Cebule.pl nr 3 (09.2012) by Cebule.pl

piękno i wdzięk dla Twojego ogrodu

Wrzesień 2012

SPIS TREŚCI

3 KILKA SŁÓW O JAKOŚCI 4-5 6-7

BIOLOGIA ROŚLIN CEBULOWYCH

NARCYZY

8-10 17-12

ROŚLINY TRUJĄCE

TULIPANY LILIA

13-14 (ROZMNAŻANIE) WYDAWCA

Cebule.pl Jan Wiśniewski ul. Rzeczycka 26 04 - 940 Warszawa www.cebule.pl egazeta@cebule.pl Redaktor naczelny: Artur Wodziński Korekta: Paulina Odrobina 2

KILKA SŁÓW O...

… JAKOŚCI część druga

Jednym z elementów bezpośrednio wpływających na wysoką jakość produktów oferowanych przez sklep internetowy Cebule.pl, niewątpliwie jest sposób ich przechowywania przed fizyczną wysyłką do klientów. Oferowane cebulki kwiatowe, zapakowane w zbiorcze opakowania, z chwilą przyjazdu od producenta do momentu kompletacji i wysyłki do klientów, przechowywane są w specjalnie do tego przystosowanych magazynach. Modyfikacje obejmują między innymi zastosowanie specjalnych regałów, dzięki którym umieszczone na nich cebulki mają możliwość swobodnego „oddychania”, a co za tym idzie, ryzyko powstania na nich pleśni znacząco się zmniejsza. W celu ograniczenia powstawania nalotu grzybów pleśniowych, a w rezultacie uszkodzenia cebuli, magazyny wyposażone są także w specjalne, przemysłowe wiatraki, których zadaniem jest ciągłe mieszanie, poruszanie powietrza w obrębie składowania cebulek. Jednocześnie, analogicznie jak ma to miejsce w przypadku transportu, cebulki i kłącza wymagają zapewnienia im określonych warunków przechowywania, niezbędnych do utrzymania ich wysokiej jakości. Stanowi to kolejny element wyposażenia magazynów - chłodnię. To dzięki niej jesteśmy w stanie zapewnić cebulkom i kłączom odpowiednią do przechowywania temperaturę - waha się ona między 8 a 15˚C. Dzięki tym kilku prostym zabiegom życie cebul kwiatowych, będących poza swoim naturalnym środowiskiem, znacznie się wydłuża w dalszym stopniu bez znaczącej utraty ich jakości - pozostając w idealnym stanie do wysyłki. Kolejnym wymiarem jakości jest strefa informacyjno-estetetyczna. Składa się na nią przede wszystkim szeroko pojęty temat opakowań - w przypadku działalności firmy Cebule.pl można podzielić go na dwie grupy. Pierwszą z nich stanowią opakowania samych produktów. Oferta sklepu internetowego Cebule.pl w głównej mierze kierowana jest do klientów detalicznych, których zapotrzebowanie ilościowe na cebulki jest zgoła mniejsze niż w przypadku klientów hurtowych. W celu zaspokojenia różnych wymagań klientów, zakupione od producentów cebulki pakowane są w specjalnie przygotowane opakowania, w różnego rodzaju kombinacjach ilościowych (przykładowo 1, 3, 5 czy 100 sztuk). Aby utrzymać wysoką jakość cebul, pakowane są one w foliowe torebki posiadające niewielką perforację - dzięki temu możliwe jest zachowanie cyrkulacji powietrza wewnątrz opakowania. O ile odmiany cebul kwiatowych tego wymagają, pakowane są także w opakowania całkowicie szczelne. Razem z cebulą umieszczany jest w niej wilgotny torf - to dzięki niemu cebulka nie wysycha i zachowuje pełną świeżość. Jednocześnie na każdym foliowym opakowaniu, niezależnie od ilości znajdujących się w nim sztuk cebul, widnieją wszystkie niezbędne informacje, dotyczące danej rośliny, jak: nazwa, wielkość czy kolor kwiatostanu. Wszystko to ma za zadanie maksymalnie wydłużyć okres uśpienia cebul oraz ułatwić klientowi rozróżnienie zakupionych odmian. Niemniej jednak nie można zapominać, iż nadal jest to żywy organizm. Niestety pomimo przykładania dużej wagi do zapewnienia cebulkom i kłączom odpowiednich warunków przechowywania, występują także „okazy” w gorszym stanie, które zazwyczaj zostają zaatakowane przez pleśń lub ulegają fizycznemu zniszczeniu. Firma Cebule.pl, aby być w stanie zaoferować klientom najwyższą jakość produktów, podczas zidentyfikowania choćby jednej chorej cebuli, z oferty eliminowane jest całe konkretne opakowanie zbiorcze. Dzieje się tak ze względu na to, iż istnieje ryzyko zarażenia się pozostałych cebulek znajdujących się w jednym opakowaniu z chorą sztuką. Dzięki takiej praktyce, ryzyko otrzymania przez klienta popsutych produktów staje się marginalną częścią realizowanych zamówień. Drugim elementem wchodzącym w skład opakowań, a jednocześnie mocno wpływającym na jakość cebulek jest opakowanie, w którym zamawiane produkty bez najmniejszego uszczerbku trafiają do klientów. Ich konkretny wkład w zapewnienie wysokiej jakości oferowanych produktów postaramy się przedstawić Państwu w kolejnym wydaniu kwartalnika „Cebule.pl”.

CEBULKI

BIOLOGIA ROŚLIN CEBULOWYCH Sam początek września, kiedy sezon jesienny rozpoczyna się na dobre, jest zdecydowanie najbardziej korzystnym okresem do rozpoczęcia sadzenia różnego rodzaju nowych roślin - głównie pod postacią cebulek kwiatowych. Aby jednak w pełni wykorzystać drzemiący w roślinach potencjał i cieszyć się ich pięknem wraz z nastaniem wiosny, warto wiedzieć, czym tak naprawdę jest cebulka kwiatowa oraz jakie posiada cechy.

iększość roślin cebulowych pierwotnie wywodzi się z terenów, gdzie panujący klimat nie pozwala na długi okres wegetacji. Są to z reguły tereny cechujące się dużą zmiennością pogody pomiędzy poszczególnymi porami roku - suchy i upalny okres letni, relatywnie chłodna i mokra jesień oraz stosunkowo długie i zazwyczaj mroźne zimy. Jedynie wiosna jest dla roślin wystarczająco przyjazna i umożliwia im pełny rozwój. W ten sposób zdecydowana większość roślin cebulkowych przystosowała się i swój okres wegetacyjny rozpoczyna i kończy właśnie wiosną. Niestety, ta pora roku z reguły trwa dosyć krótko w porównaniu do innych. Rośliny jednak doskonale się do tego przygotowały. W celu przetrwania bardzo długich okresów nieprzyjaznej pogody wykształciły silnie skrócony podziemny pęd - cebulkę, która pełni rolę organu rozwoju, lecz przede wszystkim magazynu. Znajdują się w niej bowiem zarówno związki przyszłych liści, kwiatów oraz substancje zapasowe, umożliwiające roślinie szybkie rozpoczęcie wzrostu i rozwoju w okresie wiosennym. Jest to konieczne ze względu na fakt, iż roślina musi w stosunkowo krótkim czasie, od początku wiosny do roz4

poczęcia się lata, wytworzyć część nadziemną, zakwitnąć oraz zgromadzić zapasy pokarmowe na wytworzenie kolejnej nowej części nadziemnej rośliny w przyszłym sezonie.

większości przypadków roślin cebulkowych, wbrew pozorom, ich wzrost nie rozpoczyna się z początkiem nastania wiosny, lecz jeszcze późną jesienią i przebiega całkowicie pod powierzchnią ziemi. Jak już wcześniej wspominaliśmy, okres wiosenny jest krótki, a co za tym idzie, roślina ma zbyt mało czasu, aby w pełni mogła się rozwinąć, zakwitnąć i zebrać zapasy. Dobrym

przykładem do zobrazowania tego procesu może być znana wszystkim roślina cebulkowa - tulipan. Za przykład posłuży nam tulipan od chwili zakończenia okresu wegetacji i przejścia w stan letniego spoczynku. Budzi się on do życia dopiero późną jesienią - panujące wtedy warunki są dla niego odpowiednie (chłodno i wilgotno). W tym momencie zaczynają wyrastać nowe korzenie oraz pojawiają się pąki, z których w późniejszym okresie wyrośnie część nadziemna rośliny. Tworzeniu się pąków sprzyja niska temperatura, a do ich dalszego pomyślnego rozwoju, związków kwiatu w cebuli niezbędna jest temperatura gleby niższa niż 5°C. Ze względu na ten czynnik, w rejonach gdzie temperatura gleby nie osiąga niższych temperatur, uprawa praktycznie wszystkich odmian roślin cebulowatych nie jest możliwa w naturalny sposób. Okres zimowy cebulka przeczekuje już ukorzeniona i z wykształconymi pąkami. Swój rozwój wznawia dopiero na przełomie lutego i marca, kiedy gleba zaczyna rozmarzać po zimie i osiąga odpowiednią temperaturę. Liście po wydobyciu się z pąków rozwijają się już bardzo szybko, aż w rezultacie roślina zakwita.

CEBULKI

hoć już wielokrotnie pisaliśmy o tym, mimo wszystko profilaktycznie przypominamy o respektowaniu wskazań dla poszczególnych roślin odnośnie ich terminu sadzenia dzięki temu roślina będzie miała odpowiednio dużo czasu, dodatkowo w odpowiednich warunkach, aby przygotować się do „sprintu” podczas okresu wegetacji. Należy także pamiętać, że rozwój poszczególnych roślin cebulowatych nie jest jednakowy. Odmienne warunki rozwoju od opisanego tulipana występują choćby w przypadku narcyza, który to powinien być zasadzony w pierwszej połowie września ze względu na fakt, iż wymaga on wyższej początkowej temperatury potrzebnej do ukorzenienia się cebulki. Zupełnym ewenementem jest natomiast cebulka lilii, która w przeciwieństwie do innych roślin cebulkowatych nigdy nie przechodzi w stan spoczynku, pomimo iż jej część nadziemna w całości znika. Niedopuszczalne jest zatem jej zasuszenie - oznaczałoby to jej obumarcie. Tulipan West Point

CEBULKI

NARCYZY

arcyzy gościły w ogrodach perskich i greckich już kilka wieków przed naszą erą. Do Europy dotarły dopiero w pierwszej połowie XVI wieku. Początkowo najliczniejsze uprawy mieściły się w Anglii i… tylko w Anglii - Anglików od razu zauroczył subtelny wygląd i zapach narcyza. Przez długi okres posiadali największe obszarowo pola uprawne narcyzów w Europie, co bezpośrednio wiązało się z powstawaniem największej ilości jego nowych odmian. Niemniej jednak także w Holandii po pewnym czasie zainteresowano się narcyzami, dorzucając jednocześnie swoje trzy grosze w postaci wielu nowych krzyżówek. Najliczniejszą odmianą, a co za tym idzie, najchętniej krzyżowaną, nadal są mieszańce tazetta. Rodzaj Narcissus należy do klasy roślin jednoliściennych z rodziny 6

amarylkowatych. Nazwa rodzaju pochodzi od greckiego słowa narkao `usypiam` i jest najprawdopodobniej związane z tym, iż wiele dziko rosnących gatunków wydziela stosunkowo intensywny, lecz zarazem przyjemny zapach. Narcyzy, podobnie jak zdecydowana większość kwiatów sadzonych jesienią, występują pod postacią podziemnego, skróconego pędu cebulki. Analogicznie jak ma to miejsce w przypadku innych roślin cebulowatych, magazynuje zgromadzone podczas wegetacji substancje odżywcze. Podobny jest także jego cykl rozwoju. W naszych warunkach klimatycznych narcyzy rozpoczynają swój cykl wegetacyjny wkrótce po ustaniu mrozów, gdy ziemia zaczyna rozmarzać (zazwyczaj ma to miejsce na przełomie lutego i marca). Tutaj dobra informacja dla wszystkich miłośników narcyzów - okres wegetacji narcyzów rosnących w naszym kli-

macie jest zdecydowanie dłuższy niż w przypadku tulipanów i może trwać nawet 120-130 dni, o ile aura w tym okresie będzie sprzyjająca.

arcyzy nie są zbyt wymagające pod względem gleby i stanowiska, mogą być uprawiane praktycznie na każdym rodzaju gleby, najlepiej o odczynie lekko kwaśnym. Istnieje jednak kilka wyjątków: do ich uprawy nie nadają się ziemie bardzo lekkie, jałowe, ciężkie oraz podmokłe. Idealną porą do ich sadzenia, według „starej szkoły”, jest koniec sierpnia i początek września. W praktyce jednak narcyzy można sadzić w zasadzie jeszcze przez cały wrzesień. W obecnych czasach dziewiąty miesiąc roku zazwyczaj jest miesiącem jeszcze stosunkowo ciepłym.

CEBULKI

Tak wczesne sadzenie jest bezpośrednio związane z tym, że narcyzy, w przeciwieństwie do tulipanów czy hiacyntów, potrzebują nieco wyższej temperatury i zarazem więcej czasu do pełnego ukorzenienia się przed nadejściem zimy. Zalecana głębokość ich sadzenia powinna mieścić się w granicach 12-15 cm, w zależności od wielkości cebulki, a w przypadku gleb ciężkich nawet na głębokości 10-12 centymetrach. Pomimo iż narcyzów nie należy wykopywać na okres zimy, zdecydowanie zaleca się staranne przykrycie miejsc ich sadzenia. W naszym klimacie jest to niestety obowiązkowa czynność, gdyż narcyzy należą do bardzo delikatnych i wrażliwych roślin na zmarznięcie. Do ich okrycia można użyć torfu, słomy lub też rozdrobnionej kory wraz z gałązkami drzew iglastych.

ozmnażanie narcyzów, podobnie jak w przypadku większości roślin cebulowych, jest możliwe na dwa sposoby - poprzez wysiew (nasiona) oraz cebulki przybyszowe. Rozmnażanie poprzez nasiona ma rację bytu praktycznie tylko w przypadkach dziko rosnących odmian - przenoszenie nasion poprzez wiatr oraz ptactwo pozwala na przetrwanie i rozpowszechnianie się gatunku.

Narcyz Orangery

W przypadku rozmnażania czysto hobbistycznego, najlepszą i najszybszą metodą jest uzyskanie nowego materiału roślinnego w postaci tzw. cebulek przybyszowych. Ich liczebność zazwyczaj jest wystarczająca do niekomercyjnego rozmnażania danej odmiany. Niestety, podobnie jak to ma miejsce w przypadku lilii, nie wszystkie odmiany narcyzów wytwarzają tak samo ochoczo nowe cebulki. Najlepszy rezultat osiąga się przy reprodukcji narcyzów wielkoprzykoronkowych, a także trąbkowych. Mieszańce tazetta oraz pozostałe gatunki, podobnie jak te dziko rosnące, są zdecydowanie mniej plenne jeżeli chodzi o podziemne cebulki przybyszowe. 7

ROŚLINY TRUJĄCE

ROŚLINY TRUJĄCE Wśród licznie występującej roślinności umilającej nam czas spędzony zarówno we własnym ogrodzie, jak i podczas spaceru przez łąkę, pewną ich część mogą stanowić rośliny, których elementy, takie jak liście czy owoce, nadają się do bezpośredniego spożycia przez człowieka. Ba, w wielu przypadkach dodatkowo zawierają one liczne walory lecznicze - nierzadko można je znaleźć na liście substancji wchodzących w skład preparatów, syropów czy naparów leczniczych. Należy jednak mieć się na baczności, decydując się na spożycie owocu lub wykorzystanie ziół.

aleca się szczególną ostrożność podczas ich zbierania oraz stosowanie zasady analogicznej do tej, używanej w przypadku zbierania grzybów - jeżeli nie znamy danej rośliny lub nie jesteśmy w 100% pewni, co do możliwości bezpiecznego jej spożycia, najlepiej ją ominąć i pozostawić naturze. Zatrucie bowiem, w niektórych przypadkach, może okazać się śmiertelne nawet dla dorosłego, zdrowego człowieka. Ryzyko nie jest bynajmniej związane tylko i wyłącznie z ro8

ślinami „egzotycznymi”, lecz także z tymi występującymi na terytorium naszego kraju. Toksyczność konkretnej rośliny lub owocu określana jest stopniem występowania w nich tak zwanych ciał czynnych - specjalnych chemicznych substancji, które w różnoraki sposób i z różnym natężeniem oddziaływają na organizm. Zatrucie organizmu związane z substancjami wywodzącymi się z roślin i owoców, może nastąpić w dwojaki sposób: bezpo-

średnio lub pośrednio. Bezpośrednie zatrucie organizmu zachodzi z chwilą zjedzenia trującej rośliny lub jej owocu, zaś zatrucie pośrednie ma miejsce wtedy, gdy zjemy np. mięso świni, która to wraz z karmą zjadła trującą roślinę. W dzisiejszych czasach, gdzie pożywienie dla zwierząt hodowlanych jest przygotowywane z dużą starannością, a ich mięso przed trafieniem do sklepów jest sprawdzane laboratoryjnie, ten typ zatrucia praktycznie odszedł już do lamusa.

ROŚLINY TRUJĄCE Zdecydowana większość, jak nie wszystkie, zatruć i podtruć organizmu spowodowane są spożyciem trujących owoców lub ziół. Jak zatem odróżnić rośliny lecznicze od trujących? Kluczem do sukcesu jest rozsądek wspomagany dobrym atlasem zielarskim. Podobnie jak ma to miejsce w przypadku wcześniej wspomnianego grzybobrania, tak samo w przypadku roślin należy podkreślić indywidualną wrażliwość człowieka, jak i zwierzęcia na poszczególne trucizny zawarte w ziołach. Bezwzględnie na uwadze trzeba mieć także fakt, iż dzieci są zdecydowanie bardziej podatne na różnego rodzaju trujące, drażniące substancje aniżeli dorośli - podobna sytuacja ma miejsce w przypadku kobiet w ciąży. Ciekawostką jest możliwość przyzwyczajania, uodpornianie się organizmu na drażniące substancje - naturalnie ma to miejsce jedynie w przypadku roślin lekko oddziałujących na organizm. Warto jednak mieć na

uwadze również fakt, iż podobnie jak w przypadku grzybów, niektóre z trujących roślin mogą być spożywane bez negatywnych objawów przez liczne zwierzęta, zaś w przypadku człowieka mogą okazać się trujące. Podczas stosowania roślin leczniczych należy pamiętać, że nawet z pozoru bezpieczne „lekarstwo”, w dużych ilościach także może spowodować podtrucie organizmu - tak jak ze wszystkim należy zachować umiar.

nternet pełen jest różnego rodzaju informacji i całych stron poświęconych trującym oraz leczniczym roślinom. Przede wszystkim jednak zachęcamy do zapoznania się z książkowymi wydaniami poświęconymi temu tematowi, które dostępne są w księgarniach i bibliotekach. Niestety, najprawdo-

podobniej w Polsce nie ma dostępnych dla szerokiego grona osób miejsc, w których można by zobaczyć na żywo przynajmniej większość trujących roślin występujących w naszym kraju. Istnieją jednak ogrody, w których jest to możliwe. Między innymi w Zamku Alnwick znajdującym się w miejscowości o tej samej nazwie w Anglii, od początku wiosny aż do później jesieni, poza licznymi atrakcjami kulturalnymi istnieje możliwość zwiedzenia trującego ogrodu. Jego powstanie zostało zainspirowane ogrodem w Padwie (we Włoszech), który uważany jest za najstarszy ogród botaniczny na świecie. Stworzenie „trującego ogrodu” zostało zainicjowane przez jedną z angielskich księżnych - tak oto powstał ogród pełen śmiercionośnych i narkotycznych roślin. Szacuje się, że początki istnienia ogrodu sięgają 1750 roku, a obecny jego wygląd jest w minimalnym stopniu rekonstrukcją dawnego ogrodu. Podczas wznawiania jego działalności postanowiono utworzyć przede wszystkim nowoczesny, atrakcyjny dla zwiedzających ogród, który jednocześnie zawierałby niektóre starodawne elementy. 9

ROSLINY TRUJĄCE Już na wstępie, w obecności wykwalifikowanego przewodnika, wszyscy zwiedzający są informowani o realnym niebezpieczeństwie zatrucia, poprzez komunikat: „Nie wolno dotykać jakichkolwiek roślin, a nawet ich wąchać! Te rośliny mogą Cię zabić!”. W ogrodzie znajduje się przeszło 100 różnych odmian silnie trujących i narkotyzujących roślin. Wbrew pozorom niektóre z nich są tak piękne i niewinnie wyglądające, aż dziw bierze, że są w stanie bezproblemowo zabić dorosłego człowieka.

iewątpliwie zwiedzanie trującego ogrodu, jak i innych temu podobnych miejsc pobudza w człowieku ciekawość, zachwyt, ale także i pewne poczucie obawy, że w niewinnie wyglądającej roślinie może drzemać taka śmiercionośna „moc”. Wróćmy jednak na „nasze podwórko”, gdyż i tutaj istnieją niebezpieczne rośliny. Przykłady ziół i owoców roślin zarówno trujących, jak i leczniczych spotykanych w Polsce (przykłady zaczerpnięte z książki Dzikie rośliny jadalne i trujące: Ponad 200 ziół, jagód i orzechów, autorstwa Brunona P. Kremera):  Mniszek lekarski (potocznie zwany mleczem) - nie jest rośliną trującą, nadaje się do stosowania jako składnik, np. różnego rodzaju syropów  Winobluszcz trójklapowy - choć jest lubiany przez liczne ptaki i zarazem mocno obradza w owoce, nie zaleca się jego spożywania przez człowieka (zatrucie może wystąpić dopiero przy dużej ilości spożytych owoców)  Bez czarny - nie jest jadalny pod postacią „surowego” owocu, do spożycia nadaje się jako roślina ususzona lub przetworzona - stosowana jest często jako jeden ze składników środków przeciw katarowi  Cis pospolity - roślina bardzo silnie trująca nawet dla dorosłego człowieka - jej spożycie może spowodować zatrzymanie oddechu i w rezultacie śmierć. Niemniej jednak jest on jednocześnie bezpiecznym pokarmem dla licznych ptaków oraz małych ssaków.

Wszystkie zdjęcia wykorzystane w artykule „Rośliny trujące” przedstawiają niektóre z atrakcji ogrodu w Zamku Alnwick. Źródło zdjęć: trasyy.livejournal.com

CEBULKI

TULIPANY W poprzednim wydaniu kwartalnika Cebule.pl, przybliżyliśmy historię tulipanów oraz specyfikacje poszczególnych odmian i grup. W aktualnym wydaniu skupimy się między innymi na przybliżeniu odpowiedniego miejsca pod ich sadzenie, o tym jak je przygotować na przybycie nowych okazów oraz pokrótce, dla aktywnych miłośników ogrodnictwa, sposoby rozmnażania tulipanów.

ulipany należą do grupy roślin, których wymagania odnośnie gleby czy też klimatu nie przysparzają większych problemów entuzjastom ogrodnictwa, decydującym się na przyjęcie ich w swoim ogrodzie. Należy jednak mieć na uwadze fakt, iż nadal jest to organizm żywy

i skrajnie nieodpowiednia gleba oraz miejsce w ogrodzie może przyczynić się do pogorszenia kwitnienia roślin lub też braku jej wzrostu. Lecz zacznijmy od początku. Najlepszymi warunkami klimatycznymi dla najefektywniejszego rozwoju tulipanów są chłodne jesienie, krótkie, lecz zarazem ostre zimy oraz także chłodne wiosny. Tulipany należą do grupy jednych z najczęściej kwitnących roślin cebulowych. Niestety nic, co piękne i przyjemne nie trwa wiecznie - ich okres wegetacyjny jest stosunkowo krótki w porównaniu choćby do opisywanych przez nas narcyzów. Dlatego też warto rozważnie wybrać dla nich obszar w ogro-

dzie. Dobór odpowiedniego miejsca nie powinien ograniczać się tylko i wyłącznie pod względem rodzaju gleby, lecz także jego nasłonecznienia - tulipany zdecydowanie są roślinami światłolubnymi. Dzięki zapewnieniu im odpowiedniej jakościowo gleby oraz ilości światła, odwdzięczą się nam w późniejszym okresie swym pięknym i nienagannym wyglądem. Niemniej jednak pomimo ich dużej elastyczności, jeżeli chodzi o rodzaj ziemi, nie wszystkie jej rodzaje nadają się pod uprawę tulipanów. Kategorycznie powinno się unikać ich sadzenia na glebach o zbyt wysokim poziomie wód gruntowych oraz miejsc w ogrodzie, gdzie po opadach lub roztopach w dużych ilościach gromadzi się woda. Warto jednocześnie wspomnieć o ich istotnej cesze - tulipany są jednymi z najbardziej odpornych na mróz roślin. Nawet silne, długotrwałe mrozy z reguły nie wyrządzają im szkody, ani podczas braku naturalnej izolacji pod postacią pokrywy śnieżnej. Pomimo tej szczególnie pożądanej w naszym klimacie cesze roślin, jak zwykle zachęcamy do okrywania wszystkich posiadanych odmian. W ten sposób niewielkim nakładem pieniężnym oraz pra-

cy zwiększamy szansę przetrwania posiadanych w ogrodzie kwiatów.

chwilą wybrania najlepszego miejsca pod sadzenie nowych tulipanów, czas najwyższy na jego staranne przygotowanie jeszcze przed wysadzaniem cebulek. Wymagane czynności związane z przygotowaniem stanowiska w dużej mierze są zależne od znajdującej się w ogrodzie gleby oraz jej kondycji.

Tulipan Orange Princes

CEBULKI

Niemniej jednak główną zasadą, która powinna przyświecać podczas przygotowań, powinno być uwzględnienie podstawowych wymagań tulipanów. Warstwa orna winna być stosunkowo gruba i pulchna tak, aby korzenie cebul mogły dobrze się ukorzenić. Podstawowym więc zabiegiem, wykonanym nie później niż na dwa tygodnie przed posadzeniem cebulek, jest zaoranie ziemi mniej więcej na głębokość 25-30 centymetrów. Ziemia powinna być dobrze rozdrobniona, lecz nie „rozpylona”. Druga czynność to dokładne oczyszczonej gleby. Ziemia przeznaczona pod tulipany musi być pozbawiona wszelkiego rodzaju chwastów, a także „śmieci”, czyli pozostałości po byłych roślinach.

tulipanów - poprzez nasiona oraz tzw. cebulki przybyszowe. Pierwszy sposób, z racji na swoją małą efektywność oraz długi okres oczekiwania na wartościowe cebulki (4-6 lat), ma prawo bytu jedynie w przypadku dziko rosnących odmian. Względnie szybką i zarazem stosunkowo łatwą metodą rozmnażania tulipana jest uzyskiwanie nowych sztuk dzięki podziemnym cebulkom podziemnym. Powstają one z zawiązków

znajdujących się w cebuli matczynej i z reguły są różnych wielkości. Największa cebulka często powstaje z zawiązków umieszczonych na piętce cebuli matczynej, tuż obok nasady pędu kwiatostanu. Różna wielkość jest spowodowana ich rozmieszczeniem - im więcej łusek dzieli zawiązek od pędu kwiatowego, tym mniejsza powstanie z nich cebula. Tak uzyskane nowe cebulki nadają się do ich samodzielnego wysadzenia.

odzaje metod rozmnażania tulipanów praktycznie nie odbiegają niczym od sposobów występujących w przypadku innych roślin cebulowatych. Można wyróżnić dwa zasadnicze sposoby rozmnażania 12

Tulipan Exotic Parrot

CEBULKI

LILIA (ROZMNAŻANIE) Bez wątpienia lilie należą do grupy roślin, których rozmnażanie jest proste, jak i efektowne. Wbrew pozorom nie ogranicza się ono jedynie do podziemnych cebulek przybyszowych czy nasion - metod rozmnażania jest kilka, o zróżnicowanej pracochłonności i szybkości otrzymywania efektów. Podział naturalny lilii Jest to najprostsza z metod rozmnażania lilii, a zarazem nie wymaga ona od nas doświadczenia czy dużych nakładów pracy. Wystarczy pozostawić lilię samą sobie, nie robiąc zupełnie nic, oczywiście poza zwykłą, doraźną jej pielęgnacją. Roślina całkowicie samodzielnie, w pełni w naturalny sposób, będzie się „dzielić”, czyli wytwarzać nowe podziemne cebulki. Niektóre z rodzajów

nie pod ziemią może powstać już kilka nowych cebulek. Sygnałem do „interwencji” jest sytuacja, w której krótkie, stłoczone pędy wręcz domagają się większej przestrzeni. Należy je wtedy wykopać i delikatnie odciągnąć na bok. W tym momencie pojawia się upragniony widok dla wszystkich miłośników lilii, zainteresowanych „własnymi” cebulkami - nowe cebulki. Podczas ich oddzielania należy jednak zwrócić szczególną uwagę, aby każda oddzielona część posiadała białą „koronkę”, niezbędną do uformowania się przyszłej rośliny oraz układ korzeniowy.

Podziemne cebulki przybyszowe

Lilia Regale

lilii, takie jak azjatyckie, wytwarzają ich od 2 do 4 sztuk rocznie - pozostałe rodzaje niestety troszkę mniej, bo 1-2 sztuk. Należy jednak pamiętać, aby przede wszystkim nie przeszkadzać roślinie. Jeżeli rozwija się ona prawidłowo i nie sygnalizuje żadnych dolegliwości, nie powinno się jej ruszać nawet, gdy potencjal-

Ten, kto jesienią wykopywał z ziemi dojrzałą lilię, zapewne natrafił na niewielkie cebulki znajdujące się w kępie, często skupiane wokół podziemnej części pędu. Powinny one pojawiać się każdego roku. Są to podziemne cebulki przybyszowe. Należy je bardzo delikatnie rozdzielić od cebulki matczynej, pamiętając jednocześnie o pozostawieniu ewentualnych powstałych korzonków. Po rozdzieleniu nowego materiału roślinnego umieszczamy go w bardziej dogodnych warunkach na następny rok, tak, by mogły się swobodnie rozwijać. Przydatną informacją dla

osób wybierających tą metodę rozmnażania jest fakt, iż usypanie kopczyka wokół pędów wzmaga powstawanie podziemnych cebulek przybyszowych.

Lilia Casa Blanca

Nadziemne cebulki przybyszowe Podobne zjawisko do tworzenia się podziemnych cebulek przybyszowych odbywa się w części nadziemnej rośliny (choć w trochę innej postaci i niestety nie na wszystkich odmianach lilii). Na pewno niejednokrotnie, zwłaszcza na łodydze lilii tygrysiej, podczas bliższemu jej przyglądaniu się można było zauważyć niewielkie, czarne „koraliki” - są nimi nadziemne cebulki przybyszowe. Poza liliami tygrysimi jeszcze tylko kilka gatunków wytwarza podobne cebulki. 13

CEBULKI Łuski Zapewne większość z domowych miłośników ogrodnictwa w pełni zadowoli się efektami samodzielnego rozmnażania się rośliny. Warto jednak wiedzieć, że w stosunkowo łatwy sposób, przy odrobinie naszej pracy, możemy bezpośrednio wziąć udział w tym procesie, właśnie dzięki łuskom. Na wstępie, jeszcze przed posadzeniem cebulki lilii, należy oderwać z niej 4-8 łusek - to z nich wytworzy się nowy materiał roślinny. Pozbawienie kilku łusek nie powinno zaszkodzić silnej i zdrowej cebulce lilii. Należy pamiętać o umiarze, gdyż to właśnie w nich roślina gromadzi zapas pożywienia dla lilii pojawiających się w następnym roku. Po rozczepieniu łusek dobrze jest nanieść na nie, najlepiej za pomocą delikatnego pędzelka, preparat grzybobójczy (optymalnie w formie sproszkowanej). Zabezpieczy on łuski przed ewentualnym gniciem w późniejszym etapie wytwarzania się nowych cebulek lilii. Tak przygotowane łuski należy umiejscowić koniecznie w wilgotnym torfie z domieszką perlitu lub mchu. Całość najlepiej umieścić w foliowej torebce. W przypadku „mnożenia” więcej niż jednej odmiany jednocześnie, warto na nich odnotować nazwę odmiany. Należy również pamiętać o tym, by podczas umieszczania łusek w torfie układać je warstwami w taki sposób, by nie stykały

Lilia Sorbet

się ze sobą. Tak przygotowany, zamknięty foliowy worek należy przechowywać co najmniej przez kilka tygodni w temperaturze 20˚C. Po pewnym czasie będzie można zaobserwować pierwsze efekty procesu tworzenia się nowych cebulek. Po upływie zalecanych kilku tygodni powstały materiał roślinny należy przed sadzeniem koniecznie przechłodzić przez okres kolejnych kilku tygodni, np. w lodówce. Wiosną będą już gotowe do wysadzenia ich do ziemi w odległości mniej więcej 15 i głębokości 5 centymetrów. Po kilku latach osiągną rozmiar cebulek roślin kwitnących.

N Lilia Acapulco 14

aturalnie, jak to jest w przypadku większości roślin, istnieje również możliwość rozmnażania lilii poprzez nasiona. Jest to jednak pro-

ces długotrwały, pracochłonny i mało efektowny. Naszym zdaniem zdecydowanie większą radość oraz stosunkowo szybkie efekty można uzyskać poprzez pozostałe metody rozmnażania. Nie pozostaje nam zatem nic innego, jak życzyć wszystkim amatorom lilii tysięcy nowych i zdrowych cebulek.

Warszawa 2012