Types of Pottery • Classifications of Pottery – Porosity of Body – Constituents of Body – Firing Temperature – Purpose of Use
schaiwan@su.ac.th
Lecture 4
1
Types of Pottery
schaiwan@su.ac.th
Lecture 4
2
Homework • Wollastonite
schaiwan@su.ac.th
Lecture 4
3
Wollastonite • CaSiO3 or CaO•SiO2 ให้คํานวณ Molecular weight ของ wollastonite
• ประโยชน์ที่นําไปใช้
– White powder ส่วนผสมของ Tile – Low moisture / oil absorption – Fillers in Paint and Plastic – Fluxing agent schaiwan@su.ac.th
Lecture 4
4
Table of Elements
schaiwan@su.ac.th
Lecture 4
5
What’s the purpose of Body formulation?
• เพื่อให้ได้สมบัติของสูตรดินตามต้องการ • เพื่อผสมดินวัตถุดิบต่างๆ ให้ได้เนื้อดินที่มีส่วนผสมตามต้องการ – สามารถใช้วัตถุดิบที่ถูกกว่า – ใช้วัตถุดิบทดแทนอื่นๆ ในกรณีที่วัตถุดิบหมด/ขาดแคลน
• เพื่อให้ได้วัสดุใหม่ – ศึกษาเนื้อดินของคู่แข่งโดยใช้ chemical analysis, x-ray diffraction (mineralogy composition), density schaiwan@su.ac.th
Lecture 4
6
Body formulation • Empirical formula useful but not entirely serve for all purposes. บ้างสับสนระหว่างดินต่างชนิดแต่มีสูตร empirical formula เหมือนกัน/คล้ายกัน • ดินธรรมชาติมีส่วนประกอบหลากหลายซึ่งมีผลต่อสมบัติกายภาพของ ดิน (Kaolinite (Al2O3•2SiO2•2H2O), Quartz, Mica, Other hydrated alumino-silicates + calcite, limonite (2Fe2O•2H2O), rutile, etc.)
schaiwan@su.ac.th
Lecture 4
7
ตัวอย่าง Ultimate Chemical Analysis ของดิน เป็นการศึกษารายละเอียดของสารประกอบในรูปของ oxides SiO2 Al2O3 Fe2O3 TiO2 MgO CaO Na2O K2O Loss
61.30% 20.20% 3.40% 0.20% 0.24% 0.34% 1.05% 2.35% 10.90%
รวม
99.98%
schaiwan@su.ac.th
SiO2 – ไม่รู้ว่าเป็น SiO2 ที่หลุดอยู่ข้างนอกผลึกดิน (Free Silica) หรือ Quartz หรือว่าอยู่ใน ผลึกของ Kaolinite ฉะนั้น หากต้องการที่จะศึกษาว่ามีแร่ดินอะไรอยู่ในเนื้อดินนี้บ้าง จําเป็นต้องใช้การศึกษาผ่าน x-ray diffraction, thermal analysis และ electron microscope
Lecture 4
8
Rational Analysis เป็นวัดส่วนผสมของแร่ดินต่างๆโดยการแยกให้อยู่ในรูปของสูตรแร่ดิน • ปัจจุบัน นิยมใช้ในการอธิบายส่วนประกอบของแร่ในดิน ซึง่ คํานวณจาก การวิเคราะห์แบบ ultimate analysis • เป็นวิธีที่นํามาใช้อย่างแพร่หลาย เพราะสามารถคํานวณส่วนผสมได้อย่าง ถูกต้อง ฉะนั้นการอธิบายส่วนประกอบทางเคมีของดินจึงเขียนในรูปสูตร แร่ดิน • การคํานวณวิเคราะห์หาส่วนประกอบทางแร่ในดินสามารถทําได้สองทาง คือ (1) Feldspar convention (เทียบกับเฟลสปาร์) และ (2) Mica convention (เทียบกับไมก้า) schaiwan@su.ac.th
Lecture 4
9
การเทียบกับ Feldspar • “วิธีเดิมนั้น basic oxides จะถูกกําหนดให้เป็น Orthoclase feldspar (K2O.Al2O3.6SiO2) โดยให้ Na2O, CaO, MgO อยู่ในรูปของ K2O ทั้งหมด Alumina ส่วนทีเ่ หลือก็อยู่ในรูปของ kaolinite และ SiO2 ที่เหลือก็ให้อยู่ในรูปของ Quartz”
• ระยะหลังมีวิธีการที่สามารถแยก Na2O, CaO, MgO เป็นเฟลสปาร์ใน ลักษณะของตนเองและ หากมี Alumina มีสัดส่วนมากกว่า Silica ในการ คิดสัดส่วนในแร่เฟลสปาร์ ให้กําหนด Alumina ให้เป็น corundum
schaiwan@su.ac.th
Lecture 4
10
การเทียบกับ mica • ถูกพัฒนาการวิเคราะห์ขึ้น เนื่องจากพบว่า Mg และ Fe สามารถแทรกอยู่ ในโครงสร้างผลึกของดินได้ และธาตุบางตัวก็สามารถแลกเปลี่ยนไอออนได้ • จึงนํา mica มาเป็นโครงสร้างเปรียบเทียบเนื่องจากสามารถพบไมก้าได้ทั้ง ในเฟลสปาร์และดินทุติยภูมิ • นิยมวิเคราะห์ส่วนผสมของดินโดยใช้ “ลักษณะแร่”เป็นตัวกําหนด – “ให้คิด Alkalies ต่างๆให้เป็น paragonite (soda mica) และ muscovite (potash mica) Alumina ส่วนที่เหลือให้คิดอยู่ในรูปของ kaolinite และ Silica ที่เหลือให้อยู่ในรูปของ Quartz นอกนั้นให้เป็น LOI” ** การวิเคราะห์นี้ ส่วนประกอบของ LOI สามารถเป็ นเลขลบได้ Lecture 4
schaiwan@su.ac.th
Æ
ยอมรับว่าความคลาดเคลื่อนในการวิเคราะห์
11
Calculation of the Rational Analysis of a Clay on the Basic of Feldspar Convention Molecular formula ของ Potash Feldspar มี K2O แค่ส่วนเดียว K2O
K2O.Al2O3.6SiO2
94
556
1
xx
= 5.92
ทํานองเดียวกันจะได้สัดส่วนของ N2O ต่อน้ําหนักโมเลกุลทัง้ หมด = 8.45
schaiwan@su.ac.th
Lecture 4
12
Calculation of the Rational Analysis of a Clay on the Basic of Feldspar Convention • จากตารางส่วนผสมของดิน Ultimate Chemical Analysis จะรู้ว่า ส่วนประกอบของ K2O และ Na2O คือ 2.35%+1.05% = 3.40% จากตาราง • ฉะนั้น % feldspar = 3.40 x 5.92 = 20.13%
%Feldpar = total Alkaline x 5.92 = 20.13% %Al2O3 in feldspar = Feldspar x 0.183 = 20.13% x 0.183 = 3.68% %SiO2 in Feldspar = Feldspar x 0.647 = 20.13% x 0.647 = 13.02% % Kaolinite =(total Al2O3-Al2O3 in Feldspar)x2.53 = (20.20-3.68)x2.53 =41.79%
schaiwan@su.ac.th
Lecture 4
13
Calculation of the Rational Analysis of a Clay on the Basic of Feldspar Convention
จากตาราง (ต่อ) %SiO2 in Kaolinite = kaolinite x 0.465 = 41.79 x 0.465 = 19.43% % Free Quartz = Total SiO2 – (SiO2 in Kaolinite + SiO2 in Feldspar) = 61.30-(19.43+13.02) = 28.85% %Loss from organic matter = Total Lose – H2O in kaolinte = 10.90- (41.79x0.14) = 5.07%
schaiwan@su.ac.th
Lecture 4
14
ฉะนั้นเราจะได้ค่าสรุปการวิเคราะห์ส่วนผสมของดินดังนี้ จากเดิมที่คิดแบบ ultimate chemical analysis
schaiwan@su.ac.th
Lecture 4
SiO2 Al2O3 Fe2O3 TiO2 MgO CaO Na2O K2O Loss
61.30% 20.20% 3.40% 0.20% 0.24% 0.34% 1.05% 2.35% 10.90%
รวม
99.98% 15
Calculation of the Rational Analysis of a Clay on the Basic of Mica Convention • การวิเคราะห์ปัจจุบันเห็นว่า alkalies ที่มีอยู่ในดินนั้น คือ mica ไม่ใช่ feldspar • การวิเคราะห์โดยนํามาเทียบกับ micaนัน้ จะต้องดูจากแร่สองชนิดนี้ – Potash mica (muscovite) K2O.3Al2O3.6SiO2.2H2O – Soda mica (paragonite) Na2O.3Al2O3.6SiO2.2H2O
schaiwan@su.ac.th
Lecture 4
16
Exercise ให้นักศึกษาหาสัดส่วนขององค์ประกอบดังนี้ • %Potash mica • %Soda mica • %Al2O3 ใน Potash mica • %SiO2 ใน Potash mica • %Al2O3 ใน Soda mica • %SiO2 ใน Soda mica • %Clay substance • %SiO2 in Clay • %Free Quartz schaiwan@su.ac.th
Lecture 4
17
การนํา Rational Analysis ไปใช้ • การนํา rational analysis ไปใช้เป็นวิธีทีง่าย และสามารถศึกษาได้จาก ตัวอย่างดังนี้ • ตัวอย่าง: ดินสําเร็จต้องมีส่วนประกอบดังนี้ – – – –
Ball Clay = 27 ส่วน China Clay = 28 ส่วน Silica = 29 ส่วน Feldspar = 15 ส่วน
รวม 99%โดยสัณนิษฐานว่าดินไม่บริสทุ ธิ์ จากส่วนผสม Ball Clay -Raw
เนื้อดิน 90% / Feldspar 6% และ Silica 4% China Clay -Raw
Kaolinite 94% / Silica 6% Feldspar -Raw schaiwan@su.ac.th
Lecture 4 Feldspar 90% Silica 10%
18
• ต้องการเนื้อดิน ball clay 27 กิโลกรัม – ต้องใช้ดิน Ball Clay-Raw = (27x100) /90 = 30 kg
• ต้องการเนื้อดิน china clay 28 กิโลกรัม – ต้องใช้ดิน China Clay-Raw = (28x100) /94 = 29.8 kg
• Feldspar ใน Ball Clay-raw ถูกนํามาใช้แล้ว = (30 x 6)/100 = 1.8 kg – ฉะนัน้ ต้องเพิ่ม feldspar อีก = 15-1.8 = 13.2 kg
• อีก 13.2 kg ต้องมาจาก Feldspar-Raw = (13.2x100)/90 = 14.7kg • Silica มาจาก Ball Clay, China Clay, และ Feldspar แล้ว = (30x4)/100 + (29.8x6)/100 + (14.7x10)/100 = 4.5 kg ฉะนัน้ ต้องเพิ่ม Silica อีก = 29-4.5 = 24.5 kg schaiwan@su.ac.th
Lecture 4
19
การคํานวณหาสัดส่วนของดินโดยการผสมดินวัตถุดิบ ตัวอย่างที่ 1 เนื้อ porcelain ต้องมีสัดส่วนน้ําหนักของสารประกอบดังนี้ 1 SiO2 2 Al2O3 3 K2O 4 Na2O 5 CaO
59.0 32.0 3.0 ดินวัตถุดิบที่หาได้มีดังนี้ 1.0 1. Quartz (SiO2) mol. wt. = 60.1 2. Kaolinite (Al2O3.2SiO2.2H2O) = 258.1 5.0 3. Potash Feldspar (K2O.Al2O3.6SiO2) = 556.7 4. Soda Feldspar (Na2O.Al2O3.6SiO2) 5. Calcite (CaCO3)
schaiwan@su.ac.th
หมายเหตุ: วัตถุดิบบริสุทธิ์ Lecture 4
= 524.5 = 100.1
20
• วิธีที่ 1 Stoichiometric Calculation เหมาะสําหรับสูตรดินที่ไม่ ซับซ้อนและใช้วัตถุดิบที่บริสทุ ธิ์
schaiwan@su.ac.th
Lecture 4
21
วิธีที่ 2 Molecular Formula Approach Step 1: คํานวณน้ําหนักโมเลกุลสําหรับเนื้อดินที่ต้องการ %Composition Mol. Wt. Mol. Part. SiO2 59% 60.1 =59/60.1 = 0.9817 Al2O3 32% 101.9 = 0.3140 K2O 3.0% 94.2 = 0.0318 Na2O 1.0% 62.0 = 0.0161 CaO 5.0% 56.1 = 0.0891 schaiwan@su.ac.th
Lecture 4
22
• Step 2: คํานวณ batch formula จากเนื้อดิน ให้จัดทําตารางเพื่อหาน้ําหนักดินที่ เผาแล้ว 100 ก.ก. วัตถุดิบ
Mol. Wt.
Mol. Part
Part by Wt.
Wt%
K2O
K2O.Al2O3.6SiO2
556.3
0.032
17.80
15.69
0.032
Na2O.Al2O3.6SiO2
524.5
0.016
8.39
7.39
CaCO3
100.1
0.089
8.91
7.85
Al2O3.2SiO2.2H2O
258.1
0.266
68.65
60.49
SiO2
60.1
0.162
9.74
8.58
113.49
100
schaiwan@su.ac.th
Lecture 4
Na2O
CaO
0.016
Al2O3
SiO2
0.032
0.192
0.016
0.096
0.266
0.532
0.089
0.162
0.032
0.016
0.089
0.314
0.982
23
Ceramic Glaze Calculations นิยาม Glazes – ส่วนประกอบที่เป็นของแข็งคล้ายแก้วเคลือบบนผิวของ ภาชนะหรือชิน้ ส่วนเซรามิกโดยใช้ความร้อนในการหลอม เคลือบเหล่านี้ ประกอบด้วยสารประกอบหลากหลาย โดยเฉพาะ Silicates และ Borosilicates เคลือบ – เป็นของแข็งคล้ายแก้วทางกายภาพและทางเคมี มีความแข็ง ละลายได้เล็กน้อย หรือไม่ละลาย ยกเว้นกับกรดหรือด่างอย่างแรง ไม่ยอม ให้อากาศและของเหลวผ่านได้ มีความใส โปร่งแสง มีสี หรือไม่มีสีก็ได้ schaiwan@su.ac.th
Lecture 4
24
แก้วกับเคลือบ • แม้ว่าเคลือบจะสามารถหลอมตัวให้กลายเป็นของเหลวได้โดยใช้ความร้อน แต่ เคลือบจะมีส่วนประกอบทีม่ ากมายและสามารถปรับเปลี่ยนลักษณะของเคลือบได้ หลากหลาย • ความแตกต่างระหว่าง Crystalline และ Vitreous Materials คือ การจัดวางของ โครงสร้างผลึก เช่น SiO4 ซึ่งเป็นหน่วยของโครงผลึก Quartz, Cristoballite และ Tridymite จะมีการเรียงตัวกันแบบ Tetrahedron ในขณะทีแ่ ก้ว vitreous ไม่มี การเรียงตัวกันอย่างมีระเบียบ • Engobe คือผิวเคลือบเซรามิกซึ่งเป็นเนื้อเคลือบที่ไม่ละลายเหมือนเคลือบแก้ว จะให้ สีสันและอุด defect ต่างๆบนผิวเซรามิก ส่วนใหญ่ใช้เนื้อดินเดียวกันกับผิวเซรามิก นั้นๆ schaiwan@su.ac.th
Lecture 4
25
การจัดกลุ่มสําหรับวัสดุเคลือบ • วัตถุดิบอยู่ในรูป oxides ซึ่งสูตรเคลือบก็สามารถเขียนในลักษณะของ oxide ได้ เช่นกัน เช่น H4Al2Si2O9 = Al2O3.2SiO2.2H2O K2Al2Si6O16 = K2O.Al2O3.6SiO2 วัตถุดิบถูกแบ่งออกเป็น 3 กลุม่ ใหญ่ๆ คือ ด่าง กลาง และ กรด • Basic Oxides (network modifiers) – e.g. metallic oxides (RO, R2O group) เป็นโครงข่าย Cations ที่เข้าไปแทรกอยู่ในเนื้อวัสดุ มีความสําคัญในลักษณะของ เคลือบ • Intermediates (neautrals) – metal or non-metal oxides (R2O3 group) • Acidic Oxides (network formers) – oxides of non-metallic elements (RO2 group) เป็นตัวสร้างเนื้อแก้ว เช่น SiO2 / B2O3 schaiwan@su.ac.th
Lecture 4
26
Common basic intermediate and acidic oxides used in compounding glaze batches RO group
R2O3 group
(basic)
(Amphoteric)
Na2O
Al2O3
K2O
Fe2O3
CaO
Cr2O3
BaO
Mn2O3
MgO
Sb2O3
ZnO
Co3O4
RO2 group (acidic) SiO2 (B2O3) SnO3 ZrO2 TiO2
PbO Li2O SrO FeO MnO CdO schaiwan@su.ac.th
CuO
Lecture 4
27
Examples: Glaze formulations 1. ให้หาสูตร empirical หรือ simplest possible (หรือ molecular formula) ของสารอินทรีชนิดหนึ่งที่ส่วนผสมโดยน้ําหนักดังนี้ C = 92.31% H = 7.69% (hint: divide with the smallest factor) 2. ให้หาสูตร empirical ของดินขาวที่มีส่วนผสมดังนี้ SiO2 = 46.51% Al2O3 = 39.53% H2O = 13.96%
schaiwan@su.ac.th
Lecture 4
28
Examples: Glaze formulations 3. Calculate empirical formula for this typical feldspar SiO2 64.76% Al2O3 19.94% Fe2O3 0.04% CaO 0.17% Na2O 2.48% K2O 12.24% L.O.I. 0.35%
schaiwan@su.ac.th
Lecture 4
29
Examples: Glaze formulations 4. Simple Glaze has the following molecular formula PbO • 0.2Al2O3 • 2.9SiO2 ให้หา batch formula ที่เป็น wt% โดยใช้วัตถุดิบเหล่านี้ Lead Silicate (PbO.2SiO2), China Clay, Silica
schaiwan@su.ac.th
Lecture 4
30