ταξίδιααναγνωστών
Κείμενο και φωτογραφίες του αναγνώστη Χρήστου Αρετάκη
Γαύδος
Ταξίδι Ψυχής
Ίσως αυτές οι δύο λέξεις να αρκούν για να περιγράψουν αυτό που βιώνει κανείς όχι μόνο την πρώτη, μα κάθε φορά που πατά στην άμμο της Γαύδου.
Gavdos
AThesejourney of the soul words accurately describe what happens when a visitor walks on the sands of Gavdos.
Η αποκάλυψη είναι αργή: χρειάζεται να αφήνεις ανοικτές όλες τις αισθήσεις και να ρουφάς αχόρταγα την αλμύρα, τα δειλινά, τα χρώματα – την αυθεντικότητα κάθε εικόνας. Σίγουρα δεν ήταν τυχαίο που ο Οδυσσέας μαγεύτηκε από το νησί, έμεινε εδώ τόσα χρόνια, ξέχασε το σπίτι του, έγινε κι αυτός μέρος της απεραντοσύνης του Λιβυκού. Τη Γαύδο πρέπει να την περπατήσεις, να την κολυμπήσεις, να γυρίσεις με βαρκάκι κάθε μυχό της και να δεις οπωσδήποτε τον ήλιο να βασιλεύει στον Πύργο και την πανσέληνό της να βγαίνει μέσα από τη θάλασσα στον Κόρφο. Να βουτήξεις στα διάφανα νερά της νωρίς την αυγή και να την απολαύσεις, σαν να είναι η πιο ερωτική, η πιο λάγνα γυναίκα. Ίσως αυτή να είναι η μοναδική παντοτινή ερωμένη. Κι αν αναρωτιέσαι ακόμη το γιατί, μάλλον θα είναι επειδή ο τόπος αυτός ο σεμνός είναι η απλότητα που χάσαμε, η γνησιότητα που λείπει, είναι το ελάχιστο που περικλείει όλα αυτά που έχουμε ανάγκη. Είναι γιατί είναι Έρωτας… Κάποτε είχα την τύχη να περπατήσω, την ώρα που ο ήλιος αποχαιρετούσε τη Γαύδο και αγκάλιαζε τη θάλασσα, με τον πιο ξεχωριστό άνθρωπο στο νησί. Ανεβήκαμε το αρχαίο μονοπάτι από τον Κόρφο για το σπίτι του στα Βατσιανά, όπου ένιωσα ότι η αρχοντιά κατοικεί μόνο στο λιτό και απέριττο. Κατάλαβα τη φιλοξενία και την ευγένεια στην πιο αυθεντική και σεμνή της μορφή. Κι όταν τον ρώτησα από πού έρ-
The discovery is slow; you need to let your senses open and susceptive, and take in the taste of salt, the afternoon, the colors, the authenticity of every image. It is not incidental that this is the place where Ullyses was enchanted, stayed for many years, forgot all about home, and became part of the infinity of the Libyan Sea. You need to walk through Gavdos, swim, go to every corner with a small boat, see the sun set from Pyrgos and the moon rise from the sea in Korfos. Dive in the clear waters at dawn, shamelessly take it all in, like taking a lustful woman, an eternal mistress. Don’t dwell on the why – this place represents our lost innocence, the veracity we lack; it offers everything we need and nothing
Τη Γαύδο πρέπει να την περπατήσεις, να την κολυμπήσεις, να γυρίσεις με βαρκάκι κάθε μυχό της.
You need to walk through Gavdos, swim, go to every corner with a small boat.
79
ταξίδιααναγνωστών
χεται το νερό, γύρισε, μου έδειξε μια στέρνα και μου είπε: «Θεόνερο». Αυτό που κάνει τον επισκέπτη να αισθανθεί τη διαφορετικότητα του τόπου τούτου δεν είναι μόνο τα χιλιάδες χρώματα της θάλασσας, οι μυρωδιές των βοτάνων, των κέδρων και της αλμύρας. Είναι το ταίριασμα της ανθρώπινης δημιουργίας με το φυσικό περιβάλλον. Δεκάδες ξωκλήσια στέκουν μάρτυρες αυτής της αισθητικής. Τα περισσότερα είναι χτισμένα με δομικά υλικά από αρχαίους ναούς, στους ίδιους ιερούς τόπους, άλλοτε μέσα σε κατάφυτες πλαγιές και άλλοτε σε ξερά βράχια, να κοιτούν το γαλάζιο. Μαγευτικός τόπος η Άμπελος: το όνομά της αντικατοπτρίζει την παραγωγή για την οποία ήταν κάποτε ξακουστή η Γαύδος. Σήμερα οι πεζούλες στέκουν χέρσες, μάρτυρες των εποχών εκείνων που οι άνθρωποι ζούσαν, δούλευαν και άκουγαν τη φύση. Εκεί
80
superfluous. It is Eros. Once I had the fortune to walk besides the most special person on the island during a sunset. We followed the ancient path from Korfos towards his home in Vatsiana, where I realized that grandeur resides in simplicity. I experienced hospitality in its most genuine and modest form. And when I asked where the water comes from, he pointed to a cistern and said: “It comes from God”. This place is different. It is not just the thousands of colors in the sea, the smell of the herbs, the cedars and the salt. It’s the coexistence of the human creation with the natural habitat. The small churches are evidence of that. Most of them are built from materials taken from ancient temples that once stood on the same holy grounds. Some are on the slopes of the mountains, others overlook the sea. Abelos is enchanting. The name reflects the product for which Gavdos was once famous (abeli: vineyard). Where once people worked and interacted with nature, the land now remains barren. The lighthouse is still there, renovated long after the German war planes bombed it. It is said to be one of the highest-altitude lighthouses in the world. My first stop on the island twenty years ago was Sarakiniko. There, overlooking the wildest blue
ταξίδιααναγνωστών
Ακτοπλοϊκή Σύνδεση: Από Παλαιόχωρα: Λιμεναρχείο Παλαιόχωρας, τηλ.: 28230-41214 (σε 2 ώρες) Από Χώρα Σφακίων: Λιμεναρχείο Σφακίων, τηλ.: 28250-91292 (σε 2 ώρες) Ακτοπλοϊκή εταιρεία Α.Ν.Ε.ΝΔΥ.Κ.: Για τα δρομολόγια ΠαλαιόχωραΧώρα Σφακίων-Γαύδος, τηλ.: 28210-9511 (Χανιά), 2825091221 (Χώρα Σφακίων). Στο νησί θα βρείτε ενοικιαζόμενα δωμάτια και ταβέρνες με εξαιρετικό ντόπιο ψάρι και κατσίκι.
στέκει ο ανακαινισμένος φάρος που λειτουργούσε έως ότου τον βομβάρδισαν τα γερμανικά στούκας. Λέγεται ότι είναι ένας από τους ψηλότερους φάρους από το επίπεδο της θάλασσας. Το Σαρακήνικο ήταν πριν από είκοσι σχεδόν χρόνια ο πρώτος μου σταθμός στο νησί. Εκεί, με θέα το πιο τρελό γαλάζιο και τις αγέρωχες κορφές των Λευκών Ορέων, αγάπησα τη φύση. Κάτω από τον ίσκιο των κέδρων ένιωσα την ψυχή του τόπου μας. Ακόμη και σήμερα, αν και οι κέδροι έχουν μειωθεί αισθητά, η μαγεία εξακολουθεί να χαράζεται στις αισθήσεις κάθε επισκέπτη. Περπατώντας για την παραλία του Αϊ-Γιάννη, ίσως μία από τις ομορφότερες παραλίες του κόσμου, θα εκστασιαστούμε από το μοναδικό δάσος, τις κατάφυτες αμμοθίνες και τη χρυσαφένια άμμο. Το μονοπάτι οδηγεί από εκεί στην περιοχή του Λαβρακά, έναν μικρό κόλπο με τη δική του ηρεμία. Συνεχίζουμε για Πύργο, εκεί που αράζουν τα ψαροκάικα και ο ήλιος έχει τα δυνατότερά του χρώματα την ώρα που βουτά στα νερά του Λιβυκού. Οι πιο τολμηροί θα συνεχίσουν για Ποταμό. Το μονοπάτι εδώ έχει κάποια δύσκολα περάσματα και απαιτείται η ανάλογη εμπειρία και προσοχή. Βέβαια, το θέαμα της ρεματιάς με τον υγρό άργιλο, που καταλήγει σε έναν υπέροχο κόλπο, θα τους αποζημιώσει. Όλες οι πορείες απαιτούν χρόνο και όρεξη για περπάτημα. Ευτυχώς που οι περισσότεροι προορισμοί είναι προσβάσιμοι μόνο με τα πόδια. Εφοδιαστείτε, λοιπόν, με αρκετό νερό, καπέλα, αντηλιακό και τα κατάλληλα παπούτσια. Καλές διαδρομές!
By boat: From Paleochora: Palaiochora Port Authority, tel.: 2823041214 (in 2 hours) From Chora Sfakion: Sfakia Port Authority, tel.: 28250-91292 (in 2 hours) Α.Ν.Ε.ΝDΥ.Κ. shipping company: For the PalaiochoraChora Sfakion-Gavdos route, tel.: 28210-9511 (chania), 28250-91221 (Chora Sfakion). On the island you will find rooms to let and taverns with excellent local fish and goat meat.
color and the mountaintops of Lefka Ori, I fell in love with nature. In the shadows of the cedars I felt the soul of our country. Even now, that the cedars are greatly reduced, the magic touches every visitor. Ai-Giannis might be one of the most beautiful beaches in the whole world. Walking by the beach you will find a beautiful forest, verdant sand-dunes and golden sand. The path leads to Lavrakas, a small gulf with its own calm nature. We continue towards Pyrgos, where the fishing boats are secured and the sun has the most powerful color you have ever seen as it dives into the waters of the Libyan Sea. The most adventurous will continue on to Potamos. The passage is rather difficult, so some experience and caution are required. It is worth it, though. The wet clay gully leads to an amazing gulf. All routes require time and zest for hiking. Luckily, most places are accessible only by foot. Pack enough water, wear a hat, sunblock and appropriate trekking shoes. Enjoy the walk!