A
ΦIEPΩMA
KYPIAKH 30 AYΓOYΣTOY 1998
2-32 AΦIEPΩMA 100 χρ νια κρητικής ελευθερίας.
Tου Kωστή Γιούργου H
εκατ μβη της 25ης Aυγούστου 1898. H σφαγή του Hρακλείου, τελευταία πράξη του κρητικού δράματος.
Tου Θεοχάρη Δετοράκη «Aπ φλ γες η Kρήτη ζωσμένη...». Eκατ χρ νια έρωτα ελευθερίας και επαναστατικού πυρετού. H Kρήτη στο κατώφλι της ελευθερίας. Aπ τον οθωμανικ ζυγ στην Aυτονομία και την Eνωση.
Tου Nίκου Aνδριώτη H
τραγωδία του Hρακλείου και οι Mεγάλοι. H αποτυχία των «ειρηνευτών» να διαφυλάξουν την ειρήνη.
Tης Bιργινίας Tσουδερού Aπ την Kρητική Πολιτεία στην Eνωση. 1898–1912: η τελική φάση του Kρητικού Zητήματος.
Tου Kωνσταντίνου Σβολ πουλου Tο δράμα της Kρήτης στον Tύπο. H τελική φάση του κρητικού δράματος στις εφημερίδες της Aθήνας.
Hράκλειο. Mερική άποψη της π λης και του λιμανιού, στα τέλη του περασμένου αιώνα. Tα αιματηρά γεγον τα της 25ης Aυγούστου 1898 στην π λη έδρασαν καταλυτικά στις εξελίξεις που οδήγησαν στην αποτίναξη του οθωμανικού ζυγού απ την Kρήτη (φωτ.: αρχείο Περ. Διαμαντοπούλου).
100 χρ νια κρητικής ελευθερίας
Tης Λίτσας Xατζοπούλου
Yπ συνθήκες οικονομικής ασφυξίας. H οικονομία της Kρήτης κατά την ψιμη τουρκοκρατία.
Aύγουστος 1898: η αποτίναξη του οθωμανικού ζυγού
Tου Kλεάνθη Σιδηρ πουλου Aναταράξεις σε μεταβατική περίοδο. H κοινωνία της Kρήτης το 1895–98: αδιαλλαξία και αδιέξοδα
Tου Γιώργου Mαργαρίτη «Kρήτη και Tουρκιά» – «Φως και Σκοτάδι». Oι περιπέτειες μιας συμβολοποίησης στο έργο του N. Kαζαντζάκη.
Tης Aγγέλας Kαστρινάκη Πολλοί μνηστήρες για ιαν Aριάδνη. Tο «αγκάθι της Kρήτης», οι ορέξεις των ισχυρών και οι ξένοι γελοιογράφοι.
Tου Nίκου Aνδριώτη Eξώφυλλο: «H Aνάστασις της Kρήτης», λαϊκή εικ να της εποχής. Eθνικ Iστορικ Mουσείο. Φ ντο: Kρήτες επαναστάτες.
Yπεύθυνη «Eπτά Hμερών» EΛEYΘEPIA TPAΪOY
2
TO ETOΣ 1898 συμπυκνώνονται και οδηγούνται ταχύτατα στη λύση τους εκκρεμ τητες αιώνων στην ιστορία της Kρήτης. H φθίνουσα πορεία της Oθωμανικής αυτοκρατορίας και η ανάδυση του ελεύθερου ελληνικού κράτους αποτελούν τους κύριους π λους που – μαζί με τις βλέψεις και τους σχεδιασμούς των ισχυρών της εποχής – ορίζουν το δυναμικ πεδίο μέσα στο οποίο το Kρητικ Zήτημα δευε προς τη λύση του με συνεχείς εκρήξεις. Πραγματικά, η ιστορία της Kρήτης είναι η ιστορία των επαναστάσεών της, η ιστορία των συγκλονισμών απ τη συσσώρευση αδιεξ δων και αντινομιών, με κυρίαρχη, βεβαίως, την αντίθεση ανάμεσα στο φρ νημα των Kρητών και στο καθεστώς μιας δεσποτικής κυριαρχίας που τους ήταν απ την αρχή τ σο ξένη ώστε να αντιπαλεύουν επί αιώνες – με μνήμη, γλώσσα και πίστη – την αφομοίωσή τους απ αυτήν. Για τον ιστορικ , που δεν συνάγει συμπεράσματα αντλώντας απ την ύλη με την οποία κατασκευάζονται τα ιδεολογήματα, ο τελευταίος αιώ-
H KAΘHMEPINH - KYPIAKH 30 AYΓOYΣTOY 1998
νας της τουρκοκρατίας στην Kρήτη είναι ένα πεδίο έρευνας πλούσιο σε κοιτάσματα ακ μα ανεκμετάλλευτα. Oι κρητικές επαναστάσεις – πυκνές και επίμονες τον 19ο αιώνα, αρχής γενομένης απ την επανάσταση του 1821 – ο συνεχής αναβρασμ ς, οι οξύνσεις, η αδιαλλαξία των εμπλεκομένων, η ριζοσπαστικοποίηση, είναι εκδηλώσεις μιας ενδημικής κρίσης, που έφτασε τελιEπιμέλεια αφιερώματος:
K·ΣTHΣ ΓIOYPΓOΣ κά να διαρρήξει το πλαίσιο της παλαιάς τάξης πραγμάτων, μιας κρίσης που πολλές παράμετροί της παραμένουν αδιερεύνητες. H σφαγή του Hρακλείου, στις 25 Aυγούστου 1898, χωρίς να είναι το εκκωφαντικ τερο απ τα τραγικά συμβάντα που σημαδεύουν την πορεία του Kρητικού Zητήματος, έδρασε ως καταλύτης στην άμεση ικανοποίηση της απαίτησης για απομάκρυνση του τουρκικού στρατού την οποία ακολούθησε, στην εκπνοή του 1898, η ανάθεση της υ-
πάτης αρμοστείας σε μέλος της ελληνικής βασιλικής οικογένειας και η σύσταση της Kρητικής Πολιτείας, προοίμιο της ένωσης με την Eλλάδα. Eκατ χρ νια απ τ τε, οι «Eπτά Hμέρες» αφιερώνουν σήμερα τις σελίδες τους σε μια προσπάθεια να φωτιστούν τα γεγον τα, προβαλλ μενα στην οθ νη του ευρύτερου ιστορικού χρ νου. Συνεργάστηκαν, και τους ευχαριστούμε γι’ αυτ , μια πλειάδα επιστημ νων που, μαζί με πολυάριθμους άλλους συναδέλφους τους απ την Eλλάδα, την Kύπρο, τη Bρετανία, τη Pωσία και τις HΠA, συμμετείχαν στο συνέδριο, με θέμα την «Tελευταία φάση του Kρητικού Zητήματος», που οργάνωσε η Eταιρεία Kρητικών Iστορικών Mελετών πριν λίγες μέρες στο Hράκλειο. Oι αναγνώστες μας έχουν έτσι την παράλληλη ευκαιρία να γνωρίσουν μερικές απ τις πιο διαφωτιστικές ανακοινώσεις που έγιναν στο συνέδριο της EKIM, που έκλεισε με στρογγυλ τραπέζι στο οποίο συζητήθηκαν εξαιρετικά ενδιαφέροντα ζητήματα μεθ δου της ιστορικής έρευνας.