7 9 10, уртын болон хөндлөн бүх оруулж - 8, - -- [6 насны байгууллага д зааснаас бусад - тооцно. [10.0] давхар [8.9] [8.6] гадна [7.8] [12.5] [5.8]; Эмнэлэг,байр 4. Сургуулийн 2. Хүснэгтийн 3, 4, 5 – [11.7]; [10.6]; насны байгууллага өмнөх олон3.нийтийн нэмэгдэх бүрд насны дээш Хонгил [9.4]; [9.2]; [8.9] - [7.8] [5.8] [12.5] - байгууллага - [8.6] талбайн - [8.2][5.8]; гэгээвчний талбай нь гэрэлтүүлэх өрөөний шалны 15%-иас, мансардны олон нийтийн байр нэмэгдэх бүрд 5. Үйлчилгээний газар давхар н Барилга ба өрөөний нэр эмчилгээний д Дээврийн зааснаас бусад [10.0] давхар [8.9] байгууллага [5.8]; [6.1]; [5.8] [6.1]; Адрын хучилт зоорь, насны 3. Эмнэлэг, давхар нэмэгдэх [8.6] [8.3] [8.1] [7.8] [5.8]; [6.1]; [5.8] 23.6 [8.6] Гэгээвч Гадна хана [9.4]; [9.2]; [8.9] 5. Үйлчилгээний газарнэмэгдэх давхар нэмэгдэх [5.6] [5.6] 3.нийтийн Эмнэлэг, ба дээвэр гарцын байгууллага, гэрцонх 10%-иас ихгүй байх ѐстой. олон байр нэмэгдэх бүрд 5. Үйлчилгээний газар 4 давхар - - бү эмчилгээний [5.8]; [6.1]; [5.8] [9.4]; [9.2]; [8.9] бүрд 5. Үйлчилгээний нэмэгдэх [5.6] [5.6] [5.6] [5.6]давхар тусдаа бүрд хучилт давхар “Байгаль орчинд ээлтэй, эрчим хүчний хэмнэлттэй, нэмэгдэхэмчилгээний [8.6] 1.Орон [8.3] [8.1] [7.8] газар - давхар интернет сууц, зочид 19.4 22.2 21.0 20.0 6. Захиргааны [10.0] 3. Эмнэлэг, - [7.8] гэр- 5. Үйлчилгээний газар давхар нэмэгдэх [5.6] [5.6] - бүрд -бүрд давхар нэмэгдэх [8.6] [8.3] [8.1] 1.Орон сууц, төрөх болон үйлдвэрлэлийгбайгууллага, 8-рхүчний хүснэгтээр нэг өрөөтэй НОГООН БАРИЛГА [9.4]; [9.2]; [8.9] бүрд байгууллага, Барилгын халаалтын дулааны эрчим хувийн зарцуулалт барилгын материалын дэмжих” төсөл гэр6. Захиргааны [10.0]; [9.4]; буудал, нийтийн байр [6.9] [8.1] [7.7] [7.26] 4. Сургуулийн өмнөх байгуул-лага, /албан [9.2] д эмчилгээний интернет эмчлүүлэх газар, хүүхдийн барилга, бүрд давхар 6. Захиргааны [10.0];[8.1] ыхаас бусад) дулаан дамжуулалтын хөрвүүлсэн эсэргүүцэл нь доор байшин - [9.4]; 8-р - [10.0]; - бүрд - [8.6] t int[12.5] td 4.0 3.0 2.0 нэмэгдэх [8.3] [7.8] 6. -Захиргааны [9.4]; интернет-гэр2 байгуул-лага, /албан [9.2] давхар [7.5] [6.7] дотуур байр, ерөнхий боловсролын насны байгууллага өрөө/ нэмэгд байгууллага, 4. Сургуулийн өмнөх байгуул-лага, /албан [9.2] халаах давхар 1 м[7.5] [7.5] шалны талбайд Барилгын[10.0]; халаалтын эрчим хүчний хувийн (өрөөний 6. Захиргааны [9.4]; дулааны хүснэгтээр байгуул-лага, [9.2] давхар [6.7] [6.7] [6.1] [6.1] [5.6] сургууль, агаас бага байгаа нөхцөлд оронсууцныбарилгын гадна ханын /фасад/ [5.8]; [12.5] - бүрд -/албан - өрөө/ Сургуулийн өмнөх нэмэгдэх бүрд Тайлбар: интернет [6.1]; 4. [5.8] D насны байгууллага байгуул-лага, өрөө/ нэмэгдэх бүрд d-нь 8000°Схон-о /албан [9.2] давхар [7.5] [6.7] [6.1] [5.6] [5.6] des [12.5] 3 2. Дээр зааснаас бусад олон 2. Хүснэгтийн 3, 4, 5 – [11.7]; [10.6]; өрөө/ нэмэгдэх бүрд q буюу өрөөний цэвэр талбайн [эсвэл халаагдах 1м эзэлхүүний]) зарцуулалтыг ( насны байгууллага цүүр нь 18%-иас (олон барилгын хувьд 25%-иас) ихгүй байх давхар re Dd-нь 8000°С хон-оос их үзүүлэлттэй бүс нутагт h 5. Үйлчилгээний газар нэмэгдэх [5.6] [5.6] 4. Сургуулийн өмнөхдбүрд бууруулна. нийтийн нийтийн барилга, нойтон ба req норм [5.8]; [5.8] өрөө/ нэмэгдэх Тайлбар: DТайлбар: хон-оос qh зааснаас бусад [10.0] [8.9] [8.6] [8.2] [7.8] нормчилсон t int[6.1]; tнь нхны (мансардныхаас бусад) дулаан дамжуулалтын хөрвүүлсэн эсэргүүцэл доор 4.5 4.0 2.5 d-нь 8000°С -бүс нутагт [12.5] -давхар - req - их үзүүлэлттэй - бүс нутагт d Тайлбар: Dd-нь 8000°С хон-оос их үзүүлэлттэй нормчилсон qh- утгыг чийгтэйгээс бусад горимтой [5.8]; [6.1]; [5.8] бууруулна. бүрд насны байгууллага req 2 3 5. Үйлчилгээний газар давхар нэмэгдэх [5.6] [5.6] - бүс нутагт - хавсралт бууруулна. Тайлбар: Dd-нь 8000°С хон-оос их үзүүлэлттэй нормчилсон qзааснаар хувиар Барилгын олон нийтийн байр нэмэгдэх h утгыг 5 тодорхойлох Вт.ц/(м °Схон) эсвэл, Вт.ц/(м °Схон)) ба ( qдулааны захиргаа аж байгаа ахуйн барилга бууруулна. игдсан шаардлагаас бага нөхцөлд оронсууцныбарилгын гадна ханын /фасад/ эрчим хүчн h 5. Үйлчилгээний газар давхар нэмэгдэх [5.6] бүрд Г-д [5.6] [5.8]; [6.1]; [5.8] 6. Захиргааны [10.0]; [9.4]; бүрд бууруулна. ног нь 3500-аас бага үед цонхны дулаан дамжуулалтын эсэргүүцэл 0.51 3. Эмнэлэг, t t Барилгын дулааны эрчим хүчний хувийн зарцуулалтыг тооцохд , 0.8 (t int t d ) , 2 3 int d бүрд ллэгээнийитгэлцүүр ньболон 18%-иас (олон нийтийн байгуул-лага, барилгын хувьд 25%-иас) 3.Хуурай ердийн горимын [9.4]; [9.2]; [8.9] эрчим Барилгын дулааны хүчний хувийн тооцохдоо үзүүлсэн гадна хашлага бүтээ 5.байх Үйлчилгээний - тооцохдоо давхар нэмэгдэх [5.6] [5.6]утгаас -бага - зарцуулалтыг /албан [9.2] давхар [7.5]газар [6.7] [6.1] [5.6] [5.6] Вт.ц/(м °Схон) эсвэл Вт.ц/(м °Схон)) гэсэн нормчилсон эсвэл тэнцүү байх Барилгын дулааны эрчим хүчний хувийн зарцуулалтыг эхлээдэхлээд 4-р х t intихгүй t d[9.4]; 2.5 6. Захиргааны [10.0]; эмчилгээний гэхдээ 7-с гэхдээ 6-с 0 үед 0.56 м2°С/Вт,үйлдвэрлэлийн 5200-7000 барилгууд үед 0.65 м2°С/Вт, 7000 ба түүнээс дээш үзүүлсэн гадна хашлага бүтээцийн элементүүдийн дулаан дам 2 давхар нэмэгдэх [8.6] [8.3] [8.1] [7.8] 6. Захиргааны [10.0]; [9.4]; Барилгын дулааны эрчим хүчний хувийн зарцуулалтыг тооцохдоо эхлээд 4-р хүснэгтэд бүрд өрөө/ нэмэгдэх бүрд ой. Үүнд: үзүүлсэн гадна хашлага бүтээцийн элементүүдийн дулаан дамжуулалты ихгүйбайгуул-лага, ихгүй /албан [9.2] давхар ѐстой. Мөн [7.5] барилгын [6.7] [6.1] бүтээцийн [5.6] хашлага [5.6] бүтээцийн R эсэргүүцэл ( , м °С/Вт)-ийн хашлага дулаан хамгаалалтын үзүүлэлт, эзлэхүүн байгууллага, гэрүзүүлсэн гадна элементүүдийн дулаан дамжуулалтын нор req req айна. бүрд байгуул-лага, /албан [9.2] давхар [7.5] [6.7], м2нормчилсон [6.1] [5.6] [5.6] сонгон 4.Чийгтэй болон нойтон горимтой 2 (R 6. Захиргааны [10.0]; [9.4]; эсэргүүцэл Тайлбар: Dd-нь 8000°С хон-оос их үзүүлэлттэй бүсшийдэл, нутагт нормчилсон qh дулаан утгыг 5R хувиар эсэргүүцэл °С/Вт)-ийн үзүүлэлтээр тооцсон байна үзүүлсэн гадна хашлага бүтээцийн элементүүдийн өрөө/ нэмэгдэх бүрд лаалтын хэм хоног нь 3500-аас бага үед цонхны дулаан дамжуулалтын эсэргүүцэл 0.51 интернет req 2дамжуулалтын ( , м °С/Вт)-ийн үзүүлэлтээр сонгон тооцсон байна. Дараа н төлөвлөлтийн барилгын чиглэл, төрөл, халаалтын системийн тохируулгын арга, t t t t бусад хэсгүүд, үйлдвэрийн 2.5 req R эсэргүүцэл ( , м °С/Вт)-ийн үзүүлэлтээр сонгон тооцсон байна. Дараа нь тооц хавс өрөө/ нэмэгдэх бүрд int d int d заасан аргачлалын дагуу req ийн нийт талбайн барилгууд нүүрэн талыншиллэгээнийитгэлцүүрийг(f) req [7.5] байгуул-лага, /албан [9.2] давхар [6.7] [6.1] [5.6] [5.6] бууруулна. 2 2 2 Тайлбар: D -нь 8000°С хон-оос их үзүүлэлттэй бүс нутагт нормчилсон q утгыг 5 хувиар 4. Сургуулийн өмнөх d h R эсэргүүцэл ( , м °С/Вт)-ийн үзүүлэлтээр сонгон тооцсон байна. Дараа нь хавсралт Г-д req байх халаалтын С/Вт, 3500-5200 үед 0.56 м °С/Вт, 5200-7000 үед 0.65 м °С/Вт, 7000 ба түүнээс дээш заасан аргачлалын дулааны эрчим хүч хамаарч тодорхойлогдох ба дараахнөхцөлийг хангасан req хэмнэлт [12.5] -дагуу - ѐстой. Тайлбар: Dd-нь насны 8000°С хон-оос их үзүүлэлттэй бүс нутагт нормчилсон qтооцсон хувиар өрөө/зэргээс нэмэгдэх бүрд h утгыг заасан аргачлалын дагуу тооцсон халаалтын дулааны эрчим хүчний ртын дагуугийн 5.Илэрхий болон илүүдэл хөндлөн бүх гадна ханыгбууруулна. оруулж тооцно. дулаантай q5hdes байгууллага )-ын хэмжээг нормчилсон заасан аргачлалын дагуу тооцсон халаалтын дулааны эрчим хүчний хувийнхувий зарц 3 Барилгын дулааны эрчим хүчний хувийн зарцуулалтыг тооцохдоо эхлээд 4-р хүснэгтэд des req req req des д 0.81 м2°С/Вт байна. бууруулна. үйлдвэрийн барилгууд (23 Вт/м -ээс дагуу тооцсон халаалтын дулааны хүчний хувийн зарцуулалт (үзүүлэлт Тайлбар: Dd-нь 8000°С хон-оос үзүүлэлттэй нутагт нормчилсон qh утгыг q[6.1]; qхарьцуулна. )-ын хэмжээг нормчилсон -тэй харьцуу qэрчим h qбүс (6)нормчилсон td 12 12 мансардны 2.5заасанt intаргачлалын [5.8]; des их req 5 хувиар h ий талбай нь гэрэлтүүлэх өрөөний шалны талбайн 15%-иас, h хэмжээг h [5.8] q hdesхэмжээг q hreqболох )-ын үзүүлэлт -тэйдулааны их), 50%-иас их дотор агаарын q q халаалтын эрчимХэрв хүч )-ын нормчилсон үзүүлэлт болох болох -тэй харьцуулна. Хэрвээ үр Барилгын дулааны эрчим хүчний хувийн зарцуулалтыг тооцохдоо эхлээд 4-р хүснэгтэд үзүүлсэн гадна хашлага элементүүдийн дулаан дамжуулалтын нормчилсон шлага бүтээцийн нийт талбайн нүүрэн талыншиллэгээнийитгэлцүүрийг(f) h h des бүтээцийн req бууруулна. 5.үзүүлэлт Үйлчилгээний газар -нормчи давхар нэмэгдэх тооцохдоо [5.6] [5.6]хүснэгтэд - зарцуулалт чийгтэй барилгууд req Барилгын дулааны эрчим хүчний хувийн зарцуулалтыг эхлээд 4-р q q )-ын хэмжээг нормчилсон болох -тэй харьцуулна. Хэрвээ үр дүнд нь й байх ѐстой. халаалтын дулааны эрчим хүчний хувийн нь h h Энд: q hсонгон - барилгын халаалтын дулааны эрчим хүчний нормчлогдсон хувийн зарцуулалт, халаалтын дулааны эрчим хүчний хувийн зарцуулалт нь нормчилсон барилгын хашлага бүтээцийн э үзүүлсэн гадна бүтээцийн элементүүдийн дулаан дамжуулалтын нормчилсон дорхойлохдоо уртын дагуугийн болон хөндлөн бүх гадна оруулж тооцно. эсэргүүцэл ( R reqханыг ,хашлага м2°С/Вт)-ийн үзүүлэлтээр тооцсон байна. Дараа нь хавсралт Г-д бүрд халаалтын дулааны эрчим хүчний хувийн зарцуулалт нь нормчилсон утгаас утга бага Барилгын дулааны эрчим хүчний хувийн зарцуулалтыг тооцохдоо эхлээд 4-р хүснэгтэд үзүүлсэн эрчим гадна хашлага бүтээцийн элементүүдийн дулаан дамжуулалтын нормчилсон барилгын хашлага бүтээцийн элементүүдийн (гэрэл нэвтрүүлдэг 4.4-р хүснэгт халаалтын дулааны хүчний хувийн зарцуулалт нь нормчилсон утгаас бага байвал 2 2 3 барилгын хашлага бүтээцийн элементүүдийн (гэрэл нэвтрүүлдэг 4дх тын дулааны эрчим хүчний хувийн зарцуулалт эврийн гэгээвчний талбай нь гэрэлтүүлэх өрөөний шалны талбайн мансардны 6. Захиргааны [10.0]; [9.4]; 4-р тайлбарын дагуу)хийцийг дулаан эсэргүүцэл ( R req ,халаалтын м15%-иас, °С/Вт)-ийн үзүүлэлтээр сонгон тооцсон байна. Дараа нь төрөл хавсралт Г-д Вт.ц/(м °Схон) Вт.ц/(м °Схон), бүрийн орон сууц, олон нийтийн барилгад барилгын хашлага бүтээцийн элементүүдийн (гэрэл нэвтрүүлдэг хийцийг 4 дүгээр 2 эсвэл заасан аргачлалын дагуу тооцсон халаалтын дулааны эрчим хүчний хувийн зарцуулалт ( Салангид болон багцалсан нэг өрөө сууцны барилгын үзүүлсэн гадна хашлага бүтээцийн элементүүдийн дулаан дамжуулалтын нормчилсон R эсэргүүцэл ( , м °С/Вт)-ийн үзүүлэлтээр сонгон тооцсон байна. Дараа нь хавсралт Г-д R reqхүснэ тайлбарын дулаан дамжуулалтын (4-р )-ийг барилгын хашлага бүтээцийн (гэрэл хийцийг 4дагуу) дүгээр хүснэгт, req элементүүдийн байгуул-лага, /албан [9.2]4-р давхар [7.5] [6.7] эсэргүүцэл [6.1] эсэргүүцэл [5.6] 2 2 нх байх ѐстой. R req4-р 4-р нэвтрүүлдэг тайлбарын дагуу) дулаан дамжуулалтын ([5.6] )-ийг дараах байдлаар тодорхойлно. дулааны эрчим (өрөөний хүчний нормчилсон Вт.ц/(м °Схон)тооцсон халаалтын des1 м зарцуулалт, req 2 шалны талбайд ын10%-иас дулааныихгүй эрчим хүчний хувийн халаах R req )-ийг 4-р тайлбарын дагуу) дулаан дамжуулалтын эсэргүүцэл (Г-д хүснэгтэнд заасан аргачлалын дагуу дулааны эрчим хүчний хувийн зарцуулалт ( харьцангуйгаар багасгахыг зөв R qхувийн q эсэргүүцэл ( , м °С/Вт)-ийн үзүүлэлтээр сонгон тооцсон байна. Дараа нь хавсралт )-ын хэмжээг нормчилсон үзүүлэлт болох -тэй харьцуулна. Хэрвээ үр дүнд нь өрөө/ нэмэгдэх бүрд reqh дамжуулалтын h 4-р тайлбарын дагуу) дулаан эсэргүүцэл ( Rдулааны 4-р хүснэгтэнд зааснаас заасан аргачлалын дагуу тооцсон халаалтын эрчим хүчний хувийн зарцуулалт ( req9 байж болох хам Давхрын тоо req )-ийг des 32 а/ Төвлөрсөн дулаан хангамжийн сүлжээнд холбогдсон нөхцөлд 8, харьцангуйгаар багасгахыг зөвшөөрөх ба гэхдээ des req Барилгын халаагдахэрчим талбай, рилгын халаалтын дулааны хүчний1хувийн зарцуулалт вэр талбайн [эсвэл халаагдах 1м мэзэлхүүний]) ( qh зөвшөөрөх ба нормчилсон гэхдээ байж бага Dd-ньхарьцангуйгаар 8000°С ихбагасгахыг үзүүлэлттэй бүсба нутагт qh болох утгыгхамгийн 5 бага хувиар q h зарцуулалтыг q h -тэй )-ын нормчилсон болох харьцуулна. Хэрвээхон-оос үр дүнд нь нь 4-р хүснэгтийн 1, 2-р бүлги харьцангуйгаар багасгахыг зөвшөөрөх гэхдээ байж хамгийн хэмж 2 хэмжээг 3 эрчим 4 үзүүлэлт халаалтын дулааны хүчний хувийн зарцуулалт ньТайлбар: нормчилсон утгаас бага байвал заасан аргачлалын дагуу тооцсон халаалтын дулааны эрчим хүчний хувийн зарцуулалт q hdes q hreq )-ын хэмжээг нормчилсон үзүүлэлт болох -тэй харьцуулна. Хэрвээ үр дүндболох нь( ханын дүгээрхүснэгтээр харьцангуйгаар багасгахыг зөвшөөрөх ба гэхдээ байж болох хамгийн бага хэмжээ ( R ) бууруулна. нь 4-р хүснэгтийн 1, 2-р бүлгийн барилгын хувьд 8-р том 2 min 3 60 ба түүнээс бага 38.9 - req нь 4-р хүснэгтийн 1, 2-р бүлгийн барилгын ханын хувьд 8-р томьѐогоор, бүтээцийг 9-р томьѐогоор тодор д зааснаас бусад t n , °Сдавхар Нормчлогдсон температуруудын зөрүү[10.0]
шалны талбайд рилгын халаалтын дулааны эрчим хүчний хувийн (өрөөнийхашлага халаах req халаалтын дулааны эрчим хүчний хувийн зарцуулалт ньдулаан нормчилсон багаqхүснэгт, байвал барилгын бүтээцийн элементүүдийн (гэрэл нэвтрүүлдэг хийцийг 4болох дүгээр qм вэл, Вт.ц/(м °Схон)) хавсралт Г-д зааснаар тодорхойлох ба (-1 нь 4-р утгаас хүснэгтийн 1, 2-р бүлгийн барилгын ханын 8-р томьѐогоор, бусад h q hdes )-ын хэмжээг нормчилсон үзүүлэлт -тэй харьцуулна. Хэрвээ үр хувьд дүнд нь б/ Бие даасан хангамжийн сүлжээтэй, байнгын цахилгаан халаалтынсистемд 100 34.7 37.5 h томьѐогоор, халаалтын дулааны эрчим хүчний хувийн зарцуулалт нь нормчилсон утгаас бага байвал бүтээцийг 9-р томьѐогоор тодорхойлно. нь 4-р хүснэгтийн бүлгийн барилгын ханын хувьд 8-р бусад хашлага des 1, 2-р 3 33.3 бүтээцийг 9-р томьѐогоор тодорхойлно. Барилгын дулааны эрчим хүчний хувийн зарцуулалтыг тооцохдоо эхлээд 4-р хүснэгтэд 30.6 36.1 150 барилгын хашлага бүтээцийн элементүүдийн (гэрэл нэвтрүүлдэг хийцийг 49-р дүгээр хүснэгт, юу цэвэр гэсэн талбайн [эсвэл халаагдах эзэлхүүний]) зарцуулалтыг ( qh бүтээцийг томьѐогоор тодорхойлно. 4-р1мтайлбарын дагуу) дулаан31.9 дамжуулалтын эсэргүүцэл ( Rхүснэгт 4-р хүснэгтэнд зааснаас холбосон үед 8, 9-өөс авсан утгыг дараах томьѐогоор req )-ийг эл өрөөний Вт.ц/(м3°Схон)) нормчилсон утгаас байх 27.8 бага эсвэл 250 29.2 тэнцүү30.6 халаалтын дулааны эрчим хүчний хувийн зарцуулалт нь нормчилсон утгаас бага байвал барилгын хашлага бүтээцийн элементүүдийн (гэрэл нэвтрүүлдэг хийцийг 4 дүгээр хүснэгт, R R 0 . 63 (8) бүтээцийг 9-р томьѐогоор тодорхойлно. үзүүлсэн гадна4-р хашлага бүтээцийн элементүүдийн Rдулаан Rreqдамжуулалтын 0min .63(8) req (8) нормчилсон 26.4 дулаан27.8 4003 25.0 хүснэгтэнд req min 63 4-р тайлбарын дагуу) дамжуулалтын эсэргүүцэл ( Rитгэлцүүр зааснаас Rхийцийг req )-ийг тодорхойлох ( )-ээр үржүүлнэ. лгын хашлагаэсвэл, бүтээцийн дулаан хамгаалалтын үзүүлэлт, эзлэхүүн min Rreq40.дүгээр q ц/(м2°Схон) Вт.ц/(м °Схон)) хавсралт Г-д зааснаар тодорхойлох ба ( барилгын хашлага бүтээцийн элементүүдийн (гэрэл нэвтрүүлдэг хүснэгт, харьцангуйгаар багасгахыг зөвшөөрөх ба гэхдээ байж болох хамгийн бага хэмжээ ( R ) 2 4-р hтайлбарын дагуу) дулаан дамжуулалтын зааснаас 23.6 600 22.2 25.0 R (8) эсэргүүцэл min ( R req )-ийг 4-р хүснэгтэнд R0req.63 эсэргүүцэл , м °С/Вт)-ийн байна. min R(req R0min Дараа Rreq 0(9) .8нь хавсралт (9) Г-д desүзүүлэлтээр сонгон тооцсон 1000төрөл, ба түүнээс их 19.4 20.8 22.2 дэл,2 барилгын чиглэл, халаалтын системийн тохируулгын арга, R R .8 (9) 3 / (7) харьцангуйгаар багасгахыг зөвшөөрөх ба гэхдээ байж болох хамгийн бага хэмжээ ( R ) min req R R R 0 . 8 2 2 4-р тайлбарын дагуу) дулаан дамжуулалтын эсэргүүцэл ( )-ийг 4-р хүснэгтэнд зааснаас dec 0 нь 4-р хүснэгтийн 2-р бүлгийн барилгын ханын хувьд 8-р томьѐогоор, бусад хашлага min ц/(м °Схон) эсвэл Вт.ц/(м °Схон)) нормчилсон утгаас бага1,талбайн эсвэл тэнцүүхарьцангуйгаар байх req min req Орон сууцны барилгын оврын Тайлбар: 60 м - 1000 м хоорондгэсэн эдгээрээс өөр талбайтайсууцын халаагдах завсрын багасгахыг ба (9) гэхдээ байж болох хамгийн бага хэмжээ ( Rmin ) Rminаргачлалын зөвшөөрөх Rreq 0.8 дагуу des заасан тооцсон халаалтын дулааны эрчим хүчний хувийн зарцуулалт ( маарч тодорхойлогдох баqдараахнөхцөлийг хангасан байх ѐстой. req des k Орон сууцны барилгын оврын тооцооны үзүүлэлт ( ) нь дараа des утгын -ийг шугаман интерполяцийн аргаар олно. нь 4-р хүснэгтийн 1, 2-р бүлгийн барилгын ханын хувьд 8-р томьѐогоор, бусад хашлага des бүтээцийг 9-р томьѐогоор тодорхойлно. e h ой. Мөн барилгын хашлага бүтээцийн дулаан хамгаалалтын үзүүлэлт, эзлэхүүн Орон сууцны барилгын оврын тооцооны үзүүлэлт ( k)e дараах ) нь дараах нормчи decхүснэгтийн , 0 - Бие даасан дулаан хангамж, байнгын цахилгаанхалаалт, төвлөрсөн дулаан харьцангуйгаар багасгахыг зөвшөөрөх баdesгэхдээ байж болох хамгийн бага хэмжээ ( R) байна: des req k ихгүй Орон сууцны барилгын оврын тооцооны үзүүлэлт ( нь нормчилсон req des нь 4-р 1, 2-р бүлгийн барилгын ханын хувьд 8-р томьѐогоор, бусад хашлага min e qтооцооны )-ын хэмжээг нормчилсон үзүүлэлт болох q h утгуудаас -тэй харьцуулна. Хэрвээ үр дүнд нь у q h (6) h (8) Орон сууцныRарга, барилгын оврын үзүүлэлт ( k e ) ньихгүй дараах нормчилсон h бүтээцийг системийн 9-р томьѐогоор тодорхойлно. байна: лөвлөлтийн шийдэл, qбарилгын чиглэл, төрөл, халаалтын тохируулгын R 0 . 63 min req ихгүй байна: болон түүнээс дээш д хангамжийн халаалтын улирлын дунджаар тооцон төслийн баримтаас авах 16 эрчим нь 4-р хүснэгтийн 1, 2-р бүлгийн барилгын ханын хувьдзураг 8-р томьѐогоор, бусад хашлага бүтээцийг 9-р томьѐогоор тодорхойлно. ихгүй байна: 4.5-р хүснэгт халаалтын дулааны эрчим хүчний хувийн зарцуулалт нь нормчилсон утгаас бага байвал мнэлт зэргээс дулааны хамаарч тодорхойлогдох ба дараахнөхцөлийг хангасан байх ѐстой. 16 болон түүнээс дээш давхартай барилгад R R 0 . 63 (8) ихгүй байна: н халаалтын эрчим хүчний нормчлогдсон хувийн зарцуулалт, min хүчний req 9-р Барилгын халаалтын дулааны эрчим хүчний нормчлогдсон 10-15 давхар барилгад 16 болон түүнээс дээш давхартай барилгад дүрэмд үртомьѐогоор ашгийн тооцооны итгэлцүүр. Энэ итгэлцүүрийн тооцоог барилгын бүтээцийг тодорхойлно. R R 0 . 8 (9) R R 0 . 63 (8) 16 болон түүнээс дээш давхартай барилгад 0.25 min req min req барилгын хашлага бүтээцийн элементүүдийн (гэрэл нэвтрүүлдэг хийцийг 4 дүгээр хүснэгт, req 2 10-15 давхар барилгад 16 болон түүнээс барилгад 0.25 q hreq сууц, qqhdes хувийн зарцуулалт, [Вт.ц/(м3°Схон)] (6) 6-9 давхар барилгад 10-15 давхар барилгад h Вт.ц/(м Rmin заасан. Rreq 0.8дээш давхартай эл Вт.ц/(м3°Схон), төрөл бүрийн орон олон°Схон), нийтийн барилгад (9) R R 0 . 63 (8) 10-15 давхар барилгад 0.29 min Rнормчилсон Rreq 0.8 утгуудаас k edesтайлбарын (9) Орон сууцны барилгын оврын тооцооны үзүүлэлт (4-р ) нь дараахдагуу) 6-9 давхар барилгад ( R req )-ийг дамжуулалтын эсэргүүцэл 4-р хүснэгт хүснэгтэнд зааснаас 10-15 давхар барилгад 0.29 min дулаан req 6-9 req Барилгын давхар 5 давхар барилгад давхар барилгад 4.4-р одорхойлно. 6-9 давхар барилгад 0.32 q h - барилгын халаалтын дулааны эрчим хүчний д: нормчлогдсон хувийн зарцуулалт, Rнормчилсон 0нэг .давхар 8 утгуудаас Орон сууцны барилгын оврын үзүүлэлт Салангид ( k edes ) нь дараах 5(9) давхар барилгад 12тооцооны ба des 6-9 давхар барилгад 0.32байж min Rreq 5 Барилгын төрөл ихгүй байна: болон багцалсан өрөө сууцны барилгын халаалтын 4 давхар барилгад барилгад харьцангуйгаар багасгахыг зөвшөөрөх ба гэхдээ болох хамгийн бага хэмжээ ( R ) k н 2дулаан хангамжийн сүлжээнд холбогдсон нөхцөлд 8, 9 Орон сууцны барилгын оврын тооцооны үзүүлэлт ( ) нь дараах нормчилсон утгуудаас 5 давхар барилгад min0.36 e 1-3 4,орон 5 6, 7 8, 9 нийтийн 10, 11 түүнээс ц/(м °Схон) эсвэл Вт.ц/(м3°Схон), төрөл бүрийн барилгад 4 давхар барилгад 2 des 5 дээш давхар барилгад 0.36 ихгүй байна: 16сууц, болонолон түүнээс дээш давхартай барилгад 0.25 4 давхар барилгад 3 давхар барилгад дулааны хүчний нормчилсон хувийн зарцуулалт, Вт.ц/(м8-р °Схон) Орон сууцны барилгын оврын тооцооны үзүүлэлт ( kбарилгын утгуудаас бусад хашлага 4 давхар барилгад 0.43 нь 4-рэрчим хүснэгтийн 1, 2-р бүлгийн ханыннормчилсон хувьд томьѐогоор, e ) нь дараах ихгүй байна: 23.6 [8.6] раах байдлаар тодорхойлно. 3 давхар барилгад 4 давхар барилгад 0.43 16 болон түүнээс дээш давхартай барилгад 0.25 10-15 давхар барилгад 0.29 3 давхар барилгад Давхрын тоо дулаан хангамжийн сүлжээтэй, байнгын цахилгаан 4 давхар халаалтынсистемд тусдаа 3 давхар барилгад 0.54 2 бүтээцийг 9-рдавхартай томьѐогоор тодорхойлно. байна: 16 болон түүнээс дээш барилгад 0.25 19.4 ихгүй 1.Орон сууц, зочид хангамжийн 21.0 22.2 20.0 а/ Төвлөрсөн дулаан холбогдсон нөхцөлд 8, барилгад 9Барилгынхалаагдах талбай, м 8-р хүснэгтээр сүлжээнд нэг өрөөтэй10-15 давхар 0.54 давхар барилгад 0.29 6-9 давхар барилгад 0.32 салангид болон бүлэгчилсэн 2 буудал, нийтийн байр [8.1] [7.7] [7.26] 3 [6.9] 1 3 4 д хүснэгт 8, 9-өөс авсан утгыг дараах томьѐогоор байшин - 8-р 16 болон түүнээс дээш давхартай барилгад Rmin Rreq 0.63 10-15 давхар барилгад 0.29 (8) 0.25 ээрхүснэгтээр давхар барилгад 5 давхар барилгад 0.36 2, 3, 4 давхар0.32 барилгууд хүснэгтээр 6-9 60 ба түүнээс бага 38.9 -0.61, 0.54, 0.46 х итгэлцүүр ( )-ээр үржүүлнэ. салангид болон бүлэгчилсэн 10-15 давхар барилгад 0.29 6-9 давхар барилгад 0.32 Хүснэгтийн 3, 4, 5 – [11.7]; [10.6]; б/ Бие даасан2. дулаан хангамжийн сүлжээтэй, байнгын цахилгаан халаалтынсистемд R R 0 . 8 (9)5 барилгад 4 давхар 0.43 1 ба 2 давхар0.36 мансардтай 0.9 100 34.7 37.5 min барилгад req зааснаас бусад [10.0] [8.9] [8.6] [8.2] [7.8] 2, 3, 46-9 барилгууд 0.61, 0.54, 0.46 0.32 олон д хүснэгт dec / 0des (7)давхар давхар барилгад 5 давхар барилгад 0.36 холбосон үед 8, 9-өөснэмэгдэх авсан утгыг дараах томьѐогоор 150 30.6 33.3 36.1 нийтийн байр бүрд 4 0.43 3 давхар барилгад 0.54 1 давхар барилгад 1.1 1 ба 25 барилгад 0.9 Орон сууцны барилгын оврын тооцооны29.2 үзүүлэлт ( k edes ) нь0.36 дараах нормчилсон утгуудаас 3. Эмнэлэг, барилгад 4 давхар мансардтай 0.43 250 27.8 30.6 31.9 тодорхойлох итгэлцүүр ( )-ээр үржүүлнэ. [9.4]; [9.2]; [8.9] des асан дулаан хангамж, байнгын цахилгаанхалаалт, төвлөрсөн дулаан 3 давхар барилгад 0.54 эмчилгээний k e нь дараах оврын тооцооны үзүүлэлт тодорхойлогдоно: [8.6] давхар нэмэгдэх [8.3] [8.1] [7.8] 400 Барилгын 25.0 26.4томьѐогоор 27.8 1 давхар барилгад 1.1 4 давхар барилгад 0.43 салангид болон 3бүлэгчилсэн 0.54 des байгууллага, гэрихгүй байна: / (7) бүрдтөслийн dec 0 лтын улирлын дунджаар тооцон зураг баримтаас авах эрчим 600 22.2 23.6 25.0 интернет 3 давхар барилгад 2, 3,Барилгын 4 давхар барилгууд 0.61, 0.54, 0.46 k edesтүүнээс оврын тооцооны үзүүлэлт нь дараах томьѐогоор тодорхойлогдоно: k edes Aesum / Vh 20.8 0.54 (10) 16 их болон дээш барилгад 0.25 4. Сургуулийн өмнөх des 1000 ба түүнээс - давхартай19.4 22.2 тооцооны итгэлцүүр. Энэ итгэлцүүрийн тооцоог барилгын дүрэмд [12.5] - Бие даасан хангамж, байнгын цахилгаанхалаалт, төвлөрсөн дулаанмансардтай2барилгад насны дулаан байгууллага 1 ба 2 давхар 0.9 2 c , 0 давхар барилгад 0.29 sum Тайлбар: 60 м - 1000 м10-15 хооронд өөр талбайтайсууцын халаагдах завсрын k edesЭнд: эдгээрээс AAesum хашлага бүтээцийн доторталбайн гадаргуугийн нийт талбай, халаагда [5.8]; [6.1]; [5.8] e / V-h гадна (10) 1 давхар барилгад 1.1 req нгамжийн халаалтын улирлын тооцон зураг төслийн баримтаас авах эрчим 6-9 давхар барилгад 0.32 2 5. Үйлчилгээний газардунджаар давхар нэмэгдэх [5.6] [5.6] -ийг шугаман интерполяцийн аргаар олно. 4.4-р хүснэгт sum утгын q h бүрд des талбайн дээд давхрын хучилт доод хэсгийн шалыг багтаасан байна. A Энд: гадна хашлага бүтээцийн дотор гадаргуугийн нийт талбай, халаагдах ний үр ашгийн тооцооны итгэлцүүр. Энэ итгэлцүүрийн тооцоог барилгын дүрэмд Барилгын оврын тооцооны үзүүлэлт k e 5нь дараах томьѐогоор тодорхойлогдоно: давхар барилгад 0.36 м ; e 6. Захиргааны [10.0];барилгын [9.4]; гид болон багцалсан нэг өрөө сууцны халаалтын V4hsumдавхар - Барилгынгаднахашлага дотор гадаргуугаар хязгаарлагдсан барилгын байгууллага, /албан [9.2] давхар [7.5] [6.7] [6.1] [5.6] [5.6] асан. барилгад шалыгхийцийн 0.43 талбайн дээд давхрын багтаасан байна. м2; k edes Aeхучилт / Vh доод хэсгийн эрчим хүчний нормчилсон зарцуулалт, Вт.ц/(м2°Схон) (10) өрөө/ хувийннэмэгдэх бүрд 3 4.4-р хүснэгт 3 давхардотор барилгад 0.54 м Vh sum - Барилгынгаднахашлага халаагдахэзлэхүүн, хийцийн гадаргуугаар хязгаарлагдсан барилгын Давхрын тоо 2 4.6-р хүснэгт Салангид болон багцалсан нэг өрөө сууцны барилгын халаалтын Энд: Ae - гадна хашлага бүтээцийн дотор гадаргуугийн нийт талбай, халаагдах ах талбай, м халаагдахэзлэхүүн, м3 БАРИЛГЫН ЭРЧИМ ХҮЧНИЙ ПАСПОРТ 4 2 3 2 дулааны 54 эрчим1 хүчний нормчилсон хувийн зарцуулалт, Вт.ц/(м °Схон) 55 талбайн дээд давхрын хучилт доод хэсгийн шалыг багтаасан байна. м2; Ерөнхий мэдээлэл
эс бага 38.9 Бүртгэл хөтөлсөн он, сар, өдөр 2 34.7 37.5 Барилгын хаяг м арилгынхалаагдах талбай, Төслийн гүйцэтгэгч 30.6 33.31 Гүйцэтгэгчийн хаяг, утас 29.2 27.8 60 ба түүнээс бага 38.9
Давхрын тооV - Барилгынгаднахашлага хийцийн дотор гадаргуугаар хязгаарлагдсан барилгын - h 2 4 36.1 -3 халаагдахэзлэхүүн, м3 30.631.9-
мэргэжлийн хяналтын байгууллага хашлага бүтээцэд шалгалт явуулахыг мэргэжлийн хяналтын байгууллага хашлага бүтээцэд шалгалт явуулахыг мэргэжлийн хяналтын байгууллага хашлага бүтээцэд шалгалт явуулахы мэргэжлийн хяналтын байгууллага хашлага бүтээцэ мэргэжлийн хяналтын байгууллага хашлага бүтээцэд шалгалт явуулахы мэргэжлийн хяналтын байгууллага хашлага бүтээцэд шалгалт явуулахыг шаардана. “Байгаль орчинд ээлтэй, эрчим хүчний хэмнэлттэй, шаардана. шаардана. мэргэжлийн хяналтын байгууллага хашлага бүтээцэд шалгалт явуулахыг мэргэжлийн хяналтын байгууллага хашлага бүтээцэд шалгалт явуула шаардана. шаардана. шаардана. НОГООН БАРИЛГА барилгын материалын үйлдвэрлэлийг дэмжих” төсөл в/в/ барилгыг ашиглах шатанд – барилгыг ашиглалтад өгснөөс жилийн дараа сонгосон барилгыг ашиглах шатанд – барилгыг ашиглалтад өгснөөс жилийн дараа сонгосон в/ барилгыг ашиглах шатанд – барилгыг ашиглалтад өгснөөс жилийн дараа сонгосон шаардана. шаардана. в/ барилгыг ашиглах шатандөгснөөс – өгснөөс барилгыг ашиглалтад өгснөөс мэргэжлийн хяналтын байгууллага хашлага бүтээцэд шалгалт явуулахыг в/ барилгыг ашиглах шатанд – барилгыг ашиглалтад жилийн дараа сонгосо в/барилгад барилгыг ашиглах шатанд – барилгыг ашиглалтад жилийн дараа сонгосон хийнэ. Үүнд ашиглагдаж буй барилгыг эрчим хүчний паспортыг бөглөх барилгад хийнэ. Үүнд ашиглагдаж буй барилгыг эрчим хүчний паспортыг бөглөх барилгад хийнэ. Үүнд ашиглагдаж буй барилгыг эрчим хүчний паспортыг бөглөх в/ барилгыг ашиглах шатанд – барилгыг ашиглалтад өгснөөс жилийн дараа сонгосон в/ барилгыг ашиглах шатанд – барилгыг ашиглалтад өгснөөс жилийн дараа сонго барилгад хийнэ. Үүнд ашиглагдаж буй барилгыг эрчим хү шаардана. барилгад хийнэ. Үүнд ашиглагдаж буй барилгыг эрчим хүчний паспортыг бөглө барилгад хийнэ. Үүнд ашиглагдаж буй барилгыг эрчим хүчний паспортыг бөглөх жагсаалтад оруулах, бөглөсөн паспортад хийсэн үнэлгээ, хэвийн байлгахын тулд жагсаалтад оруулах, бөглөсөн паспортад хийсэн үнэлгээ, хэвийн байлгахын тулд жагсаалтад оруулах, бөглөсөн паспортад хийсэн үнэлгээ, хэвийн байлгахын тулд барилгад хийнэ. Үүнд ашиглагдаж буй барилгыг эрчим хүчний паспортыг бөглөх барилгад хийнэ. Үүнд ашиглагдаж буй барилгыг эрчим хүчний паспортыг бөг жагсаалтад оруулах, бөглөсөн паспортад хийсэн үнэлгээ, в/ барилгыг ашиглах шатанд – барилгыг ашиглалтад өгснөөс жилийн дараа сонгосон жагсаалтад оруулах, бөглөсөн паспортад хийсэн үнэлгээ, хэвийн байлгахын тулх жагсаалтад оруулах, бөглөсөн паспортад хийсэн үнэлгээ, хэвийн байлгахын тулд зайлшгүй авах арга хэмжээг хэрэгжүүлэхийг төрийн захиргааны байгууллагын зайлшгүй авах арга хэмжээг хэрэгжүүлэхийг төрийн захиргааны байгууллагын зайлшгүй авах арга хэмжээг хэрэгжүүлэхийг төрийн захиргааны байгууллагын жагсаалтад оруулах, бөглөсөн паспортад хийсэн үнэлгээ, хэвийн байлгахын жагсаалтад оруулах, бөглөсөн паспортад хийсэн үнэлгээ, хэвийн байлгахын т зайлшгүй авах арга хэмжээг хэрэгжүүлэхийг төрийн тулд зах барилгад хийнэ. Үүнд ашиглагдаж буй барилгыг эрчимзайлшгүй хүчний паспортыг бөглөх зайлшгүй авах арга хэмжээг хэрэгжүүлэхийг төрийн захиргааны байгууллагы авах арга хэмжээг хэрэгжүүлэхийг төрийн захиргааны байгууллагын шийдвэрээр тодорхойлно. шийдвэрээр тодорхойлно. шийдвэрээр тодорхойлно. зайлшгүй авах арга хэмжээг хэрэгжүүлэхийг төрийн захиргааны байгууллагын зайлшгүй авах арга хэмжээг хэрэгжүүлэхийг төрийн захиргааны байгуулла шийдвэрээр тодорхойлно. жагсаалтад оруулах, бөглөсөн паспортад хийсэн үнэлгээ, хэвийн байлгахын тулд шийдвэрээр тодорхойлно. шийдвэрээр тодорхойлно. Барилгын эрчим хүчний паспорт нь дараах зүйлүүдийг агуулна. Үүнд: Барилгын эрчим хүчний паспорт нь дараах зүйлүүдийг агуулна. Үүнд: Барилгын эрчим хүчний паспорт ньэрчим дараах зүйлүүдийг агуулна. Үүнд: шийдвэрээр тодорхойлно. шийдвэрээр тодорхойлно. Барилгын хүчний паспорт нь дараах зүйлүүдийг агуулна. Үү зайлшгүй авах арга хэмжээг хэрэгжүүлэхийг төрийн захиргааны байгууллагын Барилгын эрчим хүчний паспорт дараах зүйлүүдийг агуулна. Үүнд: Барилгын эрчим хүчний паспорт нь нь дараах зүйлүүдийг агуулна. Үүнд: Төслийн тухай ерөнхий мэдээлэл; Төслийн тухай ерөнхий мэдээлэл; Төслийн тухай ерөнхий мэдээлэл; Барилгын эрчим хүчний паспорт нь дараах зүйлүүдийг агуулна. Үүнд: эрчим хүчний паспорт нь дараах агуулна. Үүнд: шийдвэрээр тодорхойлно. мэдээлэл; Төслийн тухайзүйлүүдийг ерөнхий мэдээлэл; Төслийн Төслийн тухай ерөнхий мэдээлэл; Барилгын тухай ерөнхий Тооцооны нөхцөл; Тооцооны нөхцөл; Төслийн тухай ерөнхий мэдээлэл; Тооцооны нөхцөл; Төслийн тухай ерөнхий мэдээлэл; Барилгын эрчим хүчний паспорт нь дараах зүйлүүдийг агуулна. Үүнд: Тооцооны Тооцооны нөхцөл; Тооцооны нөхцөл; нөхцөл; • Барилгын төрөл болон зориулалтын талаарх мэдээ баримт; Барилгын төрөл болон зориулалтын талаарх мэдээ баримт; Барилгын төрөл болон зориулалтын талаарх мэдээ баримт; Тооцооны нөхцөл; Тооцооны нөхцөл; Төслийн тухай ерөнхий мэдээлэл; зориулалтын Барилгын төрөл болон зориулалтын Барилгын төрөл болон зориулалтын талаарх мэдээ баримт; талаарх мэдээ бари • Барилгын төрөл болон талаарх мэдээ баримт; Барилгын эзлэхүүн төлөвлөлт, бүрдлийн үзүүлэлтүүд; Барилгын эзлэхүүн төлөвлөлт, бүрдлийн үзүүлэлтүүд; • Барилгын эзлэхүүн төлөвлөлт, бүрдлийн үзүүлэлтүүд; төрөл болон зориулалтын талаарх мэдээ баримт; Барилгын төрөл болон зориулалтын талаарх мэдээ баримт; үзүүлэлтүүд; Тооцооны нөхцөл; Барилгын эзлэхүүн төлөвлөлт, Барилгын эзлэхүүн төлөвлөлт, бүрдлийн үзүүлэлтүүд; бүрдлийн Барилгын эзлэхүүн төлөвлөлт, бүрдлийн үзүүлэлтүүд; Барилгын тооцоот эрчим хүчний үзүүлэлтүүд, үүнд: эрчим хүч хэмнэлтийн болон Барилгын тооцоот эрчим хүчний үзүүлэлтүүд, үүнд: эрчим хүч хэмнэлтийн болон эзлэхүүн төлөвлөлт, бүрдлийн үзүүлэлтүүд; Барилгын тооцоот эрчим хүчний үзүүлэлтүүд, үүнд: эрчим хүч хэмнэлтийн болон Барилгын эзлэхүүн бүрдлийн үзүүлэлтүүд; Барилгын төрөл болон зориулалтын талаарх мэдээ баримт; төлөвлөлт, Барилгын тооцоот эрчим хүчний үзүүлэлтүүд, үүнд: эрчи Барилгын тооцоот эрчим хүчний үзүүлэлтүүд, үүнд: эрчим хүч хэмнэлтийн боло • Барилгын тооцоот эрчим хүчний үзүүлэлтүүд, үүнд: эрчим хүч хэмнэлтийн болон дулаан техникийн үзүүлэлтүүд; дулаан техникийн үзүүлэлтүүд; дулаан техникийн үзүүлэлтүүд; тооцоот эрчим хүчний үзүүлэлтүүд, үүнд: эрчим хүч хүч хэмнэлтийн болон Барилгын Барилгын тооцоот эрчим хүчний үзүүлэлтүүд, үүнд: эрчим хэмнэлтийн бо Барилгын эзлэхүүн төлөвлөлт, бүрдлийн үзүүлэлтүүд; • дулаан техникийн үзүүлэлтүүд; дулаан техникийн үзүүлэлтүүд; дулаан техникийн үзүүлэлтүүд; Нормчилсон үзүүлэлтүүдтэй харьцуулалтын тухай мэдээ баримт; Нормчилсон үзүүлэлтүүдтэй харьцуулалтын тухай мэдээ баримт; Нормчилсон үзүүлэлтүүдтэй харьцуулалтын тухай мэдээ баримт; дулаан техникийн үзүүлэлтүүд; дулаан техникийн үзүүлэлтүүд; Барилгын тооцоот эрчим хүчний үзүүлэлтүүд, үүнд: эрчим хүч хэмнэлтийн болон Нормчилсон үзүүлэлтүүдтэй харьцуулалтын Нормчилсон үзүүлэлтүүдтэй харьцуулалтын тухай мэдээ баримт; тухай мэдээ Нормчилсон үзүүлэлтүүдтэй харьцуулалтын тухай мэдээ баримт; • Барилгын эрчим хүчний хэмнэлтийг сайжруулах зөвлөмж, заавар; Барилгын эрчим хүчний хэмнэлтийг сайжруулах зөвлөмж, заавар; Нормчилсон үзүүлэлтүүдтэй харьцуулалтын тухай мэдээ баримт; Барилгын эрчим хүчний хэмнэлтийг сайжруулах зөвлөмж, заавар; Нормчилсон үзүүлэлтүүдтэй харьцуулалтын тухай мэдээ баримт; дулаан техникийн үзүүлэлтүүд; хэмнэлтийг Барилгын эрчим хүчний хэмнэлтийг сайжруулах зөвлөмж Барилгын эрчим хүчний хэмнэлтийг сайжруулах зөвлөмж, заавар; • Барилгын эрчим хүчний сайжруулах зөвлөмж, заавар; Барилгыг ашигласнаас хойш жилийн хугацааны дараа дулаан хамгааллын Барилгыг ашигласнаас хойш жилийн хугацааны дараа дулаан хамгааллын баримт; Барилгыг ашигласнаас хойш жилийн хугацааны дараа дулаан хамгааллын Барилгын эрчим хүчний хэмнэлтийг сайжруулах зөвлөмж, заавар; Барилгын эрчим хүчний хэмнэлтийг сайжруулах зөвлөмж, заавар; Нормчилсон үзүүлэлтүүдтэй харьцуулалтын тухай мэдээ Барилгыг ашигласнаас хойш жилийн хугацааны дара Барилгыг ашигласнаас хойшжилийн жилийнхугацааны хугацааны дараа дулаанхамгааллын хамгааллы • Барилгыг ашигласнаас хойш дараа дулаан түвшин, эрчим хүч хэмнэлтийн хэмжилтийн үр дүн; түвшин, эрчим хүч хэмнэлтийн хэмжилтийн үр дүн; түвшин, эрчим хүч хэмнэлтийн хэмжилтийн үр дүн; заавар; ашигласнаас хойш жилийн хугацааны дулаан Барилгыг Барилгыг ашигласнаас хойш жилийн хугацааны дараа дулаан хамгаал Барилгын эрчим хүчний хэмнэлтийг сайжруулах зөвлөмж, түвшин, эрчим хүч хэмнэлтийн хэмжилтийн үрхамгааллын дүн; түвшин, эрчим хүч хэмнэлтийн хэмжилтийн үр дүн; дараа түвшин, эрчим хүч хэмнэлтийн хэмжилтийн үр дүн; Барилгын эрчим хүч хэмнэлтийн ангилал; Барилгын эрчим хүч хэмнэлтийн ангилал; Барилгын эрчим хүч хэмнэлтийн ангилал; түвшин, эрчим хүч хэмнэлтийн хэмжилтийн үр дүн; түвшин, эрчим хүч хэмнэлтийн хэмжилтийн үр дүн; Барилгыг ашигласнаас хойш жилийн хугацааны дараа дулаан хамгааллын хэмнэлтийн Барилгын эрчим хүч хэмнэлтийн ангилал; Барилгын эрчим ангилал; • Барилгын эрчим хүчхүч хэмнэлтийн ангилал; Эрчим хүчний паспортыг бөглөх жишээ, эрчим хүчний хэмнэлтийн болон дулаан Эрчим хүчний паспортыг бөглөх жишээ, эрчим хүчний хэмнэлтийн болон дулаан Эрчим хүчний паспортыг бөглөх жишээ, эрчим хүчний хэмнэлтийн болон дулаан Барилгын эрчим хүч хэмнэлтийн ангилал; Барилгын эрчим хүч хэмнэлтийн ангилал; түвшин, эрчим хүч хэмнэлтийн хэмжилтийн үр дүн; Эрчим хүчний паспортыг бөглөх жишээ, эрчим хүчний хэмн Эрчим хүчний паспортыг бөглөх жишээ, эрчим хүчний хэмнэлтийн болон дулаа Эрчим хүчний паспортыг бөглөх жишээ, эрчим хүчний хэмнэлтийн болон дулаан техникийн хэмжигдэхүүнүүдийг тооцох арга нь барилгын дүрмээр тодорхойлогдоно. техникийн хэмжигдэхүүнүүдийг тооцох арга нь барилгын дүрмээр тодорхойлогдоно. техникийн хэмжигдэхүүнүүдийг тооцох арга ньэрчим барилгын дүрмээр тодорхойлогдоно. Эрчим хүчний паспортыг бөглөх жишээ, хүчний хэмнэлтийн болон дулаан Эрчим хүчний паспортыг бөглөх жишээ, эрчим хүчний хэмнэлтийн болон дулт техникийн хэмжигдэхүүнүүдийг тооцох арга нь барилгын дүрмээр Барилгын эрчим хүч хэмнэлтийн ангилал; техникийн хэмжигдэхүүнүүдийг тооцох арга барилгын дүрмээр тодорхойлогдоно. техникийн хэмжигдэхүүнүүдийг тооцох арга нь нь барилгын дүрмээр тодорхойлогдоно. техникийн хэмжигдэхүүнүүдийг тооцох арга нь барилгын дүрмээр тодорхойлогдоно. техникийн хэмжигдэхүүнүүдийг арга нь барилгын дүрмээр тодорхойлогдоно. Халаалтын улирлын сууц ба олон нийтийн барилгын халаалтын дулааны эрчим Эрчим хүчний паспортыг бөглөх жишээ, эрчим хүчний хэмнэлтийн болонорон дулаан Халаалтын улирлын орон сууц ба олон нийтийн барилгын халаалтын дулааны эрчим Халаалтын улирлын орон сууц батооцох олон нийтийн барилгын халаалтын дулааны эрчим Халаалтын улирлын оронбарилгын сууц ба олон нийтийн барилгын хал Халаалтын улирлын орон сууц олон нийтийн барилгын халаалтын дулааны эрчим Халаалтын улирлын орон сууц ба ба олон нийтийн халаалтын дулааны эрчим хүчний хувийн зарцуулалтыг тодорхойлох: техникийн хэмжигдэхүүнүүдийг тооцох арга нь барилгын дүрмээр тодорхойлогдоно. хүчний хувийн зарцуулалтыг тодорхойлох: хүчний хувийн зарцуулалтыг тодорхойлох: Халаалтын улирлын орон сууц ба олон нийтийн барилгын халаалтын дулааны эрчим Халаалтын улирлын орон сууц базарцуулалтыг олон нийтийн барилгын халаалтын дулааны эр хүчний хувийн тодорхойлох: хүчний хувийн зарцуулалтыг тодорхойлох: хүчний хувийн зарцуулалтыг тодорхойлох: хүчний хувийн зарцуулалтыг тодорхойлох: хүчний хувийн зарцуулалтыг тодорхойлох: Барилгын халаалтын дулааны эрчим хүчний хувийн зарцуулалт буюу хувийн дулааны Халаалтын улирлын орон сууц ба олон нийтийн барилгын халаалтын дулааныдулааны эрчим эрчим Барилгын халаалтын хүчний хувийн зарцуулалт буюу хувийн дулааны Барилгын халаалтын дулааны эрчим хүчний хувийн зарцуулалт буюу хувийн дулааны Барилгын халаалтын дулааны эрчим хүчний хувийн зарцуулал Барилгын халаалтын дулааны эрчим хүчний хувийнзарцуулалт зарцуулалт буюу хувийн дулааны Барилгын халаалтын дулааны эрчим хүчний хувийн буюу хувийн дулааны des 22 33 des хүчний хувийн зарцуулалтыг тодорхойлох: des 2·°С·хон) 3·°С·хон) qdes үзүүлэлтийг , кВт/(м ·°С·хон) кВт/(м ·°С·хон) -ийг дараах томьѐогоор тодорхойлно. des des 2-ийг 3 Барилгын халаалтын дулааны эрчим хувийн зарцуулалт буюу хувийн дулааны qh hхалаалтын үзүүлэлтийг кВт/(м дараах томьѐогоор тодорхойлно. Барилгын дулааны эрчим хүчний хувийн зарцуулалт буюу хувийн дула des ,, кВт/(м үзүүлэлтийг кВт/(м кВт/(м -ийг дараах томьѐогоор тодорхойлно. 2·°С·хон) 3·°С·хон) 2 үзүүлэлтийг 3хүчний , кВт/(м ·°С·хон) кВт/(м ·°С·хон) -ийг дараах томь q h үзүүлэлтийг , кВт/(м ·°С·хон) кВт/(м ·°С·хон) -ийг дараах томьѐогоор тодорхойлно. q h qdes үзүүлэлтийг ·°С·хон) кВт/(м -ийг дараах томьѐогоор тодорхойлно. hh ·°С·хон) h , кВт/(м 2 3 des 2 3 Барилгын халаалтын дулааны эрчим хүчний хувийн зарцуулалт буюу хувийн дулааны q h q h, кВт/(м үзүүлэлтийг ·°С·хон) кВт/(м ·°С·хон) -ийг-ийг дараах томьѐогоор тодорхойлно. үзүүлэлтийг ,3 кВт/(м ·°С·хон) кВт/(м ·°С·хон) дараах томьѐогоор тодорхойлно des yy des 33 y y des des des 10 3Q y/ A D эсвэл des y/ V D , 3 3 des q q 10 Q 2 3 (1) des y des y 3 3 q 10 Q / A D q 10 Q / V D эсвэл , h h h d h h h d des y des y 3 3 эсвэл (1) deshh 3 3/ Ay D үзүүлэлтийг q h , кВт/(м ·°С·хон) кВт/(м ·°С·хон) -ийг дараах томьѐогоорq тодорхойлно. q h qdes 10hhh Q(1) / Vh Dd , 10 Ahh D Vhhэсвэл D h 10 h(1) эсвэл dd )эсвэл Q hQ/hh(Vd /D =des10 10Q3hyQ/hhyh3A/h(D V )dd, ,, q h 10 (1) =Q10 10 h 10 h qdes h qdes y hhd d des 3h yh3 h y hd d q h qh 10 Q D q 10 Q / V D эсвэл , (1) 10h /Q A / A D q 10 Q / V D эсвэлh h (1) dh h dh hh d hh d , hty y P QQ Энд: -y халаалтын улирлын туршид барилгын халаалтын системд зарцуулсан y Энд: улирлын туршид барилгын халаалтын системд зарцуулсан q hdes 10 3 Qhy / Ah Dd эсвэл q hdes 10 3 Qhy / Vh Dd ,Энд: Энд: халаалтын улирлын туршид барилгын халаалтын системд зарцуулсан (1) yah hh y-- халаалтын Qтуршид Энд: туршид улирлын туршид барилгын халаалты h - халаалтын Энд:Qh Q - халаалтын улирлын барилгын халаалтын системд зарцуулсан - yhхалаалтын улирлын барилгын халаалтын системд зарцуулсан y дулааны эрчим хүч, МВт; дулааны эрчим хүч, МВт; Q Энд: халаалтын улирлын туршид барилгын халаалтын системд зарцуулсан Q Энд: халаалтын улирлын туршид барилгын халаалтын системд зарцуулса дулааны эрчим хүч, МВт; h эрчим дулааны эрчим хүч, МВт; h хүч, • дулааны хүч, МВт; дулааны эрчим МВт; Aдулааны шалны талбай буюу ашигтай талбай /техникийн давхар, гараашийг A барилгын шалны талбай буюу ашигтай талбай /техникийн давхар, гараашийг h4h- --барилгын I эрчим хүч, МВт; барилгын шалны талбай буюу ашигтай талбай /техникийн давхар, гараашийг Энд: Qhy - халаалтын улирлын туршид барилгын халаалтын системд зарцуулсан дулааны эрчим хүч, МВт; Ah -буюу барилгын шалны талбай буюу ашигтай талбай /техники Ah -Ahбарилгын талбай буюу ашигтай талбай /техникийн давхар, гараашийг шалны талбай ашигтай талбай /техникийн давхар, гараашийг 2 2 шалны h - барилгын 2 ; хассанаар/, м 2 ; хассанаар/, м Ah - A барилгын шалны талбай буюу ашигтай талбай /техникийн давхар, гараашийг барилгын шалны талбай буюу ашигтай талбай /техникийн давхар, гарааший ; хассанаар/, м дулааны эрчим хүч, МВт; 2 хассанаар/, м ; h хассанаар/, хассанаар/, м2;м2 ; 2 33 • Vхассанаар/, хашлага бүтээцийн дотор гадаргуугаар тооцсон барилгын эзлэхүүн, м ;3;; VIh hh-давхар, --гадна гадна хашлага бүтээцийн дотор гадаргуугаар тооцсон барилгын эзлэхүүн, Ah - барилгын шалны талбай буюу ашигтай талбай /техникийн ; м гадна хашлага бүтээцийн дотор гадаргуугаар тооцсон барилгын эзлэхүүн, м гараашийг 3м ; хассанаар/, м V гадна хашлага бүтээцийн дотор гадаргуугаар тооцсон 4 V h дотор V - гадна хашлага бүтээцийн дотор гадаргуугаар тооцсон барилгын эзлэхүүн, - гадна хашлага бүтээцийн гадаргуугаар тооцсон барилгын эзлэхүүн, м ;м33; б h h DV орон нутгийн халаалтын улирлын хэм хашлага бүтээцийн дотор гадаргуугаар тооцсон барилгын эзлэхүүн, м; Vгадна хашлага бүтээцийн дотор гадаргуугаар тооцсон барилгын эзлэхүүн, хассанаар/, м2; Ddhdd----тухайн тухайн орон нутгийн улирлын хэм хоног. h - гадна тухайн орон нутгийн халаалтын улирлын хэмхоног. хоног. Dхалаалтын орон нутгийн халаалтын улирлын хэм хоног. м • d - тухайнулирлын Dd D орон нутгийн халаалтын улирлын хоног. - тухайн орон нутгийн халаалтын хэмхэм хоног. 3 d - тухайн yy Vh - гадна хашлага бүтээцийн дотор гадаргуугаар тооцсон барилгын эзлэхүүн, м ;нутгийн y D Халаалтын туршид барилгын халаалтын дулааны эрчим хүчний зарцуулалт ( (Q орон нутгийн халаалтын улирлын хэмхэм хоног. Dтухайн орон халаалтын улирлын хоног. I 4d -улирлын Q Халаалтын улирлын туршид барилгын халаалтын дулааны эрчим хүчний зарцуулалт d - тухайн Халаалтын улирлын туршид барилгын халаалтын дулааны эрчим хүчний зарцуулалт ( y h hh Халаалтын улирлын туршид барилгын халаалтын дулааны эрчим Халаалтын улирлын туршид барилгын халаалтын дулааны эрчим хүчний зарцуулалт Халаалтын улирлын туршид барилгын халаалтын дулааны эрчим хүчний зарцуулалт ( Q(h Qyh Dd - тухайн орон нутгийн халаалтын улирлын хэм хоног. МВт) -ыг томьѐогоор тодорхойлно. Халаалтын улирлын туршид барилгын дулааны эрчим хүчний зарцуулалт ( Qh Халаалтын улирлын туршид халаалтын дулааны эрчим хүчний зарцуулалт МВт) -ыг дараах томьѐогоор тодорхойлно. МВт) -ыгдараах дараах томьѐогоор тодорхойлно. МВт) -ыг барилгын дарааххалаалтын томьѐогоор тодорхойлно. МВт) дараах томьѐогоор • МВт) -ыг-ыг дараах томьѐогоор тодорхойлно. yy yhtтодорхойлно. y , y QQтомьѐогоор QQs s Халаалтын улирлын туршид барилгын халаалтын дулааны эрчим хүчний зарцуулалт Qintтодорхойлно. Q(hQPтодорхойлно. МВт) -ыг дараах томьѐогоор Q (2) h h yQ МВт) -ыг дараах (2) (2) , h Q int yhQhhhahQ intQint h(2) ss hQh, hhhh,,, Qh Qint Qs (2) QhyQ intQs Q yh МВт) -ыг дараах томьѐогоор тодорхойлно. Q Q Q Q , (2) хашлага QЭнд: Qint s Qsбүтээцээр (2)алдагдал, QQh h- --Барилгын Энд: гадна хашлага алдах нийт дулаан МВт, h Qh hгадна int h h , h Энд: Барилгын бүтээцээр алдах нийт дулаан алдагдал, МВт Энд: Барилгын гадна хашлага бүтээцээр алдах нийт дулаан алдагдал, МВт Q h - Барилгын гадна хашлага бүтээцээр алдахМВт, нийт h Барилгын Q Энд: Барилгын гадна хашлага бүтээцээр алдах нийт дулаан алдагдал, МВт Q y Энд: гадна хашлага бүтээцээр алдах нийт дулаан алдагдал, h h Qh Qh Qint Qs h , (2) (3)томьѐогоор тодорхойлно; Q h -QБарилгын Энд: гадна хашлага бүтээцээр алдах нийт дулаан алдагдал, МВт Энд: Барилгын гадна хашлага бүтээцээр алдах нийт дулаан алдагдал, М (3)томьѐогоор тодорхойлно; (3)томьѐогоор тодорхойлно; h (3)томьѐогоор тодорхойлно; (3)томьѐогоор тодорхойлно; (3)томьѐогоор тодорхойлно; - --халаалтын хугацаанд өрөө тасалгаанд ялгарах ахуйн дулаан ялгаруулалт Энд: Q h - Барилгын гадна хашлага бүтээцээр алдах нийт Q дулаан алдагдал, МВт, (3)томьѐогоор тодорхойлно; Qintint(3)томьѐогоор халаалтын хугацаанд тасалгаанд ялгарах ахуйн дулаан ялгаруулалт тодорхойлно; хугацаанд өрөө тасалгаанд ялгарах ахуйн дулаан ялгаруулалт Qint өрөө -өрөө халаалтын өрөө тасалгаанд ялгарах аху 56 57 хугацаанд - халаалтын халаалтын хугацаанд өрөө тасалгаанд ялгарах ахуйн дулаан ялгаруулал QintQint - халаалтын хугацаанд тасалгаанд ялгарах ахуйн дулаан ялгаруулалт int МВт, (10)томьѐогоор тодорхойлно; (3)томьѐогоор тодорхойлно; Q халаалтын хугацаанд тасалгаанд ялгарах ахуйн дулаан ялгаруулалт - халаалтын хугацаанд өрөө тасалгаанд ялгарах ахуйн дулаан ялгаруул МВт, (10)томьѐогоор тодорхойлно; int Q-int МВт, (10)томьѐогоор тодорхойлно; МВт, өрөө (10)томьѐогоор тодорхойлно; МВт, (10)томьѐогоор тодорхойлно; МВт, (10)томьѐогоор тодорхойлно; Q -МВт, улирлын хугацаанд цонх, гэгээвчээр нэвтрэх нарны цацрагийн Qint - халаалтын хугацаанд өрөө тасалгаанд ялгарах ахуйн ялгаруулалт Qs дулаан МВт, (10)томьѐогоор тодорхойлно; -- халаалтын халаалтын улирлын хугацаанд цонх, гэгээвчээр нэвтрэх нарны цацрагийн (10)томьѐогоор улирлын хугацаанд цонх, гэгээвчээр нэвтрэх нарны цацрагийн Qтодорхойлно; халаалтын улирлын хугацаанд цонх, гэгээвчээр нэ s -хугацаанд - халаалтын халаалтын улирлын цонх, гэгээвчээр нэвтрэх нарны цацрагий Q s Q-sss халаалтын улирлын хугацаанд цонх, гэгээвчээр нэвтрэх нарны цацрагийн дулаан ялгаруулалт, МВт, (11)томьѐогоор тодорхойлно; МВт, (10)томьѐогоор тодорхойлно; Q Q - халаалтын улирлын хугацаанд цонх, гэгээвчээр нэвтрэх нарны цацрагийн - халаалтын улирлын хугацаанд цонх, гэгээвчээр нэвтрэх нарны цацраг
дийг тооцох арга ньталаарх барилгын дүрмээр тодорхойлогдоно. аны эрчим хүчний хувийнагуулна. зарцуулалт буюу хувийн дулааны шаардана. Цамхаг хэлбэрийн барилгад: =1,11; Цамхаг халаах хэрэгслийн арын гадна хашлага бүтээцээр алдах нэмэлт дулаан Олон секцтэй болон ачаалал ихтэй барилгад олон зориулалтын мэдээ баримт; хэлбэрийн барилгад: халаах хэрэгслийн арын гадна хашлага бүтээцээр алдах нэмэлталдагдал, дулаан алдагдал, нь дараах зүйлүүдийг Үүнд: h =1,11; Цамхаг Цамхаг хэлбэрийн хэлбэрийн барилгад: барилгад: =1,11; hhhhhh=1,11; h =1,13; мэргэжлийн хяналтын байгууллага хашлага бүтээцэд шалгалт явуулахыг Цамхаг хэлбэрийн барилгад: торт эрчим хүчний үзүүлэлтүүд, үүнд: эрчим хүч хэмнэлтийн болон h =1,11; лэлтүүдтэй харьцуулалтын тухай мэдээ баримт; ыг тодорхойлох: Цамхаг хэлбэрийн барилгад: =1,11; Цамхаг хэлбэрийн барилгад: =1,11; байгаа шугам хоолойн дулаан алдагдалтай холбоотой халаалтын системийн орон нутгийн халаалтын улирлын хэм хоног. 3 DD d d- -тухайн бөглөх жишээ, эрчим хүчний хэмнэлтийн болон дулаан тухайн орон нутгийн халаалтын улирлын хэм хоног. булангийн өрөөний нэмэгдүүлсэн температур, халаалтгүй өрөөгөөр дамжиж в/ барилгыг ашиглах шатанд – барилгыг ашиглалтад өгснөөс жилийн дараа сонгосон булангийн өрөөний нэмэгдүүлсэн температур, халаалтгүй өрөөгөөр дамжиж н төлөвлөлт, бүрдлийн үзүүлэлтүүд; С·хон) кВт/(м ·°С·хон) -ийг дараах томьѐогоор тодорхойлно. Халаалттай зоорьтой барилгад: =1,07; хий мэдээлэл; үзүүлэлтүүд; шаардана. сууц ба олон нийтийн барилгын халаалтын дулааны эрчим нэмэлт дулаан алдагдлыг тооцсон итгэлцүүр: холбоотой халаалтын үчний хэмнэлтийг сайжруулах зөвлөмж, заавар; Халаалттай зоорьтой барилгад: =1,07; Халаалттай Цамхаг хэлбэрийн барилгад: h =1,07; мэргэжлийн хяналтын байгууллага хашлага бүтээцэд шалгалтy y явуулахыг зоорьтой барилгад: h =1,07; байгаа шугам хоолойн дулаан алдагдалтай системийн Халаалттай Халаалттай зоорьтой зоорьтой барилгад: барилгад: =1,07; hhhhh=1,07; h =1,11; Халаалттай зоорьтой барилгад: аны эрчим хүчний хувийн зарцуулалт буюу хувийн дулааны h=1,07; дийг тооцох арга ньулирлын барилгын дүрмээр тодорхойлогдоно. Халаалттай зоорьтой барилгад: =1,07; Халаалттай зоорьтой барилгад: Q Халаалтын туршид барилгын халаалтын дулааны эрчим хүчний зарцуулалт (дараа барилгад хийнэ. Үүнд ашиглагдаж буй ашиглалтад барилгыг эрчим хүчний паспортыг бөглөх байгаа хоолойн дулаан алдагдалтай холбоотой халаалтын системийн h hшугам Q Халаалтын улирлын туршид барилгын халаалтын дулааны эрчим хүчний зарцуулалт ( т эрчим хүчний үзүүлэлтүүд, үүнд: эрчим хүч хэмнэлтийн болон в/ барилгыг ашиглах шатанд – барилгыг өгснөөс жилийн сонгосон лэлтүүдтэй харьцуулалтын тухай мэдээ баримт; Олон секцтэй болон ачаалал ихтэй барилгад =1,13; ыг тодорхойлох: нэмэлт дулаан алдагдлыг тооцсон болон итгэлцүүр: Халаалттай адрын хөндийтэй байран дулааны h аснаас хойш 3жилийн хугацааны дараа дулаан хамгааллын шаардана. Халаалттай адрын хөндийтэй болон байран дулааны Халаалттай адрын хөндийтэй болон байран дулааны “Байгаль орчинд ээлтэй, эрчим хүчний хэмнэлттэй, h =1,07; Халаалттай Халаалттай адрын адрын хөндийтэй хөндийтэй болон болон байран байран дулааны дулааны des 3 дараах Халаалттай зоорьтой Халаалттай адрын хөндийтэй болон байран дулааны жагсаалтад оруулах, бөглөсөн паспортад хийсэн үнэлгээ, хэвийн байлгахын тулд С·хон) кВт/(м ·°С·хон) тодорхойлно. нэмэлт дулаан алдагдлыг тооцсон итгэлцүүр: Халаалттай адрын хөндийтэй болон байран дулааны Халаалттай адрын байран дулааны үзүүлэлтүүд; -ыг дараах томьѐогоор тодорхойлно. сууц МВт) Vбаримт; тодорхойлно. барилгад Үүнд ашиглагдаж буйбарилгад: барилгыг эрчим хүчний паспортыг бөглөх h =1,13; Ahзориулалтын Ddба qдараах -ийг 10 Qhyдүн; /зөвлөмж, Dтомьѐогоор эсвэл , заавар; (1) олон нийтийн барилгын халаалтын дулааны эрчим Олон секцтэй болонхөндийтэй ачаалал ихтэйболон барилгад он талаарх мэдээ хэмнэлтийг сайжруулах МВт) -ыг томьѐогоор h =1,11; =1,05. h h хийнэ. dашиглах Цамхаг хэлбэрийн барилгад: ч/үчний хэмнэлтийн хэмжилтийн үр НОГООН БАРИЛГА в/ барилгыг шатанд – байгууллага барилгыг ашиглалтад өгснөөс жилийн дарааявуулахыг сонгосон Эх үүсвэртэй барилгад барилгын материалын үйлдвэрлэлийг дэмжих” төсөл мэргэжлийн хяналтын хашлага бүтээцэд шалгалт аны эрчим хүчний хувийн зарцуулалт буюу хувийн дулааны hh=1,05. Эх үүсвэртэй барилгад =1,05. Эх үүсвэртэй барилгад зайлшгүй авах арга хэмжээг хэрэгжүүлэхийг төрийн захиргааны байгууллагын yy h =1,05. Эх үүсвэртэй Эх үүсвэртэй барилгад барилгад =1,05. Эх үүсвэртэй барилгад Халаалттай адрын хөндийтэй болон байран дулааны лэлтүүдтэй харьцуулалтын тухай мэдээ баримт; Олон секцтэй болон ачаалал ихтэй барилгад =1,13; жагсаалтад оруулах, бөглөсөн паспортад хийсэн үнэлгээ, хэвийн байлгахын тулд ыг тодорхойлох: Эх үүсвэртэй барилгад =1,05. h =1,11; h hhhh=1,05. барилгад =1,05. Цамхаг хэлбэрийн барилгад: төлөвлөлт, бүрдлийн үзүүлэлтүүд; хамгааллын QQyhшаардана. Q Q дулаан QQs аснаас хойш хугацааны h үч хэмнэлтийн ангилал; барилгад хийнэ. ашиглагдаж буй барилгыг (2) эрчим хүчний паспортыг бөглөх Эх үүсвэртэй hдараа intҮүнд h h, , Q Q 3жилийн (2) Халаалттай зоорьтой барилгад: =1,07; des 3 h h h int s С·хон) кВт/(м ·°С·хон) -ийг дараах томьѐогоор тодорхойлно. шийдвэрээр тодорхойлно. Q hдараах Халаалтын улирлын турш алдагдах барилгын нийт дулаан алдагдал-ыг дараах дараах / A D q 10 Q / V D эсвэл , хүч (1) барилгад зайлшгүй арга хэмжээг хэрэгжүүлэхийг төрийн захиргааны байгууллагын үчний сайжруулах зөвлөмж, заавар; Q Халаалтын улирлын турш алдагдах барилгын нийт дулаан алдагдал-ыг h хүчний d хэмнэлтийг hэрчим hдүн; h авах dоруулах, тулд Эх үүсвэртэй Q h -ыг Халаалтын улирлын турш алдагдах барилгын нийт дулаан алдагдал h нийт чрчим хэмнэлтийн хэмжилтийн үр Халаалттай зоорьтой барилгад: =1,07; үзүүлэлтүүд, үүнд: эрчим хэмнэлтийн болон ын улирлын туршид барилгын халаалтын системд зарцуулсан Qhh h-ыг Q hдараах бөглөх жишээ, хүчний хэмнэлтийн болон дулаан жагсаалтад бөглөсөн паспортад хийсэн үнэлгээ, хэвийн байлгахын Халаалтын Халаалтын улирлын улирлын турш турш алдагдах алдагдах барилгын барилгын нийт дулаан дулаан алдагдалалдагдал-ыг -ыг дараа да h =1,05. Q Халаалтын улирлын турш алдагдах барилгын нийт дулаан алдагдалХалаалттай адрын хөндийтэй болон байран дулааны Цамхаг хэлбэрийн барилгад: =1,11; аны эрчим хүчний хувийн зарцуулалт буюу хувийн дулааны в/ барилгыг ашиглах шатанд – барилгыг ашиглалтад өгснөөс жилийн дараа сонгосон Q Халаалтын улирлын турш алдагдах барилгын нийт дулаан алдагдал-ыг дараах Q Халаалтын улирлын турш алдагдах барилгын нийт дулаан алдагдал-ыг дараах Q Энд: Барилгын гадна хашлага бүтээцээр алдах нийт дулаан алдагдал, МВт, h h эрчимдараа хүчнийдулаан паспортхамгааллын нь дараах зүйлүүдийг h Qh4hшийдвэрээр Энд:Барилгын - Барилгын гадна хашлага бүтээцээр алдах нийтагуулна. дулаан Үүнд: алдагдал, МВт, I тодорхойлно. томьѐогоор тодорхойлж, МВт-аар илэрхийлнэ: аснаас хойш жилийн хугацааны Халаалттай адрын хөндийтэй болон байран дулааны зүүлэлтүүд; үч хэмнэлтийн ангилал; дийг арга ньdesбарилгын тодорхойлогдоно. зайлшгүй авах арга хэмжээг хэрэгжүүлэхийг төрийн байгууллагын 3 h =1,05. томьѐогоор тодорхойлж, МВт-аар илэрхийлнэ: МВт;тооцох Эх үүсвэртэй барилгад томьѐогоор тодорхойлж, МВт-аар илэрхийлнэ: y дүрмээр барилгад хийнэ. Үүнд ашиглагдаж барилгыг эрчим захиргааны хүчний паспортыг бөглөх томьѐогоор томьѐогоор тодорхойлж, тодорхойлж, МВт-аар МВт-аар илэрхийлнэ: илэрхийлнэ: Q Халаалтын улирлын туршбуй алдагдах барилгын нийт Халаалттай дулаан алдагдалдараах томьѐогоор тодорхойлж, МВт-аар илэрхийлнэ: Iбарилгад: кВт/(м ·°С·хон) дараах томьѐогоор тодорхойлно. томьѐогоор тодорхойлж, МВт-аар илэрхийлнэ: 3үр Төслийн ерөнхий мэдээлэл; томьѐогоор тодорхойлж, МВт-аар илэрхийлнэ: 4h -ыг хэмнэлтийн баримт; /С·хон) A q hэрчим -ийг 10 Q / Vh D эсвэл ,тухай (1) h =1,07; (3)томьѐогоор тодорхойлно; зоорьтой h =1,05. Эх үүсвэртэй барилгад Барилгын эрчим паспорт нь дараах зүйлүүдийг агуулна. Үүнд: h Dd харьцуулалтын hдүн; d хүчний (3)томьѐогоор тодорхойлно; ын улирлын туршид барилгын халаалтын системд зарцуулсан ч хэмжилтийн sum бөглөх жишээ, хүчний хэмнэлтийн болон дулаан лтүүдтэй тухай мэдээ шийдвэрээр тодорхойлно. ысууц талбай ашигтай талбай /техникийн давхар, гараашийг sum жагсаалтад оруулах, бөглөсөн паспортад хийсэн үнэлгээ, хэвийн байлгахын тулд Халаалтын улирлын турш нийт дулаан алдагдал- Q h -ыг дараах Q 000024 KAmsum Dбарилгын A,sum ,sum (3) sum ,sum ба буюу олон Q нийтийн халаалтын дулааны эрчим dA вsum Q 000...000024 000024 K D (3) томьѐогоор тодорхойлж, МВт-аар илэрхийлнэ: барилгын Тооцооны нөхцөл; Q 0 K0алдагдах DK dK вsum Qh.hh000024 .000024 000024 0.m.000024 000024 KmmвmD DdK A D A , (3) (3) Q =алдагдах 0Q ,â,в,, дулаан (3) -Барилгын хугацаанд өрөө тасалгаанд ялгарах ахуйн дулаан ялгаруулалт hболон dK Төслийн тухай ерөнхий мэдээлэл; ХалаалтынQулирлын турш барилгын нийт алдагдал- Q h -ыг (3) дараах Халаалттай адрын хөндийтэй байран дулааны үч хэмнэлтийн h dA m в ddA МВт; Q 0 D A Iангилал; h.h000024 m дийг тооцох арга нь барилгын дүрмээр тодорхойлогдоно. (3) ввD int Q Q 0 . K D A -халаалтын халаалтын хугацаанд өрөө тасалгаанд ялгарах ахуйн дулаан ялгаруулалт (3) эрчим хүчний паспорт нь дараах зүйлүүдийг агуулна. Үүнд: ний хэмнэлтийг сайжруулах зөвлөмж, заавар; y 3 h m d в hor intdes h m d зайлшгүй авах арга хэмжээг хэрэгжүүлэхийг төрийн захиргааны байгууллагын томьѐогоор тодорхойлж, МВт-аар илэрхийлнэ: ыг тодорхойлох: / A D q 10 Q / V D эсвэл , (1) 222·°C) 2дараах sum Барилгын төрөл болон зориулалтын талаарх мэдээ баримт; K h d h h h d 2 Энд: барилгын ерөнхий дулаан дамжуулалтын итгэлцүүр, Bт/(м ын улирлын туршид барилгын халаалтын системд зарцуулсан томьѐогоор МВт-аар илэрхийлнэ: хүчний Тооцооны нөхцөл; 22дараах бөглөх жишээ, эрчим хэмнэлтийн болон дулаан KKImmmтодорхойлж, 3000024 K D A Энд: - -барилгын барилгын ерөнхий дулаан дамжуулалтын итгэлцүүр, Bт/(м ·°C) дараах ыүтээцийн талбай буюу ашигтай талбай /техникийн давхар, гараашийг Q 0 . , (3) K МВт, (10)томьѐогоор тодорхойлно; Эх үүсвэртэй барилгад =1,05. Энд: барилгын ерөнхий дулаан итгэлцүүр, Bт/(м ·°C) Төслийн тухай ерөнхий мэдээлэл; наас хойш жилийн хугацааны дараа дулаан хамгааллын sumдамжуулалтын K Энд: Энд: барилгын барилгын ерөнхий ерөнхий дулаан дулаан дамжуулалтын дамжуулалтын итгэлцүүр, итгэлцүүр, Bт/(м Bт/(м ·°C)дараах ·°C) дараах дара K h m d в шийдвэрээр тодорхойлно. Энд: ерөнхий дулаан дамжуулалтын итгэлцүүр, Bт/(м h m МВт, (10)томьѐогоор тодорхойлно; дотор гадаргуугаар тооцсон барилгын эзлэхүүн, м ; m Qh 0.000024 сууц ба олон нийтийн барилгын халаалтын дулааны эрчим K m Ddдулаан Aв , дамжуулалтын (3) Энд: KKmmm4-- барилгын барилгын ерөнхий дулаан дамжуулалтын итгэлцүүр, итгэлцүүр, Bт/(м2·°C) ·°C) дараах Энд: ерөнхий Bт/(м ·°C) дараах sum Барилгын эзлэхүүн төлөвлөлт, бүрдлийн үзүүлэлтүүд; Q 0 . 000024 K D A аны эрчим хүчний хувийн зарцуулалт буюу хувийн дулааны , (3) МВт;тооцоххэмжилтийн дийг арга нь барилгын дүрмээр тодорхойлогдоно. Барилгын төрөл болон зориулалтын талаарх мэдээ баримт; томьѐогоор тодорхойлно. h m d в эмнэлтийн үр дүн; 2 Тооцооны нөхцөл; Барилгын эрчим хүчний паспорт нь дараах зүйлүүдийг агуулна. Үүнд: томьѐогоор тодорхойлно. - халаалтын улирлын хугацаанд цонх, гэгээвчээр нэвтрэх нарны цацрагийн 2 томьѐогоор тодорхойлно. IQQ ыгулирлын тодорхойлох: Kэрчим томьѐогоор томьѐогоор тодорхойлно. тодорхойлно. халаалтын улирлын хугацаанд цонх, гэгээвчээр нэвтрэх нарны цацрагийн Энд: - барилгын ерөнхий дулаан дамжуулалтын итгэлцүүр, Bт/(м ·°C) дараах томьѐогоор Q h -ыгBт/(м Халаалтын улирлынболон турш алдагдах барилгын нийт дулаан дулаан алдагдалдараах K -тодорхойлно. Энд: барилгын ерөнхий дамжуулалтын итгэлцүүр, ·°C) дараах 4sулирлын s -барилгын тгийн халаалтын хоног. mзарцуулсан томьѐогоор тодорхойлно. ын туршид халаалтын системд 3 ашигтай томьѐогоор хэм Барилгын тооцоот хүчний үзүүлэлтүүд, үүнд: эрчим хүч хэмнэлтийн tr дамжуулалтын inf 3бүрдлийн ыС·хон) талбай буюу талбай /техникийн давхар, гараашийг Энд: K mm - тодорхойлно. барилгын ерөнхий дулаан итгэлцүүр, Bт/(м2·°C) дараах Барилгын эзлэхүүн төлөвлөлт, үзүүлэлтүүд; tr inf кВт/(м ·°С·хон) -ийг дараах томьѐогоор тодорхойлно. tr inf хэмнэлтийн ангилал; K K K , (4) үтээцийн дотор гадаргуугаар тооцсон барилгын эзлэхүүн, м ; Барилгын төрөл болон зориулалтын талаарх мэдээ баримт; t r tr Ktrinf inf, inf Төслийн тухай ерөнхий мэдээлэл; tr сууц ба олондулаан нийтийн барилгын халаалтын дулааны эрчим m m m K K (4) tr inf ялгаруулалт, МВт, (11)томьѐогоор тодорхойлно; K K K , (4) (4) tr inf y томьѐогоор тодорхойлно. +K mm mm mm, ,K m , K (4) (4) K K K дулаан ялгаруулалт, МВт, (11)томьѐогоор тодорхойлно; m =K томьѐогоор тодорхойлно. томьѐогоор тодорхойлж, МВт-аар илэрхийлнэ: дулаан техникийн үзүүлэлтүүд; m m m аны эрчим хүчний хувийн зарцуулалт буюу хувийн дулааны mm m МВт; K K K , (4) m m K K K томьѐогоор тодорхойлно. , (4) Q д барилгын халаалтын дулааны эрчим хүчний зарцуулалт ( Барилгын тооцоот эрчим хүчний үзүүлэлтүүд, үүнд: эрчим хүч хэмнэлтийн болон m m m m h бөглөх жишээ, -улирлын эрчим хүчний хэмнэлтийн болон дулаан tr m inf m хэм Барилгын эзлэхүүн төлөвлөлт, бүрдлийн үзүүлэлтүүд; httr ыг тодорхойлох: Тооцооны нөхцөл; tr хашлага бүтээцийн дулааны инерцийг тооцсон дулаан нэвтрэлтийн бууралтын tr inf тгийн халаалтын хоног. K K K , (4) tr inf tr K Patrmtrtr барилгын 3 ашигтай m m m, хашлага бүтээцийн дулааны инерцийг тооцсон дулаан нэвтрэлтийн бууралтын - des Kхашлага (4) 3 дараах үзүүлэлтүүдтэй харьцуулалтын мэдээ баримт; yНормчилсон K ы буюу талбай давхар, гараашийг Km K m тухай K (4)K m Km Km кВт/(м ·°С·хон) тодорхойлно. гадна бүтээцийн дулаан дамжуулалтын шилжүүлсэн дулаан техникийн үзүүлэлтүүд; Ktr mmtr Ddгадна m , үтээцийн дотор тооцсон эзлэхүүн, м3; үзүүлэлтүүд, йг тооцох арга ньгадаргуугаар дүрмээр талбай ,барилгын /рС·хон) A qбарилгын -ийг 10 / /техникийн Vh Dтомьѐогоор тодорхойлно. (1) Qhболон K0m.000024 Aвsumгадна , гадна (3) барилгын гадна хашлага бүтээцийн дулаан дамжуулалтын шилжүүлсэн Q тооцоот эрчим хүчний үүнд: эрчим хүч хэмнэлтийн KKKmmmtrmm----K - барилгын хашлага бүтээцийн дулаан дамжуулалтын шилжүүлсэн h Dd эсвэл h hБарилгын d тодорхойлогдоно. Барилгын төрөл болон зориулалтын талаарх мэдээ баримт; y барилгын барилгын гадна хашлага хашлага бүтээцийн бүтээцийн дулаан дулаан дамжуулалтын дамжуулалтын шилжүүлсэн шилжүүлсэн барилгын хашлага бүтээцийн дулаан дамжуулалтын шилжүүлсэн tr коэффициент. Тооцоонд =0,8 авна. 2 барилгын гадна хашлага бүтээцийн дулаан дамжуулалтын шилжүүлсэн аны эрчим хүчний хувийн зарцуулалт буюу хувийн дулааны барилгын гадна хашлага бүтээцийн дулаан дамжуулалтын шилжүүлсэн Q коэффициент. Тооцоонд =0,8 авна. д барилгын халаалтын дулааны эрчим хүчний зарцуулалт ( mm - барилгын K Барилгын эрчим хүчний хэмнэлтийг сайжруулах зөвлөмж, заавар; 2 tr h гадна хашлага бүтээцийн дулаан дамжуулалтын шилжүүлсэн 2 итгэлцүүр, Bт/(м томьѐогоор тодорхойлно. хэмНормчилсон үзүүлэлтүүдтэй харьцуулалтын тухай мэдээ баримт; 2·°C)хашлага 2дараах - барилгын гадна бүтээцийн дулаан дамжуулалтын шилжүүлсэн 22дараах итгэлцүүр, Bт/(м ·°C) дараах томьѐогоор тодорхойлно. дулаан техникийн үзүүлэлтүүд; 2 K Qтгийн Q Q итгэлцүүр, Bт/(м ·°C) томьѐогоор тодорхойлно. 2 , (2) Барилгын эзлэхүүн төлөвлөлт, бүрдлийн үзүүлэлтүүд; халаалтын улирлын хоног. итгэлцүүр, итгэлцүүр, Bт/(м Bт/(м ·°C) ·°C) дараах дараах томьѐогоор томьѐогоор тодорхойлно. тодорхойлно. итгэлцүүр, Bт/(м ·°C) дараах томьѐогоор тодорхойлно. 2 m h s нийтийн h ууц баintолон барилгын халаалтын эрчим 3 K mхамгааллын 2·°C) Энд: - барилгын дулаан дамжуулалтын итгэлцүүр, Bт/(мr ·°C) дараах итгэлцүүр, Bт/(м ·°C) дараах томьѐогоор тодорхойлно. yБарилгыг 3 дараах итгэлцүүр, дараах тодорхойлно. -дулааны барилгын гадна хашлага бүтээцийндараа дулаандулаан дамжуулалтын шилжүүлсэн итгэлцүүр, Bт/(м ·°C) дараах томьѐогоор тодорхойлно. tr ерөнхий r Bт/(м r дараах r томьѐогоор r r r sum итгэлцүүр, ·°C) томьѐогоор тодорхойлно. ашигласнаас хойш хугацааны кВт/(м ·°С·хон) тодорхойлно. тодорхойлно. үтээцийн дотор гадаргуугаар тооцсон барилгын эзлэхүүн, м3;жилийн тодорхойлох: /рС·хон) A q hdes -ийг 10 / Vh Dтомьѐогоор sum (1) хүчний хэмнэлтийг зөвлөмж, заавар; tr Ktrtrtr A rr / Rrr r Arr / Rrr r A rr / Rrr r nA r / Rrr r nA rr / Rrr sum R rrRAABт/(м R / R Asum Arsum (5) h Dd эсвэл d , эрчим trr w // R rr f /r/ R r /A sum sum QhБарилгын Нормчилсон үзүүлэлтүүдтэй харьцуулалтын тухай мэдээ баримт; y сайжруулах rrrwrr rrrfrrsum ын улирлын туршид барилгын халаалтын системд зарцуулсан 2 tr rA r/ R rr c1 rnA Барилгын тооцоот эрчим хүчний үзүүлэлтүүд, үүнд: эрчим хүч хэмнэлтийн болон m F F ed ed c c f11 вsum K A / R A / R A nA / R A / R tr r r r r tr r r r K A / R A / A / R / R nA / R nA / R A / A tr r r r rc1rr1/ rffвr11 // /R sum (5) (5) K K A / R A / R A / R A A / A R / R A / R A / R nA nA / R / R nA / nA R A / R A Qhдараах томьѐогоор m w w F F ed c c c c f f f в 1 (5) дгадна барилгын халаалтын дулааны эрчим хүчний зарцуулалт (хэмжилтийн итгэлцүүр, Bт/(м ·°C) тодорхойлно. A / R A / R A / R A / R nA / R nA / R A / R A K A / R A / R A / R A / R nA / R nA R A / R / A хашлага бүтээцээр алдах нийт дулаан алдагдал, МВт, (5) m K w w F F ed ed c c c c f f f 1 1 1 K A A / R A / R A / R nA / R nA / R A / R / A (5) томьѐогоор тодорхойлно. түвшин, эрчим хүч хэмнэлтийн үр дүн; m m w//R wFFFF//R Fed ed/ed ed edc c11/f/R cfc111 f11//R f1ff111 //A fв1в / Aв (5) K A R A R A / R A R R nA R A R A (5) 1cnA 1f/1R m wwwww wA FF ed ed c A cc//R cc1c1 f1 fnA f f1в вff1 m w F F ed ed c c c f f в K A A R A m FF ed ced c1cccc f 1c1f fff / 1nA (5) m w ed c c c f f Барилгыг ашигласнаас хойш жилийн хугацааны дараа дулаан хамгааллын m w r w F F ed ed c2 c c1 c1 f f f1 f1 в Qтгийн (2) хүчний халаалтын улирлын хоног. техникийн 3хэмyБарилгын эрчим хэмнэлтийг сайжруулах зөвлөмж, заавар; h Q int Q s h, МВт; дулаан үзүүлэлтүүд; tr r r r r r r r sum r des 2 r r tr inf 2 r 2 2 бам2дулаан A R ханын талбай, ба дулаан дамжуулалтын хөрвүүлсэн r ,r,R r- K 2дулаан rrw AA Барилгын эрчим хүч гадна ханын талбай, дамжуулалтын эрчим хүчний дулааны w,,,тодорхойлно. хүч Aхувийн Rхэмнэлтийн AF / RFхэмжилтийн ангилал; A / Red үр Ac дүн; / Rc nAc1 / Rc1 nAf / R f Af 1 /ARwf,1RA /A A AR (5) A гадна ханын талбай, м ба дулаан хөрвүүлсэн гадна талбай, м ба дамжуулалтын хөрвүүлсэн талбай /ры A qхувийн 10 зарцуулалт Qhтүвшин, / Vh Dd эрчим рхойлно; ,Kбуюу (1) K KwR,m-w-w-R гадна ,ханын (4) хөрвүүлсэн ханын талбай, мм бам дамжуулалтын хөрвүүлсэн 22ба R m системд w /хэмнэлтийн w wfm wfwrw ,R гадна -m гадна ханын ханын талбай, талбай, бамдулаан дулаан бадамжуулалтын дулаан дамжуулалтын дамжуулалтын хөрвүүлсэн хөрвүүлсэн h Dd эсвэл h барилгын ,в,,R ханын талбай, дамжуулалтын хөрвүүлсэн y ed ын улирлын туршид халаалтын зарцуулсан w w w AA Rгадна алдах Барилгыг ашигласнаас хойшхарьцуулалтын жилийн хугацааны дараа дулаан хамгааллын A --гадна гадна ханын талбай, мм2дулаан ба дулаан дамжуулалтын хөрвүүлсэн w w R гадна Нормчилсон үзүүлэлтүүдтэй тухай мэдээ баримт; ыдгадна буюу ашигтай талбай /техникийн давхар, гараашийг 22 ханын талбай, м ба дулаан дамжуулалтын хөрвүүлсэн w w Q хашлага бүтээцээр нийт дулаан алдагдал, МВт, барилгын дулааны эрчим хүчний зарцуулалт ( 2 w w 3 халаалтын h эсэргүүцэл, м ·°С/Вт, ( гадна ханан дахь нүх нээлхийг тооцохгүйгээр); 2 Эрчим хүчний паспортыг бөглөх жишээ, эрчим хүчний хэмнэлтийн болон дулаан эсэргүүцэл, м ·°С/Вт, ( гадна ханан дахь нүх нээлхийг тооцохгүйгээр); 2 эсэргүүцэл, м ·°С/Вт, ( гадна ханан дахь нүх нээлхийг тооцохгүйгээр); r хэмнэлтийн 2 ( гадна тасалгаанд h , -ийг дараах Qугацаанд Qs·°С·хон) хон) томьѐогоор тодорхойлно. (2) 22·°С/Вт, Барилгын эрчим хүч ангилал; ахуйн эсэргүүцэл, мм гадна ханан дахь нүх нээлхийг тооцохгүйгээр); h QкВт/(м int өрөө эсэргүүцэл, м ·°С/Вт, ханан дахь нүх нээлхийг МВт; түвшин, эрчим хүч хэмнэлтийн хэмжилтийн үр эсэргүүцэл, эсэргүүцэл, м2·°С/Вт, ·°С/Вт, (гадна гадна ((цонх, гадна ханан ханан дахь дахь нүхнээлхийг нээлхийг нүх тооцохгүйгээр); нээлхийг тооцохгүйгээр); тооцохгүйгээр); Aдулаан K mtr - ялгаруулалт гадна ханын талбай, м2 дүн; базөвлөмж, дулаан дамжуулалтын хөрвүүлсэн эсэргүүцэл, м ((((хувьд ханан дахь нүх тооцохгүйгээр); ялгарах Барилгын эрчим хүчний хэмнэлтийг сайжруулах заавар; w,R w эсэргүүцэл, ·°С/Вт, гадна ханан дахь нүх нээлхийг тооцохгүйгээр); эсэргүүцэл, мм2·°С/Вт, ·°С/Вт, гадна ханан дахь нүх нээлхийг тооцохгүйгээр); ArrFr ,,RRrFr бүтээцийн - нүх нээлхийн гэгээвч, үзмэрийн цонх /витраж/); р тодорхойлно. рхойлно; барилгын гадна хашлага дулаан дамжуулалтын шилжүүлсэн техникийн хэмжигдэхүүнүүдийг тооцох арга нь барилгын дүрмээр тодорхойлогдоно. A нүх нээлхийн хувьд (цонх, гэгээвч, үзмэрийн цонх /витраж/); F F r Эрчим хүчний паспортыг бөглөх жишээ, эрчим хүчний хэмнэлтийн болон дулаан ын улирлын туршид барилгын халаалтын системд зарцуулсан A , R нүх нээлхийн хувьд (цонх, гэгээвч, үзмэрийн цонх /витраж/); r r r 3 2 A , R ырүтээцийн талбай буюу ашигтай талбай /техникийн давхар, гараашийг F F тодорхойлно; AFAFfF-,, R алдах Барилгын эрчим хүчалдагдал, хэмнэлтийн ангилал; нээлхийн хувьд (цонх, гэгээвч, үзмэрийн цонх /витраж/); rнүх rfr --,-нээлхийн гадна хашлага бүтээцээр нийтбарилгын дулаан нүх хувьд (цонх, гэгээвч, үзмэрийн цонхцонх /витраж/); Барилгыг ашигласнаас хугацааны дараа дулаан хамгааллын ,RR R дотор гадаргуугаар тооцсон эзлэхүүн, мМВт, ; жилийн нүх -нээлхийн нээлхийн нүх нээлхийн хувьд хувьд (цонх, (цонх, гэгээвч, гэгээвч, үзмэрийн үзмэрийн цонх/витраж/); цонх /витраж/); /витраж/); эсэргүүцэл, мхойш ·°С/Вт, ( гадна ханан дахь нүх нээлхийг тооцохгүйгээр); нүх хувьд (цонх, гэгээвч, үзмэрийн F , RA rR AFFA ,-R R -F гадна хаалганд des , y ялгарах 3 FF A итгэлцүүр, Bт/(м2A·°C) дараах тодорхойлно. -томьѐогоор нүх нээлхийн хувьд (цонх, гэгээвч, үзмэрийн цонх /витраж/); FFF,,R A ed ed нүх нээлхийн хувьд (цонх, гэгээвч, үзмэрийн цонх /витраж/); QAугацаанд Q Q A , (2) өрөө тасалгаанд ахуйн дулаан ялгаруулалт гадна хаалганд F F техникийн хэмжигдэхүүнүүдийг тооцох арга нь барилгын дүрмээр тодорхойлогдоно. ed ed D q 10 Q / V D r h int s h эсвэл , (1) МВт; Халаалтын улирлын орон сууц ба олон нийтийн барилгын халаалтын дулааны эрчим h d h h h d Эрчим хүчний паспортыг бөглөх жишээ, эрчим хүчний хэмнэлтийн болон дулаан r r хэмнэлтийн түвшин,нэвтрэх эрчим хүч хэмжилтийн үр дүн; Ar ed-,,RR гадна хаалганд ирлын хугацаандулирлын цонх, гэгээвчээр нарны r rred tr r ,R rR rхучилтад r r r sum рхойлно; AA --r,cr-гадна гадна хаалганд AR -R хавтгай Aed гадна хаалганд Aдавхар, нүхцацрагийн нээлхийн хувьд (цонх, гэгээвч, тгийн халаалтын хэм хоног. c,r,R eded ed A ,AR A гадна гадна хаалганд A , /R хаалганд Af , R rf тодорхойлогдоно. -үзмэрийн хучилтад; Kзоорийн /цонх Rwr /витраж/); AF / R A nAхаалганд (5) F , RF -тодорхойлох: хавтгай хучилтад ed---cedc-/ R 3 Aed гадна ed тодорхойлно; хүчний хувийн зарцуулалтыг гадна хаалганд m Awдулааны F A ed ed cхаалганд c1 / Rc1 nA f / R f A f 1 / R f 1 / Aв ырүтээцийн талбай буюу ашигтай талбай /техникийн гараашийг ced техникийн хэмжигдэхүүнүүдийг тооцох арга нь барилгын дүрмээр ed,,R ed гадна хашлага бүтээцээр алдах нийтбарилгын дулаан алдагдал, МВт, ed ed Халаалтын улирлын орон сууц ба олон нийтийн барилгын халаалтын эрчим дотор гадаргуугаар тооцсон эзлэхүүн, м ; Барилгын эрчим хүч хэмнэлтийн ангилал; r r , МВт, (11)томьѐогоор тодорхойлно; y rc1r-, Rхавтгай r адрын хучилтад; r , RA угацаанд өрөө тасалгаанд ялгарах ахуйн дулаан ялгаруулалт A хучилтад r 1 c r r c R crr-, R A r д барилгын халаалтын дулааны эрчим хүчний зарцуулалт ( Qh хавтгай хучилтад Aed , нарны Red -тодорхойлох: гадна хаалганд Acхэсгийн , RA A хучилтад адрын хучилтад; улирлын туршид барилгын халаалтын системд зарцуулсан c- ,c,хавтгай ,RRR RccrcA ,хавтгай R -2хучилтад хавтгай хучилтад хучилтад ирлын хугацаанд цонх, гэгээвчээр нэвтрэх цацрагийн 1c-c-хавтгай 1 -cм cхавтгай cA хүчний хувийн зарцуулалтыг Эрчим хүчний паспортыг бөглөх жишээ, эрчим хүчний хэмнэлтийн дулаан Awдээрх ,хувийн Rдулааны -ба гадна ханын бахучилтад дулаан дамжуулалтын хөрвүүлсэн Af 1 ,халаалтын R rf 1 - гарц догол доорх AA хучилтад ccfcталбай, Барилгын халаалтын дулааны эрчим хүчний хувийн зарцуулалт буюу дулааны рхойлно; A ,,R хучилтад wболон Халаалтын улирлын орон сууц ба олон нийтийн барилгын эрчим ийн дулааны инерцийг тооцсон дулаан нэвтрэлтийн бууралтын тгийн халаалтын улирлын хэм хоног. cfcr-- хавтгай 3 р тодорхойлно; r r r A , R адрын хучилтад; р тодорхойлно. үтээцийн дотор гадаргуугаар тооцсон барилгын эзлэхүүн, м ; Вт; 2 des r r 2R - хавтгай 3 rrcr1 - адрын техникийн хэмжигдэхүүнүүдийг тооцох арга барилгын дүрмээр тодорхойлогдоно. 1 R Ac(1Accгадна хучилтад; , МВт,=0,8 (11)томьѐогоор тодорхойлно; Aдулаан хучилтад Acболон хучилтад; y нь хувийн хүчний хувийн зарцуулалтыг тодорхойлох: эсэргүүцэл, м ·°С/Вт, дахь нүх нээлхийг тооцохгүйгээр); qэрчим 1-,, R 1 ,ханан cA ,адрын R үзүүлэлтийг , кВт/(м кВт/(м ·°С·хон) -ийг дараах томьѐогоор тодорхойлно. угацаанд өрөө тасалгаанд ялгарах ахуйн ялгаруулалт адрын хучилтад; хучилтад; c , ·°С·хон) c хучилтад; оонд авна. 1 , RA Хөрсөн дээр шууд тавьсан халаалттай зоорийн шалыг төсөллөхөдтомьѐо Барилгын халаалтын дулааны эрчим хүчний зарцуулалт буюу хувийн дулааны h c1 - адрын RR адрын хучилтад; 1c1c1c1-1---адрын A адрын хучилтад; д барилгын халаалтын дулааны хүчний зарцуулалт (Q r 0A .c35c1c1c1,1⋅,3R ⋅ccA h ирлын хугацаанд цонх, гэгээвчээр нэвтрэх нарны цацрагийн i албай буюу ашигтай талбай /техникийн давхар, гараашийг Q Qхалаалтын улирлын (2) A , R зоорийн хучилтад; r ийн инерцийг тооцсон дулаан нэвтрэлтийн бууралтын des r тгийн хэм хоног. 2 3 r h дулааны int Q s h , Халаалтын f f орон ба олон нийтийн барилгын халаалтын эрчим AF ,тодорхойлно. Rдулааны нүх хувьд (цонх, үзмэрийн /витраж/); р тодорхойлно. тодорхойлно; qулирлын үзүүлэлтийг , кВт/(м кВт/(м ·°С·хон) -ийг дараах томьѐогоор A Rc1сууц - адрын хучилтад; rr A f гэгээвч, R f оронд (5)-ын зоорийн хучилтын банээлхийн талбай ба хөрстэй харьцах ханын дулаан Барилгын халаалтын дулааны эрчим хүчний хувийн зарцуулалт буюу хувийн F - A r цонх h c1 , ·°С·хон) f дулааны A , R -- зоорийн хучилтад; ,рМВт, (11)томьѐогоор тодорхойлно; des y des y 3 3 A , R зоорийн хучилтад; , R y зоорийн хучилтад; оонд =0,8 авна. f f r f f f f q 10 Q / A D q 10 Q / V D хүчний хувийн зарцуулалтыг тодорхойлох: эсвэл , (1) des 2h зарцуулалт 3Q h r гадна хашлага бүтээцээр алдах нийт дулаан алдагдал, МВт, д барилгын халаалтын дулааны эрчим хүчний ( h h d h h h d A , R гарц дээрх ба догол хэсгийн доорх хучилтад ирлын гэгээвчээр нэвтрэх нарны бууралтын цацрагийн 3 r q h барилгын , кВт/(м ·°С·хон) кВт/(м ·°С·хон) -ийг дараах томьѐогоор Aed ,тодорхойлно. Redr - гадна f1 f1 Qint хугацаанд h цонх, Q Qs инерцийг ,үзүүлэлтийг (2) r ийн тооцсон дулаан нэвтрэлтийн ээцийн дотор гадаргуугаар тооцсон rr хөрсөн дээр шууд тавьсан R h дулааны дамжуулалтын шилжүүлсэн -г хаалганд авна, харин шалыг БНбД 41r des y эзлэхүүн, м ; des y 3 3 f A , R зоорийн хучилтад; A.35fff11,⋅ R дээрх догол хэсгийн доорх хучилтад Af ,хувийн Rr f -(1) зоорийн хучилтад; f 0 эсвэл q h 10 дулааны Qh / Ah Ddэрчим q h хувийн 10 Qh зарцуулалт / Vh Dd , буюу Aшууд R f 1тавьсан - гарц дээрх ба догол хэсгийн доорх хучилтад гарцХөрсөн дээрх ба ба догол доорх хучилтад тодорхойлно. рхойлно; Барилгын халаалтын хүчний дулааны 3 ⋅ ffA11i-- гарц f 1 ,хэсгийн ,рМВт, (11)томьѐогоор тодорхойлно; дээр болон халаалттай зоорийн шалыг төсөл оонд =0,8 авна. y A , R хавтгай хучилтад r гадна хашлага бүтээцээр алдах нийт дулаан алдагдал, МВт, йн халаалтын улирлын хэмЭнд: хоног.Qdes c c des y des y 3 3 халаалтын улирлын туршид барилгын халаалтын системд зарцуулсан r 2 3 A R 01-02 зааснаар бүсчилж бүс тус бүрийн -г тодорхойлно. r h r r дээр шууд тавьсан болон халаалттай зоорийн шалыг төсөллөхөдтомьѐо Qint өрөө h , үзүүлэлтийг Q Qs инерцийг тасалгаанд кВт/(м ,Af , R f -Aзоорийн 10(2)Q / Ah Dялгаруулалт q h 10 угацаанд ялгарах дулаан эсвэл·°С·хон) (1)хучилтад; ийн тооцсон дулаан нэвтрэлтийн f хэсгийн qqh h ахуйн Af 1 ,Хөрсөн R - гарц дээрх бадоорх догол хэсгийн доорх хучилтад Хөрсөн шууд тавьсан болон халаалттай зоорийн ,кВт/(м -ийгQдараах томьѐогоор тодорхойлно. Хөрсөн дээр шууд тавьсан болон халаалттай зоорийн шалыг төсөллөхөдтомьѐо h дулааны h ·°С·хон) dбууралтын h / Vh Dd дээрх баf 1f догол хучилтад Aдээр (5)-ын зоорийн хучилтын y r f 1 - гарц f 1, R f ба R f оронд талбай A f ба хөрстэй харьцах х y эрчим хүч, МВт; рхойлно; дулааны Q A , R rr барилгын халаалтын дулааны эрчим хүчний зарцуулалт ( адрын хучилтад; Q r Энд: халаалтын улирлын туршид барилгын халаалтын системд зарцуулсан h t n h 1 1 c c h оонд =0,8 авна. бүтээцээр алдах нийт - гадна агаартай харьцах хашлага бүтээцийн байрлалаа A гадаргын A R ffзоорийн зоорийн хучилтын оронд талбай ргадна тодорхойлно; A f ба дулаан RPшалыг зоорийн хучилтын ба хөрстэй орондхарьцах талбайханын хөрстэ A r(5)-ын (5)-ын зоорийн хучилтын баболон оронд ба хөрстэй харьцах ханын дулаан Хөрсөн дээр шууд гадна тавьсан халаалттай зоорийн төсөллөхөдтомьѐо fff ба хашлага дулаан алдагдал, МВт, IAхарин r Хөрсөн r Aff ба rталбай дээр(5)-ын шууд тавьсан болон халаалттай шалыг төсөллөхөдтомьѐо af 4 A , R --зоорийн хучилтад; Aялгарах des y МВт; des y /техникийн y эрчим 3дулаан 3 шалны талбай буюу ашигтай талбай давхар, гараашийг A , R гарц дээрх ба догол хэсгийн доорх хучилтад A , R зоорийн хучилтад; R дамжуулалтын шилжүүлсэн -г авна, хөрсөн дээр шууд тавьсан шал угацаанд өрөө тасалгаандЭнд: ахуйн ялгаруулалт f f h - барилгын дулааны хүч, тодорхойлно. f f 1 1 f f f Q q 10 Q / A D q 10 Q / V D халаалтын улирлын туршид барилгын халаалтын системд зарцуулсан хамаарах итгэлцүүр(хүснэгт 6). эсвэл , (1) r r h h h d h h h d h r ирлын хугацаанд цонх, гэгээвчээр нэвтрэх нарны цацрагийн r 2 A f ба R (5)-ын зоорийн ба RRfr f -г оронд талбай хөрстэй харьцах рхойлно; дамжуулалтын харин хөрсөн дээр тавьсан шалыг БНбД 41A Rшилжүүлсэн (5)-ын зоорийн хучилтын бахучилтын оронд Aталбай ба шалыг хөрстэй харьцах ханын дулаан f дамжуулалтын шилжүүлсэн -г шууд авна, харин ханын хөрсөн дээр шууд IA4f болон ; хүч, МВт; хассанаар/, м(2) дамжуулалтын авна, харин хөрсөн дээр шууд тавьсан шалыгдулаан БНбД 41 r r халаалтын fавна, f халаалттай r Ah - барилгын шалны талбай буюу ашигтай талбай /техникийн давхар, гараашийг f доорх Хөрсөн дээрхучилт шууд тавьсан зоорийн төсөллөхөдтомьѐо f -гдээрх Дулаалгатай дээврийн ба халуун усшилжүүлсэн хангамж, системийн түгээх р тодорхойлно; Qint Qs h , дулааны эрчим A , R гарц ба догол хэсгийн хучилтад A , R гарц дээрх ба догол хэсгийн доорх хучилтад A R 01-02 зааснаар бүсчилж бүс тус бүрийн -г тодорхойлно. f 1f 1 f 1fr1 f 3 f ,угацаанд МВт, (11)томьѐогоор тодорхойлно; өрөө тасалгаандхассанаар/, ялгарах ахуйн ялгаруулалт VAЭнд: r шилжүүлсэн гадна бүтээцийн дотор гадаргуугаар тооцсон барилгын эзлэхүүн, r hдамжуулах хоолой байрлах зоорь ба техникийн давхрын хучилтын хувьд дараах R01-02 дамжуулалтын -г авна, харин хөрсөн дээр шууд тавьсан БНбД 41; дулаан м2шалны A R rfrf болон 01-02 бүсчилж бүс тус бүрийн тодорхойлно. Qhy хашлага талбай буюу ашигтай талбай /техникийн давхар, гараашийг -нэвтрэх халаалтын улирлын туршид барилгын халаалтын системд зарцуулсан ирлын хугацаанд цонх, гэгээвчээр нарны цацрагийн дамжуулалтын шилжүүлсэн харин дээр шууд тавьсан шалыг БНбД 41Aмf ;базааснаар Af fхөрсөн ParfhtRоронд R (5)-ын зоорийн хучилтын талбай ба хөрстэй ханын дулаан Aгадна Rгадаргын зааснаар бүсчилж бүс тус бүрийн -гшалыг Aхарьцах 01-02 зааснаар бүсчилж бүс тус бүрийн -г тодорхойлно. ff -г h - барилгын f -г авна, n f зоорийн Хөрсөн дээр шууд тавьсан халаалттай шалыг төсөл адна хашлага бүтээцээр алдах нийт дулаан алдагдал, МВт, f тодорхойлно. ийн дулааны инерцийг тооцсон дулаан нэвтрэлтийн бууралтын Хөрсөн дээр шууд тавьсан болон халаалттай зоорийн шалыг төсөл гадна агаартай харьцах хашлага бүтээцийн байрла 3 р тодорхойлно; 2 –н утгыг тодорхойлно. VD хашлага бүтээцийн дотор гадаргуугаар эзлэхүүн, м ; r n тухайн орон нутгийн халаалтын улирлынтомьѐогоор хэм тооцсон хоног. nбарилгын r hd--гадна дулааны эрчим хүч, МВт; ; хассанаар/, м r r h t r , МВт, (11)томьѐогоор тодорхойлно; n n гадна агаартай харьцах хашлага бүтээцийн гадна гадаргын байрлалаа A f тавьсан R 01-02 зааснаар бүсчилж бүс бүрийн -гIAf6). оонд =0,8 авна. хамаарах -хашлага гадна агаартай харьцах хашлага бүтээцийн гада - гадна агаартай харьцах бүтээцийн гадна гадаргын байрлалаа A RRaшалыг ба талбай хөрстэй харьцах хх ойлно; A f итгэлцүүр(хүснэгт Rдээр 01-02 зааснаар бүсчилж тус бүрийн -гтус тодорхойлно. R дамжуулалтын шилжүүлсэн -г авна, харин хөрсөн шууд БНбД 41- AAf f ба P (5)-ын зоорийн хучилтын ба оронд талбай ба хөрстэй гадна харьцах f тодорхойлно. f f оронд fхучилтын 3 f бүс y 4f ирлын хугацаанд цонх, гэгээвчээр нэвтрэх нарны цацрагийн t int(5)-ын t c зоорийн VDAhdh--гадна барилгын шалны талбай буюу ашигтай талбай /техникийн давхар, гараашийг хашлага бүтээцийн дотор гадаргуугаар барилгын эзлэхүүн, м ; тухайн орон нутгийн халаалтын улирлын хэм тооцсон хоног. Q Халаалтын улирлын туршид барилгын халаалтын дулааны эрчим хүчний зарцуулалт ( ийн дулааны инерцийг тооцсон дулаан нэвтрэлтийн бууралтын хамаарах итгэлцүүр(хүснэгт 6). t h Дулаалгатай дээврийн хучилт ба халуун ус хангамж, халаалтын систе хамаарах итгэлцүүр(хүснэгт 6).гадаргын хамаарах 6).хашлага n итгэлцүүр(хүснэгт ; r харьцах n - харьцах ацаанд өрөө тасалгаанд ялгарах ахуйн 2дулаан ялгаруулалт n - гадна агаартай гадна агаартай гадна байрлалаа хашлага бүтээцийн гаднабүтээцийн гадаргын байрлалаа RRrf rfзоорь шилжүүлсэн -гус авна, харин хөрсөн дээр шууд тавьсан шал yбүрийн A t intдамжуулалтын , МВт,=0,8 (11)томьѐогоор тодорхойлно; 01-02 зааснаар бүсчилж бүс тус -г R f тодорхойлно. дамжуулалтын шилжүүлсэн -г авна, харин хөрсөн дээр шууд тавьсан ша ; хассанаар/, м Дулаалгатай дээврийн хучилт ба халуун хангамж, халаалтын системийн түгээх оонд авна. ft ext дамжуулах хоолой байрлах ба техникийн давхрын хучилтын х D Дулаалгатай дээврийн хучилт ба халуун ус хангамж, хала тухайн орон нутгийн халаалтын улирлын хэм хоног. МВт) -ыг дараах томьѐогоор тодорхойлно. Q Халаалтын улирлын туршид барилгын халаалтын дулааны эрчим хүчний зарцуулалт ( Дулаалгатай дээврийн хучилт ба халуун ус хангамж, халаалтын системийн түгээх d h итгэлцүүр(хүснэгт 6). хамаарах хамаарах итгэлцүүр(хүснэгт 6). тодорхойлно; 3 ийн дулааны инерцийг тооцсон дулаан нэвтрэлтийн бууралтын y r Vh - гадна дамжуулах хоолой байрлах зоорь ба техникийн давхрын хучилтын хувьд дараах хашлага бүтээцийн дотор гадаргуугаар тооцсон барилгын эзлэхүүн, м ; n r томьѐогоор nдамжуулах –нгадна утгыг тодорхойлно. хоолой байрлах ба техникийн давхрын дамжуулах хоолой байрлах зоорь батус техникийн хучилтын хувьд дараах - гадна агаартай харьцах хашлага бүтээцийн гадаргын байрлалаа tДулаалгатай барилгын дотор агаарын тооцооны дундаж Qint Qs халаалтын h , дулааныЭнд: Qтуршид барилгын (2) AAfдавхрын 01-02 зааснаар бүсчилж бүс бүрийн -гзоорь МВт) -ыг дараах томьѐогоор 01-02 зааснаар бүсчилж бүс тус бүрийн -г RRf fтодорхойлно. тодорхойлно. Дулаалгатай дээврийн хучилт ба халуун ус хангамж, системийн түгээх Халаалтын улирлын эрчим зарцуулалт ( Qhyхучилт int хүчний h Qh тодорхойлно. дээврийн ба халуун устемператур хангамж, халаалтын системийн түгээх f халаалтын лын =0,8 хугацаанд нэвтрэх нарны цацрагийн оонд авна. цонх, гэгээвчээр томьѐогоор n –н утгыг тодорхойлно. томьѐогоор n –н утгыг тодорхойлно. томьѐогоор n –н утгыг тодорхойлно. хамаарах итгэлцүүр(хүснэгт 6). tхувьд Dдараах орон улирлын хэм хоног. дамжуулах хоолой байрлах зоорь ба техникийн давхрын int tхучилтын c дараах хувьд дараах d - тухайн nn-температур. Qhгадна Qhy нутгийн Qхалаалтын Qs бүтээцээр (2) хүйтний дамжуулах хоолой байрлах зоорь ба техникийн давхрын хучилтын t extнийт МВт) -ыг тодорхойлно. tn бүтээцийн - жилийн улирлын гадна агаарын /үйлдвэрийн барилгаас агаартай харьцах хашлага Q h - томьѐогоор Энд: Барилгын алдах дулаан алдагдал, МВт, int хашлага h, -гадна гадна агаартай харьцах хашлага бүтээцийн гаднагадаргын гадаргынбайрла байрла ; гадна МВт, (11)томьѐогоор тодорхойлно; t t Дулаалгатай дээврийн хучилт ба халуун ус хангамж, халаалтын системийн түгээх y n –н утгыг тодорхойлно. t int t c t t int c томьѐогоор t t y int c ; Q томьѐогоор n –н утгыг тодорхойлно. Халаалтын улирлын туршид барилгын халаалтын дулааны эрчим хүчний зарцуулалт ( int ext n хамаарах итгэлцүүр(хүснэгт 6). хамаарах итгэлцүүр(хүснэгт h n Qhтодорхойлно; Q бууралтын Qint хашлага Qs бүтээцээр ; (2)хоолой n 6). ; (3)томьѐогоор Q h - нэвтрэлтийн Энд: Барилгын алдах нийтбусад дулаан алдагдал, МВт, hгадна h, н дулааны инерцийг тооцсон дулаан t 5 авна. бусад барилгад дамжуулах байрлах зоорь ба техникийн давхрын хучилтын хувьд дараах t−tintinttt cба ttext t t t t int ext int Дулаалгатай дээврийн хучилт халуун ус хангамж, халаалтын ext t t int c Дулаалгатай дээврийн хучилт ба халуун ус хангамж, халаалтын сист МВт) -ыг дараах томьѐогоор тодорхойлно. t Энд: intint - барилгын тооцооны дундаж температур систе c nn = дотор агаарын ; нд =0,8 авна. Qint -Qхалаалтын хугацаанд өрөө тасалгаанд ялгарах ялгаруулалт томьѐогоор nдулаан –н утгыг тодорхойлно. (3)томьѐогоор тодорхойлно; Энд: гадна хашлага бүтээцээр алдах алдагдал, МВт, n ; h - Барилгын t c < дулаан t int өрөөг t extнийт < ахуйн зоорийн ба Энд: адрын хөндийн халаалтгүй орчноос заагласан y хоолой байрлах ба давхрын хучилтын text дамжуулах хоолой байрлах зоорь ба техникийн техникийн давхрын дундаж хучилтын - барилгын дотор дундаж температур − tзоорь t intttintint Энд: - тооцооны барилгын дотор агаарын тооцооны темпхх ext t ext агаарын Энд: ttдамжуулах дотор агаарын тооцооны дундаж температур int Qh Qh Qint Qs h , (2) int - барилгын жилийн хүйтний улирлын гадна агаарын температур. /үйлдвэрий t int textt c-t int МВт, тодорхойлно; Qint -(10)томьѐогоор халаалтын хугацаанд өрөө тасалгаанд ялгарах ахуйн дулаан ялгаруулалт (3)томьѐогоор тодорхойлно; томьѐогоор n –н утгыг тодорхойлно. утгыг тодорхойлно. температур. nтомьѐогоор ; n –нулирлын ttext t - -жилийн хүйтний гадна агаарын температур. /үйлдвэрийн барилгаас Энд:дотор барилгын дотор агаарын тооцооны дундаж температур t ext - жилийн хүйтний улирлын гадна агаарын температу t intялгаруулалт Энд: - цацрагийн барилгын агаарын тооцооны дундаж температур хүйтний улирлын гадна агаарын температур. /үйлдвэрийн барилгаас Qхалаалтын Энд: гадна хашлага бүтээцээр алдах нийт дулаан алдагдал, МВт, t t extint- жилийн Q улирлын хугацаанд цонх, гэгээвчээр нэвтрэх нарны h - Барилгын МВт, (10)томьѐогоор тодорхойлно; t 5 авна. хугацаанд өрөө тасалгаанд ялгарах ахуйн дулаан бусад бусад барилгад int ext sint - -халаалтын t tintint t tc c Dd -халаалтын хэм хоног, °С·хон; n 58 59 температур. ;; n t авна. t 55 авна. t ext агаарын бусад барилгад -бусад жилийн хүйтний улирлын гадна агаарын /үйлдвэрийн барилгаас (3)томьѐогоор тодорхойлно; бусад бусад барилгад - жилийн хүйтний улирлын гадна агаарын температур. /үйлдвэрийн бусад бусад барилгад авна. дулаан ялгаруулалт, МВт, (11)томьѐогоор тодорхойлно; Q улирлын хугацаанд цонх, гэгээвчээр нэвтрэх нарны цацрагийн МВт, (10)томьѐогоор тодорхойлно; Энд: t intt -ext барилгын дотор тооцооны температур t5tintint хөндийн tбарилгаас s - халаалтын textext t int tөрөөг t ext < t cдундаж <талбайг зоорийн ба адрын халаалтгүй орчноо Aвsum - дээд давхарт хучилтын, доод давхарт шалны тооцсон гадна бүтээцийн дулааны инерцийг тооцсон дулаан нэвтрэлтийн бууралтын - халаалтын хугацаанд өрөө тасалгаанд ялгарах ахуйн дулаан ялгаруулалт ttext <t 5ttгадна <<ttintint өрөөг зоорийн адрын хөндийн халаалтгүй орчноос заагласан бусад бусад барилгад авна. дулаан ялгаруулалт, МВт, (11)томьѐогоор тодорхойлно; QQs-intхашлага - халаалтын улирлын хугацаанд цонх, гэгээвчээр нэвтрэх нарны цацрагийн t/үйлдвэрийн t ба <t < зоорийн ба дундаж адрын хөндийн халаал бусад бусад барилгад өрөөг ба адрын хөндийн халаалтгүй орчноос заагласан ccавна. 2 int өрөөг t ext -бүтээцийн жилийн хүйтний улирлын агаарын барилгаас температур. ext < t tinttint5 -температур. Энд: агаарын тооцооны температур Энд:зоорийн барилгын дотор агаарын тооцооны дундаж температур хашлага дотор гадаргуугийн нийт талбай, м-барилгын ; ext c дотор коэффициент. Тооцоонд =0,8 авна. хашлага бүтээцийн дулааны инерцийг тооцсон дулаан нэвтрэлтийн бууралтын МВт, (10)томьѐогоор тодорхойлно; дулаан ялгаруулалт, МВт, (11)томьѐогоор тодорхойлно; t c < t int өрөөг inf температур. <температур. батемператур. адрын хөндийн халаалтгүй орчноос заагласан Dзоорийн -халаалтын хэм хоног, °С·хон; t < t < t өрөөгt extзоорийн ба адрын хөндийн халаалтгүй орчноос заагласан
Дулаалгатай дээврийн хучилтгадна ба халуун усбайрлалаа хангамж, халаалтын системийн түгээх тус 3 эсвэл механик агаар сэлгэлтийн системтэй үед оруулах агаарын нормчилсон Дулаалгатай дээврийн хучилт ба халуун хангамж, халаалтын түгээх Дулаалгатай дээврийн хучилт ба халуун ус хангамж, халаалтын системийн түгээх түгээх эсвэл Aсистемийн Дулаалгатай дээврийн хучилт баус халуун ус хангамж, системийн тай харьцах хашлага бүтээцийн гадаргын R 01-02 зааснаар бүсчилж бүс бүрийн -гсистемийн тодорхойлно. 3 цонх,агаар f халаалтын Дулаалгатай дээврийн хучилт ба халуун ус хангамж, халаалтын системийн түгээх fхувьд L - хаалга механик сэлгэлтийн системтэй үед орох оруулах агаарын нормчилсон салхивчаар байгуулалтгүй агаарын тоо хэмжээ буюу хэмжээ, м /ц зохион . Үүнийг: Дулаалгатай Дулаалгатай дээврийн дээврийн хучилт хучилт ба ба халуун халуун ус ус хангамж, хангамж, халаалтын халаалтын системийн түгээх түгээх дамжуулах хоолой байрлах зоорь ба техникийн давхрын хучилтын дараах хэмжээ, м . Үүнийг: n 3/ц гадаргын гадна агаартай харьцах хашлага бүтээцийн гадна байрлалаа дамжуулах хоолой байрлах зоорь ба техникийн давхрын хучилтын хувьд дараах эсвэл механик агаархучилтын сэлгэлтийн системтэй үед агаарын нормчилсон Lхэмжээ, /ц . Үүнийг: хаалга цонх, салхивчаар зохион байгуулалтгүй орох агаарын тоо хэмжээ буюу эсвэл механик агаар дараах сэлгэлтийн системтэй үедм3оруулах агаарын нормчилсон эсвэл механик агаар сэлгэлтийн системтэй үед оруула L дамжуулах хоолой байрлах зоорь ба техникийн давхрын хучилтын хувьд хаалга цонх, салхивчаар зохион байгуулалтгүй орох агаа дамжуулах хоолой байрлах зоорь ба техникийн давхрын хучилтын хувьд дараах дамжуулах хоолой байрлах зоорь ба техникийн давхрын хувьд дараах үснэгт 6). - оруулах n дамжуулах хоолой байрлах зоорь ба техникийн давхрын хучилтын хувьд дараах хэмжээ, м /ц . Үүнийг: а) Нийтийн орон эрүүл ахуйн нормоор (нэг хүнд дамжуулах дамжуулах хоолой байрлах байрлах зоорь зоорь ба ба техникийн техникийн давхрын давхрын хучилтын хучилтын хувьд хувьд дараах дараах томьѐогоор nхоолой –н утгыг тодорхойлно. - гадна агаартай харьцах хашлага бүтээцийн гадна гадаргын байрлалаа а) Нийтийн орон агаар сууцанд эрүүл ахуйн нормоор (нэг хүнд оногдох талбай ньоногдох 20 эсвэл механик сэлгэлтийн системтэй үед оруулах агаарын нормчилсон 3сууцанд хамаарах утгыг тодорхойлно. м3/ц итгэлцүүр(хүснэгт . Үүнийг: а) Нийтийн орон сууцанд эрүүл ахуйн нормоорүед (нэг хүнд оногдох талбай ньбуюу 20 хэмжээ, м3/ц . Үүнийг: 6). LLL- хаалга хэмжээ, м /цсистемтэй . агаар Үүнийг: -эсвэл -а) хаалга хаалга цонх, цонх, цонх, салхивчаар салхивчаар салхивчаар зохион зохион зохион байгуулалтгүй байгуулалтгүй байгуулалтгүй орох орох орох агаарын агаарын агаарын тоо тоо тоохэмжээ хэмжээ хэмжээ буюу буюу томьѐогоор nnn–н утгыг тодорхойлно. томьѐогоор –н утгыг тодорхойлно. томьѐогоор nтодорхойлно. –н утгыг тодорхойлно. нтомьѐогоор хучилт баn –н халуун ус хангамж, халаалтын системийн хэмжээ, түгээх механик сэлгэлтийн оруулах агаарын нормчилсон 2 эсвэл 3 оронагаар томьѐогоор –н утгыг механик сэлгэлтийн системтэй үед оруулах Нийтийн сууцанд эрүүл ахуйн нормоор (нэг хүнд оногдох талбай нь 20 2 томьѐогоор томьѐогоор n“Байгаль –н n утгыг –н утгыг тодорхойлно. тодорхойлно. хамаарах итгэлцүүр(хүснэгт 6). 3 A t t м багагүй байхаар) ; хэмжээ, м /ц . Үүнийг: 3 A орчинд ээлтэй, эрчимt хүчний хэмнэлттэй, м багагүй байхаар) ; Дулаалгатай дээврийн хучилт ба халуун ус хангамж, халаалтын системийн түгээх i 3 хүнд оногдох а) орон сууцанд эрүүл ахуйн (нэг хүнд оногдох талбай ньНийтийн 20 3системтэй iа) а) Нийтийн орон сууцанд эрүүлнормоор ахуйнэсвэл нормоор (нэг t c tintt хувьд орон НОГООН сууцанд эрүүл ахуйн нормоор (нэг хүнд о 3A Aталбай айрлах зоорь ба техникийн давхрын хучилтын дараах м22механик багагүй байхаар) -сэлгэлтийн ttctcct c; хучилт мтүгээх /ц . агаар Үүнийг: t int Нийтийн t c ба эсвэл эсвэл механик механик агаар агаар сэлгэлтийн сэлгэлтийн системтэй системтэй үед үед үедоруулах оруулах оруулах агаарын агаарын агаарын нормчилсон нормчилсон нормчилсон i ;; хэмжээ, м нь /цахуйн .20 Үүнийг: БАРИЛГА int int Дулаалгатай дээврийн халуун ус хангамж, халаалтын системийн 3 n intnnt барилгын материалын үйлдвэрлэлийг дэмжих” Lхэмжээ, м байхаар) ;tintc ttint - багагүй хаалга цонх, салхивчаар зохион байгуулалтгүй орох агаарын тоо хэмжээ а) Нийтийн орон сууцанд эрүүл нормоор (нэг хүнд оногдох талбай нь буюу 20 cn;;төсөл i 2дамжуулах хоолой байрлах зоорь ба техникийн давхрын хучилтын хувьд дараах n int int c 2 t t 2 ; 3 33 ntexttint t;ext ; ; м багагүй . 35 3 A 30 m нь б) бусад орон сууцны барилгад - 030 ,багагүй гэхдээ -ээс 3 A байхаар) ; тодорхойлно. 3 A n n м багагүй байхаар) ; 3 A 0 . 35 3 A m м багагүй байхаар) ; б) бусад орон сууцны барилгад , гэхдээ -ээс байна; t а) Нийтийн орон сууцанд эрүүл ахуйн нормоор (нэг хүнд оногдох талбай 20багаг i хэмжээ, хэмжээ, хэмжээ, м м м /ц /ц /ц . Үүнийг: . . Үүнийг: Үүнийг: i а) Нийтийн орон сууцанд эрүүл ахуйн нормоор (нэг хүнд оног i i i int t t t t 2 бусад дамжуулах tхоолой байрлах зоорь ба техникийн давхрын хучилтын хувьд дараах 0 . 35 3 A 30 m б) орон сууцны барилгад , гэхдээ -ээс багагүй байна; int ext int ext t t int ext int ext i , гэхдээ томьѐогоор n –н утгыг тодорхойлно. Ai ; t inttintext t extext м2 багагүй байхаар) эсвэл механик агаар - 3сэлгэлтийн системтэй үед оруулах агаарын нормчилсон 0 . 35 3 A 30 m б) бусад орон сууцны барилгад -ээс багагүй байна; int 2 i t Энд: барилгын дотор агаарын тооцооны дундаж температур t t а) а) Нийтийн орон сууцанд сууцанд сууцанд эрүүл эрүүл ахуйн ахуйн ахуйн нормоор нормоор нормоор (нэг (нэг хүнд хүнд хүнд оногдох оногдох оногдох талбай талбай талбай ньнь нь 2020 20 оршин суугчдын т; - бусад 3м Aэрүүл м, багагүй байхаар) -байна; -орон оршин суугчдын тоо; int cдотор агаарын томьѐогоор n –н утгыг тодорхойлно. Aтоо; 3орон багагүй - 3(нэг 30mт б) бусад орон сууцны барилгад - 0.35 3-0A.35 -ээс t3а) Нийтийн AНийтийн 30 m i б) б)дундаж бусад орон сууцны барилгад -ээс багагүй байна; орон сууцны Энд: t int - nбарилгын тооцооны дундаж температур i ;барилгад - 0.35 3 Ai , гэхдээ 30 m -ээ i , гэхдээ i t гэхдээ tintthor -/ц оршин суугчдын тоо; байхаар) т хэмжээ, м .багагүй Үүнийг: Энд: --барилгын агаарын тооцооны дундаж температур ; t int -дотор Энд: -барилгын барилгын дотор агаарын тооцооны дундаж температур Энд: барилгын дотор агаарын тооцооны температур int intt int Энд: дотор агаарын тооцооны дундаж температур 2int 22б) c бусад t int 0 . 35 3 A Энд: Энд: -Itбарилгын барилгын дотор дотор агаарын агаарын тооцооны тооцооны дундаж дундаж температур температур 30 m оршин суугчдын тоо; т орон сууцны барилгад , гэхдээ -ээс багагүй байна; int в) захиргаа аж ахуй , олон нийтийн барилгад оффис ба ахуй үйлч int 33iAA;,ii олон i мбагагүй багагүй багагүй байхаар) байхаар) - 3--A ;; эрүүл t int t extхүйтний улирлын гадна агаарын температур. в) захиргаа ажсууцны ахуй нийтийн барилгад оффис ба ахуйбагагүй үйлчилгээний n мм ; байхаар) t c суугчдын t ext - жилийн /үйлдвэрийн барилгаас - оршин суугчдын тоо; тоо; т 35 3 A 30 m int барилгаас а) Нийтийн орон сууцанд ахуйн нормоор (нэг хүнд оногдох талбай нь 20 - tоршин б) бусад орон барилгад --0.оршин ,барилгад гэхдээ -ээс байна; т в) захиргаа аж ахуй , олон нийтийн барилгад оффис ба ахуй үйлчилгээний суугчдын тоо; т 0 . 35 3 A 30 m -ээс ба б) бусад орон сууцны , гэхдээ i t ext - жилийн хүйтний улирлын гадна агаарын температур. /үйлдвэрийн t t i n ; барилгаас ttItext -- -жилийн улирлын гадна агаарын температур. /үйлдвэрийн t ext в) аж ахуй , олон нийтийн барилгад оффис ба ахуй үйлчилгээний t extхүйтний жилийн хүйтний улирлын гадна агаарын температур. /үйлдвэрийн барилгаас -хүйтний жилийн хүйтний улирлын гадна агаарын/үйлдвэрийн температур. /үйлдвэрийн барилгаас int extзахиргаа 4 A оршин суугчдын тоо; т объекттой адил , эрүүл мэнд, боловсролын байгууллагад -5 ext жилийн улирлын гадна агаарын температур. /үйлдвэрийн барилгаас hor A 5 A 4 A t объекттой адил , эрүүл мэнд, боловсролын байгууллагад , спорт, жилийн жилийн хүйтний хүйтний улирлын улирлын гадна гадна агаарын агаарын температур. температур. /үйлдвэрийн барилгаас барилгаас 2 i ext F 4 t t в) захиргаа аж ахуй , олон нийтийн барилгад оффис ба ахуй үйлчилгээний i i ext ext 0 . 0 35 0 . . 35 35 3 3 3 A A A 30 30 30 m m m в) захиргаа аж ахуй , олон нийтийн барилгад оффис ба ахуй үйлчилгээний б) б) б) бусад бусад бусад орон орон орон сууцны сууцны сууцны барилгад барилгад барилгад , гэхдээ , , гэхдээ гэхдээ -ээс -ээс -ээс багагүй багагүй багагүй байна; байна; байна; гын дотор агаарын тооцооны дундаж температур в) захиргаа аж ахуй , олон нийтийн барилгад оффис 3 A м объекттой багагүй int ext адил суугчдын - 4- Ai ,i ;эрүүл мэнд, боловсролын байгууллагад - 5 Ai , спорт, ба аху оршин тоо; t 5 авна. i суугчдын ii т -байхаар) бусад бусад барилгад оршин тоо; т 5 A 4 A t объекттой адил , эрүүл мэнд, боловсролын байгууллагад , спорт, бусад бусад бусад барилгад авна. t в) захиргаа аж ахуй , олон нийтийн барилгад оффис ба ахуй үйлчилгээний Энд: int - барилгын дотор агаарын тооцооны дундаж температур i i ttбарилгад 5 бусад барилгад бусад бусад барилгад авна. It 54 авна. бусад бусад t5555t 5авна. үзвэрийн танхим болон өмнөх хүүхдийн байгууллагад бусад бусад барилгад авна. 5AA 4 Ai , эрүүл объекттой адилтооцооны - адил боловсролын байгууллагад -ахуй , спорт, 5тоо; A Ai ,мэнд, объекттой -4 эрүүл мэнд, боловсролын байгууллагад -тоо; спорт, 6 A t 5 авна. 4хүүхдийн Ai оффис үзвэрийн танхим сургуулийн өмнөх байгууллагад -оффис объекттой адил -,сургуулийн , эрүүл мэнд, боловсролын байгуулла бусад бусад бусад бусад барилгад барилгад авна. в) аж олон барилгад ба ахуй үйлчилгээний - --оршин оршин оршин суугчдын суугчдын суугчдын тоо; тзахиргаа т т в) захиргаа аж ахуй олон нийтийн барилгад ба ахуй ү t int - барилгын i ,нийтийн Fболон 4i ,барилгад Энд: дотор агаарын дундаж температур йтний улирлын гадна агаарын температур. /үйлдвэрийн барилгаас 0 . 35 3 A 30 m б) бусад орон сууцны , гэхдээ -ээс багагүй байна; 6, A Aii байхаар үзвэрийн танхим болон сургуулийн өмнөх хүүхдийн байгууллагад байхаар t t t < < өрөөг зоорийн ба адрын хөндийн халаалтгүй орчноос заагласан i 5 A 4 A c int зоорийн ба адрын хөндийн халаалтгүй t орчноос заагласан объекттой адил , эрүүл мэнд, боловсролын байгууллагад спорт, 6 t ext < t c <tIextttint<өрөөг үзвэрийн танхим болон сургуулийн өмнөх хүүхдийн байгууллагад байхаар i i жилийн хүйтний улирлын гадна агаарын температур. /үйлдвэрийн барилгаас i t t t t < өрөөг зоорийн ба адрын хөндийн халаалтгүй орчноос заагласан t t t < < өрөөг зоорийн ба адрын хөндийн халаалтгүй орчноос заагласан в) в) в) захиргаа захиргаа захиргаа аж аж аж ахуй ахуй ахуй , олон , , олон олон нийтийн нийтийн нийтийн барилгад барилгад барилгад оффис оффис оффис ба ба ба ахуй ахуй ахуй үйлчилгээний үйлчилгээний үйлчилгээний ext тооцоонд авна. зоорийн бахөндийн адрын хөндийн халаалтгүй орчноос заагласан адил --46AA эрүүл мэнд, боловсролын байгууллагад - 5 Aхүүхдийн тооцоонд авна. ext< tcc Ic< c <зоорийн int өрөөг ext <зоорийн int intөрөөг ext зоорийн ба адрын хөндийн халаалтгүй орчноос заагласан адил - 4 Aболон мэнд, боловсролын байгууллагад үзвэрийн танхим болонзаагласан сургуулийн өмнөх хүүхдийн байгууллагад 6AA hor үзвэрийн танхим болон сургуулийн өмнөх объекттой хүүхдийн байгууллагад -үзвэрийн i , спорт, i ,объекттой text t ext температур. 4t tint танхим сургуулийн өмнөх байгуул <ttext ба tба адрын адрын хөндийн халаалтгүй халаалтгүй орчноос орчноос заагласан i , эрүүл i байхаар тоо; барилгаас F 4i байхаар т - оршин c < t cintc<өрөөг intintөрөөг ext тооцоонд авна.суугчдын рилгад t 5 авна. ext - жилийн хүйтний улирлын гадна агаарын температур. /үйлдвэрийн 6 A тооцоонд авна. үзвэрийн танхим болон сургуулийн өмнөх хүүхдийн байгууллагад байхаар температур. 5 A 5 5 A A 4 A 4 4 A A A i объекттой объекттой объекттой адил адил адил , эрүүл , , эрүүл эрүүл мэнд, мэнд, мэнд, боловсролын боловсролын боловсролын байгууллагад байгууллагад байгууллагад , спорт, , , спорт, спорт, L орон сууцны барилгад -сууцны талбайгаар, олон нийтийн бари температур. хаалга цонх, салхивчаар зохион байгуулалтгүй орох агаарын тоо хэмжээ буюу t температур. бусад бусад барилгад авна. температур. A орон сууцны барилгад -сууцны талбайгаар, олон нийтийн барилгад бүх i i i i i i 5 температур. тооцоонд авна. авна. сургуулийн өмнөх хүүхдийн байгууллагад - 6 Ai байхаар тооцоонд в)үзвэрийн захиргаа аж ахуйболон , iолон нийтийн барилгад оффис банийтийн ахуй үйлчилгээний тооцоонд авна. температур. температур. үзвэрийн танхим болон сургуулийн өмнөх хүүхдийн A4ii - орон танхим IA сууцны барилгад -сууцны талбайгаар, олон барилгад -байгуулла бүх -халаалтын хэм хоног, °С·хон; t 5 авна. бусад бусад барилгад d адрын г зоорийн баD хөндийн халаалтгүй орчноос заагласан Dd -халаалтын орон сууцны барилгад -сууцны талбайгаар, олон нийтийн барилгад бүх хэм хоног, °С·хон; тооцоонд авна. i D хэм °С·хон; D Dхэм -халаалтын хэмхоног, хоног, °С·хон; өрөөний талбайн нийлбэрээр тодорхойлсон талбай. Ш хэм хоног, °С·хон; механик агаар сэлгэлтийн системтэй үед оруулах нормчилсон ID4sum dd -халаалтын 66i iA өрөөний талбайн тооцооны талбай. хонгил, үзвэрийн үзвэрийн үзвэрийн танхим танхим танхим болон болон болон сургуулийн сургуулийн өмнөх өмнөх өмнөх хүүхдийн хүүхдийн хүүхдийн байгууллагад байгууллагад байгууллагад --тооцооны байхаар d-халаалтын d -халаалтын t c <сууцны tбарилгад хэм хоног, °С·хон; Ai - орон <эсвэл зоорийн ба адрын хөндийн халаалтгүй заагласан -сууцны талбайгаар, олон нийтийн барилгад -орчноос бүх Aitсууцны 5-6-Шатны AA Aнийлбэрээр -extорон барилгад -сууцны талбайгаар, олон нийтийн -тодорхойлсон бүх объекттой адил -4 , сургуулийн эрүүл боловсролын байгууллагад ,Aспорт, Aагаарын Dd -халаалтын D орон сууцны барилгад -сууцны талбайгаар, олон нийтий хэм хоног, хоног, °С·хон; °С·хон; тооцоонд авна. iбайхаар i байхаар int өрөөг тооцоонд авна. i барилгад i -мэнд, dd-халаалтын өрөөний талбайн нийлбэрээр тодорхойлсон тооцооны талбай. Шатны хонгил, 3 A дээд давхарт хучилтын, доод давхарт шалны талбайг тооцсон гадна sum t extдавхарт < t c < t int өрөөг зоорийн ба адрын хөндийн халаалтгүй орчноос заагласан Ai - орон өрөөний талбайн нийлбэрээр тодорхойлсон тооцооны талбай. Шатны хонгил, сууцны барилгад -сууцны талбайгаар, олон нийтийн барилгад - бүх бай вsum sum коридор, гарц, цахилгаан шатны хонгил түүнчлэн инженерийн хэмжээ, мгадна /ц . Үүнийг: sum inf sum коридор, гарц, цахилгаан шатны хонгил түүнчлэн инженерийн байгууламжийн Aв -sum дээд давхарт хучилтын, доод шалны талбайг тооцсон гадна sum A дээд давхарт хучилтын, доод давхарт шалны талбайг тооцсон sum тооцоонд тооцоонд тооцоонд авна. авна. авна. -дээд дээд хучилтын, доод давхарт шалны талбайг тооцсон гадна Aдавхарт K - хучилтын, дээд давхарт хучилтын, доод давхарт шалны талбайг тооцсон гадна температур. өрөөний талбайн нийлбэрээр тодорхойлсон тооцооны талбай. Шатны хонгил, A коридор, гарц, цахилгаан шатны хонгил түүнчлэн инженерийн байгууламжийн -тооцооны орон сууцны барилгад -сууцны талбайгаар, олон нийтийн барилгад - бүх талбайн нийлбэрээр тодорхойлсон талбай. Шатны хонгил, ввA өрөөний талбайн нийлбэрээр тодорхойлсон тооцооны талб в A A вдавхарт хучилтын, доод давхарт шалны талбайг тооцсон гадна m 2 орон сууцны барилгад -сууцны талбайгаар, олон нийтийн 2өрөөний 6 A i үзвэрийн танхим болон сургуулийн өмнөх хүүхдийн байгууллагад байхаар A A дээд дээд давхарт давхарт хучилтын, доод доод давхарт давхарт шалны шалны талбайг талбайг тооцсон тооцсон гадна гадна 2 в i i коридор, гарц, цахилгаан шатны хонгил түүнчлэн инженерийн байгууламжийн в хашлага в өрөөг тооцно,ньм20 ; хэм хоног, °С·хон; а) Нийтийн орон сууцанд эрүүл ахуйн нормоор (нэг хүнд оногдох бүтээцийн дотор гадаргуугийн нийт талбай, м 22; 2 2 өрөөг хасаж тооцно, м2;хасажталбай температур. өрөөний талбайн нийлбэрээр тодорхойлсон тооцооны талбай. Шатны хонгил, 2 хашлага бүтээцийн дотор гадаргуугийн нийт талбай, м ; коридор, гарц, цахилгаан шатны хонгил түүнчлэн инженерийн байгууламжийн өрөөг хасаж тооцно, м-сууцны ;коридор, коридор, гарц, цахилгаан шатны хонгил инженерийн байгууламжийн AiAAтүүнчлэн гарц, нийлбэрээр цахилгаан шатны хонгил түүнчлэн инженери -тооцоонд -өрөөний -өрөөг орон орон сууцны сууцны сууцны барилгад барилгад барилгад талбайгаар, талбайгаар, талбайгаар, олон олон олон нийтийн нийтийн нийтийн барилгад барилгад барилгад - бүх -- бүх бүх 2-сууцны хашлага бүтээцийн дотор гадаргуугийн нийт талбай, хашлага бүтээцийн дотор гадаргуугийн нийт талбай, м2;;талбай, ; d -халаалтын 2 м 2 хэм хоног, °С·хон; хашлага бүтээцийн доторнийт гадаргуугийн ii орон талбайн нийлбэрээр тодорхойлсон тооцооны талбай. Шатны хонгил, inf 2 м ; бүтээцийн дотор гадаргуугийн нийт талбай, ;D талбайн тодорхойлсон тооцооны талбай хасаж тооцно, м ;-сууцны авна. хашлага хашлага бүтээцийн бүтээцийн дотор дотор гадаргуугийн гадаргуугийн нийт талбай, талбай, мнийт ; мм 2байхаар) n - өрөөний долоо хоногт агаар сэлгэлтийн механик системийн ажиллах ц 2 Kхашлага м багагүй - 3 Ai ; - Барилгын агаар сэлгэлтийн системийн болон шүүрэлтийн дулаан алдагдлыг коридор, гарц, цахилгаан шатны хонгил түүнчлэн инженерийн байгууламжийн 2 n долоо хоногт агаар сэлгэлтийн механик системийн ажиллах цагийн тоо; D -халаалтын хэм хоног, °С·хон; minf infinf I арт хучилтын, доод давхарт шалны талбайг тооцсон гадна inf өрөөг хасаж тооцно, м ; өрөөг хасаж тооцно, м ; d өрөөг хасаж тооцно, м ; K minf - infБарилгын агаар сэлгэлтийн системийн болон шүүрэлтийн дулаан алдагдлыг 4 n inf- Барилгын долоо хоногт агаар сэлгэлтийн механик системийн ажиллах цагийн тоо; sum коридор, гарц, цахилгаан шатны хонгил түүнчлэн инженерийн байгууламжийн K агаар сэлгэлтийн системийн болон шүүрэлтийн дулаан алдагдлыг inf K Барилгын агаар сэлгэлтийн системийн болон шүүрэлтийн дулаан алдагдлыг өрөөний өрөөний өрөөний талбайн талбайн талбайн нийлбэрээр нийлбэрээр нийлбэрээр тодорхойлсон тодорхойлсон тодорхойлсон тооцооны тооцооны тооцооны талбай. талбай. талбай. Шатны Шатны Шатны хонгил, хонгил, хонгил, K 2 Барилгын агаар сэлгэлтийн системийн болон шүүрэлтийн дулаан алдагдлыг коридор, гарц, цахилгаан шатны хонгил түүнчлэн инженерийн m m m K m Барилгын агаар сэлгэлтийн системийн болон шүүрэлтийн дулаан алдагдлыг A дээд давхарт хучилтын, доод давхарт шалны талбайг тооцсон гадна n A долоо хоногт агаар сэлгэлтийн механик системийн ажиллах цагийн тоо; - оронхасаж сууцны барилгад -сууцны талбайгаар, олон нийтийн барилгад - бүх K mтооцсон K- mБарилгын агаар агаар сэлгэлтийн сэлгэлтийн системийн системийн болон болон шүүрэлтийн шүүрэлтийн дулаан дулаан алдагдлыг алдагдлыг өрөөг тооцно, мдолоо m - Барилгын в i168sum хоногийн цагийн тоо; 2 ;багагүй дулаан дамжилтын дараах томьѐогоор тодорхойлно. хоногийн цагийн тоо; 0коридор, .35 системийн 3 гарц, Aдолоо 30168m -ээс б) бусад орон сууцны барилгад - коридор, , гэхдээ байна; n - долоо хоногт агаар сэлгэлтийн механик системийн ажиллах цагийн тоо; ийн дотор гадаргуугийн нийт талбай, м2; Aкоэффициент, nдараах долоо хоногт агаар сэлгэлтийн механик ажиллах цагийн тоо; долоо хоногт агаар сэлгэлтийн механик системийн ажи өрөөг хасаж тооцно, м ; n - хасаж - дээддараах давхарт хучилтын, доод давхарт шалны талбайг тооцсон гадна iгарц, тооцсон дулаан дамжилтын коэффициент, томьѐогоор коридор, гарц, цахилгаан цахилгаан цахилгаан шатны шатны шатны хонгил хонгил хонгил түүнчлэн түүнчлэн түүнчлэн инженерийн инженерийн байгууламжийн байгууламжийн байгууламжийн өрөөг тооцно, м2;инженерийн - тодорхойлно. 168долоо хоногийн цагийн тоо; вкоэффициент, 2 тооцсон дулаан дамжилтын дараах томьѐогоор тодорхойлно. тооцсон дулаан дамжилтын коэффициент, дараах томьѐогоор тодорхойлно. 2 тооцсон дулаан дамжилтын коэффициент, томьѐогоор тодорхойлно. тооцсон дулаан дамжилтын коэффициент, дараах томьѐогоор тодорхойлно. хашлага бүтээцийн дотор 2гадаргуугийнөрөөний нийт м бүтээцээр ; нийлбэрээр n - талбай, 168долоо хоногийн тоо;бүтээцээр долоо хоногт агаар сэлгэлтийн механикнэвтрэх системийн ажиллах цагийн тоо; талбайн тодорхойлсон тооцооны талбай. Шатны хонгил, тооцсон тооцсон дулаан дулаан дамжилтын дамжилтын коэффициент, коэффициент, дараах дараах томьѐогоор томьѐогоор тодорхойлно. тодорхойлно. ·°С), 2 22 цагийн 2Вт/(м хашлага шүүрэлтийн /инфильтрацийн/ аг G хашлага нэвтрэх шүүрэлтийн /инфильтрацийн/ агаарын тоо G 2 2 2 inf 2 өрөөг өрөөг хасаж хасаж тооцно, тооцно, тооцно, магаар м м; ;; n сэлгэлтийн Вт/(м ·°С), агаар сэлгэлтийн болон шүүрэлтийн дулаан алдагдлыг - оршин суугчдын тнийт inf 168хоногийн цагийн тоо; nG - хасаж долоо хоногт механик системийн ажиллах цагийн тоо; 168-inf долоо хоногийн цагийн 168долоо хоногийн цагийн тоо; хашлага бүтээцийн дотордолоо гадаргуугийн талбай, м ;тоо; тоо; өрөөг Вт/(м ·°С), хашлага бүтээцээр нэвтрэх шүүрэлтийн /инфильтрацийн/ агаарын тоо ажилла долоо хоногт агаар сэлгэлтийн механик системийн Вт/(м ·°С), 2 системийн 22 Вт/(м ·°С), inf ht sum inf Вт/(м ·°С), коридор, гарц, цахилгаан шатны хонгил түүнчлэн инженерийн байгууламжийн Вт/(м Вт/(м ·°С),·°С), inf K 0.28cn ht V P sumK / A , I хашлага бүтээцээр нэвтрэх шүүрэлтийн /инфильтрацийн/ агаарын тоо G K Барилгын агаар сэлгэлтийн системийн болон шүүрэлтийн дулаан алдагдлыг (6) 168хоногийн цагийн тоо; hor inf долоо хэмжээ, кг/ч: m в) захиргаа ainfinfK h/ A a ht вsum infinf ht ht , sum кг/ч: inf sum htG аж ахуй , шүүрэлтийн олон нийтийн барилгад оффис ба ахуй sumG n/инфильтрацийн/ nn-өрөөг K m дараах 0.mK 28 P -168-хэмжээ, долоо долоо хоногт хоногт хоногт агаар агаар агаар сэлгэлтийн сэлгэлтийн сэлгэлтийн механик механик механик системийн системийн системийн ажиллах ажиллах ажиллах цагийн цагийн цагийн тоо; тоо; тоо; бүтээцээр нэвтрэх агаарын тоо 2агаарын хашлага нэвтрэх шүүрэлтийн /инфильтрацийн/ тоо н дамжилтын коэффициент, томьѐогоор тодорхойлно. - хашлага бүтээцээр нэвтрэх шүүрэлтийн /инфильтрац inf cn sum Gүйлчилгээний долоо .V a0 hK долоо хоногийн цагийн ..028 cn P K //a/A -V системийн болон дулаан алдагдлыг , ,a, Kinfсэлгэлтийн (6) хэмжээ, кг/ч: infK inf ht0 htht sum sum 28 cn V K /A (6)бүтээцээр K V .hP 28 V / -Aхашлага ,inf -(6) (6) шүүрэлтийн inf тоо; 168долоо хоногийн цагийн тоо; хасаж тооцно, м ; m hK P m aaam hБарилгын aaвP m. a acn вагаар K 0 . 28 cn K ввA m h ,P в (6) K K 0 28 0 cn 28 cn V V P / K A A , (6) (6) хэмжээ, кг/ч: m a h a в Орон сууцны барилгад халаалтын улиралд хоногийн туршид х хашлага бүтээцээр нэвтрэх шүүрэлтийн /инфильтрацийн/ агаарын тоошатны G дараах томьѐогоор тодорхойлно. m хувийн m a a h багтаамж, ah a в в 1 кЖ/(кг·°С); тооцсон дулаан дамжилтын коэффициент, Орон сууцны барилгад халаалтын улиралд хоногийн туршид шатны хонгилоор нэвтрэх Энд: tc - агаарын дулаан inf объекттой адил - 4A , эрүүл мэнд, боловсролын байгууллагад - 5 Aулиралд , кг/ч: спорт, хэмжээ, кг/ч: Орон сууцны барилгад халаалтын хоногийн туршид шатны хонгилоор нэвтрэх хэмжээ, кг/ч: Энд: cЭнд: - Энд: агаарын хувийн дулаан багтаамж, 1 кЖ/(кг·°С); 168168168долоо долоо долоо хоногийн хоногийн хоногийн цагийн цагийн цагийн тоо; тоо; тоо; хэмжээ, i i хашлага бүтээцээр нэвтрэх шүүрэлтийн /инфильтрацийн/ агаарын тоо G 2 хашлага бүтээцээр нэвтрэх шүүрэлтийн /инфильтрацийн G тооцсон дулаан дамжилтын коэффициент, дараах томьѐогоор тодорхойлно. агаарын хувийн дулаан багтаамж, 1 кЖ/(кг·°С); c агаарын хувийн дулаан багтаамж, 1 кЖ/(кг·°С); c inf Энд: -хувийн агаарын хувийн дулаан багтаамж, 1 кЖ/(кг·°С); cхувийн nсууцны - долоо хоногт агаар сэлгэлтийн механик системийн ажиллах цагийн тоо; нэвтрэх inf ба 5-р Орон - халаалтын улиралд хоногийн туршид шатны хонгилоор агаараар авах хэсэгт зааснаар тодорхойлно. агаарын дулаан багтаамж, кЖ/(кг·°С); хэмжээ, Вт/(м ·°С), бууралтын агаараар авахбарилгад ба 5-р хэсэгт зааснаар тодорхойлно. Энд: Энд: агаарын агаарын хувийн дулаан дулаан багтаамж, багтаамж, 1Орон кЖ/(кг·°С); 11кЖ/(кг·°С); c- -Дотор ccht--K sum кг/ч: Энд: хашлага бүтээцийн байдлыг агаарын эзлэхүүн 2 сууцны барилгад - халаалтын улиралд хоногийн туршид шатны хонгилоор нэвтрэх агаараар авах ба 5-р хэсэгт зааснаар тодорхойлно. Орон сууцны барилгад - халаалтын улиралд хоногийн туршид шатны хонгилоор нэвтрэх K minf 0.28 cn P / A Орон сууцны барилгад -/инфильтрацийн/ халаалтын улиралд хоногийн туршид ш , (6) тооцсон V хашлага хашлага хашлага бүтээцээр бүтээцээр бүтээцээр нэвтрэх нэвтрэх нэвтрэх шүүрэлтийн шүүрэлтийн шүүрэлтийн /инфильтрацийн/ /инфильтрацийн/ агаарын агаарын агаарын тоо тоо тоо G G G Вт/(м ·°С), a h a в хэмжээ, кг/ч: Дотор хашлага бүтээцийн байдлыг тооцсон агаарын эзлэхүүн бууралтын 6 A үзвэрийн танхим болон сургуулийн өмнөх хүүхдийн байгууллагад байхаар inf ht sum inf inf inf хэмжээ, кг/ч: агаараар авах бахоногийн 5-р хэсэгт зааснаар тодорхойлно. Олон нийтийн барилгад хийцтуршид болон хаалганы нягт бусагаарын хэсгээр --Дотор хашлага бүтээцийн байдлыг тооцсон агаарын эзлэхүүн бууралтын i - тунгалаг хашлага -Дотор Дотор бүтээцийн байдлыг тооцсон агаарын эзлэхүүн бууралтын - Дотор хашлага бүтээцийн байдлыг тооцсон агаарын эзлэхүүн бууралтын 168долоо цагийн тоо; Олон нийтийн барилгад тунгалаг хийц болон хаалганы нягт бус хэсгээр нэвтрэх Орон сууцны барилгад халаалтын улиралд хоногийн шатны хонгилоор нэвтрэх K 0 . 28 cn V P K / A , (6) хашлага бүтээцийн байдлыг тооцсон агаарын эзлэхүүн бууралтын -Дотор Дотор хашлага хашлага бүтээцийн бүтээцийн байдлыг байдлыг тооцсон тооцсон агаарын агаарын эзлэхүүн эзлэхүүн бууралтын бууралтын m a h a в авах баавах 5-р хэсэгт тодорхойлно. Олон нийтийн барилгад -халаалтын тунгалаг хийц болон хаалганы нягт бус хэсгээр нэвтрэх агаарын баht 5-р зааснаар хэсэгт зааснаар тодорхойлно. inf агаараар sum багтаамж, агаараар авах баболон 5-р -хэсэгт зааснаар тодорхойлно. Орон сууцны барилгад улиралд хоногийн туршид шатны хонгилоор нэвтрэх н хувийн дулаан 1 кЖ/(кг·°С); итгэлцүүр. Тодорхой өгөгдөл байхгүйүедагаараар =0,85 авна; хэмжээ, хэмжээ, хэмжээ, кг/ч: кг/ч: кг/ч: Орон сууцны барилгад халаалтын улиралд хоногийн туршид K 0 . 28 cn V P K / A , (6) Олон нийтийн барилгад тунгалаг хийц хаалганы нягт бус хэсгээр нэвтрэх агаарын m a тооцоонд h a вавна. Gавна. 0.5болон Vhагаарын хэмжээгээр тооцох ажлын цагт гэж авна. агаараар бахэсгээр 5-р хэсэгт зааснаар тодорхойлно. итгэлцүүр. Тодорхой өгөгдөл байхгүй үед -1авах хашлага бүтээцээр нэвтрэх шүүрэлтийн /инфильтрацийн/ тоо нягт шатн Ginfнягт G 00..55бус хэмжээгээр тооцох ба ажлын бус цагтба inf хийц авна; =0,85 итгэлцүүр. Тодорхой өгөгдөл байхгүй үед =0,85 итгэлцүүр. Тодорхой өгөгдөл байхгүй үед =0,85 авна; Энд: - агаарын хувийн дулаан багтаамж, кЖ/(кг·°С); c итгэлцүүр. Тодорхой өгөгдөл байхгүй үедавна; =0,85 авна; Олон нийтийн барилгад тунгалаг хийц болон хаалганы бус нэвтрэх агаарын inf V h гэж Олон нийтийн барилгад тунгалаг хийц болон хаалганы нягт бус хэсгээр нэвтрэх агаарын Олон нийтийн барилгад тунгалаг хаалганы бус G V итгэлцүүр. Тодорхой өгөгдөл байхгүй үед =0,85 авна; хэмжээгээр тооцох ба ажлын бус цагт гэж авна. агаараар авах ба 5-р хэсэгт зааснаар тодорхойлно. итгэлцүүр. итгэлцүүр. Тодорхой Тодорхой өгөгдөл өгөгдөл байхгүй байхгүй үед үед =0,85 =0,85 авна; авна; Орон Орон Орон сууцны сууцны сууцны барилгад барилгад барилгад - халаалтын -агаараар - ажлын халаалтын халаалтын улиралд улиралд улиралд хоногийн хоногийн туршид туршид шатны шатны шатны хонгилоор хонгилоор хонгилоор нэвтрэх нэвтрэх нэвтрэх infхоногийн h туршид авах ба G 5-р хэсэгт тодорхойлно. хувийн лага бүтээцийнVбайдлыг тооцсон эзлэхүүн бууралтын 0.5хаалганы зааснаар Vдулааны хэмжээгээр тооцох ба бус цагт Энд: дулаан багтаамж, 1 кЖ/(кг·°С); c - агаарын Олон нийтийн барилгад - тунгалаг хийц болон нягт бус хэсгээр нэвтрэх агаарын Ai халаах - оронхалаах сууцны барилгад -сууцны талбайгаар, олон нийтийн барилгад -бүх гаднаагаарын хашлага бүтээцийн дотор гадаргуугаар тооцсон inf h гэж авна. хэмжээ, кг/ч: h – барилгын k тунгалаг хийцэд тусах урсгалыг тооцсон итгэлцүүр. Х k тунгалаг хийцэд тусах дулааны урсгалыг тооцсон итгэлцүүр. Ханын хавтангийн Vh – барилгын гадна хашлага бүтээцийн дотор гадаргуугаар тооцсон G 0 . 5 V хэмжээгээр тооцох ба ажлын бус цагт авна. Gагаараар 5авах нийтийн V гадаргуугаар хэмжээгээр ба ажлын бусхалаах цагтагаараар гэж авна. Дотор хашлага бүтээцийн байдлыг тооцсон агаарын бууралтын Ginfхэсгээр хаалганы 0.5Ханын Vh гэж хэмжээгээр тооцох ба-ажлын бусхийц цагтитгэлцүүр. авна. барилгад -эзлэхүүн тунгалаг хийц болон хаалганы нягт бус агаарын V агаараар авах ба ба 5-р 5-р 5-р хэсэгт хэсэгт хэсэгт зааснаар зааснаар зааснаар тодорхойлно. тодорхойлно. тодорхойлно. –h––барилгын хашлага бүтээцийн дотор гадаргуугаар тооцсон халаах inf h0.гэж V3гадна барилгын гадна хашлага бүтээцийн дотор гадаргуугаар тооцсон халаах Олон нийтийн барилгад тунгалаг болон нягт бус хэс inf Олон авах -тооцох барилгын гадна хашлага бүтээцийн дотор тооцсон нэвтрэх k h-ба тунгалаг хийцэд тусах дулааны урсгалыг тооцсон хавтангийн hV V h –гадна hh– барилгын гадна хашлага бүтээцийн дотор гадаргуугаар тооцсон халаах V V – барилгын барилгын гадна хашлага хашлага бүтээцийн бүтээцийн дотор дотор гадаргуугаар гадаргуугаар тооцсон тооцсон халаах халаах I G 0 . 5 V хэмжээгээр тооцох ба ажлын бус цагт гэж авна. Орон сууцны барилгад халаалтын улиралд хоногийн туршид шатны хонгилоор нэвтрэх k Дотор хашлага бүтээцийн байдлыг тооцсон агаарын эзлэхүүн бууралтын тунгалаг хийцэд тусах дулааны урсгалыг тооцсон итгэлцүүр. Ханын хавтангийн h h орхой өгөгдөл эзлэхүүн, байхгүй үед өрөөний талбайн нийлбэрээр тодорхойлсон тооцооны талбай. м 33; 3 =0,85 авна; 4 уулзварт –Шатны 0.7; 3 давхар шиллэгээтэй цонх, –т inf хонгил, h шиллэгээтэй уулзварт – 0.7; салангид хавтастай тагтныагаарын хаалганд Олон Олон Олон нийтийн нийтийн нийтийн барилгад барилгад барилгад - хэмжээгээр тунгалаг --ажлын тунгалаг тунгалаг хийц хийц болон болон болон хаалганы хаалганы нягт нягт нягт бус бус бус хэсгээр хэсгээр нэвтрэх нэвтрэх агаарын агаарын эзлэхүүн, м3; 3 мэзлэхүүн, Ginfсалангид 33хийцэд 0давхар .5Vхавтастай k - тунгалаг хэмжээгээр тооцох ба бус цагт гэж авна. хийцэд тусах дулааны урсгалыг тооцсон итгэлцүүр. Ханын хавтангийн k итгэлцүүр. - тунгалаг хийцэд тусах дулааны урсгалыг итгэлцүүр. Ханын хавтангийн kхийц уулзварт –авна; 0.7; салангид хавтастай давхар шиллэгээтэй цонх, тагтны хаалганд – - тунгалаг дулааны урсгалыг тооцсон итгэл Gхэсгээр 0цонх, .5нэвтрэх тооцох бахаалганы ажлын бус цагт авна. эзлэхүүн, тооцсон эзлэхүүн, м3;; ; ; hтусах 3 Тодорхой өгөгдөл байхгүй үедуулзварт =0,85 м3; inf цонх, V h гэж ht түүнчлэн 3 эзлэхүүн, м агаараар авах ба 5-р хэсэгт зааснаар тодорхойлно. – 0.7; салангид хавтастай 3 давхар шиллэгээтэй тагтны хаалганд эзлэхүүн, эзлэхүүн, м м ; коридор, гарц, цахилгаан шатны хонгил инженерийн байгууламжийн t 0.7; салангид хавтастай 2 давхар шиллэгээтэй үед 0,8; давхар 0.7; салангид хавтастай 2дулааны давхар шиллэгээтэй үед - 0,8; давхар хавтастай үед – –х kтооцох P - шиллэгээтэй тунгалаг хийцэд тусах урсгалыг тооцсон итгэлцүүр. Ханын хавтангийн улирал дахьитгэлцүүр. оруулах агаарын дундаж нягт, 3 кг/м 33 үед =0,85 авна; Тодорхой өгөгдөл байхгүй a ht ht -ht халаалтын адна хашлага бүтээцийн дотор гадаргуугаар тооцсон халаах ht 3 G G G 0 . 0 5 0 . . 5 5 V V V 3 уулзварт – 0.7; салангид хавтастай 3 давхар шиллэгээтэй цонх, тагтны хаалганд – хэмжээгээр хэмжээгээр хэмжээгээр тооцох тооцох ба ба ба ажлын ажлын ажлын бус бус бус цагт цагт цагт гэж гэж гэж авна. авна. авна. 0.7; салангид хавтастай 2 давхар шиллэгээтэй үед 0,8; давхар хавтастай үед – уулзварт – 0.7; салангид хавтастай 3 давхар цонх, тагтны хаалганд – Paht - халаалтын улирал дахь оруулах агаарын дундаж нягт, кг/м уулзварт – 0.7; салангид хавтастай 3 давхар шиллэгээтэй inf inf infболон хаалганы h hтусах h kдотор htht- халаалтын - тунгалаг хийцэд тусах урсгалыг тооцсон итгэлцүүр. Ханын хавтангийн улирал дахь оруулах агаарын дундаж нягт, ht P -халаалтын халаалтын улирал дахь оруулах агаарын дундаж нягт, кг/м 3кг/м 33 нягт, Pa улирал kдан - халаалтын улирал дахь оруулах агаарын дундаж кг/м -–тунгалаг хийцэд дулааны урсгалыг тооцсон итгэлцүү Олон нийтийн барилгад -салангид тунгалаг хийц нягт бус хэсгээр нэвтрэх агаарын 0.7; салангид хавтастай 2дулааны давхар шиллэгээтэй үед - 0,8; давхар хавтастай үед – –ц өрөөг хасаж тооцно, м2; бүтээцийн 0.9; хавтастай бол – 1.0 гэж тооцно. Vкг/м улирал дахь оруулах агаарын дундаж нягт, –кг/м барилгын гадна хашлага гадаргуугаар тооцсон халаах 0.9; дан хавтастай бол 1.0 гэж тооцно. Paht -P PPaaaхалаалтын дахь дахь оруулах оруулах агаарын агаарын дундаж дундаж нягт, нягт, кг/м уулзварт – 0.7; хавтастай 3 давхар шиллэгээтэй цонх, тагтны хаалганд a a--халаалтын htулирал h 0.7; салангид хавтастай 2 давхар шиллэгээтэй - 0,8; давхар хавтастай үед – урсгалыг 0.9; дан хавтастай бол –хавтастай 1.0 гэж тооцно. 0.7;бүтээцийн салангид хавтастай 2 давхар шиллэгээтэй үед -хийцэд 0,8; давхар хавтастай үед салангид хавтастай 2 итгэлцүүр. давхар3цонх, шиллэгээтэй үед - 0,8;цон Pa htht /ht273 353/0273 5tt int , t ext гадна , (7) хашлага гадаргуугаар тооцсон халаах k k-kүед – 0.7;ажлын салангид 30– давхар шиллэгээтэй тагтны хаалганд –да тунгалаг -механик -уулзварт тунгалаг тунгалаг хийцэд хийцэд тусах тусах тусах дулааны дулааны дулааны тооцсон тооцсон тооцсон итгэлцүүр. итгэлцүүр. Ханын Ханын Ханын хавтангийн хавтангийн хавтангийн ht уулзварт –infурсгалыг 0.7; хавтастай давхар шиллэгээтэй 0.9; дан хавтастай бол –0.7; 1.0 гэж тооцно. 3дотор Vt inth–00353 Paht htht353 .5273 ..барилгын (7) Gурсгалыг шиллэгээтэй .салангид 5шүүрэлтийг хэмжээгээр тооцох ба бус цагт авна. -шүүрэлтийг долоо хоногийн тооцох цаг. Агаар сэлгэлтийн ор nажиллах n -хавтастай долоо хоногт агаар сэлгэлтийн системийн цагийн тоо; ext P 353 / 273 5 t t 0.7; салангид хавтастай 2 давхар үед 0,8; давхар хавтастай үед – , (7) htht P 353 / 0 . 5 t t , (7) долоо хоногийн тооцох Агаар сэлгэлтийн оруулах болон n Vцаг. h гэж P / 273 0 . 5 t t , (7) эзлэхүүн, м ; inf a int ext a int ext a int ext P 353 / 273 0 . 5 t t inf a int ext , (7) 0.9; дан хавтастай бол – 1.0 гэж тооцно. 3 0.9; дан бол – 1.0 гэж тооцно. Paa P =aa353 /[273 + 0. 5(кг/м 0.9; дан3 3хавтастай бол – 1.0 гэж тооцно. 353 /нягт, 273 0t int .5+t inttintext )]t3ext ,ext , (7) (7) -–долоо хоногийн шүүрэлтийг тооцох цаг. Агаар сэлгэлтийн оруулах болон ninfсалангид -1 0.7; хавтастай 2 давхар шиллэгээтэй үед 0,8; давхар хавтастай үед – int ext улирал дахь Энд: оруулах агаарын дундаж уулзварт уулзварт уулзварт – – 0.7; 0.7; 0.7; салангид салангид салангид хавтастай хавтастай хавтастай 3 давхар давхар давхар шиллэгээтэй шиллэгээтэй шиллэгээтэй цонх, цонх, цонх, тагтны тагтны тагтны хаалганд хаалганд хаалганд – – – 0.7; салангид хавтастай 2 давхар шиллэгээтэй үед 0,8; давха n эзлэхүүн, м ; халаалтын улирлын барилгын агаар сэлгэлтийн дундаж давтамж, ц / энэ долоо хоногийн шүүрэлтийг тооцох цаг. Агаар сэлгэлтийн оруулах болон n ht 3– 0.9; хавтастай бол 1.0системийн гэж тооцно. a inf дан зайлуулах агшаар балансалж байвал 168хавтангийн цагаар. Ага -1 -1 дахь -1 kцаг. - тунгалаг хийцэд тусах дулааны урсгалыг тооцсон итгэлцүүр. Ханын 168долоо цагийн зайлуулах системийн агшаар балансалж байвал 168 цагаар. Агаар Энд: nЭнд: - халаалтын улирлын барилгын агаар сэлгэлтийн давтамж, ц -1хоногийн / энэ Pсэлгэлтийн -дундаж халаалтын улирал агаарын дундаж нягт, кг/м -дундаж долоо хоногийн шүүрэлтийг тооцох цаг. Агаар сэлгэлтийн оруулах болон nnхалаалтын a Энд: ninf агаар улирлын агаар сэлгэлтийн давтамж, -дундаж долоо хоногийн тооцох Агаар сэлгэлтийн оруулах болон ninf naулирлын -халаалтын халаалтын улирлын барилгын агаар сэлгэлтийн давтамж, ц-1// /энэ /энэ энэ оруулах долоо хоногийн шүүрэлтийг тооцох цаг.сэлгэлтийн Агаар -1 цшүүрэлтийг -1 n aдундаж Энд: - халаалтын улирлын барилгын дундаж давтамж, ц -1тоо; / энэ 0.9; дан хавтастай бол – 1.0 тооцно. зайлуулах системийн агшаар балансалж байвал 168 цагаар. Агаар сэлгэлтийн htбарилгын aan--a-халаалтын 0.7; 0.7; салангид салангид салангид хавтастай хавтастай хавтастай 2 2 2 давхар давхар давхар шиллэгээтэй шиллэгээтэй шиллэгээтэй үед үед үед 0,8; 0,8; 0,8; давхар давхар давхар хавтастай хавтастай хавтастай үед үед үед – ––сэлгэл 30.7; n 0.9; дан хавтастай бол – 1.0 гэж тооцно. inf -гэж ht Энд: улирлын барилгын агаар сэлгэлтийн давтамж, ц n I Энд: Энд: халаалтын улирлын барилгын барилгын агаар агаар сэлгэлтийн сэлгэлтийн дундаж дундаж давтамж, давтамж, ц / ц энэ энэ a Pa тодорхойлно/ - халаалтын улирал дахь оруулах агаарын дундаж нягт,нэвтрэх кг/м шүүрэлтийн зайлуулах системийн агшаар балансалж байвал 168 цагаар. Агаар сэлгэлтийн ,дүгээр Pa 353 /273 хавсралтын 0.5at inta4 t ext 4 (7) заалтаар - долоо хоногийн шүүрэлтийг тооцох цаг. Агаар сэлгэлтийн оруулах болон – n уулзварт – 0.7; салангид хавтастай 3 давхар шиллэгээтэй цонх, тагтны хаалганд 168 n механик оруулах системтэй барилгад ( ) гэж тооцно. хашлага бүтээцээр /инфильтрацийн/ агаарын тоо G inf ht 168 n механик оруулах системтэй барилгад ( ) гэж тооцно. хавсралтын 4 дүгээр заалтаар тодорхойлно/ inf системийн зайлуулах системийн агшаар балансалж 168 цагаар. Агаар ) гэж зайлуулах агшаар 168 цагаар. Агаар сэлгэлтийн 0.9; дан хавтастай хавтастай бол бол бол –сэлгэлтийн –– 1.0 1.0 гэж гэж гэж тооцно. тооцно. тооцно. зайлуулах системийн балансалж байвал 168 цагаа хавсралтын 444дүгээр заалтаар тодорхойлно/ долоо хоногийн шүүрэлтийг тооцох цаг. сэлгэлтийн оруулах nIдан t int0.9; дан хавсралтын дүгээр заалтаар тодорхойлно/ Pa 353 /273балансалж 0.5байвал 0.9; t байвал , -хавтастай (7) 4 дүгээр заалтаар тодорхойлно/ Агаар nагшаар оруулах системтэй барилгад ( 168 тооцно. хоногийн шүүрэлтийг тооцох цаг. Агаарболон сэлгэлтий n1.0 inf extмеханик -1 хавсралтын дүгээр заалтаар тодорхойлно/ ) гэж hor inf - долоо htдавтамж, хавсралтын хавсралтын 4 хавсралтын дүгээр 4 дүгээр заалтаар заалтаар тодорхойлно/ тодорхойлно/ -1 n 0.7; салангид хавтастай шиллэгээтэй үед -168 0,8; давхар Агаар хавтастай үед – механик оруулах системтэй барилгад ( 168 тооцно. 4. Халаалтын улирлын агаар сэлгэлтийн дундаж -г дараах томьѐогоор зайлуулах системийн агшаар балансалж байвал цагаар. сэлгэлтийн -1na, 0ц ht2 давхар P 353 / 273 . 5 t t , (7) ht хэмжээ, кг/ч: лтын улирлын барилгын агаар сэлгэлтийн дундаж давтамж, ц / энэ -1 -1 -1 -1 a int ext na , цмеханик 4. Халаалтын улирлын агаар агаар сэлгэлтийн дундаж давтамж, дараах томьѐогоор Vоруулах Pагшаар , ба (6). томьѐог үзнэ үү. долоо --долоо долоо хоногийн хоногийн шүүрэлтийг шүүрэлтийг шүүрэлтийг тооцох тооцох тооцох цаг. цаг. цаг. Агаар Агаар Агаар сэлгэлтийн сэлгэлтийн сэлгэлтийн оруулах оруулах оруулах болон болон nninf механик оруулах системтэй барилгад ( 168 n(inf )inf-зайлуулах гэж nPтооцно. -1 оруулах барилгад хоногийн гэж тооцно. сэлгэлтийн n168 -1 n-г ,хавтастай ба V (6). үзнэ механик системтэй барилгад ( 168 болон тооцн балансалж байвал 168 цагаар. Агаар 4. улирлын сэлгэлтийн дундаж давтамж, томьѐогоор h - үү. aтомьѐог na ,томьѐогоор Халаалтын улирлын агаар сэлгэлтийн дундаж давтамж, ,ц -гдараах дараах томьѐогоор 4.улирлын Халаалтын улирлын агаар сэлгэлтийн дундаж давтамж, ц системтэй -гтомьѐогоор дараах томьѐогоор 168 системийн агшаар балансалж байвал цагаар. системийн ) гэж naaana-1,,a,-гсууцны 4.4.Халаалтын Халаалтын улирлын агаар сэлгэлтийн дундаж давтамж, дараах Энд: халаалтын улирлын барилгын агаар дундаж давтамж, цүү. / (нэвтрэх энэ In-г 0.9; дан бол – 1.0 гэж тооцно. Vhh --системтэй Paahtht)сэлгэлтийн nОрон , -1оруулах батуршид (6).зайлуулах томьѐог үзнэ 4. тодорхойлно. Халаалтын 4. Халаалтын улирлын агаар агаар сэлгэлтийн сэлгэлтийн дундаж дундаж давтамж, давтамж, цц-1ц дараах -г-г томьѐогоор 4a -дараах ба a , nц 168 n механик барилгад ) гэж тооцно. барилгад халаалтын улиралд хоногийн шатны хонгилоор V P , (6). томьѐог үзнэ үү. үгээр заалтаар тодорхойлно/ /5. h системтэй a системийн ht Энд: na - халаалтын улирлын барилгын агаар сэлгэлтийн дундаж давтамж, цсистемийн энэ тодорхойлно. ht хонгилын зайлуулах зайлуулах зайлуулах системийн агшаар агшаар агшаар балансалж балансалж балансалж байвал байвал байвал 168 168 цагаар. цагаар. Агаар Агаар Агаар сэлгэлтийн сэлгэлтийн Орон сууцны барилгын шатны хонгилын гэрэлтүүлгийн нүхний Агаар n168 оруулах ( 168 ) цагаар. гэж тооцно. 5. Орон сууцны барилгын шатны гэрэлтүүлгийн нүхний нягт бус хэсгээр тодорхойлно. сэлгэлтийн тодорхойлно. механик оруулах системтэй барилгад ( 168 Vh -ба тодорхойлно. − nν ) гэж Pahtагаараар , хавсралтын ба (6). үзнэзааснаар үү.үзнэ - (6). томьѐог үү. Pбарилгад , тооцох - (6). томьѐог үзнэ үү. долоо хоногийн сэлгэлтийн оруулах болон nмеханик ht тодорхойлно. P 4Vтомьѐог дүгээр заалтаар тодорхойлно/ h 5-р a , авах ба Vцаг. h гэрэлтүүлгийн a хонгилын 5. Орон барилгыншүүрэлтийг шатны нүхний нягт бустооцно. хэсгээр ба хэсэгт тодорхойлно. тодорхойлно. тодорхойлно. inf -сууцны ht -1 /ht168 p n L n / 168 G kn / V , (8) V давтамж, G knnaхавсралтын inf inf a h P 5. Орон сууцны барилгын шатны хонгилын гэрэлтүүлгийн нүхний нягт бус хэсгээр , ба (6). томьѐог үзнэ үү. ht ht ын агаар сэлгэлтийн , ц -г дараах томьѐогоор шүүрэлтээр орох агаарын тоо хэмжээг дараах томьѐогоор тодорхойлно. ht ht na дундаж Lnann / 168 / 168 p / V 168 168 168 n n n шүүрэлтээр тоо хэмжээг дараах томьѐогоор тодорхойлно. (8) агаарын h a орох 4 дүгээр заалтаар тодорхойлно/ ht механик механик механик оруулах оруулах оруулах системтэй системтэй системтэй барилгад барилгад барилгад ( ( ( ) гэж ) ) гэж гэж тооцно. тооцно. тооцно. ht h /, ht -1 inf inf a L n / 168 G kn / 168 p V , (8) ht ht L n / 168 G kn / 168 p V , (8) n L n / 168 G kn / 168 p / V (8) шатны хонгилын гэрэлтүүлгийн бус хэсгээр системийн Vnhaнягт Pхаалганы шүүрэлтээр орох агаарын тоо хэмжээг дараах томьѐогоор infinf Орон сууцны барилгын шатны хонгилын гэрэлтүүлгийн нүхний нягт , нүхний ба -5. үзнэ үү. зайлуулах агшаар байвал 168 тодорхойлно. цагаар. сэлгэлтийн нүх нийтийн барилгад - тунгалаг хийц болон нягт бус хэсгээр нэвтрэх /a/168 V hhсууцны Орон барилгын шатны хонгилын гэрэлтүүлгийн a n inf aОрон V haХалаалтын L /n168 kn 168 Ginf kn paa inf /h5. inf5. барилгын h , (8) , Олон (8) бус Vh -агаарын Pa сууцны 4. улирлын агаар сэлгэлтийн дундаж , (6). цтоо -гтомьѐог дараах ,балансалж бахэсгээр (6). томьѐог үзнэ үү. Агаар aдавтамж, GinfG /infinfinfinf168 //168 na nnaaaaL p168 (8) inf томьѐогоор Ln inf infkn a p/aa/V , hh , орох агаарын хэмжээг томьѐогоор 2 / 3 тодорхойлно. -1 шүүрэлтээр 2дараах /3 1/ 2 5. Орон барилгын шатны хонгилын гэрэлтүүлгийн нүхний нягт бус хэсгээр ht ht ht ht сууцны n 4. Халаалтын улирлын агаар сэлгэлтийн дундаж давтамж, , ц -г дараах томьѐогоор 1/ 2тодорхо G A / R P / 10 A / R P(9) , шүүрэлтээр орох агаарын тоо хэмжээг дараах томьѐогоор тодорхойлно. 3 1 / 2 , a.ed томьѐогоор a дараах шүүрэлтээр орох агаарын тоо хэмжээг томьѐогоор тодорхойлно. 5,,G VIбарилгын VA шүүрэлтээр орох агаарын тоо дараах PaPPa0aa,сууцны //(6). R шатны P //үзнэ 10 R P // 10 ба ба -hhавна. (6). -5. - (6). томьѐог үзнэ үү. үү. F2 /үү. a ed ed / 10 inf . FA G . V хэмжээгээр тооцох ба ажлын бус цагт гэж механик оруулах системтэй барилгад ( 168 )хэмжээг гэж тооцно. 5. Орон хонгилын нүхний нягт бус хэсгээр ба hV F a.томьѐог Fтомьѐог Fүзнэ ed //гэрэлтүүлгийн aFшатны ed ed inf .n 4 тодорхойлно. Орон сууцны барилгын хонгилын гэрэлтүүлгийн нүхни L inf h хаалга цонх, салхивчаар зохион байгуулалтгүй орох агаарын тоо хэмжээ буюу 2 / 3 1 / 2 L L G A R P 10 A R P 10 хаалга цонх, салхивчаар зохион байгуулалтгүй орох агаарын тоо хэмжээ буюу , (9) хаалга цонх, салхивчаар зохион байгуулалтгүй орох агаарын тоо хэмжээ буюу ht хаалга цонх, L F a F F ed a ed ed inf . . салхивчаар зохион байгуулалтгүй орох агаарын тоо хэмжээ буюу шүүрэлтээр орох агаарын тоо хэмжээг дараах томьѐогоор тодорхойлно. I , n / 168 Ginf kn / Vhтодорхойлно. 4 inf / 168 p a Gбарилгын гэрэлтүүлгийн Aгэрэлтүүлгийн / Ra.ed Pedтодорхойлно. /нүхний 102 / 3 , нягт (9) (8) 2/3 1 / 2 AF1 //2Ra. F PF / 10 2 / 3 шүүрэлтээр 1/ 2 edтомьѐогоор inf ht ht орох агаарын тоо хэмжээг дараах 5. 5. 5. Орон Орон Орон сууцны сууцны сууцны барилгын барилгын шатны шатны шатны хонгилын хонгилын хонгилын гэрэлтүүлгийн нүхний нүхний нягт нягт бус бус бус хэсгээр хэсгээр хэсгээр A орох агаарын тоо хэмжээг дараах томьѐогоор тодорхойл Gоруулах AkFinfүед R /LRPnaнормчилсон /10 /10 A / Ra.A /урсгалыг //10 A ,/ ,10Vшүүрэлтээр (9) A агаарын PFтусах RpP A Ped ,итгэлцүүр. (9) -/агаарын тунгалаг хийцэд дулааны тооцсон Ханын хавтангийн G A / R P / 10 A / R P / 10 n / 168 G kn / 168 V ed (8) A P , ба (6). үзнэ үү. F томьѐог a. Fоруулах F ed ed ed inf G эсвэл механик агаар сэлгэлтийн системтэй үед оруулах агаарын нормчилсон 2 / 3 1 / 2 F F ed a ed . . эсвэл механик агаар сэлгэлтийн системтэй нормчилсон F a F F ed a ed ed inf . . эсвэл механик агаар сэлгэлтийн системтэй үед a inf inf a h ба -шатны хонгилын цонх, тагтны хаалга болон гадн F h a A ht баGAed -шатны хонгилын цонх, тагтны болон гадна хаалганы нийт эсвэл механик агаар сэлгэлтийн nсистемтэй нормчилсон Aорох AAFтоо цонх, PPF/дараах 2 / 3 томьѐогоор Aтомьѐогоор тодорхойлно. /тоо Raхэмжээг / тагтны 10 Aed / Ra.ed–хаалга тодорхойлно. Ped2// 310 Fорох Ginf kninfуулзварт агаарын L n / үед 168 оруулах / 168 p a– 0.7; / Vсалангид 1/ 2 , гадна (9) (8)3орох баагаарын -шатны цонх, тагтны хаалга болон хаалганы1 / 2нийт 3 шүүрэлтээр шүүрэлтээр шүүрэлтээр агаарын агаарын тоо хэмжээг хэмжээг дараах дараах томьѐогоор тодорхойлно. inf . Fхонгилын Aдавхар h , ed хавтастай шиллэгээтэй хаалганд 33/ц F ба хэмжээ,ммм .Үүнийг: Үүнийг:м3/ц . Үүнийг: a G / R 10 / R P / 10 , (9) хэмжээ, -шатны хонгилын цонх, тагтны хаалга болон гадна талбай, бус G A / R P / 10 A / Raнягт хаалганы Ped /хэсгээр 10 нийт , м22 A 5. Орон сууцны барилгын шатны хонгилын гэрэлтүүлгийн нүхний A талбай, F a F F ed a ed ed inf . . AF ба Aed хэмжээ, /ц/ц..хэмжээ, Үүнийг: AF ба A F a F F ed ed inf . . ed -шатны ed F -шатны хонгилын цонх, тагтны хаалга болон гадна хаалганы нийт талбай, м 2 /ба 232хавтастай //33 1 / 211/цонх, /22 хонгилын цонх, тагтны хаалга болон гадна хаалганы нийт -шатны хонгилын тагтны хаалга болон 0.7; салангид хавтастай 2 давхар шиллэгээтэй үед 0,8; давхар үед – A AG а)Нийтийн Нийтийнорон орон сууцандорон эрүүл ахуйннормоор нормоор (нэг хүндоногдох оногдох талбай нь20 20талбай нь а) Нийтийн сууцанд эрүүл ахуйн нормоор (нэг талбай хүнд оногдох 20 а) Нийтийн орон сууцанд эрүүл ахуйн нормоор (нэг хүнд оногдох талбай нь 20 талбай, м2 edAedRагаарын RaA.edдараах PedPхаалга болон G Gорох A AF/F-шатны R// aR R.Faa..FFтоо aP P PF/F10 //10 10 A2edA Aeded/ R/тагтны /томьѐогоор R.edaa2..eded Peded/ 10 /тодорхойлно. /10 10 , ,, (9) (9) (9) хаалганы нийт F шүүрэлтээр R а) сууцанд эрүүл ахуйн (нэг хүнд нь ба хонгилын цонх, гадна F aR inf inf infA R . FFхэмжээг A a . F a . ed талбай, м ; талбай, м ; A талбай, и шатны хонгилын цонх, тагтны хаалга, гадна RFaба R .ed - шатны edцонх, 2 хонгилын цонх, тагтны хаалга, гадна хаалганы агаар 0.9; дан хавтастай бол – 1.0 гэж тооцно. F ба хонгилын тагтны хаалгацонх, болон гадна хаалга хаалганы нийт2г .F и хонгилын болон 22багагүй 3AA багагүйбайхаар) байхаар) R 2 / 3 -шатны 1 / 2 тагтны м2багагүй байхаар) - 3AA и Raa-шатны - шатны хонгилын цонх, тагтны хаалга, гадна хаалганы агаар байхаар) талбай, м2 i; ; a .A F .ed / R F 4i ; ммм багагүй --3-3A A A AFAAтооцох i i; и шатны хонгилын цонх, тагтны хаалга, гадна хаалганы агаар G A P / 10 A / R P / 10 , (9) нэвтрүүлэлтийн шаардлагад эсэргүүцэл; ed ed ed Ra. F RRa.aF.ed n Ra-.edдолоо хоногийн шүүрэлтийг FFталбай, Rтагтны нэвтрүүлэлтийн шаардлагад эсэргүүцэл; F хонгилын aсэлгэлтийн FRцонх, ed aхаалга inf .F .edхаалга ба ба ба -шатны -шатны -шатны хонгилын хонгилын цонх, тагтны тагтны хаалгаed болон болон болонгадна гадна гадна хаалганы хаалганы хаалганы нийт нийт нийтм ; цаг. Агаар болон талбай, a .цонх, Fоруулах a.edагаар иI -inf шатны хонгилын цонх, тагтны хаалга, гадна хаалганы агаар нэвтрүүлэлтийн шаардлагад эсэргүүцэл; и шатны хонгилын цонх, тагтны хаалга, гадна хаалганы и шатны хонгилын цонх, тагтны хаалга, Ra. F Ra.ed .335 5барилгад .35⋅33 3⋅AAAii,i,гэхдээ 22 б)бусад бусадорон орон сууцны барилгад ,гэхдээ гэхдээ багагүй байна; 4Am 330 mm 30mбайна; нэвтрүүлэлтийн эсэргүүцэл; 30 б) бусадбарилгад орон сууцны - 0.35 30 ,-ээс гэхдээ -ээс багагүй байна; талбай, б) бусад орон сууцны барилгад багагүй байна; PF Rи хонгилын i -ээс б) сууцны --0-0.035 -ээс багагүй и RP - шаардлагад шатны цонх, тагтны хаалга, гадна хаалганы P талбай, талбай, м2м м ;агаар ;; i P R шатны хонгилын цонх, тагтны хаалга, гадна хаалган зайлуулах системийн агшаар балансалж цагаар. Агаар сэлгэлтийн AR нэвтрүүлэлтийн шаардлагад эсэргүүцэл; нэвтрүүлэлтийн шаардлагад эсэргүүцэл; a.ed ed - 168 нэвтрүүлэлтийн шаардлагад эсэргүүцэл; иed шатны хонгилын цонх, тагтны хаалга, гадна хаалганы гадна ба дотор P. FFF Aибайвал ed a . F a . ed Faба - шатны хонгилын цонх, тагтны хаалга, гаднатагтны агаар хонгилын тагтны хаалга болон хаалганы и цонх, - тагтны шатны хонгилын цонх, хаалга, га P и -шатны - шатны хонгилын цонх, хаалга, гадна хаалганы гадна банийт дотор P оршин суугчдын тоо; т ed оршин суугчдын тоо; т нэвтрүүлэлтийн шаардлагад эсэргүүцэл; оршин суугчдын тоо; т F Pned )- гэж RaRR.талбай, RaR R.edaa. и шатны хонгилын цонх, тооцооны тагтны хаалга, гадна хаалганы гадна батодорх дотор т - оршин суугчдын тоо; 2 F a a . . F F . ed ed PF и 168 P механик оруулах системтэй барилгад ( тооцно. P агаарын даралтын зөрүү, Па. дараах томьѐогоор нэвтрүүлэлтийн шаардлагад эсэргүүцэл; м и и и шатны шатны шатны хонгилын хонгилын хонгилын цонх, цонх, цонх, тагтны тагтны тагтны хаалга, хаалга, хаалга, гадна гадна гадна хаалганы хаалганы хаалганы агаар агаар агаар агаарын даралтын тооцооны зөрүү, Па. дараах томьѐогоор тодорхойлно, F -ишатны F дотор нэвтрүүлэлтийн шаардлагад эсэргүүцэл; Pахуй хонгилын цонх, тагтны хаалга, гадна хаалганы гадна ба Ped - ба шатны цонх, тагтны хаалга, гадна хаалганы гадна ба Pedдотор изөрүү, -Па. шатны цонх,тодорхойлно, тагтны хаалга, гадна; х 60 61 хонгилын ed захиргаааж аж ахуй,,олон ,олон олон нийтийн барилгад оффис ба ахуй үйлчилгээний агаарын даралтын тооцооны дараах томьѐогоор в)ахуй захиргаа аж ахуй , олон нийтийн барилгад оффис ахуй хонгилын үйлчилгээний в)в) захиргаа аж ахуй нийтийн барилгад оффис ба үйлчилгээний P в) захиргаа нийтийн барилгад оффис ба ахуй үйлчилгээний 2 F P 2 агаарын даралтын тооцооны зөрүү, Па. дараах томьѐогоор тодорхойлно, и шатны хонгилын цонх, тагтны хаалга, гадна хаалганы гадна ба дотор нэвтрүүлэлтийн нэвтрүүлэлтийн нэвтрүүлэлтийн шаардлагад шаардлагад эсэргүүцэл; эсэргүүцэл; edшаардлагад pхонгилын 00 .эсэргүүцэл; 28 H (ext цонх, тагтны ext гадна a.P Rүү. R P 0 ..28 ((-шатны int )) ..03 ,,спорт, Vhзөрүү, P-a-ht55тооцооны ext2даралтын int ) 0.03 ,A батооцооны -- 5(6). томьѐог үзнэ F и Fp aP .edH агаарын даралтын Па. дараах томьѐогоор тодорхойлно, F extшатны хаалга, хаалганы гадна баагаар дотор агаарын даралтын зөрүү, Па. дараах томьѐогоор тодорхойлно, агаарын тооцооны зөрүү, Па. дараах томьѐогоор P и шатны хонгилын цонх, тагтны хаалга, гадна хаал 4 A объекттой адил , эрүүл мэнд, боловсролын байгууллагад спорт, и хонгилын цонх, тагтны хаалга, гадна хаалганы p 0 28 H 0 03 A 4 A ed A 4 A объекттой адил , эрүүл мэнд, боловсролын байгууллагад , спорт, объекттой адил , эрүүл мэнд, боловсролын байгууллагад 2 ext int ) 0.03 exted i объекттой адил - 4 Ai i,i эрүүл мэнд,i боловсролын байгууллагад - 5 Ai i,i спорт, p 0.28даралтын H ( ext агаарын тооцооны зөрүү, Па. дараах томьѐогоор тодорхойлно, P P P 2 ext int 2 2 Энд салхины дундаж хурдны хамгийн их хэмжээ. F F F P P P Энд салхины дундаж хурдны хамгийн их хэмжээ. и и и шатны шатны шатны хонгилын хонгилын хонгилын цонх, цонх, цонх, тагтны тагтны тагтны хаалга, хаалга, хаалга, гадна гадна гадна хаалганы хаалганы хаалганы гадна гадна гадна ба ба ба дотор дотор дотор хонгилын нүхний хэсгээр p 05. .28 H(0ext H(int ext ) 0барилгын 03 ) ext нэвтрүүлэлтийн шаардлагад pОрон .28сууцны 0.03шатны хурдны p эсэргүүцэл; зөрүү, 0нягт .28хамгийн Hбус ( extдараах тооцооны их томьѐогоор 0.03 ext Па. ed ed ed агаарын тооцооны Па. тодорхойлно, агаарын даралтын зөрүү, дараах томьѐогоор тод ext int int )хэмжээ. Энд гэрэлтүүлгийн - даралтын салхины дундаж 6AAi .iбайхаар үзвэрийнтанхим танхим болон сургуулийн өмнөх хүүхдийн байгууллагад байхаар үзвэрийн танхим болон сургуулийн өмнөх хүүхдийн байгууллагад - 6A үзвэрийн танхим болон сургуулийн өмнөх хүүхдийн байгууллагад байхаар i байхаар pтомьѐогоор 0.-28салхины H ( extтодорхойлно. дундаж int ) 0.хурдны 03 ext22 хамгийн их хэмжээ. 2 Энд үзвэрийн болон сургуулийн өмнөх хүүхдийн байгууллагад -- -66A i шүүрэлтээр орох агаарын тоо хэмжээг дараах
h– a хаалганд 22 хавтастай 3 давхар цонх, тагтны Vnh --)(6). Pahthtшиллэгээтэй , цаг. ба Агаар (6). томьѐог үзнэ үү. болон 10 10 Вт/м Вт/м хоорондох хоорондох хэмжээгээр хэмжээгээр интерполяц интерполяц хийж хийж авна; авна; 22ахуйн V шүүрэлтийг тооцох сэлгэлтийн оруулах г) захиргаа аж ахуй, олон нийтийн барилгын дулаан ялгаруулалтыг барилгад P ба томьѐог үзнэ үү. г) захиргаа ахуй, олон нийтийн барилгын ахуйн дулаан ялгаруулалтыг барилгад хийн системтэй барилгад гэж тооцно. h 5. a , ( 168 г) захиргаа ажаж ахуй, олон нийтийн барилгын ахуйн дулаан ялгаруулалтыг барилгад 10 Вт/м хоорондох хэмжээгээр интерполяц хийж авна; 10 Вт/м хоорондох хэмжээгээр интерполяц хийж авна; Орон сууцны барилгын шатны хонгилын гэрэлтүүлгийн нүхний нягт бус хэсгээр 2 давхар шиллэгээтэй үед - 0,8; давхар хавтастай үед – г) г) захиргаа захиргаа аж аж ахуй, ахуй, олон олон нийтийн нийтийн барилгын барилгын ахуйн ахуйн дулаан дулаан ялгаруулалтыг ялгаруулалтыг барилгад барилгад байгаанягт хүмүүсийн тоогоор (90 Вт/хүн), гэрэлтүүлэг ( тоогоор суурилсан чадлаар) , гэрэлтүүлэг техник 5. Орон Орон сууцныбайвал барилгын шатны хонгилын хонгилын гэрэлтүүлгийн нүхний нүхний нягт бус хэсгээр хэсгээр байгаа хүмүүсийн тоогоор (90 Вт/хүн), гэрэлтүүлэг ( суурилсан чадлаар) , техник ийн агшаар балансалж 168 цагаар. Агаар сэлгэлтийн байгаа хүмүүсийн (90 Вт/хүн), ( суурилсан чадлаар) , барилгад техник 5. сууцны шатны гэрэлтүүлгийн бус г) захиргаа аж 2ахуй, ахуй, олон нийтийн нийтийн барилгын ахуйн дулаан дулаан ялгаруулалтыг барилгад г) захиргаа аж олон барилгын ахуйн ялгаруулалтыг шүүрэлтээр орох агаарын тоо хэмжээг дараах томьѐогоор тодорхойлно. - (6). үү. барилгын гэжтомьѐог тооцно.үзнэ h1.0 2 (2()суурилсан байгаа байгаа хүмүүсийн хүмүүсийн тоогоор тоогоор (90 (90 Вт/хүн), Вт/хүн), гэрэлтүүлэг гэрэлтүүлэг суурилсан чадлаар) чадлаар) , , техник техник тоноглолд 7 хоногт ажиллах цагийг тооцон (10 Вт/м ) байхаар тооцоонд авна. шүүрэлтээр орох агаарын тоо хэмжээг дараах томьѐогоор тодорхойлно. тоноглолд 7 хоногт ажиллах цагийг тооцон (10 Вт/м байхаар тооцоонд авна. тоноглолд 7 хоногт ажиллах цагийг тооцон (10 Вт/м 2) 2 (байхаар тооцоонд авна. байгаа хүмүүсийн хүмүүсийн тоогоор (90 (90 Вт/хүн), Вт/хүн), гэрэлтүүлэг ( суурилсан суурилсан чадлаар) техник байгаа тоогоор гэрэлтүүлэг чадлаар) ,, техник шүүрэлтээр орох агаарын тоо хэмжээг дарааххэмнэлттэй, томьѐогоор тодорхойлно. “Байгаль орчинд ээлтэй, эрчим хүчний сэлгэлтийн n ) гэж истемтэй барилгад ( 168 тооцно. 2/3 1/ 2 үрэлтийг тооцох цаг. Агаар оруулах болон лгын шатны хонгилын гэрэлтүүлгийн нүхний нягт бус хэсгээр G A / R P / 10 A / R P / 10 , (9) тоноглолд тоноглолд 7 7 хоногт хоногт ажиллах ажиллах цагийг цагийг тооцон тооцон (10 (10 Вт/м Вт/м ) ) байхаар байхаар тооцоонд тооцоонд авна. авна. 22 НОГООН БАРИЛГА 2 / 3 1 / 2 F a F F ed a ed ed inf . . барилгын материалын үйлдвэрлэлийг дэмжих” төсөл z халаалтын улирлын үргэлжлэх хугацаа, хоногоор z - халаалтын - халаалтын улирлын үргэлжлэх хугацаа, хоногоор тоноглолд хоногт ажиллах цагийг хугацаа, тооцон (10 Вт/м )) байхаар байхаар тооцоонд тооцоонд авна. авна. 77 хоногт ажиллах цагийг тооцон (10 Вт/м z тоноглолд улирлын үргэлжлэх хоногоор Ginf томьѐогоор 168 Ra.F тодорхойлно. P PF //10 10 101/ 2 ,, ht (9) ht ht AAFFцагаар. Агаар 2A/ 3 AAeded // RRaa..eded PPeded //10 G // R (9) (6).тоо томьѐог үзнэ үү. ын хэмжээг дараах аар балансалж байвал сэлгэлтийн a. F F inf z z халаалтын халаалтын улирлын улирлын үргэлжлэх үргэлжлэх хугацаа, хугацаа, хоногоор хоногоор ht ht AF ба ed -шатны хонгилын цонх,A тагтны халаалтын улирлын үргэлжлэх хугацаа, хугацаа, хоногоор хоногоор --- мөн халаалтын улирлын 4 /-тэй адил. 4 /-тэй адил. үргэлжлэх болон гадна хаалганы i - мөн , / хаалга 2/3 n 1/ 2 AizAhtht-i мөн ,нийт /, 4/ /-тэй адил. A A ын хонгилын нүхний нягт бус хэсгээр эй (168 тооцно. A I 4FF ба шатны Ra.Fбарилгад PF / 10 A Aededed)гэрэлтүүлгийн /гэж R P / 10 , (9) ба -шатны хонгилын цонх, тагтны хаалга болон гадна хаалганы нийт 2 a.ed ed AA A мөн , ,,,м / ///44 4 /-тэй адил. адил. -шатны хонгилын цонх, тагтны хаалга 7. болон гадна эргэн хаалганы нийт i i - ---мөн талбай, ;тойрон Барилгын тойрон 422зүгт чиглэсэн хаалга цонх, гэгээвч байгаа болон хаалга халаалтын мөн 4/-тэй /-тэй адил. мөн /-тэй адил. Барилгын эргэн тойрон 4 зүгт чиглэсэн хаалга цонх, гэгээвч байгаа болон халаалтын н тоо хэмжээг дараах томьѐогоор тодорхойлно. 7. 7.Барилгын эргэн 4 зүгт чиглэсэн цонх, гэгээвч байгаа болон халаалтын ii талбай, м ; ьѐог үзнэ үү. талбай, м ; 7. 7. Барилгын эргэн эргэн тойрон тойрон 444 зүгт чиглэсэн хаалга хаалга цонх, цонх, гэгээвч гэгээвч байгаа байгаа болон болон халаалтын халаалтын Ra.ed хаалганы нийтулирлын хугацаанд цонх, гэгээвчээрулирлын 2/3 1 / 2Ra . F гадна нарны радиацаас нэвтрэх дулаан -г , МВт : ы хонгилын тагтны болон улирлын хугацаанд цонх, гэгээвчээр радиацаас нэвтрэх дулаан , МВт 7. Барилгын Барилгын эргэн тойрон 4зүгт зүгтчиглэсэн чиглэсэн хаалга цонх, гэгээвч байгаа болон халаалтын 7. Барилгын эргэн тойрон зүгт чиглэсэн хаалга цонх, гэгээвч байгаа халаалтын IQнарны Q sQ-гболон хугацаанд цонх, гэгээвчээр радиацаас нэвтрэх дулаан , МВт : : - шатны хонгилын цонх, тагтны хаалга, гадна хаалганы агаар s -г 4s нарны Rгэрэлтүүлгийн RRa.aed.ed хаалга PF / 10 цонх, A / P / 10 , ибус(9) a . F a. F хонгилын ed ed R R тны нүхний нягт хэсгээр 2 Q Q и -- шатны шатны хонгилын хонгилын цонх, цонх, тагтны тагтны мхаалга, хаалга, гадна хаалганы агаар a. F и a.ed улирлын улирлын хугацаанд хугацаанд цонх, цонх, гэгээвчээр гэгээвчээр нарны нарны радиацаас радиацаас нэвтрэх нэвтрэх дулаан дулаан -г -г , , МВт МВт ; гадна нэвтрүүлэлтийн шаардлагад эсэргүүцэл; улирлын хугацаанд нарны радиацаас дулаан -г МВт: ::: нэвтрэх дулаан ,,(11) МВт Qs хаалганы F k F AF 1агаар I 1 AF 2 I 2 улирлын AF 3 I 3 Aхугацаанд I =sτ Fkkscy k(цонх, ,2IFI22I+2 A FFA11AIFI1scy1гэгээвчээр kцонх, Iгэгээвчээр AFFA Aнарны A(11) AFFA44IFI444I)4+τscy scy kA AIIhor I , , Qs sss -г Q4sQ A +3 радиацаас kнэвтрэх Ascy F scy Q +1I hor A A (11) FI333 I мжээг дараах томьѐогоор тодорхойлно. s 4 scyk scyscy scyscy horhor F FFF FA 2 2 FF33I scy нэвтрүүлэлтийн шаардлагад эсэргүүцэл; нэвтрүүлэлтийн шаардлагад AAF1FI1I1I 1AAAF F2 I2I2I 2AAAF 3FI3I3I 3AAAF F4 I4I4I 4scyscykkkscyscyAAAscyscyIIhor QQ Qs sF FkkkF F A I hor, ,,, (11) (11) хонгилын цонх, тагтны хаалга болон гадна хаалганы нийт P эсэргүүцэл; (11) (11) шатны агаар 2 / 3 хонгилын цонх, тагтны 1 / 2 хаалга, F гадна и Pedхаалганы - шатны хонгилын цонх, тагтны хаалганы гадна ба Энд - цонх гадна ба тунгалаг бус эдээр хийгдсэн гэгээвчийн F , scyхаалга, F11 ба 4 44 scy scy scy scy hor hor ss дотор FFцонх FFцонх F 11тунгалаг FF22 22 бус FFэдээр 33 эдээр 33 FF4хийгдсэн scy scy Энд ,scy - дээврийн тунгалаг бус дээврийн гэгээвчийн 2 I P Энд , ба хийгдсэн дээврийн гэгээвчийн I scy F A / 10 A / R P / 10 , (9) 4 F P F hor м ; P FF4a.edи F ed ed шатны хонгилын цонх, тагтны хаалга, гадна хаалганы гадна ба дотор ed P и цонх, тагтны хаалга, гадна хаалганы гадна ба дотор шаардлагад эсэргүүцэл; Энд Энд цонх цонх ба ба тунгалаг бус бус эдээр хийгдсэн хийгдсэн дээврийн дээврийн гэгээвчийн F F, ,,,scyscy- ---коэффициент, ed - шатны хонгилын агаарын даралтын тооцооны зөрүү, Па. дараах томьѐогоор тодорхойлно, Энд цонх батунгалаг тунгалаг бусэдээр эдээр хийгдсэн дээврийнгэгээвчийн гэгээвчийн Энд цонх ба тунгалаг бус эдээр хийгдсэн дээврийн гэгээвчийн гэрэлтүүлгийн нүхний харанхуйлалтыг тооцсон төслийн өгөгдлөөр гэрэлтүүлгийн нүхний харанхуйлалтыг тооцсон коэффициент, төслийн өгөгдлөөр scy scy FF гэрэлтүүлгийн нүхний харанхуйлалтыг тооцсон коэффициент, төслийн өгөгдлөөр агаарын даралтын тооцооны зөрүү, Па. дараах томьѐогоор тодорхойлно, 2 агаарын даралтын тооцооны зөрүү, Па. дараах томьѐогоор тодорхойлно, шатны хонгилын цонх, тагтны хаалга, гадна хаалганы агаар лын цонх, тагтны хаалга хаалга, болон гадна хаалганы нийт гэрэлтүүлгийн гэрэлтүүлгийн нүхний нүхний харанхуйлалтыг харанхуйлалтыг тооцсон тооцсон коэффициент, коэффициент, төслийн төслийн өгөгдлөөр өгөгдлөөр авна; өгөгдөлгүй үед барилгын норм ба дүрмийн заалтаар авна; тны хонгилын цонх, тагтны ба дотор pхаалганы 0.228H (гадна ) 0 . 03 авна; өгөгдөлгүй үед барилгын норм ба дүрмийн заалтаар авна; авна; өгөгдөлгүйнүхний үед барилгын норм ба дүрмийн авна; төслийн ext ext int гэрэлтүүлгийн нүхний харанхуйлалтыг тооцсонзаалтаар коэффициент, төслийн өгөгдлөөр өгөгдлөөр гэрэлтүүлгийн харанхуйлалтыг тооцсон коэффициент, 2 pp 00..28 28H H (( ext int )) 00..03 03 ext 2 аардлагад эсэргүүцэл; м ; авна; авна; өгөгдөлгүй өгөгдөлгүй үед үед барилгын барилгын норм норм ба ба дүрмийн дүрмийн заалтаар заалтаар авна; авна; ext ext int k k , дээврийн гэгээвч ба цонхоор нэвтрэх нарны цацрагийн харьцангуй k k , өгөгдөлгүй - дээврийн гэгээвч цонхоор нэвтрэх нарны цацрагийн харьцангуй ын тооцооны зөрүү, Па. дараах томьѐогоор тодорхойлно, авна; өгөгдөлгүй үед барилгын норм ба ба дүрмийн заалтаар авна;харьцангуй үед барилгын норм дүрмийн заалтаар авна; - дээд Энд салхины дундаж хурдны F k авна; - дээврийн гэгээвч баба цонхоор нэвтрэх нарны цацрагийн Н :: давхрын 1-р давхрын шалнаас цонхны ирмэг хүртэлх зай, мхамгийн F ,F k scy scy Н : 1-р давхрын шалнаас цонхны дээд ирмэг хүртэлх зай,scyмих хэмжээ. Н : 1-р шалнаас цонхны дээд ирмэг хүртэлх зай, м м 4.5-р хүснэгт Н 1-р шалнаас цонхны дээд ирмэг хүртэлх зай, -давхрын Энд - салхины салхины дундаж хурдны хамгийн их хэмжээ. k k k k , , дээврийн дээврийн гэгээвч гэгээвч ба ба цонхоор цонхоор нэвтрэх нэвтрэх нарны нарны цацрагийн цацрагийн харьцангуй харьцангуй I 2 тагтны I Энд дундаж хурдны хамгийн их хэмжээ. scy scy ы хонгилын цонх, хаалга, гадна хаалганы гадна ба дотор F F 4 hor kнэвтрэлт, дээврийн гэгээвч ба цонхоор нэвтрэх нарны цацрагийн харьцангуй -- дээврийн гэгээвч ба цонхоор нэвтрэх нарны цацрагийн харьцангуй int ) 0.03 нэвтрэлт, тухайн хийцийн техникийннэвтрэлт, тодорхойлолт /паспорт/ өгөгдлөөр авна; Н : тагтны 1-р шалнаас цонхны дээд ирмэг хүртэлх зай, мтомьѐогоор Барилгын халаалтын дулааны эрчим хүчний нормчлогдсон хонгилын цонх, хаалга, гадна хаалганы агаар тухайн хийцийн техникийн тодорхойлолт /паспорт/ өгөгдлөөр авна; Н :ext1-р давхрын шалнаас цонхны дээд ирмэг хүртэлх зай, м scy тухайн FF ,, k scy , intдавхрын дотор ба гадна агаарын хувийн жин, дараах тодорхойлно. хийцийн техникийн тодорхойлолт /паспорт/ өгөгдлөөр авна; , ба : дотор ба гадна агаарын хувийн жин, дараах тодорхойлно. томьѐогоор тодорхойлно. ext ,ext ext дотор агаарын хувийн жин, дараах томьѐогоор int гадна :: ext дотор ба гадна агаарын хувийн жин, дараах томьѐогоор тодорхойлно. int , :int req 2 3 q хувийн зарцуулалт, Вт.ц/(м °Схон), [Вт.ц/(м °Схон)] нэвтрэлт, нэвтрэлт, тухайн тухайн хийцийн хийцийн техникийн техникийн тодорхойлолт тодорхойлолт /паспорт/ /паспорт/ өгөгдлөөр өгөгдлөөр авна; авна; өгөгдөлгүй үед барилгын норм ба дүрмийн заалтаар авна ; мансардын 45° ба заалтаар лх зай, м хурдны эсэргүүцэл; h ба дүрмийн нгад тооцооны дараах томьѐогоор тодорхойлно, өгөгдөлгүй үед барилгын норм заалтаар авна ; мансардын 45° 3 давхрын Н : хамгийн 1-р шалнаас дээд ирмэгжин, хүртэлх зай, м ext ,Па. : дотор ба гаднацонхны агаарын хувийн дараах томьѐогоор тодорхойлно. өгөгдөлгүй үед барилгын норм ба дүрмийн авна ; мансардын 45° баба ы дундаж их хэмжээ. нэвтрэлт, тухайн хийцийн техникийн тодорхойлолт /паспорт/ өгөгдлөөр авна; нэвтрэлт, тухайн хийцийн техникийн тодорхойлолт /паспорт/ өгөгдлөөр авна; зөрүү, тодорхойлно. ext ,3Н/м int 3 :intдотор Н/м3 ба гадна агаарын хувийн жин, дараах томьѐогоор Н/м 2Н/м өгөгдөлгүй өгөгдөлгүй үед үед барилгын барилгын норм норм ба ба дүрмийн дүрмийн заалтаар заалтаар авна авна ; ; мансардын мансардын 45° 45° ба түүнээс их налуутай цонхыг босоо цонхны адил, 45° бага өнцгийн налуутай бол Барилгын давхар түүнээс налуутай цонхыг босоо цонхны адил, 45° бага налуутай бол int ) цонх, 0.томьѐогоор 03Н/м 3Н/м дараах түүнээс ихих налуутай цонхыг босоо адил, 45° бага өнцгийн налуутай бол өгөгдөлгүй үед барилгын норм бацонхны дүрмийн заалтаар авна мансардын 45°ба ба өгөгдөлгүй үед барилгын норм ба дүрмийн заалтаар авна ;;өнцгийн мансардын 45° ба ext 3, хаалга, тодорхойлно. : дотор гадна агаарын хувийн жин, дараах томьѐогоор тодорхойлно. ext илын тагтны гаднаба хаалганы дотор 3463 3463 /( 273 t ) int 3463 /( 273 t ) гадна 3463 /(ба 273 t ) 12 ба /( 273 t ) түүнээс түүнээс их их налуутай налуутай цонхыг цонхыг босоо босоо цонхны цонхны адил, адил, 45° 45° бага бага өнцгийн өнцгийн налуутай налуутай бол бол Барилгын төрөл дээврийн гэгээвчийн адил авна ; дээврийн гэгээвчийн адил авна ; дээврийн гэгээвчийн ; 3 түүнээс их их налуутайадил цонхыг босоо цонхны адил, 45°8,бага бага өнцгийн налуутай бол бол түүнээс налуутай цонхыг босоо цонхны адил, өнцгийн налуутай 1-3авна 4, 5 6, 7 45° 9 10, 11 түүнээс дундаж хурдны их температур, хэмжээ.тодорхойлно, 3463 агаарын 3463 /(273 t ) хамгийн оновчтой утгаар нь, гадна Н/м агаарын /(273 агаарын t ) хамгийн оны зөрүү, Па. дараах томьѐогоор tхамгийн -агаарын дотор хувьд дээврийн дээврийн гэгээвчийн гэгээвчийн адил адил авна авна ; ; t -агаарын температур, дотор хамгийн оновчтой утгаар нь, гадна дээш t -агаарын температур, дотор хувьд оновчтой утгаар нь, гадна Нхувьд : 1-р давхрын шалнаас цонхны дээд ирмэг хүртэлх зай, м A t -агаарын температур, дотор агаарын хувьд хамгийн оновчтой утгаар нь, гадна A , , , дөрвөн зүгт харсан барилгын хашлага хийц дэх гэрэлтүүлгийн A A A A, 1A,FA2 F, 2A,Fгэгээвчийн , A - дөрвөн зүгт;;харсан барилгын хашлага хийц дэх гэрэлтүүлгийн дээврийн гэгээвчийн адил авна авна адил F3 F1 F2 F4 Aдээврийн барилгын хашлага хийц дэх гэрэлтүүлгийн 3 F, 3AF 4 F-4 дөрвөн зүгт харсан F1 F 23.6 [8.6] агаарын 3463хувьд /(273 хамгийн t ) хамгийн t -агаарын температур, дотор хувьд оновчтой утгаар гадна температур, дотор агаарын оновчтой утгаар нь, нь, гадна 03 ext 2 t -агаарын A A A A , , , , , , дөрвөн дөрвөн зүгт зүгт харсан харсан барилгын барилгын хашлага хашлага хийц хийц дэх дэх гэрэлтүүлгийн гэрэлтүүлгийн A A A A 2 2 4 давхар тусдаа F 3 F 3 t , F 1 F 1 F F 2 2 F F 4 4 агаарт -аар авна. 2 : дотор ба гадна агаарын хувийн жин, дараах томьѐогоор тодорхойлно. нүхний талбай, м ; tI54 -аар авна. дөрвөн зүгт зүгт харсан харсан барилгын хашлага хийц 19.4 дэх гэрэлтүүлгийн гэрэлтүүлгийн A ,, AFFзочид ,,м барилгын хийц дэх t 5 -аар ext int сууц, нүхний талбай, агаарт авна. 22.2 хашлага 21.0 20.0 AAFFFм AFFF1.Орон t 55 агаарт нүхний ;44 ;-- дөрвөн 141 ,, Aталбай, F агаарт -аар авна. FF 242 AF нэг өрөөтэй мгийн утгаар нь, гадна 433 байр t -агаарын температур, дотор агаарын хувьд хамгийн оновчтой утгаар нь, гадна 2422 8-р хүснэгтээр буудал,талбай, нийтийн [6.9] [8.1] [7.7] 2 [7.26] хурдныоновчтой хамгийн ихt хэмжээ. 3 t агаарт -аар авна. нүхний нүхний талбай, м м ; ; 2 2 байшин 8-р агаарт -аар авна. 2 5 Н : 1-р давхрын шалнаас цонхны дээд ирмэгAхүртэлх зай, м дээврийн AQ барилгын дээврийн нүхний талбай, мдээврийн Н/м 5 A - барилгын - барилгын гэгээвчний нүхний талбай, нүхний талбай, м нүхний талбай, м ;;; scy -Q 6. Халаалтын Халаалтын улиралд өрөө тасалгаанд ялгарах дулаан ялгаруулалт МВт, дараах гэгээвчний нүхний талбай, мм ; ; Qint 6. улиралд Халаалтын улиралд өрөө ялгарах тасалгаанд ялгарах дулаан ялгаруулалт , МВт, гэгээвчний дараах int 6. Халаалтын өрөө тасалгаанд дулаан ялгаруулалт , int МВт, дараах scy scy хүснэгтээр 22 6. улиралд өрөө тасалгаанд ялгарах дулаан ялгаруулалт ,, МВт, дараах int Q t A A агаарт -аар авна. барилгын барилгын дээврийн дээврийн гэгээвчний гэгээвчний нүхний нүхний талбай, талбай, м м 2.scy Хүснэгтийн 3, томьѐогоор 4, 5 – 3463 /(273 tжин, )A [11.7]; [10.6]; 5 scy ext , int I:Q,дотор Q ба гадна агаарын хувийн тодорхойлно. 6. Халаалтын улиралд өрөө тасалгаанд ялгарах дулаан ялгаруулалт , -МВт, дараах барилгын дээврийн гэгээвчний нүхний талбай, талбай, м;22;;; [7.8] --дараах барилгын дээврийн гэгээвчний нүхний м 6. Халаалтын улиралд өрөө тасалгаанд ялгарах дулаан ялгаруулалт ,IintМВт, дараах I томьѐогоор тодорхойлно. scy scy int I I , , халаалтын улирлын хугацаанд босоо гадарга дээр тусах нарны I I I I , , , халаалтын улирлын хугацаанд босоо гадарга дээр тусах нарны томьѐогоор тодорхойлно. томьѐогоор тодорхойлно. д зааснаас бусад hor [10.0] давхар [8.9] [8.6] [8.2] 3 I 1 2 4 I I I , , , халаалтын улирлын хугацаанд босоо гадарга дээр тусах нарны 3 1 2 4 томьѐогоор тодорхойлно. 3 1 2 4 3 м ялгаруулалт ,тодорхойлно. МВт, дараах НQ :int1-р давхрын шалнаас цонхны дээд ирмэгдулаан хүртэлх зай, олон нийтийн байр нэмэгдэх бүрд I тодорхойлно. Q t ялгаруулалт 6. Халаалтын улиралд өрөө тасалгаанд ялгарах , МВт,дотор дараах -агаарын температур, агаарын хувьд оновчтой утгаар нь, гадна I I 2 I 1Iхамгийн I I I I , , , , , , халаалтын халаалтын улирлын улирлын хугацаанд хугацаанд босоо босоо гадарга гадарга дээр дээр тусах тусах нарны нарны Н/м томьѐогоор 2 hor int томьѐогоор 3 3 Q 0 . 000024 q z A 1 2 2 4 4 2 , (10) радиацийн барилгын заасан аргачлалаар Qintqintzq0htintint .A 000024 Iрадиацийн халаалтын улирлын хугацаанд босоо гадарга дээр тусах нарны нарны ,, IIЭмнэлэг, халаалтын улирлын босоо гадарга дээр тусах (10) дундаж хэмжээ, МВт/м ,радиацийн Qint Q intint0.000024 хэмжээ, МВт/м , барилгын дүрэмд заасан аргачлалаар (10)(10) Iдундаж 334,, Iдүрэмд 0.000024 zi ht,ht Aii , qint z ht Ai , хэмжээ, ,хугацаанд барилгын дүрэмд заасан аргачлалаар 114,, I 2243. 44 --дундаж [9.4]; [9.2]; МВт/м [8.9] 22 ext , тодорхойлно. : дотор ба гадна агаарын хувийн жин, дараах томьѐогоор тодорхойлно. эмчилгээний 3463 /( 273 t ) томьѐогоор Q 0 . 000024 q z A int , (10) радиацийн радиацийн дундаж дундаж хэмжээ, хэмжээ, МВт/м МВт/м , , барилгын барилгын дүрэмд дүрэмд заасан заасан аргачлалаар аргачлалаар 2 2 Q 0 . 000024 q z A 2 ,ht i нийтийнагаарт (10)t 5 -аар тодорхойлно; давхар нэмэгдэх [8.6] [8.1] [7.8] int тодорхойлно; авна.талбайн2 1м2 –т 2 int int htint iолон радиацийн дундаж хэмжээ, МВт/м ,, барилгын барилгын[8.3] дүрэмд заасан аргачлалаар радиацийн дундаж хэмжээ, МВт/м дүрэмд заасан аргачлалаар байгууллага, гэрталбай буюу барилгын тооцоот qint барилгын -барилгын сууцны барилгын талбай буюу олон нийтийн барилгын тооцоот талбайн q -qqсууцны int3- сууцны барилгын талбай буюу олон нийтийн барилгын тооцоот талбайн 1м 1м –т –т 1м –т тодорхойлно; бүрд талбай буюу олон нийтийн барилгын тооцоот талбайн int - сууцны (10) int Н/м интернетоновчтой утгаар нь, гадна тодорхойлно; тодорхойлно; 2 t Q 0 . 000024 q z A -агаарын температур, дотор агаарын хувьд хамгийн , (10) 2 int талбай int олон htнийтийн i нийтийн 2 тодорхойлно; тодорхойлно; qI сууцны барилгын буюу тооцоот талбайн –т ялгарах дулаан qint -ноогдох 2 байдлаар барилгын талбай буюу олон барилгын тооцоот талбайн 1м 1м –т авна: 2 барилгын int - сууцны 4. Сургуулийн өмнөх Qint , МВт, дараах Халаалтын улиралд өрөө тасалгаанд ялгаруулалт hor ахуйн дулаан ялгаруулалтын хэмжээ Вт/м авна: 2 , дараах ноогдох дулаан ялгаруулалтын хэмжээ , Вт/м ,байдлаар дараах байдлаар ноогдох ахуйн дулаан ялгаруулалтын хэмжээ ,6. Вт/м , дараах байдлаар авна: - интерполяцаар [12.5] -радиацийн ноогдох ахуйн дулаан ялгаруулалтын хэмжээ ,, Вт/м , дараах авна: 3463 /( 273 t ) 2 ахуйн Тайлбар: Зүг чигийн хоорондох нарны радиацийн хэмжээг интерполяцаар Тайлбар: Зүгчигийн чигийн хоорондох нарны хэмжээг 2 насны байгууллага 2 Тайлбар: Зүг хоорондох нарны радиацийн хэмжээг интерполяцаар барилгын тооцоот талбайн 1м –т 2 q сууцны барилгын талбай буюу олон нийтийн барилгын тооцоот талбайн 1м –т t агаарт -аар авна. ноогдох ахуйн дулаан ялгаруулалтын хэмжээ , Вт/м , дараах байдлаар авна: а) орон сууцны барилгад эрүүл ахуйн нормоор хэрэв нэг хүнд ноогдох сууцны int ноогдох ахуйн дулаан ялгаруулалтын хэмжээ , Вт/м , дараах байдлаар авна: 5 а) орон сууцны барилгад эрүүл ахуйн нормоор хэрэв нэг хүнд ноогдох сууцны [5.8]; [6.1]; [5.8] а) орон сууцны барилгад эрүүл ахуйн нормоор хэрэв нэг хүнд ноогдох сууцны томьѐогоор тодорхойлно. Тайлбар: Тайлбар: Зүг Зүг чигийн чигийн хоорондох хоорондох нарны нарны радиацийн радиацийн хэмжээг хэмжээг интерполяцаар интерполяцаар а)-агаарын орон сууцны барилгад эрүүл ахуйн нормоор хэрэв нэг хүнд ноогдох сууцны тодорхойлно; тодорхойлно; тодорхойлно; tа) температур, дотор агаарын хувьд хэрэв хамгийн утгаар нь, гадна Тайлбар: Зүг чигийн хоорондох нарны[5.6] радиацийн хэмжээг интерполяцаар Тайлбар: чигийн хоорондох радиацийн хэмжээг 5. Үйлчилгээний газарЗүг - интерполяцаар давхар нэмэгдэх [5.6] нарны 2 нэг2оновчтой 2 орон сууцны барилгад эрүүл нормоор хүнд ноогдох сууцны м2, дарааха) байдлаар авна: 2 ахуйн 2 сууцны 2 2, хүнд орон сууцны барилгад эрүүл ахуйн нормоор хэрэв нэг ноогдох ноогдох ахуйн дулаан ялгаруулалтын хэмжээ , Вт/м дараах байдлаар авна: q халаалтын улирлын хугацаанд хэвтээ гадарга дээр тусах нарны радиацийн талбайн хэмжээ 20м ба түүнээс бага бол =17 Вт/м ; 2 2 I q тодорхойлно; тодорхойлно; Q талбайн хэмжээ 20м ба түүнээс бага бол =17 Вт/м ; q int бүрд Q 0 . 000024 q z A 6. Халаалтын улиралд өрөө тасалгаанд ялгарах дулаан ялгаруулалт , МВт, дараах талбайн хэмжээ 20м ба түүнээс бага бол =17 Вт/м ; , (10) hor q int ; талбайн хэмжээ 20м2 ба түүнээс бага болint int =17 Вт/м int int int ht i тодорхойлно;[10.0]; тодорхойлно; 2 2 2 эв нэг хүндталбайн ноогдох сууцны 6. Захиргааны [9.4]; 2 qint =17 а) барилгад эрүүл ахуйн хэрэв сууцны t 5сууцны талбайн хэмжээ 20м ба түүнээс бага бол Вт/м ;хүнд ноогдох агаарт -аар20м авна. qintорон хэмжээ ба хязгаарлагдаагүй түүнээс бага болнормоор =17 Вт/м ;нэгбарилгад б) орон эрүүл ахуйн нормоор хязгаарлагдаагүй сууцны нэг хүнд хүнд ноогдох ,барилгын зааснаар тодорхойлно. дундаж хэмжээ, МВт/м аас цонхны ирмэг хүртэлх зай, м нормоор б) нормоор эрүүл ахуйн хязгаарлагдаагүй орон сууцны барилгад нэг хүнд ноогдох томьѐогоор тодорхойлно. б)дээд эрүүл ахуйн орон сууцны барилгад нэг хүнд ноогдох байгууллага, /албан [9.2] давхар 1м2 дүрэмд [6.7] [6.1] [5.6] [5.6] б) эрүүл ахуйн нормоор хязгаарлагдаагүй орон сууцны барилгад нэг ноогдох q 2 сууцны барилгын талбай буюу олон нийтийн барилгын тооцоот талбайн –т[7.5] I 2 2 int hor Вт/м ; өрөө/ нэмэгдэх бүрд 2 2 q талбайн хэмжээ 20м ба түүнээс бага бол =17 Вт/м ; 4.6-р хүснэгт б) эрүүл ахуйн нормоор хязгаарлагдаагүй орон сууцны барилгад нэг хүнд ноогдох 2 2 2өрөө 2 int б) эрүүл ахуйн нормоор хязгаарлагдаагүй орон сууцны барилгад нэг хүнд ноогдох q Q сууцны талбай 45 м ба түүнээс их бол =10 Вт/м ; 6. Халаалтын улиралд тасалгаанд ялгарах дулаан ялгаруулалт , МВт, дараах 2 2 адна агаарын хувийн жин, тодорхойлно. 2 сууцны талбай 45 михба түүнээс их болВт/м Вт/м ; дулаан qint =10 int =10 int Qint 0.000024qint z ht Ai , (10) сууцны талбай 45дараах м45ба бол Вт/м ;qноогдох q int =10 сууцны талбай м2түүнээс батомьѐогоор түүнээс их бол ; ахуйн ялгаруулалтын хэмжээ , Вт/м , дараах байдлаар авна: int 2 БАРИЛГЫН ЭРЧИМ ХҮЧНИЙ ПАСПОРТ 4.6-р хүснэгт 2 м ба түүнээс 2 цны барилгад нэгэрүүл хүндталбай ноогдох qintорон б) ахуйн хязгаарлагдаагүй сууцны сууцны 45 их бол =10 ; барилгад нэг хүнд ноогдох qint =10 сууцны талбай 45 сууцны мнормоор ба түүнээс их бол Вт/мВт/м ; а) томьѐогоор тодорхойлно. q в) бусад орон барилгад ноогдох тооцоот талбайгаас хамаарч -г 17 ба орон сууцны барилгад эрүүл ахуйн нормоор хэрэв нэг хүнд ноогдох сууцны q q в) бусад орон сууцны барилгад ноогдох тооцоот талбайгаас хамаарч -г 17 ба q int сууцны барилгын талбай буюу олон нийтийн барилгын тооцоот талбайн 1м2ХҮЧНИЙ –тмэдээлэл в) бусад орон сууцны барилгад ноогдох тооцоот талбайгаас хамаарч -г 17 ба Ерөнхий 2 БАРИЛГЫН ЭРЧИМ ПАСПОРТ I 2 барилгад - ноогдох тооцоот талбайгаас 2 hor в) бусадталбай орон сууцны хамаарчint q int -г 17 баint int м; q сууцны 45 м ба түүнээс их бол =10 Вт/м ; 2 -г 2 он, сар, өдөр int 2 орон Ерөнхий мэдээлэл q Q 0 . 000024 q z A в) бусад сууцны барилгад ноогдох тооцоот талбайгаас хамаарч -г 17 ба в)3463 /( 273 t ) , (10) 2 Бүртгэл хөтөлсөн q 2 2 бусад орон сууцны барилгад ноогдох тооцоот талбайгаас хамаарч 17 ба int int ht i интерполяц qint =17 талбайн 20мint баintялгаруулалтын түүнээс бага бол Вт/м ; 10 Вт/м Вт/м хэмжээгээр интерполяц хийж авна; 2 хоорондох 10 Вт/мхэмжээгээр хоорондох хэмжээгээр хийж хэмжээ авна; ноогдох ахуйн дулаан хэмжээ ,Бүртгэл Вт/м ,хөтөлсөн дараах авна: 10 Вт/м хоорондох интерполяц хийж авна; он, байдлаар сар, өдөр 10 хоорондох хэмжээгээр интерполяц хийж авна; 2 Барилгын хаяг хаяг q албайгаас хамаарч -г 17 ба 2 2 q в) бусад орон сууцны барилгад ноогдох тооцоот талбайгаас хамаарч -г 17 ба int Барилгын 10 Вт/м хоорондох хэмжээгээр интерполяц хийж авна; г) захиргаа аж ахуй, олон нийтийн барилгын ахуйн дулаан ялгаруулалтыг барилгад ур, дотор агаарын хувьд хамгийн оновчтой утгаар нь, гадна intхязгаарлагдаагүй 10 Вт/м хоорондох хэмжээгээр интерполяц хийж авна; qг) г) захиргаа аж ахуй, олон нийтийн барилгын ахуйн дулаан ялгаруулалтыг барилгад сууцны барилгын талбай буюу олон нийтийн барилгын тооцоот талбайн 1м –т а) орон сууцны барилгад эрүүл ахуйн нормоор хэрэв нэг хүнд ноогдох сууцны г) захиргаа аж ахуй, олон нийтийн барилгын ахуйн дулаан ялгаруулалтыг барилгад б) эрүүл ахуйн нормоор орон сууцны барилгад нэг хүнд ноогдох захиргаа аж ахуй, олон нийтийн барилгын ахуйн дулаан ялгаруулалтыг барилгад I int ТөслийнТөслийн гүйцэтгэгч hor гүйцэтгэгч 2хүмүүсийн г) захиргаа аж ахуй, олон нийтийн барилгын ахуйн дулаан ялгаруулалтыг барилгад байгаа тоогоор (90 Вт/хүн), гэрэлтүүлэг ( суурилсан чадлаар) , техник вна; 2 2 2 2 2 г) захиргаа аж ахуй, олон нийтийн барилгын ахуйн дулаан ялгаруулалтыг 10 Вт/м хоорондох хэмжээгээр интерполяц хийж байгаа хүмүүсийн тоогоор (90 Вт/хүн), гэрэлтүүлэг ( суурилсан чадлаар) техник байгаа хүмүүсийн тоогоор (90 Вт/хүн), гэрэлтүүлэг ( авна; суурилсан чадлаар) , авна: техник Гүйцэтгэгчийн утас qintВт/м байгаа хүмүүсийн тоогоор (90 Вт/хүн), гэрэлтүүлэг ( суурилсан чадлаар) , техник qГүйцэтгэгчийн талбайн хэмжээ ба түүнээс бага бол =17 ;Вт/м ;хаяг, хаяг, утас сууцны талбай 45 20м м барилгад ба түүнээс их, бол ноогдох ахуйн дулаан ялгаруулалтын хэмжээ , Вт/м байдлаар int =10 2, дараах 2 тооцоонд 2 Төслийн шифр байгаа хүмүүсийн тоогоор (90 Вт/хүн), гэрэлтүүлэг ( суурилсан чадлаар) , техник тоноглолд 7 хоногт ажиллах цагийг тооцон (10 Вт/м ) байхаар авна. дулаан ялгаруулалтыг барилгад 2 (10 байгаа хүмүүсийн тоогоор (90 Вт/хүн), гэрэлтүүлэг ( суурилсан чадлаар) , техник г) захиргаа аж ахуй, олон нийтийн барилгын ахуйн дулаан ялгаруулалтыг барилгад тоноглолд 7 хоногт ажиллах цагийг тооцон Вт/м ) байхаар тооцоонд авна. тоноглолд 7 хоногт ажиллах цагийг тооцон (10 Вт/м ) байхаар тооцоонд авна. Төслийн тоноглолд 7 хоногт ажиллах цагийг тооцон (10 хэрэв Вт/м2б) )нэг байхаар тооцоонд авна. а) орон сууцны барилгад эрүүл ахуйн нормоор хүндахуйн ноогдох сууцны Тооцооны нөхцөл эрүүл нормоор хязгаарлагдаагүй орон шифр сууцны барилгад нэг хүнд ноогдох 2 в) )бусад qint -г орон сууцны барилгад - ноогдох тооцоот талбайгаас хамаарч 17 ба Q ялгарах дулаан ялгаруулалт , МВт, дараах тоноглолд 7 хоногт ажиллах цагийг тооцон (10 Вт/м байхаар тооцоонд авна. г тасалгаанд ( суурилсан чадлаар) , техник тоноглолд 7 хоногт ажиллах цагийг тооцон (10 Вт/м ) байхаар тооцоонд авна. байгаа хүмүүсийн тоогоор (90 Вт/хүн), гэрэлтүүлэг ( суурилсан чадлаар) , техник z int халаалтын улирлын үргэлжлэх хугацаа, хоногоор Параметрийн Тооцооны нөхцөл 2 2 z халаалтын улирлын үргэлжлэх хугацаа, хоногоор z ht халаалтын улирлын үргэлжлэх хугацаа, хоногоор 2 2 № Тооцооны параметрүүдийн нэр Хэмжих нэгж Тооцооны утга z ht халаалтын улирлын үргэлжлэх хугацаа, хоногоор ht талбайн хэмжээ 20м ба түүнээс бага бол q int =17 Вт/м ; 2 талбай 45 м ба түүнээс их бол q int =10 Вт/м ; ht тэмдэглэгээ 2сууцны м2) байхаарz тооцоонд авна. Параметрийн 10 Вт/м хоорондох хэмжээгээр интерполяц хийж авна; тоноглолд 7 хоногт ажиллах цагийг тооцон (10 Вт/м ) байхаар тооцоонд авна. z халаалтын улирлын үргэлжлэх хугацаа, хоногоор халаалтын улирлын үргэлжлэх хугацаа, хоногоор ht № Тооцооны параметрүүдийн нэр Хэмжих нэгж Тооцооны утга A t int 1 - мөн /-тэй адил. Дотор агаарын тооцооны температур °С , адил. / 4 /-тэй адил. Aht б) iэрүүл -A мөн , / ахуйн 4,,A/-тэй адил. тэмдэглэгээ нормоор хязгаарлагдаагүй орон сууцны барилгад нэг хүнд ноогдох /i/ 44- мөн /-тэй г) в) захиргаа аж ахуй, олон нийтийн- барилгын ахуйн дулаан ялгаруулалтыг барилгад i A-- мөн гоор q бусад орон сууцны барилгад ноогдох тооцоот талбайгаас хамаарч -г 17 ба zмөн халаалтын улирлын үргэлжлэх хугацаа, хоногоор 0.000024Aqiint-zA , (10) int htht -i мөн / 4 /-тэй адил. t 2 Гадна агаарын тооцооны температур °С 2 , Барилгын /талбай 4, тойрон /-тэй адил. i 7. 7. Барилгын Барилгын эргэн тойрон зүгт чиглэсэн хаалга цонх, гэгээвч байгаа болон халаалтын i сууцны 1 Дотор агаарын тооцооны температур °С qintцонх, эргэн 4их зүгт хаалга байгаа болон халаалтын 45 ба түүнээс болчиглэсэн =10 Вт/м ; цонх, 7. Барилгын эргэн 4м2зүгт чиглэсэн хаалга гэгээвч байгаа болон халаалтын байгаа хүмүүсийн тоогоор (90 Вт/хүн), гэрэлтүүлэг ( суурилсан чадлаар) , техник ext t int 2 гэгээвч 7. эргэн тойрон 44тойрон зүгт чиглэсэн хаалга цонх, гэгээвч байгаа болон халаалтын 2 10 Вт/м хоорондох хэмжээгээр интерполяц хийж авна; t 3 2 Адрын хөндийн тооцооны температур °С A мөн , / 4 /-тэй адил. I c н талбай буюу олон нийтийн барилгын тооцоот талбайн 1м –т 7. Барилгын эргэн тойрон 4 зүгт чиглэсэн хаалга цонх, гэгээвч байгаа болон халаалтын 7. Барилгын эргэн цонх, тойрон 4 гэгээвчээр зүгтцонх, чиглэсэн хаалга цонх, гэгээвч байгаа Q,дулаан 4iулирлын улирлын хугацаанд цонх, нарны радиацаас нэвтрэх дулаан -гхалаалтын , МВт тоноглолд 7Qболон хоногт ажиллах цагийг Вт/м агаарын ) байхаар тооцоонд авна. Q:s: -гнийтийн хугацаанд гэгээвчээр нарны радиацаас нэвтрэх , ба МВт : тооцон sМВт улирлын хугацаанд гэгээвчээр нарны радиацаас нэвтрэх -гQ t ext 2 (10Гадна тооцооны температур °С улирлын хугацаанд цонх, гэгээвчээр нарны радиацаас нэвтрэх дулаан sаж q:олон в)болон бусад орон сууцны барилгад - ноогдох тооцоот талбайгаас хамаарч Техникийн давхрын тооцооны г) дулаан захиргаа ахуй, барилгын ахуйн дулаан ялгаруулалтыг барилгадt s -г , МВт int -г 17 2 4 °С гэгээвч байгаа халаалтын c 7. Барилгын эргэн тойрон 4 зүгт чиглэсэн хаалга нэвтрэх цонх, гэгээвч байгаа болон халаалтын Q улирлын хугацаанд цонх, гэгээвчээр нарны радиацаас нэвтрэх дулаан -г , МВт : температур ялгаруулалтын хэмжээ , Вт/м , дараах байдлаар авна: Q улирлын хугацаанд цонх, гэгээвчээр нарны радиацаас дулаан -г , МВт : s -Ascy халаалтын үргэлжлэх хугацаа, хоногоор( суурилсан чадлаар) , техник s kscy Qs 2kхоорондох FAkkFFQ1IsA AF1IIAхэмжээгээр FIA A A2FII1A2I 1IA Aинтерполяц IA AF4FII3I4хийж ht байгаа хүмүүсийн тоогоор (90 Вт/хүн), гэрэлтүүлэг Ascy ,Iscyhor k scy I улирлын ,(11) (11) 1 k F 3 IA 3I 2 scy scy hor Q A4kkzIscy IA tc 3 Адрын хөндийн тооцооны температур °С 10 Вт/м 3scy Fавна; 4 hor (11) ,, AscyQ(11) s-г F :F 2 2FF 3A 4 4A hor z ht 5 хон sF F 1 Fнэг 1 гэгээвчээр 1FF 2 ноогдох 2 F 3нарны F 3FI2сууцны 3F F4 4 scy scy I QQsнормоор втрэх дулаан , МВт гад эрүүл ахуйн хэрэв хүнд 2 Халаалт үргэлжлэх хугацаа улирлын хугацаанд цонх, радиацаас нэвтрэх дулаан -г , МВт : s (11) Q k A I A I A I A I k A I , тоноглолд 7 хоногт ажиллах цагийг тооцон (10 Вт/м ) байхаар тооцоонд авна. Q k A I A I A I A I k A I , (11) s F F F 1 1 F 2 2 F 3 3 F 4 4 scy scy scy hor A мөн ,дээврийн / 4 /-тэй адил. s F, F аж Fцонх 1 F 2тунгалаг 2 нийтийн F 3 бус 3 F 4 4 хийгдсэн scy scy дээврийн scy г)Энд барилгын ахуйн дулаан ялгаруулалтыг барилгад Халаалтын улирлын гадна агаарын ба2олон эдээр гэгээвчийн 62 i - hor t ht 63t Энд , тунгалаг -тунгалаг цонх ба тунгалаг бус эдээр хийгдсэн гэгээвчийн 6Техникийн давхрын тооцооны 1ахуй, °С scy , (11) - scy цонх ба бус эдээр хийгдсэн дээврийн гэгээвчийн захиргаа F q scy 4 Энд -k- цонх ба бус эдээр хийгдсэн дээврийн гэгээвчийн °С FВт/м scy F бол ба түүнээсЭнд бага =17 ; дундаж температур c F , int Q A I A I A I A I k A I , (11) scy Ascy I hor , температур z халаалтын улирлын үргэлжлэх хугацаа, хоногоор (90 Вт/хүн), гэрэлтүүлэг ( суурилсан чадлаар) , техник s ,хүмүүсийн F - цонх F баFтунгалаг 1тоогоор 1 тунгалаг F 2 бус 2 F 3 эдээр 3 хийгдсэн Fхийгдсэн 4 47. дээврийн scyдээврийн scy scyгэгээвчийн horгэгээвчийн Энд ба бус ht Барилгын эргэн тойрон 4 зүгт чиглэсэн хаалга цонх, гэгээвч байгаа болон халаалтын Эндбайгаа , цонх эдээр scy F scy гэрэлтүүлгийн нүхний харанхуйлалтыг тооцсон коэффициент, төслийн өгөгдлөөр F D 7 Халаалтын улирлын хэм хоног °С·хон гэрэлтүүлгийн нүхний тооцсон коэффициент, төслийн өгөгдлөөр d гэрэлтүүлгийн харанхуйлалтыг тооцсон төслийн өгөгдлөөр 2 ор хязгаарлагдаагүй орон сууцны барилгад нэгхаранхуйлалтыг хүнд ноогдох гэрэлтүүлгийн нүхний харанхуйлалтыг тооцсон коэффициент, төслийн өгөгдлөөр z ht тоноглолд 7нүхний хоногт ажиллах цагийг тооцон (10коэффициент, Вт/м )A байхаар тооцоонд авна. 5 Халаалт үргэлжлэх хугацаа хон дээврийн гэгээвчийн Энд , цонх ба тунгалаг бус эдээр хийгдсэн дээврийн гэгээвчийн Барилгын зориулалт, бүтээцийн шийдлийн утгууд Q мөн , / 4 /-тэй адил. улирлын хугацаанд цонх, гэгээвчээр нарны радиацаас нэвтрэх дулаан -г , МВт : гэрэлтүүлгийн нүхний харанхуйлалтыг тооцсон коэффициент, төслийн өгөгдлөөр авна; өгөгдөлгүй үед барилгын норм ба дүрмийн заалтаар авна; scy F гэрэлтүүлгийн нүхний харанхуйлалтыг тооцсон коэффициент, төслийн өгөгдлөөр i s авна; өгөгдөлгүй үед барилгын норм ба дүрмийн заалтаар авна; 2 үед авна; өгөгдөлгүй үед барилгын норм ба дүрмийн заалтаар авна; авна; өгөгдөлгүй барилгын норм ба дүрмийн заалтаар авна; а түүнээс их бол =10 Вт/м ;улирлын үргэлжлэх хугацаа, хоногоор 8 Зориулалт Халаалтын улирлын гадна агаарын z ht -qint халаалтын авна; өгөгдөлгүй эффициент, төслийн өгөгдлөөрүед барилгын норм ба дүрмийн заалтаар авна; t
4.6-р хүснэгт 4.6-р хүснэгт
БАРИЛГЫН ЭРЧИМ ХҮЧНИЙ ПАСПОРТ БАРИЛГЫНЕрөнхий ЭРЧИМмэдээлэл ХҮЧНИЙ ПАСПОРТ
Ерөнхий мэдээлэл Бүртгэл хөтөлсөн он, сар, өдөр “Байгаль ээлтэй, Бүртгэл хөтөлсөн он, сар, өдөр эрчим хүчний хэмнэлттэй, Барилгын хаягорчинд барилгын Барилгын хаяг материалын үйлдвэрлэлийг дэмжих” төсөл Төслийн гүйцэтгэгч Төслийн гүйцэтгэгч Гүйцэтгэгчийн хаяг, утас Гүйцэтгэгчийн Төслийн шифрхаяг, утас Òîîöîîíû íºõöºë Төслийн шифр Тооцооны нөхцөл Тооцооны нөхцөл Параметрийн № Тооцооны параметрүүдийн нэр Хэмжих нэгж тэмдэглэгээ Параметрийн № Тооцооны параметрүүдийн нэр Хэмжих нэгж тэмдэглэгээ t 1 Дотор агаарын тооцооны температур °С 1 2 2 3 3 4 4 5 5 6 6 7 7
8 8 9 9 10 10 11 11
Тооцооны утга Тооцооны утга
14
Үзүүлэлт
1
2 Барилгын гадна хашлага бүтээцийн нийт талбай Үүнээс: хана
Үзүүлэлтийн Үзүүлэлтийн тэмдэглэгээ нормчилсон болон хэмжих утга нэгж 3 4 Геометр хэмжээсүүд
Aвsum , м2
-
Aw
,м
-
AF , м AF , м2 AF , м2
-
орох хаалга
Aed
,м
-
хавтгай хучилт
Ac
2
,м
-
хүйтэн адрын хучилт
Ac , м2
-
дулаан адрын хучилт
2
Ac , м
-
техникийн давхрын хучилт
A f , м2
-
халаалтгүй зоорь болон подвалын хучилт гарц дээрх ба доголын доорх хучилт
A f , м2
-
A f , м2
-
хөрсөн дээрх шал
2
Af , м
-
13
сууцны талбай
Ah , м2
-
14
Ашигтай талбай (олон нийтийн барилга)
2
Ai , м
-
15
Сууцны өрөөний талбай
Ai , м2
-
16
Тооцоот талбай (олон нийтийн барилга)
Ai , м2
-
цонх, тагтны хаалга Үзмэрийн цонх гэгээвч
2 2
2
17
халаагдах эзлэхүүн
Vh , м
18
Барилгын нүүрэн талын шиллэгээний итгэлцүүр
f
Барилгын оврын үзүүлэлт
k edes
3
-
Дулааны эрчим хүчний үзүүлэлтүүд Дулаан техникийн үзүүлэлт Гадна хашлага бүтээцийн R or , м2·°С/Вт дулаан дамжуулалтын
Үзүүлэлтийн тооцоот утга 5
Ah
,м
-
2
Ai , м
-
2
-
15
Сууцны өрөөний талбай
Ai , м
16
Тооцоот талбай (олон нийтийн барилга)
Ai , м
2
17
халаагдах эзлэхүүн
Vh , м
18
Барилгын нүүрэн талын шиллэгээний итгэлцүүр
f
19
Барилгын оврын үзүүлэлт
k edes
НОГООН БАРИЛГА
3
-
Дулааны эрчим хүчний үзүүлэлтүүд Дулаан техникийн үзүүлэлт Гадна хашлага бүтээцийн R or , м2·°С/Вт дулаан дамжуулалтын хөрвүүлсэн эсэргүүцэл
20
Зориулалт Барилгын байрлал Барилгын байрлал төрөл Барилгын төрөл Бүтээцийн шийдэл Бүтээцийн шийдэл
№
64 19
сууцны талбай Ашигтай талбай (олон нийтийн барилга)
int
t int °С t ext °С t ext °С tc °С tc °С tc °С температур Техникийн давхрын тооцооны tc °С температур z ht Халаалт үргэлжлэх хугацаа хон z ht Халаалтулирлын үргэлжлэх хугацаа хон Халаалтын гадна агаарын t ht °С дундаж температур Халаалтын улирлын гадна агаарын t ht °С дундаж температур Dd Халаалтын улирлын хэм хоног °С·хон Dd шийдлийн утгууд Халаалтын улирлын хэмзориулалт, хоног °С·хон Барилгын бүтээцийн Барилгын зориулалт, бүтээцийн шийдлийн утгууд Барилгын зориулалт, бүтээцийн шийдлийн утгууд Зориулалт Дотор агаарын тооцооны температур Гадна агаарын тооцооны температур Гадна агаарын тооцооны температур Адрын хөндийн тооцооны температур Адрын хөндийндавхрын тооцооны температур Техникийн тооцооны
Барилгын геометрийн болон дулааны эрчим хүчний үзүүлэлтүүд Барилгынгеометрийнболондулааныэрчимхүчнийүзүүлэлтүүд
12
13
Үзүүлэлтийн бодит утга 6 21
22
23
Хана
Rw
Цонх, тагтны хаалга
RF
Үзмэрийн цонх
RF
Гэгээвч
RF
Орох хаалга
Red
Хавтгай хучилт
Rc
Адрын хучилт (хүйтэн адрын)
Rc
Дулаан адрын хучилт
Rc
Техникийн давхрын хучилт
Rf
Халаалтгүй зоорийн болон подвалын хучилт Гарц дээрх ба доголын доорх хучилт
Rf
Хөрсөн дээрх шал
Rf
Барилгын дулаан дамжуулалтын хөрвүүлсэн итгэлцүүр
K mtr , Вт/(м2·°С)
Халаалтын улирал дахь агаар сэлгэлтийн давтамж
na , ч-1
Туршилтын үеийн барилгын агаар сэлгэлтийн давтамж (50 Па үед) Агаар сэлгэлт, инфильтрацийн дулаан алдагдлыг тооцсон барилгын дулаан дамжуулалтын итгэлцүүр
24
Барилгын дулаан дамжуулалтын ерөнхий итгэлцүүр
25
Халаалтын улиралд барилгын хашлага бүтээцээр алдагдах нийт дулаан алдагдал
26 27 28
29
Rf
-
n50 , ч-1
k minf , Вт/(м2·°С)
-
K m , Вт/(м2·°С)
-
Эрчим хүчний үзүүлэлтүүд
Q h , МВт.ц
-
Барилгын ахуйн хувийн дулаан ялгаруулалт
qint , Вт/м2
-
Халаалтын улирал дахь ахуйн дулаан ялгаруулалт
Qint , МВт.ц
-
Q s , МВт.ц
-
Qhy , МВт.ц
-
Халаалтын улиралд нарны радиацаас барилгад нэвтрэх дулаан Халаалтын улирал дахь барилгын халаалтын дулааны эрчим хүчний хэрэглээ
65
“Байгаль орчинд ээлтэй, эрчим хүчний хэмнэлттэй, барилгын материалын үйлдвэрлэлийг дэмжих” төсөл № № № 30 30 30 31 31 31 32 32 33 32 33 33 34 34 34 35 35 35 36 36 36 37 37 38 37 38 38 39 39 39 40 40 41 40 41 41
Итгэлцүүр Итгэлцүүр
Итгэлцүүр Үзүүлэлтийн Итгэлцүүр Үзүүлэлтийн тэмдэглэгээ Үзүүлэлтийн тэмдэглэгээ ба хэмжих тэмдэглэгээ ба нэгж хэмжих ба нэгж хэмжих Төвлөрсөн дулаан хангамжид холбогдсон 0des нэгж Төвлөрсөн дулаан хангамжид барилгын эрчим хүчний үрхолбогдсон ашгийг 0des Төвлөрсөн дулаан хангамжид барилгын эрчим хүчний үрхолбогдсон ашгийг тооцсон итгэлцүүр 0des эрчим итгэлцүүр хүчний үрэх ашгийг тооцсон Биебарилгын даасан дулаан дулааны үүсвэрт des тооцсон итгэлцүүр Бие даасан дулаан дулааны үүсвэрт холбогдсон барилгын эрчимэх хүчний үр des Бие даасан дулаан дулааны үүсвэрт холбогдсон барилгын эрчимэх хүчний үр ашгийг тооцсон итгэлцүүр des холбогдсон барилгын эрчим хүчний үр ашгийг тооцсон итгэлцүүр Автомат тохируулгын итгэлцүүр ашгийг тооцсон итгэлцүүр Автомат тохируулгын итгэлцүүр k Дулааны эсрэг урсгалыг тооцсон Автомат тохируулгын итгэлцүүр Дулааны эсрэг урсгалыг тооцсон итгэлцүүр k Дулааны эсрэг урсгалыг тооцсон k итгэлцүүр Нэмэлт дулааны хэрэглээг тооцсон итгэлцүүр h Нэмэлт дулааны хэрэглээг тооцсон итгэлцүүр Нэмэлт дулааны хэрэглээг тооцсон итгэлцүүр hh Иж бүрэн үзүүлэлтүүд итгэлцүүр Иж бүрэн үзүүлэлтүүд q hdes , Иж үзүүлэлтүүд Иж бүрэн бүрэн үзүүлэлтүүд q h2des , Барилгын халаалтын дулааны эрчим des Вт.ц/(м ·°С·хон) q h2·°С·хон) , Барилгын халаалтын дулааны эрчим хүчний хувийн зарцуулалт, Вт.ц/(м [Вт.ц Барилгын халаалтын дулааны эрчим 3 2·°С·хон) хүчний хувийн зарцуулалт, Вт.ц/(м [Вт.ц /(м ·°С·хон)] хүчний хувийн зарцуулалт, 3[Вт.ц /(м3des ·°С·хон)] q hdes /(м ·°С·хон)] , Вт.ц q 2 Барилгын халаалтын дулааны эрчим hdes , Вт.ц /(м ·°С·хон) q h2 , Вт.ц Барилгын халаалтын дулааны эрчим хүчин нормчлогдсон хувийн зарцуулалт /(м2[Вт.ц ·°С·хон) Барилгын халаалтын дулааны эрчим хүчин нормчлогдсон хувийн зарцуулалт 3 ·°С·хон) /(м /(м [Вт.ц ·°С·хон)] хүчин нормчлогдсон хувийн зарцуулалт 3[Вт.ц /(м3·°С·хон)] Эрчим хүчний үр ашгийн ангилал /түвшин /(м ·°С·хон)] Эрчим хүчний үрнормчилсон ашгийн ангилал /түвшин Барилгын төсөл шаардлагад Эрчим хүчний үрнормчилсон ашгийн /түвшин Барилгын төсөл шаардлагад нийцэж байгааангилал эсэх Барилгын төсөл нормчилсон шаардлагад нийцэж байгаа эсэх Барилгын төслийг гүйцээж нийцэжтөслийг байгаа эсэх Барилгын гүйцээж боловсруулах эсэх Барилгын төслийг эсэх гүйцээж боловсруулах боловсруулах эсэх Үзүүлэлт Үзүүлэлт Үзүүлэлт
Үзүүлэлтийн Үзүүлэлтийн нормчилсон Үзүүлэлтийн нормчилсон утга нормчилсон утга утга
НОГООН БАРИЛГА
Үзүүлэлтийн Үзүүлэлтийн бодит утга Үзүүлэлтийн бодит утга бодит утга
4.5. Эрчим хүчний хэмнэлттэй барилга Эрчим хүчний хэмнэлттэй барилга гэдэг íü уламжлалт барилгаас илүү бага эрчим хүч хэрэглэдэг бөгөөд Монгол орны хувьд 1997 (бодит байдалд 2000 оноос) оноос өмнө баригдсан барилгуудыг дулаалгагүй барилга гэж тодорхойлох нь зүйд нийцнэ. Харин 2000 оноос хойш баригдсан барилгуудад эрчим хүчний хэмнэлтийн шаардлага тавигддаг болсон. БНбД 23-02-2009 бол Ìонгол Óлсад эрчим хүчний хэмнэлттэй барилгыг тодорхойлох эрх зүйн баримт юм. Өөрөөр хэлбэл Барилгын эрчим хүчний паспортоор “С” ангилал буюу түүнээс дээш “В”, “А” ангилалд нийцэх барилгуудыг эрчим хүчний хэмнэлттэй гэж тодорхойлдог. Дараагийн шат нь “Пассив барилга” юм. Пассив барилга гэдэг нь амьдралын тав тухтай нөхцөлийг дээд зэргээр маш бага эрчим хүчний хэрэглээгээр бүрдүүлсэн сууц юм. Дулаан цонх, барилгын дулаалга, дулааныг эргүүлэн ашиглах нь пассив гол элемент юм. “Пассив барилга” гэсэн нэр томьёолол нь зөвхөн стандартыг тодорхойлж байгаагаас бус энэ нь барилга барих тусгай нэгэн арга биш юм. Түүнд хүрэх 5 үндсэн арга замыг дараах байдлаар тодорхойлсон байдаг. 4.5 дугаар зураг. Пассив барилгын үндсэн зарчим
•
Барилгын эрчим хүчний үр ашгийг дээшлүүлэхэд өгөх зөвлөмж Барилгын эрчим хүчний үр ашгийг дээшлүүлэхэд өгөх зөвлөмж Зөвлөмж: Барилгын эрчим хүчний үр ашгийг дээшлүүлэхэд өгөх зөвлөмж Зөвлөмж: Паспортыг бөглөсөн : Зөвлөмж: Паспортыг бөглөсөн : Байгууллага Паспортыг бөглөсөн : Байгууллага Хаяг, утас: Байгууллага Хаяг, утас: Хариуцан гүйцэтгэсэн: Хаяг, утас: Хариуцан гүйцэтгэсэн: Хариуцан гүйцэтгэсэн:
•
• •
Ер бусын өндөр дулаан тусгаарлалт буюу зузаан дулаалга; Сайн дулаан тусгаарлалт бүхий жаазтай, гурван давхар, бага ойлттой (low-e гэж нэрлэдэг) шилтэй цонх; Дулаан алдагдлын гүүргүй барилга; Барилгын гадна бүрхүүлийн агаарын битүүмжлэл;
•
4.4 дүгээр зураг. Барилгын эрчим хүчний паспортын загвар
66
Өндөр үр ашигтай дулаан эргүүлэн ашиглагч бүхий тав тухтай агаар сэлгэлт. Олон улсын пассив барилгын хүрээлэнгээс “Пассив барилга”–ийн үндсэн суурь үзүүлэлтийг стандартаар дараах байдлаар тодорхойлсон байдаг. • Барилгын халаалтад (эсвэл хөргөлтөд) жилд 15 кВт.цаг/м2 эсвэл халаалтын оргил ачаалал 10 Вт/м2 байхаар шинэ барилгын халаалтын хүчин чадлыг Пассив барилгын төлөвлөлтийн багц (PHPP) программаар тооцон төлөвлөсөн байх; 67
“Байгаль орчинд ээлтэй, эрчим хүчний хэмнэлттэй, барилгын материалын үйлдвэрлэлийг дэмжих” төсөл
Ахуйн зориулалттай (халаалт, халуун ус, цахилгаан гэх мэт) анхдагч эрчим хүчний нийт хэрэгцээ жилд 120 кВт.цаг/м2 байх; • “Blower door” багажаар барилгын битүүмжлэлийг 50 Па даралтаар хэмжин туршихад цагт 0.6 удаагаас ихгүй агаар сэлгэлтийн давтамж буюу агаарын алдагдалтай байх. Цаашид эрчим хүчний хэмнэлттэй барилга нь пассив, тэг эрчим хүчний (zero energy) болон нэмэх эрчим хүчний (plus energy) барилга гэсэн ангиллаар хөгжих юм.
НОГООН БАРИЛГА
•
4.6 дугаар зураг. Тэг эрчим хүчний сууц.
Эрчим хүчний хэрэглээгээ багасгаж сэргээгдэх эрчим хүчний хэрэглээгээ нэмэгдүүлснээр өөрөө өөрийнхөө хэрэглээг бүрэн хангах боломжтой болсон барилга òөлөвлөлтийн жишээ болгож GE (General Electric) корпорацийн боловсруулсан тэг эрчим хүчний сууцын шийдлийг танилцуулъя.
4.7-р хүснэгт. 2015 оны тэг эрчим хүчний сууцны зорилтууд 4.7-р хүснэгт 2015 оны тэг эрчим хүчний сууцны зорилтууд
Home energy meter Сууцны эрчим хүчний менежер Solar Photovoltaic Нарны зай Small Wind Бага чадлын салхин сэнс Energy Efficient Lighting Эрчим хүчний хэмнэлттэй гэрэлтүүлэг Demand response Appliances Хэрэглээнд нийцсэн ахуйн хэрэгсэл Energy storage Эрчим хүчний нөөцлүүр Water filtration Усны шүүлтүүр Heat pump water heater Ус халаагч дулааны насос Geothermal heat pumps Газрын гүний дулааны насос Smart meter Ухаалаг тоолуур
Энэхүү тэг эрчим хүчний сууцад зориулсан төв ухаалаг систем нь гэрийн эзэнд эрчим хүчний хэрэглээгээ оновчтой болгоход тусална. 3-4 кВт хүчин чадалтай нарны зайн систем нь дээвэр дээр байрлаж сууцын эрчим хүчний хэрэгцээг хангана. Сэргээгдэх эрчим хүчний нэмэлт эх үүсвэр Өндөр үр ашигтай CFL, LED, OLED гэрэлтүүлгийн төхөөрөмжүүд Өндөр үр ашигтай, хэмнэлтийн шошготой, сүлжээнээс авах эрчим хүчний хэрэглээг бууруулж, оргил ачааллын үед хэмнэлтийг бий болгоход тусална. Нөөц болон оргил ачааллын үед хэрэглэгдэх зориулалттай Усны хэрэглээг шүүж, боловсруулж, хянана. Уламжлалт ус халаагчийн хэрэглэдэг эрчим хүчний хагасаас ч бага эрчим хүчийг хэрэглэдэг. ХАСК болон ус халаах эрчим хүчний хэрэглээг 30 хувиар бууруулна. Ухаалаг сүлжээ болон сууц хоорондын холболтын гарц 5.1-р хүснэгт
MNS 4582:2007 стандартын зөвшөөрөгдөх утга Үзүүлэлтийн нэр
Хэмжилтийн нөхцөл 1 цагийн дундаж
Нүүрстөрөгчийн дутуу исэл СО
8 цагийн дундаж
Нэгж 3
мкг/м
6
68
10000 100
3
60
24 цагийн дундаж
мкг/м
Дуу шуугиан (07-24 цаг)
16 цагийн дундаж
мкг/м
Дуу шуугиан (23-07 цаг)
8 цагийн дундаж
мкг/м
Нүүрсхүчлийн хий
24 цагийн дундаж
Гэрэлтүүлэг (хүн байнга суудаг) Гэрэлтүүлэг (хүн байнга суудаггүй)
Төрөл Чулуун нүүрс Кокс Хүрэн нүүрс, түүхий Хүрэн нүүрс, берикт Занар, агаарт хатаасан Мод, агаарт хатаасан
30000
3
Том ширхэг тоосонцор (PM10)
3
45
мкг/м
3
1800
дундаж хэмжилтээр
Люкс
150-300
дундаж хэмжилтээр
Люкс
50-150 5.2-р хүснэгт
Хатуу түлшний бүтэц ба илчлэг 1 2 3 4 5
Хүлцэх агууламж
С, % 77 83 30 55 38
H, % 5 0,5 3 5 4
O, % 8 0,5 10 18 26
W, % 3 5 50 15 25
Илчлэг, кЖ/кг 30100 28900 9630 19250 13800
42
5
37
15
14600
69
“Байгаль орчинд ээлтэй, эрчим хүчний хэмнэлттэй, барилгын материалын үйлдвэрлэлийг дэмжих” төсөл
Ус халаагч дулааны насос Geothermal heat pumps Газрын гүний дулааны насос Smart meter Ухаалаг тоолуур
Үзүүлэлтийн нэр
70
Хэмжилтийн нөхцөл 1 цагийн дундаж
Нүүрстөрөгчийн дутуу исэл СО
5.1. Дотор агаарын чанарын шаардлага
Өрөөний агаарын чанарыг хамгийн хялбар тодорхойлох арга бол өрөөний агаарын температур, харьцангуй чийглэг, СО2 буюу нүүрсхүчлийн хийн агууламж юм.
Ухаалаг сүлжээ болонНОГООН сууц хоорондын холболтын гарц БАРИЛГА
MNS 4582:2007 стандартын зөвшөөрөгдөх утга
Барилга íü хүн эсвэл аль нэг үйлдвэрлэлийн технологийн явцыг гадна орчныүйлчлэл болох халуун, хүйтэн, салхи, шороо, хур тунадас, нар зэргээс хамгаалах, тусгаарлах үүрэгтэй байдаг. Орон сууц, олон нийтийн барилгын хувьд дотор агаарын чанар буюу Indoor air quality чухал үүрэгтэй байдаг.
5.1 дүгээр зураг. Дулааны тав тухын өрөөний гадаргуугийн температур болон харьцангуй чийглэгээс хамаарсан зохистой бүс. [Ж. Ганхуяг, 2013]
ХАСК болон ус халаах эрчим хүчний хэрэглээг 30 хувиар бууруулна.
5.1-р хүснэгт. MNS 4582:2007 стандартын зөвшөөрөгдөх утга5.1-р хүснэгт
БҮЛЭГ 5. БАРИЛГЫН ДОТОР АГААРЫН ЧАНАР БА ХАЛААЛТ, АГААР СЭЛГЭЛТ, ХӨРГӨЛТИЙН СИСТЕМ
Манай орны хувьд эрс тэс уур амьсгалтай бөгөөд жилийн 8 сард нь тасралтгүй халаалт шаардагддаг. Зуны зарим өдрүүдэд орон гэрээ халаах шаардлага гардаг. Энэ нь тухайн айл өрх, ажлын өрөө тасалгааг дулаан байлгах нь олон хүчин зүйлээс хамаардаг. Өрөөний агаарын температурыг 18-22оС байх нь зохимжтой гэдэг ч хүний хувцаслалт, хөдөлгөөний эрчим, нас зэрэг олон зүйлээс хамаардаг. Мөн техник талаасаа өрөөний дотор гадаргуунуудын жигнэсэн дундаж температур, харьцангуй чийглэг зэргээс хамаардаг.
эрчим хүчийг хэрэглэдэг.
8 цагийн дундаж
Нэгж 3
мкг/м
Хүлцэх агууламж 30000 10000
3
100
3
60
Том ширхэг тоосонцор (PM10)
24 цагийн дундаж
мкг/м
Дуу шуугиан (07-24 цаг)
16 цагийн дундаж
мкг/м
Дуу шуугиан (23-07 цаг)
8 цагийн дундаж
мкг/м
Нүүрсхүчлийн хий
24 цагийн дундаж
Гэрэлтүүлэг (хүн байнга суудаг) Гэрэлтүүлэг (хүн байнга суудаггүй)
3
45
мкг/м
3
1800
дундаж хэмжилтээр
Люкс
150-300
дундаж хэмжилтээр
Люкс
50-150
5.2-р хүснэгт Хүнд ямар нэгэн байдлаар тав тухгүй, даарч хөрч, эсвэл гэрэл нэг л Хатуу түлшний бүтэц ба илчлэг бүүдгэр, хэт их дуу чимээтэй мэт санагдах бүх л зүйл эрүүл мэндэд Төрөл С, % H, % O, % W, % Илчлэг, кЖ/кг нь нөлөөлж олон өвчлөлийн эх үүсвэр болдог. Тиймээс энэ30100 бүхнийг 1 Чулуун нүүрс 77 5 8 3 2 шийдэх сайтар дулаалгатай, Кокс гол арга зам нь барилгыг 83 0,5 0,5 5 битүүмжлэлтэй 28900 3 Хүрэн нүүрс, түүхий 30 3 10 50 9630 байлгаж, халаалт, агаар сэлгэлтийн системийг хэвийн зохистой 4 Хүрэн нүүрс, берикт 55 5 18 15 19250 ажлуулах явдал юм. 5 Занар, агаарт 38 4 26 25 13800 6
5.2.
хатаасан Мод, агаарт Дулааны хатаасан
42
эх үүсвэр, халаалт
5
37
15
14600
Халаалт гэдэг нь жилийн хүйтний улиралд өрөө тасалгааны дотор агаарын температурыг шаардлагатай хэмжээнд тогтмол барьж, хүн ажиллах амьдрах ба технологийн процесс хэвийн явагдах агаарын орчныг бүрдүүлж, температурыг өгөгдсөн хэмжээнд тогтмол барих, дулаан алдагдлыг нөхөн өгч зохиомлоор халаахыг хэлнэ. Халаалт нь барилгын техникийн нэг хэсэг бөгөөд халаах ажиллагааг халаалтын төхөөрөмжөөр гүйцэтгэх ба тухайн орон нутгийн цаг агаарын байдлаас хамаарч тодорхойлогдоно. Барилгын халаалтыг гадна агаарын хоногийн температур буурч гурав хоногийн туршид 8°С болон тогтворжих ба түүнээс багасах хандлагатай болох үед эхлүүлж гадна агаарын температур нэмэгдэн 8°С-д хүрч тогтворжин дулаарсан үед зогсооно. Манай орны хувьд халаалтын улирал удаан үргэлжилдэг учраас хүмүүс ашиглалтын зардлыг эхэлж сонирхдог. Тиймээс эрчим хүчний хэмнэлттэй халаалтын системийг зардлын бүдүүвчээс эхэлье.
71
“Байгаль орчинд ээлтэй, эрчим хүчний хэмнэлттэй, барилгын материалын үйлдвэрлэлийг дэмжих” төсөл
Эрчим хүчний нөөцлүүр Water filtration Усны шүүлтүүр Heat pump water heater Ус халаагч дулааны насос Geothermal heat pumps Газрын гүний дулааны насос ТүлшSmart meter Манай орны хувьд Ухаалаг тоолуур
Усны хэрэглээг шүүж, боловсруулж, хянана. Уламжлалт ус халаагчийн хэрэглэдэг эрчим хүчний хагасаас ч бага эрчим хүчийг хэрэглэдэг.
НОГООН БАРИЛГА
ХАСК болон ус халаах эрчим хүчний хэрэглээг 30 хувиар бууруулна.
Ухаалаг сүлжээ болон сууц хоорондын холболтын гарц түлшний зориулалтаар эртний гэж хэлж болох аргал, хөрзөн, модноос эхлээд нүүрс, шингэрүүлсэн нефтийн хий 5.1-р хүснэгт LPG, дизель түлш, төвлөрсөн дулаан зөвшөөрөгдөх хангамж, цахилгаан эрчим хүч MNS 4582:2007 стандартын утга нь боломжтой түлшнүүд юм. Цаашдаа шингэрүүлсэн байгалийн хийг Хүлцэх Үзүүлэлтийн нэр Хэмжилтийн нөхцөл Нэгж агууламж LNG-ã ашиглахаар төлөвлөж байна. 1 цагийн дундаж
Нүүрстөрөгчийн дутуу исэл СО
5.2 дугаар зураг. Халаалтын зардлын бүдүүвч [Б. Мөнхбаяр, 2005]
Барилга хэр хэмжээний эрчим хүч хэрэглэх вэ? гэдэг нь хамгийн эхний үе шат юм. Тэгэхээр нэн тэргүүнд ямар барилгыг хэмнэлттэй, тав тухтай, дулаахан гэж үздэг талаар дурдüя. Хэмнэлттэй барилгын 3 үндсэн зарчим байдаг.
5.2-р хүснэгт. түлшний ба илчлэг Хатуу Хатуу түлшний бүтэц бабүтэц илчлэг 1 2 3 4 5 6
5.3 дугаар зураг. Эрчим хүчний хэмнэлттэй барилгын үндсэн зарчмууд: а. овор буюу гадна гадаргуун талбай болон дотор эзлэхүүний харьцаа бага буюу зохистой байх, б. гадна хашлага бүтээцүүд нь аль болох зузаан дулаалгатай буюу дулаан дамжилт бага байх, в. битүүмжлэл сайтай, сэлгэж буй агаар хяналттай байх.
3
мкг/м
Төрөл Чулуун нүүрс Кокс Хүрэн нүүрс, түүхий Хүрэн нүүрс, берикт Занар, агаарт хатаасан Мод, агаарт хатаасан
H, % 5 0,5 3 5 4
O, % 8 0,5 10 18 26
W, % 3 5 50 15 25
Илчлэг, кЖ/кг 30100 28900 9630 19250 13800
42
5
37
15
14600
Шингэн түлш Шингэн түлшний гол эх үүсвэр болох газрын тос нь олон сая жил амьтан ургамлын үлдэгдэл дагтаршин өндөр температурт бичил биетүүдийн оролцоотойгоор бий болдог. Хөнгөн (бензин), дунд (Дизель), хүнд (машины тос), үлдэгдэл (мазут, асфальт) гэж ангилна. Мөн үүнээс гадна амьтны гаралтай тос, синтетик тос (Нүүрс болон нефтийн дайвар бүтээгдэхүүнээс гарган авдаг), спирт (төмс, буудай г.м ээс нэрж гаргаж авдаг), Бензол C6H6. Нүүрсийг хийжүүлэхэд гардаг дайвар бүтээгдэхүүн зэрэг нь шингэн түлшинд багтдаг. Төрөл
а.Барилга нь зөв төлөвлөлттэй байхаас гадна баригдах газрыг зөв сонгох, б.Нарны идэвхгүй (Пассив) системийг ашиглах, в.Дулаалгыг хангалттай зузаан, зөв суурилуулах, г.Сэргээгдэх эрчим хүчийг ашиглах. Халаалтын системд дулааны эх үүсвэр чухал үүрэгтэй байдаг. Эхлээд аль болох бохирдол бага ялгаруулдаг, ашиглахад хялбар түлшийг сонгоно. Энэ нь хэмнэлттэй байх бас нэг шийдэл юм. 72
5.2-р хүснэгт
С, % 77 83 30 55 38
5.3-р хүснэгт. Шингэн түлшний ба илчлэг Шингэн түлшний бүтэц бабүтэц илчлэг
5.4 дүгээр зураг. Барилгын эрчим хүчийг хэмнэх шийдэл.
30000
8 цагийн дундаж 10000 Хатуу түлш 3 Том ширхэг тоосонцор (PM10) 24 цагийн дундаж мкг/м 100 Бүх төрлийн хатуу түлш нь нүүрсхүчил, устөрөгч, хүчилтөрөгчөөс 3 Дуу шуугиан (07-24 цаг) 16 цагийн дундаж мкг/м 60 голлон Дуу бүрдэх ба бага хэмжээний8 хүхэр, азот мөн мкг/м ус,3 үнс зэргээс шуугиан (23-07 цаг) цагийн дундаж 45 3 бүрддэг. Нүүрс, занар, ньдундаж байгалийнмкг/м гаралтай түлш. Нүүрсхүчлийн хий мод, сүрэл зэрэг 24 цагийн 1800 Нүүрсэн берикåт, кокс,суудаг) модны нүүрс зэрэг нь дулаан, механик, химийн Гэрэлтүүлэг (хүн байнга дундаж хэмжилтээр Люкс 150-300 Гэрэлтүүлэг (хүн байнга суудаггүй) дундаж Люкс түлш 50-150 аргаар байгалийн түлшийг ашиглан бий хэмжилтээр болгодог үүсмэл юм.
1 2 3 4 5
Спирт Бензол Бензин Метанол Дизель
С, %
H, %
O+N, %
Доод илчлэг
77 92 85 38 86
13 8 15 12 13
25
29890 41940 46700 22310 44800
50 0,4
5.3-р хүснэгт Дээд илчлэг, кЖ/кг 26960 40230 42500 19510 41650
Хүснэгт 5.4. Хийн түлш Хийн түлшний төрөл, тэдгээрийн үзүүлэлтүүд Дийлэнх нь шатдаг болон шатдаггүй хийн хольц байдаг. Голчлон Харьцангуй Дээд Доод нүүрсилчлэг, H,% CH , % Төрөл CO, % 3 2 4 нягт илчлэг кЖ/м . устөрөгч, ус төрөгч бага хэмжээний нүүрсхүчлийн хий бүрдүүлдэг. Коксын хий 1 55 6 25 0,39 19670 17370 Илчлэгээр нь голчлон ангилдаг. /төвлөрсөн/ 2 3 4 5
8
0,64 0,55 731,562
35200 46700 100890
31800 42500 92890
10
2,091
133870
123650
Байгалийн хий Метан Пропан С Н 3
Бутан С Н 4
85
15
82
5.5-р хүснэгт
Зуухны утааны хийд агуулагдах хорт бодисын ялгарлын хязгаар (Герман улсад) мг/м3.
5.3-р хүснэгт
Шингэн түлшний бүтэц ба илчлэг Төрөл
С, %
H, %
O+N, %
Доод илчлэг
Дээд илчлэг, кЖ/кг 1 26960 2 Бензол 92 8 41940 40230 5.3-р хүснэгт 3 Бензин 85 15 46700 42500 түлшний бүтэц ба Хотын буюу төвлөрсөн, байгалийн, шингэрүүлсэн, холимог (Байгалийн 4 Метанол 38 Шингэн 12 50 илчлэг 22310 19510 Төрөл С,86%хийг агаартай H,13% O+N, илчлэг Дээд илчлэг, 5 Дизель 0,4 % гэжДоод 44800 41650 болон шингэрүүлсэн хольсон) ангилдаг. кЖ/кг 1 Спирт 77 13 25 29890 26960 5.4. Хүснэгт 5.4. түлшний төрөл, тэдгээрийн үзүүлэлтүүд 2 Бензол Хүснэгт Хийн 92 Хийн 8 41940 40230 түлшний төрөл, тэдгээрийн үзүүлэлтүүд 3 Бензин 85 15 46700 42500 Харьцангуй Дээд Доод илчлэг, H , % CH , % Төрөл CO, % 12 4 Метанол 50 нягт 22310 195103. 2 38 4 илчлэг кЖ/м 5 Дизель 86 13 0,4 44800 41650 Коксын хий 1 55 6 25 0,39 19670 17370 5.3-р хүснэгт /төвлөрсөн/ Шингэн түлшний бүтэц ба илчлэг Хүснэгт 2 Байгалийн хий 82 0,64 35200 31800 5.4. Төрөл С, % түлшний H, % тэдгээрийн O+N, 0,55 % Доод илчлэг Дээд илчлэг, Хийн үзүүлэлтүүд 3 Метан 85 15 төрөл, 46700 42500 кЖ/кг Харьцангуй Дээд Доод илчлэг, Пропан С Н 4 1,562 100890 92890 H,% Төрөл3 8 CO, % 13 CH4, % 1 Спирт 25 нягт 29890 269603. 2 77 илчлэг кЖ/м Бутан С Н 2,091 133870 123650 25 Бензол 92 8 41940 40230 Коксын 4хий 10 5585 6 0,39 19670 17370 31 Бензин 15 25 46700 42500 /төвлөрсөн/ 42 Метанол 38 50 0,64 хэмнэлт 22310 19510 Түлшээ шатааж гаргах12зуухны хувьд чухал5.5-р үүрэгтэй. хүснэгт Байгалийн хий дулаан 82 35200 31800 53 Зуухны Дизель 0,4 0,55хязгаар44800 41650 Метан 8586 ажиллагааны 15хорт13 46700 42500 утааны хийд агуулагдах бодисын ялгарлын (Герман мг/м3. Энэ нь зуухны ашигт илтгэлцүүрээс шуудулсад) хамаардаг. Пропан С Н 4 1,562 100890 92890 Түлш 3 8 Мэдээж ашиглалт ч гол нөлөөтэй. Хүснэгт 5.4. Хорт бодис Бутан СН Халаалтын шингэн 133870 5 2,091 123650 Хийн түлшний Нүүрс төрөл, тэдгээрийн үзүүлэлтүүд Хий 4 10 түлш – Халаалтын тос Харьцангуй Дээд Доод илчлэг, 5.5-р Төрөл хүснэгт. Зуухны утааны хийд агуулагдах хорт бодисын ялгарлын хязгаар H,% CH , % <50 МВт 50 CO, % 3 5.5-р хүснэгт 2 4 50 Сүлжээнийх илчлэг кЖ/м .5 3 Тоос >50 МВт (Герман 20 улсад) мг/мнягт . 50 хязгаар (Герман Бусад 103. Коксын хий хийд агуулагдах Зуухны утааны хорт бодисын ялгарлын улсад) мг/м 100 25 1 55<2,5 МВт6 0,39 19670 17370 /төвлөрсөн/ Түлш Сүлжээнийх 50 СО 150 80 2 Байгалийн 82 Халаалтын 0,64 31800 Бусад 80 Хорт бодисхий шингэн 35200 Нүүрс Хий 3 Метан 85 250-50015 0,55 түлш – Халаалтын тос 46700 түлшний Сүлжээнийх 42500 100-150 NOx С Н 350 Пропан төрлөөс Бусад 200 4 1,562 100890 92890 <50 МВтхамаарна 50 3 8 50 Сүлжээнийх 5 ТоосС Н >50 МВт 20 Сүлжээнийх 10 Бутан 5 2,091 133870 123650 SOx 4 10 50 Бусад 10 1000 850 <2,5 МВт 100 Бусад 50-350 Сүлжээнийх 50 СО 150 80 Бусад 5.5-р хүснэгт 80 3 Зуухны утааны хийд агуулагдах хорт бодисын ялгарлын хязгаар (Герман улсад) . 250-500 түлшний Сүлжээнийх 100-150 5.6-рмг/м хүснэгт NOx 350 төрлөөс хамаарна Бусад 200 Түлш Түлшний бүтээгдэхүүний болон эрчим хүчний дундаж үнэ. (2015 оны 6 сарын байдлаар) Сүлжээнийх 10 Хорт бодис SOx 1000 850 шингэн Нүүрс Шингэрүүлж Халаалтын Төвлөрсөн Нүүрс Бусад Хий 50-350 Дизель түлш тос Цахилгаан түлш – Халаалтын (Налайх) шахсан хий дулаан <50 МВт 50 Бүтээгдэхүүний 50 Сүлжээнийх Зуухнуудын олон талын 2100 онцлогуудтай бөгөөд голлох үзүүлэлт 2150 - 5 нь Тоос хувьд 120 >50 МВт 20 үнэ, Төг/кг 50 Бусад 10 <2,5 МВт 100 байдаг. Түлшний доод илчлэгээр 5.6-р хүснэгт ашигт илтгэлцүүр авч Эрчим ажиллагааны хүчний 50 150 180 125 11 Сүлжээнийх 50 Түлшний бүтээгдэхүүний болон эрчим хүчний дундаж үнэ. (2015 оны 6 сарын байдлаар) үнэ, Төг/кВт.ц СО 150 80 үзхэд зуухнуудын ашигт ажиллагааны илтгэлцүүр нь хатуу Бусад түлшний 80 Нүүрс Шингэрүүлж Төвлөрсөн Дизель зуухны түлш Цахилгаан 250-500 Сүлжээнийх 100-150 зуухны NOx хувьд 60-80 хувь, түлшний шингэн түлшний хувьд 92-98 хувь, (Налайх) шахсан хий дулаан 350 төрлөөс хамаарна Бусад 200 Бүтээгдэхүүний цахилгаан зуухны120 хувьд 95-99, конденсацтай хувьд-101062100 2150 хийн зуухны - Сүлжээнийх үнэ, Төг/кг SOx 1000 850 Бусад 50-350 111 хувь хүртэл байдаг. Эрчим хүчний 50 150 180 125 11 үнэ, Төг/кВт.ц
“Байгаль орчинд ээлтэй, эрчим хүчний хэмнэлттэй, Спирт 77 13 25 29890 барилгын материалын үйлдвэрлэлийг дэмжих” төсөл
НОГООН БАРИЛГА
Орон сууц, олон нийтийн барилгад байгаа хүн цагт 20-30м3 агаар гаднаас авч байх ёстой байдаг. Манай орны нөхцөлд 1 айлын 4 хүнд цагт 80-120м3/цаг агаар хэрэг болно гэсэн үг. Хэрэв энэ агаарыг гадна агаарын температур -20оС, дотор агаарынх +20оС байгаа үед гаднаас 1 цагт 100м3 агаар оруулж ирснээ 20оС хүртэл халаахад 1360 Вт.ц буюу 1.4 кВт.ц эрчим хүч зарцуулах шаардлагатай болно. Тиймээс агаар сэлгэлтийн системд эрчим хүч хэмнэх хэд хэдэн үндсэн арга хэмжээ байдаг. Үүнд: • Барилгын битүүмжлэлийг сайжруулж хяналтгүйгээр сэлгэгдэж байгаа агаарын тоо хэмжээг хязгаарлах; • Агаар сэлгэлтийн системд зайлуулагдаж байгаа агаараар оруулж ирж байгаа агаарын холихгүйгээр халаах агаар, агаарын дулаан солилцуулагчийг ашиглах явдал юм. Тогтвортой буюу эрчим хүчний хэмнэлттэй, хүний тав тухыг хангасан технологийн үндсэн шийдлийн талаар 10 багц ухагдахууныг авч үзье [Bernhard, 2010].
5.5 дугаар зураг. Багц 1+2. Дулаанаа барьж, үр ашигтайгаар хангах. а. Дулаалга буюу дулаанаа барих. Дулаан хангамж нь барилгын инженерийг байгууламжийн нэг чухал хэсэг учир аль болох алдахгүй, удаан барихад анхаарал хандуулах, f. Дулааныг үр ашигтайгаар бий болгох, хангах. Дулаан хангамж нь аль болох үр ашигтайгаар үйлдвэрлэгдэж, түгээгдэж, нөөцлөгдөж, бас найдвартай байх ёстой. Жишээлбэл: Барилгадаа суурилуулсан нарны дулаан хангамжийн систем нь CO2 ялгаруулдаггүй, барилгын дулаан хангамжийн найдвартай нэгэн эх үүсвэр болох бөгөөд тохируулга, удирдлагын тусламжтайгаар илүү үр ашигтай систем болж чадна.
5.6-р хүснэгт. Түлшний бүтээгдэхүүний болон эрчим хүчний дундаж үнэ. 5.6-р хүснэгт
(2015 оны 6 сарын байдлаар) Түлшний бүтээгдэхүүний болон эрчим хүчний дундаж үнэ. (2015 оны 6 сарын байдлаар) Бүтээгдэхүүний үнэ, Төг/кг Эрчим хүчний үнэ, Төг/кВт.ц
Нүүрс (Налайх)
Шингэрүүлж шахсан хий
Дизель түлш
Цахилгаан
Төвлөрсөн дулаан
120
2100
2150
-
-
50
150
180
125
11
5.3 Агаар сэлгэлтийн систем Агаар сэлгэлтийн систем нь аливаа барилга байгууламжийн дотор талын агаар илүү хурдан бохирддог тул гаднаас бохирдол багатай агаарыг оруулж ирж бохирдсон агаараа гадагш нь зайлуулах үүрэгтэй. 74
5.6 дугаар зураг. Багц 3+4. Хэт халалтаас хамгаалж, дулааныг үр ашигтайгаар зайлуулах (хөргөх). b. Хэт халалтаас хамгаалах. Барилгын хийц, бүтээцүүдийг зөв төлөвлөснөөр барилгыг хүсээгүй халалтаас хамгаалж, хөргөлтөд шаардагдах эрчим хүчийг бууруулдаг. g. Дулааныг үр ашигтайгаар зайлуулах. Эх үүсвэрийн хувьд мөн хүлэмжийн хий ялгаруулдаггүй, байран байх нь чухал бөгөөд тухайлбал хөрсний
75
“Байгаль орчинд ээлтэй, эрчим хүчний хэмнэлттэй, барилгын материалын үйлдвэрлэлийг дэмжих” төсөл болон гадаргын усыг хөргөлтийн эх үүсвэр болгон ашиглах нь нэг шийдэл юм. Шөнийн агаар сэлгэлт ч гэсэн өөр нэг хөргөлтийн эх үүсвэрийн хэрэглээг бууруулах нэг арга зам.
5.7 дугаар зураг. Багц 5+6. Ердийн ба үр ашигтай механик агаар сэлгэлт. c. Ердийн агаар сэлгэлт. Барилгын агаарын чанарыг сайн байлгахын тулд хэрэглээ болон хүний тооноос хамаарч тодорхой давтамжтайгаар агаарыг солилцуулдаг. Хяналтгүйгээр хашлага бүтээцийн зай завсраар явагддаг агаар сэлгэлт байх ёсгүй. Тиймээс зохицуулалттайгаар нэвт салхилуулах ердийн систем илүү үр дүнтэй, бас хяналттай байдаг. h. Дулаан эргүүлэн ашиглагч. Дуу чимээ, гадна орчны бохирдол зэргээс үүдэн зайлшгүй механик систем хэрэглэх шаардлагатай байдаг. Энэ нөхцөлд гадагш зайлуулах агаарын дулааныг ашиглан оруулах агаарыг халаах системийг аль болох байран хэлбэрээр хэрэглэх нь илүү үр ашигтай болдог.
НОГООН БАРИЛГА
БҮЛЭГ 6. СЭРГЭЭГДЭХ ЭРЧИМ ХҮЧ Өнөөдөр дэлхий нийтээр сэргээгдэх эрчим хүчийг ашиглах асуудлыг дэмжиж, технологийг нь илүү боловсронгуй болгож, шинэ төрлийн эх үүсвэрүүдийг хайх болсон. Энэ нь эрчим хүч хэмнэх шалтгааны адил 2 зүйлээс үүдэлтэй. Мэдээж эхнийх нь хүлэмжийн хийн ялгарал. Уламжлалтаар олборлодог түлшийг шатаахад бий болж буй хий, тухайлбал CO2 нь дэлхийн дулаарал, уур амьсгалын өөрчлөлтийн голлох шалтгаан болж байна.
6.1 дүгээр зураг. Хүлэмжийн хийн давхаргын нөлөөлөл ба бүрдүүлэгч бодисууд.
5.8 дугаар зураг. Багц 7+8. Байгалийн гэрэлтүүлгийг ашиглах, зохиомол гэрэлтүүлгийг оновчтой болгох. d. Байгалийн гэрэлтүүлэг ашиглах. Гэрэлтүүлгийн төлөвлөлтийн гол зарчим нь аль болох байгалийг гэрлийг ашиглах явдал юм. Тэр хэмжээгээр гэрэлтүүлэгт зарцуулагдах эрчим хүчний хэрэглээ буурна. i. Зохиомол гэрэлтүүлгийг оновчлох. Гэрэлтүүлэг нь шууд ба шууд бус гэж байх бөгөөд шууд бус гэрэлтүүлгийн хувьд аль өрөөг ерөнхийд нь гэрэлтүүлдэг бол харин шууд гэрэлтүүлэг нь илүү их эрчим хүч зарцуулдаг. Сайтар автоматжуулагдсан гэрэлтүүлгийн дүнд зөвхөн хэрэгцээтэй газар нь шууд гэрэлтүүлгийг ашиглах боломж болоод хэмнэлтийг бий болгодог.
Хүлэмжийн хийн давхарга нь газрын хөрснөөс ялгарч буй дулааны урт долгионтой цацрагийг муу нэвтрүүлснээр газрын гадаргуу орчмын агаарын температурыг нэмэгдүүлж, дэлхийн дулаарлын гол шалтгаан болж байна. Үүнийг голлон бүрдүүлэгч хийнүүд нь нүүрсхүчлийн хий СО2, метан - CH4, азотын исэл - N2O, фторын нэгдэл (HFCs, PFCs, SF6) бүхий хийнүүд юм. Нөгөө нэг шалтгаан нь олборлодог түлшний хомсдолын асуудал.
6.2 дугаар зураг. Эрчим хүчний хэрэглээний эрс өсөлтийн байдал, чиг хандлага. 5.9 дүгээр зураг. Багц 9+10. Үр ашигтай тоног төхөөрөмж ашиглаж, байран цахилгаан үүсгүүртэй байх. Цахилгаан эрчим хүч нь физикийн талаасаа эрчим хүчний бусад хэлбэрээс (хүч, дулаан г.м) хувиргаж гаргаж авдаг учир илүү үнэтэй байна. e. Үр ашигтай/хэмнэлттэй тоног төхөөрөмж. Эрчим хүч ашиглах тоног төхөөрөмжөө сонгохдоо аль болох хэмнэлттэй гэсэн шошготойг сонгох. (Тухайлбал А эсвэл А+++ г.м). j. Байран цахилгаан ашиглах. Барилгын дээврийн шийдлийг ашигласан нарын зайн тусламжтайгаар цахилгаанаа бүрэн болон хэсэгчилсэн байдлаар хангах. Ингэснээр түгээлтийн алдагдал ч эрс буурч бие даасан байдлаа нэмэгдүүлнэ. Нэмэлт байдлаар хөршүүдтэйгээ дулаан-цахилгааны хосолсон үүсгүүрийг ч ашиглах боломжтой.
76
Эрчим хүчний хэрэглээний эрс өсөлт нь эргээд нийлүүлэлтийн хомсдолыг бий болгож, үүсэн бий болохдоо хэдэн сая жил болсон олборлодог түлшийг хоёрхон зуун хүрэхгүй хугацаанд хэрэглэж дуусах төлөв үүсжээ. Цаашид эрчим хүчний асуудал улс төрийн ч томоохон хүчин чадлын илэрхийлэл болох байдал дэлхий нийтэд үүсэж хараат бус байх боломжийг хайж байна. Энэ бүхний нэг гаргалга нь байгальд ээлтэй, нөөц нь үл шавхагдах сэргээгдэх эрчим хүч юм. 77
“Байгаль орчинд ээлтэй, эрчим хүчний хэмнэлттэй, барилгын материалын үйлдвэрлэлийг дэмжих” төсөл
Сэргээгдэх эрчим хүчний олон эх үүсвэр байдаг бөгөөд барилгын халаалт, халуун ус хангамж, хөргөлтөд байран байдлаар ашиглах боломжтой нар, газрын гүний дулааны талаар энэхүү бүлэгт дэлгэрэнгүй дурдсан. 6.1 Нарны эрчим хүч Дэлхий дээрх бүх амьдрал нарны эрчим хүчинд үндэслэж байдаг. Манай гариг дээр явагдаж буй химийн болон биологийн бүх үзэгдлүүдийн үндэс суурь нь нарны эрчим хүч юм. Түүнээс гадна нар нь байгаль орчинд халгүй, төрөл бүрээр ашиглах боломжтой, хаа ч байдаг эрчим хүчний нэг эх үүсвэр болно. Нарны цөмд устөрөгчийн хоёр цөмөөс гелийн нэг цөмийг үүсгэх хайлах процесс явагдаж байдаг ба түүний улмаас үүссэн дулааны эрчим хүч нь цахилгаан соронзон цацрагийн хэлбэрээр сансрын уудамд түгдэг. 143 сая км алсад орших дэлхийн гадаргад энэхүү эрчим хүчний өчүүхэн бага хэсэг нь хүрэлцэн ирдэг ч түүний ердөө 15 минутад дэлхийн гадаргууд нийлүүлж буй эрчим хүч нь өнөөгийн дэлхийн нийт хүн амын жилийн эрчим хүчний нийт хэрэглээнээс илүү байдаг. Нарны насыг одон орны физикчид ойролцоогоор 5 миллиард жил гэж үздэг ба түүний нийт насыг 10 миллиард жил гэвэл дахиад 5 миллиард жил нарны эрчим хүчийг ашиглах боломжтой юм. Иймээс нарыг хүний төсөөллөөр эцэс төгсгөлгүй мөн шавхагдашгүй эрчим хүч гэж ойлгож, нэрлэж болно. Дэлхийн агаар мандлын гаднах нарны цацрагийн хэмжээ буюу чадал нь үндсэндээ тогтмол байдаг. Нэгж талбайд ноогдох цацрагийн чадал буюу цацрагийн эрчимжилтийг нарны тогтмол гэж нэрлэдэг. Энэхүү нарны тогтмолын хэмжээ нь нарны идэвхжлийн өөрчлөлт болон нар ба дэлхийн хоорондын зайнаас хамаарч хэлбэлздэг. 5%-аас бага байх энэ жигд бус үзүүлэлт нь ихэвчлэн хэт ягаан туяаны хүрээнд хамаарах ба нарны эрчим хүчийг ашиглах техникийн хүрээнд үл нөлөөлөх хэмжээ юм. Нарны тогтмолын дундаж утгыг дараах байдлаар тогтоодог I0=1,367 Вт/м2. Дэлхий нарыг тойрох тойрог хөдөлгөөн болон түүний тэнхлэгийн хазайлтаас хамааран нарнаас дэлхийн гадаргад нийлүүлж буй эрчим хүчний хэмжээ эрс ялгаатай байдаг. Энэ нь зөвхөн газар зүйн өргөргөөс бус тухайн байрлал дахь жилийн болон өдрийн цаг хугацаанаас мөн хамаарна. Экваторт хэдий ойр байна тэр хэмжээгээр үд дундын нар өндөр тусч, тусгалын хүч их байна. Дэлхийн бөмбөрцгийн тэнхлэгийн хазайлтын улмаас зуны өдөр өвлийнхөөс урт мөн зуны нар өвлийнхөөс өндөр байрладаг. Үүлгүй цэлмэг өдөр ч нарны цацрагийн хэмжээ бүхэлдээ нарнаас шууд ирдэггүй, тодорхой хэсэг нь өөр чиглэлээс ирдэг. Ажиглагчийн хараанд 78
НОГООН БАРИЛГА
өртөх эдгээр агаарын молекул, уур, манангийн хэсэг болон үүл зэрэгт ойж замхарсан цацрагийн хэмжээг сарнисан буюу тэнгэрийн цацраг /Gdif/ гэж нэрлэдэг. Энэ цацрагт мөн дэлхийн гадаргуугаас ойсон цацраг хамаардаг. Нарнаас чиглэлээ өөрчлөлгүй ирж буй цацрагийг шууд цацраг /Gdir/ гэж нэрлэнэ. Шууд ба сарнисан цацрагийн нийлбэрийг нарны нийлбэр цацраг GG гэж нэрлэдэг. GG= Gdir + Gdif
6.3 дугаар зураг. Улаанбаатар хотод жилийн ялгаатай хугацаанд харгалзах нарны зам болон өдөрт ирэх нийлбэр цацраг хэмжээ(өргөрөг: 47.9°)
Нарны тусгалд дээврийн чиглэл болон налалтын өнцөг хэрхэн нөлөөлөх вэ? Улаанбаатар (УБ) хот орчмын төрөл бүрийн өнцөг бүхий бүх чиглэлийн гадаргад ирэх нарны нийлбэр цацрагийн жилийн дундаж утгыг тооцсон дүнг дараах зургаас харж болно. Цацрагийн нийлбэрийн шугам нь 1м2 гадаргад жилд ирэх цацрагийн хэмжээг кВт.цаг–аар илэрхийлнэ. Хэвтээ тэнхлэгт чиглэлийг заах ба босоо тэнхлэг нь налалтын өнцгийг заана.
6.4 дүгээр зураг. Улаанбаатар хот орчмын төрөл бүрийн өнцөг болон чиглэл бүхий гадаргад жилд ирэх нарны нийлбэр цацраг
79
“Байгаль орчинд ээлтэй, эрчим хүчний хэмнэлттэй, барилгын материалын үйлдвэрлэлийг дэмжих” төсөл
НОГООН БАРИЛГА
6.7 дугаар зураг. Коллекторын төрлүүд. Хавтгай, вакуум хоолойд, бассейн коллекторууд
6.5 дугаар зураг. Улаанбаатар хот орчмын төрөл бүрийн өнцөг болон чиглэл бүхий гадаргад зун /зүүн/ болон өвлийн /баруун/ улиралд ирэх нарны нийлбэр цацраг
Барилгад дулаан үйлдвэрлэх зориулалттай нарны коллектор бүхий систем, цахилгаан үйлдвэрлэх зориулалттай нарны зайн системүүдийг халаалт, халуун ус хангамж, цахилгаан хангамжид ашигладаг. Нарны халаалт, халуун ус хангамжийн систем Бие даасан халаалт, халуун ус хангамжийн системд нарны дулааны системийг түгээмэл ашигладаг бөгөөд сүүлийн жилүүдэд нарны зайн зах зээлийн үнэ буурсантай уялдан цахилгаан халаалтын системийг нарын зайн системтэйгээр төлөвлөдөг болоод байна. Коллектороор нэвчин ус халж улмаар эзлэхүүний дулаан солилцуулагчид буй усыг халаадаг. Нар байнга тусдаггүй учир нөөц савнаас гадна нэмэлт цахилгаан болон хатуу, шингэн, хийн түлшний ус халаах зуух ашигладаг. 6.6 дугаар зураг. Нарны халуун ус хангамжийн систем.
Коллектороор нэвчин ус халж улмаар эзлэхүүний дулаан солилцуулагчид буй усыг халаадаг. Нар байнга тусдаггүй учир нөөц савнаас гадна нэмэлт цахилгаан болон хатуу, шингэн, хийн түлшний ус халаах зуух ашигладаг. Нарны дулааны системийн гол элемент нь нарны коллектор бөгөөд хавтгай, вакуум хоолойд, бассейн гэсэн үндсэн 3 төрөл байдаг. Хэрэглээний хувьд эхний 2 төрлийг халаалт, халуун ус хангамжид ашигладаг ба зуны улиралд харин нийтийн ил усан сан бассейныг халаахад 3 дахь коллекторыг түгээмэл ашигладаг.
80
6.8 дугаар зураг. Улаанбаатар хот, Хан-уул дүүрэг дэх нарны сууц. Барилгын халаалт, халуун ус хангамжид шаардлагатай дулааны 70 хувийг нараар бэлтгэдэг.
Нарны зайн хувьд оргил үеийн хүчин чадлаараа тодорхойлогддог ба ихэнх тохиолдолд поли-криталл нарíû зайг ашигладаг.
6.9 дүгээр зураг. Нарны зайн төрлүүд. Моно-кристалл, Поли-кристалë, Аморф, CIS. 6.1-р хүснэгт. Нарны зайн зах зээлийн дундаж ашигт 6.1-р хүснэгт ажиллагааны илтгэлцүүр, хувиарилтгэлцүүр, хувиар Нарны зайн зах зээлийн дундаж ашигт ажиллагааны Төрөл АҮК, %
Моно-кристалл 12-15
Поли-кристал 11-14
CIS 8-12
Аморф 6-8
6.2-р хүснэгт
Viessmann фирмийн хөрсний дулааны насосын техникийн үзүүлэлт Халаалтын чадал, кВт 6-80
Зай, м
Гүн, м
Хүчин чадал
Зонд >5 Коллектор>0.5
30-99 1-2 (3-4 Монголд)
20-80Вт/м 2 10-40Вт/м
Чадлын тоо (COP) 3,5-4,5 3-4
6.9 дүгээр зураг. Нарны зайн хамгийн их чадлын утгыг тодорхойлох чадлын муруй. а. Нарны цацрагийн эрчмээс, б. Гадна агаарын температураас хамаарсан чадлын муруйн өөрчлөлт
81
“Байгаль орчинд ээлтэй, эрчим хүчний хэмнэлттэй, барилгын материалын үйлдвэрлэлийг дэмжих” төсөл
Нарны төхөөрөмжийг байрлуулахдаа жилийн улирлаас ихээхэн хамаарах ба хэрэв халаалтын систем төлөвлөж байгаа бол аль болох босоо налуутай (нарны цацраг гадаргууд аль болох эгц тусах, ойролцоогоор 60 хэм) байх бол халуун ус хангамжид хавар, намрын улиралд буюу 45 хэмийн налуутай байх нь тохиромжтой байдаг.
6.10 дугаар зураг. Нарны зайн халуун ус хангамжийн систем.
6.2 Салхины эрчим хүч Дэлхийн гадаргууд нар жигд бус тусаж агаар мандалд температурын зөрүү үүссэнээр салхи бий болдог. Салхины энергийн хэмжээ нь агаарын масс болон салхины хурдны квадратын үржвэрийн хагастай тэнцүү. Ротор, далбаа, хурдны хайрцаг, цахилгаан генератор, багана гэсэн үндсэн хэсгүүдээс бүрдэнэ. Хэвтээ болон босоо тэнхлэгтэй, хурдны хайрцагтай ба хайрцаггүй гэж ангилдаг. 6.11 дүгээр зураг. Салхин турбины төрөл. Хэвтээ болон босоо тэнхлэгтэй.
Хурдны давтагдлыг Вейбул болон Релейн тархалтаар тодорхойлдог. Энэхүү тархалтын үзүүлэлтээр салхины эрчим хүчний боломжит нөөцийг тодорхойлох боломжтой болдог. Салхины хурд болон зүг чигийг тухайн сэнс байрлуулах газар 1 жилээс доошгүй хугацаанд хэмжиж тодорхойлдог. Хурдны давтагдал нь өндөр хурдтай хэсэгт их байх, графикийн хэлбэр зөв байх зэрэг нь тухайн газар нутагт салхины нөөц их байгааг харуулах үзүүлэлт болно. Гэхдээ салхин цахилгаан станцуудын дийлэнх нь 3 м/с-ээс дээш хурданд ажилладаг тул энэ үзүүлэлтэд мөн 3 м/с-ээс дээш хурдны давтагдлыг илүү авч үзэх ёстой болдог.
82
НОГООН БАРИЛГА 6.12 дугаар зураг. Салхины хурдны Вейбуллын тархалт
Салхины зүг чигийн давтагдлыг салхин сарнай гэгдэх график арга ашиглан тодорхойлдог Салхины голлох чиглэл нь олон салхин сэнс хамтад нь байрлуулсан салхин ферм байгуулахад ихээхэн чухал үүрэгтэй. Салхин сэнсний роторын ар хэсэгт хуйлрал үүсэх ба энэ нь тодорхой зайд очоод замхардаг. Үүний нөлөөллийг дараагийн эгнээний салхин сэнсэнд үзүүлэхгүйн тулд голлох чиглэлээс хамаарч байршлыг тогтоодог. 6.13 дугаар зураг. Салхины зүг чигийн давтагдлыг илэрхийлэх “салхин сарнай”
Салхин сэнс буюу турбиныг цахилгаан хангамжид ашигладаг бөгөөд төвлөрсөн цахилгаан хангамжийн сүлжээнд холбогдсон салхин сэнсний хүчин чадал 1 МВт -аас дээш байдаг. Харин байран байдлаар хэрэглэж буй сэнсний хувьд хувь айлд зориулсан нь 5 кВт байдаг бол суурин газруудад 50 кВт хүртэл чадалтай сэнснүүдийг голчлон ашигладаг.
6.3 Дулааны насос буюу газрын гүний дулаан Сүүлийн жилүүдэд heat pump буюу дулааны насосыг халаалт, халуун ус хангамжид түгээмэл ашиглах болсон.
a. дугаар зураг. Дулааны насосын ажиллах зарчим
83
“Байгаль орчинд ээлтэй, эрчим хүчний хэмнэлттэй, барилгын материалын үйлдвэрлэлийг дэмжих” төсөл
НОГООН БАРИЛГА
Манай оронд ч цэцэрлэг, сургууль, хувийн орон сууц зэрэгт загвар байдлаар суурилуулан ажиллуулж байна. Хөрсний
температур газрын гүнд бүтэн жилийн туршид 5-18оС (Монгол орны нөхцөлд 5 м–ээс доош гүнд) байх ба тэрхүү температуртай шингэнийг нягтруулж шахсанаар температур нь өсдөг. Тухайлбал 55оС. Тэрхүү өндөр температуртай шингэнийг халаалтын системд ашиглана. Дулааны насосыг хаанаас дулаан авч байгаагаас нь хамааран дараах байдлаар ангилдаг. • Хөрс / Ус; • Ус / Ус; • Агаар / Ус.
6.14 дүгээр зураг. Дулааны насосын төрлүүд: Агаарын, усны, хөрсний. 1. Дулааны насос, 2. Халуун усны нөөцлүүр, 3. Халаалтын усны нөөцлүүр.
Хамгийн түгээмэл буюу олон тоогоор хэрэглэгдэж байгаа нь агаар, усны дулааны насос юм. Өнөөдөр үйлдвэрлэгдэж, суурилагдаж байгаа дийлэнх бага чадлын кондиционерийн сплит системүүд хөргөлт болон халаалт гэсэн 2 горим дээр ажилладаг бөгөөд халаалтын горимд дулааны насосын зарчмаар гаднаас авсан дулаанаа доор агаарыг халаахад зарцуулдаг. Жишээ болгоход Тoshiba Estia агаар/усны дулааны насос нь жижиг байшинг халаах, хөргөх, халуун ус бэлтгэхэд ашигладаг систем. 6.15 дугаар зураг. Тoshiba Estia агаар / усны дулааны насос
Энэ бүтээгдэхүүний хувьд СОР буюу чадлын тоо нь 4.68 буюу 1 кВт.ц цахилгаан эрчим хүч зарцуулаад 4.68 кВт.ц дулааныг үйлдвэрлэх буюу гадна6.1-р орчноос хүснэгт Нарны зайн зах зээлийн дундаж ашигт ажиллагааны илтгэлцүүр, хувиар дотор орчинд өгөх боломжтой юм.
Төрөл
Моно-кристалл
Поли-кристал
Аморф
CIS
АҮК, % дутагдалтай 12-15 тал нь гадна 11-14агаарын температур 6-8 Одоогоор хэт 8-12 бага үед o (-20 C) үед ажиллах боломжгүй болдог. 6.2-р хүснэгт
Viessmann фирмийн хөрсний дулааны насосыннасосын техникийн үзүүлэлт үзүүлэлт 6.2-р хүснэгт. Viessmann фирмийн хөрсний дулааны техникийн
Халаалтын чадал, кВт 6-80
84
Зай, м
Гүн, м
Хүчин чадал
Зонд >5 Коллектор>0.5
30-99 1-2 (3-4 Монголд)
20-80Вт/м 2 10-40Вт/м
Чадлын тоо (COP) 3,5-4,5 3-4
БҮЛЭГ 7. БАРИЛГЫН ЭРЧИМ ХҮЧНИЙ ХЭМНЭЛТИЙН ЗАГВАРЧИЛАЛ 7.1 Барилгын эрчим хүчний хэрэглээний загварчилалын программ хангамжууд Эрчим хүчний хэмнэлт болон сэргээгдэх эрчим хүчний хэрэглээг тодорхойлохын тулд тоолуур ашиглан хэмжилт хийх нь хамгийн үр дүнтэй арга байдаг ч цаг хугацаа болоод зарим тохиолдолд техникийн хувьд ч боломжгүй байдаг. Энэ ч үүднээс загварчлалын программ хангамжийг ашигладаг. Олон улсад барилгын эрчим хүчний загварчлалын чиглэлээр олон программ хангамжууд байдаг бөгөөд эдгээрээс 3 программыг онцлов. Энэхүү загварчлалын программ нь хамгийн уян хатан өргөн хүрээнд ажилладаг хэрэгсэл. TRNSYS (TRaNsient SYstem Simulation program) нь график интерфейс, загварчлалын хөдөлгүүр, төрөл бүрийн барилгын ХАСК-ийн системээс сэргээгдэх эрчим хүч хүртэлх иж бүрдлийн сантай. Энэхүү загварчлалын программ нь 30 гаруй жилийн туршид ХАСК анализ, хэмжээс, олон бүсийн агаарын урсгалын анализ, цахилгаан эрчим хүчний загварчлал, нарны системийн дизайн, барилгын эрчим хүч хэмнэлт, удирдлагын системийн анализ зэрэгт ашиглагдаж ирсэн. Энэхүү программ нь барилгын эрчим хүчний хэмнэлтийн үзүүлэлтийг тооцоолох зориулалттай хэрэгсэл. Маш хурдан, хялбар байдлаар барилгын эрчим хүчний балансыг бүтэн жилийн турш цаг тутамд тооцоолдог. RETScreen нь цэвэр эрчим хүчний менежментийн программ хангамж бөгөөд эрчим хүчний хэмнэлт, сэргээгдэх эрчим хүч, хосолсон эх үүсвэрийн төслийн техник эдийн засгийн үндэслэлийг боловсруулдаг. Îлон улсад ашиглагддаг ¿нэгүй программ хангамж Бүлэг 4-д БНбД 23-02-2009-д заасан аргачлалаар барилгын халаалт, агаар сэлгэлтийн эрчим хүчний хэрэглээг тооцохоор заасан байдаг ч нэн ялангуяа инфильтраци болон агаар сэлгэлтийн дулааны хэрэглээний тооцоо нь түвэгшил ихтэй тул хүн бүр ашиглахад хүндрэлтэй байдаг. Тиймээс ХБНГУ–д ашиглагддаг барилгын эрчим хүчний хэрэглээний хялбар аргачлалыг энэхүү бүлэгт дурдлаа.
85
“Байгаль орчинд ээлтэй, эрчим хүчний хэмнэлттэй, G2 барилгын материалын үйлдвэрлэлийг дэмжих” төсөл
Fbf Fbw
G3 аргачлал FG 7.2 Барилгын эрчим хүчний балансын тооцооны
9 Хучилт, дулааны урсгал дээрээс доош шилэн орон зайн хана, 0.17цонх: 0.04 Халаалтгүй 0.7 зоорины зоорь Периметрийн дагуу дулаалгатай халаалтгүй Халаалтгүй хана, шал Дан шил 0.17 0.80 10 Хөрстэй харьцах шал G2 UG F U зоорь Суурийн давхар: өрөөний 0.7 Давхар шил Fbf Fbw Нам температуртай бүрэн болон хүрээлсэн 0.5 дулаалгатай Дулаалгатай шил Халаалтгүй зоорины хана, шал Суурийн давхар: шал G2 0.1Зоорийн хучилт, дотор хана: 𝑑𝑑 −Барилгын материал тус бүрийн зузаан, м FХалаалтгүй Нам температуртай өрөөний бүрэн болон хүрээлсэн зоорины хана, шал bf FG bw3 FG Өндөрсгөсөн давхархалаалтгүй Периметрийн дагуу дулаалгагүй 0.1НОГООН БАРИЛГА 0.6 0.45дулаалгатайилтгэлцүүр, шал Нам𝜆𝜆температуртай болон хүрээлсэн материалын дамжилтын Вт/(м.K) G1 бүрэн дулаан FG зоорь 𝑅𝑅 − Барилгын өрөөний 0.6 Периметрийн дулаалгатай шал G3 FG Өндөрсгөсөн давхар дагуу дулаалгатай халаалтгүй 0.9 0.7 U-коэффициентийн тооцоо (к-коэффициент) зоорь Өндөрсгөсөн давхар 0.9 U - коэффициентийн тооцоо (к-коэффициент) Суурийн давхар:
0.10.6 0.9
1 Халаалтгүй зоорины хана, шал 2 U-коэффициентийн тооцоо (к-коэффициент) G2 0.1𝑈𝑈Fbf=Fbw 𝑊𝑊/(𝑚𝑚 ∙ 𝐾𝐾) Нам температуртай болон хүрээлсэн 𝐷𝐷 𝐷𝐷 𝐷𝐷1 𝐷𝐷1өрөөний бүрэн 0.6 1 1 U-коэффициентийн тооцоо (к-коэффициент) Жилийн дулааны эрчим хүчний хэрэглээ нь дулаан алдагдал болон + 𝑅𝑅𝑠𝑠𝑒𝑒 шал 1 𝑅𝑅𝑠𝑠𝑖𝑖 + 𝜆𝜆 1 + 𝜆𝜆 1 + 𝜆𝜆 1 + ⋯дулаалгатай 𝜆𝜆 21 G3 FG Өндөрсгөсөн 0.9 ялгарлын балансаар тодорхойлогддог. 𝑈𝑈 = 𝑊𝑊/(𝑚𝑚 ∙ 𝐾𝐾) давхар 𝐷𝐷1 𝐷𝐷1 𝐷𝐷1 𝐷𝐷1 1 2 2дулаан Дотоод өгөлтийн эсэргүүцэл, Вт/(м .K) + + + + ⋯ + 𝑅𝑅 𝑅𝑅 Qh=Qi-η∙Qg=(QT+QV )-η∙(Qs+Qi ), kWh/a 𝑈𝑈 = ∙ 𝜆𝜆𝐾𝐾) 𝑠𝑠𝑖𝑖 𝑠𝑠𝑒𝑒 𝜆𝜆𝑊𝑊/(𝑚𝑚 𝜆𝜆өгөлтийн 𝜆𝜆 1 𝐷𝐷 𝐷𝐷 𝐷𝐷1 − Дотоод 𝐷𝐷 1 1 1 эсэргүүцэл, Вт/(м2.K) Вт/(м2.K) 𝑠𝑠𝑖𝑖+ ⋯ 1 + 𝑅𝑅 дулаан 𝑅𝑅𝑠𝑠𝑖𝑖 + 𝜆𝜆 1 + 𝜆𝜆 1 + 𝑅𝑅 Гадаад дулаан өгөлтийн эсэргүүцэл, Qh - Жилийн дулааны хэрэглээ, кВт.ц/жил 𝑠𝑠𝑒𝑒 7.2-р дугаар хүснэгт 𝜆𝜆 1 𝜆𝜆 1 2 1 1 өгөлтийн эсэргүүцэл, Вт/(м .K) эсэргүүцлүүдийн 𝑅𝑅 2 𝑠𝑠𝑒𝑒 − Гадаад дулаан 7.2-р дугаар хүснэгт. Дулаан өгөлтийн утга QT - Дамжуулалтын дулаан алдагдал, кВт.ц/жил Дулаан өгөлтийн эсэргүүцлүүдийн утга 𝑅𝑅𝑠𝑠𝑖𝑖 − Дотоод дулаан өгөлтийн эсэргүүцэл, Вт/(м .K) 2 Дулаан өгөлтийн эсэргүүцэл 2 QV - Агаар сэлгэлтийн дулаан алдагдал, кВт.ц/жил эсэргүүцэл, Вт/(м .K) №эсэргүүцэл, Вт/(м 𝑅𝑅𝑠𝑠𝑖𝑖 − Дотоод дулаан өгөлтийн Барилгын дулаан өгөлтийн .K)хашлага бүтээц 𝑅𝑅𝑠𝑠𝑒𝑒 − Гадаад Rsi Rse 2 - Нарны дулаан ялгарал, кВт.ц/жил Qs 𝑅𝑅𝑠𝑠𝑒𝑒 − Гадаад дулаан өгөлтийн эсэргүүцэл, Вт/(м .K) 1 Гадна хана 0.13 0.04 2 Агааржуулалттай фасад бүхий хана 0.13 0.08 Qi - Дотоод дулаан ялгарал, кВт.ц/жил Дотор хана η - Хэрэглээний илтгэлцүүр 3 Халаалттай болон халаалтгүй өрөөний хоорондох 0.13 0.13 дотор хана Дулаан алдагдал: (QT+QV )=ΣH(Θi-Θe,M)∙t, H=HT+HV 4 Хөрсөөр хучигдсан хана 0.13 0 Дулаан ялгарал: Ση∙(Qs.M+Qi ) сараар 5 Гадна агаартай харьцах хучилт, дээвэр 0.13 0.04 H -Хувийн дулаан алдагдал Вт/K 6 Адрын хучилт 0.13 0.08 7 Давхар хоорондын хучилт HT -Дамжуулалтын хувийн дулаан алдагдал, Вт/К 7.1 Дулаан урсгал нь доороос дээш 0.10 0.10 HV -Агаар сэлгэлтийн хувийн дулаан алдагдал, Вт/К 7.2 Дулааны урсгал дээрээс доош 0.17 0.17 8 Зоорины хучилт 0.17 0.17 t -Тооцооны зайд буюу үргэлжлэх хугацаа Wd (Ватт-өдөр=0.024 9 Хучилт, дулааны урсгал дээрээс доош 0.17 0.04 кВт.ц) 10 Хөрстэй харьцах шал 0.17 0 Дамжуулалтын хувийн дулаан алдагдлын тооцоо: d -Барилгын материал тус бүрийн зузаан, 7.3-р хүснэгтм HT=Σ(Fxi∙Ui∙Ai )+UWB∙Ai, W/K Халаалтын улирал дахь сарынλ дундаж нарны нийлбэр цацрагийн хэмжээ (кВт.ц/м2) -Барилгын материалын дулаан R Fxi -Температурын засварын илтгэлцүүр Босоо дамжилтын илтгэлцүүр, Вт/(м.K) Байршил Хэвтээ Ui - U -Хашлага бүтээцийн дулаан дамжуулалтын илтгэлцүүр Вт/ Ө ЗӨ, БӨ З, Б ЗХ, БХ Х Улаанбаатар 52.9 96.3 83.3 48.2 20.2 14.9 (м2K) Ai -Хашлага бүтээцийн талбай, м2 Дулааны гүүрний нөлөөллийн тооцоо: UWB -Дулааны гүүрний дулаан алдагдал, Вт/(м2K) Дулааны гүүрний нөлөөллийн тооцоо: Үндсэн тооцооны аргачлал нь ISO 10 211 7.1-р хүснэгт 7.1-р хүснэгт. Температурын засварын илтгэлцүүр Үндсэн тооцооны аргачлал нь ISO 10 211 аар ч түвэгшилтэй тул дараах 2 аар өгөгдсөн өгөгдсөнбайдаг байдаг ч түвэгшилтэй тул Температурын засварын илтгэлцүүр Товчлол Тэмдэглэгээ Дулаан дамжих хашлага бүтээц Fx дараах 2 аргыг ашигладаг /DIN 4108-2/. аргыг ашигладаг/DIN 4108-2/. AW Fe Гадна хана 1 Хэрэв барилга нь дулааны гүүрний эсрэг W Fe Цонх 1 Хэрэв барилга нь дулааны гүүрний эсрэгтодорхой тодорхойарга аргахэмжээг хэмжээгавсан авсантохиолдолд тохиолдолд бүх D1 FD Дээвэр, хавтгай хучилт 1 хашлага бүтээцийн дамжуулалтын дулаан алдагдлын 10 хувиас хэтрэхгүй үздэг. DL FD Гадна агаартай харьцах шал 1 бүх хашлага бүтээцийн дамжуулалтын дулаан алдагдлын гэж 10 хувиас D2 FD Адрын шал 0.8 AB 𝑊𝑊 FU Адрын хана 0.8 хэтрэхгүй гэж үздэг. Δ𝑈𝑈𝑊𝑊𝐵𝐵 = 0.05 2 U FU Халаалтгүй өрөөний хана шал 0.5 o 𝑚𝑚 ∙ 𝐾𝐾 NB Fnb Бага температуртай өрөөний хана шал (12-19 C) 0.35 UG
G1
G2 G3
FU
FG
Fbf Fbw FG
Халаалтгүй шилэн орон зайн хана, цонх: Дан шил Давхар шил Дулаалгатай шил Зоорийн хучилт, дотор хана: Периметрийн дагуу дулаалгагүй халаалтгүй зоорь Периметрийн дагуу дулаалгатай халаалтгүй зоорь Суурийн давхар: Халаалтгүй зоорины хана, шал Нам температуртай өрөөний бүрэн болон хүрээлсэн дулаалгатай шал Өндөрсгөсөн давхар
86 Дулаан өгөлтийн эсэргүүцлүүдийн утга №
Барилгын хашлага бүтээц
1
Гадна хана
0.8 0.7 0.5
0.450.7
0.10.6 0.9
7.2-р дугаар хүснэгт
Дулаан өгөлтийн эсэргүүцэл Rsi Rse 0.13 0.04
Ердийн Ердийн барилгад барилгадΔ𝑈𝑈𝑊𝑊𝐵𝐵 = 0.10
𝑊𝑊 𝑚𝑚 2 ∙𝐾𝐾
Агаар Агаар сэлгэлтийн сэлгэлтийн дулаан дулаан алдагдлын алдагдлынтооцоо: тооцоо: HV=ΣV ∙ρL∙cρL W/k ∙ 𝜌𝜌𝐿𝐿 ∙ 𝑐𝑐𝜌𝜌𝐿𝐿 Вт/K 𝑊𝑊/𝑘𝑘 𝐻𝐻𝑉𝑉 = Σ𝑉𝑉алдагдал, HV - Агаар сэлгэлтийн хувийн дулаан V - Агаар сэлгэлт болон инфилтрациар явагдах 𝐻𝐻𝑉𝑉 − Агаар сэлгэлтийн хувийн дулаан алдагдал, Вт/Kагаарын зарцуулалт, м3/ц сэлгэлтнягт, болон явагдах агаарын зарцуулалт, м3/ц 3 ρ𝑉𝑉L − Агаар - Агаарын кг/минфилтрациар , - Агаарын хувийн c𝜌𝜌ρL − Агаарын нягт, кг/м3, дулаан багтаамж, кЖ/(кг•K) 𝐿𝐿
𝑐𝑐𝜌𝜌𝐿𝐿 − Агаарын хувийн дулаан багтаамж,87 кЖ/(кг·K)
Агаарын дулаан багтаамж
1.2 ∙ кг 1000 ∙ Ж
Ж
м3
= 1200сэлгэлт =болон 0.34 Вт. ц/(м3 ) 𝑉𝑉∙ Ж − Агаар инфилтрациар явагдах агаарын зарцуулалт, м3/ц 000 Ж3 ∙ К зарцуулалт: Агаарын эзлэхүүний эзлэхүүний зарцуулалт: К кгАгаарын ∙К м = 1200 3 ∙ К = 0.343 Вт. ц/( ) К кг ∙𝜌𝜌К𝐿𝐿 − Агаарын м нягт, кг/м , Агаарын Агаарын эзлэхүүний эзлэхүүний зардлыг зардлыг барилгын барилгын эзлэхүүнтэй эзлэхүүнтэй шууд шууд хамааралтайгаар хамааралтайгаар авчавч үздэг. үздэг. 3 3 “Байгаль орчинддараах ээлтэй, эрчим хүчний хэмнэлттэй, гынхүртэл эзлэхүүнтэй шууд хамааралтайгаар авч үздэг. 3 хүртэл давхартай давхартай барилгуудад барилгуудад дараах аргаар аргаар тооцдог: тооцдог: 𝑐𝑐𝜌𝜌𝐿𝐿 − Агаарын хувийн дулаан багтаамж, кЖ/(кг·K) барилгын материалын үйлдвэрлэлийг төсөл гынаргаар эзлэхүүнтэй шууд хамааралтайгаар авч үздэг. 3дэмжих” 7.1-р хүснэгт аах тооцдог: 3 3 , м , м 𝑉𝑉 = 𝑉𝑉 0.76 = 0.76 ∙ 𝑉𝑉 ∙ 𝑉𝑉 𝑒𝑒 𝑒𝑒 Температурын засварын илтгэлцүүр Агаарын дулаан багтаамж аах аргаар тооцдог: 3 Агаарын дулаан багтаамж , Товчлол м 𝑉𝑉Бүх = 0.76 ∙ 𝑉𝑉𝑒𝑒барилгад: Тэмдэглэгээ Дулаан дамжих хашлага бүтээц Fx Бүх төрлийн төрлийн барилгад: 3 AW F Гадна 1 1.2 ∙ кг 1000 ∙ Ж Ж хана м3 e 𝑉𝑉 = 0.76 ∙ 𝑉𝑉𝑒𝑒 , м 3 Цонх 3 ∙ К = 0.34 Вт. ц/( ) ∙ = 1200 𝜌𝜌𝐿𝐿 ∙ 𝑐𝑐𝜌𝜌𝐿𝐿 F= W 1 e 𝑉𝑉 = 𝑉𝑉 0.8 = 0.8 ∙ 𝑉𝑉 ∙ , 𝑉𝑉 м , м 𝑒𝑒 К м3 кг ∙ К 𝑒𝑒 Дээвэр, м3 D31 FD хавтгай хучилт 1 𝑉𝑉Агаар = 0.8 ∙ 𝑉𝑉𝑒𝑒 эзлэхүүний , мDLдавтамж: Агаар сэлгэлтийн сэлгэлтийн давтамж: Агаарын зарцуулалт: FD Гадна агаартай харьцах шал 1 Агаарын эзлэхүүний зарцуулалт:
𝑉𝑉 = 0.8 ∙ 𝑉𝑉𝑒𝑒 , мD32
FD Адрын шал 0.8 Агаарын эзлэхүүний зардлыг барилгын эзлэхүүнтэй шууд AB2 ялгаатай FUдавтамжийг Адрын хана 0.8 үздэг. Агаар Агаар сэлгэлтийн сэлгэлтийн 2 ялгаатай давтамжийг хэрэглэдэг. хэрэглэдэг. /DIN /DIN V 4108-6/ V 4108-6/ Агаарын эзлэхүүний зардлыг барилгын эзлэхүүнтэй шууд хамааралтайгаар авч U F Халаалтгүй өрөөний хана шал 0.5 U хамааралтайгаар авч үздэг. 3 хүртэл давхартай барилгуудад дараах мжийг хэрэглэдэг. /DINбарилгуудад V 4108-6/ дараах аргаар -1тооцдог: хүртэл давхартай NB агаар Fnbсэлгэлттэй Бага температуртай 0.35 3 n=0.7 Туршигдсан Туршигдсан ердийн ердийн агаар сэлгэлттэй үед: үед: n=0.7 ц ц-1 өрөөний хана шал (12-19oC) аргаар тооцдог:V=0.76∙V , м мжийг хэрэглэдэг. /DIN V 4108-6/ e Халаалтгүй шилэн орон зайн хана, цонх: 3 3 ∙ 𝑉𝑉 -1 й үед: n=0.7 ц-1Бүх төрлийн барилгад: V=0.8∙V -1 Дан шил 𝑉𝑉 үед: = e0.76 , мn=0.6 𝑒𝑒 , цм 0.8 Туршигдаагүй Туршигдаагүй ердийн ердийн агаар агаар сэлгэлттэй үед: n=0.6 ц -1 UG Fсэлгэлттэй U й үед: n=0.7 ц Агаар 0.7 Давхар шил -1 сэлгэлтийн давтамж: Бүх төрлийн барилгад: тэй үед: n=0.6 ц 0.5 Дулаалгатай шил Туршаагүй Туршаагүй нөхцөлд: нөхцөлд: 𝐻𝐻𝑉𝑉Зоорийн 𝐻𝐻 =𝑉𝑉0.190 = хучилт, 0.190 ∙ 𝑉𝑉𝑒𝑒дотор ,∙ 𝑉𝑉𝑒𝑒Вт/К , хана: Вт/К давтамжийг хэрэглэдэг. /DIN V 4108-6/ тэй үед: n=0.6Агаар ц-1 сэлгэлтийн 2 ялгаатай 3 𝑉𝑉 = 0.8 ∙ 𝑉𝑉𝑒𝑒 үед: , мдагуу нөхцөлд: 𝐻𝐻𝑉𝑉 =Туршигдсан 0.190 Периметрийн дулаалгагүй халаалтгүй ердийн агаар сэлгэлттэй n=0.7 ц-1 3 ∙ 𝑉𝑉 3𝑒𝑒 , Вт/К Вт.ц/(м Вт.ц/(м ·K)·0.8 ·K)·0.8 мF3G=0.190 м3=0.190 Вт/K) Вт/K) 0.7(0.7 ц-1·0.34 ц-1·0.34 G зоорь 0.45-1 1 Агаар сэлгэлтийн давтамж: нөхцөлд: 𝐻𝐻𝑉𝑉 =Туршигдаагүй 0.190 ∙ 𝑉𝑉𝑒𝑒 , Вт/К ердийн агаар сэлгэлттэй үед: n=0.6 ц 0.7 Периметрийн дагуу дулаалгатай халаалтгүй Вт/K) Туршисан Туршисан нөхцөлд: нөхцөлд: 𝐻𝐻хэрэглэдэг. Туршаагүй нөхцөлд: HV=0.190∙V , 𝐻𝐻 =Вт/К 0.163 = 0.163 ∙ 𝑉𝑉/DIN ,∙зоорь 𝑉𝑉𝑒𝑒Вт/К ,V Вт/К 𝑉𝑉 𝑉𝑉 𝑒𝑒 e Агаар сэлгэлтийн 2 ялгаатай давтамжийг 4108-6/ Вт/K) -1 3 3 давхар: Суурийн нөхцөлд: -1 -1𝐻𝐻𝑉𝑉 = 0.163 3 ∙ 𝑉𝑉3𝑒𝑒 , Вт/К 3 (0.7 3 ц •0.34 Вт.ц/(м •K)•0.8 м =0.190 Вт/K) Халаалтгүй-1зоорины хана, шал ·0.34 ·0.34 Вт.ц/(м Вт.ц/(м ·K)·0.8 ·K)·0.8 м =0.163 м =0.163 Вт/K) Вт/K) 0.6(0.6 ц ц G 0.12 Туршигдсан ердийн нөхцөлд: HV=0.163∙V ,n=0.7 Вт/Кцөрөөний бүрэн болон хүрээлсэн нөхцөлд: 𝐻𝐻𝑉𝑉 = Туршисан 0.163 ∙ 𝑉𝑉𝑒𝑒 , агаар Вт/К Fbf Fbwсэлгэлттэй Нам үед: температуртай e 0.6 Вт/K) -1 3 3 дулаалгатай шал Вт/K) (0.6 ц •0.34 Вт.ц/(м •K)•0.8 м-1=0.163 Агаарын Агаарын битүүмжлэлийн битүүмжлэлийн туршилтын туршилтын шаардлага: шаардлага: ТуршигдаагүйG3ердийн агаар сэлгэлттэй үед: n=0.6 ц давхар FG Өндөрсгөсөн 0.9 Вт/K)
3
𝐹𝐹𝐶𝐶 −Нарны хамгаалалтын бууралтыг тооцсон илтгэлцүүр, байхгүй бол =1, дотор хуулганаас хамаарна Нарны хамгаалалтын төрөл байхгүй НОГООН БАРИЛГА Цагаан эсвэл бага нэвтрэлттэй ойлголттой Бага нэвтрэлттэй цайвар өнгө - Сүүдэрлэлийн илтгэлцүүр, =0.9,өнгө Өндөр нэвтрэлттэй бараан
FS FC - Нарны хамгаалалтын бууралтыг тооцсон илтгэлцүүр, байхгүй бол =1, дотор 𝐹𝐹𝐹𝐹 −Хүрээний бууралтынилтгэлцүүр =0.7хуулганаас хамаарна
Fc 1 0.75 0.8 0.9
Нарны хамгаалалтын төрөл
Fc 1 Цагаан эсвэл бага нэвтрэлттэй ойлголттой 0.75 Бага нэвтрэлттэй цайвар өнгө 0.8 Шилний төрөл бараан өнгө g Өндөр нэвтрэлттэй 0.9 Нарны хамгаалалтын төрөл Fc Дан шил 0.87 Шилнийбайхгүй төрөл g 1 - Хүрээний бууралтын илтгэлцүүр =0.7 FF шил 0.87 0.75 Цагаан эсвэлДан бага нэвтрэлттэй ойлголттой Давхар шил 0.75 шил цайвар 0.75 0.8 Бага Давхар нэвтрэлттэй өнгө g - Шилний нарын дулааны цацрагийн илтгэлцүүр, ДавхарДавхар шил селектив хучаастай 0.50-0.70 шилнэвтрэлттэй селектив хучаастай 0.50-0.70 Өндөр бараан өнгө 0.9 Гурван давхар шил 0.60-0.70 Гурван давхар шил 0.60-0.70 Шилний төрөл g Гурван давхар 2шил селектив хучаастай 0.35-0.50 0.87 Гурван давхар шилшил 2Дан селектив хучаастай 0.35-0.50 Нарны хамгаалалттай шил 0.20-0.50 Давхар шил 0.75 Нарны хамгаалалттай шил 0.20-0.50 Давхар шил селектив хучаастай 0.50-0.70 2. Тооцооны нөхцөл Гурван давхар шил 0.60-0.70 дулаан ялгарлыг тодорхойлох Гурван давхар шил 2 селектив хучаастай Тэмдгийн Параметрийг0.35-0.50 Тооцооны № Тооцооны ¿ç¿¿ëýëòèéí нэр Нарны хамгаалалттай шил тэмдэглэгээ хэмжих нэгж 0.20-0.50 утга
байхгүй 𝑔𝑔 −Шилний нарын дулааны цацрагийнилтгэлцүүр,
Дотоод
дотоод дулаан Энэ нь барилгын сууцын талбайгаас хамаардаг AN (=0.32·Ve). Дунджаар о 2.1 Тооцооны нөхцөл Дотор агаарын тооцооны температур tint С 2 Дотоод дулаан ялгарлыг тодорхойлох ялгарал нь ойролцоогоор5Вт/м байдаг./DIN V 4108-6/ о 2 нь барилгын Гадна агаарын тооцооныталбайгаас температур text С Энэ сууцын хамаардаг AN(=0.32•V ). Дунджаар Тэмдгийн Параметрийг Тооцооны e Агаарын битүүмжлэлийн туршилтын шаардлага: № Тооцооны ¿ç¿¿ëýëòèéí нэр н шаардлага: -1 -1 о тэмдэглэгээ хэмжих нэгж утга 2 2 2 3 Адрын тооцооны температур С дотоод дулаан нь ойролцоогоор байдаг./DIN V 4108-6/ 50Па 50Па даралтын даралтын зөрүү зөрүү дэхдэх ердийн ердийн агаар агаар сэлгэлтийн сэлгэлтийн системтэй үед 3.0 3.0 h ,hмеханик ,үед механик агаар 240 халаалтын өдөр x 24 ялгарал цаг x 0.005 кВт/м =28.8 5Вт/м кВт.ц/(м ·жил) зөрүү дэх ердийн агаар сэлгэлтийн системтэй 3.0агаар Туршаагүй нөхцөлд: 𝐻𝐻𝑉𝑉 системтэй = 0.190 ∙ 𝑉𝑉𝑒𝑒үед , Вт/К о н шаардлага: 50Па даралтын -1 2 2 -1 -1 1 Дотор агаарын тооцооны температур t С 6 Халаалтын улирлын үргэлжлэх хугацаа хоног int 240 халаалтын өдөр x 24 цаг x 0.005 кВт/м =28.8 кВт.ц/(м •жил) аарсэлгэлттэй сэлгэлтийн үед 3.0сэлгэлттэй h , механик -1системтэй сэлгэлттэй үедүед h байна. h байна. 7.2-р дугаар хүснэгт h1.5 , 1.5 механик агаар үедагаар 1.5 h-1 байна. о 3 3 -1 Халаалтын улирлын гадна𝑘𝑘𝑊𝑊ℎ агаарын дундаж оС 2 Гадна агаарын тооцооны температур text ·K)·0.8 =0.190 Вт/K) ц-1·0.34 Вт.ц/(м аар(0.7 сэлгэлтийн системтэй үедм3.0 h , механик агаар Дулаан өгөлтийн эсэргүүцлүүдийн утга 7 С температур 𝑄𝑄 = 28.8 ∙ 𝐴𝐴 = 7.04 ∙ 𝑉𝑉 кВт. ц/жил о Нийт Нийт дулаан дулаан алдагдлын алдагдлын тооцоо: тооцоо: 𝑖𝑖 𝑁𝑁 𝑒𝑒 2 ∙ 𝑎𝑎 3 Адрын тооцооны температур С Дулаан өгөлтийн эсэргүүцэл 𝑚𝑚 о № Барилгын хашлага бүтээц Нийт дулаан алдагдлын тооцоо: 8 Халаалтын улирлын хэм-хоног С.хоног Туршисан нөхцөлд: 𝐻𝐻𝑉𝑉 = 0.163 ∙ 𝑉𝑉𝑒𝑒 , Вт/К Rsi Rse 6 Халаалтын улирлын үргэлжлэх хугацаа хоног Хэрэглээний илтгэлцүүр 𝑄𝑄𝑙𝑙 = 𝑄𝑄1𝑙𝑙 = 𝑄𝑄𝑇𝑇 𝑄𝑄 +3𝑇𝑇𝑄𝑄+𝑉𝑉 𝑄𝑄 Σ= 𝐻𝐻 Σ Гадна 𝐻𝐻 −)=Σ(H 𝐻𝐻−хана 𝐻𝐻∙T-H ϑ∙𝑖𝑖V + ϑ𝑖𝑖ϑ+ ∙ )∙t 𝑡𝑡𝑀𝑀M∙ ∙0.024,кВт.ц ∙𝑡𝑡𝑀𝑀 0.024, ∙ 0.024, кВт. кВт. ц 9 Салхины хурд м/сек Q= +Q )∙( + ϑ𝑒𝑒.𝑀𝑀 0.13 0.04ц 𝑉𝑉l=(Q i𝑒𝑒.𝑀𝑀 e.M -1 3 T 𝑇𝑇 V 𝑇𝑇 𝑉𝑉 𝑉𝑉 Хэрэглээний илтгэлцүүр Халаалтын улирлын гадна агаарын дундаж о 7 o С ·0.34 Вт.ц/(м ·K)·0.8 м =0.163 Вт/K) (0.6 ц 2 Агааржуулалттай фасад 0.13 0.08 Энэ дулаан багтаамжаас хамаарч халаалтын 10 нь барилгын материалын Зориулалт − 𝐻𝐻𝑉𝑉 ∙ ϑ𝑖𝑖 + ϑi 𝑒𝑒.𝑀𝑀 ∙ 𝑡𝑡-𝑀𝑀Дотор ∙ 0.024, кВт. цбүхий хана агаарын температур, орон сууцын барилгад =19 C температур o o Дотор хана ϑ𝑖𝑖−−ϑ𝐻𝐻𝑖𝑖Дотор − Дотор агаарын агаарын температур, температур, орон орон сууцын сууцын барилгад барилгад =19 =19 C C о 11 Барилгын байрлал улирлын туршид 0.95-1.0 байдаг. Энэ нь барилгын материалын дулаан багтаамжаас хамаарч халаалтын улирлын туршид ϑe.M ∙ 𝑡𝑡-𝑀𝑀 ∙o 0.024, кВт.шаардлага: ц сарын гадна дундаж температур,0.13 W/K 8 Халаалтын улирлын хэм-хоног С.хоног 𝑉𝑉 ∙ ϑ𝑖𝑖 + 𝑒𝑒.𝑀𝑀 3 Халаалттай болон агаарын халаалтгүй өрөөний хоорондох 0.13 Агаарын битүүмжлэлийн туршилтын он сууцын барилгад =19 C 13 Бүтээцийн шийдэл Нийт дулаан ялгарлын тооцоо дотор ханатоо. 1Wd 9 Салхины хурд м/сек tM гадна - агаарын Нэг сар дахь өдрийн (Вт-өдөр) =0.024 0.95-1.0 байдаг. 𝜗𝜗 𝜗𝜗𝑒𝑒.𝑀𝑀 − сарын − сарын гадна агаарын дундаж дундаж температур, температур, W/KW/K -1 0 он𝑒𝑒.𝑀𝑀сууцын барилгад =19 oCдэх ердийн 4 Хөрсөөр агаар хучигдсан хана 0.13 Ση∙(Q +Q )∙t ∙0.024кВт.ц 10 Зориулалт 50Па даралтын зөрүү сэлгэлтийн системтэй үед 3.0 h , механик агаар s,M i M температур, W/K 5 Гадна агаартай харьцах хучилт, дээвэр 0.13 0.04 Нийт дулаан тооцоо 11 ялгарлын Барилгын хэрэглээний байрлал tсэлгэлттэй − − Нэг сарсар дахь дахь өдрийн өдрийн тоо. тоо. 1Wd 1Wd (Вт-өдөр) (Вт-өдөр) =0.024 =0.024 Халаалтын жилийн тооцоо 𝑀𝑀 𝑀𝑀Нэг үед h-1 байна. Нарны ялгарлын тооцоо: 6 1.5дулаан Адрын хучилт 0.13 0.08 температур, W/K 13 Бүтээцийн шийдэл (Вт-өдөр) =0.024 Q =Q -η∙Q =(Q +Q )-η∙(Q +Qi )кВт.ц/жил 7 Давхар хоорондын хучилт Цонхоор нэвтрэх дулааны хэмжээ нь зүг чигээс хамаардаг. h l ∙ 𝑄𝑄 g T V s Σ𝜂𝜂 Нарны Нарны дулаан дулаан ялгарлын ялгарлын тооцоо: тооцоо: 𝑠𝑠,𝑀𝑀 + 𝑄𝑄𝑖𝑖 ∙ 𝑡𝑡𝑀𝑀 ∙ 0.024кВт. ц Нийт дулаан тооцоо: урсгал нь доороос дээш 0.10 0.10 (Вт-өдөр) =0.0247.1алдагдлынДулаан Халаалтын эрчим хүчний бодит хэрэглээ. Халаалтын эрчим хүчний бодит хэрэглээг тооцохын тулд гадна болон дотор агаарын I ∙ΣnA кВт.ц/жил Qs=Σ 7.2 Дулааны урсгал дээрээс доош 0.17 0.17 j sj snj Халаалтын эрчим хүчний бодит хэрэглээ хэрэглээгтодорхойлно. тооцохын тулд гадна болон Цонхоор Цонхоор нэвтрэх нэвтрэх дулааны хэмжээ хэмжээ нь зүг нь зүг чигээс чигээс хамаардаг. хамаардаг. Халаалтын жилийн хэрэглээний тооцоо Зоорины хучилт 0.17 0.17 Isj 𝑄𝑄8 𝑙𝑙дулааны Тооцоот хугацаан дахь зүг чигээс хамаарсан нарны нийт температур, тухайн хугацаан дах түлшний Түлшний бодит хэрэглээ = 𝑄𝑄𝑇𝑇 + 𝑄𝑄𝑉𝑉 = Σ 𝐻𝐻𝑇𝑇 − 𝐻𝐻𝑉𝑉 ∙ ϑ 𝑖𝑖 + ϑ 𝑒𝑒.𝑀𝑀 ∙ 𝑡𝑡𝑀𝑀 ∙ 0.024, кВт. ц 9 Хучилт, дулааны урсгал дээрээс доош 0.17 0.04 2 дотор агаарын температур, тухайн хугацаан дах түлшний хэрэглээã ь зүг чигээс хамаардаг. 10 цацрагийн Хөрстэй хэмжээ. Ж/м , нь: Халаалтын эрчим хүчний бодит хэрэглээг тооцохын тулд гадна харьцах шал 0.17 0 𝛴𝛴𝑗𝑗∙𝐼𝐼𝑠𝑠𝑗𝑗 𝛴𝛴𝑛𝑛𝐴𝐴 ∙ 𝛴𝛴𝑛𝑛𝐴𝐴 кВт.кВт. ц/жил ц/жил 𝑄𝑄𝑠𝑠 = 𝑄𝑄𝑠𝑠𝛴𝛴= 𝑄𝑄 𝑄𝑄𝑔𝑔бодит = 𝑄𝑄дотор + 𝑄𝑄𝑉𝑉 агаарын 𝑄𝑄ℎ = Түлшний − 𝜂𝜂нь: ∙ 𝑄𝑄𝑠𝑠 + 𝑄𝑄𝑖𝑖 кВт. ц/жил 𝑗𝑗 𝐼𝐼𝑠𝑠𝑗𝑗 𝑠𝑠𝑛𝑛𝑗𝑗 𝑠𝑠𝑛𝑛𝑗𝑗барилгад 𝑙𝑙 − 𝜂𝜂 ∙ болон 𝑇𝑇хэрэглээ ϑ𝑖𝑖чигээс − Дотор агаарын температур, орон сууцын =19 oC тодорхойлно. ь зүг хамаардаг. 𝛴𝛴𝑗𝑗 𝐼𝐼𝑠𝑠𝑗𝑗 ∙ 𝛴𝛴𝑛𝑛𝐴𝐴𝑠𝑠𝑛𝑛𝑗𝑗 кВт. ц/жил7.3-р хүснэгт. Халаалтын улирал дахь сарын температур, тухайн хугацаан дах түлшний хэрэглээ тодорхойлно. Түлшний бодит хэрэглээ Халаалтын бодит хэрэглээг тооцохын тулд гадна Халаалтын эрчимэрчим хүчнийхүчний хэрэглээг тооцохын тулд гадна болонболон дотор дотор агаарын 𝜗𝜗агаарын 2 бодит дундаж нарны 𝑖𝑖 + 𝜗𝜗𝑒𝑒.𝑀𝑀 7.3-р хүснэгт −Тооцоот хугацаан хугацаан дахь дахь зүг зүг чигээс чигээс хамаарсан хамаарсан нарны нарны нийт нийт цацрагийн цацрагийн хэмжээ. хэмжээ. Ж/мЖ/м , 2, 𝐼𝐼𝛴𝛴𝑠𝑠𝑗𝑗𝐼𝐼−Тооцоот 𝐼𝐼𝑠𝑠𝑗𝑗 𝛴𝛴𝑛𝑛𝐴𝐴 Халаалтын эрчим хүчний бодит хэрэглээ. 𝑄𝑄 = 𝑄𝑄 ∙ 𝜗𝜗 + 𝜗𝜗 ∙ 𝑡𝑡𝑀𝑀 ∙ 0.024 ∙ −𝑠𝑠𝑛𝑛𝑗𝑗 сарын гадна агаарын дундаж температур, W/K 2 нь: кВт. ц/жил ℎ .𝑟𝑟 𝑚𝑚 𝑖𝑖 𝑒𝑒.𝑀𝑀 2 𝑗𝑗 𝑠𝑠𝑗𝑗𝜗𝜗∙𝑒𝑒.𝑀𝑀 нийлбэр цацрагийн хэмжээ (кВт.ц/м ) температур, тухайн хугацаан дах түлшний хэрэглээ тодорхойлно. Түлшний бодит хэрэглээ температур, тухайн хугацаан дах түлшний хэрэглээ тодорхойлно. Түлшний бодит хэрэглээ 2 нийлбэр цацрагийн хэмжээ (кВт.ц/м ) Халаалтын дахь сарын дундажЖ/м нарны 𝜗𝜗𝑖𝑖.𝑚𝑚 + 𝜗𝜗𝑒𝑒.𝑀𝑀.𝑚𝑚 эс хамаарсан нарны нийт улирал цацрагийн хэмжээ. , Босоо Халаалтын эрчим хүчний бодит хэрэглээг тооцохын гадна болон дотор агаарын 2 нь: нь: t 𝑀𝑀 − Нэг сар дахь өдрийн тоо. 1Wd (Вт-өдөр) =0.024 𝜗𝜗𝑒𝑒.𝑀𝑀 𝜗𝜗𝑖𝑖 + тулд Байршил Хэвтээ эс хамаарсан нарны нийт цацрагийн хэмжээ. Ж/м , - Сууцны барилгын дотор агаарын температур =19oC o Ө ЗӨ, БӨ З, Б ЗХ, БХ Х 𝑄𝑄 = 𝑄𝑄 ∙ 𝜗𝜗 + 𝜗𝜗 ∙ 𝑡𝑡𝑀𝑀Түлшний ∙ 0.024 ∙ ϑ −Сууцны барилгын дотор агаарын температур температур, тухайн хугацаан тодорхойлно. бодит хэрэглээ=19 C ℎ .𝑟𝑟дах түлшний 𝑚𝑚 𝑖𝑖 𝑖𝑖 хэрэглээ 𝑒𝑒.𝑀𝑀 𝜗𝜗-𝑒𝑒.𝑀𝑀 𝜗𝜗+𝑖𝑖 + 𝜗𝜗𝑒𝑒.𝑀𝑀 𝜗𝜗𝑖𝑖 + 𝜗𝜗𝑒𝑒.𝑀𝑀.𝑚𝑚 𝜗𝜗𝑖𝑖.𝑚𝑚 o Улаанбаатар 52.9 96.3 83.3 48.2 20.2 14.9 Нарны дулаан ялгарлын тооцоо: 𝜗𝜗𝑖𝑖 +∙ 𝜗𝜗𝑒𝑒.𝑀𝑀 ∙ ∙ 𝑡𝑡𝑀𝑀дундаж ∙ 0.024 гадна агаарын oтемператур, C 𝑄𝑄ℎ .𝑟𝑟 = 𝑄𝑄 𝑄𝑄ℎ𝑚𝑚.𝑟𝑟 ∙=𝜗𝜗𝑄𝑄𝑖𝑖 𝑚𝑚 + ∙𝜗𝜗𝑒𝑒.𝑀𝑀 ∙ 𝑡𝑡Сарын ∙ 0.024 нь: 𝑀𝑀 −Сарын дундаж гадна агаарын температур, Халаалтын эрчим𝜗𝜗𝑒𝑒.𝑀𝑀 хүчний тооцохын тулдхэмжсэн гадна Cболон дотор агаарын 𝜗𝜗o-𝑒𝑒.𝑀𝑀.𝑚𝑚 𝜗𝜗𝑖𝑖.𝑚𝑚 𝜗𝜗𝑖𝑖.𝑚𝑚 +бодит 𝑒𝑒.𝑀𝑀.𝑚𝑚 + хэрэглээг Туршилтын хугацаанд дотор агаарын дундаж Цонхоор нэвтрэх дулааны хэмжээ нь зүг чигээс хамаардаг. дотор агаарын температур =19 C Asnj - Тухайн зүг чигт харгалзах цонхны талбай,ϑм𝑖𝑖 2−Сууцны барилгын + 𝜗𝜗 𝜗𝜗 o температур, тухайн хугацаан дах тодорхойлно. Түлшний бодит хэрэглээ o 𝑖𝑖 𝑒𝑒.𝑀𝑀 түлшний хэрэглээ температур, C ϑ𝑖𝑖.𝑀𝑀∙температур −Туршилтын хугацаанд o 𝑄𝑄 𝑄𝑄 𝜗𝜗𝑒𝑒.𝑀𝑀 ∙ 𝑡𝑡o𝑀𝑀 ℎ .𝑟𝑟 = дотор 𝑚𝑚 ∙ 𝜗𝜗агаарын 𝑖𝑖 +температур ϑ𝑖𝑖 −Сууцны барилгын C ∙ 0.024 хэмжсэн дотор агаарын дундаж температур, C ϑ𝑖𝑖 −Сууцны барилгын дотор агаарын =19 o C=19 Цонхны ашигтай талбай нь түүний хүрээ болон шиллэгээний хэсгийн 𝐼𝐼 ∙ 𝛴𝛴𝑛𝑛𝐴𝐴 кВт. ц/жил 𝑄𝑄𝑠𝑠 = 𝛴𝛴 нь: + 𝜗𝜗 𝜗𝜗 𝜗𝜗 −Сарын дундаж гадна агаарын температур, C 𝑗𝑗 𝑠𝑠𝑗𝑗 𝑠𝑠𝑛𝑛𝑗𝑗 𝑖𝑖.𝑚𝑚 𝑒𝑒.𝑀𝑀.𝑚𝑚 - Туршилтын хугацаанд хэмжсэн гадна агаарын дундаж o 𝑒𝑒.𝑀𝑀 үзүүлэлтээс хамаарна. 𝜗𝜗𝑒𝑒.𝑀𝑀 −Туршилтын хугацаанд хэмжсэн гадна агаарын дундаж температур, C o o o 𝜗𝜗 −Сарын дундаж гадна агаарын температур, 𝜗𝜗 −Сарын дундаж гадна агаарын температур, C 2 температур, 𝑒𝑒.𝑀𝑀 𝑒𝑒.𝑀𝑀 ϑцацрагийн o Cдундаж температур, 𝜗𝜗𝑖𝑖C+ 𝜗𝜗𝑒𝑒.𝑀𝑀oC нарны нийт хэмжээ. Ж/м , 𝐼𝐼𝑠𝑠𝑗𝑗 −Тооцоот хугацаан дахь зүг чигээс −Туршилтын хугацаанд хэмжсэн дотор агаарын As=A∙Fхамаарсан ∙F ∙F ∙g кВт.ц/жил 𝑖𝑖.𝑀𝑀 ϑ −Сууцны барилгын дотор агаарын температур =19 C S C F 𝑖𝑖 𝑄𝑄ℎ .𝑟𝑟 = 𝑄𝑄𝑚𝑚 ∙ 𝜗𝜗хугацаанд 𝜗𝜗𝑒𝑒.𝑀𝑀 ∙ хэмжсэн ∙ 0.024 ∙ 𝑡𝑡𝑀𝑀 хэмжсэн 𝑖𝑖-+Туршилтын 𝑄𝑄𝑚𝑚 дотор −Туршилтын түлшний цагийн дундаж хэрэглээ, o түлшний цагийнкВт.ц дундаж 𝜗𝜗𝑒𝑒.𝑀𝑀.𝑚𝑚 𝜗𝜗𝑖𝑖.𝑚𝑚 +oхугацаанд A - Цонхны талбай, м2, ϑ −Туршилтын хугацаанд хэмжсэн агаарын дундаж температур, ϑ𝑖𝑖.𝑀𝑀 −Туршилтын хугацаанд хэмжсэн дотор агаарын дундаж температур, C o C 𝑖𝑖.𝑀𝑀 o 𝜗𝜗 −Туршилтын хугацаанд хэмжсэн гадна агаарын дундаж температур, C 𝑒𝑒.𝑀𝑀 𝜗𝜗𝑒𝑒.𝑀𝑀 −Сарын дундаж гадна агаарын температур, C хэрэглээ, кВт.ц o хэмнэлтийг 7.3гадна Барилгын эрчим хүчний сайжруулах арга хэмжээний эдийн o oC 𝜗𝜗𝑒𝑒.𝑀𝑀 −Туршилтын хэмжсэн дундаж температур, 𝜗𝜗𝑒𝑒.𝑀𝑀 𝑄𝑄 −Туршилтын хугацаанд хэмжсэн гадна агаарын дундаж температур, ϑхугацаанд барилгын доторагаарын агаарын температур =19 C o CкВт.ц 𝑖𝑖 −Сууцны хугацаанд хэмжсэн түлшний цагийн дундаж хэрэглээ, 88 89 𝑚𝑚 −Туршилтын ϑ𝑖𝑖.𝑀𝑀 −Туршилтын хугацаанд хэмжсэн дотор агаарын дундаж температур, C засаг байгаль орчны үнэлгээний жишээ, загвар o 𝑄𝑄𝑚𝑚 −Туршилтын хугацаанд хэмжсэн түлшний цагийн дундаж хэрэглээ, кВт.ц 𝑄𝑄𝑚𝑚 −Туршилтын хугацаанд хэмжсэн түлшний цагийн дундаж хэрэглээ, кВт.ц 𝜗𝜗𝑒𝑒.𝑀𝑀 −Сарын дундаж гадна агаарын температур, Coхэмжээний эдийн Барилгын эрчим хүчний хэмнэлтийг сайжруулах арга 𝜗𝜗𝑒𝑒.𝑀𝑀 7.3 −Туршилтын хугацаанд хэмжсэн гадна агаарын гадна дундаж температур, C Барилгын хашлага бүтээцийн дулаалгыг сайжруулах замаар эрчим хүчний o 7.3 Барилгын эрчим хүчний хэмнэлтийг сайжруулах арга хэмжээний эдийн 7.3 Барилгын эрчим хүчний хэмнэлтийг сайжруулах арга хэмжээний эдийн засаг байгаль орчны үнэлгээний жишээ, загвар ϑ𝑖𝑖.𝑀𝑀 −Туршилтын хугацаанд хэмжсэн дотортүүнд агаарын дундаж температур, C үнэлгээ хийх хялбар жишээний хэмнэлтийг бий болгох, эдийн засаг байгаль орчны 𝑄𝑄𝑚𝑚 −Туршилтын хугацаанд хэмжсэн түлшний цагийн дундаж хэрэглээ, кВт.ц
1 Гадна агаартай харьцах хучилт 1 1 Адрын хөндийн хана 2 хэмнэлттэй, “Байгаль орчинд ээлтэй, эрчим хүчний 1 дэмжих” төсөл барилгын материалын үйлдвэрлэлийг Халаалтгүй өрөөтэй харьцах хана хучилт 3 1 Багасайжруулах халалттай өрөөтэй 7.3 Барилгын эрчим хүчний хэмнэлтийг арга харьцах хана 4 хучилт хэмжээний эдийн засаг, байгаль орчны үнэлгээний жишээ, 1 Халаалтгүй хүлэмжтэй харьцах хана, загвар 5 цонх, дан шилтэй хүлэмж 1 дулаалгыг Барилгын гадна хашлага бүтээцийн замаархана, Халаалтгүйсайжруулах хүлэмжтэй харьцах 6 төрөл түүнд цонх,эдийн давхарзасаг, шилтэйбайгаль хүлэмж Нарны хамгаалалтын Fc эрчим хүчний хэмнэлтийг бий болгох, байхгүй 1 1 орчны үнэлгээ Цагаан хийх хялбар жишээний маягтыг үзүүлж байна. Халаалтгүй зоорины хана, эсвэл бага нэвтрэлттэй ойлголттой 0.75хучилт 7 Энэхүү маягт нь хэд Бага хэдэн бүлэгтэй бөгөөд нэвтрэлттэй цайвар өнгө тухай бүрд нь шаардлагатай 0.8 Өндөр нэвтрэлттэй бараан өнгө 1 загвар тооцооны хүснэгтүүдийг багтаасан болно.харьцах зоорины 0.9 Хөрстэй Шилний төрөл g хана, шал 8 Дан шил 0.87 1 Давхар шил 0.75 1. Барилгын эскиз зураг Шал 0.50-0.70 Давхар шил селектив хучаастай 9 Барилгын гадна Гурван хашлага бүтээцийн талбайг тодорхойлоход давхар шил 0.60-0.70 2хучаастай Гурван шил 2 селектив шаардлагатай бүхдавхар хэмжээсүүд байх шаардлагатай. Дулаан дамжуулах 0.35-0.50 нийт гадаргуу 0 Нарны хамгаалалттай шил 0.20-0.50
Тооцооны нөхцөл 2.2. Тооцооны нөхцөл № 1
Тооцооны ¿ç¿¿ëýëòèéí нэр Дотор агаарын тооцооны температур
2
Гадна агаарын тооцооны температур
3
Адрын тооцооны температур
6 7 8 9
2 1 2 2
Ханын нийт гадаргуу Тэмдгийн Параметрийг Тооцооны тэмдэглэгээ хэмжих нэгж гадаргуу утга Цонхны нийт
10
Зориулалт
11
Барилгын байрлал
13
Бүтээцийн шийдэл
1
Гадна хана (цонхны талбайгүйгээр)
G2 G3 A AAW AW
С дотор эзлэхүүн нийт о
Ve
о
С
Шиллэгээнийилтгэлцүүр о С.хоног
5
k f
3.5 Барилгын үндсэн хэмжээснүүд цонх ба тагтны хаалга, баруун № 6 1
Үзүүлэлт цонх ба тагтны хаалга, өмнө Гадна хана (цонхны талбайгүйгээр)
7
цонх ба тагтны хаалга, зүүн
2
8
Хаалга
9
Дээвэр, хавтгай дээвэр
3 4
10 5 11 12 6 13 7 8
14 9
10 15 11 12 16 13
17
цонх ба тагтны хаалга, хойд
Адрын хөндийн хучилт цонх ба агаартай тагтны хаалга, Гадна харьцахбаруун хучилт Адрын хөндийн хана цонх ба тагтны хаалга, өмнө Халаалтгүй өрөөтэй харьцах хана, цонх ба тагтны хаалга, зүүн хучилт Бага халалттайХаалга өрөөтэй харьцах хана, хучилт дээвэр Дээвэр, хавтгай Халаалтгүй хүлэмжтэй харьцах хана, Адрын хөндийн хучилт цонх, дан шилтэй хүлэмж Гадна агаартай харьцах хучилт Халаалтгүй хүлэмжтэй харьцах хана, Адрын хөндийн хана цонх, давхар шилтэй хүлэмж Халаалтгүй өрөөтэй харьцах хана, хучилт хана, хучилт Халаалтгүй зоорины
Бага халалттай өрөөтэй харьцах хана, хучилт 18 Хөрстэй харьцах зоорины хана, шал хүлэмжтэй харьцах хана, A15AW +AХалаалтгүй +A +A +A W D G AB+ADL цонх, дан шилтэй хүлэмж 19 Шал Халаалтгүй хүлэмжтэй харьцах хана, 16 20 Дулаан дамжуулах нийт гадаргуу цонх, давхар шилтэй хүлэмж 1+2+3 14
21 17
Ханын нийт гадаргуу Халаалтгүй зоорины хана, хучилт
18
Хөрстэй харьцах зоорины хана, шал
22
Цонхны нийт гадаргуу 4+5+6+7
23 A Гадаргуугаар Барилгын нийт 19 Шалдотор эзлэхүүн хүрээлэгдсэн халаагдах 20 Дулаан дамжуулах нийт гадаргуу 21 Ханын нийт гадаргуу эзлэхүүн 24 Барилгын оврын үзүүлэлт 22
25
23
WW
Цонхны нийт гадаргуу
Шиллэгээний илтгэлцүүр A/V e Барилгын нийт дотор эзлэхүүн
A
/A
WS
Утга
AW 1
WE
AW 2
HT
Тайлбар Хэрэв гадна хана нь
ялгаатай бүтэцтэй бол тус НОГООН БАРИЛГА бүрд нь тооцно.
AW 3
D1
WN
D2
WWDL
W SAB W EU HT
NB
D1
D2 UG1 DL AB UG2 U
G1
NB
G2
UG1
G3
UG2A
AAW +AW +AD+AG+AAB+ADL 1+2+3 4+5+6+7 A Гадаргуугаар хүрээлэгдсэн халаагдах AAW +AW +ADэзлэхүүн +AG+AAB+ADL
GA 1 AW
AW
G2
G3Ve A AAWk AW
1+2+3 A/Ve 4+5+6+7 AAW /AW A Гадаргуугаар хүрээлэгдсэн халаагдах эзлэхүүн
f
Ve
des
AW W Орон сууцын барилгын оврын тооцооны нормчилсон үзүүлэлт ( k e ) 24 Барилгын оврын үзүүлэлт k
A/Ve Орон сууцын барилгын оврын тооцооны нормчилсон үзүүлэлт des 25 Шиллэгээний илтгэлцүүр f AAW /AW Барилга нормчилсон утга k e des Орон сууцын барилгын оврын тооцооны нормчилсон үзүүлэлт ( k e ) 1 ба 2 давхар мансардтай барилгад 0.9
м/сек
des
Барилга 1 ба 2 давхар мансардтай барилгад 1 давхар барилгад Утга AW 1 AW 2
3
AW 3
4
цонх ба тагтны хаалга, хойд
WN
5
цонх ба тагтны хаалга, баруун
WW
6
цонх ба тагтны хаалга, өмнө
WS
7
цонх ба тагтны хаалга, зүүн
WE
8
Хаалга
HT
9
Дээвэр, хавтгай дээвэр
D1
Адрын хөндийн хучилт Гадна агаартай харьцах хучилт Адрын хөндийн хана 90 Халаалтгүй өрөөтэй харьцах хана, 13 хучилт Бага халалттай өрөөтэй харьцах хана, 14 хучилт Халаалтгүй хүлэмжтэй харьцах хана,
G1
Барилгын оврын үзүүлэлт
2
10 11 12
UG2
С
3. Барилгын үндсэн хэмжээснүүд Үзүүлэлт
UG1
хоног
3. Барилгын үндсэн хэмжээснүүд №
NB
о
4 Халаалтын улирлын гадна агаарын дундаж температур 2 Салхины хурд
U
С
tБарилгын ext
Халаалтын улирлын үргэлжлэх хугацаа 2
Халаалтын улирлын хэм-хоног
AB
о
tint
2 3
DL
D2 DL AB U NB
Тайлбар Хэрэв гадна хана нь ялгаатай бүтэцтэй бол тус бүрд нь тооцно.
Орон сууцын барилгын оврын тооцооны 1 давхар барилгад нормчилсон үзүүлэлт ( k e )
нормчилсон утга
des e Барилга
k
1.1
нормчилсон утга
0.9 1 ба 2 давхар мансардтай барилгад 1.1 1 давхар барилгад
k edes
0.9 1.1
Энэхүү барилга нь оврын үзүүлэлтийн нормын шаардлага хангасан эсэх Тийм Үгүй Шиллэгээний илтгэлцүүр нь орон сууцын барилгын хувьд 18 хувиас ихгүй байх шаардлагатай ба энэ барилгын хувьд . . . . байгаа тул шаардлага хангасан / хангаагүй. 4. Барилгын хашлага бүтээцийн дулааны эсэргүүцэл (хуучин болон сайжруулсан дулаалгатай) А. Гадна хана: Өгөгдөлд өгсөн ханын үндсэн бүтээцийг уламжлалт байдлаар төлөвлөж шинээр нэмэлт дулаалга хийнэ.
91
3 4 1 1 5 2 2 6 3 3 4 4 5 5 6 6
“Байгаль орчинд ээлтэй, эрчим хүчний хэмнэлттэй, барилгын материалын үйлдвэрлэлийг дэмжих” төсөл Дулаалгагүй болон дулаалсан ханын хэсэглэл
Дулаалгагүй болон дулаалсан ханын хэсэглэл Дулаалгагүй болон дулаалсан ханын хэсэглэл
Хана(Дулаалгагүй, хувилбар) Хана(Дулаалгагүй, хувилбар) нягт Дулаан дамжилт Зузаан Эсэргүүцэл Дулаалгагүй болонНэр дулаалсан ханын хэсэглэл № 2 нягт3 Дулаан дамжилт Зузаан Эсэргүүцэл кг/м3 Вт/мК м м2К/Вт № Нэр кг/м Вт/мК м м К/Вт Хана(Дулаалгагүй, хувилбар) 2 3 4 5 6=5/4 1 2 3 4 5 6=5/4 1 нягт Дулаан дамжилт Зузаан Эсэргүүцэл Дотор дулаан өгөлт 0,116 № Нэр өгөлт 3 2 Дотор дулаан кг/м Вт/мК м м0,116 К/Вт 1 1 2 2 3 4 5 6=5/4 1 2 3 Дотор дулаан өгөлт 0,116 3 Гадна дулаан өгөлт 0,043 1 Гадна дулаан өгөлт 0,043 Бодит эсэргүүцэл, Ro 2 Бодит эсэргүүцэл, Ro Дулаан дамжуулалтын илтгэлцүүр k=1/Ro 3 Дулаан дамжуулалтын илтгэлцүүр k=1/Ro Гадна дулаан өгөлт 0,043 Бодит эсэргүүцэл, Ro хувилбар) Хана(Дулаалгагүй, Хана(Дулаалгагүй, хувилбар) Дулаан дамжуулалтын илтгэлцүүр k=1/R o нягт Дулаан дамжилт Зузаан Эсэргүүцэл № Нэр нягт3 Дулаан дамжилт Зузаан Эсэргүүцэл 2 кг/м3 Вт/мК м м2К/Вт № Нэр кг/м Вт/мК м м К/Вт Хана(Дулаалгагүй, хувилбар) Дотор дулаан өгөлт 0,116 Дотор дулаан өгөлт 0,116 нягт Дулаан дамжилт Зузаан Эсэргүүцэл 1 № Нэр 3 2 1 2 кг/м Вт/мК м м К/Вт 2 3 Дотор дулаан өгөлт 0,116 3 4 1 4 5 2 5 Гадна дулаан өгөлт 0,043 3 Гадна дулаан өгөлт 0,043 Бодит эсэргүүцэл, Ro 4 Бодит эсэргүүцэл, Ro Дулаан дамжуулалтын илтгэлцүүр k=1/Ro 5 Дулаан дамжуулалтын илтгэлцүүр k=1/Ro Гадна дулаан өгөлт Б. Хучилт: Дээвэр эсвэл таазны хучилтыг өгөгдөлд өгсний0,043 дагуу Дулаалгагүй болон дулаалсан хучилтын хэсэглэл Бодит эсэргүүцэл, Ro Дулаалгагүй болон дулаалсан хучилтын хэсэглэл уламжлалт байдлаар төлөвлөж шинээр нэмж дулаална. Дулаан дамжуулалтын илтгэлцүүр k=1/Ro Дээвэр / адрын хучилт (Дулаалгагүй, хувилбар) Дээвэр / адрын хучилт хувилбар) Зузаан нягт (Дулаалгагүй, Дулаан дамжилт Эсэргүүцэл Дулаалгагүй болон дулаалсан хучилтын хэсэглэл Д/д Нэр нягт Дулаан дамжилт Зузаан Эсэргүүцэл 3 2 Дулаалгагүй болон дулаалсан хучилтын хэсэглэл кг/м Вт/мК м м2К/Вт Д/д Нэр 3 кг/м Вт/мК м м К/Вт Дээвэр Дотор дулаан өгөлт/ адрын хучилт (Дулаалгагүй, хувилбар) 0,116 Дотор дулаан өгөлт 0,116 нягт Дулаан дамжилт Зузаан Эсэргүүцэл 1 Д/д Нэр 3 2 1 2 кг/м Вт/мК м м К/Вт 2 3 Дотор дулаан өгөлт 0,116 3 4 1 4 Гадна дулаан өгөлт 0,043 2 Гадна дулаан өгөлт 0,043 Бодит эсэргүүцэл, Ro 3 Бодит эсэргүүцэл, Ro Дулаан дамжуулалтын илтгэлцүүр k=1/Ro 4 Дулаан дамжуулалтын илтгэлцүүр k=1/Ro Гадна дулаан өгөлт 0,043 Бодит эсэргүүцэл, Ro Дулаан дамжуулалтын илтгэлцүүр k=1/Ro Дээвэр / адрын хучилт (Дулаалгатай, хувилбар) нягт Дулаан дамжилт Зузаан Нэр 3 кг/м Вт/мК м Дотор дулаан өгөлт
Д/д 1 2 3 4 5 6
Эсэргүүцэл 2 м К/Вт 0,116
0,116 0,116
Дотор дулаан өгөлт Дотор дулаан өгөлт
Гадна дулаан өгөлт НОГООН Бодит эсэргүүцэл, Ro Дулаан дамжуулалтын илтгэлцүүр k=1/Ro
БАРИЛГА
0,043
Гадна дулаан хувьд өгөлт 0,043 В. Цонх. Цонхны хуучин нь хувилбараар нь модон хавсарсан Гадна дулаанхуучин өгөлт хувилбараар 0,043 В. Цонх. Цонхны хувьд Дулаалгагүй болон дулаалсан шалны хэсэглэл Бодит эсэргүүцэл, Roмодон хавсарсан хавтастай ердийн давхар Бодит эсэргүүцэл, Ro хавтастай ердийн давхар шилтэй цонхыг сонгон авч харин сайжруулсан шилтэй цонхыг сонгон авч харин сайжруулсан хувилбараар өгөгдөлд өгсөн цонхыг Дулаан дамжуулалтын илтгэлцүүр k=1/R o Дулаан дулаалсан дамжуулалтыншалны илтгэлцүүр k=1/Ro сонгоно. Дулаалгагүй болон хэсэглэл хувилбараар өгөгдөлд өгсөн Шал цонхыг сонгоно. (Дулаалгагүй)
№
В. Цонх. Цонхны В. Цонх. Цонхны шилтэй цонхыг Нэр Хуучин шилтэй цонхыг сонгоно. хувилбар сонгоно.
хувьд хуучин хувилбараар нь модон хавсарсан хавтастай ердийн давхар нягт Дулаан дамжилт Зузаан Жаазны төрөл Шиллэгээний төрөл k=1/R хувьд хуучин хувилбараар нь Шал модон хавсарсанR хавтастай ердийн SHGC давхар (Дулаалгагүй) сонгон авч харин сайжруулсан хувилбараар өгөгдөлд өгсөн цонхыг 3 сонгон авч харин сайжруулсан хувилбараар өгөгдөлд өгсөн цонхыг кг/м Вт/мК м
№ Сайжруулсан Нэр төрөл хувилбар шалЖаазны Дулаалгагүй Жаазны төрөл
нягт Дулаан дамжилт 3 кг/м Вт/мК Шиллэгээний төрөл R k=1/R
Эсэргүүцэл 2 м К/ВтЭсэрг Зузаан 2 м мК SHGC 4.2
Шиллэгээний төрөл R k=1/R SHGC Хуучин Хуучин хувилбар Дулаалгагүй шал болон дулаалсан шалны хэсэглэл R болон хөрстэй шууд харьцах хувилбар Г.Дулаалгагүй Шал. Шалыг уламжлалт хөндийтэй Бодит эсэргүүцэл, Сайжруулсан Сайжруулсан хувилбар шалыг төлөвлөж нэмэлтээр Шал дулаална. илтгэлцүүр, (Дулаалгагүй) хувилбарДулаан дамжуулалтын Бодит эсэргүүцэл,к=1/R R нягт Дулаан дамжилт Зузаан Эсэргүүцэл № Нэр Дулаалгагүй болон дулаалсан шалны хэсэглэл 3 2 Дулаан дамжуулалтын илтгэлцүүр, кг/м Вт/мКхэсэглэл м к=1/R м К/Вт Дулаалгагүй болон дулаалсан шалны хэсэглэл Дулаалгагүй болон дулаалсан шалны
4.2 0.24
4
4 0.
Шал (Дулаалгагүй) Шал (Дулаалгагүй) Шал (Дулаалгагүй) Дулаалгагүй шал 4.2 нягт Дулаан дамжилт Зузаан Эсэргүүцэл нягт Дулаан дамжилт Зузаан Эсэргүүцэл (Дулаалгагүй) нягт3 Дулаан Шал дамжилт Зузаан Эсэргүүцэл № Нэр Нэр 2 № 3 2 Бодит R № Нэр кг/м3 эсэргүүцэл, Вт/мК м м24.2 К/Вт кг/м Вт/мК м м К/Вт кг/м Вт/мК м нягт Дулаан дамжилт Зузаан м К/ВтЭсэрг Дулаан дамжуулалтын илтгэлцүүр, к=1/R 0.24 № Нэр Дулаалгагүй шал 4.2 3 2 Дулаалгагүй шал 4.2 Дулаалгагүй шал 4.2 м кг/м Вт/мК мК Шал (Дулаалгагүй) Бодит эсэргүүцэл, R 4.2 Дулаалгагүй шал 4 Бодит эсэргүүцэл, R 4.2 нягт Дулаан дамжилт Зузаан Эсэргүүцэл Дулаан дамжуулалтын илтгэлцүүр, к=1/R 0.24 илтгэлцүүр, к=1/R 0.24 № Нэр Дулаан дамжуулалтын 3 2 кг/м Вт/мК м м К/Вт Бодит эсэргүүцэл, R Дулаалгагүй шал 4.2 Шал (Дулаалгагүй) Шал (Дулаалгагүй) Дулаан дамжуулалтын илтгэлцүүр, нягт Бодит Дулаан дамжилт к=1/R Зузаан Эсэргүүцэл эсэргүүцэл, R нягт3 Дулаан дамжилт Зузаан Эсэргүүцэл № Нэр 2 № Нэр кг/м3 Вт/мК м м2К/Вт кг/м Вт/мК илтгэлцүүр, м к=1/R м К/Вт Дулаан дамжуулалтын Бодит эсэргүүцэл, R шал 4.2 Сонгож авсан Дулаалгагүй хашлагаДулаан бүтээцээ нормын шаардлага хангаж байгаа эсэхийг тогтооно. Дулаалгагүй шал 4.2 дамжуулалтын илтгэлцүүр, к=1/R
Эрүүл ахуйн шаардлагыг температурын нормчлогдсон зөрүүг ашиглан бол Сонгож авсан хашлага бүтээцээ нормын шаардлага хангаж байгаатодорхойлох эсэхийг тогтооно Бодит эсэргүүцэл, R эрчим хүчний хэмнэлттэй байх шаардлагыг халаалтын хэм хоногоос хамааруулан Бодит эсэргүүцэл, R Эрүүл ахуйн шаардлагыг температурын нормчлогдсон зөрүүг ашиглан тодорхойл Дулаан дамжуулалтын илтгэлцүүр, к=1/R Дулаан дамжуулалтын илтгэлцүүр, к=1/R тогтооно. эрчим хүчний хэмнэлттэй байх шаардлагыг халаалтын хэм хоногоос хамаа Сонгож авсан хашлага бүтээцээ нормын шаардлага хангаж байгаа тогтооно. эсэхийг тогтооно. Температурын нормчлогдсон зөрүү t n , °С Эрүүл ахуйн шаардлагыг температурын нормчлогдсон зөрүүг Температурын зөрүү t n , ашиглан тодорхойлох бол эрчим хүчний хэмнэлттэй байх нормчлогдсон шаардлагыг Хонгил, Барилга ба өрөөний нэр Адрын зоорь, халаалтын хэм хоногоос хамааруулан тогтооно. Гадна хана хучилт ба Гэгээвч Хонгил, Барилга ба өрөөний нэр
Адрынгарцын зоорь, t n , °С хучилт хучилт ба гарцын дээвэр Хонгил, хучилт зоорь,
дээвэр зөрүү Температурын нормчлогдсон Гадна хана
Барилга ба өрөөний нэр 1.Орон сууц, төрөх болон эмчлүүлэх газар, хүүхдийн барилга, Гадна хана 4.0 төрөх болон дотуур байр, 1.Орон ерөнхийсууц, боловсролын эмчлүүлэх газар, хүүхдийн барилга, сургууль, 1.Орон сууц, төрөх болон дотуур байр, боловсролын эмчлүүлэх газар,ерөнхий хүүхдийн барилга, 4.0 дотуур байр, ерөнхий боловсролын сургууль,
Адрын хучилт ба дээвэр
3.0
гарцын хучилт
4.0
3.0
3.0
2.0
Гэгээвч
t int t d
2.0
t int t d
2.0
Гэ
t in
сургууль, R req - эрүүл ахуйн шаардлагад эсэргүүцлийн тооцоог зөвшөөрөгдөх температурын зөрүү
R ахуйн тооцоог зөвшөөрөгдөх температурын з дээр тулгуурлан тодорхойлно. эрүүл ахуйншаардлагад шаардлагадэсэргүүцлийн эсэргүүцлийн тооцоог зөвшөөрөгдөх t ext req - эрүүл Хашлага бүтээцийн дулаан дамжуулалтын эсэргүүцлийн Барилга ба температурын зөрүү дээр тулгуурлан тодорхойлно. дээр тулгуурлан тодорхойлно. нормчлогдсон утга R req м2°С/Вт өрөөний нэр Ханын хувьд 0,043
Гадна дулаан өгөлт Бодит эсэргүүцэл, Ro Дулаан дамжуулалтын илтгэлцүүр k=1/Ro
Хана
В. Цонх. Цонхны хувьд хуучин хувилбараар нь модон хавсарсан хавтастай ердийн давхар 92 шилтэй цонхыг сонгон авч харин сайжруулсан хувилбараар өгөгдөлд өгсөн цонхыг сонгоно. Хуучин
Жаазны төрөл
Шиллэгээний төрөл
Rreq a Dd b
n(tint text ) Адрын Ханын ба Ханын хувьд хувьд Rreq м2К/Вт
R
k=1/R
SHGC
1
Хучилтын хувьд Орон сууц,
2
t n(t t ) R t Хучилт зоорины n int int хучилт ext req 3 4 n int
5
Босоо м2К/Вт шиллэгээтэй
93Dd <6000°Схон үед
гэгээвч м2К/Вт 6
а=0.000075, b=0.15, n(t t ) int ext м2К/Вт D d = 6000-8000°Схон a=0,000025 a=0,0005 a=0,00045 t n intn(tintb=1,9 text ) завсарт b=0,25 м2К/Вт Rb=2,2 req а=0.00005, b=0.3, t
эмчлүүлэх газар, Хучилтын хувьд төрөх, хүүхдийн req барилга, дотуур a=0,00035 байр зочид b=1,4 буудал, олон
R
Цонх, хаалга
Хонгил, рөөний нэр Адрын R req - эрүүл ахуйн шаардлагад эсэргүүцлийн тооцоог зөвшөөрөгдөх температурын зөрүү зоорь, Гадна хана хучилт ба Гэгээвч гарцын “Байгаль орчинд ээлтэй, эрчим хүчний хэмнэлттэй, дээр тулгуурлан тодорхойлно. дээвэр хучилт барилгын материалын үйлдвэрлэлийг дэмжих” төсөл төрөх болон Ханын хувьд үүхдийн барилга, n3.0 (t t ) t int t d 4.0 2.0 ий боловсролын Rreq int ext м2К/Вт м2К/Вт Хучилтын хувьä t n int уль,
энд: энд: n - хашлага бүтээцийн гадна гадаргын гадна агаартай харьцах байршлын энд: хашлага бүтээцийн гадна гадаргын гадна агаартай харьцах байршлын n - хувьд Хучилтын энд: бүтээцийн гадна гадаргын гадна агаартай харьцах байршлын нөлөөллийг тооцсон илтгэлцүүр. энд: эсэргүүцлийн хашлага бүтээцийн гадна гадаргын гадаргынгадна гадна агаартай харьцах байршлын nn -- хашлага - хашлага бүтээцийн агаартай харьцах шаардлагад тооцоог зөвшөөрөгдөх температурын зөрүү нөлөөллийг тооцсон илтгэлцүүр. n t t ( ) нөлөөллийг тооцсон илтгэлцүүр. 2 int ext байршлын нөлөөллийг тооцсон тооцсон илтгэлцүүр. Rилтгэлцүүр. м К/Втдотор гадаргын одорхойлно. нөлөөллийг req агаарын дотор хашлага бүтээцийн t n intтемператур, tt nn -- өрөөний өрөөний дотор агаарын температур, хашлага бүтээцийн дотор гадаргын ∆tt n -- -өрөөний өрөөний дотор дотор агаарын температур, хашлага бүтээцийн дотор агаарын температур, хашлага бүтээцийн өрөөний дотор агаарын температур, хашлага бүтээцийн дотор гадаргын гадаргын температурын хоорондох нормчлогдсон зөрүү,°С; n температурын хоорондох нормчлогдсон зөрүү,°С;нормчлогдсон температурын дотор гадаргын температурын хоорондох хоорондох нормчлогдсон нормчлогдсон зөрүү,°С; зөрүү,°С; хоорондох tintext )- дотор агаарын n(t температурын зөрүү,°С; дулаан өгөлтийнкоэффициент; 8.7зөрүү t n , °С 2Температурын нормчлогдсон Rreq int м К/Вт int - дотор агаарын дулаан өгөлтийнкоэффициент; 8.7 дотор агаарын дулаан өгөлтийн коэффициент; дотор агаарын дулаан өгөлтийнкоэффициент; 8.7 t n intint 8.78.7 int - дотор агаарын дулаан өгөлтийнкоэффициент;Хонгил, Барилга ба өрөөний нэр Адрын t int - дотор агаарын температур; зоорь, t ext - дотор агаарын температур; Гадна хана хучилт ба Гэгээвч - дотор агаарын температур; гарцын tt int дотор агаарын температур; дээвэр int дотор агаарын температур; int хучилт Температурын нормчлогдсон зөрүү t n , °С n(t int text-)гадна - гадна агаарын тооцооны температур. агаарын тооцооны температур. 2 ext 1.Орон сууц, төрөх болон гадна агаарын тооцооны температур. Rreq tt ext м К/Вт ext Хонгил, агаарын тооцооны температур. Харин эрчим хүчний хэмнэлтийн буюуАдрын хөрвүүлсэн эсэргүүцлийн Барилга ба хүүхдийн өрөөний нэр газар, барилга, tэмчлүүлэх ext гадна агаарын тооцооны температур. t n-- intгадна t int t d 4.0 3.0 2.0 зоорь, ext дотуур байр, ерөнхий боловсролын Гадна хана хучилт ба Гэгээвч Харин эрчим хүчний хэмнэлтийн буюу хөрвүүлсэн эсэргүүцлийн халаалтын хэм хоногоос халаалтын хэм хоногоос хамааруулан тооцно. гарцын Харин эрчим хүчний хэмнэлтийн буюу хөрвүүлсэн эсэргүүцлийн халаалтын хэм хоногоос сургууль, дээвэр хучилт халаалтын хэм хоногоос Харин эрчим хүчний хэмнэлтийн буюу хөрвүүлсэн эсэргүүцлийн хамааруулан тооцно. Харин эрчим хүчний хэмнэлтийн буюу хөрвүүлсэн эсэргүүцлийн халаалтын хэм хоногоос хамааруулан тооцно. 1.Орон сууц, төрөх болон хамааруулан тооцно. хамааруулан тооцно. эмчлүүлэх газар, хүүхдийн барилга, Хашлага бүтээцийн эсэргүүцлийн t int t d 4.0 дулаан дамжуулалтын 3.0 2.0 Барилга баерөнхий боловсролын дотуур байр, Хашлага бүтээцийн дулаан эсэргүүцлийн нормчлогдсон утга R reqдамжуулалтын м2°С/Вт өрөөний нэр сургууль,
Барилга ба Барилга ба өрөөний Барилга нэр ба Барилга ба өрөөний нэр өрөөний нэр нэр өрөөний
Барилга ба өрөөний нэр 1
Хана 2
3
a хаалга D req b зоорины Rreq Цонх, Rутга Ddd b req R reqa нормчлогдсон м2°С/Вт хучилт R a D b req Rба req a 5Ddd b 4Адрын
шиллэгээтэй гэгээвч 6
Адрын Rreq a ба Dd b Хана Хучилт зоорины Цонх, Адрын ба Dd <6000°Схон үед хаалга Орон сууц, Адрын ба Хана Хучилт Адрын зоорины Цонх, хаалга Босоо ба хучилт эмчлүүлэх газар, Хана Хана Хучилт зоорины зоорины Цонх, хаалга хаалга а=0.000075, b=0.15, Хучилт зоорины Цонх, шиллэгээтэй Хана Хучилт Цонх, хаалга хучилт 1төрөх, хүүхдийн 2 3 4 Dd = 6000-8000°Схон 5 хучилт гэгээвч хучилт хучилт a=0,0005 a=0,00045 1барилга,1 дотуур a=0,00035 2 2 3 4 5 a=0,000025 6 3 4 5 завсарт 1 байр зочид 2 3 4 5 b=0,25 b=1,4 b=2,2 b=1,9 D 1 2 3 4 5 <6000°С хон үед Орон сууц, Dddb=0.3, Dа=0.00005, <6000°С хон үед хон үед буудал, олон Орон сууц, Орон сууц, d <6000°С Dddb=0.15, <6000°С хон үед эмчлүүлэх газар, Орон сууц, а=0.000075, b=0.15, нийтийн D <6000°С хон үед газар, D үед а=0.000075, Оронэмчлүүлэх сууц, d >8000°Схон” эмчлүүлэх газар, а=0.000075, b=0.15, барилгууд төрөх, хүүхдийн төрөх, хүүхдийн эмчлүүлэх газар, а=0.000025, b=0.5 а=0.000075, b=0.15, Dd = 6000-8000°С хон эмчлүүлэх газар, D 6000-8000°С хон төрөх, хүүхдийн b=0.15, d= барилга, дотуур a=0,000025 a=0,00035 a=0,0005 барилга, дотуур a=0,0005 a=0,00045 a=0,00045 завсарт Dа=0.000075, хон төрөх, хүүхдийн Халаалтын хэмa=0,00035 d = 6000-8000°С төрөх, хүүхдийн байр зочид a=0,00035 b=0,25 b=1,4 b=2,2 b=1,9 3.819 5.656 5.09 0.645 0.422 барилга, дотуур a=0,0005 a=0,00045 D = 6000-8000°С завсарт хон Ddd =b=0.3, хоног. 6912 үедa=0,00035 6000-8000°С хон байр зочид b=1,4 b=2,2 b=1,9 а=0.00005, барилга, дотуур a=0,0005 a=0,00045 буудал, олон завсарт барилга, дотуур a=0,00035 a=0,0005 a=0,00045 байр зочид b=1,4 b=2,2 b=1,9 а=0.00005, b=0.3, завсарт нийтийн буудал, олон D >8000°С хон” үед байр зочид зочид b=1,4 b=2,2 b=1,9 d завсарт а=0.00005, b=0.3, байр b=1,4 b=2,2 b=1,9 буудал, олон барилгууд Адрын ба Эсэргүүцлүүдийг тооцсоны дараа нормын шаардлага а=0.00005, b=0.3, нийтийн а=0.000025, b=0.5 D буудал, олон >8000°С хон” үедбуй Цонх, хангаж а=0.00005, b=0.3, d буудал, олон нийтийн Хана Хучилт зоорины D >8000°Схон”Шал үед хаалга d Халаалтын хэм барилгууд эсэхэд үнэлгээ өгнө. нийтийн Dа=0.000025, хучилт 0.645 үед 3.819 5.656 5.09 0.422 нийтийн b=0.5 D dd >8000°С барилгууд >8000°Схон” хон” үед хоног. 6912 үед а=0.000025, b=0.5 Бодит эсэргүүцэл барилгууд Дулаалгагүй хуучин хувилбар барилгууд а=0.000025, b=0.5 b=0.5 Халаалтын хэм а=0.000025, 5.656 5.09 0.645 ХалаалтынЭрүүл хэм ахуйн 3.819 Адрын ба хоног. 6912 хэм үед 3.819 5.656 5.09 0.645 Халаалтын Цонх, Халаалтын хэм хоног. 6912 шаардлага үед 3.819 5.656 5.09 0.645 зоорины Шал 3.819 Хана 5.656Хучилт 5.09 0.645 хаалга хоног. 6912 үед хоног. 6912 үед хучилт
Босоо Босоо шиллэгээтэй Босоо Босоо шиллэгээтэй гэгээвч шиллэгээтэй шиллэгээтэй гэгээвч 6 гэгээвч гэгээвч 6 6 6 a=0,000025 a=0,000025 b=0,25 a=0,000025 a=0,000025 b=0,25 b=0,25 b=0,25
0.422 0.422 0.422 0.422
Хангасан эсэх
Бодит эсэргүүцэл Эсэргүүцлүүдийг тооцсоны дараа нормын шаардлага хангаж буй эсэхэд үнэлгээ өгнө. ЭХХ-ийн шаардлага Эсэргүүцлүүдийг тооцсоны дараа нормын шаардлага хангаж буй эсэхэд үнэлгээ өгнө. Эрүүл ахуйн Эсэргүүцлүүдийг тооцсоны дараа Дулаалгагүй хуучин хувилбар Эсэргүүцлүүдийг тооцсоны дараа нормын нормын шаардлага шаардлага хангаж хангаж буй буй эсэхэд эсэхэд үнэлгээ үнэлгээ өгнө. өгнө. Хангасан эсэххувилбар Дулаалгагүй хуучин шаардлага Дулаалгагүй хуучин хувилбар Адрын ба Дулаалгагүй хуучин хувилбар Цонх, Адрын ба Хангасан эсэх
ЭХХ-ийн шаардлага Хангасан эсэх Бодит эсэргүүцэл Бодит эсэргүүцэл Бодит эсэргүүцэл Бодит эсэргүүцэл Эрүүлахуйн Эрүүлахуйн 94 Эрүүлахуйн Эрүүлахуйн шаардлага шаардлага шаардлага шаардлага Хангасан эсэх Хангасан эсэх Хангасан эсэх Хангасан эсэх ЭХХ-ийн шаардлага ЭХХ-ийн шаардлага
Хана Хана Хана Хана
Хучилт Хучилт Хучилт Хучилт
зоорины Адрын ба Адрын ба зоорины хучилт зоорины зоорины хучилт хучилт хучилт
Цонх, хаалга Цонх, Цонх, хаалга хаалга хаалга
Эрүүл ахуйн шаардлага Дулаалгатай шинэ хувилбар
Шал Шал Шал Шал
НОГООН БАРИЛГА Адрын ба Цонх, зоорины хаалга хучилт
Хангасан эсэх
Хана Хучилт ЭХХ-ийн шаардлага Дулаалгатай шинэ хувилбар Дулаалгатай шинэ хувилбар Бодит эсэргүүцэл Хангасан эсэх
Хана
Эрүүл ахуйн
Адрын ба зоорины хучилт
Хучилт
Бодит эсэргүүцэл
Цонх, хаалга
Шал
Шал
шаардлага Дулаалгатай шинэчилсэн Эрүүл ахуйн хувилбарын хувьд нормын шаардлагыг хангаж/хангахгүй байна. шаардлага
Хангасан дулаан эсэх 5. Барилгын алдагдлын тооцоо Хангасан эсэх
ЭХХ-ийн шаардлага
ЭХХ-ийн шаардлага А. Дулаалгагүй хуучин хувилбараар Хангасан эсэх Хангасан Дамжуулалтын болонэсэх дулааны Дулаалгатай шинэ хувилбаргүүрнийалдагдлыг тооцохдоо дээр тооцсон талбай болон ба 𝐻𝐻𝑇𝑇 = Σ 𝐹𝐹𝑥𝑥𝑖𝑖 ∙ 𝑈𝑈𝑖𝑖 ∙ 𝐴𝐴𝑖𝑖 + 𝑈𝑈𝑊𝑊𝐵𝐵Адрын ∙ 𝐴𝐴𝑖𝑖 , 𝑊𝑊/𝐾𝐾 дулааны эсэргүүцлийг ашигласан. Цонх, Хана Хучилт зоорины Шал Дулаалгатай шинэчилсэн хувилбарын хувьд нормын Талбай, Дулаан Хувийн хаалга шаардлагыг Үзүүлэлт Дулааны Температурын + 𝑈𝑈 𝐻𝐻 ∙ 𝑈𝑈 ∙ 𝐴𝐴 , 𝑊𝑊/𝐾𝐾 хучилт 2 Σ 𝐹𝐹𝑥𝑥𝑖𝑖 𝑇𝑇 м= 𝑖𝑖 ∙ 𝐴𝐴𝑖𝑖 нормын 𝑊𝑊𝐵𝐵 𝑖𝑖 Дулаалгатай шинэчилсэн хувилбарын хувьд шаардлагыг хангаж/хангахгүй байна. дамжуулалтын дулаан хангаж/хангахгүй засварын коэф Бодит эсэргүүцэл байна. эсэргүүцэл илтгэлцүүр алдагдал Талбай, Дулаан Хувийн Үзүүлэлт дулаан Дулааны Температурын 2 Эрүүл 5. Барилгын алдагдлын тооцоо ханаахуйн м дамжуулалтын 1 дулаан засварын коэф 5.цонх Барилгын дулаанэсэргүүцэл алдагдлын тооцоо шаардлага ба тагтны илтгэлцүүр алдагдал 1 А. Дулаалгагүй хуучин хувилбараар хаалга, хойд А. Дулаалгагүй Хангасан эсэх хуучин хувилбараар хана 1 Дамжуулалтын болон дулааны гүүрнийалдагдлыг тооцохдоо дээр тооцсон талбай болон Дамжуулалтын цонх ба тагтны ЭХХ-ийн шаардлага болон дулааны гүүрний алдагдлыг 1тооцохдоо дээр хаалга, баруун цонх ба тагтны дулааны эсэргүүцлийг ашигласан. тооцсон талбай болон дулааны эсэргүүцлийг ашигласан. 1 Хангасан эсэх цонх ба тагтны хаалга, хойд =Σ(FΣ𝑥𝑥𝑖𝑖xi𝐹𝐹∙U ∙A𝐴𝐴i 𝑖𝑖)+U ∙A , 𝑖𝑖W/K 1 𝐻𝐻𝑇𝑇H= ∙ 𝑈𝑈 𝑈𝑈𝑊𝑊𝐵𝐵 , 𝑊𝑊/𝐾𝐾 T𝐻𝐻 Σ=𝐹𝐹 i𝑖𝑖 ∙∙ 𝐴𝐴 ++𝑈𝑈WB ∙ 𝑈𝑈 ∙ 𝐴𝐴 ,∙i 𝐴𝐴𝑊𝑊/𝐾𝐾 хаалга, өмнө
Хашлага бүтээцийн дулаан дамжуулалтын эсэргүүцлийн Хашлага бүтээцийн бүтээцийн дулаан дамжуулалтын эсэргүүцлийн Rreq дулаан a Dd bдамжуулалтын Хашлага эсэргүүцлийн нормчлогдсон утга R м2°С/Вт нормчлогдсон утга R req req м2°С/Вт Босоо Адрын ба R нормчлогдсон утга Rэсэргүүцлийн м2°С/Вт req м2°С/Вт нормчлогдсон утга Хашлага бүтээцийн дулаан дамжуулалтын Хучилт
хучилт
Бодит эсэргүүцэл
𝑇𝑇
𝑥𝑥𝑖𝑖
𝑖𝑖
цонх ба тагтны Талбай, Талбай, цонхҮзүүлэлт ба тагтны Дулааны 2 Үзүүлэлт Дулааны 2 м хаалга, баруун хаалга, зүүн м эсэргүүцэл эсэргүүцэл орох хаалга, их хана цонх ба тагтны хаалга хана цонх ба тагтны хаалга, өмнө
𝑖𝑖
𝑊𝑊𝐵𝐵
𝑖𝑖
Дулаан Дулаан Температурын1 Хувийн 1 Температурын дамжуулалтын дулаан дамжуулалтын засварын коэф илтгэлцүүр алдагдал засварын коэф
илтгэлцүүр
1 1 1 1
хучилт хаалга, хойд
цонхба батагтны тагтны цонх адрын цонх бахонгилын тагтны хаалга, хойд хучилт хаалга, зүүн хаалга, (хүйтэн баруун
1 0,9
дээврийн хөндий)
цонх ба тагтны цонх тагтны орох ба хаалга, их доорх хөрсөн шал хаалга, өмнө хаалга, баруун хаалга
1 0,6
HT. Дамжуулалтын хувийн дулаан алдагдал, Вт/К, цонх ба тагтны HTB. Дулааны гүүрний хувийн дулаан алдагдал, Вт/К тагтны хаалга, зүүн
цонххучилт ба хаалга, өмнө орох хаалга, их адрын хонгилын хаалга цонх ба (хүйтэн тагтны хучилт хучилт хаалга,хөндий) зүүн дээврийн
1
11
Хувийн дулаан алдагдал
11 11 11
1 1
0,9 1
адрын хонгилын
хучилт 0,9 орох хаалга, их (хүйтэн хөрсөн доорх шал 0,6 1 дээврийн хөндий) хаалга H . Дамжуулалтын хувийн дулаан алдагдал, Вт/К, T доорх шал хөрсөн 0,6 хучилт 1 HT. Дамжуулалтын хувийн дулаан алдагдал, Вт/К, Вт/К HTB. Дулааны гүүрний хувийн дулаан алдагдал, HTB. Дулааны гүүрний хувийн дулаан алдагдал, Вт/К адрын хонгилын хучилт (хүйтэн 0,9 Инфильтраци буюу сэлгэлтийн агаар сэлгэлтийн дулаан алдагдлыг туршилтын Инфильтраци буюу агаар дулаан алдагдлыг туршилтын давтамжаас дээврийн давтамжаас хөндий) хамааруулан тооцох ба дулаалга муутай барилгын хувьд
хамааруулан тооцох ба дулаалга муутай барилгын хувьд энэ нь 10 харин дулаалсан энэ нь 10, харин тооцсон. дулаалсан дараа 5 болсон нөхцөлөөр тооцсон. хөрсөн шал 0,6 дараа 5 доорх болсон нөхцөлөөр HT. Дамжуулалтын хувийн дулаан10алдагдал, Вт/К, 𝐴𝐴𝐶𝐶𝐻𝐻 50
𝐻𝐻𝑉𝑉 =
∙ 0.34 ∙ 𝑉𝑉𝑒𝑒 = Вт/К
∙ 0.34 ∙ 𝑉𝑉 =
20 хувийн дулаан 20 алдагдал, Вт/К HTB. Дулааны гүүрний
Б. Дулаалгатай шинэ хувилбараар Инфильтраци буюу агаар сэлгэлтийн дулаан95 алдагдлыг туршилтын давтамжаас хамааруулан тооцох ба дулаалга муутай барилгын хувьд энэ нь 10 харин дулаалсан дараа 5 болсон нөхцөлөөр тооцсон. 𝐴𝐴𝐶𝐶𝐻𝐻50
10
Үзүүлэлт
хана
Талбай, 2 м
Дулаан Температурын Дулааны дамжуулалтын засварын эсэргүүцэл илтгэлцүүр коэф “Байгаль орчинд ээлтэй, эрчим хүчний хэмнэлттэй, 1 барилгын материалын үйлдвэрлэлийг дэмжих” төсөл
Цонх ба тагтны Б. хувилбараар Б. Дулаалгатай Дулаалгатай шинэшинэ хувилбараар хаалга, хойд Үзүүлэлт
Цонх ба тагтны хаалга, баруун
Талбай, 2 м
Дулааны эсэргүүцэл
Дулаан дамжуулалтын илтгэлцүүр
Цонх ба хаалга, зүүн
Талбай, 2 м
Температурын засварын 1 коэф
Дулааны эсэргүүцэл
Дулаан дамжуулалтын илтгэлцүүр
Хувийн дулаан алдагдал
1 1
хана Цонх ба тагтны
хаалга, Орох хаалга, их өмнө Цонх ба тагтны хаалга Цонх хаалга, хойд ба тагтны
1 1
хаалга, зүүн
1
Температурын засварын 1 1 коэф
хучилтЦонх ба тагтны 1 хаалга, баруун Орох хаалга, их 1 Адрын хонгилын хаалга Цонх ба тагтны хучилт (хүйтэн 1 хучилт 1 хаалга, өмнө дээврийн Адрын хонгилын ба тагтны хөндий)Цонх хучилт (хүйтэн 1 0,9 хаалга, зүүн дээврийн Хөрсөн доорх хөндий) хаалга, их 1 шал Орох Хөрсөн доорх хаалга 0,6 HTхучилт . шал Дамжуулалтын хувийн дулаан алдагдал, Вт/К, 1
Халаалтын дундаж температур Дамжуулалтын ХДА
HT
Дотор агаарын температур Дамжуулалтын ХДА Дулааны гүүрнийХДА
HTHTB
Агаар сэлгэлтийн ХДА Дулааны гүүрнийХДА Жилийн нийт дулаан алдагдал
HTBHV
Агаар сэлгэлтийн ХДА Халаалтын дундаж температур
HV
Халаалт үргэлжлэх хугацаа Нийт ХДА
Дотор агаарын температур Нийт ХДА
Htot
Htot
Вт/К Нэгж Вт/К Нэгж о
С Вт/К о
Нарны
1 1 0,9 0,6
С Вт/К Вт/К цаг Вт/К Вт/К кВт.ц Вт/К о Вт/К С о
С Вт/К
Халаалт үргэлжлэх хугацаа
цаг о
Жилийн нийт дулаан алдагдал
кВт.ц
Халаалтын дундаж температур Дотор агаарын температур
С
о
С
Халаалт үргэлжлэх хугацаа
цаг
Жилийн нийт дулаан алдагдал
кВт.ц
96
Дулаалгагүй ДулаалгагүйДулаалгатай хуучин Дулаалгатай хуучин шинэ хувилбар хувилбар
хувилбар
6. Барилгын дулаан ялгарлын тооцоо баруун Цонхны талбай, 2 Цонх ба Нарны тагтны хаалга, дулаан ялгарал (ХуучинЦонхны цонхоор) м талбай, 2 м өмнө Цонх ба тагтны хаалга, Цонх ба тагтны хаалга, зүүн хойд
болон болон халаалтын дундаж температурын зөрүү, Дамжуулалтын ХДА HTулирлын Вт/Кзөрүү, халаалтынтемператур улирлын дундаж температурын үргэлжлэх хугацаа (цагаар)-аас үргэлжлэх хугацаа (цагаар)-аас хамаарна. Дулааны гүүрнийХДА HTB Вт/К хамаарна. HV Тэмдэг Htot Тэмдэг
Нарны SHG Сүүдэрлэл цацраг, 2 CНОГООН тБАРИЛГА кВт.ц/м .жи л
Нарны дулаан ялгарал дулаан ялгарал (Хуучин(Хуучин цонхоор) цонхоор) Цонх ба Нарны тагтны хаалга,
Хувийн дулаан алдагдал
HT. Дамжуулалтын хувийн дулаан алдагдал, Вт/К, Адрын хонгилын гүүрний хувийн дулаан алдагдал, Вт/К HTB. Дулааны H TB. Дулааны гүүрний хувийн дулаан алдагдал, Вт/К хучилт (хүйтэн 0,9 дээврийн хөндий) 𝐴𝐴𝐶𝐶𝐻𝐻 4 Хөрсөн доорх 𝐻𝐻𝑉𝑉 = 2050 ∙ 0.34 ∙ 𝑉𝑉 = ∙ 0.34 ∙ 𝑉𝑉𝑒𝑒 = Вт/К 0,6 20 шал Дулаалгагүй Дулаалгатай HT. Дамжуулалтын хувийн дулаан Нэгж алдагдал, Вт/К, Үзүүлэлтүүд Тэмдэг хуучин шинэ хувилбар ХалаалтынХалаалтын улирлынHTBтурш дахь дулаан нь хувилбар дотор нь агаарын температур улирлын турш дахьалдагдал дулаан алдагдал дотор агаарын . Дулааны гүүрний хувийн дулаан алдагдал, Вт/К
Агаар сэлгэлтийн ХДА Үзүүлэлтүүд Нийт ХДА Үзүүлэлтүүд
Цонхны талбай, 2 м 6. Барилгын дулаан ялгарлын тооцоо
1 1
Нарны дулаан ялгарал (Хуучин цонхоор)
Барилгын дулаан ялгарлын тооцоо 6.6.Барилгын дулаан ялгарлын тооцоо Цонх ба тагтны хойд Нарныхаалга, дулаан ялгарал (Хуучин цонхоор)
1
хана
Цонх ба тагтны Б. Дулаалгатай Цонх ба тагтнышинэ хувилбараар хаалга, өмнө хаалга, хойд Үзүүлэлт Цонх ба тагтны тагтны хаалга, баруун
Хувийн дулаан алдагдал
шинэ хувилбар
Цонхны талбай, 2 Цонх ба ба тагтны хаалга, хойд м Цонх тагтны хаалга, Нийт Цонх ба баруун тагтны хаалга, Цонх ба баруун тагтны хаалга, Цонх ба ба тагтны хойд өмнөхаалга, Цонх тагтны хаалга, өмнө Цонх ба тагтны хаалга, дулаан ялгарал (Шинэчилсэн цонхоор) Цонх ба тагтны хаалга, зүүн баруун Цонх ба тагтны хаалга, зүүн Нийт Цонх ба тагтны хаалга, Нийт өмнө
SHG C SHG C SHG C
Нарнаас ялгарах дулаан, кВт.ц/жи л
0.8 0.8 Нарны Сүүдэрлэл цацраг, Нарны 2 т кВт.ц/м .жи Сүүдэрлэл цацраг, 0.8 л 2.жи т кВт.ц/м л Нарны 0.8 0.8 Сүүдэрлэл цацраг, 2 0.8 т кВт.ц/м .жи 0.8 л 0.8 0.8 0.8 0.8 0.8 0.8 0.8 0.8
Нарнаас ялгарах Нарнаас дулаан, ялгарах кВт.ц/жи дулаан, л кВт.ц/жи Нарнаас л ялгарах дулаан, кВт.ц/жи л
Нарнаас Нарны ялгарах Цонхны талбай, SHG Сүүдэрлэл цацраг, Цонх бадулаан тагтныялгарал хаалга, зүүн 0.8 Нарны (Шинэчилсэн цонхоор) дулаан, 2 Нарны дулаан ялгарал (Шинэчилсэн цонхоор) м цонхоор) C т кВт.ц/м2.жи Нарны дулаан ялгарал (Шинэчилсэн Нийт Нарнаас кВт.ц/жи Нарны лНарнаас ялгарах л Цонхны талбай, SHG Сүүдэрлэл цацраг, Нарны дулаан, ялгарах 2 дулаан ялгарал (Шинэчилсэн цонхоор) м C т кВт.ц/м2.жи Цонхны талбай, SHG Сүүдэрлэл цацраг, Цонх ба Нарны тагтны хаалга, кВт.ц/жи дулаан, 2 л м C т 0.8 кВт.ц/м2.жи хойд л кВт.ц/жи Нарнаас л Нарны л Цонх бахаалга, тагтны хаалга, ялгарах Цонх ба тагтны 0.8 0.8 Цонхны талбай, SHG Сүүдэрлэл цацраг, хойд хаалга, Цонх ба тагтны дулаан, 2 баруун 0.8 м C т кВт.ц/м2.жи хойд хаалга, Цонх ба тагтны кВт.ц/жи 0.8 л Цонх ба тагтны баруун л Цонх бахаалга, тагтны хаалга, 0.8 0.8 өмнө Цонх ба баруун тагтны хаалга, 0.8 өмнө хойд хаалга, Цонх ба тагтны
0.8 0.8 0.8 0.8 0.8
Цонх ба тагтны өмнөзүүн Цонххаалга, ба тагтны хаалга,
Цонх ба тагтны хаалга, зүүн баруун Цонх ба тагтны хаалга, зүүн Цонх ба тагтны хаалга, өмнө Дотоод дулаан ялгарал
нийт нийт нийт
7. Барилгын Цонх ба тагтныхалаалтын хаалга, зүүн эрчим хүчний хэрэглээ: Дотоод дулаан ялгар 𝑘𝑘𝑘𝑘𝑘𝑘𝑘𝑘𝑘хүчний хэрэглээ: 7. Барилгын халаалтын эрчим
𝑄𝑄𝑄𝑄𝑖𝑖𝑖𝑖 = 28.8
2
нийт ∙ 𝐴𝐴𝐴𝐴𝑁𝑁𝑁𝑁
0.8
0.8
= 7.04 ∙ 𝑉𝑉𝑉𝑉𝑒𝑒𝑒𝑒 кВт. ц/жил
𝑚𝑚𝑚𝑚 ∙ 𝑎𝑎𝑎𝑎 Дулаалгагүй хуучин Үзүүлэлтүүд Нэгж хувилбар Дулаалгагүй хуучин 7. Барилгын халаалтын эрчим хүчний хэрэглээ: 7. Барилгын халаалтын эрчим хэрэглээ: Үзүүлэлтүүд Нэгж хүчний хувилбар
Жилийн нийт дулаан алдагдал кВт.ц/ж хэрэглээ: 7. Барилгын халаалтын эрчим хүчний Дулаалгагүй хуучин Жилийн нийт дулаан алдагдал Үзүүлэлтүүд Нарны дулаан ялгарал Нарны дулаан ялгарал Дотоод дулаан ялгарал Жилийн нийт дулаан алдагдал Дотоод дулаан ялгарал Үзүүлэлтүүд Бодит хэрэглээ Нарны дулаан ялгарал Бодит хэрэглээ Дотоод дулаан ялгарал
кВт.ц/ж Нэгж кВт.ц/ж кВт.ц/ж кВт.ц/ж кВт.ц/ж Нэгж кВт.ц/ж кВт.ц/ж
Дулаалгатай шинэ хувилбар
Дулаалгагүй хуучин хувилбар
Дулаалгатай шинэ хувилбар
кВт.ц/ж
Жилийн нийт дулаан алдагдал
кВт.ц/ж
Нарны дулаан ялгарал
кВт.ц/ж
Бодит хэрэглээ
хувилбар
Дулаалгатай шинэ хувилбаршинэ Дулаалгатай хувилбар
кВт.ц/ж
8. Ашиглалтын зардлын тооцоо
Дотоод дулаан ялгарал кВт.ц/жболон хатуу түлшний нам даралтын Ашиглалтын зардлыг цахилгаан зуух гэсэн 2 хувилбараар тооцож Бодит хэрэглээ кВт.ц/ж үзье.
Цахилгаан халаагуурын хувьд ашигт үйлийн коэффициент нь 90 хувь, 8. Ашиглалтын зардлын тооцоо үнэ нь 106.26 төг/кВт.ц бол харин хатуу түлшний нам даралтын зуухны аүк нь 70 хувь,цахилгаан 1 кг нүүрсний илчлэг нь 4түлшний кВт.ц/кг, 1нам кг нүүрсний үнэзуух 250 гэсэн 2 Ашиглалтын зардлыг болон хатуу даралтын төгрөг байхаар тооцлоо. хувилбараар тооцож үзье.
Цахилгаан халаагуурын хувьд ашигт үйлийн коэффициент нь 90 хувь, үнэ нь 106.26 Төг/кВт.ц бол харин хатуу түлшний нам даралтын зуухны аүк нь 70 хувь, 1кг нүүрсний 97 илчлэг нь 4кВт.ц/кг, 1кг нүүрсний үнэ 250 төгрөг байхаар тооцлоо.
Нийт зардал
Цонх солих:
“Байгаль орчинд ээлтэй, эрчим хүчний хэмнэлттэй, барилгын материалын үйлдвэрлэлийг дэмжих” төсөл
Цонхны төрөл Цонх солих: Цонх солих: Цонхны төрөл
8. Ашиглалтын зардлын тооцоо Үзүүлэлтүүд
Нэгж
Үзүүлэлтүүд Жилийн нийт дулаан алдагдал Цахилгаан халаагуурын АҮК
a b
Нэгж кВт.ц %
Жилийн цахилгаан хэрэглээ Жилийн нийт дулаан алдагдал Цахилгааны үнэ АҮК Цахилгаан халаагуурын
c=a*(100%)/b a d b e=c*d c=a*(100%)/b
кВт.ц кВт.ц Төг/кВт.ц % Төг кВт.ц
8. Ашиглалтын зардлын тооцоо
Жилийн цахилгаан цахилгааны төлбөр Жилийн хэрэглээ Нүүрсний зуухны Цахилгааны үнэАҮК
Дулаалгагүй хуучин хувилбар Дулаалгагүй хуучин 90 хувилбар
Дулаалгатай шинэ хувилбар Дулаалгатай шинэ хувилбар 90
106.26 90
106.26 90
70 106.26
70 106.26
70 250
70 250
% df Төг/кВт.ц g=a*100% / e=c*d Төг кг (4кВт.ц/кг *f) Нүүрсний зуухны АҮК f % Нүүрсний үнэ k Төг/кг g=a*100% / Жилийн кг Жилийннүүрсний нүүрснийхэрэглээ төлбөр l=k*g Төг (4кВт.ц/кг *f) Нүүрсний үнэ Төг/кг Барилгын дулаалга болон kбитүүмжлэлийг Жилийн төлбөр Жилийн цахилгааны нүүрсний хэрэглээ
сайжруулснаар Барилгын дулаалга болон битүүмжлэлийг сайжруулснаар дулаан алдагдлыг . . .дулаан дахин Жилийн нүүрсний төлбөр l=k*g Төг алдагдлыг . . . дахин бууруулж, жилдээбайгаа цахилгаан хэрэглэж бууруулж, жилдээ цахилгаан халаагуур хэрэглэж нөхцөлдхалаагуур . . . сая төгрөг хэмнэж байгаа бол нүүрс хэрэглэж нөхцөлд .хэмнэж . . . сая төгрөг хэмнэхээр байна. байгаа . . . байгаа сая төгрөг байгаа бол нүүрс .хэрэглэж Барилгыннөхцөлд дулаалга болон битүүмжлэлийг сайжруулснаар дулаан алдагдлыг . . дахин байгаа нөхцөлд . . . . сая төгрөг хэмнэхээр байна. бууруулж, жилдээ цахилгаан халаагуур хэрэглэж байгаа нөхцөлд . . . сая төгрөг хэмнэж 9. Хөрөнгө оруулалтын зардал, үр ашиг байгаа бол нүүрс хэрэглэж байгаа нөхцөлд . . . . сая төгрөг хэмнэхээр байна. Энэхүү тооцоогоор барилгыг дулаалахад шаардагдах материалын зардлыг тооцож 9.гаргана. оруулалтын зардал, үр ашиг 9.Хөрөнгө Хөрөнгө оруулалтын зардал, үр ашиг Ханын дулаалга: Дулаалахбарилгыг ханын нийт талбай: Энэхүү тооцоогоор дулаалахад материалын Энэхүү тооцоогоор барилгыг дулаалахад шаардагдахшаардагдах материалын зардлыг тооцож зардлыг гаргана. тооцож гаргана. Хэмжих Тоо, Материалын нэр Нэгж үнэ Нийт үнэ Ханын дулаалга: Дулаалах ханын нийт талбай: нэгж талбай: хэмжээ Ханын дулаалга: Дулаалах ханын нийт 1 2
Хэмжих нэгж
Материалын нэр
250
Тоо, хэмжээ
250
Нэгж үнэ
Нийт үнэ
3 1 4 2
Нийт зардал
Дээвэр / Хучилтын дулаалга: Нийт талбай: Нийт зардал Хэмжих Материалын нэр нэгж
Дээвэр / /Хучилтын дулаалга: Нийт талбай: Дээвэр Хучилтын дулаалга: Нийт талбай: 1 3
2
Талбайн, м
Нэгж үнэ, Төг/м .
Хэмжих нэгж
Материалын нэр
Тоо, хэмжээ Тоо, хэмжээ
Нэгж үнэ
Нэгж үнэ
Нийт үнэ
Нийт үнэ
1 …
хэмжээ
1
Материалын нэр
2 1 3 2 1
нэгж Хэмжих нэгж
хэмжээ Тоо, хэмжээ
Материалын нэр
Нэгж үнэ
Нийт үнэ
Нэгж үнэ
Нийт үнэ
Нэгж үнэ
Нийт үнэ
Нийт зардал
3 2
Нийт материалын зардал . . . .болж төгрөг байна. Үүнхүчний дээр Нийт3 материалын зардал нь . .Нийт . нь . . зардал .. .. .. .төгрөг байна.болж Үүн дээр ажиллах ажиллах хүчний зардал, зардал нэмжболж тооцоход нийт Нийт зардал, тээврийн зардал зэргийгтээврийн нэмжзардал тооцоход нийт .зэргийг . . . . . . . . төгрөг байна. Хэрэв Нийт материалын зардал нь . . . . . . . . төгрөг болж байна. Үүн дээр ажиллах хүчний 5 жилийнболж хугацаатай сарын 2 хувийн хүүтэй авах 5нөхцөлөөр тооцож үзэхэд . энэ .зардал, . .зардлыг . . .тээврийн . . төгрөг байна. Хэрэв энэ зардлыг жилийн хугацаатай зардал зэргийг нэмж нийт . . .байна. . . . . . .Үүн төгрөг болж байна.хүчний Хэрэв Нийт материалын зардал . . тооцоход . . болж төгрөг болж дээр ажиллах зээлийн сарын төлбөр . . . .нь . . авах .. .. . .. .. төгрөг байна. 60 сарын хугацаанд төлөх зээлийн сарын 2тээврийн хувийн хүүтэй нөхцөлөөр тооцож үзэхэд зээлийн сарын энэ 5 жилийн хугацаатай сарын 2 хувийн хүүтэй зардал, зардал зэргийг нэмж тооцоход нийт . . . . .авах . . . . нөхцөлөөр төгрөг болжтооцож байна. үзэхэд Хэрэв дүнгзардлыг дараах хүснэгтэд үзүүллээ. төлбөр . . .5 .жилийн . . . . .хугацаатай .. ... .. .төгрөг болж байна. 60сарын сарын хугацаанд төлөх зээлийн сарын төлбөр . . . . .сарын төгрөг байна. 60 хугацаанд төлөх зээлийн энэ зардлыг 2болж хувийн хүүтэй авах нөхцөлөөр тооцож үзэхэд Үндсэн зээл Хүүгийн төлбөр Зээлийн нийт төлбөр дүнг дараах хүснэгтэд үзүүллээ. зээлийн дүнг дараах үзүүллээ. зээлийн сарын төлбөр . . . .хүснэгтэд . . . . . . . төгрөг болж байна. 60 сарын хугацаанд төлөх зээлийн дүнг дараах хүснэгтэд үзүүллээ. Үндсэн зээл
Хүүгийн төлбөр
Зээлийн нийт төлбөр
Дулааснаар дүнгээр тухайн Зээлийн арга хэмжээний хөрөнгө Үндсэнгарах зээл үр дүн болон зээлийн Хүүгийн нийт төлбөр нийт төлбөр оруулалтаданализыг дараах байдлаар хийж болно. Дулааснаар гарах үрболон дүн зээлийн болон нийт зээлийн тухайн арга Дулааснаар гарах үр дүн дүнгээрнийт тухайндүнгээр арга хэмжээний хөрөнгө оруулалтаданализыг байдлаар хийжнийт болно. Түлшний гарах 5 жилийн хэмжээний хөрөнгө оруулалтад анализыг дараах хийж Дулааснаар үрдараах дүн хугацаанд болон зээлийн дүнгээр тухайн арга байдлаар хэмжээний хөрөнгө Зээлийн дүн, төг
Зөрүү
Үнэлгээ
Зээлийн дүн, төг
Зөрүү
Үнэлгээ
Зээлийн дүн, төг
Зөрүү
Үнэлгээ
Дулаалгагүй хуучин хувилбар
Дулаалгатай шинэ хувилбар
1.15
1.15
0.351
0.351
төрөл гарах хэмнэлт, төг оруулалтаданализыг дараах байдлаар хийж болно. болно. Түлшний 5 жилийн хугацаанд Цахилгаан төрөл Түлшний Нүүрс төрөл Цахилгаан
гарах хэмнэлт, төг 5 жилийн хугацаанд гарах хэмнэлт, төг
Нүүрс Цахилгаан Нүүрс
Нэгж
Жилийн нийт эрчим хүчний хэрэглээ
кВт.ц/жил
Цахилгааны ялгарлын фактор
кгCO2/кВт.ц
Цахилгааны ялгарлын хэмжээ
кгСО2/жил
Нүүрсний ялгарлын фактор
кгCO2/кВт.ц
Нүүрсний ялгарлын хэмжээ
кгСО2/жил
Цахилгаан халаалт хэрэглэсэн нөхцөлд Цахилгаан халаалт хэрэглэсэн нөхцөлд дулаалснаар жилд дулаалснаар нүүрсхүчлийн хийг жилд . . . нүүрсхүчлийн хийг . нөхцөлд . . тонноор, нүүрс хэрэглэсэн нөхцөлд . . . . . тонноор, нүүрс хэрэглэсэн . . . . . тонноор бууруулах боломжтой болж байна. тонноор бууруулах боломжтой болж байна.
Нийт зардал
Цонх солих: Цонх солих: 2
Нэгж үнэ, Төг/м .
2
Талбайн, м
Нийт өртөг, Төг
Цонх солих:
Шалны хувьд . . . . . . . . . . . талбайг дулаалахад гарах зардал. 2 2 Нэгж үнэ, Төг/м .
Материалын нэр
Талбайн, м Хэмжих Тоо, нэгж хэмжээ
Шалны 1 хувьд . . . . . . . . . . . талбайг дулаалахад гарах зардал. 2
Нийт өртөг, Төг
нэгж
Нийт зардал
98Цонхны төрөл
2
Шалны хувьд . . . . . . . . . . . талбайг дулаалахад гарах зардал. Хэмжих Тоо,
…
Цонхны төрөл
Нийт өртөг, Төг БАРИЛГА
Хэмжих Тоо, Шалны хувьд . . . .Материалын . . . . . . . талбайг дулаалахад гарах зардал. нэр
2 3
2
2 Шалны хувьд . . .үнэ, . . талбайг дулаалахад Шалны хувьд . . . .. ... .. .. ... .Нэгж . талбайг дулаалахад гарах зардал.м2 гарах зардал. Цонхны төрөл Төг/м . Талбайн, Нийт өртөг, Төг
Үзүүлэлтүүд
5
2
Талбайн, м НОГООН
10. Хүлэмжийн Хүлэмжийн хийнхийн ялгарлын тооцоо тооцоо 10. ялгарлын
5 3 … 4 …
2
Нэгж үнэ, Төг/м .
Хэмжих
Тоо,
Нийт өртөг, Төг Нэгж үнэ
Нийт үнэ
99
Цонхны дулаан техникийн үзүүлэлтүүд Тунгалаг хашлага бүтээцийн дулаан дамжуулалтын эсэргүүцлийн
“Байгаль орчинд ээлтэй, эрчим хүчний хэмнэлттэй, барилгын материалын үйлдвэрлэлийг дэмжих” төсөл
элементийн гэрэлтүүлгийн сүүдэрлэлийг тооцсон
температур
1. Барилгын дотор агаарын температур 1. Барилгын дотор агаарын температур 1-р хүснэгт 1-р хүснэгт. Өвлийн улирлын барилгын дотор агаарын зөвшөөрөгдөх температур ба 1-р хүснэгт Өвлийн улирлын барилгын дотор агаарын зөвшөөрөгдөх температур ба Өвлийн улирлын барилгын дотор агаарын зөвшөөрөгдөх температур ба харьцангуй чийглэг харьцангуй чийглэг 7-Р БҮЛГИЙН ХАВСРАЛТ харьцангуй чийглэг Барилгын дотор Барилгын доторх 1. № Барилгын дотор агаарын температур Барилгын дотор Барилгын доторх агаарын температур харьцангуй чийглэг № д.д д.д 1 1 2 2 3 № 3 д.д
Барилгын төрөл
агаарын температур o
1-рчийглэг хүснэгт харьцангуй
Орон сууц Эмнэлэг ба эмчилгээний газар Эмнэлэг ба эмчилгээний газар Сургуулийн өмнөх газар Сургуулийн өмнөх газар Барилгын төрөл
20-22 21-22дотор Барилгын 21-22 агаарын22-23 температур 22-23 t int , oC
55 55 доторх Барилгын 55 55 чийглэг харьцангуй 55 int ,%, ихгүй
t int , oC int ,%,баихгүй төрөл Өвлийн Барилгын улирлын барилгын дотор агаарын зөвшөөрөгдөх температур t int , C int ,%, ихгүй Орон сууц 55 харьцангуй чийглэг20-22
2.2.Гадна тооцооны температур Гадна тооцооны температур
№
20-22 55 2-р хүснэгт Эмнэлэг ба эмчилгээний газар 21-22 55 2-р хүснэгт Барилга байгууламж, техник технологийн тооцооны температур Сургуулийн өмнөх газар 22-23 55 хүснэгт. Барилга байгууламж, технологийн тооцооны температур Барилга байгууламж, техниктехник технологийн тооцооны температур
Халаалтын улирлын Халаалтын улирлын Гадна агаарын хамгийн хүйтэн 5 2-рҮргэлжлэх хүснэгт Гадна агаарын хамгийн тооцооны хүйтэн 5 хоногийн Аймаг, Барилга сум, нийслэл байгууламж, техник технологийн тооцооны температур Гадна агаарын Үргэлжлэх дундаж температур, хугацаа (хоног), хоногийн тооцооны № Аймаг, сум, нийслэл температур, t ext дундаж температур, хугацаа (хоног), № t z ht ht t температур, ext улирлынz ht tХалаалтын ht Гадна-29,2 агаарын 1 Сайншанд -8,6 195 1 Сайншанд -29,2 -8,6 195 хамгийн хүйтэн 5 2 Даланзадгад -26,2 199 Гадна-5,4 агаарын Үргэлжлэх хоногийн тооцооны 2 Даланзадгад -26,2 -5,4 199 3 Дархан -34,1 -7,9 226 Аймаг, сум, нийслэл дундаж температур, хугацаа (хоног), № 3 Дархан -34,1 -7,9 226 температур, 4 Буянт-Ухаа -34,2 t ext -11,4 239 t z ht ht 4 Буянт-Ухаа -34,2 -11,4 239 5 МУИС -28,9 -8,8 233 1 Сайншанд -29,2 -8,6 195 5 МУИС -28,9 -8,8 233 6 Ховд -38,4 -10,1 198 2 Даланзадгад -26,2 -5,4 199 6 Ховд -38,4 -10,1 198 7 Эрдэнэт -26,6 -6,9 232 3 Дархан -34,1 -7,9 226 7 Эрдэнэт -26,6 -6,9 232 4 Буянт-Ухаа -34,2 -11,4 239 2 Халаалтын улиралд босоо гадаргуу дээр ирэх нарны нийт цацрагийн хэмжээ, кВт.ц/м .жил Халаалтын улиралд дээрнийт ирэх нарныхэмжээ, нийт кВт.ц/м цацрагийн 5 МУИС -28,9ирэх нарны -8,8 233 2.жил Халаалтын улиралд босоо босоо гадаргуугадаргуу дээр цацрагийн Зүг чиг Даланзадгад Сайншанд Улаанбаатар Эрдэнэт Дархан Ховд 2 6 Ховд .жил -38,4 -10,1 198 хэмжээ, кВт.ц/м Зүг чиг Даланзадгад Сайншанд Улаанбаатар Эрдэнэт Дархан Ховд 7Ө Эрдэнэт -26,6 749 232691 872 811 632 -6,9 643 Ө 872 811 749 632 643 691 ЗӨ, БӨ 7573- р хүснэгт. 700Цонхны дулаан 648 техникийн 546 үзүүлэлтүүд 562 605 2 Халаалтын улиралд босоо гадаргуу дээр ирэх цацрагийн хэмжээ, кВт.ц/м ЗӨ, БӨ 757 700 648 нарны нийт 546 562 605.жил З, Б 454 420 375 305 327 348 Зүг Даланзадгад Сайншанд Улаанбаатар Эрдэнэт Дархан Ховд З, чиг Б 454 420 375 305 327 348 ЗХ, БХ 208 170 157 124 147 154 872 811 749 632 643 691 ЗХ,ӨБХ 208 170 157 124 147 154 Х 155 122 116 91 108 117 ЗӨ,ХБӨ 757 700 648 546 562 605 155 122 116 91 108 117 Гадна агаарын 2. Гадна тооцооны температур
З, Б
454
420
375
305
327
348
ЗХ, БХ
208
170
157
124
147
154
Х
155
122
116
91
108
117
Дулаан техникийн үзүүлэлтүүд Модон ба хуванцар Хөнгөн цагаан жаазтай жаазтай Цонхны төрөл
R 0r ,
1 1
2 Хавсарсан хавтастай ердийн давхар шиллэгýýтэй
1.1
Нэг камертай шилэн пакет .дан хавтастай шил: ердийн хатуу селектив бүрхүүлтэй зөөлөн селектив бүрхүүлтэй
1.2
2 камертай шилэн пакет дан хавтастай шил: ердийн (шил хоорондын зай 8 мм) ердийн (шил хоорондын зай 12 мм) хатуу селектив бүрхүүлтэй зөөлөн селектив бүрхүүлтэй хатуу селектив бүрхүүлтэй ба аргоноор дүүргэсэн
2
SHGC
3
4
5
7
8
0,40
0,75
0,62
-
0,70
0,62
0,80 0,80 0,80
0,76 0,75 0,54
0,34 0,43 0,47
0,80 0,80 0,80
0,76 0,75 0,54
0,50 0,54
0,80 0,80
0,74 0,74
0,43 0,45
0,80 0,80
0,74 0,74
0,58 0,68 0,65
0,80 0,80 0,80
0,68 0,48 0,68
0,48 0,52 0,53
0,80 0,80 0,80
0,68 0,48 0,68
0,35 0,51 0,56
Тунгалаг хашлага бүтээцийн дулаан дамжуулалтын эсэргүүцлийн утга, тунгалаг бус элементийн гэрэлтүүлгийн сүүдэрлэлийг тооцсон илтгэлцүүр , нарны дулаан нэвтрүүлэлтийн илтгэлцүүр SHGC,
100
SHGC
R 0r , м х C/Вт 6
2 o
м х C/Вт
сууц 2. 1Гадна тооцооныОрон температур 2 3 2-р
R 0 утга , тунгалаг бус
НОГООН БАРИЛГА илтгэлцүүр τ , нарны дулаан нэвтрүүлэлтийн
илтгэлцүүрSHGC,
7-Р БҮЛГИЙН ХАВСРАЛТ БҮЛГИЙН ХАВСРАЛТ 1.7-Р Барилгын дотор агаарын 7-Р БҮЛГИЙН ХАВСРАЛТ
3- р хүснэгт.
101
o
“Байгаль орчинд ээлтэй, эрчим хүчний хэмнэлттэй, барилгын материалын үйлдвэрлэлийг дэмжих” төсөл
Угсралт
БҮЛЭГ 8. НОГООН БАРИЛГЫН МАТЕРИАЛ БА ЭДЛЭЛ 8.1. Барилгын материалыг сонгох экологийн үндэс Олон улсын стандарт ISO 14000–ын дагуу барилгын материалын экологийн үнэлгээ харилцан адилгүй байх бөгөөд гэхдээ материалын амьдралын мөчлөгийн тооцоогоор дүгнэлт хийдэг. Барилгын материалын “Амьдралын мөчлөг”-ийг хамгийн энгийн байдлаар 8.1-р зурагт харуулав.
8.1 дүгээр зураг. Барилгын материалын амьдралын мөчлөгийн бүдүүвч
Барилгын материалыг байгалийн эрдэс түүхий эд ашиглан үйлдвэрлэхээс эхлээд түүгээр барилга барих, дараа нь барилгыг буулгах хүртэлх амьдралын мөчлөгийн бүх үе шатанд түүний байгаль орчинд үзүүлэх нөлөөг тооцно. Энэ нөлөөллийг 8.1-р хүснэгтэнд 8.1-р хүснэгт харуулав. Барилгын материалын байгаль орчинд үзүүлэх нөлөөлөл 8.1-р хүснэгт. Барилгын материалын байгаль орчинд үзүүлэх нөлөөлөл
Барилгын материалын амьдралын мөчлөгийн үе
Экологийн нөлөөлөл
Хүрээлэн буй орчинд үзүүлэх нөлөөллийг багасгах арга зүй
Үйлдвэрлэлтийн үеийн түүхий эдийн олзворлолт
Байгалийн нөөцийн хомсдол (материалын, эрчим хүчний, байгалийн) Экосистемийн өөрчлөлт ба ландшафтын эвдрэл (агаар, ус, хөрсний бохирдол, аюултай хог хаягдал үүсэх гэх мэт)
Шаардлагагүй түүхий эд хэрэглэхээс зайлсхийх, Хоѐрдогч болон сэргээгдэх түүхий эдийг ашиглах, Түүхий эдийг оновчтой хэрэглэх
Тээвэрлэлт
Хаягдлаар бохирдуулах
Материал, эдлэлийн үйлдвэрлэл
Хаягдал үүсгэх, Ус, агаар, хөрсийг хаягдлаараа бохирдуулах
Угсралт
Эрчим хүчний хэрэглээ, Хаягдлын үүсэл, Тоос гэх мэт сөрөг нөлөөтэй хаягдал, Хүрээлэн буй орчны бохирдол
Ашиглалт
Хүний эрүүл мэндэд сөрөг нөлөө үзүүлэх, Эрчим хүчний хэрэглээ, Хаягдлын үүсэл, Сөрөг нөлөөтэй хаягдал, Хүрээлэн буй орчны бохирдол
102
Их хэмжээний хуучин
Ашиглалт
ашиглах, Эрчим хүчний хэрэглээ, Материалын үр ашигтай зарцуулалт, Хаягдлын үүсэл, Хүний эрүүл мэндэд сөрөг нөлөөтэй Тоос гэх мэт сөрөг нөлөөтэй органик уусгагч гэх мэт найрлагатай хаягдал, материалаас татгалзах, Хүрээлэн буй орчны Өнгөлгөөний материал зэрэг бусад НОГООН БАРИЛГА бохирдол барилгын хийцийн материалын эдэлгээний хугацаа нь барилгын ашиглалтын хугацаатай ижил байх. Хүний эрүүл мэндэд сөрөг нөлөө үзүүлэх, Эрчим хүчний хэрэглээ, Хаягдлын үүсэл, Сөрөг нөлөөтэй хаягдал, Хүрээлэн буй орчны бохирдол
Материалын ашиглалтын үеийн хяналт, Арчилгаа, Хуучирсан материалыг цаг тухайд нь солих
Их хэмжээний хуучин барилгын хаягдал үүсэх, Буулгалт
Хүрээлэн буй орчны бохирдол
Дахин ашиглах
Эрүүл мэндэд, Озоны цооролтонд, Хөрсний хүчилшилд
Түүхий эдийн олзворлолт – энэ үеийн экологийн үнэлгээ нь тухайн бүс нутгийн техник, эдийн засаг, экологийн хүчин зүйлийн үндсэн дээр нөөцөд нь тулгуурлан хийдэг. Зарим түүхий эдийн хувьд нөөц нь хомсдсон байдаг: Жишээ нь: 2009 онд Европын холбооны улс орнуудûí судалгаагаар байгалийн түүхий эдийн нөөцийн хүрэлцээг гаргасан байна. Үүнд: • Газрын тос: 41 жил; • Байгалийн хий: 62 жил; • Нүүрс: 124 жилийн нөөцтэй гэж тогтоожээ. Ихэнх тохиолдолд түүхий эдийн тээвэрлэлт болон олзворлолтын үед их хэмжээний хаягдлыг үүсгэдэг байна. 8.2-р зурагт түүхий эдийг ил аргаар олзворлох үеийн экологийн үр дагаврыг харуулав. Үйлдвэрлэлийн үед материалын 25% нь хаягдал болдог гэж мэргэжилтнүүд тогтоосон байна.
8.2 дугаар зураг. Түүхий эдийг ил аргаар олзворлох үеийн экологийн үр дагавар
Хувиралд орж хөрсийг хүчилшилд оруулна. Өндөр чанар, удаан эдэлгээтэй материал үйлдвэрлэх, Түүхий эдийг хэмнэх, Боловсруулалтын үе шатыг багасгах, Өндөр чанартай бүтээгдэхүүн ашиглах, Материалын үр ашигтай зарцуулалт, Хүний эрүүл мэндэд сөрөг нөлөөтэй органик уусгагч гэх мэт найрлагатай материалаас татгалзах, Өнгөлгөөний материал зэрэг бусад барилгын хийцийн материалын эдэлгээний хугацаа нь барилгын ашиглалтын хугацаатай ижил байх. Материалын ашиглалтын үеийн хяналт, Арчилгаа, Хуучирсан материалыг цаг тухайд нь солих
103
“Байгаль орчинд ээлтэй, эрчим хүчний хэмнэлттэй, барилгын материалын үйлдвэрлэлийг дэмжих” төсөл
Барилгын материалын үйлдвэрлэлийн үед дараах ачаалал ирнэ. Үүнд: • Хөрс, ус, агаарыг бохирдуулах; • Хаягдал үүсэх; • Эрчим хүчний зарцуулалт өндөр гэх мэт. Цемент, шохой, хуйлмал дулаан тусгаарлах материал, керамзит бетон зэрэг барилгын материалын үйлдвэрлэл нь агаарыг ихээр бохирдуулна. Мөн эдгээр үйлдвэрүүд нь хөрс болон усны эх үүсвэрт сөрөг нөлөө үзүүлнэ. Цементийн үйлдвэрийн нарийн тоос нь орчны хөрсөнд бууж ургамлыг устган, хөрсний экосистемийг эвдэхээс гадна хүн, амьтны уушгийг өвчлүүлнэ. Барилгын материалын үйлдвэрлэлийн үеийн хортой бодис ба хаягдлын 8.2-р хүснэгт талаар 8.2 ба 8.3–р хүснэгтэд харуулав. 8.2-р хүснэгт Барилгын материалын үйлдвэрлэлийн үеийн хортой бодис
8.2-р хүснэгт. Барилгын материалын үйлдвэрлэлийн үеийн хортой бодис
БарилгынХаягдал материалын үйлдвэрлэлийн үеийн хортой бодис Барилгын материалын дахь бохирдлын Аюулын төрөл ба хөнөөлын зэрэг Барилгын материалын Хаягдал дахь бохирдлын төрөл төрөл Аюулын төрөл ба хөнөөлын зэрэг төрөл төрөл Хар төмөр Шаарга, тоос, хий Хүнд метал, хортой хий Хар төмөр /хайлуулсан/ Шаарга, тоос, хий Хүнд метал, хортой хий /хайлуулсан/ Хүчиллэг бороо, озоны давхаргын гэмтэл, Хүчиллэг бороо, озоны давхаргын гэмтэл, Хүхрийн хий (12,7 кг/тн хар хортой хий ба бодисууд (Цианист Ган /хар төмөрлөгийг хортой хий баба бодисууд (Цианист Хүхрийн хий (12,7 кг/тн хар төмөр) устөрөгч, фтор фторт устөрөгчийн Ган /хар төмөрлөгийг боловсруулан ган устөрөгч,мышакын фтор ба фторт устөрөгчийн Тоосорхогтөмөр) хэсэг (14,5 кг/тн нэгдлүүд, нэгдлүүд, фосфор, боловсруулан гаргах/ ган нэгдлүүд, мышакын нэгдлүүд, фосфор, Тоосорхог хэсэг (14,5 кг/тн хар төмөр) сурьма, хар тугалга, ховор метал, гаргах/ сурьма, хар тугалга, ховоруур метал, хар төмөр) давирхай, хар тугалгын ) давирхай, хар тугалгын уур )гэмтэл, Хүчиллэг бороо, озоны давхаргын Хөнгөн цагаан, эмаль, Хүчиллэгхортой бороо,нэгдлүүд, озоны давхаргын гэмтэл, Шаарга, тоос, хий фторын (фторт устөрөгч, Хөнгөн цагаан, эмаль, шил, керамик Шаарга, тоос, хий фторын хортой нэгдлүүд, (фторт фторт натри, фторт кальц гэхустөрөгч, мэт) шил, керамик фторт натри, фторт кальц гэх мэт) Озоны давхаргын гэмтэл, хортой болон Озоны давхаргын гэмтэл, хортой болон хорт хавдар үүсгэгч бодисууд (үнэрт Синтетикèéí хуванцар Нүүрсустөрөгч, давс, хорт хавдар үүсгэгч бодисууд устөрөгч, хэт ислийн нэгдлүүд, (үнэрт чөлөөт Синтетикèéí хуванцар Нүүрсустөрөгч, барилгын материал хүчлийн хий бадавс, уур, устөрөгч, хэт ислийн нэгдлүүд, чөлөөт радикалууд, азот, хүхрийн оксидтой барилгын материал хүчлийн хий ба уур, радикалууд, азот, хүхрийн нэгдлүүд) оксидтой нэгдсэн нүүрсустөрөгчийн нэгдсэн нүүрсустөрөгчийн нэгдлүүд) 8.3-р хүснэгт 8.3-р хүснэгт. Барилгын материалын үйлдвэрлэлийн тоосны хаягдал 8.3-р хүснэгт Барилгын материалын үйлдвэрлэлийн тоосны хаягдал Барилгын процесс материалын үйлдвэрлэлийн тоосны хаягдал Үйлдвэрлэлийн Хаягдал тоос, сая тн/жил Үйлдвэрлэлийн процесс Хаягдал тоос, сая тн/жил Чулуун нүүрсний шатаалт 93,600 Чулуун нүүрсний шатаалт 93,600 Төмөрлөгийн үйлдвэр 20,210 Төмөрлөгийн үйлдвэр 20,210 Зэсийн үйлдвэр 6,230 Зэсийн үйлдвэр 6,230 Цинкийн үйлдвэр 0,180 Цинкийн үйлдвэр 0,180 Цагаан тугалга хайлуулах 0,004 Цагаан тугалга хайлуулах 0,004 Хар тугалга хайлуулах 0,130 Хар тугалга хайлуулах 0,130 Цементийн үйлдвэр 53,370 Цементийн үйлдвэр 53,370 Эдгээр үйлдвэрийн технологийн процессын үед хаягдаж буй халуун хийгээр тоос зэрэг Эдгээр үйлдвэрийн технологийн процессын үед хаягдаж буй халуун хийгээр тоос 3 зэрэг хаÿгдал хамт гардаг. Энэ төрлийн тоосорхог хаягдал жилд ойролцоогоор 1000 м гардаг 3 хаÿгдал хамт гардаг. Энэ төрлийн тоосорхог хаягдал жилд ойролцоогоор 1000 м гардаг байна. байна. Тэсэлгээ нь тоос болон хорт хийн эх үүсвэр болдог. Дунд зэргийн (250—300 тн) тэсэлгээний Тэсэлгээ нь тоос болон хорт хийн эх үүсвэр болдог. Дунд зэргийн (250—300 тн) тэсэлгээний 3 үед агаарт 2000 м нүүрстөрөгчийн оксид ба >150 тн тоос хаягддаг. 3 үед агаарт 2000 м нүүрстөрөгчийн оксид ба >150 тн тоос хаягддаг.
Хүрээлэн буй орчинд үзүүлэх сөрөг нөлөөгөөр нь барилгын материалын үйлдвэрийг 5 ангилдаг. Үүнд: 104
НОГООН БАРИЛГА
I.(Хамгийн их сөрөг нөлөөтэй) – Хүчин чадал өндөртэй цементийн үйлдвэрүүд, бусад барьцалдуулагч материалын үйлдвэрүүд (Магнизит болон доломитын шатаалт); II.Гөлтгөнө, асбест, шохой, асфальт бетон, полимер барьцалдуулагч бүхий үртсэн хавтангийн үйлдвэрүүд; III.Асбестцементэн, бетон ба төмөр бетон эдлэл, дулааны цахилгаан станцын хаягдлаар хийсэн эдлэл; IV.Полимер, фаянс, фарфор, керамик ба силикат тоосгоны үйлдвэрүүд; V.Чулуу боловсруулах, фибролит, модон эдлэл, паркетын үйлдвэрүүд орно. Дээрх ангиллаас хамааруулан үйлдвэрийн аюулгүйн бүсийг дараах хэмжээгээр тогтоосон байдаг байна. Үүнд: анги I — 1000 м, II — 500 м, III — 300 м, IV — 100 м ба анги V — 50 м. Энэ нь ойролцоо хэмжээ бөгөөд орчин үеийн дэвшилтэт технологи ашигласан үед энэ бүсийн хэмжээг багасгаж болно. Барилга угсралтын явцад барилгын материал, хийц, барилгын өөрийн ашиглалтын хугацаа, удаан эдлэгдэх чадварыг анхаарах хэрэгтэй. Удаан эдлэгдэх чадвар өндөртэй материал ашигласнаар барилгын засварын хугацаа, материалыг солих хугацааг уртасгана. Энэ нь хаягдлыг багасгах замаар хүрээлэн буй орчинд үзүүлэх ачааллыг бууруулна. Зарим барилгын материалын ашиглалтын хугацаа нь уг барилгын ашиглалтын хугацаатай ижил байх шаардлагатай. Өнгөлгөөний материалын хувьд хүний эрүүл мэндэд үзүүлэх нөлөөг тогтоîх шаардлагатай. Иргэний ба олон нийтийн барилгад хүний эрүүл мэндэд сөрөг нөлөөтэй материал ашиглахыг хориглоно. Зарим хэрэглээнд нь хязгаарлалт тогтоодог материалд фенолформальдегидын барьцалдуулагч бүхий үрдсэн шахмал хавтан, органик уусгагч бүхий фосфогипс, цавуу, будаг зэрэг материалууд, ПВХ (PVC) агуулсан материалууд зэрэг орно. Ашиглалтын үеийн амьдралын мөчлөгийн тооцоонд өмнөх үе шатуудад тодорхойлсон сонголтуудыг тооцохоос гадна материалын шинж чанарыг хадгалах зорилгоор хийдэг арчилгааны зардлыг тооцох шаардлагатай. Манай орны хувьд барилгын материалын амьдралын мөчлөгийн өртгийн тооцоогоор түүнд экологийн үнэлгээ өгдөг систем нэвтрээгүй байна. Иймд барилгын материалын найрлагыг хүний эрүүл мэндэд сөрөг нөлөө үзүүлэх эсэх талаас нь экологийн судалгааг хийх шаардлагатай. Энэ чиглэлийн судалгаа манай орны хувьд одоогийн байдлаар хөндөгдөөгүй хэвээр байна. Шинэ барилга, хуучин барилгын засвар, арчилгаанд хэрэглэж байгаа барилгын материалын хүний эрүүл мэндэд үзүүлэх сөрөг нөлөөг тогтоох асуудал өнөө үед шийдэгдээгүй хэвээр байна. Зарим тохиолдолд өргөн 105
“Байгаль орчинд ээлтэй, эрчим хүчний хэмнэлттэй, барилгын материалын үйлдвэрлэлийг дэмжих” төсөл
хэрэглээний барилгын материалд аюултай материалууд байсаар байна. Жишээ нь: Зарим үрдсэн хавтан хийхэд асбестаар хийсэн цавууг ашиглаж байна. Ноцтой хортой бодист төрөл бүрийн хуванцар эдлэл ба хөөсөнпласт үйëдвэрлэхэд хэрэглэдэг стирол орно. Мөн поливинилхлорид (ПВХ)–н хуванцар үйлдвэрлэхэд хэрэглэдэг хлорт винил, ленолеум (ПВХ)–аар хийсэн хальс, ханын цаас, хавтанцар зэрэг орно. Өдрийн туршид агаарт байх зөвшөөрөгдөх хэмжээ нь стиролын хувьд 0,003 мг/м3, хүхрийн хий 0,05 мг/м3, формальдегид 0,012 мг/м3 байдаг байна. Барилгын материалын амьдралын мөчлөгийн сүүлийн үе шат нь барилгыг буулгах үед түүнд боловсруулалт хийн дахин ашиглах боломжтой байдлаар нь тодорхойлогдоно. Жишээ нь: Модон хаалга, цонх гэх мэт. Дахин ашиглах боломжтой материалыг барилгыг буулгах үед ангилж, сайн цэвэрлэх хэрэгтэй. Гадаад оронд барилгын материалыг дараах экологийн үзүүлэлтээр дүгнэдэг байна. Үүнд: • Экосистемд үзүүлэх хохирол; • Түүхий эдийн ховордмол байдал; • Хүрээлэн буй орчинд үзүүлэх хортой бодисын ялгарал; • Эрчим хүчний зарцуулалт; • Хүний эрүүл мэндэд үзүүлэх нөлөө; • Хаягдал үүсгэх байдал гэх мэт. 8.3 дугаар зурагт барилгын материалд экологийн үнэлгээ өгөх дээрх үзүүлэлтийн зүй тогтлыг харуулав.
НОГООН БАРИЛГА
эдэд хамаарна. Өнөө үед үнэт чулуун материал, нефть, нүүрс, байгалийн хий нь түүхий эдийн хомсдолд ороод байна. Эдгээр нь нөхөн төлждөггүй түүхий эдэд хамаарна. Харин мод нь нөхөн төлждөг түүхий эдэд хамаарна. Өнөө үеийн өндөр хурдтай хэрэглээний үед түүхий эдийн мөчлөгийн хурд 100 жилээс хэтэрч болохгүй. Хог хаягдал: Материалын амьдралын мөчлөгийн хугацаан дахь хатуу, шингэн, хийн байдалтай хорт бодисын хаягдлыг хэлнэ. Озоны үеийг гэмтээдэг бохирдол, хүчиллэг бороо орох зэрэг нь онц аюултай хаягдалд тооцогдоно. Полимер материалын үйлдвэрлэлийн үеийн хлор-фторт устөрөгчийн ялгарал, нүүрсхүчлийн хий (СО2), хүхрийн хийн (SO2) зэрэг аюултай хаягдал орно. Бүтээцийн материалын амьдралын мөчлөгийн үеийн суурь үзүүлэлтийн мэдээллийг 8.4-р хүснэгтэнд харуулав. 8.4-р хүснэгт
8.4-р хүснэгт. Барилгын бүтээцийн материалын экологийн үнэлгээний Барилгын бүтээцийн материалын экологийн үнэлгээний үзүүлэлт үзүүлэлт Бүтээц
Хучилт/ шал
Барилгын материал
Экохүчин зүйл — хаягдлын үзүүлэлт 2
SO2 — экв., г/м
Бетон
1608
6,26
Модон дам нуруу
816
4,61
821
4,86
Угсармал модон хийцүүд
853
3,78
Бетон
1530
8,17
Бетон; битуман материал
2 171
9,73
1059
6,61
Модон дам нуруу; ПВХ
1266
6,86
Тоосго; фиброцемент
1471
6,29
Шохойн дам нуруу
841
2,89
Модон дам нуруу; бетонон холбоосууд
Хавтгай дээвэр
Модон дам нуруу; битуман материал
8.3 дугаар зураг. Барилгын материалд экологийн үнэлгээ хийх үзүүлэлтүүд
Олон улсын стандарт ISO 14000-д дээрх үзүүлэлтүүдийг дараах байдлаар тодорхойлсон байна. Үүнд: Экосистемийн алдагдал: Экосистем гэдэг нь хязгаарлагдмал орон зайд байгаа амьд (ургамал ба амьтан)
Гадна хана
Сийрмэг бетон
940
3,18
Модон тулгуур; модон хавтан
574
3,10
Модон тулгуур; фиброцемент
719
3,46
ОХУлсын ШУАкадемийн хүрээлэн буй орчны эрүүл ахуй, хүний экологийн эрдэм шинжилгээний институтийн тогтоосон барилгын материалаас ялгарч буй хортой бодисын нэршлийг 8.5-р хүснэгтэнд харуулав.
зүйлс, хөрс, агаар, ус, цаг агаар гэх мэт амьгүй зүйлсийн нэгдмэл байдлыг хэлнэ. Алдагдал гэдэг нь экосистемийн тэнцвэрт байдал алдагдаж орчны чанар муудахыг хэлнэ. Энэ байдал тухайн газар нутагт шинэ тэнцвэртэй байдал тогттол хэдэн арав, зуун жил явагдана. Хомсдол: Нөөцийн ашиглалт нь түүний дахин төлжих хэмжээнээс ихсэх үед үүснэ. Энэ нь эрдэс болон органик гаралтай бүх түүхий 106
2
СО2 — экв., г/м
107
анги
Бутилацетат Бутанол
“Байгаль орчинд ээлтэй, эрчим хүчний хэмнэлттэй, барилгын материалын үйлдвэрлэлийг дэмжих” төсөл
Бензол 8.5-р хүснэгт
8.5-р хүснэгт. Барилгын материалаас буйбодисын хортой бодисын төрөл Барилгын материалаас ялгарч ялгарч буй хортой төрөл Бодисèйн нэр
Сөрөг нөлөөллийн анги
Ацетон
4
Бутилацетат Бутанол
4 4
Бензол
2
Ксилолы
3
Пропилбензол
1
Никел
2
Кобальт
1
Формальдегид
2
фенол
2
Этилбензол
3
Хром
1
Стирол
2
Этилацетат
4
Толуол
3
Винилхлорид
1
Барилгын материал — өрөө тасалгааны агаарт ялгарч буй аюултай бодисын эс үүсвэр Лак, будаг, цавуу, тэгшилгээ, шаваас, бетоны хэвний тослогоо, бетоны уян налархайжуулагч нэмэлт Лак, будаг, тэгшилгээ, шаваас, бетоны хэвний тослогоо Шаваас, цавуу, тос, линолеум, лак, будаг Шаваас, цавуу, герлен, линолеум, цемент ба хаягдал нэмсэн бетон, бетоны хэвний тослогоо Линолеум, цавуу, «герлен», тэгшилгээ, шаваас, лак, будаг, тослогоо Цавуу АДМК, линолеум ЛТЗ-33, шаваас ВСК, шаваас51-Г-18, тэгшилгээ «Стройдеталь» Цемент, бетон, тэгшилгээ ба үйлдвэрийн хаягдал нэмэлттэй бусад материалууд Будагч ба үйлдвэрийн хаягдлан нэмэлттэй барилгын материалууд ДСП, ПВП, ФРП, шаваас, герлен, уян налархайжуулагч, шаваас, хэвний тос гэх мэт. ДСП, ФРП, герлен, синтетик суурьтай линолеум, шаваас, шаваас Шаваас, цавуу, синтетик суурьтай линолеум, будаг, хэвний тос, уян налархайжуулагч, цемент, хаягдал нэмэлттэй бетон Цемент, бетон, шаваас ба үйлдвэрийн хаягдлын нэмэлттэй материалууд Дулаан тусгаарлах материал, полистирол бүхий өнгөлгөөний материал Лак, будаг, цавуу, шаваас ба бусад материал Лак, будаг,цавуу, шаваас, синтетик суурьтай линолеум ба бусад өнгөлгөөний материал Линолеум, хавтанцар, хуулга ба түүнд суурилсан материалууд
Бодисын сөрөг нөлөөллийг түүний сөрөг нөлөөллийн ангиар нь 8.6-р хүснэгт Өргөн хэрэглээний эрчим хүчний зарцуулалт ба тодорхойлно. Хүнийбарилгын эрүүлматериалын мэндэд анхдагч материалд агуулагдах эдгээр тэдгээрийн экологийн харьцуулалт химийн бодисын үзүүлэх нөлөөг нарийвчлан, урт хугацаанд судлаагүй Материалын төрөл Түүхий эд олзворлох, материалыг үйлдвэрлэх учир энэ төрлийн нөлөөллийг урьдчилан хэлэх боломжгүй юм. Харин 3 үеийн анхдагч эрчим хүчний зарцуулалт, кВт * цаг/м өнөө үед дараах нөлөөллийг тогтоосон байна. Үүнд: Хөнгөн цагаан 7 250 • Фенол, мочевин, меламин формальдегид, эпоксидын ба Полистирол 18 900 полиэфирын давирхай, полиамид, поливинилхлорид, каучук ба Эрдэс хөвөн 10 000 төрөл бүрийн найрлагатай цавуунууд нь харшил өгдөг байна; Цемент 1700 • Полимер материалаас ялгарч буй акрилонитрил, үнэрт аминууд Үрдсэн хавтан 800 (жишээ нь: неозон Д), бензол, толуол, ксилол, гексаметилендиамин, тоосго ацетон,Керамик резорцин, каптакс, фталат, кумарон,500 пиридин зэрэг нь Хийт бетон 450 харшлын шинж чанарыг агуулдаг. Шохой-элсэн зуурмаг • Полимер материалын зарим бүрэлдэхүүний350 хэсэг фталевын Модон барилгын материал 180 ангидрид, гидроперекис, стирол нь нөхөн үржихүйн системийн үйл Байгалийн ургамал (нишингийн, ажиллагаанд нөлөөлдөг байна; 9 сүрэл, маалингын • Бензол, фенол гэх бамэт). түүний төрлүүд, формальдегид нь ургийн хөгжилд нөлөөлдөг байна; • Этилен ба пропиленоксиддиметилформамид, фенол, формальдегид, эпихлоргидрин, этиленгликоль, гидроперекись изопропилбензол нь химийн мутагенд хамаарна; 108
Лак, будаг, цавуу, тэгшилгээ, шаваас, бетоны хэвний тослогоо, бетоны уян налархайжуулагч нэмэлт 4 Лак, будаг, тэгшилгээ, шаваас, бетоны хэвний тослогоо 4 Шаваас, цавуу, тос, линолеум, лак, будаг Шаваас, цавуу, герлен, линолеум, БАРИЛГА цемент ба хаягдал нэмсэн НОГООН 2 бетон, бетоны хэвний тослогоо Линолеум, цавуу, «герлен», тэгшилгээ, шаваас, лак, будаг, 3 материалын найрлаганд ордогтослогоо полицикл нүүрстөрөгчид 4
Ацетон
Ксилолы Полимер Цавуу АДМК, линолеум ЛТЗ-33, шаваас ВСК, шаваас51-Г-18, (3,4-бензопирен), Пропилбензол 1 органик перекись нь хорт хавдарыг үүсгэх шинж тэгшилгээ «Стройдеталь» чанартай. Цемент, бетон, тэгшилгээ ба үйлдвэрийн хаягдал нэмэлттэй Никел 2 Материалын эрүүл ахуйн гэрчилгээнд дээрх бодисын хэмжээг бусад материалууд Будагч ба үйлдвэрийн хаягдлан нэмэлттэй барилгын мэдээлсэн байдаг. Иймд материалын сонголт хийхдээ түүний химийн Кобальт 1 материалууд найрлагын хүний эрүүл мэндэд үзүүлэх нөлөөг зайлшгүй тооцох ДСП, ПВП, ФРП, шаваас, герлен, уян налархайжуулагч, Формальдегид 2 шаваас, хэвний тос гэх мэт. хэрэгтэй. ДСП, ФРП, герлен, синтетик суурьтай линолеум, шаваас, фенол 2 Эрчим хүчний зарцуулалт нь барилгын шаваас материалын амьдралын мөчлөгийн бүх үе шатанд тооцогдоно. Энэ нь нэг талаас Шаваас, цавуу, синтетик суурьтай линолеум,улам будаг, хомсдож хэвний тос, Этилбензол 3 уян налархайжуулагч, цемент, хаягдал нэмэлттэй бетон буй түүхий эдийн хэрэглээ, нөгөө талаас аюултай хог хаягдлыг үүсгэдэг. Цемент, бетон, шаваас ба үйлдвэрийн хаягдлын нэмэлттэй Хром 1 Жишээ нь: Хүлэмжийн хий – нүүрсхүчлийнматериалууд хий, хүчтэй исэлдүүлэгч, тусгаарлах материал, полистирол бүхий өнгөлгөөний утаа Стирол үүсгэгч азотын2оксид, Дулаан шүлтийн бороо үүсгэдэг хүхрийн хий гэхмэт. материал 8.6–р хүснэгтэнд өргөн хэрэглээний барилгын материалын Этилацетат 4 Лак, будаг, цавуу, шаваас ба бусад материаланхдагч Лак, харуулав. будаг,цавуу, шаваас, синтетик суурьтай линолеум ба эрчим хүчний зарцуулалтыг Эдгээр үзүүлэлтийг тухайн Толуол 3 бусад өнгөлгөөний материал материалын дүн шинжилгээнд ашиглаж болно. Винилхлорид экологийн 1 Линолеум, хавтанцар, хуулга ба түүнд суурилсан материалууд
•
8.6-р хүснэгт
8.6-р хүснэгт. Өргөн хэрэглээний барилгын материалын анхдагч эрчим хүчний Өргөн хэрэглээний барилгын материалын анхдагч эрчим хүчний зарцуулалт ба зарцуулалт ба тэдгээрийн экологийн харьцуулалт тэдгээрийн экологийн харьцуулалт Материалын төрөл
Түүхий эд олзворлох, материалыг үйлдвэрлэх 3
үеийн анхдагч эрчим хүчний зарцуулалт, кВт * цаг/м Хөнгөн цагаан
7 250
Полистирол
18 900
Эрдэс хөвөн
10 000
Цемент
1700
Үрдсэн хавтан
800
Керамик тоосго
500
Хийт бетон
450
Шохой-элсэн зуурмаг
350
Модон барилгын материал
180
Байгалийн ургамал (нишингийн,
9
сүрэл, маалингын гэх мэт).
Эрүүл мэнд: Барилгын материалын хүний эрүүл мэндэд үзүүлэх үзүүлэх нөлөөг түүний амьдралын мөчлөгийн үе шат бүрд тооцох хэрэгтэй. Барилгын материал нь дараах сөрөг нөлөөг үзүүлнэ. Үүнд: • Олзворлолтын үед үүссэн тоосжилтоос ажиллагсад харшил, багтраа, уушгины шохойжилттой болох магадлалтай; • Үйлдвэрлэлийн үед осол, аваар зэрэгт өртөх; • Ашиглалтын үед хүний эрүүл мэндэд сөрөг нөлөөтэй хорт бодис ялгарах; • Барилгын буулгалтын үед суурьшлын бүстэй ойрхон хаягдал болж боловсрогдох үед асбест, тоос, хий зэргийг үүсгэн хүний эрүүл мэндэд сөргөөр нөлөөлөх. 109
“Байгаль орчинд ээлтэй, эрчим хүчний хэмнэлттэй, барилгын материалын үйлдвэрлэлийг дэмжих” төсөл
Хүний эрүүл мэндэд барилгын материалын үзүүлэх үндсэн үзүүлэлт нь эрүүл ахуйн шинж чанар ба цацрагийн хэмжээ, галын аюулгүй байдал юм. Эрүүл ахуйн шинж чанарт: • Хүний эрүүл мэндэд сөрөг нөлөөтэй бодисын хэмжээ, тэдгээрийн сөрөг нөлөөллийн анги; • Эсрэг статик болон бактерийн эсрэг шинж чанартай байх; • Үнэр (1-ээс 6 оноогоор дүгнэгдэнэ); • Тархалтын идэвх (ажлын бүс дэх тоосны хэмжээ). Хог хаягдал: Материалын үйлдвэрүүд нь гарч байгаа бүтээгдэхүүнээсээ илүү түүхий эдийг зарцуулдаг. Жишээ нь: 1 тн төмөрлөг үйлдвэрлэхэд 1,5-2,0 тн; 1 тн хөнгөн цагаан үйлдвэрлэхэд 3-10 тн; 1 тн барилгын шохой үйлдвэрлэхэд 1,5-2,0 тн; 1 тн цемент үйлдвэрлэхэд 1,4-1,7 тн түүхий эд хэрэглэдэг байна. Технологийн процессын үе шат бүрд хаягдал үүснэ. Үйлдвэр нь хаягдлаа зайлуулахад бүтээгдэхүүний өөрийн өртгийн 8-10%-ийг зарцуулдаг. Гэхдээ хаягдлыг өөрийн үйлдвэртээ болон бусад үйлдвэрлэлд түүхий эд болгон ашиглаж болно. Материалын сөрөг нөлөөллийн экологийн үзүүлэлтийг оноогоор дүгнэдэг. Үүнд: • 3 оноо – хамгийн их сөрөг нөлөөтэй; • 2 оноо – дунд зэргийн сөрөг нөлөөтэй; • 1 оноо – хамгийн бага сөрөг нөлөөтэй; Барилгын материалын оноогоор тооцсон экологийн үнэлгээг 8.7- р хүснэгтэнд харуулав. 8.7-р хүснэгт. Барилгын материалын хүрээлэн буй орчинд 8.7-р хүснэгт үзүүлэх экологийн үнэлгээ
Барилгын материалын хүрээлэн буй орчинд үзүүлэх экологийн үнэлгээ Барилгын материалын төрөл
Барилгын материалын амьдралын мөчлөгийн үе шат дахь сөрөг нөлөөлөл Экосистемийн эвдрэл
хомсдол
Агаарт цацагдах хаягдал
Эрчим хүч
Эрүүл мэнд
Хог хаягдал
хайлшаар үйлдвэрлэсэн материал
3
1
2
3
1
1
11
Метал эдлэл
3
2
3
3
2
1
14
Эрдсэн барьцалдуулагч материал
3
1
2
Синтетик полимер материал
3
3
Хаягдал ашигласан бүтээгдэхүүн
2
1
НОГООН БАРИЛГА 3
2
2
13
3
3
3
3
18
2
2
2
2
11
Хүснэгтэнд үзүүлсэн экологийн 6 хүчин зүйлээр хүрээлэн буй орчинд үзүүлэх барилгын материалын нийт ачааллыг тооцоход 6-18 оноо байна. Хамгийн бага нөлөөллийг 6 оноо бүхий модон материал үзүүлж байна. Барилгын материалын амьдралын мөчлөг дэх хүрээлэн буй орчин ба хүний эрүүл мэндэд үзүүлэх экологийн нийт ачааллыг зэргээр тооцож болно. Энэ зэргээр 6 болон түүнээс доош оноотой материалыг бага ачаалал үзүүлдэг, 7-12 оноотой материалыг дунд зэргийн ачаалалд, 13-18 оноотой материалыг өндөр ачаалал үзүүлдэг гэж тооцно (8.8-р хүснэгт). 8.8-р хүснэгт. Материалын хүрээлэн буй орчин ба хүний эрүүл мэндэд үзүүлэх ачааллын зэрэг
Бүх материалыг үйлдвэрлэхэд түүхий эдийн нөөц, эрчим хүчийг зарцуулдаг тул “Экологийн цэвэр” бүтээгдэхүүн байхгүй. Иймд хүрээлэн буй орчин болон хүний эрүүл мэндэд өндөр ачаалалтай (1318 оноотой) материалуудаас зайлс хийж бага ачаалалтай материалыг ашиглах хэрэгтэй. Бетон үйлдвэрлэлийн үед үүсэх ачааллыг 8.3-р зурагт харуулав. 8.3 дугаар зураг. “Хар хайрцаг”-ны аргаар тодорхойлсон бетоны амьдралын мөчлөгийн үнэлгээний бүдүүвч
Экологийн үнэлгээ ба оноо
Модон
1
1
1
1
1
1
6
Байгалийн чулуу
3
2
1
2
1
1
10
Керамик эдлэл
2
1
1
3
1
1
9
Шилэн болон эрдсэн хайлшаар үйлдвэрлэсэн материал
3
1
2
3
1
1
11
Метал эдлэл
3
2
3
3
2
1
14
Эрдсэн барьцалдуулагч материал
3
1
2
3
2
2
13
Синтетик полимер 110 материал
3
3
3
3
3
3
18
Хаягдал ашигласан бүтээгдэхүүн
2
1
2
2
2
2
11
Барилгын материалын амьдралын мөчлөгийн үнэлгээгээр экологийн маркийг тодорхойлдог. Хүрээлэн буй орчин болон хүний эрүүл мэндэд аюулгүй бүтээгдэхүүнд экологийн тэмдэг олгож тавьдаг. 111
“Байгаль орчинд ээлтэй, эрчим хүчний хэмнэлттэй, барилгын материалын үйлдвэрлэлийг дэмжих” төсөл
Барилгын материалын зарим экологийн тэмдгийг харуулав.
НОГООН БАРИЛГА
8.4-р зурагт
Хөөсөн шил: Дулаан тусгаарлах, экологийн хувьд аюулгүй гэсэн шошготой материал юм. Энэ материал нь усанд тэсвэртэй, уур нэвтрүүлдэггүй, галд тэсвэртэй, бат бэх, удаан эдэлгээтэй, химийн үйлчлэлд тэсвэртэй материалд хамаарна. 8.5 ба 8.6-р зурагт хөөсөн шилний давуу тал, хэрэглээг харуулав.
8.4 дүгээр зураг. Барилгын материалын зарим экологийн тэмдэглэгээний жишээ, Экологийн тэмдэглэгээг ямар үзүүлэлтээр нь олгосныг анхаарах хэрэгтэй. 8.5 дугаар зураг. Хөөсөн шилний давуу тал
8.2. Ногоон барилгын материал ба эдлэл Хүн амьдралынхаа 90%-ийг өнгөрөөж, өөрийн үр удмаа өсгөж буй орон байрны эрүүл ахуй, экологийн цэвэр байдал нь барилгын материалаас хамаарна. Зах зээлд борлуулагдаж буй олон төрлийн барилгын материалаас хүний эрүүл мэндэд сөрөг нөлөөгүй, экологийн цэвэр бүтээгдэхүүнийг сонгоход төвөгтэй. Материалыг сонгохдоо түүний эрүүл ахуйн үзүүлэлт, шинж чанарыг нь сайтар судлах хэрэгтэй. Силикат тоосгыг барилгын шохой, элс, усаар хийх бөгөөд эдгээр нь бүгд байгалийн түүхий эд тул экологийн аюулгүй бүтээгдэхүүнд хамаарна. Модон материал экологийн аюулгүй бүтээгдэхүүнд хамаарах ба энэ материалаар хийсэн хана нь амьсгалдаг, дулаан тусгаарлалт сайтай, бат бэх байна. Энэ материалын сөрөг тал нь шатамхай, өгөршилд ордогт оршино. Эко хөвөн нь хуучин сонины цаасыг дахин боловсруулан гаргаж авсан дулаан тусгаарлах материал бөгөөд түүний 81% нь хоёрдогч целлюлоз (сонины цаасыг боловсруулан гаргаж авсан), өгөршил болон шаталтын эсрэг нэмэлт болох борын хүчил, бураагаас тогтоно. Энэ 2 бодис нь дэгдэмхий бус, аюул багатай байгалийн бүтээгдэхүүн юм. Эко хөвөн нь галд тэсвэртэй, өмхөрдөггүй, дулаан болон дуу тусгаарлалт сайтай материалä хамаарна. 112
8.6 дугаар зураг. Хөөсөн шилний хэрэглээ
ШУТИС-ын БАСургуулийн барилгын бүтээц эдлэлийн технологийн мэргэжлийн оюутнууд Д.Сүнжидмаа багшийн удирдлагаар төрөл бүрийн хаягдал шил ашиглан хөөсөн шил гарган авах судалгааг гүйцэтгэсэн байна. Эдгээр оюутны гаргаж авсан бүтээгдэхүүнийг 8.7-р зурагт харуулав.
113
“Байгаль орчинд ээлтэй, эрчим хүчний хэмнэлттэй, барилгын материалын үйлдвэрлэлийг дэмжих” төсөл
8.7 дугаар зураг. Хаягдал шил ашиглан гаргаж авсан хөөсөн шил
Базельтан чулуун хөвөн дулаан тусгаарлах материалын 95% нь байгалийн материалын боловсруулалтаас гаргаж авсан чулуун хөвөнгөөс, 5% нь барьцалдуулагчаас тогтоно. Энэ төрлийн материал нь дуу, дулаан сайн тусгаарлахаас гадна галын аюулгүй бүтээгдэхүүн юм. Энэ нь 9000С-ын халуунд тэсвэртэй. Мөн хими, механик, биологийн үйлчлэлд тэсвэртэй. Гэхдээ 5%-ийн барьцалдуулагчаар фенол болон формальдегид хэрэглэх үед сөрөг нөлөөтэйг анхаарах хэрэгтэй. Мөн энэ материал нь арьс загатнуулдаг ширхэгт бодисыг ялгаруулдаг тул түүнийг барилгад угсрахдаа хамгаалалтын хувьцас хэрэглэнэ. Монгол орны хувьд “Монгол Базальт” ХХК нь энэ төрлийн дулаан тусгаарлах материалыг өөрийн орны түүхий эдээр үйлдвэрлэн зах зээлд нийлүүлж байна (8.8-р зураг). 8.8 дугаар зураг. “Монгол базальт” ХХКийн үйлдвэрлэж буй эрдэс хөвөн дулаан тусгаарлах материал
Барилгын керамик дээврийн хавтанцрыг байгалийн шаврыг шатаан гаргаж авах ба түүний эдэлгээний хугацаа 100 жилээр тооцогдоно. Керамик хавтанцар нь дуу, дулаан тусгаарлалт сайтай, гулзайлтын бат бэх өндөртэй, хүний эрүүл мэндэд сөрөг нөлөөгүй бүтээгдэхүүн болно. Метал дээврийн хавтан ч мөн экологийн хувьд аюулгүй, элэгдэлд тэсвэртэй, шатдаггүй, хэв гажилтанд ордоггүй материал юм. Түүнийг угсрахад хялбар, жин хөнгөн байна. Метал дээврийг цайрдсан хуудсан төмрөөр хийх бөгөөд түүнд олон үет хучилт хийн гадны үйлчлэлээс хамгаална. Уян налархай битумэн дээврийн хавтанцар нь мөн экологийн хувьд аюулгүй материалд хамаарна. Түүнийг шилэн зотонг (стеклохолст) сайжруулсан битумаар нэвчүүлэн гаргаж авна. Түүний гадаргууг хамгаалах болон өнгөлгөөний зориулалтаар чулуун ширхýгийг шигтгэж 114
НОГООН БАРИЛГА
өгнө. Харин дооä хэсэг нь цавуутай байна. Бусад төрлийн дээврийн материалыг ашиглахад төвөгтэй дээврийг дээвэрлэх боломжтой, төрөл бүрийн хэлбэр хэмжээтэй, угсрахад хялбар, нимгэн, дуу болон дулаан тусгаарлалт сайтай, өгөршилд ордоггүй, хүчлийн үйлчлэлд тэсвэртэй, ус нэвтрүүлдэггүй, цахилгаан дамжуулдаггүй, шатдаггүй зэрэг давуу талтай. Барилгын будаг ба лак. Экологийн хувьд аюулгүй будаг сонгохдоо түүний найрлагыг анхаарах хэрэгтэй. Байгалийн эрдэс түүхий эдээр хийсэн будаг нь экологийн хувьд цэвэр байна. Химийн төрлийн будаг (алкид, акрилын гэх мэт)–ийн найрлаганд нефть орох бөгөөд тэр химийн өөрчлөлтөнд орохдоо муу тул түүнийг төрөл бүрийн химийн хортой бодисоор, жишээ нь озон, хлор гэх мэт, боловсруулалт хийн будгийг гаргаж авна. Энэ нь хүний эрүүл мэндэд сөрөг нөлөөтэй. Харин байгалийн будагт нефть болон түүний төрлийн түүхий эд хэрэглэхийг хориглодог. Байгалийн будгийг маалинга, розмарин, лаванда цэцгийн тос, байгалийн ургамлын давирхай дамар, шавар, байгалийн өнгө оруулагчаас гаргаж авна. Усан суурьтай эмульсэн будаг нь дэлхийд хүлээн зөвшөөрөгдсөн “ногоон бүтээгдэхүүн” буюу хүний эрүүл мэндэд сөрөг нөлөөгүй бүтээгдэхүүнд тооцогддог. Энэ төрлийн будгийн давуу талууд нь: • Хортой бүтээгдэхүүний тоонд ордоггүй; • Байгаль орчинд халгүй; • Агаарт хорт утаа, хий ялгаруулдаггүй; • Ажлын байранд үнэр тархдаггүй; • Хувийн хамгаалалтын хэрэгсэл шаардлагагүй (бээлийнээс бусад); • Шатамхай шинж чанаргүй; • Хадгалахад хялбар; • Будахад ашигласан багс, бийрийг хуурай цаасаар арчин усанд угааж цэвэрлэнэ гэх мэт. ШУТИС-ын БАСургуулийн барилгын бүтээц эдлэлийн технологийн мэргэжлийн Ч.Жанчив, Д.Пүрэвдорж нарын оюутнууд Д.Сүнжидмаа багшийн удирдлагаар нүүрсний уурхайн хаягдал шавар (8.9-р зураг) ашиглан эмульсэн гарган авах судалгааг гүйцэтгэсэн байна. Эдгээр оюутны гаргаж авсан бүтээгдэхүүнийг 8.10-р зурагт харуулав.
8.9 дүгээр зураг. Нүүрсний уурхайн хөрс хуулалтын хаягдал шавар
8.10 дугаар зураг. Хаягдал шавраас лабораторийн нөхцөлд гаргаж авсан эмульсэн будаг
115
“Байгаль орчинд ээлтэй, эрчим хүчний хэмнэлттэй, барилгын материалын үйлдвэрлэлийг дэмжих” төсөл
Байгалийн эрдэс түүхий эдээр хийсэн будгийг ялгахдаа дараах зүйлийг анхаарах хэрэгтэй. Үүнд: • Байгалийн будаг нь шошгон дээрээ найрлагаа бичсэн байна; • Байгалийн будаг нь төрөл бүрийн сөрөг нөлөөтэй ууршимтгай бодисыг ашиглалтынхаа үед ялгаруулдаггүй буюу үнэргүй. Будсан гадаргуу дээр нягт нимгэн үе үүсгэдэггүй. Энэ нь тухайн гадаргууг амьсгалах боломжоор хангаж, эдэлгээг нь уртасгана. Барилгын материалаас тааламжгүй үнэр гарч байгаа нь түүнд сөрөг нөлөөтэй нэмэлттэйг гэрчилнэ. Энэ төрлийн материалыг эрүүл ахуйн шинжилгээнд оруулах зайлшгүй шаардлагатай. Барилгын ханын цаасыг сонгохдоо цаасан ханын цаасыг сонгох нь зохистой. Энэ төрлийн ханын цаас нь амьсгалдаг бөгөөд илүү чанартай, аюулгүй байна. Мөн даавуун ханын цаас нь экологийн хувьд илүү өндөр үзүүлэлттэй байна. Байгалийн түүхий эдээр хийсэн тааран, хулсан зэрэг ханын цаас нь экологийн хувьд аюулгүй, элэгдэл тэсвэрлэлт сайтай байна. Шалны материалын хувьд хамгийн аюулгүй материал нь паркет юм. Харин ламинат шалны хувьд түүнийг экологийн цэвэр бүтээгдэхүүн гэж хэлэхэд хүндрэлтэй. Учир нь тэр сөрөг нөлөөтэй бодис ялгаруулах магадлалтай. Мөн шаландаа линолеум, нитролинолеум, релинийг ашиглахгүй байх нь оновчтой. Тэдгээрийг өрөөн дотор хэрэглэж болохгүй. Харин чанартай, сайн бүтээгдэхүүнийг үүдний өрөө болон гал зууханд ашиглах боломжтой. Керамик хавтанцар нь экологийн цэвэр бүтээгдэхүүнд хамаарна. Түүнийг байгалийн шаврыг шатаан төрөл бүрийн паалангаар өнгөлөн үйлдвэрлэдэг. Манай орны хувьд одоогийн байдлаар керамик хавтанцарыг импортоор авч байгаа бөгөөд өөрийн орны түүхий эдээр өмнө нь үйлдвэрлэж байсан бөгөөд цаашид ч үйлдвэрлэх боломжтой. Портландцемент. Портландцементийг шохойн чулуу, шавар, төмрийн хүдэр бүхий түүхий эдийн хольцыг өндөр температурт шатаан гаргаж авна. Цементтэй ажиллах үед дараах зүйлийг анхаарах хэрэгтэй [ 1]. Үүнд: • Нойтон цементээс шүлтийн уусмал ялгарна; • Хуурай болон нойтон цемент нүд рүү ороход нүдийг гэмтээдэг; • Цемент чийглэг арьсанд хүрэхэд загатнах нөлөө үзүүлдэг; • Цемент ба бетон арьсанд хүрэхэд хурц өвдөлт мэдрэгдэхгүйгээр түлдэг. Бетон нь цемент, хайрга, дайрга, элс, ус, төрөл бүрийн нэмэлт хольцоос бүрдэнэ. Нэмэлт нь ихэнхдээ бетоныг уян налархай болгох, агаар оруулах, бэхжилтийг хурдасгагч, сааруулагч, хүйтэнд тэсвэртэй болгох зэрэг нөлөөг үзүүлдэг. Зөвхөн цемент, хайрга, дайрга, элс, уснаас бүрдэх бетон нь ямар нэгэн ялгарал ялгаруулдаггүй. Харин төрөл бүрийн химийн нэмэлт хэрэглэсэн бетон нь химийн нэгдлүүдийг 116
НОГООН БАРИЛГА
ялгаруулдаг. Меламин ба нафталин агуулах уян налархайжуулах нэмэлт нь тодорхой хэмжээний чөлөөт формальдегидийг агуулдаг. Хөөсөн/хайлмал полистирол (EPS/XPS) дулаалга. EPS–ийг полистиролын жижиг үрлийг пентан нэмэлттэйгээр дулааны үйлчлэлээр жижиг үрлийг хөөлгөн гаргаж авдаг. Хөөсөн бөмбөлгүүдийн 98% нь агаар байна. XPS-ийг полистиролыг хайлуулж, даралттай нүүрстөрөгчийн давхар оксидыг нэмж, даралтын нөлөөгөөр хөөлгөн шахаж гаргаж авдаг. Өндөр даралтаар материалыг шахсанаар материал бяслаг шиг олон жижиг нүхийг үүсгэдэг. XPS нь бат бэх өндөртэй байна. EPS ба XPS нь ксилол, стирол зэрэг амьсгалахад болон арьсанд хүрэхэд хортой бодисуудыг агуулдаг. HFCs-ийг хөөлгөх нэмэлт болгон XPS-д өргөн хэрэглэх ба энэ нь байгаль орчинд сөрөг нөлөөтэй бодисыг агуулдаг. Эдгээр хөөсөн дулаалгууд нь дэгдэмхий бодис агуулах бөгөөд ялангуяа галын үед аюултай хийнүүдийг ялгаруулдаг. Мөн стирол ба гал эсэргүүцэх хортой нэгдлүүдийг агуулдаг амархан шатамхай материал юм. 8.3 Барилгын бүтээгдэхүүний зохицуулалт /ЕХ-ны улсуудад/ Европын Холбооны (цаашид ЕХ) улсуудад барилгын материалд 7 үндсэн шаардлага тавьдаг. Үүнд: 1. Механик эсэргүүцэл, бат бэх; 2. Галын аюулгүй байдал; 3. Ариун цэвэр, эрүүл ахуй, байгаль орчин сөрөг нөлөөгүй; 4. Хэрэглэхэд аюулгүй байх; 5. Дуу чимээний хамгаалалт; 6. Эрчим хүч, эдийн засаг ба дулаан хадгалалт; 7. Байгалийн нөөцийн тогтвортой ашиглалт. Амьдралын мөчлөгийн турш эдгээр шаардлага хүчин төгөлдөр мөрдөгдөнө. Европын холбооны улсуудад барилгын бүтээгдэхүүний хувьд дараах нийтлэг зохицуулалтыг хийдэг байна. Үүнд: • Барилгын бүтээгдэхүүний зохицуулалт /CPR/: Европын холбооны улсуудад худалдаалах, худалдааны саад бэрхшээлийг арилгахын тулд барилгын бүтээгдэхүүнийг нэгдсэн нэг нэр томьёотой болгосон; • CE-тэмдэглэгээ: Бүтээгдэхүүнүүдийн шинж чанарыг илтгэдэг тэмдэглэгээ ба ОК гэсэн утгыг агуулахгүй; • Зохицуулах стандартууд: СЕ тэмдэглэгээг олгох хэмжилт, туршилт, тайланг хэрхэн хийх тухай энгийн ойлголтыг өгнө; • Үндэсний барилгын хууль дүрэм: Материал нь дотор орчин ба хүрээлэн буй орчиндоо сөрөг нөлөөгүй байх ёстой.
117
“Байгаль орчинд ээлтэй, эрчим хүчний хэмнэлттэй, барилгын материалын үйлдвэрлэлийг дэмжих” төсөл
Нэмэлт зохицуулалт Хэдийгээр барилгын бүтээгдэхүүний зохицуулалт, зохицуулах стандартууд, үндэсний барилгын хууль дүрэм байгаа ч бусад хууль дүрмийг мөрдөх хэрэгтэй. • CLP – Ангилал, сав баглаа боодол, шошгожуулалт; • REACH; • CE тэмдэглэгээ: СЕ тэмдэглэгээг авах үндсэн шаардлага нь үйлдвэрлэгч тавигдсан, үзүүлэлтийг хангасан бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэхэд оршино; • Бүтээгдэхүүний аюулгүйн заалт; • Бүтээгдэхүүний мэдүүлэгт аюултай бодисын талаарх мэдээллийг агуулсан байна.
НОГООН БАРИЛГА
•
ISO/DIS 21930 барилгын бүтээгдэхүүний байгаль орчны мэдүүлгийн стандарт. Германд зөвхөн барилгын бүтээгдэхүүнд зориулсан “Bauen und Umwelt” нэртэй бүтээгдэхүүний байгаль орчны мэдүүлгийн программ байдаг. Амьдралын мөчлөгийн үнэлгээний үр дүнгээр байгаль орчинд үзүүлэх нөлөөллийг бүтээгдэхүүний ангиллын журамд заасны дагуу тогтсон нийтлэг форматаар үзүүлнэ. Энэ нь ижил төстэй бүтээгдэхүүний хүрээлэн буй орчинд үзүүлэх нөлөөг харьцуулах боломжийг олгохоос гадна хэрэглэгчийн өөрийн шаардлагад нийцсэн бүтээгдэхүүний сонголтыг хялбар болгоно. Бүтээгдэхүүний EPD –г хөндлөнгийн этгээдээр баталгаажуулна. Дараах хүснэгтэнд 1м3 бетон хольцын амьдралын мөчлөгийн нөлөөллийн байгаль орчны мэдүүлэг - EPD-г харуулав.
8.11 дүгээр зураг. СЕ тэмдэглэгээ болон Европын химийн бодисын зохицуулалтын лого.
CE Тэмдэглэгээ • “Зорилгодоо нийцнэ” гэсэн баталгаа өгнө; • CE тэмдэглэгээ нь тухайн барилгын бүтээгдэхүүн нь Европын эдийн засгийн гишүүн орнуудын зах зээл дээр гарал үүслээсээ үл хамааран худалдаалагдаж болно гэсэн зөвшөөрөл ба бүтээгдэхүүний үзүүлэлт зорилгод нийцсэн байдалд үндэслэгдэж олгогддог; • Европын эдийн засгийн гишүүн орон хуулийн дагуу зах зээл дээрх барилгын материал, бүтээгдэхүүн нь BWR стандартад нийцсэн эсэхийг шалгаж баталгаажуулах үүрэгтэй. 8.12 дугаар зураг. Бүтээгдэхүүний байгаль орчны нөлөөллийн мэдүүлгийн лого
Бүтээгдэхүүний байгаль орчны нөлөөллийн талаарх мэдүүлэг. Бүтээгдэхүүний байгаль орчны нөлөөллийн талаарх мэдүүлэг - EPD нь бүтээгдэхүүний амьдралын мөчлөгийн туршид байгаль орчинд хэрхэн нөлөө үзүүлэх талаарх мэдээллийг агуулна. Барилгын материалын химийн найрлага, байгаль орчинд үзүүлэх нөлөөллийн талаарх мэдээллийн систем бөгөөд итгэмжлэгдсэн бүтээгдэхүүний мэдүүлэг юм. Бүх төрлийн барилгын материал болон химийн бүтээгдэхүүнүүд хамаарна. Мэдүүлгийг дараах зүйлд үндэслэн олгоно: • ISO 14025 бүтээгдэхүүний байгаль орчны мэдүүлгийн стандарт, III дахь хэвлэл; 118
8.13 дугаар зураг. 1 м3 бетон хольцын амьдралын мөчлөгийн нөлөө -EPD.
119
“Байгаль орчинд ээлтэй, эрчим хүчний хэмнэлттэй, барилгын материалын үйлдвэрлэлийг дэмжих” төсөл
НОГООН БАРИЛГА
БҮЛЭГ 9. БАРИЛГЫН ХОГ, ХАЯГДЛЫН МЕНЕЖМЕНТ 9.1. Хог, хаягдлын эх үүсвэр, төрөл, менежмент Хог, хаягдлын эх үүсвэр, төрөл Хог, хаягдал гэж хүний хэрэглээний зүйлсээс үлдсэн болон хэрэглээнээс гарсан материалын үлдэгдэл юм. Эдгээр үлдэгдлийг хаяж, устгаж байгааг хог гэж нэрлэнэ. Хог нь хатуу, шингэн, хийн төлөвтэй. Хатуу хог, хаягдлыг эх үүсвэрээр дараах байдлаар ангилна (9.1-р хүснэгт). 9.1 ä¿ãýýðХатуу хүснэгт. хог хаягдлын үүсвэр, төрөл хогХатуу хаягдлын эх үүсвэр,эх төрөл №
Эх үүсвэр
Хог хаягдал үүсгэгч
Нэг ба олон айлын орон сууц
9.1 –р хүснэгт
Хатуу хог хаягдлын төрөл Хүнсний хаягдал, цаас, цаасан хайрцаг, хуванцар, даавуу,цэцэрлэгийн хаягдал, мод, шил,метал, үнс, онцгой хаягдлууд (том оврын хаягдал, электрон бараа, цахилгаан бараа, батарей, янз бүрийн тос, дугуй) ба гэр ахуйн аюултай хаягдал.
1
Орон сууц
2
Худалдаа
Дэлгүүр, буудал, ресторан, зах, оффис бүхий барилга
Цаас, цаасан хайрцаг, хуванцар, мод, хүнсний хаягдал, шил, метал, онцлог хаягдлууд, аюултай хаягдлууд.
3
Байгууллага
Сургууль, эмнэлэг, шорон, улсын байгууллага
Худалдааны хог хаягдалтай адил.
4
Барилгын ба нурангийн
Шинэ барилга, зам засвар, барилгын засвар, барилгын нураалт
Мод, төмөр, бетон, шороо гэх мэт
Гудамж талбайн цэвэрлэгээ, орчны тохижилт, парк, далайн эрэг, бусад амралтын газар
Гудамжны цэвэрлэгээ, орчны тохижилт, парк, далайн эрэг, бусад амралтын газраас гарсан хог хаягдал
Боловсруулах үйлдвэрийн талбай
Ус ба бохир ус цэвэрлэх байгууламж,үйлдвэрийн боловсруулах процесс
Цэвэрлэх байгууламжийн хог хаягдал, лаг
Хотын хатуу хог хаягдал
Дээрх бүгд
Дээрх бүгд
Хөнгөн ба хүнд үйлдвэр, барилгын талбай, цахилгаан станц, химийн үйлдвэр
Ахуйн, баглаа боолт, хүнсний хаягдал, барилгын ба нурангийн материал, аюултай хаягдал, үнс, онцгой хаягдлууд.
Тариан талбай, хүлэмж, жимсний талбай, фермер, мал аж ахуй гэх мэт
Муудсан хүнсний хаягдал, хөдөө аж ахуйн хаягдал, аюултай хог хаягдал (пестицид) гэх мэт
5
6
7
8
Нийтийн үйлчилгээ
Үйлдвэр
Хөдөө аж ахуй
Хог хаягдлын менежмент Орчин үеийн хатуу хог, хаягдлын менежментийн хамгийн чухал хог, хаягдлын хэмжээг 3R буюу эх үүсвэр дээр нь хаягдлыг багасгах (re120
duction), дахин ашиглах (recycling), дахин боловсруулах (recovery) зэрэг хог хаягдлын хэмжээг багасгах арга хэмжээнүүд авч үлдсэн хотын хатуу хог, хаягдлыг ландфилын цэг дээр дарж булах шаардлагатай байдаг (9.1-р зураг). 9.1 дүгээр зураг. Хог хаягдлын менежментийн ерөнхий арга барил
1. Эх үүсвэр дээр нь багасгах (Reduction). Боломжтой бол хог, хаягдал үүсэхээс зайлсхийх арга хэмжээ авах хэрэгтэй юм. 2. Дахин ашиглах (Reuse). Боломжтой хаягдал хог, материалыг дахин ашиглана. 3. Дахин боловсруулан ашиглах (Recycling,Recovery). Дахин хэрэглэх боломжгүй цаас, мод, төмөр, хуванцар, шил гэх мэт материалыг дахин боловсруулж ашиглана. Дэлхийн улс орнуудад хог, хаягдлаас материал боловсруулах үйлдвэр буюу хог, хаягдлыг ангилан ялгах үйлдвэр (MRF), дулааны боловсруулалт, биологийн ба химийн боловсруулах, энерги гаргах үйлдвэр хөгжиж байна. Одоогоор Монгол улсад хог, хаягдлыг дахин боловсруулах боломж хязгаарлагдмал, боловсруулах үйлдвэр байхгүй байна . 4. Устгах (Landfill): Дээрх аргуудын аль нь ч боломжгүй эсвэл боловсруулаад үлдсэн хог, хаягдлыг булах аргаар устгана. Европын холбооны улсуудын хотын хог, хаягдлын менежментээс харахад (Нидерланд, Герман, Австрали, Бельги, Ирланд, Швед гэх мэт улсууд) 3R буюу хаягдлыг багасгах арга хэмжээнүүдийг авч хог, хаягдлын бага хэмжээний хог, хаягдлыг хувийг ãàçàðò áóëàõ áàéäëààð устгаж байгааг 9.2-р зургаас харж болно. Манай орны хувьд одоогийн байдлаар Улаанбаатар хотоос гарах хог, хаягдлын хэмжээ 2010 онд 400.000 тн, 2011 онд 465.600 тн, 2012 онд 550.000 тн, 2013 онд 850.000 тн (Төвлөрсөн хогийн цэг дээр ирсэн хог, хаягдлын мэдээнээс) бөгөөд жилээс жилд хүн ам, хэрэглээ өсөн түүний хэрээр хог, хаягдлын хэмжээ улам нэмэгдсээр байна. Эндээс үзэхэд одоогоор хотын орон сууцны нэг иргэн өдөрт 650 гр, гэр хорооллын нэг иргэн өдөрт 800 гр хог хаяж, жилдээ 800-850 мянган тонн ахуйн хог үүсэж байна. Үүнээс цаас, гялгар уут ба хуванцар, үнс, хүнсний хог, хаягдал хамгийн их үүсэж, орчныг бохирдуулж байгаа бөгөөд эдгээрийг боловсруулах шаардлагатай байна. Нэн түрүүнд барилгын хог боловсруулах, гэр хорооллоос гарч байгаа үнс боловсруулах, гялгар уут ба хуванцар, цаас боловсруулах, малын сэг зэм устгах үйлдвэрүүдийг байгуулах шаардлага гарч байна. 121
“Байгаль орчинд ээлтэй, эрчим хүчний хэмнэлттэй, барилгын материалын үйлдвэрлэлийг дэмжих” төсөл
НОГООН БАРИЛГА
гудамжны замын дагуух саванд хийж, дараах үлдсэн хогтой савыг зөөх үүргийг байрны эзэн, түрээслэгч нар хүлээнэ. Дахин боловсруулах хог, хаягдлыг ялгасан болон холимог хог, хаягдлын системийг 9.3-р хүснэгтэд үзүүлэв. Орон сууцны хогийг ялгах системийг Жишээ 9.1-д харьцуулав. 9. 2 дугаар зураг. 2004 онд ЕU27Европын холбооны улсуудын хотын хог хаягдлын менежмент
9.2. Хог, хаягдлыг эх үүсвэр нь ялгах, хадгалах, боловсруулах систем Хатуу хаягдлын менежментэд цуглуулах системийн өмнөх эх үүсвэр дээр нь хатуу хаягдлыг нь боловсруулах, ялгах, хадгалах чухал шат юм. Орон сууцны барилга дээр хог, хаягдлыг зохицуулах, ялгах Орон сууцны барилгыг давхрын тооноос нь хамааруулан дараах байдлаар ангилж болно. Цөөн давхартай: 4 давхар хүртэл; Дунд давхартай: 4-7 давхар; Олон давхартай: 7-оос дээш давхартай гэж ангилна. Хог, хаягдлыг зохицуулах, ангилах талаар ярихад цөөн давхартай: 4 давхар хүртэл барилгыг нэг ба олон айлтай гэж бас ангилж болно. Цөөн давхар барилга Цөөн давхар барилгад оршин суугчид, түрээслэгчээс үүссэн хатуу хог ба дахин боловсруулах материалыг барилгын орчим хог хадгалах саванд цуглуулж хадгална (Хүснэгт 9.2). Хогийг ялгаж эсвэл холимог байдлаар хаяхаас хамаарч төрөл бүрийн хогийн сав хэрэглэнэ. Зарим цуглуулах системд холимог хог, хаягдлыг стандартын хогийн сав байхгүй, дурын хогèéí сав, уутанд хадгалдаг. Бусад цуглуулах системд холимог хог, хаягдлыг дугуйтай 90 галлоны (0.003785 м³) саванд хийдэг. Энэ хоёр системèéí хоёуланд гэрийн эзэн, түрээслэгч нар хогоор дүүрсэн хогийн савыг зөөж гудамжны замын дагуу байрлуулах үүрэгтэй. Хог, хаягдлыг төрлөөр нь ялгах системд дахин боловсруулах материалыг нэг ба түүнээс дээш том саванд ялгаж хийсний дараа үлдсэн хог, хаягдлыг хийнэ. Энэ ялгасан хог, хаягдлыг тусгай хогийн сав ба уутанд хийнэ. Зарим орон сууцанд цуглуулсан хогийн эзлэхүүнийг багасгахын тулд нягтруулагч хэрэглэдэг. Нягтруулсан хогийг ихэвчлэн хогийн сав, битүү уутанд шахна. Дахин боловсруулах материалыг ялган 122
9.2–р хүснэгт 9.2–р хүснэгт. Эх үүсвэр дээр нь хатуу хог, хаягдлыг зохицуулах, ангилахад Эх үүсвэр дээр нь хатуу хог, хаягдлыг зохицуулах, ангилахад хэрэглэдэг туслах хэрэглэдэг туслах төхөөрөмж ба хариуцах хүн
төхөөрөмж ба хариуцах хүн
Эх үүсвэр Орон сууцны барилга 4 давхар хүртэл 4-7 давхар 7 давхраас дээш Худалдааны Үйлдвэрийн Нийтийн үйлчилгээний
Хариуцах эзэн
Туслах төхөөрөмж ба байгууламж
Оршин суугчид, түрээслэгчид Түрээслэгчид, байрны засварын баг, орцны үйлчлэгч, нэгжийн менежер Түрээслэгчид, байрны засварын баг, орцны үйлчлэгч,
Ахуйн нягтруулагч, том дугуйтай сав, жижиг дугуйтай тэрэг Хог дамжуулах босоо хоолой - бункер, үйлчилгээний лифт, цуглуулах тэрэг, хийн зөөгүүр Хог дамжуулах босоо хоолой - бункер, үйлчилгээний лифт, цуглуулах тэрэг, хийн зөөгүүр Дугуйтай цуглуулах тэрэг, цуваа сав, тааран даавуун уут, үйлчилгээний лифт, зөөгүүр, хийн зөөгүүр Дугуйтай цуглуулах тэрэг, цуваа сав, үйлчилгээний лифт, зөөгүүр,
Ажилчид, үйлчилгээний алба Ажилчид, үйлчилгээний алба Газар эзэмшигч, паркийн албан хаагчид, хотын захиргааны ажилчид
Боловсруулах үйлдвэрийн талбай
Үйлдвэрийн операторууд
Хөдөө аж ахуйн
Газар эзэмшигч, ажилчид
Зориулалтын сав Төрөл бүрийн зөөгүүр, бусад гараар удирддаг төхөөрөмж, байгууламж Тухайн нөхцөлд таарсан харилцан адилгүй байна.
9.3 –р хүснэгт 9.3 –р хүснэгт. Барилгаас эх үүсвэр дээр нь бүтцээр нь ялгасан ба ялгаагүй ахуйн Барилгаас эх үүсвэр дээр нь бүтцээр нь ялгасан ба ялгаагүй ахуйн хог, хаягдлыг хог, хаягдлыг цуглуулахад хэрэглэдэг ерөнхий сонголтууд
цуглуулахад хэрэглэдэг ерөнхий сонголтууд
1 а
b 2 а
b
с
d
Сонголт Эх үүсвэр дээр хог хаягдлын бүтцээр нь ялгаагүй нөхцөлд: Гаднаас цуглуулахдаа 60-90 галлоны* нэг контейнер байна. Цэцэрлэгийн хаягдлыг тусад нь цуглуулна. Бүх төрлүүд контейнерт: хязгаар тогтоохгүйгээр цуглуулна, Цэцэрлэгийн хаягдлыг тусад нь цуглуулна. Эх үүсвэр дээр хог хаягдлын бүтцээр нь ялгасан нөхцөлд: Хязгаар тогтоохгүйгээр цуглуулна, ялгасан сонин цаасыг баглаж бооно, Цэцэрлэгийн хаягдлыг тусад нь цуглуулна. Хязгаар тогтоохгүйгээр цуглуулна, тусдаа зориулж байрлуулсан 3 хуванцар саванд ялгасан хог хаягдлыг хийнэ, Цэцэрлэгийн хаягдлыг тусад нь цуглуулна. Дөрвөн контейнер ялгасан хог хаягдлыг тусад нь цуглуулна. Нэг 90 галлоны контейнертой ба хүнд зүйлийг даах гялгар уутанд хийсэн хог хаягдлыг цуглуулна, цэцэрлэгийн хаягдлыг тусад нь
Тайлбар
Бүтцээр нь материал боловсруулах үйлдвэр дээр ялгана.
Бүтцээр нь материал боловсруулах үйлдвэр дээр ялгана.
Цаасны хаягдалтай хамт энгийн цуглуулах машинд цуглуулна, материал боловсруулах үйлдвэрт тусад нь буулгана эсвэл цаас дахин боловсруулах үйлдвэр дээр буулгана. Нэг сав нь цаас ба сонин, нөгөө нь шил ба хуванцар, гурав дахь нь хөнгөн цагаан ба метал лааз байна. Шил, хуванцар, хөнгөн цагаан, метал лаазыг материал боловсруулах үйлдвэр дээр ялгана. Нэг дэх нь бохирдоогүй цаас ба цаасан хайрцаг, нөгөө нь – хуванцар сав, шил, хөнгөн ба металл лааз, Гурав дахь нь – цэцэрлэгийн хаягдал Дөрөв дэх 123нь - үлдэгдэл материалууд, эдгээрийг материал боловсруулах үйлдвэр дээр ялгана. Нэг уутанд нь - бохирдоогүй бүх төрлийн цаас, цаасан хайрцаг, сэтгүүл, бусад цаасны хаягдал, нөгөөд нь - хуванцар, шил, хөнгөн цагаан ба метал лааз дахин боловсруулах материалууд,
Хязгаар тогтоохгүйгээр цуглуулна, Цаасны хаягдалтай хамт энгийн цуглуулах ялгасан сонин цаасыг баглаж бооно, машинд цуглуулна, материал боловсруулах Цэцэрлэгийн хаягдлыг тусад нь үйлдвэрт тусад нь буулгана эсвэл цаас дахин цуглуулна. боловсруулах үйлдвэр дээр буулгана. Хязгаар тогтоохгүйгээр сав нь цаас ба сонин, нөгөө нь шил ба “Байгаль орчинд ээлтэй, цуглуулна, эрчим хүчнийНэг хэмнэлттэй, тусдаа зориулж байрлуулсан 3 хуванцар, гурав дахь нь хөнгөн цагаан ба метал барилгын материалын үйлдвэрлэлийг дэмжих” төсөл b хуванцар саванд ялгасан хог лааз байна. Шил, хуванцар, хөнгөн цагаан, хаягдлыг хийнэ, Цэцэрлэгийн метал лаазыг материал боловсруулах үйлдвэр хаягдлыг тусад нь цуглуулна. дээр ялгана. Нэг дэх нь бохирдоогүй цаас ба цаасан хайрцаг, нөгөө нь – хуванцар сав, шил, хөнгөн ба металл Дөрвөн контейнер ялгасан хог с лааз, Гурав дахь нь – цэцэрлэгийн хаягдал хаягдлыг тусад нь цуглуулна. Дөрөв дэх нь - үлдэгдэл материалууд, эдгээрийг материал боловсруулах үйлдвэр дээр ялгана. Нэг 90 галлоны контейнертой ба Нэг уутанд нь - бохирдоогүй бүх төрлийн цаас, хүнд зүйлийг даах гялгар уутанд цаасан хайрцаг, сэтгүүл, бусад цаасны хаягдал, хийсэн хог хаягдлыг цуглуулна, нөгөөд нь - хуванцар, шил, хөнгөн цагаан ба цэцэрлэгийн хаягдлыг тусад нь метал лааз дахин боловсруулах материалууд, d цуглуулна, Гялгар ууттай хогийг 90 бусад материалыг 90 галлоны саванд хийнэ. галлон контейнер дотор хийсэн Үүнийг материал боловсруулах үйлдвэр дээр байна. Цэцэрлэгийн хаягдлыг тусад ялгана. Нимгэн уутнууд нь урагдаагүй байхыг нь машинд цуглуулна, анхаарна уу. Гурван нимгэн эсвэл хүнд зүйлийг Нэг - бохирдоогүй бүх төрлийн цаас, цаасан даахуйц уут ба нэг контейнерт байна. хайрцаг, сэтгүүл, бусад цаасны хаягдал, Цэцэрлэгийн хаягдлыг тусад нь Нөгөөд - хуванцар, шил, хөнгөн цагаан, метал цуглуулна, е лааз гэсэн дахин боловсруулах боломжтой Гялгар уутнууд ба бусад хог хаягдлыг материалууд, гурав дах- цэцэрлэгийн хаягдал, нэг машинд ачна, цэцэрлэгийн дөрөв дэх - үлдэгдэл материалууд байна. Үүнийг хаягдлыг тусад нь машинд материал боловсруулах үйлдвэр дээр ялгана. цуглуулна, Ууттай цэцэрлэгийн хаягдлыг цуглуулах машины бункерийн нэг талд хийх ба буулгах цэг дээр а-е хүртэл аль ч сонголтуудад уутанд гараар ялгана. Үүнийг хязгаартай хэрэглэх f хийсэн цэцэрлэгийн хаягдлуудыг бөгөөд, ихэвчлэн араасаа ачдаг цуглуулах бусад хаягдлуудтай хамт цуглуулна. машиныг тохирсон буулгах цэг дээр холбож хэрэглэнэ. а
НОГООН БАРИЛГА
Компонент Органик хэсэг Хүнсний хаягдал Цаас Цаасан хайрцаг Хуванцар Даавуу Резин Арьс, савхи Цэцэрлэгийн хаягдал Мод Органик холимог хаягдал Органик бус хэсэг Шил Төмөр лааз Хөнгөн цагаан Бусад метал Шороо, үнс, бусад Нийт
* 1 галлон = 0.003785 м³
Үүссэн a,b хэмжээ
Жин, хувиар Систем 1 Систем 2 Дахин Дахин Үүссэн боловсруулахаар боловсруулахаар a,b хэмжээ с с ялгасан хэмжээ ялгасан хэмжээ
9.0
9.0
34.0 6.0 7.0 2.0 0.5 0.5
f
6.8
5.6
d
124
27.2 4.8 5.6
d
14.8
18.5
18.5
2.0
2.0
-
-
-
-
8.0 6.0 0.5 d 3.0
6.4
8.0 6.0 0.5 d 3.0
6.4 4.8 0.4 2.4
0.4
d
d
3.0
100
3.0 19.2
100
66.4
- Хотын хатуу хог, хаягдлын бүтцийн жишээ - Хог, хаягдлаас дахин боловсруулах материал юм. c - 100 хувь оролцогчоос 80 хувь нь дахин боловсруулах боломжтой юм. Хэрэв байрны оролцогчдын 50 хувь нь дахин боловсруулах хувь нь 9.6 хувиар багасна. d - 100 хувь оролцогчоос 80 хувь нь дахин боловсруулах боломжтой юм. Хэрэв байрны оролцогчдын 50 хувь нь дахин боловсруулах хувь нь 33.2 хувиар багасна. e - Савны тоо f 6.8 = 34.0x0.25x0.8 Тайлбар. Дээрх хүснэгтээс харахад систем 1-ийн дахин боловсруулахад зориулж ялгасан материалын хэмжээ нь 19.2, Систем 2-ынх нь 66.4 байна. Хэрэв барилгын оролцогчид 50 хувиар буурвал харгалзах хэмжээ нь 9.6 ба 33.2 байна. Систем 1-ийг хэрэглэснээр байрны хүмүүсийн оролцооны зэрэггүйгээр дахин боловсруулалтыг 25 хувьд хүрэхэд хэцүү байна. Материал боловсруулах үйлдвэр дээр нэмэлт ялгалт хийснээр 2000 он гэхэд зорилгынхоо 50 хувийг биелүүлнэ. Систем 2-ыг хэрэглэснээр ба гэрийн эзний шалтгаалах хэмжээнээс хамаарч боловсруулах зорилгын 25-50 хувьд хүрнэ. а
9.1-р жишээ. Орон сууцны хог, хаягдлын ялгах программын харьцуулалт. Орон сууцны хог, хаягдлын ялгах программын үр дүн нь эх үүсвэр дээр хог, хаягдлыг цуглуулахад хэрэглэдэг системийн төрлөөс хамаарна. Нэг орон сууц дахин боловсруулах материалд нь 3 ширхэг сав мөн нэмэлтээр дахин боловсруулахгүй материалд зориулж нэг ба түүнээс илүү савтай цуглуулах системийг хэрэглэдэг байв. З ширхэг савтай систем (Систем 1)-ийн нэг саванд зөвхөн сонины цаасны хаягдал хийнэ. Хоёр дахь саванд хөнгөн цагаан лааз, шил, хуванцрыг хамт хийнэ. Гурав дахь саванд үлдсэн хог, хаягдлыг хийнэ. Тусдаа саванд хийсэн ялгасан материалуудыг хашаанд цуглуулна. Нөгөө систем нь (Систем 2) дөрвөн ширхэг сав хэрэглэнэ. Бүх цаас ба цаасан хайрцгийг нэг саванд, хуванцар, шил, лааз, бусад металуудыг хоёр дахь саванд, цэцэрлэгийн хаягдлыг гурав дахь саванд хийнэ. Дөрөв дэх саванд үлдсэн хог хаягдлыг хийнэ. Энэ хоёр системийг харьцуул. Нийт цаасны 25 хувийг сонины цаас байна гэж төсөөл. Бодолт. Дээр үзүүлсэн хоёр системээс хог, хаягдлын урсгалын хэчнээн нь дахин боловсруулах материал гарахыг бодитоор шийдье. Хог, хаягдлын урсгалын хэмжээг 100 хувь гэж үзэхэд 80 хувийг нь ялгах боломжтой материал байна. Дээрх системийг ашиглан хатуу хаягдлын хэмжээг үнэлснийг дараах хүснэгтэд хийв.
34.0 6.0 7.0 2.0 0.5 0.5
b
125
“Байгаль орчинд ээлтэй, эрчим хүчний хэмнэлттэй, барилгын материалын үйлдвэрлэлийг дэмжих” төсөл
Цөөн ба дунд давхар барилга Ихэнх цөөн ба дунд давхар барилгын хувьд цөөн давхартай барилгад хэрэглэдэг хог, хаягдлын зохицуулах аргатай төстэй боловч хог, хаягдал хадгалах байршил, цуглуулах аргаас хамаарч төрөл бүр байна. Ердийн хог хадгалах байршлууд нь барилгын зоорийн давхар, гадна хадгалах газар, мөн зарим тохиолдолд нягтруулан хадгална. Цөөн ба дунд давхар барилгын дахин ашиглах болон ашиглахгүй хог, хаягдлыг зохицуулах, ялгах системийг 9.4-р хүснэгтэд үзүүлэв. Хог, хаягдал нь хадгалах талбайн нийт хог, хаягдлын жингийн 30 хувь, эзлэхүүний 50 хувийг эзэлж байвал зохимжтой. Хог хадгалах газар нь тухайн барилга дотроо буюу гадна, барилгаас 30 метрийн дотор байрлана [British standard]. Барилгын зоорийн давхарт хадгалах/ замын дагуу цуглуулах. Замын дагуу цуглуулах үйлчилгээ нь ихэнх цөөн ба дунд давхар барилгад түгээмэл байна. Энэ системийг хэрэглэхэд байрны эзэн нь хатуу хог, хаягдлыг байрны зоорийн эсвэл өөр тусдаа газар хог, хадгалах газарт хадгална. Ерөнхийдөө, дахин боловсруулах хог, хаягдлын савнууд нь хог, хадгалах газарт зэргэлдээ буюу дотор нь байрлана. Оршин суугчид хог ба дахин боловсруулах материалыг тус тусын саванд хийнэ. Үйлчилгээний ажилтан нь замын дагуу цуглуулах хэсэг рүү савыг зөөх үүрэгтэй. Мөн олон барилгын үйлчилгээний ажилчин нь хог, хаягдлыг цуглуулаад, давхар бүрд байрлах нийтийн өрөөнөөс эсвэл хаалганы гадаа үлдээсэн хог, хаягдлыг цуглуулах үүрэгтэй. Гадаа хадгалах/механикаар цуглуулах. Цөөн ба дунд зэргийн олон барилгад хог, хаягдал хадгалах савыг тусгай хашаа, хаалтанд байрлуулна (Зураг 9.3, Зураг 9.4). Буулгах төхөөрөмжтэй цуглуулах машиныг хэрэглэн механикаар ачна (Зураг 9.5). Дахин боловсруулах материалын савыг энэ хадгалах газрын дотор ба зэргэлдээ байрлуулна. Оршин суугчид хог ба дахин боловсруулах материалыг тус тусын саванд хийнэ. Шаардлагатай үед үйлчилгээний ажилтан цуглуулах цэг рүү савыг зөөж байрлуулна. Дээр хэлснээр зарим барилгын үйлчилгээний ажилчин нь хог, хаягдлыг цуглуулаад, давхар бүрд байрлах нийтийн өрөөний эсвэл хаалганы гадаа үлдээсэн хог, хаягдлыг цуглуулах үүрэгтэй.
НОГООН БАРИЛГА
9.4 дүгээр зураг. Орон сууцны холимог ба эх үүсвэр дээр нь ялгасан хог, хаягдлыг савны ачилтын жишээ. Энэ тохиолдолд цуглуулагч нь тээвэрлэх машин руу хог, хаягдалтай савыг авчирч байна.
9.5 дугаар зураг. Механикаар өргөж ачдаг цуглуулах машин. (a) дотоод нягтруулагчтай урдаасаа ачдаг машин, (b) холимог ба эх үүсвэр дээр ялгасан хог, хаягдлыг цуглуулахад ашигладаг машин. Энэ нь орон сууцны барилга ба худалдааны газар дахь том савыг ачихад хэрэглэдэг цуглуулах машин юм.
9.4–р хүснэгт. Эх үүсвэр дээр хог хаягдлыг бүтцээр нь ялгасан ба ялгаагүйгээр цөөн, 9.4–р хүснэгт дунд , олон давхар барилгаас орон сууцны хог, хаягдлыг цуглуулахад хэрэглэдэг Эх үүсвэр дээр хог хаягдлыг бүтцээр нь ялгасан ба ялгаагүйгээр цөөн, дунд , өндөр ерөнхий сонголтууд барилгаас орон сууцны хог, хаягдлыг цуглуулахад хэрэглэдэг ерөнхий сонголтууд Сонголт 1
а
b
9.3 дугаар зураг. Орон сууцны барилгын хатуу хог, хаягдлыг хадгалах хашаа ба савны энгийн жишээ. Дахин боловсруулах материалын жижиг сав. Холимог хог, хаягдлын том сав.
126
с
Тайлбар
Эх үүсвэр дээр хог, хаягдлын бүтцээр нь ялгаагүй нөхцөлд: Стандарт хэмжээтэй (20-30 галлон* багтаамжтай) Барилгын эзэн, түрээслэгч, савыг үйлчилгээний** газар болон барилгын барилгын засвар үйлчилгээний гадна хаалттай хог хадгалах газар хог, хаягдлыг багын хүмүүс хог хаягдлыг хадгална, гудамжны цуглуулах зам дагуу хогийг гудамжны цуглуулах зам руу зөөнө, савнаас цуглуулах, цэцэрлэгийн хаягдлыг тусад материал боловсруулах үйлдвэр нь цуглуулна (4 хүртэл давхар барилга). дээр ялгана. Том хэмжээтэй 300 галлон хүртэл багтаамжтай) механикаар буулгадаг савыг зоорийн Шаардлагатай үед барилгын үйлчилгээний хэсэг буюу барилгын гадна үйлчилгээний багынхан буулгасан хаалттай хог, хаягдлыг хадгалах газарт савыг зөөнө, материал байрлуулна. Тухайн орон нутгийн үйлчилгээний боловсруулах үйлдвэр дээр ялгалт гэрээгээр барилга орчмын хог, хаягдлыг тусад нь хийнэ. ялгана (4 хүртэл давхар, мөн 4-7 давхар барилга). Тухайн барилгын гадна байрлуулсан хог, хаягдал хадгалах цэг, давхар бүрд байрлуулсан үйлчилгээний** газар дах хог, хаягдал, өндөр барилгын хог дамжуулах хоолой - хогийн бункерийн хог, цуглуулах хүртэл үйлчилгээний Шаардлагатай үед барилгын газар хадгалсан даралтаар шахаж нягтруулсан үйлчилгээний багынхан буулгасан хог, том сав, боловсруулах төхөөрөмж, энэ савыг зөөнө,материал боловсруулах 127 үйлчилгээний газар нь ихэвчлэн өндөр барилгын үйлдвэр дээр ялгалт хийнэ. зоорийн давхарт байрлана, Тухайн орон нутгийн үйлчилгээний гэрээгээр байр орчмын хог, хаягдлыг тусад нь ялгана (4-7 давхар ба 7 дээш өндөр барилга). Эх үүсвэр дээр хог, хаягдлын бүтцээр нь ялгасан
нь цуглуулна (4 хүртэл давхар барилга). дээр ялгана. Том хэмжээтэй 300 галлон хүртэл багтаамжтай) механикаар буулгадаг савыг зоорийн Шаардлагатай үед барилгын үйлчилгээний хэсэг буюу барилгын гадна үйлчилгээний багынхан буулгасан хаалттай хог, хаягдлыг хадгалах газарт b савыг зөөнө, материал “Байгаль орчинд Тухайн ээлтэй, эрчим хэмнэлттэй, байрлуулна. орон нутгийнхүчний үйлчилгээний боловсруулах үйлдвэр дээр ялгалт гэрээгээр барилга орчмын хог, хаягдлыг тусад нь барилгын материалын үйлдвэрлэлийг дэмжих” төсөл хийнэ. ялгана (4 хүртэл давхар, мөн 4-7 давхар барилга). Тухайн барилгын гадна байрлуулсан хог, хаягдал хадгалах цэг, давхар бүрд байрлуулсан үйлчилгээний** газар дах хог, хаягдал, өндөр барилгын хог дамжуулах хоолой - хогийн Шаардлагатай үед барилгын бункерийн хог, цуглуулах хүртэл үйлчилгээний үйлчилгээний багынхан буулгасан газар хадгалсан даралтаар шахаж нягтруулсан с савыг зөөнө,материал боловсруулах хог, том сав, боловсруулах төхөөрөмж, энэ үйлдвэр дээр ялгалт хийнэ. үйлчилгээний газар нь ихэвчлэн өндөр барилгын зоорийн давхарт байрлана, Тухайн орон нутгийн үйлчилгээний гэрээгээр байр орчмын хог, хаягдлыг тусад нь ялгана (4-7 давхар ба 7 дээш өндөр барилга). Эх үүсвэр дээр хог, хаягдлын бүтцээр нь ялгасан 2 нөхцөлд: Оршин суугчид эсвэл засвар Дээрээс 1а ба 1б, барилгын гадна хаалттай үйлчилгээний багын хүмүүс хадгалах газар хог, хаягдлыг хадгалах мөн суларсан савыг зориулалтынх нь а зоорийн давхарт байрлуулсан тохиромжтой, байршил руу зөөнө. Материал тусгай загвартай савнуудад хог, хаягдлаа тус боловсруулах үйлдвэр дээр бүтцээр тусад нь хийнэ. нь ялгана. Тусдаа хог дамжуулах хоолой бүхий бункерийг тухайн орон нутгийн Дээрээс 1с, барилгын гадна тусдаа ялгасан барилгын ашиглалтын дүрмийн материалыг авах, давхар бүрд байрласан дагуу тус тусдаа хог дамжуулах үйлчилгээний** газрын цуглуулсан хог хаягдлыг бункерийг шинэ орон сууцны b авах, хогийг ангилан хаях тус тусдаа хоолойд барилгуудад хийдэг болсон. байрлуулсан, тусад нь сав байрлуулсан ба Үйлчилгээний газард хадгалагдсан үйлчилгээний газраас хог, хаягдлыг авна. хог, хаягдлыг барилгын үйлчилгээний багийн хүмүүс тусад нь хаясан хог, хаягдлыг цуглуулна.
* 1 галлон = 0.003785 м³ ** Тухайн байр буюу эх үүсвэр дээр хог, хаягдлыг ангилах болон бусад анхны боловсруулах хийх үйлчилгээний газар юм. Олон давхар барилга Олон давхар барилгын хувьд нэг ба түүнээс олон хог, хаягдлыг зохицуулах арга байна. Үүнд: 1. Давхар бүрээс барилгын үйлчилгээний хүмүүс зоорийн давхар болон үйлчилгээний газар авчирна. 2. Оршин суугчид, түрээслэгчид хогийг доош нь зоорийн болон үйлчилгээний газар авчирна. 3. Давхар бүрд байрласан хогийн бункерт ихэвчлэн ууттай хогийг хийнэ (Зураг 9.6). Хогийн бункерээс гарсан хогийг том саванд цуглуулж, нягтруулж эсвэл шууд шахаж нягтруулан хэлбэржүүлнэ. Дахин боловсруулах материалыг давхар бүр дээр байрлуулсан үйлчилгээний газар руу оршин суугчид авчирна. Хог, хаягдлын бункерийн орох хаалга нь үйлчилгээний газарт байрлана. Том, овор ихтэй материалыг оршин суугчид болон барилгын засварын хүмүүс ихэвчлэн үйлчилгээний газарт авчирч өгнө. Үйлчилгээний газар хуримтлагдсан хогийг боловсруулна. Өндөр, олон барилгад хатуу хог, хаягдлын бункер нь том нягтруулагчтай холбогдсон байдаг. Барилгын үйлчилгээний хүн нягтруулсан хогийг зөөх үүрэгтэй бөгөөд бусад дахин боловсруулах материалуудыг оршин суугчид үйлчилгээний газар авчирна. 128
НОГООН БАРИЛГА
Барилга доторх хогийн бункер нь 12-36 инч диаметртэй. Ихэнх тохиолдолд 24 инч байна. Эдгээр нь тохиромжтой хаалгатай, хажуу ба доороосоо хаагддаг, давхар бүрд угсрах боломжтой байна. Орох хаалга нь дуу намсгагчтай, түгжээтэй, халдваргүйжүүлэх системтэй, дуу тусгаарлагчтай, мөн дээврийн агааржуулагчтай байна. Хогийн бункерийн цэвэр байдал, үнэрийг шингээхдээ халдваргүйжүүлэх ба ариун цэврийн нэгж хэрэглэнэ. Өндөр барилгын хогийн бункерийн загвар нь хатуу хогны урсан гарах хурдыг илүү анхаардаг. Хогийн бункерийн хэмжээг: 1. Хатуу хогийн нягт 175 lb/yd3, 2. Өдөр бүрийн хог нь 4 цагт нэг максимум гарч байхаар, 3. Өдөр бүр оршин суугч бүр 1-2 lb хооронд хог үүсэж байхаар тооцно. 9.6 дугаар зураг. Хогийн бункер
Сүүлийн үед зарим өндөр барилгуудад газар доорх хийн дамжуулах системийг тус тусдаа байрласан барилгуудыг холбон хэрэглэж байна (Зураг 9.7). Хогийн бункерээс гарах цэгээс төв боловсруулах байгууламж руу газар доорх хийн дамжуулах системээр очно. Энэ хэрэглээнд агаарын даралт ба вакуум дамжуулах системийг ашиглаж болно.
129
“Байгаль орчинд ээлтэй, эрчим хүчний хэмнэлттэй, барилгын материалын үйлдвэрлэлийг дэмжих” төсөл
НОГООН БАРИЛГА
Зарим хуучин оффис ба худалдааны барилгад хатуу хог, хаягдлыг тухайн газар дээр нь боловсруулах систем төлөвлөөгүйгээс хадгалах зай талбай хязгаарлагдмал байх асуудал үүсдэг. Олон оффистой, худалдааны байшинд дахин боловсруулах боломжтой цаас ихээр үүсдэг. Дахин боловсруулах боломжтой материалыг тусдаа контейнерт хадгалах хэрэгтэй бөгөөд том худалдааны байшинд цаас пресслэгч, хөнгөн цагаан лаазыг хавтгайлагч байх хэрэгтэй. Үйлдвэр Үйлдвэрийн газар үйлдвэрийн биш хог хаягдлыг зөөх, ялгах нь худалдааны газартай адил. Үйлдвэрийн хаягдал дээр тухайн үйлдвэрээс хамаарч янз бүр байна.
9.8 дугаар зураг. Худалдааны газарт хог хаягдлын том контейнертой холбосон суурин нягтруулагч
9.7 дугаар зураг. Олон давхар барилгын хог, хаягдлын цуглуулахад зориулсан бункерийн дамжуулах хоолойн систем. (a) нэг байрын хог дамжуулах хоолойн систем нь байрны зоорийн давхарт дуусаж байгаа нь (b) хэд хэдэн том байрнуудын комплекс систем. Нэг байрын хог, хаягдал газар доогуурх хийн дамжуулах системээр дамжин төв хаягдал боловсруулах байгууламжид хүрэх систем.
Эх үүсвэр дээр нь хатуу хог, хаягдлыг хадгалах Хатуу хог, хаягдлын төрөл, шинж чанар, цуглуулах давтамж, савыг байрлуулах зайнаас хамааран савны төрөл ба багтаамж нь харилцан адилгүй байна. Холимог ба дахин боловсруулах материалыг ялгасан хог, хаягдлыг хадгалахад хэрэглэдэг савны төрөл ба багтаамжийг 9.5-р хүснэгтэд нэгтгэв. Төрөл бүрийн савны хэрэглээ ба хэрэглэх хязгаарыг 9.6-р хүснэгтэд үзүүлэв.
Худалдааны барилга. Ихэнх оффис ба худалдааны барилгад хог, хаягдлыг дугуйтай харьцангуй том саванд хуримтлуулдаг. Эдгээр сав дүүрэхээр лифтээр өргөж зайлуулна. 1. Том хадгалах сав; 2. Том хадгалах саванд нягтруулагч холбосон; 3. Суурин нягтруулагч нь тусгай сав ба пресслэгчийг холбосон суурин нягтруулагч байна (Зураг 9.8). 4. Бусад боловсруулах төхөөрөмжүүд байна. 130
131
Нэг удаагийн цаасан уут
“Байгаль орчинд ээлтэй, эрчим хүчний хэмнэлттэй, барилгын материалын үйлдвэрлэлийг дэмжих” төсөл 9.5 äóãààр хүснэгт. Хатуу хог, хаягдлыг тухайн барилгад хадгалахад хэрэглэдэг 9.5 –р хүснэгт савны төрөл ба хэмжээ Хатуу хог, хаягдлыг тухайн барилгад хадгалахад хэрэглэдэг савны төрөл ба хэмжээ Багтаамж Хязгаар Ердийн
а
Төрөл Жижиг Контейнер, хуванцар буюу цайрдсан метал Төмөр, хуванцар, хөнгөн цагаан, fiber Нэг удаагийн цаасан уут
Нэгж
Стандарт
gal
20-55
30
in
Нэвтрүүлэхэд тэсвэртэй Үл нэвтрүүлдэг
gal gal
20-55 20-55
30 30
in in
Нэгж
Хэмжээ Ердийн
gal
20-40
30
in
20D x26H (30gal)
gal
20-65
30
in
20D x26H (30gal)
in
Нэг удаагийн гялгар уут Дунд 3 Контейнер yd Том Контейнер Дээд тал онгорхой, гулсаж 3 yd буулгадаг 3 Суурин нягтруулагчтай хэрэглэдэг yd Бие даасан нягтруулагч механизм 3 yd төхөөрөмжтэй Чиргүүлтэй контейнер 3 Дээд тэл онгорхой yd Бие даасан нягтруулагч механизм 3 yd төхөөрөмжтэй битүү а D-диаметр, H-өндөр, L-урт, W-өргөн, d-зузаан
in
Нэг удаагийн гялгар уут
Дунд
15Wx 12d x43H (30gal) Дээрхтэй адил Дээрхтэй адил 18Wx 15d x40H (30gal) 30Wx40H (30gal)
4
in
72Wx 42d x65H (4 yd )
12-50
-
б
ft
8Wx 6H x20L (35 yd )
20-40
-
б
ft
8Wx 6H x18L (30 yd )
20-40
-
б
ft
8Wx 6H x22L (30 yd )
20-50
-
б
ft
8Wx 12H x20L (35 yd )
-
б
ft
3 3
3 3
8Wx 12H x24L (35 yd )
б
9.6 äóãààр хүснэгт. Хатуу хог, хаягдлыг барилгад хадгалах савны 9.6 –р хүснэгт ердийн хэрэглээ ба хязгаарууд
Хатуу хог, хаягдлыг барилгад хадгалах савны ердийн хэрэглээ ба хязгаарууд Савны төрөл Жижиг
сав, хуванцар буюу цайрдсан метал
Нэг удаагийн цаасан уут
Нэг удаагийн гялгар 132 уут
Дунд
Ердийн хэрэглээ Нэг айлтай орон сууцны барилга мэтийн бага хэмжээний хаягдлын эх үүсвэр, цэцэрлэгийн, явган хүний зам, бага хэмжээний худалдааны байгууллага, цуглуулах үйлчилгээнд төлөвлөгдсөн цөөн давхартай орон сууцны барилгад хэрэглэнэ. Цуглуулах үйлчилгээнд төлөвлөгдсөн нэг айлтай орон сууцны барилгын, дангаараа эсвэл ахуйн хогийн савны дотор бүрээс болгон хэрэглэнэ. Цөөн ба дунд давхартай орон сууцны барилгад хэрэглэнэ. Цуглуулах үйлчилгээнд төлөвлөгдсөн нэг айлтай орон сууцны барилга, дангаараа эсвэл ахуйн хогийн савны дотор бүрээс болгон хэрэглэх, гэр ахуйн ба худалдааны, цөөн,дунд, өндөр орон сууцны барилгын хүнсний чийгтэй хаягдлыг хийх, худалдааны ба үйлдвэрийн газар хэрэглэнэ. Дундаж хэмжээтэй хог, хаягдлын эх
Дээд тал онгорхой контейнер
Худалдааны том газар, үйлдвэрийн газрын том хог хаягдал, нягтрал багатай орон нутгийн орон сууцны барилга, шууд цуглуулах машин очихоор хамгаалалттай газарт байрлуулах хэрэгтэй.
Эхний үнэ өндөр, савны дотор цас орж багтаамжийг багасгана.
Суурин нягтруулагчтай контейнер
Харьцангуй том худалдааны газар, цуглуулах машин шууд очихоор барилгын гадна байрлуулна.
3
б D-диаметр, H-өндөр, L-урт, W-өргөн, Хог хаягдлын шинж чанар, тухайн газрын нөхцөлөөс d-зузаан хамаарч янз бүр байна. 3 чанар, тухайн 3 3 Хог хаягдлын шинж газрын Тайлбар: gal x 0.003785 = м , in x 2.54 = см, yd x 0.7646 = м ,нөхцөлөөс ft x 0.3048 = м. хамаарч янз бүр байна. Тайлбар: gal x 0.003785=м3, in x 2.54=см, yd3 x 0.7646=м3, ft x 0.3048=м.
а
Савны дотор цас орж мөстөн багтаамжийг багасган жинг нэмэгдүүлнэ. Их цас орсны дараа авахад хэцүү болно.
Том
1-10
20-40
Дундаж хэмжээтэй хог, хаягдлын эх үүсвэртэй газар, том хог, хаягдлыг хийж болно, савны байршил дээр шууд цуглуулах машин руу очих боломжтой, нягтрал ихтэй орон сууцны барилга, худалдааны ба үйлдвэрийн газар.
Контейнер
3
Хязгаар Сав нь цаг хугацааны явцад гэмтэж, даац болон гадаад төрх нь муудах, хог, хаягдлыг дээр нь нэмж илүүдэл жинтэй савыг цуглуулах явцад хүндрэлтэй, том хог, хаягдлыг хадгалахад хангалтгүй. Уутанд хадгалах нь илүү үнэтэй, хэрэв гудамж хашлагын хажууд байрлуулахад нохой болон бусад амьтан урж хогийг тараан, цаасан уут нь өөрөө хог, хаягдал болно. Уутанд хадгалах нь илүү үнэтэй, хогноос өөрөөс нь мөн буруу нөхцөлөөс болж уут амархан урагдах ба хүйтэн уур амьсгалтай нөхцөлд хог, хаягдлыг хийсний дараа гялгар уут нь хөнгөн, бат бөх багатайгаас болж урагдаж, хэврэг болно. Дулаан уур амьсгалтай нөхцөлд сунаж хэврэг болно.
хангалтгүй. хэрэглэнэ. Цуглуулах үйлчилгээнд төлөвлөгдсөн нэг айлтай орон Уутанд хадгалах нь илүү үнэтэй, сууцны барилгын, дангаараа эсвэл хэрэв гудамж хашлагын хажууд ахуйн хогийн савны дотор бүрээс байрлуулахад нохой болон бусад болгон хэрэглэнэ. Цөөн ба дунд амьтанБАРИЛГА урж хогийг тараан, цаасан НОГООН давхартай орон сууцны барилгад уут нь өөрөө хог, хаягдал болно. хэрэглэнэ. Цуглуулах үйлчилгээнд Уутанд хадгалах нь илүү үнэтэй, төлөвлөгдсөн нэг айлтай орон хогноос өөрөөс нь мөн буруу сууцны барилга, дангаараа эсвэл нөхцөлөөс болж уут амархан ахуйн хогийн савны дотор бүрээс урагдах ба хүйтэн уур амьсгалтай болгон хэрэглэх, гэр ахуйн ба нөхцөлд хог, хаягдлыг хийсний худалдааны, цөөн,дунд, өндөр орон дараа гялгар уут нь хөнгөн, бат бөх сууцны барилгын хүнсний чийгтэй багатайгаас болж урагдаж, хэврэг хаягдлыг хийх, худалдааны ба болно. Дулаан уур амьсгалтай үйлдвэрийн газар хэрэглэнэ. нөхцөлд сунаж хэврэг болно.
Эхний үнэ өндөр, хэрэв саванд хог, хаягдлыг хэт их нягтруулбал боловсруулах үйлдвэр, устгах газар буулгахад хүндрэлтэй болно.
Орон сууцны барилгад хатуу хог, хаягдлын боловсруулалт хийх Хог хаягдлыг: 1. Эзлэхүүнийг багасгах; 2. Хэрэглэж болох материалыг дахин боловсруулах; 3. Хатуу хаягдлын физикийн хэлбэрийг өөрчлөх гэх мэт эх үүсвэр дээр нь боловсруулалт хийж болно. Цөөн давхар орон сууцны барилгын хувьд хэрэглэдэг хамгийн энгийн арга нь хүнсний хаягдлыг тусад нь цуглуулах, хог, хаягдлыг бүрэлдэхүүн хэсгээр нь ангилах,нягтруулах, шатаах /тусгай зориулалтын зуух/, бордоо хийх орно. Хашаанд зориулалтын зууханд шатаах нь хог хаягдлын эзлэхүүнийг багасгах хамгийн энгийн арга боловч хот, суурин газарт хүлээн зөвшөөрөгддөггүй. Цөөн, дунд, олон давхар орон сууцны барилгад хэрэглэдэг боловсруулалтанд хүнсний хаягдлыг тусад ялгах, саваар нь ангилах, нягтруулах орно. 9.7-р хүснэгтэд эх үүсвэр дээр нь боловсруулах үйл ажиллагаа, байгууламжийг үзүүлэв. 9.7 äóãààр хүснэгт. Эх үүсвэр дээр нь хатуу хог, хаягдлыг боловсруулах үйл 9.7 –р хүснэгт ба байгууламж Эх үүсвэр дээр нь хатуу хог,ажиллагаа хаягдлыг боловсруулах үйл ажиллагаа ба байгууламж Эх үүсвэр Орон сууцны барилга 4 давхар хүртэл 4-7 давхар 7-оос дээш давхар Худалдаа
Хариуцах хүн
Үйл ажиллагаа ба байгууламж
Оршин суугч Оршин суугч Байрны үйлчилгээний хүн, гэрээт үйлчилгээ Оршин суугч Байрны үйлчилгээний хүн, гэрээт үйлчилгээ
Ангилах, нягтруулах, бордоо хийх Ангилах, нягтруулах, шатаах
Байгууллагын үйлчилгээний хүн 133
Үйлдвэр
Үйлдвэрийн үйлчилгээний хүн
Ойр орчмын газар
Газар эзэмшигч, паркийн ажилтан
Нягтруулах,ангилах, бордоо хийх Ангилах, нягтруулах, шатаах нягтруулах,ангилах, шатаах, жижиглэх, зутан хийх ангилах, нягтруулах, жижиглэх, шатаах, зутан хийх ангилах, нягтруулах, жижиглэх, шатаах, зутан хийх ангилах, нягтруулах
Эх үүсвэр дээр нь хатуу хог, хаягдлыг боловсруулах үйл ажиллагаа ба байгууламж Эх үүсвэр
Хариуцах хүн
Үйл ажиллагаа ба байгууламж
Орон сууцны барилга 4 давхар хүртэл “Байгаль орчинд
Оршин суугч Ангилах, нягтруулах, бордоо хийх ээлтэй, эрчим хүчний хэмнэлттэй, Оршин суугч Ангилах, нягтруулах, шатаах барилгын материалын үйлдвэрлэлийг дэмжих” төсөл 4-7 давхар
7-оос дээш давхар
Байрны үйлчилгээний хүн, гэрээт үйлчилгээ Оршин суугч Байрны үйлчилгээний хүн, гэрээт үйлчилгээ
Худалдаа
Байгууллагын үйлчилгээний хүн
Үйлдвэр
Үйлдвэрийн үйлчилгээний хүн
Ойр орчмын газар
Газар эзэмшигч, паркийн ажилтан
Бохир ус цэвэрлэх байгууламжийн талбай Хөдөө аж ахуй
Нягтруулах,ангилах, бордоо хийх Ангилах, нягтруулах, шатаах нягтруулах,ангилах, шатаах, жижиглэх, зутан хийх ангилах, нягтруулах, жижиглэх, шатаах, зутан хийх ангилах, нягтруулах, жижиглэх, шатаах, зутан хийх ангилах, нягтруулах
Үйлдвэрийн ажилтан
Усгүйжүүлэх байгууламж
Эзэмшигч, ажилчин
Чиглэлээс хамаарч төрөл бүр байна
Хүнсний хаягдлыг нунтаглаж жижиглэх. АНУ ба Англи зэрэг улсад Бодолт. 1970-1990 хог, хаягдлын нунтаглагч төхөөрөмжийг өргөн 1. Өгсөн онд дээрххүнсний өгөгдлийг ашиглан саванд хаяхаар хийсэн хог, хаягдлын эзлэхүүнийг бодохын тулд дараах хүснэгтийг хийв. хэрэглэж байсан бөгөөд, бараг бүх шинэ барилга ийм нунтаглагч төхөөрөмжтэй бөгөөд хуучин орон сууцХувийн барилгад шинэчлэл3 хийж b жин а -2 Компонент Жин lb Эзлэхүүн yd х10 3 ийм төхөөрөмж суурилуулах нь нийтлэг lb/yd байжээ. Ийм нунтаглагч Органик хэсэг төхөөрөмжийг хоол хүнс бэлдэх, хийх, хүнсний үйлчилгээнээс гарсан Хүнсний хаягдал 9.0 490 1.84 хаягдлыг нунтаглахад гол төлөв байв. Гэрийн нунтаглагч Цаас 34.0 хэрэглэдэг 150 22.67 c хайрцагтом зүйлүүдэд 6.0жижиглэж болохгүй. 167 3.59 нь томЦаасан яс, бусад Хуванцар 7.0 110 6.36 Бохир усны системээр дамжуулахад тохирсон материалыг Даавуу 2.0 110 1.82 Резин 0.5 0.23 орсон нунтаглагчаар жижиглэж оруулна. Бохир 220 усанд нэмэгдэж Арьс, савхи 0.5 270 0.19 d d органик хүнсний хаягдлууд нь бохир ус Цэцэрлэгийн хаягдал 18.5шугам хоолойг 170 бөглөх, мөн 10.88 d Мод 2.0 цэвэрлэх байгууламжийн ачааллыг ихэсгэх 400 учраас нэмэлт0.5цэвэрлэх Органик бус хэсэг байгууламж хэрэгтэй учир хүнсний хаягдлыг нунтаглагч төхөөрөмжийг Шил 8.0 330 2.42 угсрахыг зарим Төмөр лааз газар хориглож 6.0байсан. 150 4.00 Хөнгөн цагаан 0.5 270хүнээс гарах0.19хүнсний Ийм төхөөрөмжийг өргөн хэрэглэхэд нэг d d Бусад металл 3.0 540 0.56 d d хаягдлын багасна. Мөн 3.0үүнийг хэрэглэснээр хатуу 0.37 хаягдлын Шороо , жин үнс, бусад 810 цуглуулахНийт эзлэхүүнд нөлөө 100 үзүүлэхгүй. Жингийн ялгаа 55.62 ньe чухал 43.31 биш гэж үзэж байжээ. Хурдан мууддаг, хадгалах боломжгүй хүнсний хаягдлын нунтаглагчийг хэрэглэвэл хог хаягдлын цуглуулах системийн хугацааны давтамжийг уртасгах боломжтой юм. Гэвч сүүлийн үед хүнсний хаягдлын нунтаглах энэ төхөөрөмжөөс татгалзаж, хүнсний хаягдлыг тусад нь ангилан цуглуулж, цуглуулсан хүнсний хаягдлыг түүхий эд болгон үйлдвэрт боловсруулж биохий гарган цаашид энерги гаргахад өргөн хэрэглэж байна. Иймд хүнсний хаягдлыг тусад нь ангилж, өдөр бүр цуглуулж, үйлдвэрт ачиж боловсруулах нь илүү ашигтай юм. Хог, хаягдлыг ангилах. Эх үүсвэр дээр нь хог, хаягдлыг ангилах нь эдгээр материалыг дахин ашиглах, дахин боловсруулахад илүү үр дүнтэй арга юм. Нягтруулагч. Орон сууцны барилгад хог хаягдалд боловсруулалт хийхэд хэрэглэдэг үндсэн хоёр төрлийн нягтруулагч байна. Үүнд: 1. Гэрийн ба орон сууцны /хувийн/ жижиг нягтруулагч, 2. Орон сууцны барилгаас их хэмжээгээр гарч буй хог, хаягдлыг нягтруулахад хэрэглэдэг том нягтруулагч. 134
НОГООН БАРИЛГА 9.7 –р хүснэгт
Эх үүсвэр дээр ньсууцны хатуу хог, хаягдлыг боловсруулах үйл ажиллагаа ба байгууламж Гэрийн ба орон барилгын нягтруулагч. Сүүлийн жилүүдэд Эх үүсвэр Хариуцах хүн Үйл ажиллагаа ба байгууламж гэрт хэрэглэхэд зориулагдсан худалдаанд гардаг жижиг нягтруулагчид Орон сууцны барилга орно. Задгай цаас, цаасан хайрцагт нягтруулах шаардлага их 4 давхар хүртэл Оршин суугч Ангилах, нягтруулах, бордоо хийх байдаг. Нягтруулагч нь хэдийгээр хог, хаягдлын эзлэхүүний 70 хувийг Оршин суугч Ангилах, нягтруулах, шатаах 4-7 давхар багасгаж байгаа боловч хатуу хог,хүн,хаягдал бага хэмжээгээр үүссэн Байрны үйлчилгээний гэрээт Нягтруулах,ангилах, бордоо хийх үйлчилгээ тохиолдолд хэрэглэж болно. Цуглуулах хог, хаягдлын эзлэхүүнд гэрийн Оршин суугч Ангилах, нягтруулах, шатаах нягтруулагчийн 9.2-р дээр авч үзье. шатаах, 7-оос дээш давхар нөлөөг Байрныдараах үйлчилгээний хүн,жишээн гэрээт нягтруулах,ангилах, үйлчилгээ жижиглэх, зутан хийх ------------------------------------------------------------------------------------------------ангилах, нягтруулах, жижиглэх, Худалдаа Байгууллагын үйлчилгээний Жишээ 9.2. Цуглуулсан хатуу хог, хүн хаягдлын шатаах, эзлэхүүнд зутан хийх гэрийн ангилах, нягтруулах, жижиглэх, нягтруулагч нөлөө. үйлчилгээний хүн ҮйлдвэрхэрэглэхҮйлдвэрийн шатаах, зутан хийх Гэрийн нягтруулагч төхөөрөмжийг орон сууцны барилгад угсарсан гэж Газар эзэмшигч, паркийн Ойр орчмын газар ангилах, нягтруулах ажилтан төсөөлье. Хэрэв нягтруулсан хог, хаягдлын нягт нь 540lb/yd3 ба хотын Бохир ус цэвэрлэх орон сууцны барилгын хог хаягдлын орон сууцны хог байгууламжийн Үйлдвэрийн ажилтанбүтэц ба хотын Усгүйжүүлэх байгууламж талбай хаягдлын нягт, чийгийн хэмжээг ашиглан цуглуулсан хатуу хаягдлын Хөдөө аж ахуй Эзэмшигч, ажилчин Чиглэлээс хамаарч төрөл бүр байна эзлэхүүний багасах хэмжээг бод. Бодолт. Бодолт. Өгсөн дээрх дээрх өгөгдлийг ашигланашиглан саванд хаяхаар хийсэнхаяхаар хог, хаягдлын эзлэхүүнийг 1. 1. Өгсөн өгөгдлийг саванд хийсэн хог, бодохын тулд дараах хүснэгтийг хийв. хаягдлын эзлэхүүнийг бодохын тулд дараах хүснэгтийг хийв. Компонент Органик хэсэг Хүнсний хаягдал Цаас Цаасан хайрцаг Хуванцар Даавуу Резин Арьс, савхи Цэцэрлэгийн хаягдал Мод Органик бус хэсэг Шил Төмөр лааз Хөнгөн цагаан Бусад металл Шороо , үнс, бусад Нийт
b
Жин lb
Хувийн жин 3 lb/yd
9.0 34.0 6.0 7.0 2.0 0.5 0.5 d 18.5 2.0
490 150 c 167 110 110 220 270 170 400
1.84 22.67 3.59 6.36 1.82 0.23 0.19 d 10.88 d 0.5
8.0 6.0 0.5 d 3.0 d 3.0
330 150 270 540 810
2.42 4.00 0.19 d 0.56 d 0.37 55.62 e 43.31
а
100
3
-2
Эзлэхүүн yd х10
-хотын орон сууцны барилгын хог хаягдлын бүтэц -хотын орон сууцны хог хаягдлын нягт, чийгийн хэмжээ c -Хаягдал нягтруулагч байрлуулахаас өмнөх гараар шахсан цаасан хайрцаг d -Гэрийн хаягдал нягтруулагчийг энэ компонент ихэвчлэн байрлуулдаггүй e -Гэрийн хаягдал нягтруулагч хэрэглэх боломжгүй хаягдлын компонентууд а b
135
а
хотын орон сууцны барилгын хог хаягдлын бүтэц
b
хотын орон сууцны хог хаягдлын нягт, чийгийн хэмжээ
c
Хаягдал нягтруулагч байрлуулахаас өмнөх гараар шахсан цаасан хайрцаг
“Байгаль орчинд ээлтэй, эрчим хүчний хэмнэлттэй, барилгын материалын үйлдвэрлэлийг дэмжих” төсөл
d
Гэрийн хаягдал нягтруулагчийг энэ компонент ихэвчлэн байрлуулдаггүй
e
Гэрийн хаягдал нягтруулагч хэрэглэх боломжгүй хаягдлын компонентууд
2. 2.Цэцэрлэгийн, модны хог, хаягдал, хөнгөн цагаан бахөнгөн төмөр лаазнаас Цэцэрлэгийн, модны хог, хаягдал, цагаанбусад ба метал, төмөр шороо, үнс гэх мэт хог хаягдлуудыг оруулалгүй нягтруулсан хог, хаягдлын лаазнаас бусад метал, шороо, үнс гэх мэт хог хаягдлуудыг оруулалгүй эзлэхүүнийг бодъѐ.
нягтруулсан хог, хаягдлын эзлэхүүнийг бодъё. Нягтруулсан эзлэхүүн =
(100 − 18.5 − 2 − 3 − 3) = 0.36 yd3 540
3. Шахаж нягтруулсан материалын эзлэхүүний багасалтын хэмжээг 3. Шахаж нягтруулсан материалын эзлэхүүний багасалтын хэмжээг олно. олно. 0.43 − 0.36yd3 3. Шахаж нягтруулсан материалын эзлэхүүний багасалтын хэмжээг олно. x100 = 69% Эзлэхүүний багасалт = 0.43 − 0.36yd3 = x100 = 69% 0.43yd3 3. Шахаж нягтруулсан материалын Эзлэхүүний эзлэхүүнийбагасалт багасалтын хэмжээг олно. 0.43yd3 0.43 − 0.36yd3 4. Цэцэрлэгийн хаягдал, мод, хөнгөн цагаан метал,шороо, шороо, үнсүнс 4. Цэцэрлэгийн хаягдал, мод,багасалт хөнгөн баx100 төмрөөс бусадбусад метал, Эзлэхүүний = цагаан = 69%ба төмрөөс 0.43yd3 цагаан ба төмрөөс бусад метал, 4. Цэцэрлэгийн хаягдал, мод, хөнгөн харгалзан үзэж гэрийн нягтруулагчаар гүйцэтгэсэн нийт эзлэхүүнийг зэргийг4. харгалзан үзэжзэргийг гэрийн гүйцэтгэсэн Цэцэрлэгийн хаягдал, мод, хөнгөн нягтруулагчаар цагаан ба төмрөөс бусад метал, шороо, үнснийт эзлэхүүнийг багасгах хэмжээг үзэж бодъѐ. гэрийн нягтруулагчаар гүйцэтгэсэн шороо, үнсхаргалзан зэргийг харгалзан үзэж гэрийн нягтруулагчаар гүйцэтгэсэн нийт эзлэхүүнийг багасгах зэргийг хэмжээг бодъѐ. нийт багасгах эзлэхүүнийг багасгахбагасах хэмжээг хэмжээг бодъѐ. Нийт эзлэхүүний хэмжээ бодъё.
0.55yd3 − (0.136 + 0.109 + 0.005 + 0.006 + 0.004) yd3
Нийт эзлэхүүний багасах хэмжээ = x100 = 53% Нийт эзлэхүүний багасах хэмжээ 0.556yd3 0.55yd3 − (0.136 + 0.109 + 0.005 + 0.006 + 0.004) yd3 = = 53% 0.55yd3 −хог, (0.136 + 0.109 + 0.005 + 0.006 +x100 0.004) yd3нягтруулагч Тайлбар. Нийт хаягдлын эзлэхүүнийг үнэлэхэд 0.556yd3 Тайлбар. Нийт хог, хаягдлын эзлэхүүнийг үнэлэхэд гэрийнгэрийн нягтруулагч ач холбогдолтой = x100 = 53% байна.байна. Энэ нь цэцэрлэгийн хаягдал мэтийн нягтруулах боломжгүй хэсгийн хувь хэмжээг 0.556yd3 ач холбогдолтой Энэ нь цэцэрлэгийн хаягдал мэтийн нягтруулах Тайлбар. Нийт хог, хаягдлын эзлэхүүнийг үнэлэхэд гэрийн нягтруулагч ач холбогдолтой ихэсгэж байна. байна. Энэ нь цэцэрлэгийн хаягдал нягтруулах боломжгүй хэсгийн хувь хэмжээг боломжгүй хэсгийн хувьмэтийн хэмжээг ихэсгэж байна. ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ихэсгэжхог, байна. Тайлбар. Нийт хаягдлын эзлэхүүнийг үнэлэхэд гэрийн нягтруулагч ач холбогдолтой ------------------------------------------------------------------------------------------------Гэрийн нягтруулагчийг хэрэглэх нь нөгөө талаараа дараагийн боловсруулах шатны үйл байна. Энэ ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------нь цэцэрлэгийн хаягдал мэтийн нягтруулах боломжгүй хэсгийн хувь хэмжээг Гэрийн нягтруулагчийг хэрэглэх ньнь: Хэрэв нөгөөматериал талаараа дараагийн ажиллагаанд саад учруулна. Жишээ боловсруулах үйлдвэр дээр Гэрийн нягтруулагчийг хэрэглэх нь нөгөө талаараа дараагийн боловсруулах шатны үйл ихэсгэж байна. ангилан ялгахаас өмнө нягтруулсан хог хаягдлын багцыг боловсруулахматериалуудыг шатны механикаар үйл ажиллагаанд саад учруулна. Жишээ ажиллагаанд саад учруулна. Жишээ нь: Хэрэв материал боловсруулах үйлдвэр дээр дахиж заавал задлах хэрэгтэй болно. Бас нягтруулснаараа тухайн хог хаягдалд хүнсний материалуудыг ангиланболовсруулах ялгахаас өмнө нягтруулсан хог хаягдлын нь: Хэрэвмеханикаар материал үйлдвэр дээрбагцыг материалуудыг ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------хог хаягдлын чийг шингэж цаас болон бусад материалууд өөрийн шинж чанараа алдан дахиж заавал задлах хэрэгтэй болно. Бас нягтруулснаараа тухайн хог хаягдалд хүнсний дахин боловсруулахад хүндрэлтэй болно. механикаар ангилан ялгахаас өмнө нягтруулсан хог, хаягдлын багцыг хог хаягдлын чийгхэрэглэх шингэж цааснь болон бусад талаараа материалууд өөрийн шинж чанараа алдан Гэрийн нягтруулагчийг нөгөө боловсруулах шатны үйл Олон давхарболно. барилгад зориулсан нягтруулагч. Хатуу хог, хаягдлын эзлэхүүнийг дахиж заавал задлах хэрэгтэй болно.дараагийн Бас нягтруулснаараа тухайн дахин боловсруулахад хүндрэлтэй ажиллагаандхог, саад учруулна. Жишээ нь:хаягдлын Хэрэв материал дээр багасгахын тулд нягтруулагч төхөөрөмжийг нийтлэгболовсруулах угсардаг. Ерөнхийдөөүйлдвэр нягтруулагчийг хаягдалд хүнсний хог, чийг шингэж цаас болон бусад Олон давхар барилгад зориулсан нягтруулагч. Хатуу хог, хаягдлын эзлэхүүнийг хатуу хог хаягдал дамжуулах хоолойны дор угсарна (Зураг 9.9). Дамжуулах хоолойгоор материалуудыг механикаар ангилан ялгахаас өмнө Ерөнхийдөө нягтруулсан хогунтраагчаар хаягдлын багцыг багасгахын тулд нягтруулагч төхөөрөмжийг нийтлэг угсардаг. нягтруулагчийг материалууд өөрийн шинж унасан хог, хаягдал нь чанараа фотоэлектрон алдан сүлжээ ба дахин хязгаартайболовсруулахад идэвхэжнэ. хатуузадлах хог хаягдал дамжуулахболно. хоолойныБас дор угсарна (Зураг 9.9). Дамжуулах хоолойгоорхаягдалд хүнсний дахиж заавал хэрэгтэй нягтруулснаараа Эдгээр унтраагуурууд идэвхжихэд хог нягтруулагчтухайн ажиллана.хог Нягтруулагчийн загвараас хүндрэлтэй болно. унасан хог, хаягдал нь фотоэлектрон сүлжээ ба хязгаартай унтраагчаар идэвхэжнэ. нягтруулсан хог нь пресслэгдэж гарах ба эсвэл метал сав мөн цаасан уутанд хог хаягдлын чийг шингэжхамааран цаас болон бусад материалууд өөрийн шинж чанараа алдан Эдгээр унтраагуурууд идэвхжихэд хог нягтруулагч ажиллана. Нягтруулагчийн загвараас Олон давхар барилгад нягтруулагч. Хатуу хог, хаягдлын шахаж автоматаарзориулсан ачаална. хамааран нягтруулсан хог нь пресслэгдэж гарах ба эсвэл метал сав мөн цаасан уутанд дахин боловсруулахад хүндрэлтэй болно. Пресслэгдэж хэлбэрттулд орон мөн сав ба уут дүүрэхэд нягтруулагч автоматаар зогсож, эзлэхүүнийг багасгахын нягтруулагч төхөөрөмжийг нийтлэг шахаж автоматаар ачаална. дохионы гэрэл асна. Оператор нь нягтруулагчаас пресслэсэн хаягдал, дүүрсэн уутыг авч Пресслэгдэж хэлбэрт орон мөн сав ба нягтруулагч. уут дүүрэхэд нягтруулагч автоматаар зогсож, дамжуулах угсардаг. Ерөнхийдөө хатуу хог, Олон давхар барилгад зориулсан Хатуу хог,хаягдал хаягдлын эзлэхүүнийг хоосон пресс банягтруулагчийг уутыг оронд нь хийнэ. Зарим тохиолдолд бүрэн автомат нягтруулагчийг дохионы гэрэл асна. Оператор нь нягтруулагчаас пресслэсэн хаягдал, дүүрсэн уутыг авч бас хэрэглэдэг. Орон сууцны хатуу хаягдлын дамжуулах хоолойтой холбосонунасан нягтруулах хоолойны дор угсарна (Зураг 9.9). Дамжуулах хоолойгоор багасгахын хоосон тулд пресс нягтруулагч төхөөрөмжийг нийтлэг бүрэн угсардаг. нягтруулагчийг ба уутыг оронд нь хийнэ. Зарим тохиолдолд автомат Ерөнхийдөө нягтруулагчийг төхөөрөмжийн хэмжээ ба хоолойн хэмжээний талаар өмнөх хэсэгт бий. бас хэрэглэдэг. Орон сууцны хатуу хаягдлын дамжуулах хоолойтой холбосон хог, хаягдал нь хоолойны фотоэлектрон сүлжээ ба хязгаартай хатуу хог хаягдал дамжуулах дор угсарна (Зураг 9.9).нягтруулах Дамжуулах Нягтруулагчийг хэрэглэснээр боловсруулах хог, хаягдлын эзлэхүүн унтраагчаар багасаж,хоолойгоор харин жин төхөөрөмжийн хэмжээ ба хоолойн хэмжээний талаар өмнөх хэсэгт бий. өөрчлөгдөхгүй. Ерөнхийдөө, нягтруулсан эзлэхүүн нь эхний эзлэхүүнээс 20-60 хувиар идэвхèжнэ. Эдгээр унтраагуурууд идэвхжихэд хог нягтруулагч унасан хог,Нягтруулагчийг хаягдал нь фотоэлектрон сүлжээ ба хязгаартай унтраагчаар идэвхэжнэ. хэрэглэснээр боловсруулах хог, хаягдлын эзлэхүүн багасаж, харин жин багасна. Энэ прэсслэсэн хог, хаягдлыг задалж, материалыг дахин боловсруулна. Хэрэв ажиллана. Нягтруулагчийн загвараас хамааран нягтруулсан хог нь өөрчлөгдөхгүй. Ерөнхийдөө, нягтруулсан эзлэхүүн нь эхний эзлэхүүнээс 20-60 хувиар Эдгээр унтраагуурууд идэвхжихэд хог энэ нягтруулагч ажиллана. Нягтруулагчийн загвараас шатаах үйлдвэрт пресслэсэн хог, хаягдлыг хэрэглэхэд зуухан дахь шатаалтыг багасна. Энэ прэсслэсэн хог, хаягдлыг задалж, метал материалыг дахинмөн боловсруулна. Хэрэв пресслэгдэж гарах ба эсвэл сав цаасан уутанд шахаж удаашруулахгүйн тулд мөн дутууба шатаахгүйн тулд заавал Эх хамааран нягтруулсан пресслэгдэж гарах эсвэл савзадлах мөншаардлагатай. цаасан уутанд шатаах үйлдвэртхог энэ нь пресслэсэн хог, хаягдлыг хэрэглэхэд зууханметал дахь шатаалтыг үүсвэр дээр нь нягтруулагчийн хэрэглээг үнэлэхийн тулд эдгээр хүчин зүйлүүдийг заавал автоматаар ачаална. удаашруулахгүйн тулд мөн дутуу шатаахгүйн тулд заавал задлах шаардлагатай. Эх шахаж автоматаар ачаална. анхаарч үзэх хэрэгтэй. үүсвэр дээр нь нягтруулагчийн хэрэглээг үнэлэхийн тулд эдгээр зүйлүүдийг заавал нягтруулагч Пресслэгдэж хэлбэрт мөндүүрэхэд сав бахүчин уут дүүрэхэд Пресслэгдэж хэлбэрт орон мөн саворон ба уут нягтруулагч автоматаар зогсож, анхаарч үзэх хэрэгтэй. автоматаар зогсож, гэрэл асна. Оператор нь нягтруулагчаас дохионы гэрэл асна. Оператор ньдохионы нягтруулагчаас пресслэсэн хаягдал, дүүрсэн уутыг авч пресслэсэн хаягдал, дүүрсэн уутыг авч хоосон пресс ба уутыг хоосон пресс ба уутыг оронд нь хийнэ. Зарим тохиолдолд бүрэн автомат нягтруулагчийг оронд нь хийнэ. Зарим тохиолдолд бүрэн автомат нягтруулагчийг бас хэрэглэдэг. Орон сууцны хатуу хаягдлын дамжуулах хоолойтой холбосон нягтруулах басхэмжээ хэрэглэдэг. Оронхэмжээний сууцны хатуу дамжуулах хоолойтой төхөөрөмжийн ба хоолойн талаархаягдлын өмнөх хэсэгт бий. холбосон нягтруулах төхөөрөмжийн хэмжэээзлэхүүн ба хоолойн хэмжээний Нягтруулагчийг хэрэглэснээр боловсруулах хог, хаягдлын багасаж, харин жин талаар өмнөх хэсэгт бий. өөрчлөгдөхгүй. Ерөнхийдөө, нягтруулсан эзлэхүүн нь эхний эзлэхүүнээс 20-60 хувиар Нягтруулагчийг хэрэглэснээр боловсруулах хог, хаягдлын эзлэхүүн багасна. Энэ прэсслэсэн хог, хаягдлыг задалж, материалыг дахин боловсруулна. Хэрэв
шатаах үйлдвэрт энэ пресслэсэн хог, хаягдлыг хэрэглэхэд зуухан дахь шатаалтыг удаашруулахгүйн 136 тулд мөн дутуу шатаахгүйн тулд заавал задлах шаардлагатай. Эх үүсвэр дээр нь нягтруулагчийн хэрэглээг үнэлэхийн тулд эдгээр хүчин зүйлүүдийг заавал анхаарч үзэх хэрэгтэй.
НОГООН БАРИЛГА
багасаж, харин жин өөрчлөгдөхгүй. Ерөнхийдөө, нягтруулсан эзлэхүүн нь эхний эзлэхүүнээс 20-60 хувиар багасна. Энэ прэсслэсэн хог, хаягдлыг задалж, материалыг дахин боловсруулна. Хэрэв шатаах үйлдвэрт энэ пресслэсэн хог, хаягдлыг хэрэглэхэд зуухан дахь шатаалтыг удаашруулахгүйн тулд мөн дутуу шатаахгүйн тулд заавал задлах шаардлагатай. Эх үүсвэр дээр нь нягтруулагчийн хэрэглээг үнэлэхийн тулд эдгээр хүчин зүйлүүдийг заавал анхаарч үзэх хэрэгтэй. 9.9 д¿ãýýр зураг. Олон давхар барилгын хогийн бункертэй холбосон нягтруулагч.
Бордоо хийх. 1970-аад оны үед органик материалыг дахин боловсруулж бордоо хийх арга нэлээд тархсан. Энэ нь хаягдлын эзлэхүүнийг багасгах, мөн дахин бүтээгдэхүүн болгож ашиглан физикийн найрлагыг өөрчлөх үр дүнтэй арга юм. Зайнаас хамааран төрөл бүрийн аргыг хэрэглэн хаягдлыг бордоожуулна. Зарим улсад хувийн барилгын эздийг навчаар бордоо хийхийг хуулиар шаарддаг. Ихэнх хотуудын өмнө тулгарч буй хог, хаягдлын нийтлэг асуудал нь хатуу хог, хаягдлын эзлэхүүнийг гэрийн бордоожуулалтаар багасгах нь харьцангуй бага байна. Гэсэн хэдий ч навчаар бордоо хийх нь газарт булах хаягдлын хэмжээг багасгахад чухал үзүүлэлт болдог. Хотын хатуу хог, хаягдлаар бордоо хийх арга, технологи нь өөр өөр байна. Хашаанд бордоо хийх. Голдуу навч, өвсний тайрдас зэрэг цэцэрлэгийн хаягдлаар бордоо хийх зарим аргыг хувийн газар эзэмшигч нар хөгжүүлэх шаардлагатай байна. Мөн зомгол, бут, модны өөдөс, модыг бас бордоожуулж болно. Хашааны энгийн бордоожуулах арга нь овоолго маягаар бордоожуулах материалаа байрлуулах ба тодорхой хугацаанд усалж мөн овоолгын доторх микро организмуудыг хүчилтөрөгч,чийгээр хангахын тулд заримдаа эргүүлнэ. Бордоожих явцад овоолгон дàхь материал ялзарсан материал буюу бордоо болтол бактери ба мөөгөнцрийн задралд орно. Биологийн тогтвортой бордоожсон материалыг хөрсний нэмэлт ба бордоогоор хэрэглэнэ. 9.10-р зурагт гэрийн эзний барьсан бордоожуулах хэрэгслийг үзүүлэв. Олон хүмүүс үйлдвэрийн боловсронгуй аргаар бэлтгэсэн бордоожуулах хэрэгслийг илүүд үзэж байна.
137
“Байгаль орчинд ээлтэй, эрчим хүчний хэмнэлттэй, барилгын материалын үйлдвэрлэлийг дэмжих” төсөл
9.10 дугаар зураг. Бордоо хийх нэгжүүд. худалдааны сав, энгийн хашаа
Шатаах. Хуучин цагт задгай зууханд шатамхай материалыг шатаах ба хашааны шатаах зууханд хогийг шатаах нь энгийн үзэгдэл байсан. Одоо хашааны шатаах зуухыг АНУ-д улсын ихэнх хэсэгтээ хориглосон байна. Хогийг цуглуулсан хэмжээгээр гэрийн задгай зууханд шатамхай хогийг шатах нөлөө нь шатаах үеийн үргэлжлэх хугацаа ба байршлаас хамаарна. Хашаанд цаас, цаасан хайрцаг, цэцэрлэгийн хогийг цуглуулж шатаахыг больсон. АНУ-д хог шатаахыг бага зэрэг хэрэглэж байгаа ч дэлхийн олон газар хэрэглэсээр байгаа. Олон давхар барилгад хогийг оруулах хэсгээс хамаарч галд тэсвэртэй хоолойгоор оруулах, хог дамжуулах хоолой оруулах гэсэн шаталтын хоёр төрлийн зуухыг хэрэглэдэг байв. Галд тэсвэртэй хоолойгоор оруулах төрлийн зуух нь барилгын давхар бүрээс шууд галд тэсвэртэй хоолой руу тагаар хогийг хийх ба энэ хоолойн ёроолыг шууд онгойлгож зуухны шатаах камерийн орой хэсэг рүү нь хийнэ. Хог дамжуулах хоолойгоор оруулах зуухны төрөл нь метал хог дамжуулах хоолой руу барилгын давхар бүрд байрлах бункерийн хаалгаар хогийг хийх ба тэр нь зоорийн давхрын бункерт цугларна. Энэ бункерт цугларсан хогийг гараар эсвэл механик аргаар зуух руу хийнэ. Ахуйн хатуу хог, хаягдлыг шатаах ажиллагаа нь ихэнхдээ эрчим хүч үүсгэх ажиллагаатай хамт явагддаг (“Хаягдлаас эрчим хүч”) бөгөөд энэ нь уур буюу цахилгаан үүсгэх хэлбэрээр байдаг. Шатаах зуухыг хатуу хог, хаягдлаас гаралтай түлш гаргах, түүнчлэн хатуу түлштэй хамт шатаах зориулалтаар хийх боломжтой. Ийм учраас дээр өгүүлсэн эх үүсвэр дээр нь шатаах аргаас татгалзаж, “Хаягдлаас эрчим хүч” гарган, үйлдвэрийн хэмжээнд зориулалтын зууханд, утаа цэвэрлэх төхөөрөмжтэй, байгаль орчинд халгүйгээр явуулах шаардлагатай. Худалдаа ба үйлдвэрийн барилга дээр хог, хаягдлыг боловсруулах. Худалдаа ба үйлдвэрийн эх үүсвэр дээр боловсруулах үйл ажиллагаа нь өмнө өгүүлсэн орон сууцны эх үүсвэр дээр боловсруулахтай ерөнхийдөө адил байна. Гэвч нягтруулалт нь худалдааны газар их чухал юм. Үйлдвэрийн газрын хувьд тухайн үйлдвэрийн онцлогоос хамаарч ялгаатай байна. 138
НОГООН БАРИЛГА
Нягтруулагч. Зах ба худалдааны газар хог, хаягдлыг шахаж нягтруулах нь маш энгийн арга юм. Шахсан хогийн хэмжээ хэмжээ нь янз бүр, ерөнхийдөө 36х48х60 инч байна. Шахаж нягтруулсан цаасан хайрцгийг дахин боловсруулна. Хэрчигч.Тодорхой хаягдлуудад зориулсан хурц иртэй хэрчигчийг ашиглан хог хаягдлын эзлэхүүнийг багасгана. Цаас, лааз, хуванцар сав, төмөр торх, дугуй зэргийг хэрчигчээр жижиглэнэ. Хэрчигчийг цахилгаанаар ажиллуулах ба аюулгүй ажиллагааны дүрмийг сайн мөрдөх хэрэгтэй. Хог хаягдал хадгалах, боловсруулах байгууламжийн төлөвлөлтөд тавигдах ерөнхий шаардлага (ВS) Хог, хаягдлын тохирсон менежменттэй байгууламжаар хангах нь чухал юм. Ийм байгууламж нь худалдааны ба ахуйн хог, хаягдал, дахин боловсруулах материал, тоног төхөөрөмж, сав зэргийг хог, хаягдлын тухайн газарт нь үр бүтээмжтэй зөв менежментээр байрлуулахад хангалттай зайтай, тохиромжтой хадгалах газраар хангах хэрэгтэй. Уг байгууламж нь эргэн тойрны барилга, хөрш хүмүүст бага нөлөөлөхөөр төлөвлөгдөнө. Хог, хаягдал хадгалах газар нь гоо зүйн практик стандартаар зохицуулагдаж, хог, хаягдал хадгалах газар тэмдэг, давхрын тэмдэг тодорхой тавьсан байна. Төлөвлөлт хийж буй хүн дараах зүйлийг анхаарах хэрэгтэй. Үүнд: • Хог, хаягдал үүсгэж буй бүх хүмүүст, тухайлбал настай, хөгжлийн бэрхшээлтэй гэх мэт хүмүүс ашиглахад хялбар, аюулгүй; • Цуглуулагчид болон цуглуулах машинд авахад хялбар, аюулгүй байх; • Байршил ба зай таарч тохирсон (эргэн тойрондоо гэмтэл хохирол учруулахгүй байх); • Хог, хаягдал дээр амьтан цуглах, үржихийн эсрэг хамгаалагдсан; • Тухайн байгууламж нь гоо зүйн шаардлага хангасан; • Чимээ, жишээ нь шил ачих гэх мэт; • Цэвэрлэгээ хийхэд хялбар; • Бат бөх баригдсан; • Галын аюул ба утаанаас сэргийлэх аюулгүй байдлыг хангасан; • Гэрэлтүүлэг; • Агааржуулалт; • Дуу тусгаарлагчтай; • Тусгай шаардлагууд. Жишээлбэл: эрүүл мэндийн арчилгааны болон овор ихтэй хог, хаягдал зэргийг тусад нь хадгалах, цуглуулах газрыг төлөвлөх хэрэгтэй. Галын эрсдэл (ВS) Хадгалж буй хог хаягдал болон дахин боловсруулах материал нь тухайн барилга дотор гал гарах эх үүсвэр болдог бөгөөд томоохон 139
“Байгаль орчинд ээлтэй, эрчим хүчний хэмнэлттэй, барилгын материалын үйлдвэрлэлийг дэмжих” төсөл
галын аюул бий болгоно. Эдгээр хадгалж буй материалууд нь ямар ч галын эрсдэлийн үнэлгээгээр гал гарах аюултай гэж тодорхойлогдоно. Гал гарах аюулыг тухайн байгууламжийн төлөвлөлт, загварыг сайн хийж багасгаж болно. Сав доторх цаас, даавуу, сав баглаа боодол, хуванцар зэрэг нь гал гарах үед маш их хортой хий болон утаа ялгаруулна. Барилга дотор утаа орох ба нүүлгэн шилжүүлэхэд эдгээр шатаалтаас үүссэн утаа нь галаасаа илүү аюул, хортой байдаг. Оршин суугчид хадгалж буй хог, хаягдлын материалыг анхааралтай хадгалах, галын эрсдэлийн талаар анхааруулга самбар,тэмдэглэгээ зэргээр анхааруулах хэрэгтэй. Барилга дотор байрлах хог, хаягдлыг хадгалах өрөөний хийц нь галд тэсвэртэй материалаар хийгдсэн байх ёстой. Эрсдэл илүү ихтэй, тухайлбал: олон давхар орон сууц, эмнэлэг, буудал зэрэгт тохиромжтой хэмжээтэй, гараар ажилдаг гал унтгаагуурыг тараан байрлуулах хэрэгтэй. Галын эрсдэл илүү их үед тусгай зориулалтын автомат гал шүршигч, усны манан системийг хэрэглэж болно. Харин илүү хүчтэй шүршигч систем хэрэглэх үед илүүдэл усыг зайлуулах асуудал үүснэ. Ийм нөхцөлд сайн төлөвлөлт хийхийн тулд мөн ус зайлуулах системийг анхаарч үзэх хэрэгтэй. Нэмж хэлэхэд таарсан савыг хэрэглэж, зохион байгуулагчид тогтмол сайн хоосолж, халихгүй байх хэрэгтэй. Тухайн хэсэгт тамхи татахыг хатуу хориглох, бусад гал тавих тохиолдлуудаас хамгаалах шаардлагатай. Галаас хамгаалах арга хэмжээний тухай галын аюулгүйн мэргэжилтэй зөвлөлдөх хэрэгтэй. Хог, хаягдал хадгалах байгууламж Байршил. Ийм байгууламж нь автомашин орж ирэх нэг түвшинд байх хэрэгтэй. Том савнуудын тохиолдолд их чухал байдаг. Барилгын зоорийн давхарт хог, хаягдлыг хадгалах байгууламж байж болох бөгөөд зориулалтын лифтээр хог ачих үед зөөж болно. Хог, хаягдал хадгалах байгууламж нь барилгын гол хаалгаас хол байх хэрэгтэй ба савнууд нь шууд гадагшаа зөөх боломжтой байна. Хийц. Хог, хадгалах байгууламжийн хана, дээвэр нь галд тэсвэртэй, бат бөх, нэвчих чанар багатай материалаар хийгдсэн байна. Байгууламжийн хаалга нь гангаар хийгдсэн, галд тэсвэртэй, хаалганы хүрээ нь метал, хатуу мод эсвэл метал суулгасан зөөлөн модоор хийгдсэн байх ба энэ байгууламжийн хаалга нь шууд гадагшаа гарч байгаа тул өөрөө хаагддаг байх хэрэгтэй. Хана нь бат бөх, үл нэвчих чанартай, олон давхар будагдсан байх ба энэ нь угаахад саадгүй гөлгөр байна. 100 мм-ээс багагүй зузаантай, тэгш гадаргуутай байх ба гарах хаалга нь ямар ч шатгүй байх ёстой. Ханыг шалтай залгасан хэсэг нь гүдийлгэж булан гаргасан байх ба энэ нь хогийн сав байгууламжийн ханыг гэмтээхээс хамгаална. 140
НОГООН БАРИЛГА
Аюулгүй байдал. Орон сууцны болон орон сууцны бус барилгуудад эзэмшигчдийн хувьд аюулгүй байдлыг хангах нь чухал. Ялангуяа хог, хаягдлыг хадгалах, цуглуулах байгууламжид анхаарах хэрэгтэй. Агааржуулалт. Хог, хаягдлаас үүсэх бүхий л үнэртэй болон шатамхай хийг агааржуулахад байнгын ажиллагаатай агааржуулагч хэрэгтэй. Агааржуулалтын талбай нь 0.2 м2 хэмжээнээс багагүй байна. Агааржуулагч нь галд тэсвэртэй салхивчтай байх ба шавьж, ялааны хамгаалалттай, хог, хаягдал хадгалах байгууламжийн шал, таазны ойр байрлах ба харин орон сууцны барилгын цонхноос хол байрлуулна. Гэрэлтүүлэг. Хог хадгалах байгууламжид цахилгаан гэрэлтүүлгийг суурилуулах бөгөөд гэрэл нь цахилгааны хэмнэлттэй, хөдөлгөөнийг мэдрэгч болон хугацааны редейтэй байх шаардлагатай. Цэвэрлэгээ. Хог хадгалах байгууламжийн хаягдлын бохирдлыг усаар цэвэрлэх ба ус нь хоолойгоор зайлуулагдана. Шалны трап байрлуулахдаа бохир ус зайлуулах хоолойн уналтыг сайн тооцох хэрэгтэй. Хур тунадас орох үед борооны болон гадаргын ус хог хадгалах байгууламж руу орохгүй байх шаардлагатай. Том оврын хог, хаягдлыг хадгалах. Барилгын хог хаягдал дамжуулах хоолой, хог хадгалах байгууламж угсрах үед тусад нь, тавилга, хөргөгч гэх мэт том оврын хог, хаягдал мөн дахин боловсруулах материалыг хадгалах хаалттай, том талбайг нэг давхарт төлөвлөх, энэ нь цуглуулах машинаар ачиж авах боломжтой байх ёстой. Барилгаас хог, хаягдлыг тээвэрлэх ба шилжүүлэх Зам нь хог, хаягдал цуглуулах машиныг барилга руу хүрэх бололцоогоор хангах бөгөөд автомашины даацанд тохирсон даах чадвартай суурьтай, хатуу хучилттай байна. Хог тээвэрлэх автомашины хамгийн их жин одоогоор 26 тонн, автомашины хамгийн урт загвар нь ойролцоогоор 11600 мм, хамгийн өргөн нь 2500 мм бөгөөд ажиллагааны үеийн хамгийн өндөр хэмжээ нь 5638 мм байна. Эргэх тойрог нь цуглуулах машинд чухал бөгөөд түүний манёвр хийх бололцоог хангана. Цуглуулах машинд зориулсан эргэлтийн тойргийн хамгийн äýýä хэмжээ нь одоогоор 20.3 м байна. Замын байдал нь автомашин болон хог ачигчийн үйл ажиллагаанд чухал байдаг. Зам нь хамгийн багадаа 5 метр өргөн байх, хог цуглуулж ачих автомашин нь урагш чиглэж явж байх хэрэгтэй. Хэрвээ зайлшгүй ухрах тохиолдолд хамгийн бага зай нь 12 м байна. Хэрвээ барилгад саравч, арк байгаа үед барилга руу автомашин ачаалахаар ойртох үед хангалттай зай байх хэрэгтэй. Өргөгч техниктэй автомашин ажиллах үед хамгийн өндөр нь 5 м байна. Сав бүхий хадгалах байгууламж болон цуглуулах автомашин хоёрын хоорондох зам нь ямар нэгэн догол шатгүй, эсвэл налуутай байх ба 1:12 налуутай, халтиргаа гулгаагүй, 2 метрийн өргөнтэй байх 141
“Байгаль орчинд ээлтэй, эрчим хүчний хэмнэлттэй, барилгын материалын үйлдвэрлэлийг дэмжих” төсөл
шаардлагатай. Хатуу хучилттай зам байх нь савыг зөөвөрлөх, эргэлт хийхэд хэрэгтэй. Хогийн автомашины орох бүх гарц, замыг ойлгогдохуйц тэмдэглэгээтэй байлгахаас гадна, замд гадны автомашин байрлуулахыг хориглох сануулга тавьсан байна. Ариун цэвэр Хог, хаягдлын найрлага нь тухайн орчны цаг уурын нөхцөлөөс хамаарч бохирдол үүсгэдэг. Барилгын бүхий л хог, хаягдал хадгалах, цуглуулах, сав байрлах талбай, бункерийн орчим цэвэрлэгээг сайн хийх хэрэгтэй. 9.3. Барилгын ба нурангын хог, хаягдлын менежмент (Б & Н) Барилгын ба нурангийн хаягдал нь барилга, бүх төрлийн барилгын засвар (Орон сууцны хороолол, бусад бүх төрлийн барилга) болон зам, гүүрийн засвар, байгалийн болон хүний буруутай үйлдлээс үүдсэн гамшгаас үүссэн нурангын хаягдлууд орно. Ердийн барилгын ба нурангийн хаягдлын бүтэц нь бетон, асфальт, мод, метал, гипсэн хана болон дээвэр зэрэг багтана. Ерөнхийдөө Б & Н хаягдлын 40-50 хувь нь хог шороо (бетон, асфальт, тоосго, блок болон шороо) 20-30 хувь нь мод болон модон бүтээгдэхүүн (модон суурь, бэлтгэсэн мод, төрөл бүрийн хүрээ арам, боловсруулсан банз болон дээврийн банз мод), 20-30 хувь нь холимог хаягдал (будсан эсвэл бохирдсон мод, метал, давирхай, гөлтгөнө, шохой, шил, цахилгаан барааны хаягдал, асбест, бусад дулаан тусгаарлах материал, сантехникийн ба дулааны цахилгааны материалууд) байна. Газрын цэвэрлэгээнээс гарсан модны үлдэгдэл хог, чулуу, шороо зэрэг Б & Н хог, хаягдалд ордог. Сүүлийн 10 гаруй жилийн чухал алхам нь барилгын болон нурангийн хог, хаягдлыг дахин боловсруулж ашиглаж байгаа явдал юм. Цаашид дахин боловсруулалт хийсний дараах хогийг ландфилдэж устгах ёстой гэсэн хууль тогтоомжийн дагуу Б & Н хог, хаягдлын боловсруулах хэмжээг өсгөх шаардлагатай бөгөөд, эх үүсвэр дээр ялгах, мөн холимог хог, хаягдлыг боловсруулахад бизнес эрхлэгчид амжилттай ажиллаж байна. Олон ландфилдүүд хог хаягдлын хуулийн дагуу барилгын том чулуун хаягдлыг зам барих, ландфилын өдөр тутмын хучилт хийх зэргээр хэрэглэж байна. Хотын захиргаанаас ландфилын ашиглалтын хугацааг уртасгах, мөн хог, хаягдлын хуулийг биелүүлэхийн тулд одоогоор Б&Н хаягдлыг гэр ахуйн хаягдалтай хамт дахин боловсруулж байна. Мэдээллийн хэрэгсэлд Б&Н хаягдлын их мэдээлэл байгаа учраас Б & Н хог хаягдлын менежментийн талаар танилцуулах болно. Энд дараах сэдвүүдийн талаар хэлэлцэнэ. Үүнд: 142
НОГООН БАРИЛГА
1. 2. 3. 4.
Б & Н хаягдлын эх үүсвэрүүд, шинж чанар, тоо хэмжээ; Б & Н хаягдлыг зохицуулах хууль дүрэм; Б & Н хаягдлын менежментийн боломж; Б & Н хаягдлыг боловсруулах материалын онцлогууд болно.
Б & Н хаягдлын эх үүсвэрүүд, шинж чанар, тоо хэмжээ Б & Н хог, хаягдлын эх үүсвэр, шинж чанар, тоо хэмжээг дараах дэд хэсэгт товч гэж авч үзье. Б & Н хог, хаягдлын эх үүсвэр ба бүтэц нь жилийн улирал, эдийн засгийн байдлаас шалтгаалан янз бүр байна. Б & Н хог хаягдлын эх үүсвэрүүд ба шинж чанар Б & Н хог, хаягдлын ердийн эх үүсвэрүүд ба харгалзах төрлүүдийг 9.8-р хүснэгтэд үзүүлэв. Өмнөх 9.1 хэсэгт дурдсанчлан, хотын цэвэрлэх байгууламжаас гарах лаг, шаталтаас гарах үнс гэх мэт олон аюултай биш хаягдал, үйлдвэрлэлийн аюултай биш хог, хаягдал, Б & Н хог хаягдал, автомашины хаягдал гэх мэт нь голдуу хотын хатуу хог, хаягдлын хамт ландфилдэхгүй мөн хотын хог, хаягдал гэдэг тодорхойлолтод ордоггүй хаягдлууд байна. Орон сууцны барилгаас гарах Б & Н хог, хаягдлын ангилал нь заримдаа төөрөгдөлд оруулдаг. Ердийн нөхцөлд, Б & Н хаягдал нь хотын хог хаягдлын тодорхойлолтод ордоггүй. Барилга ба орон сууцны барилгаас гарах Б & Н хаягдлын тархалтыг нь 9.9-р хүснэгтэд үзүүлэв. 9.9-р хүснэгтэд байгаа хаягдлын хэмжээний утга нь барилгын төрөл, барилгын практик, газар зүйн байршлаас хамаарч хэлбэлзэнэ. 9.8 –р хүснэгт
9.8 äóãààр хүснэгт. Б & Н хог, хаягдлын ердийн эх үүсвэр ба шинж чанар Б & Н хог, хаягдлын ердийн эх үүсвэр ба шинж чанар
Эх үүсвэр
Шинж чанар
Барилга барих (дахин хэрэглэх боломжтой материал)
Цэвэр тоосго, бетонон блок, бетон буюу чулуун өнгөлгөө, хавтанцар, керамик дээврийн хавтан, гэмтээгүй цонх, дээврийн болон метал /хулдаасан хавтан, модон тавиур, лангуу, шалны материал, шат /эмжээр, сантехникийн/ цахилгааны хэрэгсэл, хивс, дулаалгын цэвэр материал, модон дүнз/ өнгөлгөө гэх мэт.
Барилга барих ба нураах (дахин ашиглах материал)
Эвдэрсэн тоосго, бетон блок, бетон буюу чулуун өнгөлгөө, керамик, мөн дээврийн хавтан, гэмтсэн буюу хагархай цонхны шил, бэхэлгээний хэрэгсэл, модны тайрдас, эмжээр, мод, метал, дээврийн материал, хөнгөн цагааны хаягдал, хаалга болон цонхны хүрээ.
Барилга барих (дахин хэрэглэх боломжтой материал)
Бетонон бүтэцтэй байгууламжийг нураах Газар шорооны ажил хийх (газар тэгшлэх) Хүнд барилга
Хүний хийсэн гамшиг (хорлон сүйтгэх).
Дахин ашиглах, дахин боловсруулах боломжгүй асфальтан дээврийн материал, линолинуим шалны хулдаас, асбест гэх мэт аюултай хаягдлыг холимог хаягдлаас ялгах боломжгүй байдаг. Модны хаягдалд хүрээ араам, боловсруулсан мод, фанер болон шахмал банз, будаг, асбест, тусгаарлагчаар бохирдсон мод байна. Бетон (метал арматур байхгүй), бетон (метал арматуртай), дүүргэгч материал (шороо, хайрга, элс), төмөрлөг материалууд (гуалин, хананы шон, хоолой), тоосго, чулуу, модон бүтээгдэхүүн, цахилгаан ба сантехникийн материалууд, цахилгааны утас ба холимог утаснууд, холимог хог хаягдал байна. Ухах явцад гарсан шороо, шороогоор бохирдсон мод, элс, чулуу болон холимог материалууд байна. Модон бүтээгдэхүүн, дээврийн материал, хана, тусгаарлагч 143 материал,төмөр ба төмөрлөг метал (ханын шон, хоолой, төмөр утас,төмөр хоолой ) ба шалны хивс. Холимог хогийг ялгах боломжгүй ба асфальтан хавтан, хулдаасан шал, аюултай хаягдал болох асбест зэргийг дахин ашиглах боломжгүй. Бетон (метал арматуртай ба арматургүй), дүүргэгч материал (шороо, хайрга, элс), холимог хог, хаягдал,
хэрэглэх боломжтой материал)
Модны хаягдалд хүрээ араам, боловсруулсан мод, фанер болон шахмал банз, будаг, асбест, тусгаарлагчаар бохирдсон мод байна. Бетон (метал арматур байхгүй), бетон (метал арматуртай), “Байгаль орчинд ээлтэй,дүүргэгч эрчимматериал хүчний(шороо, хэмнэлттэй, хайрга, элс), төмөрлөг материалууд Бетонон бүтэцтэй (гуалин, хананы шон,дэмжих” хоолой), тоосго, барилгын материалын үйлдвэрлэлийг төсөлчулуу, модон бүтээгдэхүүн, байгууламжийг нураах цахилгаан ба сантехникийн материалууд, цахилгааны утас ба холимог утаснууд, холимог хог хаягдал байна. Газар шорооны ажил хийх Ухах явцад гарсан шороо, шороогоор бохирдсон мод, элс, чулуу (газар тэгшлэх) болон холимог материалууд байна. Модон бүтээгдэхүүн, дээврийн материал, хана, тусгаарлагч Хүнд барилга материал,төмөр ба төмөрлөг метал (ханын шон, хоолой, төмөр утас,төмөр хоолой ) ба шалны хивс. Холимог хогийг ялгах боломжгүй ба асфальтан хавтан, хулдаасан шал, аюултай хаягдал болох асбест зэргийг дахин Хүний хийсэн гамшиг (хорлон ашиглах боломжгүй. Бетон (метал арматуртай ба арматургүй), сүйтгэх). дүүргэгч материал (шороо, хайрга, элс), холимог хог, хаягдал, өмнө дурдсан бусад нурангиас үүссэн хаягдлууд мөн орно. Холимог хогийг ялгах боломжгүй ба мод, асфальтан хавтан, Байгалийн гамшиг (далайн хулдаасан шал, аюултай хаягдал болох асбест зэргийг дахин хүчтэй салхи, хар салхи, ашиглах боломжгүй. Бетон (метал арматуртай ба арматургүй), газар хөдлөлт) дүүргэгч материал (шороо, хайрга, элс), холимог хог, хаягдал, өмнө дурдсан бусад нурангиас үүссэн хаягдлууд бас байна. Асфальт, бетон (төмөр арматургүй), бетон (төмөр арматуртай), дүүргэгч материал (шороо, хайрга, элс), бусад холимог (ялгасан Зам барилгын ажил метал артамур, метал тэмдэгт самбар, замын тэмдэгтүүд, замын хажуугийн хашлагын төмрүүд, замын доор байх ус дамжуулах хоолой). Дүнзэн мод, модны мөчир, бут, шороо, бетон, ган, том чулуу Барилгын талбайн болон бусад хаягдал материал (цаас, хуванцар, тоосго, органик цэвэрлэгээ материал) байна. 9.9-р хүснэгт
9.9-р хүснэгт. Байшин,орон сууцны барилгаас гарах барилгын хог, хаягдлын Байшин,орон сууцны барилгаас гарах барилгын хог хаягдлын тархалт тархалт Төрөл Бэлтгэсэн гуалин мод (боловсруулсан ба боловсруулаагүй)
Нийт хаягдлын хэмжээ, хувиар Хязгаар* Дундаж 28 20-35
Дээврийн материал (хар цаасан дээвэр)
15-30
Ханын материал Том чулуу(бетон блок, чулуун хана, чулуу зэрэг холимог хог)
15-20 10-25
Метал (төмөр болон төмөр биш)
4-10
Холимог цаас / цаасан хайрцаг, хуванцар
2-12
Хөрс, шороо Ногоон хаягдал (мод, бут, өвс)
2-10 1-5
Метал (төмөр болон төмөр биш)
4-10
Холимог цаас / цаасан хайрцаг, хуванцар
2-12
Хөрс, шороо Ногоон хаягдал (мод, бут, өвс)
НОГООН
8 5
2-10 1-5 БАРИЛГА
5 2
9.10 –р хүснэгт
9.10 –р хүснэгт. Барилгын ажлын Б &Н хаягдлын Барилгын ажлын Б &Н хаягдлын тархалт тархалт
Нийт хаягдлын хэмжээ хувиар Хязгаар** Дундаж* 30-40 33 20-30 23 15-25 21 10-20 15 3-10 5 2-10 3
Төрөл* Орон сууцны биш нураалт Орон сууцны нураалт Орон сууцны биш засвар Орон сууцны засвар Орон сууцны шинэ барилга Орон сууцны биш шинэ барилга
*АНУ-ын Байгаль орчин хамгаалах байгууллагын 1996 ба 1998 оны баримтыг хэрэглэв. **Хязгаар нь улирал, эдийн засгаас хамаарч хэлбэлзэнэ.
Харамсалтай нь, орон сууцны биш, худалдааны барилга мөн бетон бүтээц, ган гүүр, замын суурь, талбай ба газрын цэвэрлэгээ гэх мэт бодит байгууламжийн нураалтаас гарсан ижил төстэй нарийвчилсан Б & Н үнэлгээ нь байхгүй байна. Олон эх үүсвэрийн баримт дээр үндэслэн барилга барихаас бусад үед үүссэн Б & Н хаягдлыг 0.91 кг /нэг хүн• өдөр гэж үнэлсэн байна. Үүнээс үндэслэн 280 сая хүн амтай АНУ-д жилд 100 сая тонн орчим барилгын биш барилга барихаас бусад үед Б & Н хаягдал үүсэж байгаа юм.
20 14 18 8 5
9.11 дугаар зураг. Барилгын хог хаягдал
5 2
* Хязгаар нь улирал, бүс нутаг, эдийн засгаас хамаарч хэлбэлзэнэ. 9.10 –р хүснэгт Барилгын ажлын Б &Н хаягдлын тархалт
Барилгын ба нураасан хаягдлын тоо хэмжээ Нийт хаягдлын хэмжээ хувиар Төрөл* 1996 онд Б & Н хог, хаягдал 136 Америкийн Нэгдсэн Улсад сая орчим Хязгаар** Дундаж* тонн буюу ойролцоогоор 1.27 кг/нэг хүн•өдөр үүссэн байна (АНУ-ын Орон сууцны биш нураалт 30-40 33 Байгаль орчныгОрон хамгаалах агентлаг, 1996) . Үүний20-30 43 хувь нь23орон сууцны нураалт Орон сууцны засвар 15-25 21 сууцны эх үүсвэрээс, 57биш хувь нь орон сууцны бус эх үүсвэрээс үүссэн Орон сууцны засвар 10-20 15 байна (Хүснэгт 9.9). Орон сууцны шинэ барилга 3-10 5 сууцнынийт биш шинэ барилга 2-10 3 ЦаашилбалОрон дээрх хаягдлын барилгын нураалтаас 48хувь, барилга засварын ажлаас 44 хувь, шинээр барьж буй байшингаас 9 хувь нь гарч байна. Барилга, орон сууцны барилга, нураалтаас гарсан Б & Н хог, хаягдлын тархалтыг 9.10-р хүснэгтэд харуулав.
144
9.12 дугаар зураг. Барилгын хог, хаягдлыг эх үүсвэр дээр нь ангилан хадгалж байгаа нь
Б & Н материал, хог хаягдлыг зохицуулах хууль дүрэм АНУ-д одоогийн байдлаар (2002), Хаягдал хадгалах, дахин боловсруулах тухай хуульд (Resource Conservation and Recovery Act -RCRA) Б & Н хаягдлыг аюултай хог хаягдал уу, эсвэл хотын хатуу 145
“Байгаль орчинд ээлтэй, эрчим хүчний хэмнэлттэй, барилгын материалын үйлдвэрлэлийг дэмжих” төсөл
хог, хаягдал уу гэдгээр нь ангилаагүй байна. Иймд Б & Н хаягдлыг ландфилд булж устгахыг зохицуулах улсын дүрэм, журам ба үйл ажиллагааны шалгуур байхгүй байна. Хэрэв Б & Н хаягдлыг хотын хатуу хог, хаягдлын хамт булж устгахгүй эсвэл бага хэмжээгээр Б & Н хог, хаягдал үүсгэж байвал ландфилд булах тодорхой хөнгөлөлттэй нөхцөлтэйгээр хүлээн авна гэж RCRA-ын хуулийн дөрөвдүгээр дэд хэсэг D-ын 257, 258-р зүйлд нэмэх шаардлагатай (U.S. EPA Region 9, 2002). Б & Н хаягдлыг ландфилд булах муж улсын хөтөлбөрүүд нь өөр өөр байна. 11 муж улсад Б & Н хаягдлыг булахдаа хотын хатуу хог, хаягдлын хуулиар зохицуулагдаж байна. 24 муж улсад Б & Н-ын ландфилын тусгай журам байна. 8 муж улсад барилгын хаягдлын зарим хэсгийг устгах, заримыг нь боловсруулах тухай тусдаа журамтай байна. Мөн 7 муж улсад Б & Н хаягдлыг боловсруулахад хөнгөлөлт үзүүлэх тухай журам байна. Манай орны хувьд барилгын хог, хаягдлын боловсруулалт, устгалын талаар хуульд дараах байдлаар тусгасан байна. 2012 оны “Хог хаягдлын тухай” хуулийн 3 дугаар зүйлд “Хог, хаягдал устгах” гэж хог, хаягдлыг хүний эрүүл мэнд, байгаль орчинд үзүүлэх сөрөг нөлөөллөөс сэргийлэх зорилгоор ãàçàðò áóëàõ, биологийн болон физик-химийн аргаар боловсруулах, шатаах, савлаж хадгалахыг хэлнэ гэж томьёолсон байна. 2013 онд баталсан “Хот, суурины хатуу хог хаягдлын тухай хууль”-д дараах байдлаар барилгын хаягдлыг томьёолсон байна. “Хот, суурины барилгын хог, хаягдал” гэж нураалт, ухалт, малталт, засварын ажил, замын ажил, талбайн цэвэрлэгээ зэрэг барилга байгууламжийн үйл ажиллагаатай холбоотой үүссэн бүх хаягдлыг хэлнэ гэжээ. Хоёрдугаар бүлэгт. “Хот суурины хог, хаягдлын ангилал, төрөл, устгах зарчим, боловсруулах арга, аргачлал, хог, хаягдлын материалын удирдлага хяналт” бүлгийн 9 дугаар зүйлд: Хот суурины хог хаягдлыг боловсруулах үндсэн арга аргачлал: 9.1. Органик шингэн, шавхайн төрлийн хогийг дахин боловсруулж, биохий, дулаан, цахилгаан, органик бордоо, мал, амьтны тэжээл үйлдвэрлэх. 9.2. Органик бус, шороон төрлийн хогийг буталж дахин боловсруулж, барилгын хөнгөн материал үйлдвэрлэх. 9.3. Хуванцар ба нийлэг төрлийн хогийг дахин боловсруулж хуванцар материалын түүхий эдийг гаргаж авах. 9.4. Төмөрлөг хогийг эргүүлэн ашиглах, дахин боловсруулах. 9.5. Хаягдал цаасыг дахин боловсруулж ариун цэврийн ба сонины болон бусад цаас үйлдвэрлэх. 9.6. Цахилгаан, электрон, барааны хог хаягдлыг дахин боловсруулж, ашигт материал гаргаж авах. 146
НОГООН БАРИЛГА
9.7. Бүх төрлийн дугуй ба хуванцар боловсруулж, тос бусад материал үйлдвэрлэх. 9.8. Дахин боловсруулж болохгүй хогийг өндөр температурт шатааж биохий /метан/ гаргаж авах. Гуравдугаар бүлэг. “Засгийн газар, төрийн захиргааны төв байгууллага, аймаг, нийслэл, сум, дүүргийн хурал болон засаг дарга нар, иргэд, иргэний нийгмийн байгууллага, хувийн хэвшлийн байгууллагын бүрэн эрх, үүрэг” бүлэгт: 11.2. Хот, суурины хатуу хог, хаягдлын талаар барилга хот байгуулалтын асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллага дараах бүрэн эрх, үүргийг хэрэгжүүлнэ. 11.2.1. Хот, суурины барилгын хог, хаягдлын нормативыг баталж, хяналт тавих; 11.2.2. Хот, суурины барилгын хог, хаягдлын хөдөлгөөнт болон суурин үйлдвэрийн бүртгэл, тайлангийн маягт баталж, хяналт тавих үүрэгтэй; 11.2.3. Хот, суурины барилгын аюултай, тусгай хог, хаягдлын сав, савалгаа, түүний тэмдэг, тэмдэглээ, хадгалалт болон улсын онцгой объектод нийлүүлэх журам, бүртгэл, тайлангийн маягт баталж, хяналт тавих үүрэгтэй; 11.2.4. Хот, суурины барилгын хог, хаягдлын дахин боловсруулах үйлдвэр байгуулах болон тусгай хог, хаягдлын хадгалалт, тээвэрлэлтэд санхүүгийн дэмжлэг үзүүлэх, хяналт тавих; 11.2.5. Барилгын хог, хаягдал, ялангуяа аюултай, хортой хог, хаягдлыг барилгын норм нормативт оруулж, барилгын зураг төсөвт суулгаж, хяналт тавих; 11.2.6. Барилгын аюултай, хортой хог, хаягдлыг үүсгэгч байгууллагад үзлэг шалгалт явуулж, зөрчил, дутагдалд акт тавьж, учруулах хохирлоос урьдчилан сэргийлэх, үйл ажиллагааг нь түр хугацаагаар болон бүрэн мөсөн зогсоох, гэрээ ба тусгай зөвшөөрлийг нь хүчингүй болгох эрхтэй; 11.2.7. Хот, суурины барилгын аюултай хог, хаягдлын тайланг байгаль орчны асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагад тогтоосон хугацаанд ирүүлэх; 11.2.8. Барилгын аюултай хог, хаягдлын талаар заавар, зөвлөмж гаргаж, нийтийн боловсролын асуудлаар боловсролын байгууллагатай хамтран ажиллах үүрэгтэй гэжээ. Барилгын ба нурангиас үүссэн хог, хаягдлын менежмент Б & Н хог, хаягдлыг менежментэд ерөнхий дөрвөн сонголт байна. Үүнд: 1. Эх үүсвэр дээр нь багасгах; 2. Дахин ашиглах; 147
“Байгаль орчинд ээлтэй, эрчим хүчний хэмнэлттэй, барилгын материалын үйлдвэрлэлийг дэмжих” төсөл
3. Дахин боловсруулах; 4. Ландфилд булж устгах юм. Сүүлийн үед нэлээд олон газруудад Б & Н хог, хаягдлын менежментийн эхний гурван сонголтыг хэрэглэж байна. АНУ-д 2002 оны байдлаар Б & Н хог, хаягдлыг боловсруулах, дахин ашиглах 3500 орчим байгууламж байна. Эх үүсвэр дээр нь багасгах. Энэ нь хог, хаягдлын хэмжээг багасгахын тулд илүү анхааралтай, тооцоотой, удирдлага зохион байгуулалттайгаар хэрэглэсэн материалын хэмжээг бууруулах явдал юм. Б & Н хог, хаягдлыг булж устгах үнийг нэмэгдүүлэх шинэ хууль, журам гарснаар энэ төрлийн хог, хаягдлын хэмжээ буурахад чухал нөлөө үзүүлж байна. Дахин ашиглах. Ямар ч барилгын ба нураах ажил дээр дахин ашиглаж болох, ашиглах боломжгүй олон материалууд гардаг. Тухайлбал: Төрөл бүрийн хэмжээтэй бэлтгэсэн мод (ерөнхийдөө, 2-4 төрлийн хэмжээтэй), фанер, асфальтан материал буюу хар цаас, тусгаарлагч, будаг, халаалтын материал ба агааржуулах хоолой байна. Түүнээс гадна, эвдэрсэн бетон блок ба тоосго зэргийг дүүргэгч материал болгон нэлээд өргөн ашигладаг. Гөлтгөнөн ханын богино хэсгийг бусад хэрэглээнд хадгалах, жижиг хэсэг шаардлагатай үед дахин ашиглаж болно. Иймд дахин ашиглаж болох материалуудын жагсаалт (paradigm shift) гаргаж болно. АНУ-ын бараг бүх муж улсын хэмжээнд дахин ашиглах боломжийн талаарх мэдээлэл сайн хөгжсөн байна. Цаашилбал ихэнх муж улсууд дахин ашиглах, дахин ашигласан материалын солилцооны хөтөлбөр боловсруулж байна. Дахин боловсруулах. Б & Н хог, хаягдлын дахин ашиглах, дахин боловсруулах боломж нь хог хаягдлын бүрдүүлж буй тухайн материалын зах зээлээс хамаарах ба тухайн материалыг тусад нь ялгасан эсвэл холимог хаягдлыг боловсруулах уу гэдгээс хамаарна. Одоо Б&Н хог ,хаягдлын боловсруулж байгаа үндсэн материал нь бетон, мод, хар цаас (asphalt shingles), гипсэн хана, метал ба хөрс шороо юм. 1996 онд эдгээр Б&Н хог, хаягдлын 20-30 хувийг дахин боловсруулж байжээ (АНУ, Байгаль орчныг хамгаалах байгууллага,1996). Дахин ашиглах, дахин боловсруулах энгийн аргыг 9.11-р хүснэгтэд үзүүлэв. Б&Н хог хаягдлыг боловсруулдаг аргууд нь харьцангуй энгийн бөгөөд жишээ нь: (1) Мод, бетон блок, тоосго, метал зэргийг гараар ялгаж болно; (2) Бетоныг цохих, бутлах, нунтаглах, шигших; (3) Альфалтыг бутлах, нунтаглах; (4) Модыг бутлах, нунтаглах ба шигших (Зураг. 9.13 ба 9.14); (5) соронзон ялгах; ба хөрс шороог олон шатаар шигших (6) (Зураг. 9.15). Б & Н хаягдлыг боловсруулахад хэрэглэдэг тоног төхөөрөмжийг илүү дэлгэрэнгүй авч үзэж болно . Ландфилд булж устгах. АНУ-д үүссэн Б & Н хог, хаягдлын ихэнхийг тусдаа Б & Н хаягдлын хогийн цэгт устгаж байна. Одоогоор (2002) Б & 148
НОГООН БАРИЛГА
Н хог, хаягдлын 35-45 хувийг Б & Н хаягдлын ландфилд булж устгаж байна. Барилгатай холбоотой Б & Н хог, хаягдлын 20-40 хувь хотын хатуу хог, хаягдлын ландфилд устгагдаж байна (IFC Inc., 1995; Franklin Associates, 1998). Барилга барихаас бусад үед үүссэн Б & Н хог, хаягдлын устгал нарийн сайн мэдээлэлгүй байна. Гэхдээ нийт барилгын хаягдлын хагас нь ландфилын дээр ба доор байрлуулсан эсвэл хотын хатуу хог, хаягдалтай хамт байна. Учир нь Б & Н хог, хаягдлыг RCRAын хуульд ангилж ялгаагүй, ихэнх Б & Н хаягдлын ландфил нь хотын хатуу хог, хаягдалтай адил түвшин байх шаардлагагүй. Цөөн тооны хамгаалалт хийдэг учраас орох өртөг нь Б & Н хаягдлын хогийн цэгт харьцангуй бага байна.
9.13 дугаар зураг. Туб хэлбэрийн бутлагч. Боловсруулалтанд оруулахын тулд ердийн модны хаягдлыг ялгана. Нүүрэн талд нь тавиур, модон хаягдал болон барилгын талбайгаас гарсан том хаягдал моднууд байна. Ар талд нь модны хаягдлыг боловсруулалтад оруулах хоолой хэлбэрийн бутлагч машиныг үзүүлэв. Дахин боловсруулсан бүтээгдэхүүнийг бойлорын түлш болгохоор худалдана. 9.14 дугаар зураг. 2 үе шаттай доргиурт шигшүүрээр ялгаж байна. Эхний шатанд бетон, тоосго болон мод зэргийг шорооноос шигшиж ялгана. Эхний шигшүүрээс гарсан шороог хоёр дах шигшүүр рүү зөөж дараагийн шигшүүрээр шигшинэ. Сүүлийн шигшүүрээс гарсан бүтээгдэхүүнийг дахин ашиглахаар нөөцөлнө.
Хэдийгээр Б & Н хаягдлын ихэнх хэсэг нь идэвхгүй байдаг боловч орон сууцны хог, хаягдалтай холилдоход асуудал үүсгэдэг. Жишээ нь: Ахуйн хог, хаягдалтай гөлтгөнөн хана холилдох эсвэл чийг авах үед Б & Н хаягдал нь бүхлээрээ 149
“Байгаль орчинд ээлтэй, эрчим хүчний хэмнэлттэй, барилгын материалын үйлдвэрлэлийг дэмжих” төсөл
НОГООН БАРИЛГА
идэвхгүй байх боломжгүй ба задралын дүнд хүхэрт устөрөгчийн хий үүснэ. Энэ шалтгаанаар олон хотуудад хуучин гөлтгөнөн ханыг устгахын тулд уутанд хийх, тусад нь хайрцагт хийх шаардлага гардаг. Б & Н хаягдлын органик материал нь харьцангуй бага чийгтэй (жишээ нь: хуурай модны чийг нь 5-6 хувь) учраас идэвхгүй гэж тооцдог. Гэвч чийгийн хэмжээ 14-16 хувь болж өсөхөд биологийн идэвхтэй болно. Энэ үед Б & Н хаягдлын органик материалын ихэнх нь биологийн задралд орно. Зарим тохиолдолд Б & Н хаягдлын органик материалын биологийн задралын дүнд тунамал бохир ус үүсдэг бөгөөд энэ нь тухайн нутгийн гүний усыг бохирдуулах бодисыг үүсгэнэ. Энэ шалтгаанаар хотын хатуу хог, хаягдлын хууль журмын дагуу улсын Б & Н хаягдлын ландфилын тоог нэмэх шаардлагатай байна. 9.11–р хүснэгт
9.11–р хүснэгт. Б & Н хаягдлын энгийн боловсруулах, дахин ашиглах боломж Б & Н хаягдлын энгийн боловсруулах, дахин ашиглах боломж
Материал
Боловсруулах
Дахин ашиглах боломж
Мод
Гараар ангилж, худалдаанд байгаа модны бутлуураар хэрчиж жижиглэн, хүрдэн шигшүүрээр оруулж том хэсгийг нь ялгаж авна. Төмөр, металыг нь соронзонгоор ялгаж, жижиг хэсгийг нь (ялгасан жижиг хэсгийг бордоо буюу хөрсний нэмэлт болгохоор худалдана) шигшүүрээр ялгана.
Модны жижиглэсэн хэсэг мөн үрòсийг орчны тохижилтонд бордоо хийхэд, амьтны дэвсгэр, бордоо хийхэд, бойлорын түлшний эх үүсвэр, барилгын бүтээгдэхүүн, хогийн цэгийн дундын хучаас материалаар хэрэглэж болно.
Бетон
Бетоны хаягдлыг бутлаад, арматур төмрийг салган авч, үлдсэн хэсгийг нь төрөл бүрийн хэрэглээнд зориулж тохиромжтой хэмжээгээр шигшинэ.
Асфальт материалхар цаас
Асфальт материалыг хэрчиж, алхан бутлуураар хэмжээг нь багасган, хадаас ба бусад төмрийн материалыг соронзонгоор ялгана. Үлдсэн материалыг шигшинэ.
Гипсэн хана (гипс)
Дотор хэрэглээний гөлтгөнийг нунтаглаж, цаасаар нь дахин зуурмаг бэлдэж цаас хийнэ.
Металл
Металын төрлөөр тус тусад нь ангилна (төмөр, хөнгөн цагаан, зэс, гууль).
Хөрс шороо
Мод,төмөр, чулуу, бусад төрөл бүрийн материалыг ялгахын тулд шигшинэ.
Буталсан ба жижиглэж ялгасан бетоныг шинэ барилгын хэрэглээнд бетон зуурах хольц болгоно. Энэ нь ASTM-ын стандартын шаардлагыг хангасан байх шаардлагатай. Буталсан бетоныг мөн замын хоѐр дахь суурь болгож хэрэглэнэ, Том материалуудыг нь замын нарийн хайрга, үерийн хамгаалалтад хэрэглэнэ. Жижиглэсэн асфальт материалыг дээврийн материал хийхэд нэмэх, шинэ зам хийхэд халуун ба хүйтнээр асфальттай холих, замын хотгорыг нөхөх засахад хэрэглэнэ. Нунтагласан гөлтгөнийг шинэ гөлтгөнөтэй хольж дахин үйлдвэрлэх, амьтны хэвтэр суурь, хөрсний нэмэлт (зүлгэнд шохойг зайлуулах бодисоор) ээр хэрэглэнэ. Зуурмагийн цаасаар нь шинэ ханын цаас дахиж хийнэ. Метал боловсруулах үйлдвэрт хэрэглэнэ. Шигшсэн шороог хөдөө аж ахуй болон тухайн газрыг дүүргэж орчны тохижилтонд, мөн хогийн цэгийн хучаасаар хэрэглэнэ.
Нэг оршин суугчийн ус хэрэглээний норм Орон сууцны хорооллын тохижилт
10.1-р хүснэгт
Нэг оршин суугчийн унд-ахуйн ус хэрэглээний норм, л/хон 2006
Төлөвлөж буй
Ус түгээгүүр, ариутгах татуургатай, усанд орох 150
125-160
100 - 150
Ус халаагч бүхий ус түгээгүүр, ариутгах татуургатай, усанд орох онгоц мөн шүршүүртэй орон сууц
160-230
130 - 180
онгоцгүй, шүршүүргүй орон сууц
9.15 дугаар зураг. Барилгын ба нурангиас үүссэн хаягдлыг дахин боловсруулах үйлдвэрийн схем
Барилгын хог, хаягдлын боловсруулах материалын онцлог Б & Н хог, хаягдлын үйлдвэрийн нэгдсэн шаардлага байдаггүй. Дахин боловсруулах үйлдвэрийн материалын шаардлага нь ялгасан материалын худалдан авагчтай тохиролцож хийдэг. Мод ба алфальтын материалын хар цаасны жишээгээр авч үзье. Модыг дахин боловсруулах үйлдвэрийн хувьд бүтээгдэхүүнээ борлуулах зах зээлээс хамаарч түүхий эд болгож буй хаягдал материал модны шаардлага нь янз бүр байна. Бойлорын түлш үйлдвэрлэж буй дахин боловсруулах үйлдвэр нь барилгын ба нурангийн хаягдал, модон суурь, контейнер, бут сөөг, модны тайрдас зэргийг цэврээр авахыг илүүд үздэг. Даралтаар боловсруулсан мод, цахилгааны утасны шон ба төмөр замын дэр мод (давирхай буюу creosote-той хамт боловсруулдаг учир), фанер, навч, өвс, бохир үлдэгдэл зэрэг материалууд бойлерийн ажиллагаанд нөлөөлж мөн агаарын бохирдлыг үүсгэдэг учраас дахин боловсруулагчид авах дургүй байдаг. Алфальтан материал- хар цаас нь асфальтыг 30 хувь агуулдаг бөгөөд хэд хэдэн асфальт замын үйлдвэрлэгчид хэрэглэгдсэн жижиглэсэн хар цаасыг замын суурь ба замын бүрээс хийхдээ тодорхой хувиар хольж хэрэглэдэг. Алфальтан материалын дахин боловсруулах хязгаарын фактор нь зам тавих ба дээврийн материал хийхэд нийцдэг. Ирээдүйд Б & Н хаягдлыг илүү ихээр дахин боловсруулахад материалын шаардлага нь илүү чухал байх болно. 151
“Байгаль орчинд ээлтэй, эрчим хүчний хэмнэлттэй, барилгын материалын үйлдвэрлэлийг дэмжих” төсөл
БҮЛЭГ 10. УСНЫ ХЭМНЭЛТ Усны хомсдол, бохирдол дэлхийн нийтийн өмнө тулгамдсан асуудлын нэг болж байна. Дэлхийн нийт хүн амын 20 гаруй хувь (1.1 тэрбум гаруй хүн) нь цэвэр усны дутагдалтай нөхцөлд аж төрж байгаа бөгөөд байдал хэвээр үргэлжилбэл 2025 он гэхэд усаар гачигдах хүмүүсийн тоо 70 хувиар (1.8 тэрбум) өсөх төлөвтэй байна. Монгол Улс усны нөөц багатай орны тоонд багтдаг бөгөөд энэхүү нөөц нь нийт нутаг дэвсгэрийн хувьд жигд бус тархсан байдаг нь хүн ам, үйлдвэр, хөдөө аж ахуйг усаар хангахад цаашилбал нийгэм, эдийн засгийн хөгжилд нэлээд хүндрэл учруулдаг. Монгол Óлсын Их хурлын 2008 оны 12 дугаар тогтоолоор баталсан “Монгол Óлсын Мянганы хөгжлийн зорилтод суурилсан Үндэсний хөгжлийн цогц бодлого”-ын Монгол улсын хөгжлийн 5 дугаар тэргүүлэх чиглэлийн хүрээний Стратегийн зорилт 3-т “Усны нөөцийг бохирдол, хомсдолоос хамгаалах, зохистой ашиглах, хүн амыг эрүүл ахуйн шаардлагад нийцсэн усаар хангах нөхцөлийг бүрдүүлэх “Ус” үндэсний хөтөлбөрийг боловсруулж хэрэгжүүлэхээр заасан байдаг. Энэхүү хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх стратегийн зорилтод: • Монгол орны усны нөөцийг хамгаалан түүний бүрэлдэн тогтох, цэвэр ариун чанараа хадгалах, байгалийн аясаар сэргэх бүхий л боломжийг хангах; • Нутаг дэвсгэрийн хэмжээнд усны нөөц, чанарын хяналтшинжилгээний байнгын, тасралтгүй, шинэ дэвшилтэт технологид суурилсан сүлжээ байгуулан ажиллуулж мэдээлэл, удирдлагын шуурхай байдлыг хангах; • Усны нөөцийн хуримтлалыг бий болгох, хүн амыг эрүүл ахуйн стандартын шаардлагад нийцсэн усаар хангаж, үйлдвэрлэл, хөдөө аж ахуйн ус хангамжийг сайжруулан тогтвортой хөгжлийг тэтгэх үндсэн нөхцөл бий болгох; • Усны нөөцийг зүй зохистой ашиглах, хэмнэх, хаягдал бохир усыг эргүүлэн ашиглах, цэвэрлэх дэвшилтэт технологи нэвтрүүлэх, үерийн аюулаас сэргийлэх цогц арга хэмжээг авч хэрэгжүүлэх, үүнд чиглэсэн аливаа үйл ажиллагаа, санал санаачлагыг хууль тогтоомжийн хүрээнд дэмжих; • Усны нөөц, ашиглалтын менежментийг боловсронгуй болгож ус ашиглалтын олон талт харилцааг зохицуулах эрх зүйн орчин, удирдлага, зохион байгуулалтыг боловсронгуй болгох, боловсон хүчнийг чадавхижуулах; • Усны нөөцийг хамгаалах, зүй зохистой ашиглах шинжлэх ухааны мэдээлэл, дэвшилтэт арга, технологийг уламжлалт зан үйл, ёс суртахууны хэм хэмжээгээр баяжуулан өсвөр, залуу үе, нийт иргэдэд сурталчлан түгээн дэлгэрүүлж, нийтийн үйл хэрэг болгох гэж заасан байна. 152
НОГООН БАРИЛГА
Усны бохирдол, хомсдол нэмэгдсээр байгаа нь оновчтой шийдвэр, арга замыг шаардаж байгаа бөгөөд үүнийг шийдвэрлэх нэг арга зам нь барилгыг нь усыг хэмнэх, үр ашигтай зарцуулах, хаягдал усыг нь эргүүлэн ашиглах боломжтой байдлаар төлөвлөх явдал юм. 9.11–р хүснэгт Б & Н хаягдлын энгийн боловсруулах, дахин ашиглах боломж
Материал 10.1 Усны хэрэглээгБоловсруулах бууруулах
Дахин ашиглах боломж
Гараар ангилж, худалдаанд байгаа
Зîðèëãî модны бутлуураар хэрчиж жижиглэн, Модны жижиглэсэн хэсэг мөн үрòсийг шигшүүрээр оруулж том хэсгийгхот суурин орчны тохижилтонд хийхэд, Барилгын усхүрдэн хэмнэлтийг нэмэгдүүлж газрынбордоо ус хангамж, нь ялгаж авна. Төмөр, металыг нь амьтны дэвсгэр, бордоо хийхэд, Мод ариутгах татуургын системийн соронзонгоор ялгаж, жижиг хэсгийгачааллыг нь бойлорынхөнгөвчлөх, түлшний эх үүсвэр, зардлыг барилгын (ялгасан жижиг хэсгийг бордоо буюу бүтээгдэхүүн, хогийн цэгийн дундын бууруулах, усны нөөцийг хэмнэх. хөрсний нэмэлт болгохоор худалдана) хучаас материалаар хэрэглэж болно. Шààðäëàãà шигшүүрээр ялгана. Буталсан ба жижиглэж ялгасан бетоныг Барилгын ус хангамжийн тооцоот үндсэн хэрэглээг 20% бууруулах шинэ барилгын хэрэглээнд бетон зуурах стратеги баримтлах. хольц болгоно. Энэ нь ASTM-ын Бетоны хаягдлыг бутлаад, арматур
стандартын шаардлагыг хангасан байх шаардлагатай. Буталсан бетоныг мөн замын хоѐр дахь суурь болгож 10.1.1 Ус хэрэглэнэ, Том материалуудыг нь замын хайрга, үерийнболон хамгаалалтад Ус хэрэглээний норм гэдэг нь нэг хүний нарийн физиологийн ахуйн хэрэглэнэ. хэрэгцээг хоногийн туршид хэвийн ба онцгой тохиолдолд хангах усны Асфальт материалыг хэрчиж, алхан Жижиглэсэн асфальт материалыг Асфальт хэмжээг нь багасган, хадаас дээврийн материал хийхэд нэмэх, шинэ тоо хэмжээ бутлуураар юм. материалба бусад төмрийн материалыг зам хийхэд халуун ба хүйтнээр Усхар хэрэглээний норм нь тухайн тохижилтын зэрэглэл, цаг уур, цаас соронзонгоор ялгана. барилгын Үлдсэн асфальттай холих, замын хотгорыг засахад хэрэглэнэ. эрүүл ахуйн болонматериалыг тухайн шигшинэ. орон нутгийн онцлогнөхөх нөхцөлөөс хамаарна. Нунтагласан гөлтгөнийг шинэ Манай оронд хот суурины ус хангамжийн системийн төлөвлөлтөд хүн гөлтгөнөтэй хольж дахин үйлдвэрлэх, Дотор хэрэглээний гөлтгөнийг амьтны хэвтэр суурь, хөрсний нэмэлт амын Гипсэнунд хана ахуйн хэрэглээний усны нормын хэмжээг бууруулах бодлого нунтаглаж, цаасаар нь дахин зуурмаг (зүлгэнд шохойг зайлуулах бодисоор) (гипс) баримталж байна.бэлдэж Тухайлбал, цаас хийнэ. 2006 оны төлөвлөлтөөр ээр хэрэглэнэ.төвлөрсөн Зуурмагийн цаасаар нь шинэ ханын цаас системд холбогдсон орон сууцны барилгын нэг оршин суугчийн ус дахиж хийнэ. хэрэглээний доод хэмжээг 250 литр гэж үзэж байсан бол шинээр Металын төрлөөр тус тусад нь ангилна Метал боловсруулах үйлдвэрт Металл (төмөр, хөнгөн цагаан, зэс, гууль). хэрэглэнэ. боловсруулж буй норм, дүрмээр 150 литр болгон бууруулсан байна Шигшсэн шороог хөдөө аж ахуй болон (Хүснэгт 10.1). Энэ нь усны нөөцийг хамгаалах, зүй зохистой хэрэглэх Мод,төмөр, чулуу, бусад төрөл бүрийн тухайн газрыг дүүргэж орчны Хөрс шороо материалыг ялгахын тулд шигшинэ. тохижилтонд, мөн хогийн цэгийн бодлогыг хэрэгжүүлэх нэг арга зам юм. хучаасаар хэрэглэнэ. Бетон
төмрийг салган авч, үлдсэн хэсгийг нь төрөл бүрийн хэрэглээнд зориулж хэрэглээний норм, төрөл тохиромжтой хэмжээгээр шигшинэ.
Ер нь усыг хýр хэмнэлттэй хэрэглэж байгаа байдлаар нь улс орны хөгжлийг тодорхойлдог болсон байна. 10.1-р хүснэгт 10.1-р хүснэгт. Нэг оршин суугчийн ус хэрэглээний норм Нэг оршин суугчийн ус хэрэглээний норм
Орон сууцны хорооллын тохижилт
Нэг оршин суугчийн унд-ахуйн ус хэрэглээний норм, л/хон 2006
Төлөвлөж буй
Ус түгээгүүр, ариутгах татуургатай, усанд орох онгоцгүй, шүршүүргүй орон сууц
125-160
100 - 150
Ус халаагч бүхий ус түгээгүүр, ариутгах татуургатай, усанд орох онгоц мөн шүршүүртэй орон сууц
160-230
130 - 180
Ус хангамж, ариутгах татуургатай, халуун усны төвлөрсөн системд холбогдсон орон сууц
250-350
150 - 220
Ус түгээх байр, гүний худаг, тохижуулсан булгаас зөөврөөр ус авдаг орон сууц (гэр)
25-40
25 - 40
153
Ус түгээх байр, гүний худаг, тохижуулсан булгаас зөөврөөр ус авдаг орон сууц (гэр) “Байгаль орчинд ээлтэй, эрчим хүчний хэмнэлттэй, барилгын материалын үйлдвэрлэлийг дэмжих” төсөл
25-40
25 - 40
Сантехникийн тоног төхөөрөмж
Барилгад шаардлагатай хоногийн усны хэрэглээний дундаж хэмжээг дараах томьѐогоор [2] тооцно: Барилгад шаардлагатай хоногийн усны хэрэглээний дундаж хэмжээг дараах томьёогоор тооцно: 𝑞𝑞н ∙ 𝑁𝑁 хон 10.1 𝑄𝑄дунд = ; м3 /хон 10.1 1000
энд, qн- нэг хэрэглэгчийн ус хэрэглээний норм, л/с; энд, 𝑞𝑞н - нэг хэрэглэгчийн ус хэрэглээний норм, л/с; 𝑁𝑁– хэрэглэгчийн тоо N - хэрэглэгчийн тоо хангамж, ариутгахтатуургын татуургынсистемээр системээр тоноглогдсон тоноглогдсон орон орон сууцны Ус Ус хангамж, ариутгах сууцны барилгын оршин барилгын оршин суугчдын ус хэрэглээний төрөл түүний эзлэх суугчдын ус хэрэглээний төрөл түүний эзлэх хувь харилцанхувь адилгүй байдаг ч, харилцан адилгүй байдаг ч, ойролцоогоор авч үзвэл (Зураг 10.1): ойролцоогоор авч үзвэл (Зураг 10.1): гал тогоонд хоол бэлтгэх, сав суулга угаахад 20%; гал тогоонд хоол бэлтгэх, сав суулга угаахад 20%; усанд ороход усанд ороход 25%; хувцас угаалганд 20%; суултуурын ус тататалтанд 35% орчмыг 25%; хувцас угаалганд 20%; суултуурын ус тататалтанд 35% орчмыг зарцуулдаг байна. зарцуулдаг байна. Энд гэх гадна тохижилтын тооцоогүй. Энд гадна тохижилтын болон бусад (усны гоожилт мэт) зарцуулалтыг болон бусад (усны гоожилт гэх мэт) зарцуулалтыг тооцоогүй.
10.1 дүгээр зураг. Ус хэрэглээний төрөл
Эндээс харахад бидэнд төдийлөн мэдэгддэггүй, хамгийн энгийн хэрэглээний төхөөрөмж болох суултуур нь гэр ахуйн усны хэрэглээний хамгийн их хувийг эзэлдэг байна. 10.1.2 Ус хэмнэх арга, технологи 1. Ус, эрчим хүчний хэмнэлттэй сантехникийн тоног төхөөрөмжүүд ашиглах Суултуурын усны хэрэглээ нь зайлах савны эзлэхүүн, хос даралттай товчлууртай эсэх мөн цэвэрлэгдэх байдлаас хамаарна. Зайлах савны эзлэхүүн бага байх нь ус хэмнэх хэдий ч, суултуурын бүхий л гадаргуу усаар бүрэн зайлагдаж цэвэрлэгддэг байх нь чухал байдаг. Сантехникийн ариун цэврийн төхөөрөмжийн усны хувийн зарцуулалтыг 10.2-р хүснэгтэд үзүүлэв. 10.2 –р хүснэгт. Төхөөрөмжийн уснызарцуулалт хувийн зарцуулалт Төхөөрөмжийн усны хувийн
10.2 –р хүснэгт
Одоогийн жишиг түвшин
Сантехникийн тоног төхөөрөмж
(стандарт нэгж)
Суултуур
1,6 галлон/гоожилт
6 л/гоожилт
Хөтөвч
1,0 галлон/гоожилт
3.8л/гоожилт
(метрийн нэгж)
Эх үүсвэр: LEED Эрчим хүч, байгаль орчны тэргүүлэх төлөвлөлт
Эх үүсвэр: LEED Эрчим хүч, байгаль орчны тэргүүлэх төлөвлөлт
Ердийн, хос товчлуурт суултуурын (Зураг 10.2) техникийн үзүүлэлтийг харуулав. 10.2 дугаар зураг.
154 Суултуур
Үзүүлэлт Зориулалт Зайлах усны зарцуулалт Зайлах савны төрөл
Утга Орон сууц, олон нийтийн барилгын ариун цэврийн өрөөнд (3/6 л)/гоожилт Угсардаг, салангид
10.2 –р хүснэгт
Төхөөрөмжийн усны хувийн зарцуулалт Одоогийн жишиг түвшин (стандарт нэгж)
НОГООН 1,6 галлон/гоожилт
Суултуур
1,0 галлон/гоожилт
Хөтөвч
(метрийн нэгж)
БАРИЛГА 6 л/гоожилт
3.8л/гоожилт
Ердийн, хос товчлуурт суултуурын (Зураг 10.2) техникийн үзүүлэлтийг Эх үүсвэр: LEED Эрчим хүч, байгаль орчны тэргүүлэх төлөвлөлт харуулав. Ердийн, хос товчлуурт суултуурын (Зураг 10.2) техникийн үзүүлэлтийг харуулав. 10.2 дугаар зураг. Суултуур
Үзүүлэлт
Утга Орон сууц, олон нийтийн барилгын ариун цэврийн өрөөнд (3/6 л)/гоожилт Угсардаг, салангид Хромжуулсан, дардаг хос товчлуур Арагшаа буюу хана руугаа
Зориулалт Зайлах усны зарцуулалт Зайлах савны төрөл Товчлуурын төрөл Гаргалга
10.2 дугаар зураг. Суултуур
Хос товчлууртай зайлах савыг гаргаж буй бохирдлын хэмжээнээс нь хамааруулан их, бага усны товчлуурыг сонгон ашиглана. Ингэснээр бохирдол багатай үед нэг удаагийн ус таталтаар 3л ус хэмнэх Нэр Ус хэмнэгч хошуу (HP 1065S) боломжтой. Бүх төрлийн холигч, цоргонд ашиглаж усны Хоногт нэг хүн 150л усыг ахуйдаа хэрэглэж, түүнээсээ 35% буюу 53л-ийг Зориулалт зарцуулалтыг бууруулах суултуурт хэрэглэдэг гэвэл суултуурын Хүрэл, хос товчлуурыг Материал: хромон өнгөлгөө,ашигласнаар хуванцар Усны даралт: хоногт 26л ус, жилд 9.5 тонн ус хэмнэх болно. 1-5 бар (ат) Холбогдох хэлбэр: 15/16-27 (М24х1). Эр эрээсэн холболттой Керамик гадаргууг нэмэлт байдлаар өнгөлж, гулсамтгай байдлыг нь 48% Усны хэмнэлт: Гал зуух, ариун цэврийн өрөө болон усны нэмэгдүүлснээр усны зарцуулалтыг багасгадаг бол мөн хуйларсан Ашиглах хүрээ: хэрэглээ өндөртэй тоноглолуудад 10.4 дүгээр зураг. Ус урсгал үүсгэх, вакуумжуулсан соролт бий болгох зэргээр усны хэмнэгч хошуу зарцуулалтыг багасгаж, цэвэрлэгээний үр дүнг нэмэгдүүлдэг. Вакуум суултуурт (Зураг10.3) саарал 10.3 –р хүснэгт усыг ашиглахаас гадна ердийн Нэг өрхийн хоногийн ус хэрэглээний дундаж хэмжээ ус түгээгүүрийн усыг ашиглах № Хэрэглээний төрөл Усны хэмжээ, л боломжтой. Вакуум үүсгэх насос 1 Угаалга 130 ажиллана. 2 Суултуур, хөтөвч 227.5 Усны зарцуулалт товчлуурын төрлөөс 3 Гал тогоонд хамааран: (0.2/1.5л)/130 гоожилттой 4 Усанд ороход 162.5 байна. Бүгд
650 10.3 дугаар зураг. Вакуум суултуур
Суултуурт ус хэмнэхээс гадна бусад төхөөрөмжид ус хэмнэх дараах шийдлүүд байдаг. Цоргоор гарах усны урсгалын хэлбэрийг өөрчлөх, усны урсгалд агаар нэмж өгөх замаар бага усны зарцуулалтаар их ус хэрэглэж буй мэдрэмжийг төрүүлэх байдлаар усыг 30-80% хэмнэх боломжтой. Үүний тулд цоргоны хошуунд цацруулалт гаргах нэмэлт (Зураг 10.4) шийдлүүдийг тусгана. Шүршүүрийн усны даралт 550кПа (80psi) үед минутанд 2.5 галлон буюу 9.5 л ус гоождог бол 410кПа (60psi) даралтын үед 2.2 галлон (8.5л) ус гарч байгаа нь шугамын даралтаас хамаардаг. Ялангуяа 155
Орон сууц, олон нийтийн барилгын ариун цэврийн өрөөнд (3/6 л)/гоожилт Зайлах усны зарцуулалт Зайлах савны төрөл Угсардаг, салангид Товчлуурын Хромжуулсан, дардаг хос товчлуур ээлтэй, эрчим төрөл хүчний хэмнэлттэй, Гаргалга Арагшаа буюу хана руугаа Зориулалт
“Байгаль орчинд барилгын материалын үйлдвэрлэлийг дэмжих” төсөл
НОГООН БАРИЛГА
өндөр барилгын доод давхруудад усны даралттай их байдаг тул гоожих усны хэмжээ харьцангуй их, тоног төхөөрөмжийн гэмтэл ч их байдаг. Иймээс ус дамжуулах хоолойд даралт тохируулагчийг тавьж ашиглана. Нэр Зориулалт Материал: Усны даралт: Холбогдох хэлбэр: Усны хэмнэлт:
10.4 дүгээрзураг. зураг.Ус 10.4 дүгээр Ус хэмнэгч хошуу хэмнэгч хошуу
Ашиглах хүрээ:
Гараар угаасан зүйлээ цэвэр усаар зайлах, жижиг зүйлсийг угаахад түмпэн сав ашиглах нь гоожуулж хэрэглэснээс их хэмжээний усыг хэмнэдэг
Ус хэмнэгч хошуу (HP 1065S)
Хувцас угаахад угаалгын машиныг бүрэн 10.2 –р хүснэгт Төхөөрөмжийн усны хувийн зарцуулалт ачаалалтайгаар ашиглах нь усыг болон угаалгын Одоогийн жишиг түвшин нунтагийг Сантехникийн тоног төхөөрөмж хэмнэдэг.
Бүх төрлийн холигч, цоргонд ашиглаж усны зарцуулалтыг бууруулах Хүрэл, хромон өнгөлгөө, хуванцар 1-5 бар (ат) 15/16-27 (М24х1). Эр эрээсэн холболттой 48% Гал зуух, ариун цэврийн өрөө болон усны хэрэглээ өндөртэй тоноглолуудад
Суултуур
Угаалга
Усыг аргууд 2 хэмнэх энгийн Суултуур, хөтөвч 3 4
227.5
130 хүн нэлээдгүй их хэмжээний усыг Усанд ороход 162.5усыг хэмнэх зарцуулдаг. Усанд орох нөхцөл, хэрэгцээ, ухамсраас хамааран онгоцонд орох 650уу, шүршүүр Бүгд хэрэглэх үү гэдгээ зөв сонгох нь зүйтэй. Онгоцыг нэг удаа дүүргэн усанд ороход 140-160л ус, харин богино хугацаанд (5мин) шүршүүрт ороход ердөө 30-50л орчим ус зарцуулдаг байна.
Шүдээ угаахдаа аяганд усаа хийж авч угаах нь зүйтэй. Хэрэв усаа хаахгүйгээр нэг удаа шүд угаахад 20 литр орчим ус үр ашиггүй урсдаг байна. 156
(3/6 л)/гоожилт
Зайлах усны зарцуулалт
тогоонд УсандГалорохдоо
Усны гоожилттой, эвдрэлтэй төхөөрөмжөөс нэг минутанд 10 дусал гоожиход жилд 2000л ус алдагддаг. Иймээс усны эвдрэлтэй төхөөрөмжөө нэн даруй засварлах хэрэгтэй.
6 л/гоожилт
Жишээ 10.1 Зайлах савны төрөл Угсардаг, салангид Товчлуурын төрөл Хромжуулсан, дардаг хос товчлуур 0.07 га талбайд байрлах 5 ам бүлтэй айлын 2 давхар амины сууцны Гаргалга Уг барилга нь Арагшаа буюу ханаинженерийн руугаа бие даасан (Зураг 10.5) ус хэрэглээг тооцох. шугам сүлжээтэй, ариун цэврийн өрөөнд Уг барилга нь бие даасан инженерийн суултуур, угаагуур, шүршүүр, онгоц гал шугам сүлжээтэй, ариун цэврийн тогоонд тосгуур зэрэг сантехникийн өрөөнд суултуур, угаагуур, төхөөрөмжонгоц суурилуулсан. шүршүүр, гал тогоонд тосгуур
130
Аяга таваг угаахдаа тосгуурыг бөглөж усаар дүүргэж угаахад их хэмжээний ус хэмнэхээс гадна угаалгын бодис ч хэмнэгддэг. Бүрэн онгойлгосон крантнаас минутанд 10-15л ус гоождог. Хүнс ногоо угаасан усаа асгалгүйгээр цэцэг, ногоогоо усалж болно.
(метрийн нэгж)
Хэрэв нэг товчлууртай зайлах савтай бол түүн дотор Хөтөвч 1,0 галлон/гоожилт 3.8л/гоожилт 1-2 литрийн хуванцар савтай усыг байрлуулах, Эх үүсвэр: LEED Эрчим хүч, байгаль орчны тэргүүлэх төлөвлөлт эсвэл хаалт(Зураг хийх10.2) зэргээр татагдах усны эзлэхүүнийг Ердийн, хос товчлуурт суултуурын техникийн үзүүлэлтийг харуулав. бууруулж өдөрт 20л хүртэл цэвэр усыг хэмнэх 10.2 дугаар зураг. Үзүүлэлт Утга Суултуур боломжтой, гэхдээ суултуурын гадаргуу бүрэн Орон сууц, олон нийтийн барилгын Зориулалт цэвэрлэгдэж байх ёстойг анхаарах нь зүйтэй. ариун цэврийн өрөөнд
Мөн усыг шаардлагатай үед нь хялбар байдлаар нээж, хааж өгөх, 10.3 үүднээс –р хүснэгт автоматжуулах, халуун усны температурыг хурдан тохируулах Нэг өрхийн хоногийн ус хэрэглээний дундаж хэмжээ рычагтай крант тавих, цоргоор гарах усанд агаар нэмж өгөх зэргээр № 60% хүртэл Хэрэглээний төрөл Усны хэмжээ, л усыг хэмнэх боломжтой байдаг. 1
(стандарт нэгж)
1,6 галлон/гоожилт
Нэр Зориулалт
Нэг айлын
зэрэг сантехникийн төхөөрөмж Ус хэмнэгч хошуу (HP 1065S) суурилуулсан. 10.5 дугаар зураг. сууц Бүх төрлийн холигч,Амины цоргонд орон ашиглаж усны
зарцуулалтыг бууруулах зураг. Амины орон хуванцар сууц Материал: 10.5 дугаар Хүрэл, хромон өнгөлгөө, даралт: хоногийн ус хэрэглээгУсны 10.1 томьѐогоор тооцвол:1-5 бар (ат) Нэг айлын хоногийнХолбогдох ус хэрэглээг томьёогоор тооцвол: хэлбэр: 10.1 15/16-27 (М24х1). Эр эрээсэн холболттой 48% Усны хэмнэлт: 𝑞𝑞 130 ∙ 5 ∙ 𝑁𝑁 н хон зуух, цэврийн өрөө болон усны = Ашиглах=хүрээ: = Гал 0,65 м3ариун = 650л/хон 𝑄𝑄дунд 1000 1000 хэрэглээ өндөртэй тоноглолуудад 10.4 дүгээр зураг. Ус хэмнэгч хошуу
Үүнээс ус хэрэглээний төрөл бүрд зарцуулах усны хэмжээг 10.3-р Үүнээс ус хэрэглээний төрөл бүрд зарцуулах усны хэмжээг 10.3-р хүснэгтэд ойролцоогоор хүснэгтэд ойролцоогоор тооцон үзүүлэв. 10.3 –р хүснэгт тооцон үзүүлэв. 10.3 –р хүснэгт. Нэг өрхийн хоногийн ус хэрэглээний дундаж хэмжээ Нэг өрхийн хоногийн ус хэрэглээний дундаж хэмжээ
№ 1
№ 1 2
2 3 4
Хэрэглээний төрөл
Усны хэмжээ, л
Нэг өрхийн хоногийн ус хэрэглээний дундаж хэмжээ Угаалга 130 227.5 Усны
Суултуур, хөтөвч Хэрэглээний төрөл
130
Гал тогоонд
Угаалга
162.5
Усанд ороход
Суултуур, хөтөвч Бүгд
3
Гал тогоонд
4
Усанд ороход Бүгд Жич: Ам бүлийн тоог 5 гэж тооцов.
650
10.3 –р хүснэгт
хэмжээ, л 130 227.5 130
Жич: Ам бүлийн тоог 5 гэж тооцов.
157
162.5 650
Ус хэмнэх дараах хувилбаруудыг авч үзэн усны хэмнэлтийн тооцоог хийж (хүснэгт 10.4)
“Байгаль орчинд ээлтэй, эрчим хүчний хэмнэлттэй, барилгын материалын үйлдвэрлэлийг дэмжих” төсөл
НОГООН БАРИЛГА
Ус хэмнэх дараах хувилбаруудыг авч үзэн усны хэмнэлтийн тооцоог хийж (хүснэгт 10.4) үзье. Үүнд: 1-р хувилбар: Өрхийн суултуур нэг товчлууртай байсныг сольж хос товчлууртай болгоё. 2-р хувилбар: Шүршүүрийн толгойг сольж агааржуулагчтай болгон солив. 3-р хувилбар: Дээрх хоёр арга хэмжээг хослуулан хэрэгжүүлж авч үзье. 10.4 –р хүснэгт Ус хэмнэлтийн тооцоо тооцоо 10.4 ä¿ãýýр хүснэгт. Ус хэмнэлтийн
2.Агааржуулагчтай шүршүүр тавих
3. Хос товчлууртай суултуур, агааржуулагчтай шүршүүр
Хэрэглээний төрөл
Усны хэмжээ, л
1. Хос товчлууртай суултуур
1
Угаалга
130
130
130
130
2
Суултуур, хөтөвч
227.5
135
227.5
135
№
3
Гал тогоонд
130
130
130
130
4
Усанд ороход
162.5
162.5
113
113
Нийт
650
557.5
600
508
Усны хэмнэлт, %
-
14.2%
7.7%
21.8%
Орон сууцны барилгаас гарах бохир усны дундаж тоо хэмжээг тодорхойлохдоо усны хэрэглээ тооцдог (10.1) томьёог ашигладаг, учир нь нэг хэрэглэгчийн бохир ус гаргалгааны нормыг ус хэрэглээний нормтой адил гэж үздэг. Ариутгах татуургад нийлүүлэх бохир усны тоо хэмжээг бууруулах аргуудыг авч үзье: 1.Саарал усыг ашиглах Барилгын ахуйн бохир усыг хар, саарал ус ялгадаг. Хар ус нь суултуурын төрлийн төхөөрөмжөөс гарах хүний өтгөн, шингэнийг агуулсан ус, саарал ус гэдэг нь усанд орсон, гар нүүр, хувцас угаасан ус (Зураг 10.6) байна. Саарал ус нь ахуйн хэрэглээний бохир усны 60% гаруйг эзэлж байгаа тул түүнийг цэвэрлэн эргүүлэн ашиглах боломжтой. Үүний тулд саарал усыг хар уснаас тусад нь шугам хоолойгоор ялган авч цэвэрлэн эргүүлэн ашиглах нь хялбар байна.
Ус хэмнэх хэрэглэснээр барилгын ус хангамжийн тооцоот БОХИР УСНЫаргуудыг ТӨРӨЛ, ТОО ХЭМЖЭЭ үндсэн хэрэглээг 20% бууруулж БАРИЛГА-д тавигдах Ахуйн хэрэглээнээс гарч буй бохир усыг дараах НОГООН төрөлд ангилдаг[5]. шаардлагын нэг хэсгийг хангасан байна. 10.4 –р хүснэгт Төрөл
-
Тодорхойлолт
Ус хэмнэлтийн тооцоо
Саарал ус:
Ямар нэгэн ялгадасгүй зөвхөн ахуйн бохир ус
10.2. Бохир усны шинэлэг технологи
3. Хос Хар ус: Усаaр шингэлэн зайлуулсан өтгөн, шингэн ялгадас 1. Хос товчлууртай Хэрэглээний Усны 2.Агааржуулагчтай № - Бор ус: товчлууртай суултуур, Зîðèëãî Усаар шингэлэн зайлуулсан (шээсний хольцгүй) өтгөн ялгадас төрөл хэмжээ, л шүршүүр тавих суултуур агааржуулагчтай Бохир усны ариутгах системийн - Шар ус: гаралтыг бууруулж, Өтгөний хольцгүй шингэнтатуургын ялгадас шүршүүр -
ачааллыг хөнгөвчлөх, бууруулах, байгалийн усны 130 нөөцийг 1 Угаалга 130 зардлыг 130 130 нэмэгдүүлэх. Суултуур, Тодорхойлолт 2Хуурай жорлонгийн төрөл 227.5 135 227.5 135 хөтөвч Шààðäëàãà Бохир агаарыг өөрийн урсгалаар нь гадагш зайлуулах дээврээс 3- Салхивчтай Гал тогоонд 130 130 130 130 нүхэн жорлон дээш гарсан хоолой бүхий нүхэн Барилгын усан хэрэглээтэй тоноглолыг ундны бус жорлон. усаар хангах 4 Усанд ороход 162.5 162.5 113 113 дотортой, тооцоолсон (борооны ус, саарал ус Хүчитгэсэн ашиглахболон гэхэнгийн мэт), эсвэл усгүй эзлэхүүнтэй технологи нүхэнд хүний Нийт нүхэн жорлон 650 557.5өтгөн, шингэн ялгадсыг 600 цуглуулж хуримтлуулах 508 - Энгийн хэрэглэх замаар ариутгахдавтан татуургад нийлүүлэх ус түгээгүүрийн усны ба нэг удаа ашиглах шаардлага хангасан байгууламж Усны хэмнэлт, % 14.2% 7.7% 21.8% хэмжээг 50%-иар бууруулах. Ялгадсыг суултууртай хувин болон бусад төрлийн саванд - Тосох хувинтай жорлон
хадгалж үе үе юүлж, нэгдсэн сүлжээнд нийлүүлэх
БОХИР УСНЫ ТӨРӨЛ, ТОО ХЭМЖЭЭ Бîõèð óñíû òºðºë, òîî, õýìæýý Ялгадас цуглуулах (гишгүүргүй, суултуургүй) задгай нүх Ахуйн хэрэглээнээс гарч буй бохир дараах төрөлд ангилдаг[5]. Ахуйн гарч буйусыг бохир усыг дараах төрөлд ангилдаг. -хэрэглээнээс Задгай жорлон (халхавчтай) Төрөл
Тодорхойлолт Нүүрстөрөгчөөр баялаг материал (хүнсний ногооны хаягдал, Ямар нэгэн ялгадасгүй зөвхөнхүний ахуйнөтгөн бохир ус сүрэл өвс, үртэс, үнс) ашиглан ялгадсаар үнэргүй, гэм хоргүй бордоо хийхшингэн хуурайялгадас жорлон Усаaр шингэлэн зайлуулсан өтгөн,
-- Бордоо Саарал ус: жорлон үүсгэх -
Хар ус:
-
Бор ус:
Усаар шингэлэн зайлуулсан (шээсний хольцгүй) өтгөн ялгадас
-
Шар ус:
Өтгөний хольцгүй шингэн ялгадас
Эх үүсвэр: MNS6279:2011 Ус хангамж, ариун цэврийн байгууламж. Нэр томьёо. толь Хуурай жорлонгийн төрөл Тодорхойлолт- тайлбар Тодорхойлолт
158 - Салхивчтай нүхэн жорлон - Энгийн нүхэн жорлон
Бохир агаарыг өөрийн урсгалаар нь гадагш зайлуулах дээврээс дээш гарсан хоолой бүхий нүхэн жорлон. Хүчитгэсэн болон энгийн дотортой, тооцоолсон эзлэхүүнтэй нүхэнд хүний өтгөн, шингэн ялгадсыг цуглуулж хуримтлуулах давтан ба нэг удаа ашиглах шаардлага хангасан байгууламж
10.6 дугаар зураг. Саарал ус ашиглах схем
Орчин үед ахуйн хэрэглээний саарал усыг цэвэрлэн суултуурт ашиглах технологи хөгжингүй орнуудад түгээмэл болсон. Тухайлбал, Японд усыг хэмнэх үүднээс ариун цэврийн өрөөний угаагуурыг шууд суултуурын зайлах саван дээр байрлуулж өгсөн (Зураг 10.7) байна. Зарим нэг талаараа хүн ашиглах (тухайлбал хүн чөлөөтэй зогсох зай хангалтгүй) боломж хязгаарлагдмал мэт санагдаж болох ч усны хувьд их хэмнэлттэй, бага бохирдолтой усыг эргүүлэн ашиглах нэг шийдэл юм. 10.7 дугаар зураг. Саарал ус ашиглах боломж
159
суултуур 1
130
Угаалга
130
агааржуулагчтай шүршүүр 130
Суултуур, 2 “Байгаль орчинд хөтөвч
130
227.5 135 227.5 ээлтэй, эрчим хүчний хэмнэлттэй, материалын дэмжих” төсөл 3 барилгын Гал тогоонд 130 үйлдвэрлэлийг 130 130
135
4
113
Усанд ороход
162.5
162.5
113
СааралНийтусыг цэвэрлэн машин557.5 угаалганд, зүлэг ногоо усалгаанд 650 600 508 хэрэглэх боломжтой. Иймээс ус цэвэрлэгээний төхөөрөмжийг Усны хэмнэлт, % 14.2% 7.7% 21.8% зайлшгүй ашиглана. Саарал усыг тунгаах, шүүх, халдваргүйжүүлэх БОХИР УСНЫ ТӨРӨЛ, ТОО ХЭМЖЭЭ зэрэг аргуудаар зайлшгүй цэвэрлэнэ. Ахуйнус хэрэглээнээс буй бохир усыг дараах ангилдаг[5]. Хар нь нийтгарчбохир усны 30% төрөлд орчмыг эзэлдэг, их хэмжээний ялгадсын бохирдлыг зайлшгүй цэвэрлэж Төрөл нян агуулдаг. Иймээс эдгээр Тодорхойлолт халдваргүйжүүлэн орчныг аюулгүй болгох хэрэгтэй. - Саарал ус: Ямар нэгэн ялгадасгүй зөвхөн ахуйн бохир ус -
Хар ус:
НОГООН БАРИЛГА
130
Энгийн 20л-ийн багтаамжтай хувинг ашиглан гадаа тусдаа байранд, эсвэл гэртээ нэг буланд хаалттай байхаар ч төлөвлөж (Зураг 10.9) болно.
Усаaр шингэлэн зайлуулсан өтгөн, шингэн ялгадас
10.2.2- Хуурай жорлон ашиглах Бор ус: Усаар шингэлэн зайлуулсан (шээсний хольцгүй) өтгөн ялгадас Ус ашиглахгүйгээр бохирыг цэвэрлэх хуурай жорлонгийн дараах - Шар ус: Өтгөний хольцгүй шингэн ялгадас төрлүүд байна. Үүнд: Хуурай жорлонгийн төрөл - Салхивчтай нүхэн жорлон - Энгийн нүхэн жорлон
Тодорхойлолт Бохир агаарыг өөрийн урсгалаар нь гадагш зайлуулах дээврээс дээш гарсан хоолой бүхий нүхэн жорлон. Хүчитгэсэн болон энгийн дотортой, тооцоолсон эзлэхүүнтэй нүхэнд хүний өтгөн, шингэн ялгадсыг цуглуулж хуримтлуулах давтан ба нэг удаа ашиглах шаардлага хангасан байгууламж
- Тосох хувинтай жорлон
Ялгадсыг суултууртай хувин болон бусад төрлийн саванд хадгалж үе үе юүлж, нэгдсэн сүлжээнд нийлүүлэх
- Задгай жорлон
Ялгадас цуглуулах (гишгүүргүй, суултуургүй) задгай нүх (халхавчтай)
- Бордоо үүсгэх жорлон
Нүүрстөрөгчөөр баялаг материал (хүнсний ногооны хаягдал, сүрэл өвс, үртэс, үнс) ашиглан хүний өтгөн ялгадсаар үнэргүй, гэм хоргүй бордоо хийх хуурай жорлон
Эх үүсвэр:MNS6279:2011 Ус хангамж, ариун цэврийн байгууламж. Нэр томьёо. Тодорхойлолт- тайлбар толь
Биологийн аргаар боловсруулалт хийж улмаар ялгадсыг үнэргүй болгож задлах, овор хэмжээг нь багасгах олон арга байдаг бөгөөд эдгээрээс бордоо үүсгэх жорлонгийн ашиглалтын талаар товч дурдъя. Энэхүү жорлон нь ус хэрэглэхгүйгээр хүний өтгөн, шингэнийг органик материалтай хольж боловсруулан аюулгүй бүтээгдэхүүн болгодог. Задралд орж болох модны үрдэс, сүрэл, хүнсний ногооны хаягдал зэргийг хольц материал болгон ашиглаж бие зассаны дараа бохирдлын дээгүүр бүрэн хучиж цацна.
10.8 дугаар зураг. Бордоо үүсгэх жорлонгийн бүтэц
160
10.9 дүгээр зураг. Бордоо үүсгэх жорлон, хадгалалтын хайс
Жорлон (хувин) дүүрсний дараа гадаа хайсанд асгаж хольц материалаар бүтээгээд бүтэн жилийн турш өнжүүлнэ. Ялгадас боловсрох явцад дулаан ялгарч 700С орчим хүртэл халдаг, энэ үед өвчин үүсгэгч нянгууд бүрэн устдаг. Боловсруулалт дууссаны дараа ялзмагийн хэмжээ анх байсан хэмжээнээс нэг дахин буурч хар өнгөтэй, нягт сайтай хөрс шороо болж хувирсан байна. Хүн өдөрт 50-90 гр өтгөн, жилд 50кг орчим өтгөн гаргадаг түүнийг зайлуулахын тулд 15000 л ус, дээр нь шүршүүр, угаалга, гал тогоондоо хэрэглэсэн 15-30000л усыг нэг хоолойд хольж урсган 50кг ялгадсыг 600-1000 дахин ихэсгэж 30-45000л бохир болгон хувиргадаг байна. 50кг ялгадсыг зайлуулахын тулд татаж буй 15000л усыг хэмнэх нь өдөрт 40 орчим литр усыг нэг хүн хэмнэх болж байна. Уламжлалт ус татдаг систем нь цэвэр усыг бохирдуулаад дараа нь түүнийгээ цэвэрлэх гэж их хэмжээний зардал гаргадаг. Энэ системийг хуурай жорлонтой харьцуулж дараах хүснэгт 10.5-д үзүүлэв. 10.5-р хүснэгт
10.5 äóãààр хүснэгт. Усаар зайлагддаг жорлон, хуурай жорлонгийн Усаар зайлагддаг жорлон, хуурай жорлонгийн харьцуулалт харьцуулалт Уламжлалт ус татдаг систем 50кг өтгөн + 500л шингэн
Ялзмаг үүсгэх жорлон 50кг өтгөн + 500л шингэн
15000 л цэвэр ус 5000 л саарал ус 20550 л бохир ус 600-1000 дахин өснө
Ус хэрэглэхгүй Саарал усыг усалгаанд хэрэглэнэ 5 кг үнэт бордоо Асуудал үүсэхгүй Техникийн шийдэл Хүндрэлтэй Энгийн Ус олборлох насос + шугам хоолой Бага зэргийн эрчим хүч хэрэглэнэ суурилуулах + ашиглах зардал + Ялзмаг үүсгэх жорлон бий болно цэвэрлэх байгууламж ашиглах зардал Эрүүл ахуй Аюултай Аюулгүй Өвчин үүсгэгчид үржих нөхцөл бүрдэнэ Бүрэн устана Байгаль орчинд Хортой Тустай Зохих ѐсоор цэвэрлээгүй бол хөрс, Хөрсний бүтэц, үржил шимийг сайжирна хөрсний ус бохирдуулах эх үүсвэр болно Амьдрах орчин сайжруулах нөхцөл бүрдэнэ
161
Бохир усыг хэмнэх тооцоо
10.6–р хүснэгт
“Байгаль орчинд ээлтэй, эрчим хүчний хэмнэлттэй, барилгын материалын үйлдвэрлэлийг дэмжих” төсөл
Цýâýðëýñýí óñûã ýðã¿¿ëýí àøèãëàõ áîëîìæ Цэвэрлэх байгууламжийг барих зардал болон түүний эзлэхүүнийг бууруулахын тулд, ялангуяа хөрсний усны төвшин дээр байрласан үед үйлдвэрийн хийцтэй, зориулалтын байгууламжийг ашиглах нь хамгийн оновчтой шийдэл юм. Зохиомол агааржуулалттай, нягтарсан цэвэрлэх байгууламжийг өөрөөр бага оврын цэвэрлэх байгууламж гэж (Зураг10.9) нэрлэдэг. Бага оврын цэвэрлэх байгууламжийн цэвэрлэгээний түвшин өндөр, цэвэрлэсэн усыг эргүүлэн ундны бус зориулалтаар ашиглах боломжтой. Үүгээрээ байгалийн хязгаарлагдмал усны нөөцийг хэмнэх давуу талтай.
Эрчим хүч, зардал бага байх шаардлагатай. 15000бусад л цэвэр ашиглалтын ус Ус хэрэглэхгүй 5000 л саарал ус Саарал усыг усалгаанд хэрэглэнэ Мөн цэвэрлэх байгууламжийг салхины зонхилох чиглэлийн доор, ургаа модны голоос дор 20550 л бохир ус 5 кг үнэт бордоо хаяж 1.5м зайд байрлуулах хэрэгтэй. 600-1000 дахин өснө Асуудал үүсэхгүй Техникийн шийдэл Бохир ус зайлуулах системийн талбай дээгүүр тээврийн хэрэгсэл явуулахгүй, хүнд жинтэй БАРИЛГА Хүндрэлтэй НОГООН Энгийн зүйл байрлуулахгүй байх хэрэгтэй. Ус олборлох насос + шугам хоолой Бага зэргийн эрчим хүч хэрэглэнэ суурилуулах
+
ашиглах
зардал
+
Ялзмаг үүсгэх жорлон бий болно
Жишээ 10.2 байгууламж ашиглах зардал цэвэрлэх Жишээ 10.2 Эрүүл ахуй өрхөөс гарах бохир усны хэмжээг тооцвол: 10.1 томьёогоор Нэг өрхөөсНэг хоногт гарах хоногт бохир усны хэмжээг 10.1 Аюултай томьѐогоор Аюулгүй тооцвол: Өвчин үүсгэгчид үржих Бүрэн устана 𝑞𝑞ннөхцөл 130 ∙ 5 ∙ 𝑁𝑁 бүрдэнэ хон 𝑄𝑄дунд = = Байгаль = 0,65 м3 = 650л/хон орчинд 1000 1000 Хортой Тустай Ариутгах нийлүүлэх хэмжээг бууруулах дараах Зохихтатуургад ѐсоор цэвэрлээгүй бол хөрс, бохир усны Хөрсний бүтэц, үржил шимийг сайжирна хөрсний ус бохирдуулах эхтооцоог үүсвэр болно Амьдрах орчин сайжруулах хувилбаруудыгавч үзэн (Хүснэгт 10.6) хийе. Үүнд: Ариутгах татуургад нийлүүлэх бохир усны хэмжээг бууруулах дараахнөхцөл хувилбаруудыгавч бүрдэнэ 1-р(Хүснэгт хувилбар: Суултуурын үзэн тооцоог 10.6) хийе. Үүнд: ус таталтанд саарал усыг цэвэрлэн ашиглах. 1-р хувилбар: Суултуурын ус таталтанд саарал усыг цэвэрлэн ашиглах. 2-рБохир хувилбар: Бохир усыг цэвэрлэн эргүүлэн ашиглах. 2-р хувилбар: усыг цэвэрлэн эргүүлэн ашиглах. 3-рУс хувилбар: Ус хэрэглэхгүйгээр хуурай жорлон ашиглах. 3-р хувилбар: хэрэглэхгүйгээр хуурай жорлон ашиглах. 10.6 äóãààрБохир хүснэгт. Бохир усыг хэмнэх тооцоо усыг хэмнэх тооцоо №
10.9 дүгээр зураг. Нэг айлын цэвэрлэх байгууламж
10.10 дугаар зураг. Хэдэн сууц дундаа нэг байгууламж ашиглах
Бага оврын цэвэрлэх байгууламжийг нэг айл, эсвэл ойролцоо байрлалтай хэд хэдэн амины орон сууц дундаа хэрэглэхэд нэн (Зураг10.10) тохиромжтой систем юм. Цэвэрлэх байгууламжийг PP, PVC, PE төрлийн хуванцар хавтангаар болон бетон зуурмагаар газар дээр нь цутгаж хийх, эсвэл төмөр бетон эдлэлийг ашиглах боломжтой. Байгууламжийн хүч чадлыг айл өрхийн ам бүлийн тооноос хамаарч сонгоно. Бие даасан цэвэрлэх байгууламжид дараах шаардлага тавигдана. Үүнд: • Ихэвчлэн хэрэглэгчид өөрсдөө ашиглалтыг хариуцдаг тул энгийн хийцтэй, ашиглахад хялбар байх; • Цэвэрлэсэн усыг эргүүлэн ашиглах тул цэвэрлэгээний үр дүн сайтай, найдвартай ажиллагаатай байх; • Эрчим хүч, бусад ашиглалтын зардал бага байх шаардлагатай. Мөн цэвэрлэх байгууламжийг салхины зонхилох чиглэлийн доор, ургаа модны голоос дор хаяж 1.5м зайд байрлуулах хэрэгтэй. Бохир ус зайлуулах системийн талбай дээгүүр тээврийн хэрэгсэл явуулахгүй, хүнд жинтэй зүйл байрлуулахгүй байх хэрэгтэй.
162
Хэрэглээний төрөл
Усны хэмжээ,
10.6–р хүснэгт
Бохир усыг цэвэрлэн ашиглах
л
1.Саарал ус ашиглах
2.Цэвэрлэсэн бохир ус ашиглах
3.Хуурай жорлон ашиглах
1
Угаалга
130
усалгаанд
тохижилтонд
130
2
Суултуур, хөтөвч
227.5
130
тохижилтонд
-
3
Гал тогоонд
130
130
тохижилтонд
130
4
Усанд ороход
162.5
усалгаанд
тохижилтонд
162.5
650
260
-
487.5
50%
60.0%
100%
35%
Ариутгах татуургад нийлүүлэх нийт бохир ус Ариутгах татуургад нийлүүлэх цэвэр усны бууралт
Жич: Цэвэрлэсэн бохир усыг дулааны улиралд гадна тохижилтонд, усалгаанд бусад улиралд машин угаалга, суултуурын зайлах саванд хэрэглэх боломжтой.
Цэвэрлэсэн усыг эргүүлэн ашиглахдаа усандаа шинжилгээ хийлгэж, ариун цэвэр, эрүүл ахуйн байгууллагаас дүгнэлт гаргуулсан байх шаардлагатай. 10.3. Усны хэмнэлттэй орчны тохижилт Зîðèëãî Орчны тохижилтын усны хэрэглээг бууруулж цэвэр ус, усны эх үүсвэрийн нөөцийг хамгаалах, хэмнэх. Шààðäëàãà 1. Ид зуны үндсэн нөхцөлөөр, эсвэл усалгааны хэрэгцээ хамгийн их үеийн хэрэглээгээр тооцсон усыг 50% бууруулах. 2. Ундны ус хэрэглэхгүйгээр, эсвэл усжуулалтгүйгээр орчны тохижилт хийх. 163
“Байгаль орчинд ээлтэй, эрчим хүчний хэмнэлттэй, барилгын материалын үйлдвэрлэлийг дэмжих” төсөл
Гадна тохижолтын ажлаар тарьж ургуулах мод ургамал болон орчны тохижолтонд хэрэглэх архитектурын жижиг элементүүд нь хэлбэр дүрс, өнгө үзэмж, хэмжээгээрээ барилга байгууламжийн гадаад байдалтай зохицсон байх шаардлагатай. Мөн мод ургамлын гэрэлсэг, сүүдэрсэг байдал орчиндоо үзүүлэх нөлөө, улирлын дагуу хувьсах байдал, байгалийн элдэв үзэгдэлтэй (хур тундас, үүл манан, хүчтэй салхи, агаар, хөрсний бохирдол) хэрхэн зохицох зэргийг тооцон төлөвлөнө. Ус хэрэглээний төрөлд гадна тохижилтыг оролцуулан тооцоход нийт ус хэрэглээний 30 гаруй хувийг гадна тохижилтонд хэрэглэдэг (Зураг 10.11) байна.
10.11 дүгээр зураг. Ус хэрэглээний төрөл
НОГООН БАРИЛГА
Нутаг дэвсгэрийн усалгааны усны зарцуулалтыг тодорхойлохдоо талбайн хучилт, усалгааны арга, ус цаг уур, орон нутгийн бусад нөхцөлөөс хамааруулан авч (хүснэгт 10.7) тооцно. 10.7 –р хүснэгт 10.7 äóãààрУсалгааны хүснэгт. Усалгааны усны норм усны норм
Усны зориулалт Ногоон байгууламжийг услахад Цэцгийн мандал, зүлэг услахад
Хэмжих нэгж
Усалгааны усны 2 зарцуулалт, л/м
1 удаа услах
3-4
1 удаа услах
4-6
Өвлийн хүлэмжийн хөрсөн дэх суулгац 1 хоног 15 услахад Өрхийн газар дээрх суулгацын усалгаанд: хүнсний ногоо 1 хоног 3 - 15 1 хоног 10 - 15 жимсний мод Тайлбар: 1. Тохижилтын төрлөөр ногоон байгууламжийн усалгааны талбайн хэмжээ мэдэгдэхүйц байгаа тохиолдолд (зам талбай, ногоон байгууламж гэх мэт) усалгаан улирлын үед усалгааны ус хэрэглээг 1 оршин суугчид 50 - 90 л/хоногоор тооцно. Усалгааг цаг уурын нөхцөлөөс хамааруулан өдөрт 1 - 2 удаа хийнэ.
Эх үүсвэр: БНбД 40-01-06. Ус хангамж. Гадна сүлжээ ба байгууламж.
Иймээс зуны улиралд буюу гадна тохижилтонд хамгийн их ус зарцуулдаг үеийн усны хэрэглээг хэмнэх шаардлагатай болж байна. Усалгааны систем Гадна тохижилтонд зүлэг ногоо, зам талбай услах, усан оргилуур, хүрхрээ, хиймэл усан сан, гол горхи (Зураг 10.12) зэргийг хийхэд усыг хамгийн ихээр ашигладаг байна.
Оð÷íû òîõèæèëò, ¿éë÷èëãýý Барилгын орчны тохижилтонд усыг аль болох бага хэрэглэх, эсвэл огт хэрэглэхгүй байхаар төлөвлөх нь зүйтэй. Барилгын эргэн тойронд мод, зүлэг, төрөл бүрийн ургамал ихээр тарьж, түүнд усалгаа ихээр шаарддаг. Ургамалын усалгааны хэрэгцээ нь орчны температур, 10.8–р хүснэгт тохижилтондхамааран шаардлагатай усны эх үүсвэр агаарын чийглэгийнГадна хэмжээнээс өөрчлөгддөг. Усалгаанд усыг хэмнэлттэй зарцуулах арга хэмжээнүүдийг авч үзье. Бусад эх үүсвэрийн төрөл, усны хэмжээ 1. Гадна талбайд тариалахаар сонгосон мод, ургамлаасаа усалгаа Усны шаардлагатай 1. Саарал усыг 2. Бохир усыг Усны эх үүсвэр бага шаарддагийг нь илүүдэвч цэвэрлэн үзэх хэрэгтэй. Тухайлбал:3. Шилмүүст Борооны ус хэмжээ, % цэвэрлэн (Зураг 10.13) мод (шинэс, нарс, гацуур, гэх мэт) навчиташиглах модноос ашиглах жодоо эргүүлэн ашиглах багаУндны ус, чийг шаарддаг. Шинэс нь их хэмжээний нүүрстөрөгчийг өөртөө цэвэр ус 400л 380л 250л шингээж, хүчилтөрөгч ялгаруулж, хүлэмжийн хийг бууруулдаг байна. Бусад эх үүсвэрээс 400л 420л 650л 800л Гацуур нь мөнх Ундны цэвэр усны ногоон, шилмүүст мод бөгөөд өвөрмөц үзэсгэлэнтэй. 50% 52,5% 61.8% 100% хэмнэлт Чийгийн шаардлагаас хамаарч модлог ургамлыг дотор нь чийгсэг (гигрофит), чийгийн шаардлага дунд зэрэг (мезофит), хуурайсаг (ксерофит) гэж ялгана. Хуурайсаг бүлэгт ус, чийг дутагдалтай 11.1 –р физик хүснэгт Амьдралын мөчлөгийн тооцооны хугацааг 5ургамлууд жилээр болон физиологийн гандалтыг дааж чаддаг орно. Энэ Жилийн засвар, үйлчилгээний зардлыг төрлийн ургамлууд шим тэжээл зардал, бага шаарддаг, үндэс нь их хүчирхэг, Жилийн засвар, үйлчилгээний Жил өнөөгийн үнэ өртгөөр тооцоолбол, доллар урт байдаг. доллар 0 1 2 3 4 5
Нийт
10.12 дугаар зураг. Гадна тохижилтонд усыг хэрэглэх төрөл
164
0
1.000 1.000 1.000 1.000 1.000 1.000
=1.000/((1+0.005) )=1.000 1 =1.000/((1+0.005) )=952 2 =1.000/((1+0.005) )=907 3 =1.000/((1+0.005) )=864 4 =1.000/((1+0.005) )=823 5 =1.000/((1+0.005) )=784
6.000$
5.329$
Эх үүсвэр: IVL
10.13 дугаар зураг. Ус, чийг бага шаарддаг мод, бут
165
“Байгаль орчинд ээлтэй, эрчим хүчний хэмнэлттэй, барилгын материалын үйлдвэрлэлийг дэмжих” төсөл
Нэг хашаанд улиас, улиангар, хайлаас, хар мод, гацуур зэрэг том модноос 3-5 ш, бие засах газрын орчимд 3 ш монос, үлдсэн хэсэгт 10-аас дээш тооны жимсний мод байвал таны хашаа цэцэрлэгжсэн гэсэн үг. Ялангуяа монос мод бие засах газрын эвгүй үнэрийг дардаг онцлогтой. 2. Усалгаа хэр их шаарддаг байдлаар нь ургамлыг төрөлжүүлж (Зураг 10.14) тариалах нь тэдгээрийн усалгаа, арчилгаа хийхэд хялбар, ашигтай болдог.
10.14 дүгээр зураг. Ургамлыг чийгийн шаардлагаар нь төрөлжүүлж тарих
Хашаандаа хоёр наст, олон наст чимэглэлийн цэцгүүд тарих нь тохиромжтой. Олон наст: сөөг-авиргана, арилдий, арши, башир, гувай, сарнай, сэрдэг, хаварсал, хайтан, хумсан будаг, цагаан даль, цахилдаг, шимтэглээ, эрээн халгай, хоёр наст: мандарваа, арслангийн жавж, хилэн цэцэг, голгэсэр, хулгана сүүл, дэмэг, хүмээс, хун цэцэг. 3. Чийг алдагдахгүй байх арга хэмжээ авах. Хөрс эрүүл, тэжээллэг байх нь түүнд тариалах мод, ургамалд чийг бага шаарддаг. Хөрсний гадаргуу борооны усаар угаагдахгүй байх арга хэмжээ авах нь хөрсний шимт бодис урсаж үгүй болохоос хамгаална. Хэрэв хөрс урсаж голд нийлсэн тохиолдолд эвтрофикаци үүсгэж голын ногоон ургамлын өсөлтийг нэмэгдүүлж амьтны аймагт хор нөлөөтэй болно. Усыг аль болох хөрсөнд нь шингээж үлдээх, урсаж алга болгохгүйн тулд зам талбайг сараалжин хавтан (Зураг 10.15) болон ус нэвчүүлэх сийрэг (Зураг 10.16) бетоноор хучих арга хэмжээ авч болно.
10.15 дугаар зураг. Сараалжин хучилт
166
НОГООН БАРИЛГА
Хөрсний чийг алдагдахаас хамгаалж хөрсийг органик материалаар, ургамлын хатсан навчаар хучих нь (Зураг 10.17) хөрсөнд тэжээл өгөхөөс гадна чийг алдагдахаас хамгаална. Усалгааг нүхэлсэн хоолойн системээр (Зураг 10.18) дуслаар (цацруулахгүйгээр) хийснээр ууршилт бага явагдана.
10.17 дугаар зураг. Хөрсний хучилт
10.18 дугаар зураг. Усалгааны дуслан систем
4. Усалгааг зөв цагт хийснээр усыг ууршихаас хамгаална. Усалгааг оройн сэрүүнд, зун бол өглөө 9 цагаас өмнө, орой 10 цагаас хойш харьцангуй бүлээссэн усаар хавар, намрын сэрүүнд ердийн температуртай усаар усална. Зам талбайг усаар бус харин зориулалтын шүүрээр цэвэрлэж байх хэрэгтэй.
Хиймэл нуур, усан сан хийхдээ ёроолд нь нэвчилтгүй хальс дэвсэж (Зураг 10.19) ус хөрсөнд шингэхээс хамгаалах.
10.16 дугаар зураг. Шүүрэлттэй бетон 10.19 дүгээр зураг. Нэвчилтгүй дэвсгэр
167
Ногоон байгууламжийг услахад Цэцгийн мандал, зүлэг услахад
“Байгаль орчинд ээлтэй, эрчим хүчний хэмнэлттэй, барилгын материалын үйлдвэрлэлийг дэмжих” төсөл
5. Борооны ус ашиглах Бороо, хайлсан цасны усыг ашиглахын тул түүнийг цуглуулж авах системийг барилгад зайлшгүй төлөвлөх хэрэгтэй. Үүний тулд борооны ус урсгуур, ус хүлээж авах сан зэргийг төлөвлөнө. Борооны усыг хэрэглэх хэмжээгээрээ хадгалах савыг газар дээр болон доор суурилуулж (Зураг 10.20) ашиглана.
1 удаа услах
3-4
1 удаа услах
4-6
Өвлийн хүлэмжийн хөрсөн дэх суулгац 1 хоног 15 услахад НОГООН БАРИЛГА Өрхийн газар дээрх суулгацын усалгаанд: хүнсний ногоо 1 хоног 3 - 15 1 хоног 10 - 15 жимсний мод 1-р хувилбар: Саарал усыг цэвэрлэн ашиглах. Хоногийн нийт Тайлбар: бохир усны 65% нь буюу ойролцоогоор 420 литр ньхэмжээ саарал ус байна 1. Тохижилтын төрлөөр ногоон байгууламжийн усалгааны талбайн мэдэгдэхүйц байгаа тохиолдолд (зам талбай, ногоон байгууламж гэх мэт) усалгаан улирлын үед гэж тооцов. усалгааны ус хэрэглээг 1 оршин суугчид 50 - 90 л/хоногоор тооцно. Усалгааг цаг уурын 2-р хувилбар: Бохир усыг цэвэрлэн нөхцөлөөс хамааруулан өдөрт 1 - 2 эргүүлэн удаа хийнэ. ашиглах. Хоногт
нэг өрхөөс гарах бохир усны хэмжээг (10.2) томьёогоор 650 л гэж тооцов. 3-р хувилбар: Борооны усыг цуглуулан нөөцөлж ашиглана. Дээрх арга хэмжээг хэрэгжүүлснээр тохижилтонд шаардлагатай ундны цэвэр усыг хэмнэх тооцоог хүснэгт 10.8-д харуулав. 10.8–р хүснэгт
10.8 äóãààр хүснэгт. Гадна тохижилтонд шаардлагатай усны эх үүсвэр Гадна тохижилтонд шаардлагатай усны эх үүсвэр
Усны эх үүсвэр
Усны шаардлагатай хэмжээ, %
10.20 дугаар зураг. Борооны ус нөөцлөх
Барилгын дээврийн материалаас хамааран ус урсгуураар цуглуулсан борооны усны чанар өөрчлөгддөг тул дээврийн материалаа зөв сонгох дугаар зураг. Борооныбайх ус нөөцлөх нь чухал. Керамик дээврийн10.20 ус саармаг шинжтэй тул ашиглахад Барилгын дээврийн материалаас хамааран ус урсгуураар борооны усны чанар тохиромжтой. Харин битум, төмөр дээвэртэй бол усандцуглуулсан төрөл бүрийн өөрчлөгддөг тул дээврийн материалаа зөв сонгох нь чухал. Керамик дээврийн ус саармаг өнгө үүсгэхээс гадна хүнд металын агууламж үүсгэдэг. Асбесто шинжтэй байх тул ашиглахад тохиромжтой. Харин битум, төмөр дээвэртэй бол усанд цементэн дээвэртэй барилгын борооны усыг ашиглаж болохгүй. төрөл бүрийн өнгө үүсгэхээс гадна хүнд металлын агууламж үүсгэдэг. Асбесто цементэн Борооны усыг барилгын гадна усалгаанд, машин угаахад, дээвэртэй борооны усыг ашиглаж болохгүй.суултуурын зайлах саванд, хиймэл нуур, усан сан хийхэд ашиглах боломжтой. Борооны усыг гадна усалгаанд, машин угаахад, суултуурын зайлах саванд, хиймэл нуур, усан сан хийхэд ашиглах боломжтой.
Жишээ 10.3 Жишээ 10.3 АминыАмины сууцын нийт талбайн 0.02 га-д ногоон байгууламж, цэцгийн сууцын нийт талбайн 0.02 га-д ногоон байгууламж, цэцгийн мандал, зүлэг тарьсан мандал, зүлэг тарьсан гэж тооцов. гэж тооцов. Усалгааг тодорхой цаг хугацааны зайтайгаар Усалгааг тодорхой цаг хугацааны зайтайгаархийх хийх боловч боловч усалгаатай усалгаатай нэг өдрийн ус нэг өдрийн ус хэрэглээний тооцоог авч үзэв. хэрэглээний тооцоог авч үзэв. ГаднаГадна тохижилтонд шаардлагатай хэрэглээг дараах томьёогоор тохижилтонд шаардлагатай усны усны хэрэглээг дараах томьѐогоор тооцно. тооцно. тохиж 𝑄𝑄дунд =
𝐹𝐹 ∙ 𝑛𝑛 , 1000
л/хон
Бусад эх үүсвэрийн төрөл, усны хэмжээ 1. Саарал усыг цэвэрлэн ашиглах
2. Бохир усыг цэвэрлэн эргүүлэн ашиглах
Ундны цэвэр ус
400л
380л
250л
-
Бусад эх үүсвэрээс
400л
420л
650л
800л
Ундны цэвэр усны хэмнэлт
50%
52,5%
61.8%
100%
Энд зөвхөн усалгаанд шаардлагатай усны хэрэгцээг тооцсон, хэрэв –р хүснэгт бусад зориулалтаар (Усан оргилуур, хиймэл нуур гэх 11.1 мэт) усыг Амьдралын мөчлөгийн тооцооны хугацааг 5 жилээр ашиглахаар бол нэмэлтээр тооцно. Жилийн засвар, үйлчилгээний зардлыг Жилийн засвар, үйлчилгээний зардал, Жил усны худаг, цэвэрлэх байгууламжийн өнөөгийн өртгөөр хэсгийг тооцоолбол, Бохир илүнэ задгай мод доллар доллар ургамал болон архитектурын жижиг элементээр далдлан 0 орчны өнгө 0 1.000 =1.000/((1+0.005) )=1.000 1 1 1.000 =1.000/((1+0.005) )=952 үзэмжтэй зохицуулж (Зураг 10.21) болно. 2 2 3 4 5
Нийт
1.000 1.000 1.000 1.000
=1.000/((1+0.005) )=907 3 =1.000/((1+0.005) )=864 4 =1.000/((1+0.005) )=823 5 =1.000/((1+0.005) )=784
6.000$
5.329$
Эх үүсвэр: IVL
10.3
энд,𝐹𝐹 −ногоон байгууламжийн талбай, м2
10.21 дугаар зураг. Хиймэл чулуугаар худгийг далдлах
𝑛𝑛- усалгааны норм, л/м2 [2] тохиж 𝑄𝑄дунд =
𝐹𝐹 ∙ 𝑛𝑛 200 ∙ 4 = = 800л/хон 1000 1000
НОГООН БАРИЛГА-д тавигдах шаардлагаар [1] гадна тохижилтонд хэрэглэх ундны цэвэр
НОГООН БАРИЛГА-д тавигдах гадна тохижилтонд усны хэрэглээг 50% бууруулах аргашаардлагаар хэмжээг дараах хувилбараар авч үзье. Үүнд: 1-р хувилбар: Саарал усыг хэрэглээг цэвэрлэн ашиглах. Хоногийн нийт усны 65% нь буюу хэрэглэх ундны цэвэр усны 50% бууруулах аргабохир хэмжээг ойролцоогоор 420 литр нь саарал ус байна гэж тооцов. дараах хувилбараар авч үзье. Үүнд:
2-р хувилбар: Бохир усыг цэвэрлэн эргүүлэн ашиглах. Хоногт нэг өрхөөс гарах бохир усны хэмжээг (10.2) томьѐогоор 650 л гэж тооцов. 168 3-р хувилбар: Борооны усыг цуглуулан нөөцөлж ашиглана. Дээрх арга хэмжээг хэрэгжүүлснээр тохижилтонд шаардлагатай ундны цэвэр усыг хэмнэх тооцоог хүснэгт 10.8-д харуулав.
3. Борооны ус ашиглах
169
“Байгаль орчинд ээлтэй, эрчим хүчний хэмнэлттэй, барилгын материалын үйлдвэрлэлийг дэмжих” төсөл
БҮЛЭГ 11. БАРИЛГЫН АМЬДРАЛЫН МӨЧЛӨГ 11.1. Барилгын амьдралын мөчлөгийн хэтийн төлөв Тогтвортой барилгыг төлөвлөх үндэс нь барилгын амьдралын мөчлөгийн шинжилгээ хийх явдал юм. Барилга байгууламжид амьдралын мөчлөгийн тооцоо, судалгаа хийхдээ барилгын үйлдвэрлэлийн процессоос эхлээд барилгыг буулгах хүртэлх бүхий л үе шатанд гарах зардлыг тооцож, хамгийн бага өртөгтэй бөгөөд байгаль орчинд үзүүлэх нөлөөлөл хамгийн бага хувилбарт зөв хөрөнгө оруулалт хийх зарчмыг баримталдаг. Барилга байгууламж нь ашиглалтын үе шатандаа хамгийн их зардлыг үүсгэдэг бөгөөд энэ нь эрчим хүчний хэрэглээтэй холбоотой зардал байдаг. Иймд барилгын бүхий л үе шатанд гарах зардлыг багасгахдаа эрчим хүчний хэрэглээ багатай байх нөхцөлд илүү анхаарлаа хандуулна. Гэхдээ барилгын эзэмшигч буюу хөрөнгө оруулагчид техник технологийн хөгжил, дэвшил болон инженер техникийн ажилчдын мэдлэг чадвартай холбоотойгоор маш олон хувилбаруудаас сонголт хийж, шийдвэр гаргах шаардлага гардаг. Хөрөнгө оруулагчдын гаргасан шийдвэр зөв оновчтой байхад амьдралын мөчлөгийн тооцоо судалгаа их чухал юм. 11.1 дүгээр зураг. Барилгын амьдралын мөчлөг Манай оюутнууд зарим хичээл дээр архитектурын болон á¿òýýöèéí шийдэл дээр эдийн засгийн харьцуулсан хувилбарын тооцоо хийж аль ашигтай хувилбарыг сонгон тооцоо хийдэг уламжлалтай бөгөөд энэ нь барилгын амьдралын мөчлөгийн тооцооны үндэс гэж ойлгож болох юм. Гэхдээ энэхүү тооцоо нь зөвхөн хөрөнгө оруулалтын үе шатанд зориулж хийгддэг ба ашиглалтын үеийн болон дараах үе шатанд хараахан зориулагдаагүй учраас учир дутагдалтай. Тиймээс аливаа барилгын эдийн засаг, нийгэм ба байгаль орчинд үзүүлэх нөлөөллийг цогцоор нь шийдэхийн тулд энэхүү амьдралын мөчлөгийн тооцоог зайлшгүй хийх шаардлага тулгарч байна. Барилгын амьдралын мөчлөгийн тооцоог Европт дараах шаардлагын улмаас хийдэг байна. Үүнд: 170
НОГООН БАРИЛГА
• •
Барилгын салбарын өрсөлдөөнийг сайжруулах; Барилгын үйлдвэрлэлийн байгаль орчинд үзүүлж байгаа нөлөөллийг таниулах; • Хэрэглэгчдэд тухайн обüектод хөрөнгө оруулалт хийх итгэлийг төрүүлэх; • Төслийн талаарх мэдээллийг баталгаатай болгож худалдан авалт хийх, шинэ шийдэл гаргахад туслах; • Харьцуулалтын мэдээлэл үүсгэх гэх мэт; Амьдралын мөчлөгийн тооцоо, судалгааг хийхдээ зөвхөн өртөг, зардлыг тооцоод зогсохгүй тухайн хөрөнгө оруулалтыг хийснээр байгаль орчинд учруулж болох хохирлын хэмжээг үнэлэх хэрэгтэй байдаг. 11.2. Амьдралын мөчлөгийн өртгийн тооцоо Инженерийн системийн тоног төхөөрөмж болон барилгын эд ангиудыг сонгоход хүчин чадал, үзүүлэлтүүд нь адил боловч худалдан авах өртөг нь харилцан адилгүй байх нь элбэг байдаг. Энэ нь тухайн бүтээгдэхүүний ашиглалтын туршид зарцуулах эрчим хүчний хэрэглээ ба засвар үйлчилгээ хийх давтамж буюу чанартай холбоотой. Ихэнх тохиолдолд хөрөнгө оруулагчид дараах шалтгаануудын улмаас уг тооцоог хийхээс татгалздаг. Үүнд: • Барилгын ашиглалтыг өөрөө хариуцахгүй, хөрөнгө оруулалт, ашиглалт тус тусдаа эзэнтэй, өөр өөр төсөвтэй байх, • Òөслийн хугацаа богино байх, • Санхүүгийн чадвар бага, хөрөнгө оруулалтыг татахад хүндрэлтэй, • Эдийн засаг, санхүүгийн мэдлэг бага, эрчим хүчний үнийн өсөлттэй, холбоотой ашиглалтын зардлыг тооцдоггүй, • Тоног төхөөрөмжийн үзүүлэлт хүчин чадалдаа хүрэхгүй, баталгаагүй байх, • Байгаль орчны хууль тогтоомжийн биелэлт сул, торгууль, төлбөр тавьдаггүй гэх мэт. Амьдралын мөчлөгийн тооцооны аргачлалыг дэлгэрэнгүй заасан ISO 15686 олон улсын стандартыг ихэнх улс орнуудад хэрэглэж байна. Амьдралын мөчлөгийн өртгийн тооцоог хийхдээ дараах дарааллыг баримтална. Үүнд: 1. Тооцооны гол зорилгыг тодорхойлох: Ямар үр дүнг, яаж хэрэглэх вэ? гэдгээ тодорхойлох; 2. Тооцооны хугацааг тодорхойлох; 3. Нэмэлт эрсдэлийн дүн шинжилгээ хийх шаардлагыг тодорхойлох; 4. Өртөг, зардлуудыг тодорхойлох; 5. Өгөгдлүүдийг ашиглаж тооцоог гүйцэтгэх; 6. Үр дүнг тайлагнах зэрэг болно. 171
Хөрөнгө оруулалт – хөрөнгө оруулалтын үе шатанд гарсан бүх зардал буюу барилга угсралтын ажлын төсөвт өртөг. Газар худалдан авалтын зардал ч мөн үүнд багтана. Эхний удаа урьдчилсан байдлаар харьцуулсан тооцоог хийхдээ НОГООН БАРИЛГА зөвхөн материалын өртгийг авч үзэж болно. АМӨэрчим хүч – нийт эрчим хүчний зардал (цахилгаан, халаалт, халуун ус, хөргөлт халуун ус, хугацаанд хөргөлт г.м). Тооцооны эрчим хүчнийойролцоогоор үнэнд г.м). Тооцооны эрчим хүчнийхугацаанд үнэнд гарах өсөлтийг авч гарах өсөлтийг ойролцоогоор авч үзэх хэрэгтэй. үзэх хэрэгтэй. • АМӨүйлчилгээ – ашиглалтын хугацаанд хамрагдах засвар, – ашиглалтын хугацаанд засвар, үйлчилгээний нийт АМӨүйлчилгээ үйлчилгээний нийт зардал. Энэ ньхамрагдах тухайн барилгын давхрын 10.7 –р хүснэгт зардал. нь тухайн барилгын давхрын талбай, газар зүйн байршил тоо,Энэ талбай, газар зүйн байршил зэргээс тоо, хамаарч өөр өөр байдаг. Усалгааны усны норм зэргээс хамаарч өөр өөр байдаг. Инженерүүд ижил төстэй ашиглагдаж байгаа Инженерүүд ижил төстэй ашиглагдаж байгаа барилга, байгууламж Усалгааны усны Усны зориулалт Хэмжих нэгж 2 барилга, болон тоног төхөөрөмжийн ашиглалтаас хамааруулж болонбайгууламж тоног төхөөрөмжийн ашиглалтаас хамааруулж тооцох ба зарцуулалт, л/м 1 удаа услах 3-4 бэлэн утгыг ашиглаж болно. тооцох ба бэлэн утгыг ашиглаж болно. Ногоон байгууламжийг услахад – зардал бусад зардал орчинтой холбоотой гарах • бусад АМӨ–бусад АМӨ (байгаль(байгаль орчинтой холбоотой гарах бусад 1 удаа услах 4 - 6 зардлууд, торгууль, Цэцгийн мандал, зүлэг услахад зардлууд, торгууль, татвар г.м). татвар г.м). хүлэмжийн дэх суулгац 1 хоног дуусах үеийн 15 барилга, • Өвлийн Үлдэгдэл үнэхөрсөн – тооцооны хугацаа Үлдэгдэл үнэ услахад – тооцооны хугацаа дуусах үеийн барилга, байгууламжийн байгууламжийн үлдэгдэл үнэ. Үүнд, тоног төхөөрөмж болон барилга Өрхийн газар дээрх суулгацын усалгаанд: үлдэгдэл үнэ. Үүнд, тоног төхөөрөмж болон барилга байгууламжийг ашиглалтын хүнсний ногоо 1 хоног буюу тооцооны 3 - 15 хугацаа байгууламжийг ашиглалтын хугацаа 10 - 15 гарах зардал эсвэл жимсний модхугацаа дуусахад хугацаа буюу тооцооны нураах, буулгахад дуусахад нураах, буулгахад Тайлбар: гарах1 хоног зардал эсвэл худалдах үнийг худалдах үнийг тооцож болох ба энэболон ньусалгааны нэмэх болон хасах утгатай байж болно. 1. тооцож Тохижилтын төрлөөр байгууламжийн талбайн хэмжээ мэдэгдэхүйц болох баногоон энэ нь нэмэх хасах утгатай байж болно. байгаа тохиолдолд (зам авчрахын талбай, ногоонтулд байгууламж гэх мэт) усалгаан улирлын үед Дээрх зардлуудыг нэг түвшинд өнөөгийн өртөг рүү шилжүүлэн тооцно. Дээрх зардлуудыг нэг түвшинд авчрахын тулд өнөөгийн өртөг рүү усалгааны ус хэрэглээг 1 оршин суугчид 50 - 90 л/хоногоор тооцно. Усалгааг цаг уурын нөхцөлөөс хамааруулан өдөрт 1 - 2хэдэн удаа хийнэ. Өөрөөр хэлбэл, өнөөдрийн нэг төгрөг ирээдүйд төгрөгтэй тэнцэхийг тооцож шилжүүлэн тооцно. Өөрөөр хэлбэл, өнөөдрийн нэг төгрөг ирээдүйд хэдэн төгрөгтэй тэнцэхийг тооцож шилжүүлнэ гэсэн үг юм. шилжүүлнэ гэсэн үг юм. 𝑆𝑆𝑛𝑛 𝑆𝑆0 = 1 + 𝑝𝑝 𝑛𝑛 S0 – 0 жилийн буюу орлого, (өнөөдөр) Энд: 𝑆𝑆0 Энд: – 0 жилийн зарлагазарлага буюу орлого, (өнөөдөр) Sn – жилүүдийн нийлбэр, n нийлбэр, n 𝑆𝑆𝑛𝑛 – жилүүдийн n – жилүүдийн тоо (тооцооны хугацаа). Үүнийг ашиглалтын эхний 10.8–р хүснэгт 𝑛𝑛 – жилүүдийн тоо (тооцооны хугацаа). Үүнийг ашиглалтын эхний өдрөөс эхлэн Гадна тохижилтонд шаардлагатай усны эх үүсвэр хугацаагаар өдрөөс эхлэн устгалд оруулах үе хүртэлх насжилтын устгалд оруулах үе хүртэлх насжилтын хугацаагаар ихэнхдээ авдаг. ихэнхдээ авдаг. үүсвэрийн төрөл, усны хэмжээ 𝑝𝑝 – мөнгөний ханшийн унах хурд. ЭнэБусад нь эх өөр өөр хугацаанд үүсэх мөнгөний үнэ Усны p – мөнгөний ханшийн унах хурд. Энэ нь өөр өөр хугацаанд үүсэх цэнийн уналтыг хугацаанд тооцох зүйл шаардлагатай 1. Саарал усыг хүчин 2. Бохир усыг болно. Ихэнх тооцоонд Усны эх үүсвэр Борооны ус мөнгөний үнэөнөөгийн цэнийн уналтыг өнөөгийн хугацаанд тооцох3.хүчин зүйл хэмжээ, % цэвэрлэн цэвэрлэн ашиглах үүнийг 3-5% Ихэнх гэж авна. ашиглах эргүүлэн ашиглах болно. тооцоонд үүнийг 3-5% гэж авна. Ундны цэвэр ус 400л 380л 250л Жишээ: Жишээ: Амьдралын мөчлөгийн тооцооны хугацааг 5 жилээр авч, жил бүр Бусад эх үүсвэрээс 400л 420л 650л 800л1000 долларыг засвар үйлчилгээнд зарцуулна гэж үзье. Жил бүр өнөөгийн Ундны цэвэр усны 50% 52,5% 61.8% 100% 1000 хэмнэлт доллар мөнгөний ханшийн уналтаас болж хэдэн төгрөгтэй тэнцэхийг хүснэгтээр харъя. Уг тооцоонд хүүний түвшинг 5% гэж үзсэн болно. 11.1 –р хүснэгт
“Байгаль орчинд ээлтэй, эрчим хүчний хэмнэлттэй, барилгын материалын үйлдвэрлэлийг дэмжих” төсөл
Амьдралын мөчлөгийн тооцоо хийх олон төрлийн арга байдаг бөгөөд хамгийн хялбар, өргөн хэрэглэгддэг арга нь өнөөгийн өртгөөр тооцох арга юм. Энэ нь өртөг, зардлын хувьд харьцуулалт хийх боломжтой энгийн арга байдаг. Тооцоонд хэрэглэгдэх үндсэн өртөг, зардлыг ерөнхийд нь дараах байдлаар ангилна. Үүнд: Барилгын ажлын бус өртөг зардал: • Газар худалдан авалтын зардал; • Мэргэжлийн зөвлөгөөнүүд; Зураг төсөл, угсралтын ажлын өртөг, зардал • Архитектур төлөвлөлт; • Талбайн бэлтгэл; • Угсралт; • Ашиглалтанд оруулах, хүлээлгэж өгөхтэй холбоотой зардлууд; • Дотор засал; • Гадна засал болон ландшафт гэх мэт. Ашиглалтын үед гарах өртөг зардал: • Түрээсийн зардал; • Татварын зардал; • Даатгал; • Эрчим хүч; • Ашиглалт /ус, холбоо, бохир ус гэх мэт/; • Цэвэрлэгээ, харуул хамгаалалт; • Бусад тогтмол зардлууд; Засвар үйлчилгээний зардал: • Шалгалт; • Жижиг засвар, үйлчилгээ; • Цэвэрлэгээ; Орлого: • Үлдэгдэл өртөг; • Үйлчилгээний орлого; • Түрээсийн орлого; • Татварын хөнгөлөлт гэх мэт. Амьдралын мөчлөгийн өртгийг өнөөгийн өртгийн аргаар тооцох томьёо нь дараах байдалтай байна. АМӨнийт=ХО+АМӨэрчимхүч+АМӨүйлчилгээ+АМӨбусад-Үлдэгдэл үнэ Үүнд: • Хөрөнгө оруулалт – хөрөнгө оруулалтын үе шатанд гарсан бүх зардал буюу барилга угсралтын ажлын төсөвт өртөг. Газар худалдан авалтын зардал ч мөн үүнд багтана. Эхний удаа урьдчилсан байдлаар харьцуулсан тооцоог хийхдээ зөвхөн материалын өртгийг авч үзэж болно. • АМӨэрчим хүч – нийт эрчим хүчний зардал (цахилгаан, халаалт,
11.1 –р хүснэгт. Амьдралын мөчлөгийн тооцооны Амьдралын мөчлөгийн тооцооны хугацааг 5хугацааг жилээр 5 жилээр
Жил
Жилийн засвар, үйлчилгээний зардал, доллар
0 1 2 3 4 5
1.000 1.000 1.000 1.000 1.000 1.000
Жилийн засвар, үйлчилгээний зардлыг өнөөгийн үнэ өртгөөр тооцоолбол, доллар 0 =1.000/((1+0.005) )=1.000 1 =1.000/((1+0.005) )=952 2 =1.000/((1+0.005) )=907 3 =1.000/((1+0.005) )=864 4 =1.000/((1+0.005) )=823 5 =1.000/((1+0.005) )=784
6.000$
5.329$
Нийт Эх үүсвэр: IVL
172
Эх үүсвэр: IVL
173
“Байгаль орчинд ээлтэй, эрчим хүчний хэмнэлттэй, барилгын материалын үйлдвэрлэлийг дэмжих” төсөл
11.3. Амьдралын мөчлөгийн үнэлгээ Барилгын материалын нөөц баялгийг олборлохоос эхлээд бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх, бүтээгдэхүүнээр барилга барих, ашиглах, нураах хүртэлх амьдралын мөчлөгийн бүхий л үе шатанд байгаль орчинд ямар нөлөөллийг хэр их хэмжээгээр үзүүлж байна вэ? Гэдгийг тогтоохын тулд амьдралын мөчлөгийн үнэлгээг хийдэг. Энэ тооцоо нь материалын хэмжээ болон үйлдвэрлэлт, ашиглалтын технологийг судалж, байгаль орчинд үзүүлэх нөлөөллийг тогтоосноор үйлдвэрлэлийн процессыг сайжруулах, хууль хяналтыг чангатгах гэх мэт гол шийдлүүдийг гаргах үндэслэл нь болдог. Амьдралын мөчлөгийн үнэлгээг хийхдээ олон улсын стандарт ISO 14040, 14044-ыг мөрдөж болно. Эдгээр стандартуудыг шинжлэх ухааны үндэслэлтэй гэж эрх бүхий мэргэжилтнүүд хүлээн зөвшөөрч баталсан байна. Амьдралын мөчлөгийн үнэлгээний 4 үе шат байна. Үүнд: 1. Зорилго, хамрах хүрээг тодорхойлох: Амьдралын мөчлөгийн үнэлгээний үр дүнг хэн хэрхэн хэрэглэхээс хамаарч зорилго, хамрах хүрээг тодорхойлдог. 2. Бараа, материалын шинжилгээ: Бараа материалын шинжилгээнд түүхий эд, эрчим хүч, усыг ашиглаж материалын үйлдвэрлэл явуулахаас эхлээд агаар, хөрс, усанд тухайн материал юу ялгаруулав? гэдгийг хамааруулан үзнэ. 3. Нөлөөллийн үнэлгээ: Байгаль орчинд нөлөөлөх категориудыг сонгох хэрэгтэй. Бараа, материалын шинжилгээнээс байгаль орчинд үзүүлэх нөлөөллийн хувьд аль ангилалд нь хамаарахыг зөв тогтоох нь чухал байдаг. Энэхүү байгаль орчны нөлөөллийг тоон утгаар илэрхийлнэ. 4. Үр дүнг тайлагнах: Бараа, материалын шинжилгээ болон тэдгээрийн үе шат тус бүрд байгаль орчинд үзүүлэх нөлөөллийн үр дүнг нэгтгэж харуулна. Европт ихэнх бүтээгдэхүүн болон химийн бүтээгдэхүүн байгаль орчны мэдүүлэг авсан байдаг. Бүтээгдэхүүний байгаль орчны мэдүүлэг гэдэг нь бүтээгдэхүүний ашиглалт болон байгаль орчинд үзүүлэх нөлөөллийг тоон утгаар, нэгдсэн форматаар илэрхийлсэн мэдээллийн хуудас юм. 11.4. Барилгын оновчтой хувилбар сонгох тооцоо Архитектур, бүтээцийн шийдлийг харьцуулсан хувилбараар сонгох Барилгын архитектур, бүтээцийн шийдлийн оновчтой сонголт хийсний үр дүнд олох эдийн засгийн үр ашгийн тооцоог дараах томьёоны дагуу хийнэ.
174
НОГООН БАРИЛГА Э2 = M1 − M2 + ЭТЭ1 − ЭТЭ2 + Эмм1 − Эмм2 + Ц1 − Ц2 + 0,5 ∙ ЗАГЕНБ 1 − + EН Фү ∙ t1 − Фү ∙ t 2 + EН Фэр1 − Фэр2 ∙ t1
t2 t1
t
2 Дээрх засгийн үзүүлэлтүүдийг төрлөөр Э2 = тооцооны M1 − M2 + эдийн −Э − Эмм2 + Ц1 − зардлын Ц2 + 0,5 ∙ Знэр 1− Э + Эмм1 АГЕНБ Дээрх тооцооны эдийн ТЭ1 засгийнТЭ2 үзүүлэлтүүдийг зардлын нэр төрлөөр дараах байдлаар t1 дараах байдлаар тооцно. Үүнд: тооцно. Үүнд: + EН Фү ∙ t1 − Фү ∙ t 2 + EН Фэр1 − Фэр2 ∙ t1 1. 1. Материал, бүтээц эдлэлийн өртгийг олох хямдруулснаас олох Материал, бүтээц эдлэлийн өртгийг хямдруулснаас эдийн засгийн үр ашиг: M1 )− M2 эдийн засгийн үр ашиг: (M1-M 2 ДээрхСонгосон тооцооны эдийнтус засгийн үзүүлэлтүүдийг зардлын төрлөөр байдлаар барилга,барилга, сантехникийн ажлыннэр төсвийн суурь дараах норм БНбД Сонгосонхувилбар хувилбар бүрээр, тус бүрээр, сантехникийн ажлын төсвийн тооцно. Үүнд: тусгагдсан тухайн зэргийн ажилд шаардагдах материал, бүтээцийн хэмжээг, уг 81-01-06–д суурь норм материал БНбД эдлэл, 81-01-06–д тусгагдсан тухайн зэргийн нэгжийн ажилд ажлын үндсэн бүтээцийн орц, хүндийн жингийн лавлахын 1. Материал, бүтээц эдлэлийн өртгийг хямдруулснаас олох эдийндагуу засгийн үр ашиг: 2 бүтээцийн 3 шаардагдах материал, хэмжээг, уг ажлын үндсэн материал орц (биет хэмжээнд ш, м , м , у/м гэх мэт)-ыг авч ажлын тоо хэмжээгээр M1 − Mтүүвэрлэн 2 үржүүлжбүтээцийн нийт хэмжээгорц, тодорхойлон Барилгын материал, бүтээц, эдлэлийн үнийн лавлах, эдлэл, хүндийн жингийн лавлахын нэгжийн орцБНбД Сонгосон хувилбар тус бүрээр, барилга, сантехникийн ажлын дагуу төсвийн суурь норм 2 81-109-11-д 3 түүнийг хэрэглэх заавар БД тусгагдсан үнээр тооцож бичнэ. Хувилбар I,II-р , м , у/м гэх мэт)-ыг түүвэрлэн авч ажлын тоо уг (биет хэмжээнд ш, м 81-01-06–д тухайн зэргийн шаардагдах материал, бүтээцийн хэмжээг, тооцсонтусгагдсан материал, бүтээцийн зардлынажилд зөрүүгээр үр ашгийг тодорхойлно. хэмжээгээр үржүүлж нийт хэмжээг тодорхойлон Барилгын материал, ажлын2. үндсэн материал бүтээцийн орц, хүндийн жингийн лавлахын дагуу нэгжийн Тээврийн зардлыгэдлэл, хямдруулснаас олох үр ашиг эдлэлийн түүнийг хэрэглэх заавар БД 81-109орц бүтээц, (биет хэмжээнд ш, үнийн м2, м3, лавлах, у/м гэх Эмэт)-ыг ТЭ1 − ЭТЭ2 түүвэрлэн авч ажлын тоо хэмжээгээр Сонгосон тус бүрээр, Барилга, сантехникийн ажлын төсвийн суурь материал, норм БНбДлавлах, 11-д тусгагдсан тооцож бичнэ. Хувилбар I,II-р тооцсон үржүүлж нийт хувилбар хэмжээгүнээр тодорхойлон Барилгын материал, бүтээц, эдлэлийн үнийн 81-01-06–д тусгагдсан зэргийн ажилд шаардагдах материал бүтээцийн уг бүтээцийн зардлын зөрүүгээр үр тусгагдсан ашгийг тодорхойлно. түүнийг хэрэглэх заавар тухайн БД 81-109-11-д үнээр тооцож бичнэ.хэмжээг, Хувилбар I,II-р ажлын үндэслэлээрх материал эдлэл, бүтээцийн орц, хүндийн жингийн лавлахын дагуу тооцсон материал, бүтээцийн зардлын зөрүүгээр үролох ашгийг тодорхойлно. 2. нэгжийн Тээврийн зардлыг хямдруулснаас үр ашиг (Э -Э ) ТЭ1 ТЭ2 орцын биет хэмжээ үзүүлэлтийг хүндийн жин (тн)-д шилжүүлсэн хэмжээг 2. Тээврийн хямдруулснаас олох үр ашиг Сонгосон хувилбар тус Барилга, сантехникийн ажлынжин төсвийн түүвэрлэн зардлыг авч, ажлын тообүрээр, хэмжээгээр үржүүлж нийт хүндийн цэвэр (тн)-г − ЭТЭ2 тодорхойлно. суурь норм БНбД 81-01-06–д ЭТЭ1 тусгагдсан тухайн зэргийн ажилд Сонгосон хувилбар тус бүрээр,бүтээцийн Барилга,нийт сантехникийн ажлын төсвийн суурь зэрэг, норм БНбД Тээврийн зардлыг материал, хүндийн жинг,уг тухайн төрлийн ачааны шаардагдах материал бүтээцийн хэмжээг, ажлын үндэслэлээрх тээвэрлэх зай (км), 1тн.км-ын тээврийнажилд тарифаар үржүүлж тодорхойлно. 81-01-06–д тусгагдсан тухайн зэргийн шаардагдах материал бүтээцийн хэмжээг, уг материал эдлэл, ашиглалтын бүтээцийнзардлыг орц, бууруулснаас хүндийн олох жингийн лавлахын 3. үндэслэлээрх Машин механизмын үр ашиг лавлахын дагуу ажлын материал эдлэл, бүтээцийн орц, хүндийн жингийн дагуу нэгжийн орцын биет хэмжээ хүндийн жин (тн)-д ЭММ1 −үзүүлэлтийг ЭММ2 нэгжийн орцын биет хэмжээ үзүүлэлтийг (тн)-д шилжүүлсэн хэмжээг 𝑛𝑛 шилжүүлсэн хэмжээг түүвэрлэн авч,хүндийн ажлын жин тоо хэмжээгээр үржүүлж түүвэрлэн авч, ажлын тоо хэмжээгээр ЭММ1,2 = 1,02 ∗үржүүлж 𝐶𝐶𝑀𝑀𝑀𝑀𝑖𝑖 ∗ 𝑡𝑡 нийт хүндийн цэвэр жин (тн)-г нийт хүндийн цэвэр жин (тн)-г тодорхойлно. 𝑖𝑖=1 тодорхойлно. Тээврийн материал, бүтээцийн нийт хүндийн жинг, тухайн 1.02 –зардлыг Машин механизмын ашиглалттай холбогдон гарах удирдлага зохион зэрэг, Тээврийн зардлыг материал, бүтээцийн нийт хүндийн жинг, тухайн төрлийн ачааны байгуулалтын зардлынтээвэрлэх коэффициент зай (км), 1тн.км-ын тээврийн төрлийн ачааны зэрэг, тээвэрлэх зай (км), 1тн.км-ын тээврийн тарифаар үржүүлж тодорхойлно. СMMi – үржүүлж i төрлийн машин механизмын ашиглалтын машин цагийн өртөг. Барилгын тарифаар тодорхойлно. 3. Машин механизмын ашиглалтын зардлыг олох үр ашиг машин ашиглалтын нэг машин цагийнбууруулснаас жишиг үнэ БД 81-112-11-д тусгагдсан 3. Машин механизмын ашиглалтын зардлыг бууруулснаас олох Э − Э өртгөөр тооцно. ММ1 ММ2 𝑛𝑛 үрt –ашиг -Э ) Тухайн(Эобъект дээр ажиллах машин цаг. Барилга, сантехникийн ажлын төсвийн ММ1 ММ2
1,02 ∗ авна. 𝐶𝐶𝑀𝑀𝑀𝑀𝑖𝑖 ∗ 𝑡𝑡 суурь нормын машинЭцагийн ММ1,2 =лавлахаас Хувилбар I, II -р тооцсон машин механизмын ашиглалтын зардлын зөрүүгээр үр ашгийг 𝑖𝑖=1 тооцно.– Машин механизмын ашиглалттай холбогдон гарах удирдлага зохион 1.02 1.02 – Машинзардлын механизмын ашиглалттай холбогдон гарах удирдлага 4. Цалингийн зөрүүгээс олох хэмнэлт байгуулалтын зардлын коэффициент зохион байгуулалтын зардлын коэффициент 1 − Ц2 СMMi – i төрлийн машин механизмын Цашиглалтын машин цагийн өртөг. Барилгын – i төрлийн машин механизмын машин цагийн өртөг. СMMi Ц1.2 = Цашиглалтын өд ∗ 𝑚𝑚 ∗ 𝑘𝑘
машин ашиглалтын нэг машин цагийн жишиг үнэ БД 81-112-11-д тусгагдсан
Барилгын машин ашиглалтын нэг машин цагийн жишиг үнэ БД 81-112өртгөөр тооцно. Цөд – тухайн зэргийн ажилчны өдрийн дундаж цалин. Ангийн төсөлд III-р зэргээр 11-д тусгагдсан өртгөөр тооцно. t – Тухайн объект дээр ажиллах машин цаг. Барилга, сантехникийн ажлын авна. Ажилчны өдрийн дундаж цалинг Барилгын төсөв зохиох дүрэм (БНбД 81-95-төсвийн t – Тухайн обüект дээр ажиллах машин цаг. сантехникийн суурь нормын цагийнажлын лавлахаас авна. 12)-ийн хавсралт машин 3 (Барилгын хийснээр хөлсБарилга, авагчдын дундаж зэргийн ажлын суурь нормын машин цагийн авна. бутархай утгад харгалзах цагийн тарифт ашиглалтын цалингийнлавлахаас жишиг)-д тусгагдсан нэг хүн Хувилбар I, төсвийн II -р тооцсон машин механизмын зардлын зөрүүгээр үр ашгийг цагийн I,тарифт сонгосон ажлын түвэгшлийн зэрэгтэй нь дүйцүүлэн авч, Хувилбар II -р цалинг, тооцсон машин механизмын ашиглалтын зардлын тооцно. ажлынүр өдрийн үргэлжлэх хугацаа 8 цагаар үржүүлж тодорхойлно. зөрүүгээр ашгийг тооцно. 4. Цалингийн зардлын зөрүүгээс олох хэмнэлт 4. Цалингийн зардлын зөрүүгээсЦ1олох − Ц2 хэмнэлт =2Ц)өд ∗ 𝑚𝑚 ∗ 𝑘𝑘 Ц1.21-Ц (Ц Ц1.2=Цөд*m*k
Цөд – тухайн зэргийн ажилчны өдрийн дундаж цалин. Ангийн төсөлд III-р зэргээр авна. Ажилчны өдрийн дундаж цалинг Барилгын төсөв зохиох дүрэм (БНбД 81-95175 12)-ийн хавсралт 3 (Барилгын ажлын хийснээр хөлс авагчдын дундаж зэргийн бутархай утгад харгалзах цагийн тарифт цалингийн жишиг)-д тусгагдсан нэг хүн цагийн тарифт цалинг, сонгосон ажлын түвэгшлийн зэрэгтэй нь дүйцүүлэн авч, ажлын өдрийн үргэлжлэх хугацаа 8 цагаар үржүүлж тодорхойлно.
“Байгаль орчинд ээлтэй, эрчим хүчний хэмнэлттэй, барилгын материалын үйлдвэрлэлийг дэмжих” төсөл
Цөд – тухайн зэргийн ажилчны өдрийн дундаж цалин. Ангийн төсөлд III-р зэргээр авна. Ажилчны өдрийн дундаж цалинг Барилгын төсөв зохиох дүрэм (БНбД 81-95-12)-ийн хавсралт 3 (Барилгын ажлын хийснээр хөлс авагчдын дундаж зэргийн бутархай утгад харгалзах цагийн тарифт цалингийн жишиг)-д тусгагдсан нэг хүн цагийн тарифт цалинг, сонгосон ажлын түвэгшлийн зэрэгтэй нь дүйцүүлэн авч, ажлын өдрийн үргэлжлэх хугацаа 8 цагаар үржүүлж тодорхойлно. m – хөдөлмөр зарцуулалт хүн өдөр. Тухайн барилгын бүтээц, ажлынажлын төрлийн үндсэн m – хөдөлмөр зарцуулалт хүн өдөр. Тухайн барилгын бүтээц, ажлынтөрлийн дундажүндсэн зэргийн нэгж хөдөлмөр зарцуулалтыг барилга, сантехникийн ажлын ажлын дундаж зэргийн нэгж хөдөлмөр зарцуулалтыг төсвийн суурь сантехникийн нормоос авч, ажлын төсвийн тоо хэмжээгээр үржүүлж, 8 цагт хувааж барилга, суурь нормоос авч, ажлын тоо нийт хүн хэмжээгээр үржүүлж, 8 цагт хувааж нийт хүн өдрийг тодорхойлно. өдрийг тодорхойлно. к – хөдөлмөр зарцуулалтыг нэмэгдүүлэх коэффициент.1,03. 1,03. Хэрэв Хэрэв хөдөлмөр к – хөдөлмөр зарцуулалтыг нэмэгдүүлэх коэффициент. хөдөлмөр зарцуулалт хүн-цаг-ийг Барилга угсралт, барилга засварын зарцуулалт хүн-цаг-ийг Барилга угсралт, барилга засварын ажлын нэгдсэн норм ажлын нэгдсэн норм үнэлгээнээс авсаннийт бол хүн тооцоогоор гарсан нийт үнэлгээнээс авсан бол тооцоогоор гарсан цагийг 1,03 коэффициентоор хүн цагийг 1,03 коэффициентоор өсгөнө. Барилга, сантехникийн өсгөнө. Барилга, сантехникийн ажлын төсвийн суурь нормоос авсан тохиолдолд ажлын төсвийн суурь нормоос авсан тохиолдолд коэффициент коэффициент хэрэглэхгүй. хэрэглэхгүй. Хувилбар I, II -р тооцсон цалингийн зардлын зөрүүгээр Хувилбар I,олох II -р хэмнэлтийг тооцсон цалингийн зардлын зөрүүгээр олох хэмнэлтийг тодорхойлно. тодорхойлно. 5. Ажил үргэлжлэх хугацааг хорогдуулснаас олох үр ашиг 5. Ажил үргэлжлэх хугацааг хорогдуулснаас олох үр ашиг 𝑡𝑡2 0,5 ∗ ЗАГЕНБ ∗ 1 − 𝑡𝑡1 0,5 – тогтмол параметр 0,5 – тогтмол параметр – Барилгын ажил гүйцэтгэх ерөнхий нөхцөлийг бүрдүүлэхзардал. ЗАГЕНБЗ–АГЕНБ Барилгын ажил гүйцэтгэх ерөнхий нөхцөлийг бүрдүүлэх нэмэгдэл нэмэгдэл зардал. t1 , t2 – Ажил үргэлжлэх хугацаа , t2 – Ажил үргэлжлэх хугацаа 1 Барилгын tажил гүйцэтгэх ерөнхий нөхцөлийг бүрдүүлэх нэмэгдэл зардлын хэмжээг Барилгын ажил гүйцэтгэх ерөнхий нөхцөлийг бүрдүүлэх нэмэгдэл Барилгын төсөв зохиох дүрэм (БНбД 81-95-12)-ийн хавсралт 7 болон 10-ыг үндэслэн зардлын хэмжээг Барилгын төсөв зохиох дүрэм (БНбД 81-95-12)-ийн тодорхойлно. хавсралт 7 болон 10-ыг үндэслэн тодорхойлно. Хувилбар I,Хувилбар II -р тооцсон зардлын зөрүүгээр хорогдуулсны үр ашгийг тодорхойлно. I, II -р тооцсон зардлынхугацаа зөрүүгээр хугацаа хорогдуулсны үр 6. Үйлдвэрлэлийн үндсэн фондын ашиглалтыг сайжруулснаас олох үр ашиг ашгийг тодорхойлно. 𝐸𝐸н Ффондын ∗ 𝑡𝑡2 6. Үйлдвэрлэлийн үндсэн сайжруулснаас ү ∗ 𝑡𝑡1 − Фү ашиглалтыг (Фашгийн *t -Фү*tкоэффициент. ) олох үр ашиг Eнүр 𝐸𝐸н - хөрөнгө оруулалтын Барилгын салбарт 0.22 байна. ү 1 2 E хөрөнгө оруулалтын үр ашгийн коэффициент. Барилгын салбартбульдозер, үндсэн фонд (кран, помп, миксер, эксковатор, Фү - үйлдвэрлэлийн н 0.22 байна. подъѐм зэрэг)–ийн өртөг буюу элэгдлийг хассан үлдэгдэл балансын өртөг. Хэрэв Фү - үйлдвэрлэлийн үндсэн фонд (кран, помп, миксер, эксковатор, машин механизмыг лизингээр ашиглах төлөгдөх түрээсийн бульдозер, подъём зэрэг)–ийн өртөгбол буюутүүнд элэгдлийг хассан үлдэгдэлтөлбөрөөр орлуулж тооцно.өртөг. Хэрэв машин механизмыг лизингээр ашиглах бол балансын t1 – t2 түүнд – хувилбар тус бүрээрх үндсэн фондыг ашиглах хугацаа (жилээр). төлөгдөх түрээсийн төлбөрөөр орлуулж тооцно. Хувилбар tI,1–tII2 –-р тооцсон зардлын зөрүүгээр үндсэн фондын ашиглалтын хувилбар тус бүрээр үндсэн фондыг ашиглах хугацаа (жилээр). үр ашгийг Хувилбар I, II -р тооцсон зардлын зөрүүгээр үндсэн фондын ашиглалтын тодорхойлно. үр ашгийг тодорхойлно. 7. Эргэлтийн фондын ашиглалтыг сайжруулснаас олох үр ашиг 𝐸𝐸н Фэр1 − Фэр2 ∗ 𝑡𝑡1 Ажил үргэлжлэх t1 хугацааны үе дэх эргэлтийн фондын ашиглалтыг сайжруулснаас олох үр ашиг 176 Эргэлтийн хөрөнгө нь эргэлтийн болон гүйлгээний фонд гэсэн бүтэцтэй байдаг. Иймд энэхүү тооцоонд тухайн барилгын ажилд шаардагдах материал, бүтээц болон гүйлгээний фондод хамрагдах цалин, ажил гүйцэтгэх ерөнхий нөхцөлийг бүрдүүлэх нэмэгдэл зардал,
машин механизмыг лизингээр ашиглах бол түүнд төлөгдөх түрээсийн төлбөрөөр орлуулж тооцно. t1 – t2 – хувилбар тус бүрээрх үндсэн фондыг ашиглах хугацаа (жилээр). Хувилбар I, II -р тооцсон зардлын зөрүүгээр үндсэн фондын ашиглалтын үр ашгийг НОГООН БАРИЛГА тодорхойлно. 7. Эргэлтийн фондын ашиглалтыг сайжруулснаас олох үр ашиг 7. Эргэлтийн фондын ашиглалтыг сайжруулснаас олох үр ашиг (Ф −-Ф )*t н эр1эр1 𝐸𝐸н EФ Фэр2 эр2 ∗1 𝑡𝑡1 Ажил үргэлжлэх t1 хугацааны үе дэх эргэлтийн фондын ашиглалтыг Ажил үргэлжлэх t1 хугацааны үе дэх эргэлтийн фондын ашиглалтыг сайжруулснаас олох сайжруулснаас олох үр ашиг үр ашиг Эргэлтийн хөрөнгө нь эргэлтийн болон гүйлгээний фонд гэсэн бүтэцтэй Эргэлтийн байдаг. хөрөнгөИймд нь эргэлтийн болон гүйлгээний фонд гэсэн байдаг. Иймд энэхүү тооцоонд тухайн барилгын ажилдбүтэцтэй шаардагдах энэхүү тооцоонд тухайн барилгын шаардагдах материал, бүтээц болонажилд гүйлгээний фондодматериал, хамрагдахбүтээц цалин,болон ажилгүйлгээний фондод хамрагдах ажил гүйцэтгэх ерөнхийнэмэгдэл нөхцөлийг бүрдүүлэх нэмэгдэл зардал, гүйцэтгэхцалин, ерөнхий нөхцөлийг бүрдүүлэх зардал, төлөвлөгөөт ашгийг хамтатган дараах томьёогоор тооцно. төлөвлөгөөт ашгийг хамтатган дараах томьѐогоор тооцно. м ∗ 𝑡𝑡нө Фэр1,2 = 0.5 + 1.723 ∗ Ц + 0.15 ∗ ТЗ 𝑡𝑡өд 0.5 – тогтмол параметр. 0.5 – тогтмол параметр. М – Материалын өртөг.өртөг. М – Материалын tнө – Материал нөөцлөх хугацаа. Ангийн төсөлд 10 өдрөөр тооцно. tнө – Материал нөөцлөх хугацаа. Ангийн төсөлд 10 өдрөөр тооцно. tөд – tТухайн төрлийн материалыг ашиглаж гүйцэтгэх ажлын үргэлжлэх хугацаа – Тухайн төрлийн материалыг ашиглаж ажлын үргэлжлэх өд /өдрөөр/. хугацаа /өдрөөр/. Ц – Цалин. Ц – Цалин. ТЗ – Талбайн зардал. ТЗ – Талбайн зардал. 1.723 – хүйтний эрчмийн бүсийн ангиллын 2 дугаарбүсэд бүсэдбаригдах, баригдах, орон сууц 1.723 – хүйтний эрчмийн бүсийн ангиллын 2 дугаар орон сууц иргэний барилгын ажлын үндсэн нэр төрлөөр иргэний барилгын ажлын үндсэн нэр төрлөөр сонгосон, ажилсонгосон, гүйцэтгэх ерөнхий ажил гүйцэтгэх ерөнхий нөхцөл бүрдүүлэх нэмэгдэл зардлын жишиг нормын коэффициентыг жишээ болгон авсан болно. 0.15 – төлөвлөгөөт ашгийн нормын коэффициент Хувилбар I, II -р тооцсон зардлын зөрүүгээр эргэлтийн фондын ашиглалтын үр ашгийг тооцно. Дээрх тооцооллын жишээ болон дэлгэрэнгүй тайлбарыг Б.Оюунчимэг “Барилгын архитектур, бүтээцийн шийдлийн харьцангуй хувилбарын тооцоо”, 2014, хэмээх гарын авлагаас авах боломжтой.
177
“Байгаль орчинд ээлтэй, эрчим хүчний хэмнэлттэй, барилгын материалын үйлдвэрлэлийг дэмжих” төсөл
БҮЛЭГ 12. БАРИЛГА БАРИГДАХ ЯВЦ ДАХЬ ЧАНАРЫН МЕНЕЖМЕНТ 12.1. Хяналт ба түүний төрлүүд Хяналт нь байгууллагын зорилго, зорилтын биелэлтийг хангахын тулд бодит гүйцэтгэлийг стандартад ойртуулахад чиглэсэн тасралтгүй шинж чанартай үйл ажиллагаа юм. Хяналтын мөн чанар нь аливаа ажлыг стандартад нийцэж байгаа эсэхийг тодорхойлох, алдаа дутагдлыг илрүүлэх, цаашид хийгдэх арга хэмжээний үндэслэл болоход оршино. Хяналтын процесс нь дараах үндсэн үүргүүдийг гүйцэтгэдэг. Үүнд: • Тодорхойгүй байдлыг багасгах: Хяналт хийснээр аливаа ажил үйлчилгээний талаарх тодорхой бус байдлыг илрүүлэх боломжтой • Алдаа дутагдлыг илрүүлэх: Хяналтын үр дүнд аливаа алдаа дутагдлыг илрүүлэх боломжтой • Амжилтаа бататгах: Гүйцэтгэлийн үр дүнг стандарттай харьцуулан хянаж үзээд үйл ажиллагааны ямар хэсэгт ололт амжилт бий болсныг анхаарч тэр хүрсэн амжилтаа цаашид бататгах шаардлагатай • Хүнд нөхцөл байдлыг удирдах: Богино хугацаанд үүсэн бий болох бэрхшээлтэй асуудлыг хяналтын үр дүнд амжилттай шийдвэрлэж болно Хяналтын төрлүүд Хяналтын процесс нь урьдчилсан, явцын, буцах холбооны гэсэн 3 төрөлтэй байдаг. Урьдчилсан хяналт: Энэ хяналт нь тодорхой стандарт, норм, дүрэм журам, зааврын дагуу хэрэгжих бөгөөд байгууллагын үйлдвэрлэл үйл ажиллагаа эхлэхийн өмнө тавигддаг. Урьдчилсан хяналт нь байгууллагын үйлдвэрлэлд шаардлагатай түүхий эд, ажилчид, санхүүгийн зэрэг нөөцүүд нь үйл ажиллагаанд хүрэлцэх эсэхэд тавигддаг, ирээдүйд үүсэх ямар нэг сөрөг үр дүнгээс сэргийлэх зорилготой хяналт юм. Үйл ажиллагаанд шаардагдах нөөцүүд: • Ажилчид: Аливаа ажил, ажилбарын гүйцэтгэл, үр дүн нь ажилчдын мэдлэг чадвар, дадал туршлагаас шууд шалтгаалдаг. Энэ шàлтгааны улмаас тухайн ажлыг хийж гүйцэтгэж чадах чадвар, мэдлэг боловсролтой ажилчид бий юу гэдгийг хянан үзэх шаардлага бий болдог. • Түүхий эд материал: Байгууллага нь үйлдвэрлэл үйл ажиллагаагаа явуулахад ашиглах материалын нөөцөө урьдчилан төлөвлөсөн байх бөгөөд тэрхүү нөөц нь бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэлийн тоон 178
НОГООН БАРИЛГА
болон чанарын шаардлага хангаж байгаа эсэхийг хянаж үзэх ёстой. • Санхүү: Санхүүгийн нөөцийг хянах гол хэмжүүр нь байгууллагын төсөв юм. Төсөв нь байгууллагын зарцуулж болох зардлын хэмжээг тогтоож өгдөг. Явцын хяналт: Энэ хяналт нь байгууллагын үйлдвэрлэл үйл ажиллагааны явцад хэрэгждэг бөгөөд гарч буй доголдол дутагдлыг илрүүлэн жигд ажиллагааг хангах зорилготой юм. Явцын хяналт нь зорилго төлөвлөгөө боловсруулагдсаны дараа хийгддэг бөгөөд үйл ажиллагааг төлөвлөгөө, заавар, стандартаас гажуудуулахгүй байлгахад чиглэдэг. Хяналтын энэ хэлбэр ажилчдынхаа үйл ажиллагааг тогтмол хянаж гарч байгаа асуудлуудад заавар зөвлөгөө өгөх хэлбэрээр хэрэгждэг. Буцах холбооны хяналт: Энэ хяналт нь эцсийн бүтээгдэхүүн, ажил үйлчилгээний бодит гүйцэтгэлийн стандартаас хазайсан хэлбэлзлийг тодорхойлж гарч буй алдаа доголдлыг засварлан, цаашид бүтээгдэхүүн, ажил үйлчилгээг боловсронгуй болгон сайжруулах зорилгоор хийгддэг. Буцах холбооны хяналтаар ажилчдад хариуцлага тооцох шагнаж урамшуулах зэрэг асуудал нь тогтоогддог. Хяналтын үйл явц ба үе шатууд Хяналтыг дөрвөн түвшинд авч үзэж болдог. Үүнд: Үнэт зүйлийн систем, зорилго, зорилтуудыг бүрдүүлэхэд чиглэгддэг итгэл үнэмшлийн систем, үйл ажиллагааны зөвшөөрөгдөх хүрээ хязгаарыг тогтоодог хязгаарлалтын систем, дэвшүүлсэн зорилгуудын биелэлтийг хангахад чиглэгддэг оношлох хяналтын систем /буцах холбооны зарчимтай адил/ зэрэг болно. Хяналтын процесс нь үйл ажиллагааны стандартыг тогтоох, ажлын гүйцэтгэлийг стандарттай харьцуулан хэмжих, хэлбэлзлийг арилгах гэсэн үе шатуудтай. Стандартыг тогтоох: Гүйцэтгэлийн үзүүлэлтийн стандарт нь үйл ажиллагааны үр дүнг үнэлэх чухал хэмжүүр болдог бөгөөд стандартыг тогтоох асуудалд анхааралтай хандах нь чухал. Учир нь стандартыг хэт өндөр тогтоох нь ажилчны ажиллах идэвхийг бууруулах доогуур тогтоох нь ажилчны чадавхыг бүрэн дүүрэн ашиглахгүй байх зэргээр ажлын бодит гүйцэтгэлд сөрөг нөлөөллүүдийг үзүүлдэг. Стандарт нь цаг хугацаа, тоо хэмжээ, чанар загвар зэрэг гүйцэтгэлийг хэмжих гол үзүүлэлтийг багтаах, шалгаж нотлох боломжтой байх, тогтмол хянагддаг байх зэрэг нөхцөлүүдийг хангасан байх ёстой. Бодит үр дүнг харьцуулан хэмжих стандартыг бий болгохын тулд юуг, яаж, хэзээ хэмжихийг сайтар тодорхойлох нь чухал. Гүйцэтгэлийг стандарттай харьцуулах: Ажлын бодит гүйцэтгэлийг хэмжихдээ өмнө тогтоосон стандарттай харьцуулна. Харьцуулсны үр 179
“Байгаль орчинд ээлтэй, эрчим хүчний хэмнэлттэй, барилгын материалын үйлдвэрлэлийг дэмжих” төсөл
дүнд гарч ирэх мэдээллийг ашиглан үйл ажиллагааны ямар хэсэгт засварлах болон зохицуулах шаардлагатай байгааг тогтооно. Хэлбэлзлийг арилгах: Гүйцэтгэлийг стандарттай харьцуулсны дараа хэлбэлзлийн хэмжээг тогтоож үйл ажиллагаанд сөрөг нөлөө үзүүлэх эсэхийг тодорхойлон дараах арга хэмжээнүүдийг аль тохиромжтойг хэрэгжүүлнэ.Үүнд: • Үйл ажиллагааг хэвийн үргэлжлүүлэх: Бодит гүйцэтгэл нь стандарттай нийцэж байгаа тохиолдолд цаашид үйл ажиллагааг хэвийн үргэлжлүүлнэ. • Хэлбэлзлийг засах: Стандартаас хазайсан хэлбэлзлийг илрүүлэн ямар хүчин зүйлээс шалтгаалан төлөвлөгөө зорилтонд хүрч чадаагүйг тогтоож цаашид засвар оруулах болон зохицуулах үйл ажиллагаа хийн гажуудлыг засна. • Стандартыг хянах: Тогтоосон стандарт нь орчны өөрчлөлт, хүний хүчин зүйлс зэргээс шалтгаалан бодит байдалд нийцэхгүй байх тохиолдол байж болно. Энэ үед стандартыг дахин хянаж үзэх шаардлага бий болдог. Хяналтын хэлбэрүүд Санхүүгийн хяналт: Энэхүү хяналт нь төсөв, санхүүгийн шинжилгээ, хөрвөх чадварын харьцаа гэсэн хэсгүүдээс бүрддэг. Төсөв нь мөнгөн хөрөнгө, материал түүхий эд, цалин хөдөлмөр болон нэгж хэсгүүд, салбарын зарлагыг тодорхойлж буй жагсаалт бөгөөд хяналтын системд өргөнөөр хэрэглэдэг. Санхүүгийн төсөв нь байгууллага хөрөнгийг хаанаас олох, түүнийг хэрхэн зарцуулахыг зааж өгдөг ба зардлыг үнэлэх, харьцуулах стандарт болдог. Харин санхүүгийн шинжилгээ нь олон хүчин зүйлийн уялдаа холбооны цогц, мөнгөн хөрөнгийг хэрхэн үр ашигтай зарцуулсныг тодорхойлох хяналтын нэг хэрэгсэл юм. Үүний тулд хөрвөх чадвар, үйл ажиллагаа, ашигт ажиллагаа харьцаануудыг шинжлэх шаардлагатай. Хөрвөх чадварын харьцаа нь мөнгөн хөрөнгө ба бусад эрэлтийн хөрөнгийг богино хугацааны өр төлбөрт барагдуулах боломжийг харуулдаг. Чанарын хяналт: Энэ хэлбэрийн хяналт нь байгууллагын бүтээгдэхүүн үйлчилгээний чанарыг дээшлүүлэхэд чиглэдэг. Бүтээгдэхүүн үйлчилгээний чанарыг үнэлэх дараах аргууд байдаг. Үүнд: • Хувьсах хэмжигдэхүүнээр: Энэ нь бүтээгдэхүүн, үйлчилгээний шинж чанарыг жин, урт, эзлэхүүн, цаг хугацаа зэрэг тасралтгүй масштабаар хэмжих арга юм. Ингэснээр бүтээгдэхүүн үйлчилгээний чанар нь тодорхойлолтоос хэр зэрэг дутаж байгааг мэдэх бололцоог олгодог давуу талтай боловч мэргэжлийн ур чадвар бүхий ажилчид, дүрэм журам, цаг хугацаа, хүчин чармайлт шаарддаг сул талтай. • Шинж тэмдгээр: Энэ нь бүтээгдэхүүн үйлчилгээний шинж тэмдгийг 180
НОГООН БАРИЛГА
нь хэмжиж чанарыг үнэлэх арга юм. Бүтээгдэхүүний чанарыг хурдан шалгадаг арга бөгөөд тийм, үгүй гэсэн энгийн шийдвэр гаргах боломжийг шалгагч нарт олгодог. Харьцангуй бага хүчин чармайлт шаарддаг давуу талтай боловч өөрчлөлтийг хэлэхээс бус өөрчлөлтийн хэмжээг хэлж чаддаггүй дутагдалтай. Үйлдвэрлэлийн хяналт: Үйлдвэрлэлийн хяналт нь бүтээгдэхүүн ба төслийн үйл ажиллагаа, хуваарь, цаг хугацаанд төвлөрдөг. Энэ хэлбэрийн хяналтын гол хэрэгслүүдэд арга, /PERT/, гол замын арга / CPM/ зэрэг аргууд ордог. Гантын хүснэгт /Gantt chart/ нь хэдийгээр үйл ажиллагааны биелэлтийг хянах энгийн бөгөөд чухал арга хэдий ч том төслийн хувьд ашиглахад хэцүү, үйл ажиллагааны уялдаа холбоог авч үздэггүй, аль үйл ажиллагаа чухал болохыг зааж чаддаггүй зэрэг дутагдалтай талуудтай. Нөөцийн хуваарилалтын хяналт: Байгууллагын хувьд түүхий эд, хувиргах процесс, бэлэн бүтээгдэхүүн гэсэн хэсгүүдэд нөөцийн хуваарилалтын хяналтыг хэрэглэх ба эдгээр хэсгүүдэд ялгаатай хүчин зүйлс нөлөөлдөг. • Түүхий эд: Үүнд, нийлүүлэгчийн найдвартай байдал, улирлын хүчин зүйлс, худалдан авалтын таамаглал зэрэг хүчин зүйлсийг багтаана. • Хувиргах процесс: Энд бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэлийн циклийн хэмжээг хамруулна. • Бэлэн бүтээгдэхүүн: Энд бэлэн бүтээгдэхүүний борлуулалт, түгээлтийн суваг, идэвхжүүлтийн арга хэрэгсэл зэрэгт тавих хяналтыг багтаана. Нөөцийн хуваарилалтад тавих хяналт нь бүтээгдэхүүн үйлчилгээний эцсийн зардлыг хамгийн бага хэмжээнд байлгахад чиглэгдэнэ. Хяналтын дээрх хэлбэрүүд нь хоорондоо харилцан адилгүй бие даасан шинжтэй байдаг. Харин хяналтын оновчтой тогтолцоо нь түүнийг нэгтгэж системчилж өгдөг байна. 12.2. Барилгын явц дахь чанарын удирдлагын тогтолцоо Чанарын тодорхойлолт: Товлож тогтоосон хэрэгцээг эс хүл нөхцөлдөн бүрэлдэх хэрэгцээг хангах чадварыг илэрхийлэх бүтээгдэхүүн, ажил, үйлчилгээний шинж чанар, онцлогийг бүхэлд нь чанар гэж ойлгоно. Товлож тогтоосон хэрэгцээ гэдэгт тухайн бүтээгдэхүүнээс хэрэглэгчийн хүлээж буй үзүүлэлтийг ойлгодог бол нөхцөлдөн бүрэлдэх хэрэгцээ нь хэрэглэгчийн сонирхлыг илүүтэй татах зорилгоор нэмсэн үзүүлэлтүүд байдаг. Энэхүү тодорхойлолтоос харахад бүтээгдэхүүн хэрэглэгчийн шаардлага хангасан байвал л түүнийг чанартай гэж үзэхээр байна. Чанарын удирдлага нь чанарыг төлөвлөх, хяналт тавих, чанарын үйл ажиллагааг зохион байгуулах ажлуудын нийлбэр цогц гэж ойлгож 181
“Байгаль орчинд ээлтэй, эрчим хүчний хэмнэлттэй, барилгын материалын үйлдвэрлэлийг дэмжих” төсөл
болно. Чанарын төлөвлөлтийн үр дүнд тухайн төсөлд тавигдах чанарын зорилго, чанарын шаардлагуудыг заасан баримт бичиг болох чанарын төлөвлөгөө бий болно. Өөрөөр хэлбэл чанарын төлөвлөгөө гаргаснаар аливаа ажлыг зохих стандартын дагуу хийгдэх боломжийг байгууллагад олгож байгаа юм. Аливаа байгууллагын бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх, үйлчилгээ үзүүлэх, ажлын чанарыг удирдах хяналтын тогтолцоо бөгөөд олон улсын стандартад нийцсэн болохыг баталгаажуулдаг чанарын удирдлагын болон үйл ажиллагааг харилцагч, хэрэглэгч, үйлчлүүлэгчдийн хэрэгцээ шаардлагад нийцэж байгаа эсэхийг системтэйгээр хянах тогтолцоо юм. Байгууллага өөрийн бодлого, зорилгодоо хүрэхэд шаардагдах бүх зорилтын гүйцэтгэлийг хангах үйл явц, үйл ажиллагааны тогтолцоог байгууллагын удирдлагын тогтолцоо гэж ойлгож болно. Үүнд дараах тогтолцоонуудыг нэрлэж болно. • Чанарын удирдлагын тогтолцоо /ISO 9001: 2008/; • Байгаль орчны удирдлагын тогтолцоо /ISO 14001: 2004/; • Ажлын байрны эрүүл ахуй, аюулгүй байдлын тогтолцоо /OHSAS 18001: 2007/; • Хүнсний аюулгүй байдлын удирдлагын тогтолцоо /IS 22000: 2005/; • Бусад; ISO 9001: 2008 гэж юу вэ? ISO гэдэг нь Олон улсын Стандартын Байгууллага гэсэн үгийн товчлол бөгөөд Швейцарын Женев хотод төвтэй байгууллага юм. Тус байгууллага нь олон улсын мянга мянган стандартуудыг гаргаж ирсэн бөгөөд чанарын удирдлагын 9001 стандарт ч энд мөн багтдаг юм. ISO 9001 бол олон улсад танигдсан бизнесийн чанарын удирдлагын стандарт юм. Энэ нь аливаа байгууллагын гаргаж буй бүтээгдэхүүн, үзүүлж буй үйлчилгээний явцад хяналт үзүүлдэг стандарт гэж ойлгож болно. Барилгын чанарын баталгаа Чанарын хяналт гэдэг нь барилга баригдах явцад барилгын бүх системүүд дараах шаардлагуудыг хангаж буйг батлах хяналт, шалгалтын дэс дараатай арга хэмжээ: a. Хууль эрх зүйн зохицуулалт ба шаардлага b. Барилгатай холбоотой тодорхой шаардлага
182
НОГООН БАРИЛГА
Барилгын чанарын хяналт нь барилгын процессын туршид хийх чанарын иж бүрэн баталгаажуулалтыг хэлнэ. Барилгад хянах шаардлагатай системүүдийг дурдвал: • Халаалт, агаар сэлгэлт, хөргөлтийн систем; • Сантехникийн ажил; • Цахилгаан, гэрэлтүүлэг; • Галын аюулгүй байдал; • Барилгын хашлага бүтээц; • Бохир ус; • Хяналтын систем; • Хийц, бүтээцийн тогтвортой байдал; • Цаг уурын нөхцөл байдал; • Чийглэг; • Дуу чимээ; • Эрчим хүчний хэмнэлт; • Барилгын угсралтын үеийн ХАБЭА-н асуудал; • Ашиглалтын үеийн ХАБЭА-н асуудал зэрэг ордог. Барилгын үйл ажиллагааны хяналтын систем Барилгын үйл ажиллагаанд хяналт тавих олон оролцогчид байдаг. Үүнд: төслийн захиалагч, захиалагчийн хяналтын менежер, ерөнхий болон туслан гүйцэтгэгч, мөн төрийн эрх бүхий байгууллагууд орно. Хяналтын систем нь эдгээр оролцогчдын хүлээх үүрэг, эрх мэдлийн харилцан хамаарлыг харуулсан бүтэц юм. Шведийн жишээгээр хяналтын системд дараах хүмүүс, байгууллага багтдаг. Үүнд: • Захиалагч – барилгын эзэмшигч, өмчийн эзэн; • Хяналтын менежер – төслийн үйл явцыг хянахаар захиалагчаас томилогдсон этгээд; • Хяналтын төлөвлөгөө – төслийн хяналтын бичиг баримт; • Орон нутгийн мэргэжлийн байгууллага – хяналтын эрх бүхий мэргэжилтэн; Захиалагч: Тухайн барилга угсралтын ажил нь холбогдох хууль тогтоомжийн дагуу хийж гүйцэтгэсний бүрэн хариуцлагыг хүлээнэ. Өөр хэн ч ийм хариуцлага хүлээхгүй. Захиалагч нь хяналт, шалгалт хариуцсан эрх бүхий хүнийг томилох үүрэгтэй. Хяналтын менежер: Шведэд хяналтын менежер нь мэргэжлийн эрх бүхий байгууллагаар итгэмжлэгдэж гэрчилгээ авсан байх ба их дээд сургууль төгссөн, тухайн салбарт ажилласан туршлагатай, сургалтад хамрагдан, шалгалтанд тэнцсэн байх зэрэг шаардлагуудыг хангасан байна. Хяналтын төлөвлөгөө: Хяналт шалгалтын төлөвлөгөө нь барилгын төлөвлөлтөөс эхлээд зураг төсөл, угсралт ба ашиглалт хүртэл бүхий л үе шатанд хийгдэх ажлуудыг хянаж баталгаажуулах төлөвлөгөө юм. 183
“Байгаль орчинд ээлтэй, эрчим хүчний хэмнэлттэй, барилгын материалын үйлдвэрлэлийг дэмжих” төсөл
Төлөвлөгөөний гол зорилго нь хууль тогтоомжууд хэрхэн мөрдөгдөж байгааг, захиалагчаас тавьсан шаардлагууд биелэгдэж буйг, мөн барилгын ажлын гүйцэтгэл нь зураг төслийн дагуу хийгдэж байгаа зэргийг баталгаажуулахад оршино. Орон нутгийн мэргэжлийн байгууллага: Мэргэжлийн хяналтын газар, БХБЯ, барилгын хөгжлийн төв, газрын алба болон бусад холбогдох газрууд хамаарна.
НОГООН БАРИЛГА
Жишээ:
Хаана: хана A-A шугам,
Барилгын үйлдвэрлэлийн явц дахь хяналтын төрлүүд Барилгын үе шатны ажлуудаас хамгийн их хяналт, шалгалт шаарддаг нь барилгын угсралтын үе шат юм. Тиймээс энэхүү үе шатанд зураг төслийн дагуу хийгдэж байгаа эсэхийг хянаж шалгахад олон арга хэрэглэдэг. Үүнд: • Дотоод хяналт /захиалагчийн хяналт/; • Гүйцэтгэгчийн хяналт; • Зургийн зохиогчийн хяналт; • Мэргэжлийн байгууллагын хяналт зэрэг болно. Дээрх хяналтын төрлүүдээс дотоод хяналтыг дэлгэрүүлэн авч үзье. Дотоод хяналт гэдэг нь захиалагчийн хяналтын менежер өөрийн гардан явуулж буй барилгын ажилд тавигдсан тусгай шаардлагууд биелэгдэж байгааг өөрийн хүлээсэн бүрэн хариуцлагын дагуу хянахыг хэлнэ. Энэхүү хяналтыг гүйцэтгэгчийн томилсон хяналтын инженер ч хийж болно. Дотоод хяналт хийж ажлын явцыг баталгаажуулах хэд хэдэн аргууд байдаг. Үүнд: • Хяналтын хуудас; • Барилгын ажлын зураг; • Хэмжилтүүдийг баримтжуулах; • Туршилтын үр дүнгийн гэрчилгээ; • Хурлын протокол; • Ажлыг баталгаажуулсан фото зураг гэх мэт. 184
огноо
12.01.02
Арга ба багаж
Давтамж
Үр дүн
Огноо/ гарын үсэг
Visual inspection + photo doc.
Бүх хана
Сайн
11.1.2
Тэнцсэнхавсралтыг үзнэ үү
Харааны шалгалт
Бүх шов
Сайн
11.1.2
Тэнцсэн
3
Холбоос цонх/хаалга шаардлага: бүх нүхийг бөглөх
Харааны шалгалт + дулааны зураг
Бүх хаалга цонх
2012 оны 1-р сарын 2 тийм
Тэнцээгүй– гүйцэтгэгч 3-р цонхыг дулаалах, дулааны зураг шаардлагатай
4
Нэвчилт - угсралт
5
Харааны шалгалт
3-р цонхны тусгаарлалт байхгүй, дулааны зургийг үзнэ үү
Бусад шаардлага:
Хяналтын цэг
2
Хяналтын менежерийг хөтөлбөр боловсруулах үе шатанд томилно. Харин хяналтын төлөвлөгөөг зураг төслийн үе шатанд боловсруулж, зураг төслийн үе шат болон барилга угсралтын үе шатанд хэрэглэнэ. Орон нутгийн барилгын эрх бүхий байгууллага барилга барих зөвшөөрөл олгогдсоноос эхлээд зураг төслийн болон угсралтын үе шатанд хяналтын байгууллагын үүрэг гүйцэтгэнэ.
12.1 –р хүснэгт
Барилгын гадна ханын дулаалга
1
12.1 дүгээр зураг. Үйл ажиллагааны хяналтын систем
12.1 ä¿ãýýрХэмжилтийг хүснэгт. Хэмжилтийг баримтжуулах баримтжуулах
Зай–бэхэлгээ шаардлага: материал үйлдвэрлэгчээс хамаарна Шовны завсар шаардлага: max. 1,5 см
Хэлбэлзэл/үйл ажиллагаа тэнцсэн/тэнцээгүй
Дээрх хүснэгтээс харахад эхлээд хэмжилтийн хэдэн цэг авч тухайн цэгүүд дээр хэмжилтийг зохих аргын дагуу хийнэ. Дараа нь үр дүн ямар байгаагаас хамаарч тэнцсэн болон тэнцээгүй гэсэн тэмдэглэл хөтөлнө. Ийнхүү баталгаажуулалт хийснээр дотоод хяналтыг хялбар удирдах боломжийг олгоод зогсохгүй чанарын баталгааг ч бас гаргаж байна. Хяналтын хуудас нь дотоод хяналтын хамгийн энгийн арга бөгөөд үйлдвэрлэл, үйлчилгээний бүх газарт заавал хийгдэх шаардлагатай байдаг. Хяналтын хуудсыг бөглүүлэхэд дараах баримт бичгүүдийг бүрдүүлсэн байх ёстой. Үүнд: • Хяналтын хуудасны тушаалын хавсралт; • Хяналт, шалгалтанд хяналтын хуудас хэрэглэх журам; • Хяналтын хуудас боловсруулах аргачлал; • Хяналтын хуудасны мэдээллийг нэгтгэх хялбар системтэй ажиллах зөвлөмж; • Эрсдэлийн үнэлгээ болон хяналтын хуудасны нэгтгэлийн санд мэдээлэх бүртгэл зэрэг болно. Хяналтын хуудас нь дотроо хянах зүйлүүдийн төрлөөс үл хамааран тухайн ажилд шаардагдах хууль тогтоомж, дүрэм журмын заалт, хяналт шалгалтын асуултууд, тухайн асуултуудад харгалзах онооны хэсэг зэргээс бүрдэнэ. Үнэлгээний хувьд хэрэв тухайн шаардлагыг хангасан бол 0 (тэг) оноо, харин шаардлага хангаагүй бол асуултын төрлөөс хамаарч зохих оноог авах болно. Эцэст нь нийт үнэлгээний 50%-иас илүү оноо авсан бол их эрсдэлтэй, 30-49% бол дунд эрсдэлтэй, 29%иас бага оноотой бол бага эрсдэлтэй гэж үзнэ. 185
“Байгаль орчинд ээлтэй, эрчим хүчний хэмнэлттэй, барилгын материалын үйлдвэрлэлийг дэмжих” төсөл
12.2 дугаар зураг. Хяналтын хуудас
Барилга байгууламжийн аюулгүй байдлын чиглэлээр дараах ажлууд дээр мэргэжлийн хяналтын байгууллагаас хяналт тавьж хяналт шалгалтын хуудсыг ашиглаж байна. Үүнд: • Каракасан барилга байгууламжийн угсралтын ажлыг шалгах хяналтын хуудас; • Тоосгон барилга байгууламжийн угсралтын ажлыг шалгах хяналтын хуудас; • Угсармал барилга байгууламжийн угсралтын ажлыг шалгах хяналтын хуудас; • Барилга байгууламжийн ашиглалтыг шалгах хяналтын хуудас; • Барилга байгууламжийн төсөв, гүйцэтгэлийг шалгах хяналтын хуудас; • Ачаа өргөх краныг шалгах хяналтын хуудас; • Цахилгаан эрчим хүч дамжуулах үйл ажиллагааг шалгах хяналтын хуудас гэх мэт. 12.3. Цутгамал төмөр бетоны технологи ба арчилгаа Орчин үед барилгад бетон, төмөр бетон эдлэлийг өргөн хэрэглэж байгаа билээ. Цутгамал бетон, төмөр бетон бүтээц эдлэл нь физик механикийн өндөр үзүүлэлттэй, удаан эдлэгддэг, температурын болон ус чийгийн нөлөөлөлд тэсвэртэй байдгаас гадна энгийн аргаар орон нутгийн дүүргэгч материал, эх орны үйлдвэрийн цемент хэрэглэн үйлдвэрлэж болдог нь ийнхүү барилгад өргөн хэрэглэх нөхцөлийг бүрдүүлж байгаа юм. 186
НОГООН БАРИЛГА
Бетон хольцыг цутгах технологи Бетон хольцыг цутгахаас өмнө хэв ба арматур, хуучин бетон гадаргыг цутгалтад бэлтгэх хэрэгтэй. Хэвний бүрэн бүтэн байдал ба төслийн хэлбэр хэмжээндээ байгааг сайтар үзэж шалгасны дараа түүнийг тоос, шорооноос цэвэрлэнэ. Арматурын байрлал, тоо ширхэг, голч хоорондын зай, боосон болон гагнасан холбоосны найдвартай байдал, зөрүүлгийн хэмжээг зураг төсөл, БНбД-д заасантай тулгаж шалгах хэрэгтэй. Ер нь жижиг эдлэл, нимгэн хана, нарийн багана, урт дамнуургыг нэг мөсөн цутгах нь зохимжтой. Харин талбайгаараа том зүйлийг үе болгон цутгах хэрэгтэй. Бетон хольцыг зуурах, зөөж тээвэрлэн цутгах үед хольц нэлээд сийрэг байдалтай байна. Сийрэг хольцыг нягтруулсны үр дүнд л цул бөгөөд жигд бүтэцтэй бетон болгож болно. Нягтруулах үндсэн арга нь доргиулах зарчимд тулгуурладаг. Нягтруулах ажилд гүний ба гадаргуугийн, түүнчлэн гаднах доргиур хэрэглэнэ. Аль ч төрлийн доргиурт үр бүтээлтэй нягтруулж доргиулж чадах бүс гэж байна. Үүнд, гүний ба гадны доргиурт үйлчлэх радиус, талбайд нь нягтруулах зузаан гэж байна. Тухайн доргиурын хүчин чадал ба долгионы далайц давтамжаас нь хамаарч гүний доргиур 1560 см, талбайн доргиур 10-30см тус тус үйлчлэх хүрээтэй байна. Цутгаж буй бүтээцийн бат бэхийн байдал нь доргиулах хугацаанаас ихээхэн хамааралтай байдаг. Доргиулах хугацаа хэтэрхий бага байвал бетон тэр хэсэгтээ сул нягтарна. Харин доргиурыг нэг дор удаавал элс хайрга нь тунаж бетон тэр хэсэгтээ тасархай болж мэдэх юм. Тиймээс нэг байранд доргиулах хугацааг доргиурын төрөл ба бетоны шинж чанараас нь шалтгаалж талбайн догиурт 20-60 с, гүний 20-40 с, гадны доргиурт 60-90 с байх нь хамгийн тохиромжтой гэж үздэг. Бетоныг бэхжүүлэх технологи Бэхжүүлэх технологийг нь нарийн баримталж чадвал бетон, төмөр бетон эдлэлийг төлөвлөсөн бат бэхтэй болгон бэхжүүлж болно. Бэхжүүлэх бүхий л хугацаанд бетоны температур-чийгийн горимыг чандлан сахиж, температурын болон агшилтын õýâ ãàæèëòûã ихээхэн багасгаж чадвал цементийн áýõæèëòèéí урвалыг эрчимжүүлэн хялгасан ан цав үүсэхийг зогсоон дээд зэргийн бат бэхтэй болох нөхцөлийг бүрэлдүүлэх болно. Бетоныг бэхжүүлэх технологийн үндэс нь түүнийг бэхжилтийн хэвийн нөхцөлтэй нь аль болохоор адил нөхцөл орчинд байлгах явдал юм. Үүний тулд бетоныг хавар, зун, намрын халуун нарнаас хамгаалан гадаргыг нь байнга чийгтэй байлгах бөгөөд өвлийн хүйтэнд хөлдөж царцахаас хамгаалах хэрэгтэй болдог.
187
“Байгаль орчинд ээлтэй, эрчим хүчний хэмнэлттэй, барилгын материалын үйлдвэрлэлийг дэмжих” төсөл
Бетоны арчилгаа Арчилгааг анхны ба байнгын гэж ангилдаг. Бетоныг цутгаж дуусмагц л анхны арчилгааг эхэлдэг. Үүнд: шинэхэн бетоны салхийг нь хааж халхлан зуны цагт нарыг сүүдэрлэнэ. Анхны арчилгаа нь бетоны өнгөн хэсэг ойролцоогоор 1.5МПа бат бэхтэй болтол үргэлжлэн гэж үзэж болох бөгөөд байнгын арчилгаа хийх боломжийг бүрэлдүүлнэ. Байнгын арчилгааны гол зарчим нь бетоныг өдөр, шөнийн цагт тогтмол тогтмол температуртай байлган бүрхсэн материалыг байнга чийглэж байх явдал юм. Энэ зорилгоор өдрийн цагт 5-6 цаг тутамд хучсан материалыг услах хэрэгтэй. Харин хоногийн дундаж температур +3îC болсон үед бетоныг байнга услахгүй байж болно.
188
НОГООН БАРИЛГА
БҮЛЭГ 13. БАРИЛГЫН САЛБАРЫН ХӨДӨЛМӨРИЙН АЮУЛГҮЙ БАЙДАЛ, ЭРҮҮЛ АХУЙ 13.1. Хөдөлмөрийн аюулгүй байдал, эрүүл ахуйн асуудал Хөдөлмөрийн аюулгүй байдал: Үйлдвэрлэл, үйлчилгээний явцад техник тоног төхөөрөмж ба технологийн үйл ажиллагаанаас шалтгаалан ажилтны эрүүл мэнд, хөдөлмөрлөх чадварт хохирол учруулж болох аливаа сөрөг нөлөөллөөс урьдчилан сэргийлэх эдийн засаг, техник технологийн болон зохион байгуулалтын арга хэмжээг ерөнхийд нь Хөдөлмөрийн аюулгүй байдал хэмээх ухагдахуунд хамааруулна. Хөдөлмөрийн эрүүл ахуй: Үйлдвэрлэл, үйлчилгээний явцад хими физик, биологийн болон биеийн хүчин зүйлээс шалтгаалан ажилтны бие мах бодь, мэдрэл сэтгэхүйд өөрчлөлт орж өвчлөх ба хөдөлмөрийн чадвар буурахаас урьдчилан сэргийлэхэд чиглэсэн цогц арга хэмжээг ерөнхийлж Хөдөлмөрийн эрүүл ахуй хэмээнэ. Хөдөлмөрийн аюулгүй байдал, эрүүл ахуйн шаардлага: Хөдөлмөрлөх явцад учирч болох аюул осол, өвчин эмгэгээс урьдчилан сэргийлэх нөхцөл бололцоог хангах үүднээс зохих акт, норматив, техникийн баримт бичиг, дүрэм заавраар тогтоосон хэм хэмжээг аюулгүй байдал ба эрүүл ахуйн шаардлага гэнэ. Жишээ нь, ямар нэг ажил гүйцэтгэхээс өмнө тухайн ажлын аюулгүйн техникийн дүрмийг заавал судалсан байх ёстой гэх ч юм уу 1,3 м-ээс дээш өндөрт байгаа ажлын байрыг хашиж хамгаална, будах гадаргын тэгшилгээ шаваасыг зүлгэж өнгөлж буй ажлын байранд ажиллагсдад ам хамрын хаалт буюу хошуувч өмсүүлнэ гэдэг нь энэхүү “шаардлага” болно. Аюултай болон хортой хүчин зүйл нөлөөлж буй ажлын байр бүрд аюулгүй байдал, эрүүл ахуйн шаардлагын хэм хэмжээ бий. Ажил бүрийн аюулгүй байдал, эрүүл ахуйн шаардлага түүний хэм хэмжээг энэхүү лавлахын бүлэг бүрд нь тусгайлан бичсэн байгаа. Үйлдвэрлэлийн аюултай ба хортой хүчин зүйл: Ажилтны эрүүл мэнд, бие мах бодь нөлөөлж гэмтээх болон эрүүл мэндийг нь гэнэт муутгах тодорхой нөхцөлийг үйлдвэрлэлийн аюултай хүчин зүйл, эрүүл мэндэд нөлөөлж өвчлүүлэх буюу ажиллах чадварыг бууруулах, зарим тохиолдолд үр удамд нөлөөлөх уршигтай орчин нөхцөлийг үйлдвэрлэлийн хортой хүчин зүйлгэнэ. Хорын түвшин ба үйлчилсэн хугацаанаас хамаарч хортой хүчин зүйл нь аюултай хүчин зүйл болон хувирч болно. Үйлдвэрлэлийн аюултай болон хортой хүчин зүйлийг хөдөлмөрийн сөрөг хүчин зүйл гэх бөгөөд дотор нь физикийн, химийн, биологийн, сэтгэл зүй-физиологийн хүчин зүйл гэж дөрвөн бүлэгт хуâаана. Физикийн аюултай ба хортой хүчин зүйлд: Хөдөлгөөнтэй машин механизм, тоног төхөөрөмж, механик багаж; бүтээц эдлэхүүнийг нураах; 189
“Байгаль орчинд ээлтэй, эрчим хүчний хэмнэлттэй, барилгын материалын үйлдвэрлэлийг дэмжих” төсөл
хөрсний нуралт; ажлын байрны тоосжилт, материалын гадаргын температур, орчны агаарын температур ба чийгшил, хөдөлгөөний хурд, шуугиан доргио, агаарын ионжилт ба цацраг, цахилгаан гүйдэл, ажлын байрын гэрэлтүүлэг, өнцөг ирмэг (арматур г.м); 1,3 м-ээс дээш өндөрт байрласан ажлын байр, нүх зэргийг хамруулна. Химийн аюултай ба хортой хүчин зүйлд: Химийн хортой бодис орно. Химийн хор нь хүний биед амьсгал болон хоол, арьс, салст бүрхэвчээр нэвтрэн орно. Хортой бодис хэрэглэж байгаа ажлын байр, агуулахад “Хортой бодис”, “Аюултай”, “Болгоомжил”- гэсэн Дохио үгтэй анхааруулга тэмдэг тавина. Хортой бодисын баглаа боодол дээр заавал шошго байрлуулах ёстой. Шошго дээр уг бодисын нэр, анхааруулах тэмдэг, дохио үг, аюулын тэмдэглэгээ, үйлдвэрээс өгөх нэмэлт мэдээлэл, анхны тусламж, үйлдвэрийн нэр, хаяг, утасны дугаар зэрэг мэдээллийг бичсэн байх ёстой. Биологийн аюултай ба хортой хүчин зүйлд: Ургамал амьтнаас хүнд, хүнээс хүнд халдварлах өвчний үүсгүүр болох халдвартай ургамал, амьтан, хүн, тэдгээрийн ялгадсаар бохирдсон эд юмс, бүтээгдэхүүн, нян, вирус, мөөгөнцөр тэдгээрийн өсгөвөр, бэлдмэл орно. Сэтгэл зүй-физиологийн аюултай ба хортой хүчин зүйлд: Хөдөлмөрлөх, ажил үүрэг гүйцэтгэх явцад хүний эрүүл мэндэд нөлөөлөх биеийн хүчний болон мэдрэл сэтгэхүйн ачаалал орно. Бүтээц эдлэхүүнийг нэг буюу хоёр гараараа эсвэл бүх биеэрээ хөдөлгөөнгүй барих, өргөх түүнчлэн бөхийх, гэдийх, дөрвөн мөчлөх зэргээр хязгаарлагдмал хөдөлгөөнөөр албадмал байрлалд ажиллах, ачааг өргөж зөөх мэт үйлийг биеийн хүчний, сэтгэн бодох, тогтоож авах, дүгнэлт гаргах зэрэг оюун ухааны хэт ачаалал; анхаарал төвлөрүүлэх, ажиглах, амтлах, хүртэх сонсох зэрэг мэдрэхүйн эрхтнийг болон биеийг нэгэн хэвийн байдлаар залхаасан ажилбар; уурлах бухимдах зэрэг сэтгэл хөдлөлөөс үүсэх хүчин зүйлийг нь мэдрэл-сэтгэхүйн ачаалалд хамруулна. 13.2. Барилга угсралтын байгууллагын хөдөлмөрийн аюулгүй байдал, эрүүл ахуйн (ХАБЭА) асуудал хариуцсан алба, албан тушаалтны гүйцэтгэх үүрэг • •
Бүх нэгжийн ажлын байранд хөдөлмөрийн аюулгүй байдал, эрүүл ахуйн талаар гарсан хууль, дүрэм заавар, журмын биелэлтэд шалгалт хийж илэрсэн зөрчлийг арилгуулах; Үйлдвэрийн байр, тоног төхөөрөмжийн аюулгүй байдлын нөхцөл эрүүл ахуйн шаардлагыг хангуулах, стандарт ба ÁÍáÄ, ÁÄ, ÁÑÒ-ыг мөрдүүлэх. Барилгын талбай ба ажлын байранд аюулгүй байдал тэмдэг, санамж, пайз, ухуулах хуудсыг байрлуулах ажлыг зохион байгуулах; 190
НОГООН БАРИЛГА
• • • • • • •
•
Аюулгүй байдлын зааврыг үйлдвэрлэлийнхээ нөхцөл байдалд зохицуулан шинээр буюу шинэчлэн боловсруулж батлуулах; Ажилтан, ажилчдыг нэг бүрийн хамгаалах хэрэгсэл, ажлын хувцсаар хангуулах; Ажил амралтын цагийн тохиромжтой горим тогтоох, ажлын завсарлагаа ба хоолны цагийг зохицуулах түүнчлэн эмнэлэг-ариун цэврийн зохистой нөхцөлөөр хангуулах; Аюулгүй байдал, эрүүл ахуйн сургалт зохион байгуулах; ХАБЭА-ын асуудлаар төлөвлөгөө боловсруулж төсөвт тусгуулах, түүнийг хэрэгжүүлэх; Үйлдвэрлэлийн осол, хордлогыг тогтоосон журмын дагуу судлан бүртгэж ослын акт тогтоох, мэдээлэх; Аюулгүй байдал, эрүүл ахуйн шаардлага хангаагүй ажил, тоног төхөөрөмжийн үйл ажиллагаанд засуулах шаардлагыг хугацаа зааж тавих ба шаардлагатай гэж үзвэл ажил үйлчилгээг түр зогсоох; Мэргэжлээс шалтгаалах өвчний байдал судалгаа хийж, дүгнэлт гаргаж мөрөөр нь арга хэмжээ авахуулах зэрэг болно.
13.3. Хөдөлмөрийн аюулгүй байдал, эрүүл ахуйн хяналт •
•
•
•
Барилгын үйлдвэрлэлийн салбарт хөдөлмөрийн аюулгүй байдал ба эрүүл ахуйн хяналтыг гурван шаттай зохион байгуулна. Үүнд: ажлын байран дахь аюулгүй байдал, эрүүл ахуйн анхан шатны хяналт; барилгын угсралтын байгууллагын аюулгүй байдлын дотоодын хяналт; удирдах дээд шатны болон иргэний хяналт гэж гурван шат болгон ангилж болно; Ажлын байран дахь анхан шатны хяналтыг бригад, салааны дарга, мастер даамал нар ажил эхлэхээс өмнө болон ажлын явцад, түүнчлэн ажлын төгсгөлд хийж илэрсэн зөрчлийг арилгуулж буруу арга техникийг засаж, залруулах, ажилчдад шаардлага тавьж ажиллана. Энэ талаар объектын ажлын дэвтэрт тэмдэглэнэ; Хоёр дахь шатны буюу дотоодын хяналтыг төлөвлөсөн төлөвлөгөөний дагуу компаниéí удирдах хүмүүс зохион байгуулна. Тодорхой хугацаанд графикийн дагуу хийх хяналт (ажлын хувцас хамгаалах хэрэгслийн үзлэг, ажилчдын ахуйн үйлчилгээний хангалт, сургалт ба зааварчилга г.м), аюулгүй байдал эрүүл ахуйн тодорхой чиглэлийн (багаж техникийн, агаарын орчны тоосжилтын, цахилгааны, шат вандангийн, галын аюулгүйн г.м) хяналт, гэнэтийн хяналт (үүрэг даалгаврын биелэлт, эзний ба ерөнхий инженерийн, хэлтэс тасгийн г.м) гэх зэргээр ажиллавал зохино; Барилгын асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны дээд шатны байгууллага (төрийн яам, агентлаг, мэргэжлийн хяналт, галын 191
“Байгаль орчинд ээлтэй, эрчим хүчний хэмнэлттэй, барилгын материалын үйлдвэрлэлийг дэмжих” төсөл
хяналт г.м) болон олон нийт иргэний байгууллагаас (үйлдвэрчин, нам, хөдөлгөөн, сан, хувь хүн, олон улсын байгууллага г.м) хүний төлөө, улс эх орныхоо төлөөх нийтлэг эрх ашгийн үүднээс ажилд нь туслах эсвэл хариуцлага тооцох олон төрлийн хяналтыг гурав дахь шатны хэмээн томьёолсон. Барилгын үйлдвэрлэлийн технологи - зохион байгуулалтын баримт бичигт аюулгүй байдлын арга хэмжээг тусгах нь Барилгын үйлдвэрлэлийн технологи - зохион байгуулалтын баримт бичиг (БҮТЗБББ) “БНбД12.01.09. Барилгын үйлдвэрлэлийн зохион байгуулалт”-д зааснаар дараах үндсэн 5 баримт бичгийг хамааруулна. Үүнд: Барилгын зохион байгуулалтын төсөл (ЗБТ), Ажил гүйцэтгэх төсөл (АГТ), Технологийн карт (ТК), Үйлдвэрлэлийн зохион байгуулалтын төсөл (ҮЗБТ), Хөдөлмөрийн процессын карт (ХПК) зэрэг болно. Баримт бичгүүдийн бүтцийг “БНбД12.01.09”-д, боловсруулах аргачлалыг “Барилгын үйлдвэрлэлийн технологизохион байгуулалтын баримт бичгийг боловсруулах заавар, УБ2012”-т тус тус заасан байгаа. БҮТЗБББ боловсруулахад заавал тусгах аюулгүй байдлын шаардлагыг “БНбД12.03.2003. Барилгын үйлдвэрлэлийн хөдөлмөрийн аюулгүй ажиллагааны дүрэм.I-хэсэг. ЕШ”-д “К” хавсралтаар тодорхойлсон.
НОГООН БАРИЛГА
Талбайн түр замыг тойрог ба нэвт схемээр гол төлөв төлөвлөх бөгөөд давчуу нөхцөлд мухар схемийг ашиглана. Барилгын замд Монгол улсын замын хөдөлгөөний дүрэмд заасан тэмдэг ба тэмдэглэгээг ашиглана. Нэг зурвастай замын зорчих хэсгийн өргөнийг 4,5 м гаргаж болох бөгөөд машин зөрөхөд зориулж 30-40 м-т замыг өргөсгөж өгнө. Зам нь агуулахаас (задгай, саравч, цоожтой) 0,5-1,0 м; өргүүрийн замаас 6,5-12,5 м; хашаанаас 1,5 м-ээс тус тус багагүй зайтай байвал зохино. Талбайн гэрэлтүүлэг. Талбайн гэрэлтүүлгийг ажлын, ослын, хамгаалалтын гэж ангилна. Ажлын гэрэлтүүлгийг ерөнхий ба тухайлсан гэж хуваана. Ослын гэрэлтүүлгийг, орц гарц ба шатны хонгилд тусдаа шугамаар тавина. Ослын гэрэлтүүлгийг 0,2лк, талбайн харуулын гэрэлтүүлгийг 0,5-1лк, задгай агуулахыг 10лк, замыг 1-Злк-ээс багагүй гэрэлтэлттэй байхаар төлөвлөнө. Ажлын гэрэлтүүлгийг 50-75лк-ийн хэмжээнд байлгана.
Барилгын талбайн аюулгүй байдал Барилгын хашаа. Барилгын талбайг хашиж хамгаална. Хашаанд тавигдах ТШ-ыг “MNS5414:2004. Барилгын талбайн түр хашаа. ТШ”-д заасан байгаа. Барилгын талбайн гудамж тал ба явган зам, орц, гарц бүхий хэсэгт цул хашаа барина. Хашаа нь орох ба гарах нэг буюу хэд хэдэн хянан нэвтрүүлэх хаалгатай байж болно. Хаалга нь: явган хаалга, машин техник болон тээврийн хэрэгсэл нэвтрүүлэх хаалга, ажлын өрөө, хяналтын тоног хэрэгсэл (харах өндөрлөг, хяналтын камер, рентген төхөөрөмж г.м) зэргээс бүрдэнэ. Хашааны явган хаалга 1.2 м, их хаалга 3,5 м-ээс тус тус багагүй өргөн байвал зохино. Барьж буй объект нь хашаанд 10 м-ээс ойр байх, гудамжны зам талбай хашаатай хаяа нийлсэн байх тохиолдолд хашааны тухайн хэсэгт хашаа тал руугаа 200-аас багагүй налуутай саравч гаргана. Барилгын талбайн аюултай бүс. Барилгын ажил байнга явагдах талбайг байнгын аюултай бүс хэмээн нэрлэж байнгын түр хашаагаар, ажил байнга бус явагдах хэсгийг түр зуурын аюултай бүс хэмээн урьдчилан сануулах хашлага хүрээгээр (MNS5414:2004) хамгаалж болно. Барилгын талбайн зам. Барилгын талбайд орох, гарах зам ба талбайн дотоод зам гэж ялгана. Дотоод зам нь обüект ба бүх төрлийн түр барилга, талбайн цех тасаг, агуулахад саадгүй хүрч байвал зохино. 192
193
“Байгаль орчинд ээлтэй, эрчим хүчний хэмнэлттэй, барилгын материалын үйлдвэрлэлийг дэмжих” төсөл
НОГООН БАРИЛГА
ТОВЧИЛСОН ҮГ АНУ - Америкийн Нэгдсэн Улс ам. дол. - Америк доллар УИХ - Улсын Их Хурал ХБНГУ - Холбооны Бүгд Найрамдах Герман Улс БНбД - Барилгын норм ба дүрэм БНЭХХУ - Барилгын нийт эрчим хүчний хэмнэлтийн удирдамж ЕХ - Европын холбоо (Энэ чиглэлээр ЕХ–нд мөрдөгдөж буй хууль тогтоомжийн гол хэсэг нь EPBD буюу Европын барилгын эрчим хүчний хэмнэлтийн удирдамж юм.) БЭХП - Барилгын эрчим хүчний паспорт TRNSYS - TRaNsient SYstem Simulation program ХАСК - Халаалт, агаар сэлгэлт, кондиционер (Төрөл бүрийн барилгын ХАСК-ийн системээс сэргээгдэх эрчим хүч хүртэлх иж бүрдлийн сантай) ПВХ (PVC) - Поливинилхлорид ДСП - Древесно-стружечная плита – Үртсэн хавтхан ПВП - Поливинилпропилен – Хуванцар материал ФРП - Дулаан тусгаарлах материалын төрөл EPS ба XPS - Expanded Polystyrene - Хөөсөнцөрөн дулаан тусгаарлах материал CPR - Барилгын бүтээгдэхүүний зохицуулалт АМӨ - Амьдралын мөчлөгийн өртөг ЗАГЕНБ - Барилгын ажил гүйцэтгэх ерөнхий нөхцлийг бүрдүүлэх нэмэгдэл зардал. ХАБЭА - Хөдөлмөрийн аюулгүй байдал эрүүл ахуй БХБЯ - Барилга Хот Байгуулалтын Яам (Үйлдвэрийн байр, тоног төхөөрөмжийн аюулгүй байдлын нөхцөл эрүүл ахуйн шаардлагыг хангуулах, стандарт ба бнбд, бд, бст-ыг мөрдүүлэх) БҮТЗБББ - Барилгын үйлдвэрлэлийн технологи-зохион байгуулалтын баримт бичиг ЗБТ - Зохион байгуулалтын төсөл АГТ - Ажил гүйцэтгэх төсөл ТК - Технологийн карт ҮЗБТ - Үйлдвэрлэлийн зохион байгуулалтын төсөл ХПК - Хөдөлмөрийн процессын карт AM¯ - Àìüäðàëûí ìº÷ëºãèéí ¿íýëãýý À¯Ê - Àøèãò ¿éëèéí êîåôôèöèåíò ÕÄÀ - Õàëààëòûí äóëààí àëäàãäàë BS - British standards - Àíãëèéí ñòàíäàðò ÁáÍ - Áàðèëãà áà íóðàíãûí ASTM - American Society for Testing and Materials - Ìàòåðèàë, á¿òýýãäýõ¿¿íèé ñòàíäàðò áîëîâñðóóëäàã Àìåðèêèéí îëîí óëñûí ñàéí äóðûí íèéãýìëýã ÒØ - Òåõíèêèéí øààðäëàãà
194
АШИГЛАСАН МАТЕРИАЛ 1. М.Сугар, Н.Батзориг. “Дулаалгатай бетон бүтээцтэй барилга”, Улаанбаатар хот, 2012 он. 2. Б.Цолмон. “Пассив барилга”, Улаанбаатар, 2012 он. 3. Б.Цолмон, Б.Мөнхбаяр. “LEED Эрчим хүч, байгаль орчны тэргүүлэх төлөвлөлт”, Улаанбаатар хот. 4. Н.Гэрэлтцолмон. “Өрөгт бүтээцтэй хувийн орон сууц”, Улаанбаатар хот, 2010 он. 5. Т.Баясаа. “Модон араг бүтээцтэй хувийн орон сууц”, Улаанбаатар хот, 2010 он. 6. М.Сугар. “Дулаалгатай хавтгайлжин бүтээцтэй хувийн орон сууцны угсралтын технологи”, Улаанбаатар хот, 2010 он. 7. Ж.Ганхуяг. “Эрчим хүчний хэмнэлттэй барилгын төлөвлөлт ба угсралтын технологи”, Улаанбаатар хот, 2012 он. 8. Д.Сүнжидмаа, Б.Билгүүн, Каритас Чех, Шведийн байгаль орчин судлалын институт. “Ногоон барилгын практик”, Улаанбаатар хот, 2015 он. 9. Ж.Гэрэлхүү, Н.Баттүвшин, Г.Чулуут. “Барилгын процессын технологи”, Улаанбаатар хот, 2005 он. 10. Ж.Гэрэлхүү, С.Энхболд. “Барилга, автозамын барилгын хөдөлмөоийн аюулгүй байдал, эрүүл ахуй, галын аюулгүйн дүрмийн лавлах”, Улаанбаатар хот, 2012 он. 11. Б.Оюунчимэг. “Барилгын архитектур, бүтээцийн шийдлийн харьцангуй хувилбарын тооцоо”, Улаанбаатар хот, 2014 он. 12. Р.Хишгээ. “Төслийн менежмент”, Гарын авлага, Улаанбаатар хот, 2014. 13. Каритас - Чех болон Швейдийн байгаль орчны институт, Д.Сүнжидмаа, Б.Билгүүн, А.Батзул. “Ногоон барилгын практик”, Гарын авлага. Улаанбаатар хот, 2015 он. 14. Хелмүт Ботт. “Хот төлөвлөлтийн үндэс”, Сурах бичиг, Улаанбаатар хот, 2013 он. 15. Э.Пүрэв-Эрдэнэ “Архитектурын хөтөлбөр”, А.Өэлүн “Ногоон архитектур” лекцийн материал, УБ.:2015 он. 16. Каритас Чех. Ногоон барилгын практик, УБ. 2015 он. 17. Хот, суурины хатуу хог хаягдлын тухай хууль, УБ.:2013 он. 18. Хог хаягдлын тухай хууль, 2012 он. 19. БНбД 40-02-06. Ус хангамж, Гадна сүлжээ ба байгууламж, 2006 он. 20. MNS 6479:2011 “Ус хангамж, ариун цэврийн байгууламж. Нэр томъёо. Тодорхойлолт - тайлбар толь”, Улаанбаатар хот, 2011 он. 21. Ц.Цацрал, Б.Мөнхбаяр, Ж.Даваацэрэн. “Бие даасан ус хангамж, ариун цэврийн байгууламж” сурах бичиг, 2012 он. 22. Б.Мөнхбаяр, Ц.Цацрал. “Сургууль, цэцэрлэгийн барилгын ус хангамж, ариун цэврийн байгууламжийн ашиглалт, засвар” 2015 он. 23. С.Мөнхгэрэл, Б.Болормаа. “Ус, эрчим хүчний хэмнэлттэй сантехникийн тоног төхөөрөжийн каталог”, Улаанбаатар хот, 2012он. 24. Д.Дуламцоо, А.Кюри. “Хувийн орон сууцны бохир усны шийдэл”, 2003 он. 25. Н.Гомбосүрэн, Б.Цэнгэл. “Модлог ургамал судлал”, 2012 он.
195
“Байгаль орчинд ээлтэй, эрчим хүчний хэмнэлттэй, барилгын материалын үйлдвэрлэлийг дэмжих” төсөл 26. В. В. Окрепилов, “Управление качеством”. “Изд-во “Экономика”, 1998г. -639 с. ISBN -5-282-01912-4. 27. Лаппо В.Г., Селаври Т.В., Семененко Э.И. Санитарно-гигиеническая характеристика полимерных материалов. Энциклопедия полимеров. — С. 357 28. В.П. Князева Экология. Основы реставрации. М., 2005 29. The Global Buildings Performance Network (GBPN), www.gbpn.org 30. UNEP. UNEP Year Book: Emerging Issues in our Global Environment. ISBN: 978-92-807-3381-5. Кени.: 2014. 31. Edward T.White. Site Analysis: Diagramming Information for Architectural Design. ISBN-13: 978-1928643043. АНУ.: 1983 32. Charles J.Kibert. Sustainable Construction: Green Building Design and Delivery. ISBN 978-0-470-11421-6. АНУ.: 2008 33. Pat Guthrie. The Architect’s Portable Handbook: First Step Rules of Thumb for Building Design. DOI: 10.1036/0071428895. АНУ.: 2003 34. Stefan Faatz. Architectural programming: providing essential knowledge of project participants needs in the pre-design phase. Organization, technology and management in construction. Олон улсын эрдэм шинжилгээний сэтгүүлд хэвлэгдсэн өгүүлэл. Виена, Австри.: 2009. pp 80-85 35. Edith Cherry, John Petronis. Architectural Programming. WBDG online book. USA.: 2009. 36. George Tchobanoglous, HANDBOOK OF SOLID WASTE MANAGEMENT, 2002 37. George Tchobanoglous, INTEGRATED SOLID WASTE MANAGEMENT, Engineering principles and management issues. 1993 38. George Tchobanoglous, HANDBOOK OF SOLID WASTE MANAGEMENT. Second edition, 2002 39. BRITISH STANDARD, BS 5906:2005, Waste management in buildings- Code of practice 40. Charles J.Kibert. Sustainable Construction: Green Building Design and Delivery, Second edition, 2007 41. www.buildingsdata.eu 42. www.iso.org 43. www.nist.gov 44. http://srdata.nist.gov/insulation/ 45. http://www.iea-ebc.org/fileadmin/user_upload/images/Pictures/EBC_ Annex_24_Report_3.pdf 46. http://www.ebd.lth.se/program/parasol 47. 43. http://www.pilkington.com/products/bp/downloads/tools/spectrum/default.htm 48. http://windows.lbl.gov/software/therm/therm.html 49. www.ec.europa.eu/enterprise/policies/sustainable-business/ecodesign 50. http://www.wufi-pro.com/ 51. http://ksportal.ru/226-ekologicheski-chistye-stroitelnye-materialy.html 52. http://archive.olloo.mn/modules.php
196