หน้าทีพ ่ ลเมืองและว ัฒนธรรมไทย สงั คมประชาธิปไตยเป็ นสงั คมทีย ่ ด ึ หลักความเท่าเทียมกันของบุคคลใน ั อยูใ่ นสงั คมประชาธิปไตยหรือพลเมืองในสงั คม สงั คม ทัง้ นีผ ้ ู ้ทีอ ่ าศย ั พันธ์กบ ประชาธิปไตยจึงควรมีการปฏิบต ั ต ิ นทีส ่ อดคล ้องและสม ั การปกครองใน ระบอบประชาธิปไตย สาระการเรียนรู ้ ั 1. พลเมืองดีตามวิถป ี ระชาธิปไตยในสงคมไทย 1.1 หน ้าทีข ่ องพลเมืองดี 1.2 การปฏิบต ั ต ิ นเป็ นพลเมืองดี ิ ธิ เสรีภาพ หน้าที่ และการปฏิบ ัติตนตาม 2. สถานภาพ บทบาท สท ร ัฐธรรมนูญ 2.1 หน ้าทีข ่ องพลเมืองดีตามรัฐธรรมนูญ
ั พลเมืองดีตามวิถป ี ระชาธิปไตยในสงคมไทย หน้าทีข ่ องพลเมืองดี ความหมายของพลเมืองดี พลเมือง หมายถึง พละกาลังของประเทศ ซงึ่ มีสว่ นเป็ นเจ ้าของประเทศ นั่นเอง ต่างจากชาวต่างด ้าวเข ้าเมือง ชาวต่างประเทศนีเ้ ข ้ามาอยูช ่ วั่ คราว ิ ธิและหน ้าที่ พลเมืองมีความหมายต่างจากบุคคล ซงึ่ หมายถึง สงิ่ ซงึ่ มีสท ตามกฎหมาย ซงึ่ ได ้แก่ บุคคลธรรมดาและนิตบ ิ ค ุ คล เมือ ่ กล่าวถึงพลเมืองของประเทศใด ย่อมหมายถึงบุคคลทัง้ หลายทีม ่ ี ั ชาติของประเทศนัน ่ เมือ สญ ้ ๆ ตามกฎหมายของแต่ละประเทศ เชน ่ กล่าวถึง ั ชาติไทยตามกฎหมาย พลเมืองของประเทศไทยย่อมหมายถึงคนทัง้ หลายทีม ่ ส ี ญ ไทย ิ ธิและหน ้าทีต พลเมืองของแต่ละประเทศย่อมมีสท ่ ามกฎหมายของประเทศ ั ชาติทเี่ ข ้าไปอยูอ ั ซงึ่ เรียกว่าคนต่างด ้าว ไม่มส ิ ธิเท่าเทียม นัน ้ บุคคลต่างสญ ่ าศย ี ท ่ อาจมีหน ้าทีเ่ สย ี ภาษี หรือ กับพลเมือง และมีหน ้าทีแ ่ ตกต่างออกไป เชน ค่าธรรมเนียมเพิม ่ ขึน ้ ตามทีก ่ ฎหมายของแต่ละประเทศบัญญัตไิ ว ้ ิ ธิและหน ้าทีเ่ ป็ นสงิ่ คูก ิ ธิก็ต ้องมีหน ้าที่ พลเมืองของทุก สท ่ น ั เมือ ่ มีสท ิ ธิและหน ้าที่ แต่จะมีมากน ้อยเพียงใดขึน ประเทศมีทงั ้ สท ้ อยูก ่ บ ั กฎหมายของ ประเทศนัน ้ ๆ และแน่นอนว่าประเทศทีป ่ กครองด ้วยระบอบประชาธิปไตย ิ ธิมากกว่าการปกครองในระบอบอืน ิ ธิทส ประชาชนมีสท ่ เพราะมีสท ี่ าคัญทีส ่ ด ุ คือ ิ ธิในการปกครองตนเอง สท
หน้าทีข ่ องพลเมืองดี พลเมืองดี หมายถึง ผู ้ทีป ่ ฏิบต ั ห ิ น ้าทีพ ่ ลเมืองได ้ครบถ ้วน ทัง้ กิจทีต ่ ้องทา และกิจทีค ่ วรทา หน้าที่ หมายถึง กิจทีต ่ ้องทา หรือควรทา เป็ นสงิ่ ทีก ่ าหนดให ้ทา หรือห ้ามมิ ให ้กระทา ถ ้าทาก็จะก่อให ้เกิดผลดี เกิดประโยชน์ตอ ่ ตนเอง ครอบครัว หรือสงั คม สว่ นรวมแล ้วแต่กรณี ถ ้าไม่ทาหรือไม่ละเว ้นการกระทาตามทีก ่ าหนดจะได ้รับ ี โดยตรง คือ ได ้รับโทษ หรือถูกบังคับ เชน ่ ปรับ จา คุก หรือประหารชวี ต ผลเสย ิ เป็ นต ้น โดยทัว่ ไปสงิ่ ทีร่ ะบุกจิ ทีต ่ ้องทา ได ้แก่ กฎหมาย เป็ นต ้น กิจทีค ่ วรทา คือ สงิ่ ทีค ่ นสว่ นใหญ่เห็นว่าเป็ นหน ้าทีท ่ จ ี่ ะต ้องทา หรือละเว ้น ี โดยทางอ ้อม เชน ่ ได ้รับ การกระทา ถ ้าไม่ทาหรือละเว ้นการกระทา จะได ้รับผลเสย การดูหมิน ่ เหยียดหยาม หรือไม่คบค ้าสมาคมด ้วย ผู ้กระทากิจทีค ่ วรทาจะได ้นับ การยกย่องสรรเสริญจากคนในสงั คม โดยทัว่ ไปสงิ่ ทีร่ ะบุกจิ ทีค ่ วรทา ได ้แก่ วัฒนธรรมประเพณี เป็ นต ้น พลเมืองดีมห ี น ้าทีต ่ ้องปฏิบต ั ต ิ ามกฎหมาย ขนบธรรมเนียมประเพณี และ วัฒนธรรมของชาติคาสงั่ สอนของพ่อแม่ ครู อาจารย์ มีความสามัคคี เอือ ้ เฟื้ อเผือ ่ แผ่ซงึ่ กันและกัน รู ้จักรับผิดชอบชวั่ ดีตามหลักจริยธรรม และหลักธรรม ของศาสนา มีความรอบรู ้ มีสติปัญญาขยันขันแข็ง สร ้างความเจริญก ้าวหน ้าให ้แก่ ตนเอง ครอบครัว สงั คม และประเทศชาติ การปฏิบ ัติตนเป็นพลเมืองดี บุคคลจะเป็ นพลเมืองดีของสงั คมนัน ้ ต ้องตระหนักถึงบทบาทหน ้าที่ ที่ จะต ้องปฏิบต ั ิ และมุง่ มัน ่ เพือ ่ ให ้บรรลุเป้ าหมาย ด ้วยความรับผิดชอบอย่างเต็มที่ สอดคล ้องกับหลักธรรม วัฒนธรรมประเพณี และรัฐธรรมนูญทีก ่ าหนดไว ้ รวมทัง้ ิ ธิภาพสูงสุด และได ้ประสท ิ ธิผล บทบาททางสงั คมทีต ่ นดารงอยู่ เพือ ่ ให ้เกิดประสท ทัง้ ในสว่ นตนและสงั คม เมือ ่ สามารถปฏิบต ั ห ิ น ้าทีไ่ ด ้อย่างถูกต ้องสมบูรณ์ยอ ่ มเกิด ความภาคภูมใิ จและเกิดผลดีทงั ้ ต่อตนเองและสงั คม ด ้วยการเป็ นพลเมืองดีท ี่ ิ ธิเสรีภาพของผู ้อืน เคารพกฎหมาย เคารพสท ่ มีความกระตือรือร ้นทีจ ่ ะเข ้ามามีสว่ น ร่วมในการแก ้ปั ญหาของชุมชนและสงั คม มีคณ ุ ธรรมและจริยธรรมเป็ นหลักในการ ดาเนินชวี ต ิ อย่างผาสุข
พลเมืองดี มีหน ้าทีต ่ ้องปฏิบต ั ิ ดังนี้ หน ้าทีเ่ ป็ นภารกิจทีบ ่ ค ุ คลต ้องกระทาเพือ ่ สร ้างคุณค่าของความเป็ นมนุษย์ เมือ ่ เกิดมาเป็ นคนและค่าของคนอยูท ่ ก ี่ ารปฏิบต ั ห ิ น ้าที่ โดยมีความรับผิดชอบเป็ น หัวใจสาคัญ และต ้องสอดคล ้องกับบทบาททางสงั คมทีแ ่ ต่ละบุคคลดารงอยู่ หน ้าทีจ ่ งึ เป็ นภารกิจทีจ ่ ะต ้องกระทาเพือ ่ ให ้ชวี ต ิ ดารงอยูอ ่ ย่างมีคณ ุ ค่า และเป็ นที่ ี ธรรม กฎหมาย หรือจิตสานึกที่ ยอมรับของสงั คม ซงึ่ อาจเป็ นหน ้าทีต ่ ามหลักศล ถูกต ้องเหมาะสม หน ้าทีท ่ เี่ ป็ นภารกิจของพลเมืองดีโดยทัว่ ไปพึงปฏิบต ั ิ มีดงั นี้
การปฏิบ ัติตนเป็นพลเมืองดีตามหล ักธรรม การปฏิบต ั ต ิ นเป็ นพลเมืองดีตามหลักธรรม เป็ นหน ้าทีข ่ องพลเมืองดีพงึ ปฏิบต ั ิ ซงึ่ มีรายละเอียด ดังนี้ ี ธรรม 1. จริยธรรม คุณธรรม ศล ี ธรรม เป็ นคาทีม ้ จริยธรรม คุณธรรม ศล ่ ก ั ใชปะปนกั น หากจะพิจารณา ั ท์ทน ความหมายของคาศพ ี่ ามาประกอบกันเป็ นคาเหล่านี้ พอจะแยกได ้ ดังนี้ จริย กริยาทีค ่ วรประพฤติ คุณ ดี มีประโยชน์ ี ั ศล การประพฤติปฏิบต ั ด ิ ต ี ามปกติวส ิ ย
หลักการของกิริยาที่ควร ประพฤติทาให้ สังคมอยู่ ด้ วยกันโดยสงบ เช่น - อยูใ่ นระเบียบ วินยั - ตรงต่อเวลา - มีความ รับผิดชอบ - ไม่ เบียดเบียนผูอ้ ื่น - ไม่ทาให้ผอู ้ ื่น เสี ยหาย
หลักการที่ดีมีประโยชน์ ที่สังคมเห็นว่ าเป็ นความดีความงาม เช่น - ซื่ อสัตย์ - สุ จริ ต - มีเมตตา - เอื้อเฟื้ อเผือ่ แผ่ - เห็นแก่ประโยชน์ส่วนรวม
ความเป็ นปกติหรือการรั กษากาย วาจา ใจให้ เป็ นปกติ ไม่ ทาชั่วหรือ เบียดเบียนผู้อื่น เช่น - ห้ามพูดเท็จ ให้พูดแต่ความจริ ง - ห้ามเสพของมึนเมา ให้มีสติอยูเ่ สมอ - ห้ามฆ่าสัตว์ตดั ชี วติ ให้มีความเมตตากรุ ณา
สรุป จริยธรรม หมายถึง หลักในการประพฤติปฏิบต ั ท ิ ไี่ ม่ทาให ้ผู ้อืน ่ ี หาย เดือดร ้อนเสย คุณธรรม หมายถึง หลักในการประพฤติปฏิบต ั ท ิ ส ี่ ร ้างประโยชน์ให ้แก่ ผู ้อืน ่ ี ธรรม หมายถึง หลักในการประพฤติปฏิบต ศล ั ท ิ ไี่ ม่ทาให ้ผู ้อืน ่ เดือดร ้อน ี หาย พร ้อมกันนัน เสย ้ ก็สร ้างประโยชน์ให ้แก่ผู ้อืน ่ ด ้วย ี ธรรม มนุษย์นับว่าเป็ น ความสาค ัญของจริยธรรม คุณธรรม ศล ทรัพยากรทีม ่ ค ี ณ ุ ค่า และมีความสาคัญมากทีส ่ ด ุ ในโลก เพราะมนุษย์เป็ น ทรัพยากรทีส ่ ามารถเรียนรู ้และรับการฝึ กอบรมสงั่ สอน จนสามารถนาความรู ้ที่ ได ้รับมาสร ้างสรรค์สงิ่ ต่าง ๆ ทีเ่ ป็ นคุณประโยชน์ตอ ่ โลกได ้ ในการเรียนรู ้และการ ฝึ กอบรมเพือ ่ สะสมประสบการณ์ชวี ต ิ มนุษย์ควรได ้รับการปลูกฝั งคุณธรรมและ จริยธรรมไปด ้วยพร ้อม ๆ กัน เพราะคุณธรรมจริยธรรมมีความสาคัญต่อการดาเนิน ชวี ต ิ ของมนุษย์ทก ุ คนเป็ นอย่างมาก อาจสรุปความสาคัญของคุณธรรมและ จริยธรรมได ้ดังนี้ คือ 1. ชว่ ยให ้ชวี ต ิ ดาเนินไปด ้วยความราบรืน ่ และสงบสุข ไม่พบอุปสรรค ั ปชญ ั ญะอยูต 2. ชว่ ยให ้คนเรามีสติสม ่ ลอดเวลา ไม่เผลอตัว ไม่ลม ื ตัว จะ ประพฤติปฏิบต ั ใิ นสงิ่ ใดก็จะระมัดระวังตัวอยูเ่ สมอ 3. ชว่ ยสร ้างความมีระเบียบวินัยให ้แก่บค ุ คลในชาติ
4. ชว่ ยควบคุมไม่ให ้คนชวั่ มีจานวนเพิม ่ มากขึน ้ การปฏิบต ั ต ิ นให ้เป็ นตัวอย่าง ี้ า แก่ผู ้อืน ่ นับว่าเป็ นคุณแก่สงั คม เพราะนอกจากจะเป็ นตัวอย่างโดยการชน ทางอ ้อมแล ้ว ยังจะออกปากแนะนาสงั่ สอนโดยตรงได ้อีกด ้วย 5. ชว่ ยให ้มนุษย์นาความรู ้และประสบการณ์ ทีร่ า่ เรียนมาสร ้างสรรค์สงิ่ ทีม ่ ี คุณค่า 6. ชว่ ยควบคุมการเจริญทางด ้านวัตถุและจิตใจของคนให ้เจริญไปพร ้อม ๆ กัน 7. ชว่ ยสร ้างความมัน ่ คงทางจิตใจให ้มนุษย์ ความสาคัญของคุณธรรม และจริยธรรมทีก ่ ล่าวมานี้ ประเด็นทีส ่ าคัญก็ คือ สามารถลดปั ญหา และขจัดปั ญหาทีจ ่ ะเกิดขึน ้ แก่บค ุ คล สงั คม และ ั รู ภัยอันทราย ก็ ประเทศชาติได ้ เมือ ่ ทุกคนประพฤติปฏิบต ั ต ิ นดีแล ้ว อุปสรรค ศต ิ้ ไป ผู ้คนมีแต่ความรักต่อกัน สงั คมมีแต่ความสงบ และประเทศชาติก็จะ จะหมดสน เจริญรุง่ เรือง ล ักษณะของจริยธรรม คุณธรรม คุณธรรมและจริยธรรม คือ สงิ่ ทีเ่ ป็ นความดีควรประพฤติปฏิบต ั ิ เพราะจะ ่ ระเทศชาติ สงั คม และบุคคล คุณธรรม นาความสุข ความเจริญ ความมัน ่ คงมาสูป จริยธรรมทีส ่ าคัญ ๆ มีดงั ต่อไปนี้ 1. ความจงร ักภ ักดีตอ ่ ชาติ ศาสนา พระมหากษ ัตริย ์ ประเทศชาติ ั อย่างผาสุก นับว่ามีพระคุณอย่างมหาศาล เพราะเป็ นสถานที่ ทีเ่ ราทุกคนอยูอ ่ าศย ี เลีย ตัง้ แต่เกิดจนตาย ให ้เราได ้ประกอบอาชพ ้ งชวี ต ิ ให ้เราได ้ภาคภูมใิ จในเกียรติ ั ดิศ ื่ สต ั ย์ตอ และศก ์ รีทม ี่ ช ี าติเป็ นของตนเอง ไม่เป็ นทาสใคร เราต ้องมีความซอ ่ ชาติ ื ไป ป้ องกัน รักและหวงแหน ยอมสละเลือดเนือ ้ และชวี ต ิ เพือ ่ ให ้ชาติเป็ นเอกสารสบ ื่ เสย ี งไม่ให ้ใครมาดูแคลน และประพฤติตนให ้ ไม่ให ้ผู ้ใดมาทาลาย ปกป้ องชอ ถูกต ้องตามกฎหมาย และขนบธรรมเนียม ประเพณีของชาติบ ้านเมือง ศาสนา ี ร่วมกันในสงั คมอย่างมีสน ั ติ เป็ นทีพ ่ งึ่ ทางกายและทางจิตใจ ทาให ้มนุษย์ดารงชพ ื ต่อไป ด ้วยการปฏิบต สุข เรามีหน ้าทีท ่ านุบารุงพระศาสนาให ้มัน ่ คงสถาพรสบ ั ต ิ าม คาสงั่ สอนขององค์พระศาสดา สร ้างและบูรณะ ศาสนาสถาน ฟั งธรรม และปฏิบต ั ิ ธรรมอยูเ่ ป็ นนิจ ประพฤติตอ ่ ผู ้อืน ่ ด ้วยความสุจริตทัง้ กาย วาจา และใจ องค์ พระมหากษั ตริย ์ ทรงเป็ นศูนย์รวมของชาวไทยทัง้ ประเทศ พระองค์ทรงเป็ นผู ้นา และผู ้ปกป้ องชาติและศาสนา ทรงบาบัดทุกข์และบารุงสุข ให ้แก่ราษฎรด ้วยความ ี สละในทุก ๆ ด ้าน เราต ้องเทิดทูนพระองค์ไว ้สูงสุด รับใชสนองพระมหา ้ เสย กรุณาธิคณ ุ อย่างเต็มความสามารถ ประพฤติตนเป็ นคนดีไม่เป็ นภาระแก่พระองค์ ี ได ้ เพือ และถ ้ามีความจะเป็ นแม ้ชวี ต ิ ของเราเองก็สามารถจะถวายพลีชพ ่ ความเป็ น ปึ กแผ่น และยั่งยืนของสถาบันพระมหากษั ตริย ์ 2. ความร ับผิดชอบต่อหน้าที่ หมายถึง การปฏิบต ั ก ิ จิ การงานของตนเอง และทีไ่ ด ้รับมอบหมายด ้วยความมานะพยายาม อุทศ ิ กาลังกาย กาลังใจอย่างเต็ม ความสามารถ ไม่เห็นแก่ความเหน็ดเหนือ ่ ยจนงานประสบความสาเร็จตรงตามเวลา บังเกิดผลดีตอ ่ ตนเองและสว่ นรวม ทัง้ นีร้ วมไปถึงการรับผิดเมือ ่ งานล ้มเหลว พยายามแก ้ไขปั ญหาและอุปสรรคโดยไม่เกีย ่ งงอนผู ้อืน ่ 3. ความมีระเบียบวิน ัย หมายถึง การเป็ นผู ้รู ้และปฏิบต ั ต ิ ามแบบแผนที่ ตนเอง ครอบครัว และสงั คมกาหนดไว ้ โดยทีจ ่ ะปฏิเสธไม่รบ ั รู ้กฎเกณฑ์หรือกตา
้ ต่าง ๆ ของสงั คมไม่ได ้ คุณธรรมข ้อนีต ้ ้องใชเวลาปลู กฝั งเป็ นเวลานาน และต ้อง ิ การมีระเบียบวินัย ปฏิบต ั ส ิ มา่ เสมอจนกว่าจะปฏิบต ั เิ องได ้ และเกิดความเคยชน ชว่ ยให ้สงั คมสงบสุขบ ้านเมืองมีความเรียบร ้อย เจริญรุง่ เรือง ั ื่ สตย์ 4. ความซอ หมายถึง การปฏิบต ั ต ิ น ทางกาย วาจา จิตใจ ที่ ตรงไปตรงมา ไม่แสดงความคดโกงไม่หลอกลวง ไม่เอาเปรียบผู ้อืน ่ ลัน ่ วาจาว่า จะทางานสงิ่ ใดก็ต ้องทาให ้สาเร็จเป็ นอย่างดี ไม่กลับกลอก มีความจริงใจต่อทุก คน จนเป็ นทีไ่ ว ้วางใจของคนทุกคน ี สละ หมายถึง การปฏิบต 5. ความเสย ั ต ิ นโดยอุทศ ิ กาลังกาย กาลังทรัพย์ กาลังปั ญญา เพือ ่ ชว่ ยเหลือผู ้อืน ่ และสงั คมด ้วยความตัง้ ใจจริง มีเจตนาที่ บริสท ุ ธิ์ คุณธรรมด ้านนีเ้ ป็ นการสะสมบารมีให ้แก่ตนเอง ทาให ้มีคนรักใคร่ไว ้วางใจ เป็ นทีย ่ กย่องของสงั คม ผู ้คนเคารพนับถือ 6. ความอดทน หมายถึง ความเป็ นผู ้ทีม ่ จ ี ต ิ ใจเข ้มแข็ง ไม่ท ้อถอยต่อ อุปสรรคใด ๆ มุง่ มัน ่ ทีจ ่ ะทางานให ้บังเกิดผลดีโดยไม่ให ้ผู ้อืน ่ เดือดร ้อน ความ อดทนมี 4 ลักษณะ คือ - อดทนต่อความยากลาบาก เจ็บป่ วย ได ้รับทุกขเวทนาก็ไม่แสดง อาการจนเกินกว่าเหตุ - อดทนต่อการตรากตราทางาน ไม่ทอดทิง้ งาน ฟั นฝ่ าอุปสรรคจน ประสบผลสาเร็จ - อดทนต่อความเจ็บใจ ไม่แสดงความโกรธ ไม่อาฆาต ี ดส ี พยาบาท อดทนต่อคาเสย - อดทนต่อกิเลส คือ ไม่อยากได ้ของผู ้อืน ่ จนเกิดทุกข์ ไม่ตอบโต ้คน ี หาย อืน ่ ทีท ่ าให ้เราโกรธ และไม่ลม ุ่ หลงในสงิ่ ทีจ ่ ะพาเราไปพบกับความเสย 7. การไม่ทาบาป หมายถึง การงดเว ้นพฤติกรรมทีช ่ วั่ ร ้าย สร ้างความ เดือดร ้อนให ้ผู ้อืน ่ เพราะเป็ นเรือ ่ งเศร ้าหมองของจิตใจ ควรงดเว ้นพฤติกรรมชวั่ ร ้าย 3 ทาง คือ ่ ไม่ฆา่ สต ั ว์ ไม่ทจ - ทางกาย เชน ุ ริต ไม่ลก ั ขโมย ไม่ผด ิ ประเวณี ่ ไม่โกหก ไม่กล่าวถ ้วยคาหยาบคาย ไม่ใสร่ ้าย ไม่พด - ทางวาจา เชน ู เพ ้อเจ ้อ ่ ไม่คด - ทางใจ เชน ิ เนรคุณ ไม่คด ิ อาฆาต ไม่คด ิ อยากได ้ 8. ความสาม ัคคี หมายถึง การทีท ่ ก ุ คนมีความพร ้อมกาย พร ้อมใจ และ พร ้อมความคิดเป็ นน้ าหนึง่ ใจเดียวกัน มีจด ุ มุง่ หมายทีจ ่ ะปฏิบต ั งิ านให ้ประสบ ความสาเร็จ โดยไม่มก ี ารเกีย ่ งงอนหรือคิดชงิ ดีชงิ เด่นกัน ทุกคนมุง่ ทีจ ่ ะให ้สงั คม และประเทศชาติเจริญรุง่ เรือง มีความรักใคร่กลมเกลียวกันด ้วยความจริงใจ ความ ไม่เห็นแก่ตวั การวางตนเสมอต ้นเสมอปลายก็หมายถึงความสามัคคีด ้วย
การปฏิบัตติ นเป็ นพลเมืองดีตามวัฒนธรรมไทย วัฒนธรรม คือ แบบแผนการกระทา หรื อผลการกระทาที่พฒั นาจากสภาพเดิม ตามธรรมชาติให้ดีงามยัง่ ยืนจนเป็ นที่ยอมรับของคนในสังคม ตัวอย่างแบบแผนการกระทา เช่น กิริยา มารยาท การพูด การแต่งกาย การ รับประทานอาหาร เป็ นต้น ส่วนผลจากการกระทา เช่น เครื่ องมือ เครื่ องใช้ เครื่ องนุ่งห่ม ที่อยูอ่ าศัย เป็ นต้น วัฒนธรรมการไหว้ เป็ นวัฒนธรรมภายนอกที่มกั ได้รับการตอบสนองจากผู้ ได้รับด้วยการไหว้ตอบนอกจากนี้ ยังมีวฒั นธรรมไทยอื่นๆ ที่งดงาม เช่น การ กราบ การแต่งกายแบบไทยในโอกาสต่าง ๆ การทาบุญ ตักบาตร ฯลฯ การปฏิบัตติ นเป็ นพลเมืองดีตามประเพณีไทย ขนบธรรมเนียมประเพณี คือ สิ่ งที่ปฏิบตั ิสืบทอดสื บทอดกันมาและถือว่าเป็ น สิ่ งที่ดีงาม สิ่ งที่ดีงามของแต่ละสังคมอาจเหมือนกัน คล้ายกัน หรื อแตกต่างกันก็ได้ และสิ่ งที่ดีงามของสังคมหนึ่งเมื่อเวลาผ่าน ไปสังคมนั้นอาจเห็นเป็ นสิ่งไม่ดีงามก็ได้ วัฒนธรรมและประเพณีไทย เป็ นกิจกรรมที่สืบทอดมายาวนานและสังคม ยอมรับว่าเป็ นสิ่ งดีควรอนุรักษ์ไว้ การเป็ นสมาชิกทีด่ ขี องสังคมไทยและสังคมโลก การที่บุคคลจะเป็ นสมาชกที่ดี ของสังคมไทยและสังคมโลก จะต้องคานึงถึงสถานภาพ บทบาท สิ ทธิ เสรี ภาพ และ หน้าที่ในการปฏิบตั ิตนเป็ นพลเมืองดี
ิ ธิ เสรีภาพ หน้าที่ และการปฏิบ ัติ สถานภาพ บทบาท สท ตนตามร ัฐธรรมนูญ หน้าทีข ่ องพลเมืองดีตามร ัฐธรรมนูญ ิ ธิและเสรีภาพ แก่ประชาชนให ้มีสท ิ ธิทจ รัฐธรรมนูญได ้ให ้สท ี่ ะมีสว่ นร่วมใน ิ ธิและเสรีภาพโดยทั่วไปมักใชรวม ้ การปกครองประเทศมากขึน ้ สท ๆ ิ ธิทเี่ ป็ นเสรีภาพแตกต่างจากสท ิ ธิประเภทอืน ไปด ้วยกัน แต่สท ่ คือ เสรีภาพนัน ้ คือ ั ให ้รัฐดาเนินการใด ๆ การทีบ ่ ค ุ คลสามารถกระทาในเรือ ่ งหนึง่ ๆ โดยไม่ต ้องอาศย ่ เสรีภาพในการพูด ถ ้าไม่เป็ นใบ ้ บุคคลย่อมสามารถพูดโดยไม่ต ้อง ให ้ เชน ั ให ้รัฐทาสงิ่ ใดให ้ และการทีร่ ัฐธรรมนูญจะรับรองและคุ ้มครองเสรีภาพในการ อาศย พูดหรือไม่ ไม่ได ้ทาให ้บุคคลต ้องพูดไม่ได ้กลายเป็ นใบ ้ไปเพียงแต่วา่ อาจถูกรัฐ ิ ธิประเภททีไ่ ม่ใชเ่ สรีภาพ เป็ น ห ้ามไม่ให ้พูดหรือแสดงความคิดเห็นได ้ สว่ นสท ิ ธิทบ ั ความชว่ ยเหลือและการดาเนินการบางประการจาก สท ี่ ค ุ คลจะต ้องอาศย ่ ในการใชส้ ท ิ ธิเลือกตัง้ ต ้องมีการกาหนดวันเลือกตัง้ รับสมัครผู ้ลงเลือกตัง้ รัฐ เชน ิ ธิในการรับรู ้ข ้อมูลข่าวสารของราชการ ต ้องมี จัดหน่วยเลือกตัง้ เป็ นต ้น หรือสท การรับอุทธรณ์ หรือร ้องเรียนเมือ ่ หน่วยงานราชการไม่ให ้ข ้อมูลข่างสารทีป ่ ระชาชน ี้ าด เป็ นต ้น ฉะนัน ิ ธิมาก ขอ และต ้องมีคณะกรรมการวินจ ิ ฉั ยชข ้ เมือ ่ ประชาชนได ้สท ่ กัน เพราะสท ิ ธิกบ ขึน ้ ก็ควรปฏิบต ั ห ิ น ้าทีต ่ อบแทนแผ่นดินให ้มากขึน ้ เชน ั หน ้าทีเ่ ป็ น สงิ่ ทีต ่ ้องดาเนินไปด ้วยกันเสมอ ิ ธิเสรีภาพ และหน้าที่ ความหมายของ สถานภาพ บทบาท สท ิ ของ 1. สถานภาพ หมายถึง ตาแหน่งทีบ ่ ค ุ คลได ้รับจากการเป็ นสมาชก ่ ลูก หลาน คนไทย เป็ นต ้น สงั คม แบ่งออกเป็ นสถานภาพทีไ่ ด ้มาโดยกาเนิด เชน ่ ครู นักเรียน แพทย์ เป็ นต ้น และสถานภาพทางสงั คม เชน ิ ธิ หน ้าทีอ 2. บทบาท หมายถึง การปฏิบต ั ต ิ ามสท ่ น ั เนือ ่ งมาจาก สถานภาพของบุคคล เนือ ่ งจากบุคคลมีหลายสถานภาพในคนคนเดียว ฉะนัน ้ บทบาทของบุคคลจึงต ้องปฏิบต ั ไิ ปตามสถานภาพในสถานการณ์ตามสถานภาพนัน ้ ๆ ิ ธิ หมายถึง อานาจหรือผลประโยชน์ของบุคคลทีก 3. สท ่ ฎหมายให ้ความ ่ สท ิ ธิเลือกตัง้ กฎหมายกาหนดให ้บุคคลทีม คุ ้มครอง เชน ่ อ ี ายุ 18 ปี บริบรู ณ์ม ี ิ ธิเลือกสมาชก ิ สภาผู ้แทนราษฎร คุณสมบัตถ ิ ก ู ต ้องตามกฎหมายมีสท 4. เสรีภาพ หมายถึง ความมีอส ิ ระในการกระทาของบุคคลทีอ ่ ยูใ่ นของเขต ่ เสรีภาพในการพูด การเขียน เป็ นต ้น ของกฎหมาย เชน ่ หน ้าที่ 5. หน้าที่ หมายถึง ภาระรับผิดชอบของบุคคลทีจ ่ ะต ้องปฏิบต ั ิ เชน ของบิดาทีม ่ ต ี อ ่ บุตร เป็ นต ้น
ั ราช 2550 ได ้กล่าวถึงหน ้าที่ รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศก ของชนชาวไทยตามระบอบประชาธิปไตย อันมี พระมหากษั ตริยท ์ รงเป็ น ประมุข ซงึ่ เป็ นหน ้าทีต ่ ามบทบัญญัตแ ิ ห่งกฎหมายสูงสุดของประเทศ ซงึ่ ทุกคน
จะต ้องรักษาและปฏิบต ั ต ิ ามจะหลีกเลีย ่ งมิได ้ พอสรุปได ้ดังนี้ การร ักษาชาติ ศาสนา พระมหากษ ัตริย ์ 1. การร ักษาชาติ บุคคลมีหน ้าทีร่ ก ั ษาไว ้ซงึ่ ชาติ เป็ นบทบัญญัตใิ น รัฐธรรมนูญฉบับปั จจุบน ั มาตรา 66 เมือ ่ คนไทยมีหน ้าทีร่ ก ั ษา ก็ต ้องดูแล และ ป้ องกันชาติ มิให ้ผู ้ใดใชข้ ้ออ ้างใด ๆ เพือ ่ แบ่งแยกแผ่นดินไทย ด ้วยเหตุผลทาง การเมือง การปกครอง หรือศาสนา เพราะรัฐธรรมนูญกาหนดว่า "ประเทศไทยเป็ น ั จูง ราชอาณาจักรอันหนึง่ อันเดียวจะแบ่งแยกมิได ้" ดังนัน ้ ผู ้ใดจะมาชก โน ้ม น ้าวเราด ้วยเหตุผลใดๆ ถือว่าเป็ นผู ้ทาลายประเทศชาติ คนไทยทุกคนมีหน ้าที่ รักษาชาติให ้มีเสถียรภาพ มัน ่ คงถาวรและเป็ นเอกภาพตลอดไป 2. การร ักศาสนา เนือ ่ งจากประเทศไทยให ้เสรีภาพในการนับถือศาสนา และสามารถประกอบพิธก ี รรมตามศาสนาได ้ พระมหากษั ตริยท ์ รงเป็ นอัคร ศาสนูปถัมภ์ภก คือ ทรงอุปถัมภ์ทก ุ ศาสนาในประเทศไทย รัฐธรรมนูญจึง กาหนดให ้เป็ นหน ้าทีท ่ เี่ ราทุกคนต ้องรักษาไว ้ซงึ่ ศาสนา ซงึ่ น่าจะหมายถึงการ บารุงรักษาและเสริมสร ้างศรัทธาเพือ ่ ให ้ศาสนาคงอยูค ่ บ ู่ ้านเมืองและเป็ นหลักยึด ื ไป คนไทยทุกคนต ้องชว่ ยกันสอดสอ ่ งดูแลทั่งฆราวาส เหนีย ่ วในด ้านคุณธรรมสบ ิ ให ้มีวต ั พระ และบรรพชต ั รจริยาอันเหมาะสมต่อศาสนาหรือลัทธิของตนจะอาศย วินัยหรือนักบวชแต่เพียงอย่างเดียวไม่ได ้ 3. การร ักษาพระมหากษ ัตริยแ ์ ละการปกครองระบอบประชาธิปไตย อ ันมีพระมหากษ ัตริยท ์ รงเป็นประมุข ภารกิจนีเ้ ป็ นหน ้าทีย ่ งิ่ ใหญ่ของคนไทยทุก คน เพราะประเทศไทยดารงอยูไ ่ ด ้และคนไทยอยูอ ่ ย่างร่มเย็นเป็ นสุขยืนยงมาทุก วันนี้ ด ้วยพระบารมีของพระมหากษั ตริยท ์ ก ุ พระองค์ปกอยูเ่ หนือเกล ้าฯ ชาวไทย ทุกคนเพราะแต่ละพระองค์จะครองราชย์สมบัต ิ ดูแลบ ้านเมืองอยูไ่ ด ้นานกว่า ึ ผูกพัน ตัง้ แต่โบราณกาลถึง ประมุขทีม ่ าจากการเลือกตัง้ ทัง้ มีความรู ้สก ปั จจุบน ั ย่อมจารึกอยูใ่ นดวงใจของชาวไทยทัง้ ประเทศ ฉะนัน ้ จึงเป็ นหน ้าทีท ่ ค ี่ น ไทยต ้องดูแลรักษาและเทิดทูนสถาบันและองค์พระมหากษั ตริยไ์ ว ้ด ้วยชวี ต ิ อีกทัง้ ต ้องป้ องกันภัยพาลอันเกิดจากวาจาหรือความคิดทีไ่ ม่สจ ุ ริตทัง้ ปวง การปกครอง ของไทยจึงเป็ นระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษั ตริยเ์ ป็ นประมุขทีแ ่ น่วแน่ ั ลักษณ์แห่งคุณธรรมและสน ั ติสข มัน ่ คงเพราะพระองค์ คือ สญ ุ การปฏิบ ัติตามกฎหมาย บุคคลมีหน ้าทีป ่ ฏิบต ั ต ิ ามกฎหมาย ซงึ่ รัฐธรรมนูญได ้ระบุไว ้กว ้าง ๆ แต่มค ี วามหมายครอบคลุมกฎหมายทุกประเภทไม่วา่ จะเป็ นกฎหมายเอกชน มหาชน หรือกฎหมายระหว่างประเทศรวมทัง้ กฎหมายระดับ ่ ต่าง ๆ เชน พระราชบัญญัต ิ พระราชกฤษฎีกา กฎกระทรวง เป็ น ั พันธ์กบ ต ้น เมือ ่ เราต ้องเกีย ่ วข ้องหรือสม ั กฎหมายใด ก็ต ้องปฏิบต ั ต ิ ามกฎหมาย ้ นัน ้ ๆ อย่างเคร่งครัด เพราะกฎหมายแต่ละฉบับนัน ้ ได ้มีการร่างและประกาศใชใน ราชกิจจานุเบกษาอย่างเปิ ดเผยต่อสาธารณชน จึงเป็ นหน ้าทีข ่ องชาวไทยทุกคนที่ ึ ษาและทาความเข ้าใจเรือ ี เปรียบหรือได ้รับโทษ จะต ้องศก ่ งกฎหมายเพือ ่ ไม่ให ้เสย โดยรู ้เท่าไม่ถงึ การณ์
้ ท ิ ธิเลือกตงั้ การไปใชส ิ ธิเลือกตัง้ การใชส้ ท ิ ธิเลือกตัง้ มีทงั ้ ในประเทศที่ บุคคลมีหน ้าทีไ่ ปใชส้ ท ปกครองด ้วยระบอบประชาธิปไตย คือ ระบอบการ ปกครองของประชาชน โดย ี งข ้างมากเป็ นสาคัญแต่กเ็ คารพสท ิ ธิ ประชาชน และเพือ ่ ประชาชน ทีถ ่ อ ื เสย ี งข ้างน ้อย ในระบอบประชาธิปไตยจึงมีการเลือกตัง้ ผู ้แทนไป เสรีภาพของเสย ปฏิบต ั ห ิ น ้าทีแ ่ ทนประชาชน ซงึ่ อาจจะเป็ นการเลือกผู ้แทนเข ้าไปเป็ น ิ สมาชก สภานิตบ ิ ญ ั ญัต ิ หรืออาจเป็ นการเลือกผู ้แทนไปเป็ นหัวหน ้าฝ่ าย บริหารโดยตรงก็ได ้ แล ้วแต่รป ู แบบการปกครองของแต่ละประเทศ ทีก ่ าหนดไว ้ใน รัฐธรรมนูญ การเลือกตัง้ จึงถือเป็ นกิจกรรมทีจ ่ าเป็ นอย่างหนึง่ ในการปกครองตาม ิ ธิในการเลือกตัง้ จึงเป็ นความภาคภูมใิ จ ระบอบประชาธิปไตย การได ้มีโอกาสใชส้ ท ของประชาชนทีอ ่ ยูใ่ นประเทศประชาธิปไตย การมีสว่ นร่วมของประชาชนทีส ่ าคัญ ิ ธิเลือกตัง้ โดยเสรี คือ การเลือกตัง้ ดังนัน ้ ประชาชนควรภาคภูมใิ จทีจ ่ ะไปใชส้ ท ดังนัน ้ การเลือกตัง้ จึงเป็ นหน ้าทีท ่ ส ี่ าคัญของคนไทย บุคคลใดทีไ่ ม่ไปเลือกตัง้ โดย ี สท ิ ธิตามกฎหมาย ไม่แจ ้งเหตุอน ั สมควรทีท ่ าให ้ไม่อาจไปเลือกตัง้ ได ้ย่อมเสย การพ ัฒนาประเทศ ั ราช 2550 ระบุถงึ หน ้าทีข รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศก ่ อง ปวงชนชาวไทยในการป้ องกันประเทศ ซงึ่ สามารถแยกออกได ้ 7 ประการ ดังนี้ 1. การป้องก ันประเทศ เป็ นหน ้าทีข ่ องคนไทยทุกคน 2. การร ับราชการทหาร พระราชบัญญัตก ิ ารตรวจเลือก พ.ศ.2497 กาหนดให ้เป็ นหน ้าทีข ่ องชายไทยทุกคนต ้องไปรับการตรวจเลือก หรือทีเ่ รียกว่า ึ ษาเล่าเรียนสามารถผ่อน เกณฑ์ทหาร เมือ ่ อายุครบ 20 ปี บริบรู ณ์ แต่ผู ้อยูใ่ นวัยศก ผันได ้ โดยผู ้ทีข ่ อผ่อนผันต ้องไปรายงานตัวทุกปี เมือ ่ มีการเกณฑ์ทหาร จนกว่าจะ ึ ษา และเมือ ึ ษาแล ้วก็ต ้องไปเข ้ารับการ สาเร็จการศก ่ สาเร็จการศก คัดเลือก ตามทีก ่ ฎหมายกาหนดไว ้ สาหรับผู ้ฝ่ าฝื นไม่ไปเข ้ารับการตรวจเลือก หรือหนีทหาร จะได ้รับโทษทางอาญาสถานเดียว คือ จาคุก ตัง้ แต่ 1 เดือน ถึง 3 ปี ี ภาษีอากร ภาษี ทรี่ ฐ 3. การเสย ั กาหนดมีหลายประเภท ดังนี้ - ภาษี เงินได ้บุคคลธรรมดา เป็ นภาษีทรี่ ัฐเก็บจากประชาชนทุกคนที่ มีรายได ้ - ภาษี เงินได ้นิตบ ิ ค ุ คล เป็ นภาษี ทรี่ ัฐเก็บจากบริษัท ห ้างร ้านทีเ่ ป็ น นิตบ ิ ค ุ คล องค์การของรัฐบาลต่างประเทศ กิจการร่วมค ้า มูลนิธแ ิ ละสมาคม - ภาษีการค ้า เป็ นภาษี ทรี่ ัฐเก็บจากผู ้ประกอบการค ้า หรือผู ้ทีถ ่ อ ื ว่า ประกอบการค ้าตามอัตราทีก ่ าหนดไว ้ ภาษีผู ้ประกอบการค ้าสามารถผลักภาระให ้ ิ ค ้า เชน ่ ภาษี มล ผู ้บริโภครับภาระภาษีนไ ี้ ด ้ โดยรวมไว ้ในราคาสน ู ค่าเพิม ่ (VAT) - ค่าอากรแสตมป์ เป็ นการเก็บภาษี ชนิดหนึง่ ซงึ่ กฎหมาย ิ ค ้าบางอย่าง โดยเอามูลค่าของตราสาร กาหนดให ้มีการปิ ดอากรแสตมป์ บนตราสน เป็ นตัวตัง้ ในการคานวณค่าอากร ประมวลรัษฎากรว่าด ้วยภาษี เงินได ้นี้ ได ้กาหนดถึงองค์ประกอบ เงือ ่ นไข วิธก ี ารชาระภาษี และปิ ดอากรแสตมป์ ไว ้อย่างละเอียดซงึ่ ประชาชนผู ้มีเงินได ้อยูใ่ น ี ภาษี ตามลักษณะนัน ลักษณะใดต ้องเสย ้ และต ้องชาระให ้ตรงตามกาหนดเวลาที่
ี ค่าปรับ ฉะนัน กรมสรรพากรกาหนด มิฉะนัน ้ จะเสย ้ เพือ ่ รักษาผลประโยชน์สว่ นตน ึ ษาประมวลรัษฎากรว่า หรือคณะบุคคล จึงเป็ นหน ้าทีข ่ องคนไทยทุกคนต ้องศก ด ้วยภาษี เงินได ้ให ้ละเอียดและปฏิบต ั ต ิ ามกฎหมายอย่างเคร่งครัด การหลีกเลีย ่ ง ี ภาษี รายได ้ประจาปี หรือปิ ดอากรแสตมป์ ไม่ครบถ ้วน ย่อมเป็ นความผิดตาม การเสย ประมวลกฎหมายอาญา ่ ภาษี ศล นอกจากนีย ้ งั จัดเก็บภาษี อน ื่ ๆ อีก เชน ุ กากร ภาษี สรรพสามิต ภาษีโรงเรือน ภาษีทด ี่ น ิ และภาษีป้าย เป็ นต ้น ดังนัน ้ จึงเป็ นหน ้าทีข ่ องคนไทยทุก ี ภาษีอากรตามทีต คนทีจ ่ ะต ้องเสย ่ นเกีย ่ วข ้องด ้วยความภาคภูมใิ จทีไ่ ด ้ชว่ ยเหลือรัฐ ซงึ่ เงินรายได ้จากการจัดเก็บภาษี รัฐได ้นากลับมาพัฒนาประเทศในด ้านต่าง ๆ และ ่ การประกันสุขภาพ การประกันรายได ้ขัน จัดบริการขัน ้ พืน ้ ฐานให ้แก่ประชาชน เชน ้ ตา่ และการประกันความมัน ่ คงในวัยชรา เป็ นต ้น ่ ยเหลือราชการ หน ้าทีใ่ นการชว่ ยเหลือราชการของ 4. การชว ประชาชนชาวไทยมิได ้ถูกกาหนดไว ้โดยเฉพาะในรัฐธรรมนูญ อยูใ่ นกฎหมาย ่ กรณีเกดภัยพิบต อาญา เชน ั ต ิ า่ ง ๆ บุคคลมีหน ้าทีช ่ ว่ ยเหลือราชการเมือ ่ ได ้รับการ ร ้องขอ เราต ้องถือเป็ นหน ้าที่ ทีจ ่ ะต ้องชว่ ยเหลืออย่างเต็มทีใ่ นฐานะพลเมืองทีด ่ ี ึ ษาอบรม รัฐได ้กาหนดให ้คนไทยทุกคนมีหน ้าทีร่ บ 5. การศก ั ึ ษาอบรม โดยเน ้นให ้รัฐและเอกชนจัดการศก ึ ษาให ้เกิดความรู ้คูค การศก ่ ณ ุ ธรรม ึ ษาขัน สงิ่ ทีส ่ าคัญมากคือ การขยายการศก ้ พืน ้ ฐานเป็ น 12 ปี ซงึ่ รัฐต ้องจัดให ้ทัว่ ถึง ิ ธิ และมีคณ ุ ภาพ ให ้ความสาคัญแก่เด็กและเยาวชนทีไ่ ม่มผ ี ู ้ดูแล โดยรัฐให ้มีสท ึ ษาอบรมตามทีก ได ้รับการเลีย ้ งดูและการศก ่ ฎหมายกาหนด นอกจากนีย ้ งั ให ้บุคคล ้ มีเสรีภาพทางวิชาการและให ้เกิดองค์กรอิสระ เพือ ่ จัดคลืน ่ ความถีเ่ พือ ่ ใชในการส ง่ ี ง วิทยุโทรทัศน์ และวิทยุโทรคมนาคม เพือ ้ ึ ษาอีก วิทยุกระจายเสย ่ ใชในการศ ก ด ้วย ื สานศล ิ ปะ ว ัฒนธรรมของชาติและ 6. การพิท ักษ์ปกป้องและสบ ิ ปวัฒนธรรมเก่าแก่มานาน ศล ิ ปะและ ภูมป ิ ญ ั ญาท้องถิน ่ ชาติไทยเป็ นชาติทม ี่ ศ ี ล ิ ปะสาขาต่าง ๆ เชน ่ วัฒนธรรมชว่ ยให ้ประเทศมีความเป็ นเอกลักษณ์ทงี่ ดงาม ศล จิตรกรรม ประติมากรรม และภาพพิมพ์ตามวัดวาอาราม สถานทีร่ าชการ ่ ภาพปราสาท เรือน รัฐวิสาหกิจ และองค์การเอกชนทีบ ่ ง่ บอกถึงความเป็ นไทย เชน โบราณ โบสถ์ วิหาร รูปปั น ้ รูปหล่อต่าง ๆ ภาพวรรณกรรมตาม ฝาผนังและเพดานของวัด ตลอดจนสถานทีส ่ าคัญต่างๆ ล ้วนมีคณ ุ ค่าทีค ่ นไทย ิ ชูความ จะต ้องหวงแหน รักษาและถ่ายทอดให ้คนรุน ่ หลังได ้รับรู ้ เพือ ่ ชว่ ยกันเชด เป็ นไทยให ้ยัง่ ยืน ด ้านวัฒนธรรม ชาติไทยมีวัฒนธรรมทีโ่ ดดเด่นและบ่งบอกถึง ่ วัฒนธรรมในความเป็ นชาติทม ความเป็ นไทย เชน ี่ เี อกภาพในการนับถือศาสนา ิ ชูสถาบันพระมหากษั ตริย ์ วัฒนธรรมในวิถช ่ และการยกย่องเชด ี วี ต ิ ของคนไทย เชน การไว ้ การกราบ การแต่งกายแบบไทย การทาบุญ ตักบาตร และการประเคนของ ื สานภูม ิ พระ เป็ นต ้น ด ้านภูมป ิ ั ญญาท ้องถิน ่ คนไทยต ้องรักษา ปกป้ อง และสบ ่ การทอผ ้าด ้วยหูก และกีก ปั ญญาท ้องถิน ่ ไม่ให ้สูญหาย เชน ่ ระตุก การย ้อมผ ้าด ้วย เปลือกไม ้ การทาหนังตะลุง หนังใหญ่ การจักสานต่าง ๆ และการปรุงยาจากพืช สมุนไพร เป็ นต ้น หน ้าทีส ่ าคัญอีกประการหนึง่ ของคนไทย คือ การปลุกจิตสานึกให ้รู ้จัก ิ ปะ วัฒนธรรมและภูมป ปกป้ องไม่ให ้ผู ้ใดมาทาลาย หรือลบหลูด ่ ห ู มิน ่ ศล ิ ั ญญา
ื สานศล ิ ปวัฒนธรรมและภูมป ท ้องถิน ่ ในการผดุงรักษา ปกป้ อง และสบ ิ ั ญญา ท ้องถิน ่ จึงต ้องเริม ่ ด ้วยการปลุกจิตสานึกคนไทยให ้ตืน ่ ตัว หันกลับมารักษา สง่ เสริมและสร ้างสรรค์สงิ่ ทีบ ่ ง่ บอกถึงความเป็ นชาติไทยอย่างจริงจัง เพือ ่ ให ้ชาติ ื ไป ไทยแข็งแกร่งสบ 7. การอนุร ักษ์ทร ัพยากรธรรมชาติและสงิ่ แวดล้อม ทุกคนต ้อง ตระหนักในความสาคัญและคุณค่าของทรัพยากรธรรมชาติและสงิ่ แวดล ้อม รัฐได ้ตรากฎหมายเกีย ่ วกับการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติไว ้ เพือ ่ ปกป้ องคุ ้มครอง และควบคุมไม่ให ้ทรัพยากรธรรมชาติและสงิ่ แวดล ้อมถูกทาลายจนสูญสลาย หรือ แปรสภาพไป การดูแลรักษาสงิ่ แวดล ้อมเป็ นภารกิจทีส ่ าคัญยิง่ ทีป ่ ระชาชนทุกคน ต ้องให ้ความร่วมมือและเอาใจใสไ่ ม่ให ้ผู ้ใดมาทาลายสงิ่ แวดล ้อม อันจะมี ั ว์ พืช และสภาพแวดล ้อมต่างๆ นอกจากนีก ผลกระทบต่อคน สต ้ ฎหมายผังเมืองได ้ ้ ด ชว่ ยเสริมกฎหมายรักษาคุณภาพสงิ่ แวดล ้อม เพราะเกีย ่ วข ้องกับการใชที ่ น ิ ให ้เกิด ความเป็ นระเบียบเรียบร ้อย ถูกสุขลักษณะและมีความปลอดภัยสาหรับประชาชน ซงึ่ นอกจากจะให ้ประโยชน์ทางเศรษฐกิจแล ้ว ยังคานึงถึงสภาวะแวดล ้อมทีจ ่ ะ กระทบต่อชวี ต ิ ของประชาชนด ้วย เมือ ่ รัฐตรากฎหมายเกีย ่ วกับทรัพยากรธรรมชาติ และสงิ่ แวดล ้อมขึน ้ มาแล ้ว เป็ นหน ้าทีข ่ องประชาชนชาวไทยทุกคนต ้องร่วมกัน ดูแล รักษาและป้ องกัน ไม่ให ้ป่ าไม ้ แร่ธาตุ น้ ามัน ภูเขา แม่น้ า ลาคลองและ ื ไป สงิ่ แวดล ้อมถูกทาลาย ชว่ ยกันรักษาให ้คงอยูแ ่ ละพัฒนาและยัง่ ยืนสบ พลเมืองดีในวิถช ี วี ต ิ ประชาธิปไตย ความหมายของ “พลเมืองดี” ในวิถช ี วี ต ิ ประชาธิปไตย พจนานุกรมนักเรียนฉบับราชบัณฑิตยสถาน ได ้ให ้ความหมายของคาต่าง ๆ ดังนี้ “พลเมือง” หมายถึง ชาวเมือง ชาวประเทศ ประชาชน “วิถ”ี หมายถึง สาย แนว ทาง ถนน “ประชาธิปไตย” หมายถึง แบบการปกครองทีถ ่ อ ื มติปวงชนเป็ นใหญ่ ดังนัน ้ คาว่า “พลเมืองดีในวิถช ี วี ต ิ ประชาธิปไตย” จึง ี ธรรมและ หมายถึง พลเมืองทีม ่ ค ี ณ ุ ลักษณะทีส ่ าคัญ คือ เป็ นผู ้ทีย ่ ด ึ มัน ่ ในหลักศล คุณธรรมของศาสนา มีหลักการทางประชาธิปไตยในการดารงชวี ต ิ ปฏิบต ั ต ิ นตาม กฎหมายดารงตนเป็ นประโยชน์ตอ ่ สงั คม โดยมีการชว่ ยเหลือเกือ ้ กูลกันอันจะ ก่อให ้เกิดการพัฒนาสงั คมและประเทศชาติให ้เป็ นสงั คมและประเทศประชาธิปไตย อย่างแท ้จริงหลักการทางประชาธิปไตย หล ักการทางประชาธิปไตยทีส ่ าค ัญทีส ่ ด ุ ได้แก่ 1) หลักอานาจอธิปไตยเป็ นของประชาชน หมายถึง ประชาชนเป็ น เจ ้าของ อานาจสูงสุดในการปกครองรัฐ 2) หลักความเสมอภาค หมายถึง ความเท่าเทียมกันในสงั คม ประชาธิปไตย ถือว่าทุกคนทีเ่ กิดมาจะมีความเท่าเทียมกันในฐานะการเป็ น ิ ธิเสรีภาพ มีหน ้าทีเ่ สมอภาคกัน ไม่มก ั้ ประชากรของรัฐ ได ้แก่ มีสท ี ารแบ่งชนชน ั ติ ไม่ขม หรือการเลือกปฏิบต ั ิ ควรดารงชวี ต ิ อยูร่ ว่ มกันอย่างสน ่ เหงรังแกคนที่ อ่อนแอหรือยากจนกว่า ้ กกฎหมายเป็ นกฎเกณฑ์การอยู่ 3) หลักนิตธิ รรม หมายถึง การใชหลั
ร่วมกัน เพือ ่ ความสงบสุขของสงั คม ้ ผลทีถ ิ หรือยุต ิ 4) หลักเหตุผล หมายถึง การใชเหตุ ่ ก ู ต ้องในการตัดสน ปั ญหาในสงั คม ี งข ้างมาก หมายถึง การลงมติโดยยอมรับเสย ี งสว่ น 5) หลักการถือเสย ้ กการถือเสย ี งข ้าง ใหญ่ในสงั คมประชาธิปไตย ครอบครัว ประชาธิปไตย จึงใชหลั ั ติวธิ ี มากเพือ ่ ลงมติในประเด็นต่าง ๆ ได ้อย่างสน 6) หลักประนีประนอม หมายถึง การลดความขัดแย ้งโดยการผ่อนหนัก ผ่อนเบาให ้กัน ร่วมมือกันเพือ ่ เห็นแก่ประโยชน์ของสว่ นรวมเป็ นสาคัญ หลักการทาง ้ ประชาธิปไตยจึงเป็ นหลักการสาคัญทีน ่ ามาใชในการด าเนินชวี ต ิ ในสงั คม เพือ ่ ก่อให ้เกิดความ สงบสุขในสงั คมได ้
ความสอดคล้องของสถานภาพและบทบาทของบุคคลในวิถช ี วี ต ิ ประชาธิปไตย ่ สถานภาพและบทบาทของบุคคลทีส ่ อดคล ้องกัน เชน 1) พ่อ แม่ ควรมีบทบาทดังนี้ ิ ในครอบครัว (1) รับผิดชอบในการอบรมสงั่ สอนสมาชก ึ ษาต่อสมาชก ิ ของครอบครัว (2) ให ้การศก (3) จัดสรรงบประมาณของครอบครัวให ้เหมาะสมกับเศรษฐกิจของสงั คม และโลก (4) ครองตนเป็ นแบบอย่างทีด ่ ค ี วามรักต่อบุตร 2) ครู – อาจารย์ ควรมีบทบาท ดังนี้ ิ ย์โดยกระบวนการทีห (1) ถ่ายทอดความรู ้แก่ศษ ่ ลากหลายให ้เหมาะสม กับความสามารถและความสนใจของนักเรียน ิ ย์ (2) ครองตนให ้เหมาะสมและเป็ นแบบอย่างทีด ่ แ ี ก่ศษ ี สละทัง้ เวลาและอดทนในการสงั่ สอนศษ ิ ย์ทงั ้ ด ้านความ (3) เป็ นผู ้เสย ึ ษา ประพฤติและการศก (4) ยึดมัน ่ ในระเบียบวินัย ตลอดจนปฏิบต ั ต ิ ามจรรยาบรรณครู 3) นักเรียน ควรมีบทบาท ดังนี้ (1) ยึดมัน ่ ในคุณธรรมจริยธรรมและระเบียบของโรงเรียน ึ ษาหาความรู ้ (2) รับผิดชอบต่อหน ้าทีใ่ นการศก (3) ให ้ความเคารพต่อบุคคลทีอ ่ าวุโสโดยมีมารยาททีเ่ หมาะสมกับ สถานการณ์ (4) รับฟั งและปฏิบต ั ต ิ ามคาสงั่ สอนอย่างมีเหตุผล (5) ขยันหมัน ่ เพียรในการแสวงหาความรู ้เพิม ่ เติม (6) เสริมสร ้างความสามัคคีในครอบครัว โรงเรียน และชุมชน คุณธรรมของการเป็นพลเมืองดี 1. การเห็นแก่ประโยชน์สว่ นรวม 2. การมีระเบียบวินัยและรับผิดชอบต่อหน ้าที่ ี งสว่ นมาก 3. รับฟั งความคิดเป็ นขอบกันและกันและเคารพในมติของเสย ื่ สต ั ย์สจ 4. ความซอ ุ ริต
5. 6. 7. 8.
ความสามัคคี ความละอายและเกรงกลัวในการกระทาชวั่ ื่ มัน ความกล ้าหาญและเชอ ่ ในตนเอง การสง่ เสริมให ้คนดีปกครองบ ้านเมืองและควบคุมคนไม่ดไี ม่ให ้มีอานาจ
จริยธรรมของการเป็นพลเมืองดี คุณธรรม จริยธรรม หมายถึง ความดีทค ี่ วรประพฤติ กิรย ิ าทีค ่ วร ประพฤติ คุณธรรม จริยธรรมทีส ่ ง่ เสริมความเป็ นพลเมืองดี ได ้แก่ 1) ความจงรักภักดีตอ ่ ชาติ ศาสนา พระมหากษั ตริย ์ หมายถึง การ ี ธรรมของ ตระหนักในความสาคัญของความเป็ นชาติไทย การยึดมัน ่ ในหลักศล ศาสนา และการจงรักภักดีตอ ่ พระมหากษั ตริย ์ 2) ความมีระเบียบวินัย หมายถึง การยึดมัน ่ ในการอยูร่ ว่ มกันโดยยึด ระเบียบวินัย เพือ ่ ความเป็ นระเบียบเรียบร ้อยในสงั คม 3) ความกล ้าทางจริยธรรม หมายถึง ความกล ้าหาญในทางทีถ ่ ก ู ทีค ่ วร ี ผลประโยชน์สว่ นตนเพือ 4) ความรับผิดชอบ หมายถึง การยอมเสย ่ ผู ้อืน ่ หรือสงั คมโดยรวมได ้รับประโยชน์จากการกระทาของตน ี สละ หมายถึง การยอมเสย ี ผลประโยชน์สว่ นตนเพือ 5) การเสย ่ ผู ้อืน ่ หรือสงั คมโดยรวมได ้รับประโยชน์จากการกระทาของตน 6) การตรงต่อเวลา หมายถึง การทางานตรงตามเวลาทีไ่ ด ้รับมอบหมาย ความสาค ัญของการปฏิบ ัติตนเป็นพลเมืองดี ่ การปฏิบต ั ต ิ นเป็ นพลเมืองดีของสงั คม มีความสาคัญต่อประเทศ เชน 1. ทาให ้สงั คมและประเทศชาติมก ี ารพัฒนาไปได ้อย่างมัน ่ คง 2. ทาให ้สงั คมมีความเป็ นระเบียบเรียบร ้อย 3. ทาให ้เกิดความรักและความสามัคคีในหมูค ่ ณะ ิ ในสงั คมอยูร่ ว่ มกันอย่างมีความสุข 4. สมาชก ิ ทุกคนในสงั คม ไม่วา่ การปฏิบต ั ต ิ นเป็ นพลเมืองดีนัน ้ เป็ นหน ้าทีข ่ องสมาชก จะอยูใ่ นสงั คมขนาดเล็กหรือขนาดใหญ่ ิ ทีด แนวทางการพัฒนาตนเองเพือ ่ เป็ นสมาชก ่ ข ี องครอบครัวโรงเรียนและ ิ ทีด ชุมชนแนวทางการพัฒนาตนเองเพือ ่ เป็ นสมาชก ่ ม ี แ ี นวทางปฏิบต ั ิ ดังนี้ ิ ทีด 1. การเป็ นสมาชก ่ ข ี อบครอบครัว ิ ทีด 2. การเป็ นสมาชก ่ ข ี องโรงเรียน ิ ทีด 3. การเป็ นสมาชก ่ ข ี องชุมชน ิ ทีด เมือ ่ ทุกคนในสงั คมไม่วา่ ผู ้ใหญ่หรือเด็กพัฒนาตนเองให ้เป็ นสมาชก ่ ี ของครอบครัว โรงเรียน และชุมชน ได ้จะประสบความสาเร็จ