Tạp chí Bách Khoa số 204

nlim thtr chin

.. .

VU BAO Indonesia, tt> h6i nghj Ba ndu ng 1955 t6i hp; nghi Alger 1965 « GIAN CHI va NGUYEN HIEN LE thu~t va the -ti TRANG TH IEN vai yeu tlJ m6i tron9 nghe ". vffn -tt BUI HlfU SUNG am /11.16'ng mui cha quoc st.i ie

DONG liO chi Ian dao Ir -tc TUY HONG t6c mai ng h ,n .. "" ,,. "' , -n~m -tr TRAN I~UIEN AN - LE THAN I I THAI - HlfU

Pl ·llfONG -- THANH TON thu THANH TAM TUYEN N ,~t lay• LE TA f DIEU Jovn dU'ung con/~; ,,. SINH 1-IO~T

._ A

TRANG THIEN ngt.rui ta viet tieu tl,uyet nhtr the nao lt '

• NGUIEN NGU I /~ t,ao

giai truytn ngSn cua Trung

Tam V«Yn But V;~t Nan, * ., "' Tl fE NrlAN 15 ngay tin LU'C

THOl-9~1 trong nhfrng so t&i

Ngay mai cua c'16ng ta

NSi hoai nghi cua Cezanne

DOAN TJ--1 EM

(dich Merleau-Ponty) TRAN HUONG Tt.J

Ben Bella vai ch,nh bien Algerie

Vai quan nitm sai lam ve S,;.

(;6p y ve bai « fJ~o Phit trong lanh vvc

vln h9c/ ngh~ thu6t »

Ban them ve d5nh tre

Ope cuan « Hifu-Chu B1ch-Cau Kr --Ngp >

Nh~c Jazz

VO BAO ,r ,.,

NGUYEN THE ANH

VO HA.,NH

NGUYEN HIEN LE

cua 0. Hoang Xuan Han T~ TRQNG Hl~P

TRAN VAN KHE

'X

Sdng va viet vai Nguy~n-Hien.Le

Mpt ngay cua Ivan (D;ch A. So/jennitsyne)

Du-ung ve (truyfn ngln>

Luong dat na hoa (truyfn ngln)

NGUIEN NGU i ,r

NGUYEN MINH HOANG A

Y UYEN

VO HONG

Cung cac bf n dqc va dt1i ly cua t~p ch, BACH KHOA THCTI D~I

- Moi s~r thanh loan ti~n nong xin girl cho : 6. L~-Ng¢-Cheu, 160 Phan £>,oh Ph~ng Saigon ; nlu c, xe, c6 th~ tra b~ng b1ru , chi-phi~u giri cho c T f P chr

Bach Khoa Thai f>~I . Tr110-ng mvc 27·46 Trung khu Saigon>.

- V, sv lu-u theng gfen cfoen b,no d"o-ng bO n~n c&c bao chu~en ra mi~n

Trung ttl- nay phal hoan toan go-f bing du-ang hing kh&ng. V0y trtln lrong yeu ciu cac bon dc,c dii mua dal hon vi CBC boll nh;n b&o bie•,, gu-i ve taa bao

Bach Khoa thAm 204. tem, de Ty quan ly c6 th~ glri hao dlu d,n b?ing du-ang h,ng kh6ng cho tbi het n,m 1961, bao lkhof bi ch$m trA VA thlt 1,c.

• I NDON E S IA

1955

1965

K hi d11og ra triiu ttp HQi Nghi A

Phi tii Bandung vao thang ttr 'nam 19'55, Indonesia da d9c l~p dtrgc 10 nlim. Tir

d6 t6'i nay 10 nlim nfra da qua va troog

kbi HQi Nghi A Phi l~i dtrQ'C trifu tip

tJi Alger, chuog ta, nhfrog IX h~i vien

dU'O'Og nhien » khOng dtrQ'C mo-1 di ph6

hQi, hay thir nhln xem ong Jang gieng

Nam DtrO'tlg da tiin bQ ra sao trong

thoj gian gifra hai H9i Nghi dl c6 th!

c6 mQt k~t Iu~ ve dtro-ng 16i phat triln

cua met C\fU thU~C dia VU'a pht,iC b~i

dU'Q'C nen dee l~p Cua mlnh.

Dai s6ng kinh tf

E>!ng ly ra S\f pbat triln cua Nam

DU'O'Dg phai thit ll ffiinh me vl Nam

Dtrang c6 du dieu kien d! trb nen m9t

11U'<>'C phon tbfnh:

Tnr&c bet Nam Dttang dtrng bing 5

tren th! Ji6-i ve din s5 v6'i 100 trif u

dan (sau Trung Hoa, An BO, Lien so vi Hoa Ky). S~ dan n~y l, rai r~c tr!n 3000 dlo vi t~i hlu h(t de dao n~y. d!t thi~u ngtro-i chtr khong phaj l.l ngtrai thi(u di t. Ngoii trir dao Java ra con thl mtt do dan s~ tai clc dao chf nh t1t~t 1~ . thtra th&t: tii Sumatra 34 ogttai mQt cay s6 vuon,, Borneo 8 ngtrb'i va Iran 2 11gtro-i.

N6i den dit thl nhO' anh btrb-ng oua cao nui llra, dat Nam Dtt<Yt12 phi nhieu nhlt tbi gi&i. Le tat nhitn trong lich stt, • nui lira cua Nam Dtrong da nhilu lln gay tai h;i. Ngay o~m 1g63 og9n nui

Agune di phun lira 2 lln g!y n~n 16oo ngtroi chit. Nht.rng dl dln bu, nfil lira tra l~i Nam DU'O'Dg gip b9i : d«t s~p giir n116'c va phun th~ch mau ma giup ngtro-i ta c6 thi cay lua t&i d9 cao 1500 thU'6-c. t>ft a 7ava t~t deo d~ ngtro-i t~

c6 tbl thu hoich dt.rQ'C 4 mua trong JDQt nlm.

Nbfi'.ng nguon lgi thien nbien cua

~~-am Dttang t6'i] nay cilng chtra dt.rQ'C ki~m di~ h~t nbtrng co th~ biet chic la r,t quan trQng :

T6'i n~m 1959, Nam Dttang con dtrng dau th~ gi6'i ve C3O·SU (45 pban IOO t~ng ltrQ'ng). M6i nam Nam DLrang sao. xu!t tr~n 20 trieu tan dau hoer va con khoang chirng 1 cy rt.rai t!n nii'a d~ khai

t11.ac. Ay 1a chtra k~ cac mo sit, than, kem b~c. d~ng, kim CIJ'ang, uranium v. v ., , ma pban }&n Cbtra dtrQ'C tham.chit.

V&j mQt tiim l11c nhtr viy, Nam

Dttang tit 20 nam nay lii kh6ng bi

crui.n tranh pha h~! ngoii trir 2 CUQC

"hlnh qu5a canh sAt » cua Hoa Lan

V nam 1947 va 1948, Lfi khoog bi C9ng San quly r6i nhtr mQt so 16-n clc ntr&c m&i dQC l~p khic.

• Trong nhfi'ng dieu ki~n thu~o lo-i nhtt •

trin dang ly ra Nam Dtr<>1lg pbai ti~n

m~b., nh1rng ngay hom nay giira nh&ng

on ao cua hOi nghi A Phi t~i Alger, khong

biet c6 nguai Nam Dtro-ng nao giit

minh thfy DU'OC cua hQ c.1a bo phi ~o

n~m vao nhfrng diin vln d8ng dai bay

nhirng khlu hiet1 tr5ng r6ng n9i dung •

MOt trong nhu-ng khlu hifu hay dung

nhat la Nam Dtro-ng t\r coi mlah dong

vai tto tien phong trong C3C « 1\l'C h.tQ'tlg

dang len » NEFO (New Emerging Forces)

dl ch£)ng l:)i clc « ll}'C ltrgng gia nua • OLDEFO (Old Established Forces) nbtr

Anh, I-Joa Ky, Ma lai A. Nhtmg nhln v~o

n~n kinb te Cua • llfC ]U'Q'Dg dang J@o l> do

t:bl ngU'O'i ta thly sia sanh ho~t ttr nim

hQi nghi Bandung toi nay c.1a l~n caO 44 lan. Theo b6i xuat cbinl1 tb<rc tbl mQt M9 kirn an 45 ruupies nht.rng tit • • ca cic du khach tai Djakarta, thu do Nam Dtro-ng. kh6ng can phai di dau xa ca, chi vi~ dLra cho ngtrai thlr ky ngoi sau quay O' kbach-s~n ,~ da co tbl d~i dU'Q'C mQt My kim 11y 1500 roupies. Nfu du khach l~i la ngu-ai th6ng th\10 rt>i thl chiu kh6 di bQ m~t chut den mQt tifm khach tru gan d6, khe nhay dtcbu tifm se hilu ngay va d~i cho mQt My kim an 3.800 roupies ngbia 1~ gia chQ' den cao bO'll gia chanb ttlU'C 85 Ian.

S\:l' lim phat tram tr9ng din n&i cong tt.r cbtrc, cong nh§n nhin It.rang phln 16'n btng hien Vit, C6 xi nghiep tra Jt.rang blng I7 thu- vit phlm nh1.t g~o, vai, xi bong, mu<>i V, V ••

Ru9ng d(t phl nhieu va cly du-gc nhi~u mua nht.r v$y m~ chi sin xu,t 8,3 trieu tan lua, trung binh m6i ngtrcri dt.rQ'C 83 cm mQt nim. Ai nay deu biet ngtrcri din mien E>ong Nam A phai cln 132 c!n g~o mQt nam, do d6 ma Nam DtrCYng tir IO nim nay pbai nh$p cang m6i n:bn v~o khoang mQt trieu tin gio va chi phi vao d6 khoang 115 tri~u My kim.

Ve cao SU tir 1959 t&i nay, Nam

DtrO'!lg da bi Ma Lai VU'Q't vA chiem mit ngoi thu- nh!t ttoag IU'Q'Dg san xu~t, vl qu.i ni'ra d~D dien cao SU ciia Nam Dll'.:1ng cay gia tren 35 n~m ma chu-a dU'Q'C trong l~ MOt miu tay trtroc day thau ho~ch dtrQ'C 750 can mu nay chi ' con dLrQ't 530 can.

Ve ky ngh~ lfi con cbfm tri ho-n-

Cac nhA may ~bi hoit d~ng C r irng

VlO kboang 50 pban 100 SU'C 5aD xtdt i cac may m6c thifu de bQ phfa rai ml

CbU'a nh$p cang dU'Q'C do vifc thifu • ngo;.i ti. N~ 196o, Nam Daraog cOng de ra mQt ke botch 8 mm phat triln

kinh te DhU'Dg tai nay thl 'Dhilu d\l' in da bo do. Cac chuyen vien qu6c te cho rlng ve pbttang difn kf tlgh~ Nam

DU'ang COil thua An den vai Cb\lC mm vl An I)~ dau tbitu tli nguyen ma cilng thift lap dU'Q'C nhieu CO' SO' pbat

difn bay sa11 xu!t nguyln dQDg 1\J'C cung nhieu kf nghi ~ag.

Hf th&g giao th8ng do ngtrai Hoa

Lan di lfi g~m ::hirng 8o ooo ciy 56

dll'bg D nay kh6ng dU'Q'C duy trl tu b~

nen hU' bfi gla hit. Chfnh m9t vi t~ng

trtrcmg Nam-dU"ang d3 phai tbu nh$n chi

5 phan trim dtrang :u con tot, 9 phln

100 ~m dU'Q'C, 41 pbltt JOO du va 45 phan 100 kh6ng XU' d\1111 d UQ'C•

Du kbach tai Djakarta chi thly 5, 7

chiec taxi CY phi tnrang vl cbirng 15. 20 chi(c kb!c xung quanh " Nam Dtrattg

Kbich s~ • Con nguoli ra tblob pbl5 chi c6 vli xe bus hlnh nhU' mai lly c, bao tmg xe hcri ra, mOtlt xe Jitney(nbtr xe may dlu) vA nhilu xe betjak (nhU' xe • xicb 16 nhU'llg nguaj dtp aaai (ling tru6'c)

MQt tlnh tr~ kinh ti nh1r v$y th$t la . mOt bing cbU'Dg sv thlt bfi cua chinli sach kinb t( NamDU'allg can, abU' ll ve S1/ thifu kinh ngbifm cua nbftng Ohl cb1 buy a,ilmg m4y kiab tl cua xu- nay.

Np-ai ta via COD nha Nam Dtrcmg d1 qu6c-b&u-b6a de zi nghifp p~ tbiab cua DgU'O'i Hoa Lan tri gia t6i 2 ty mf kiln.

NhU'DI vao trong tay d~ chd-c Nam Dftang, cac xl ogbifp. d6 di tro .; ntit 1aio hit gay mo:i. B1y gia d6i v6-i f de xi aghl&p nae>fi qu& (cua Bi, Anh, Mf V .v••• ) ngtrai ta kbang qu&:-biru-boa a&a, nhtrng Iii 4p d1,1ng mQt ch{qb sich eao tay ban. Cac thQ' thuyen thu9c aini COng san Nam D1rang llm viic trong c4c: nba m ~y d6, d{rng ra bilu tinh doi nhi may pbai dtrQ'C tra cho thQ' thuyln Vl du~i ban gijm doc di. Ong Sukamo

pbai mOt l\J'C luQ'Dg t6i di Cl bao • nhA may vl qtian tri xi nghiip thay thf cho ban glim d6c dl trinh nhihlg • vik khang bay • c6 th! xly t6'i. Vl pb4t.ngan

viea cua chanb phu kh~ng qu e n tuyen M la c quyen lQ'i » Cua DgU'O'i ngofi qu& dau ttr vin dtrQ'C c6ng nh$D Va bao · dam•

Ngay d6i v6' i viic khai thac, kho4ng saa cbanh phu Nam Dtraog cung phin biet ra 3 l~i. nhirog lofi khoang sail

I chien hfQ'C I dlnh chO Chinb quyen trung U'O'Dg kbai thic, lofi « chieo thutt » danh cho cbinh quyen dia phU'aq • vA cic loii kh.ic c6 tbl do ttr nhln hay de c&ig ty bful hQ'p khai thk.

Viec mua ban Bto dU'ang cilag nhU' viec miu dich deu nlm trong tay c4c C'7 quan nha DI.fire. Ke t qua cua vie<: cb(nb quyen xa h9i xam nbip vao de iro.t • d9og thirang mii d6 la tri gii bing xdtcang dang tir 1050 tritu roupies aam 1957 xu&a chi con c:6 277 triiu troog oJrn 1959, ngbi a la giam di 73 phan 100.

Ngttai ta t11 hoi DIU'<n din qui NamDU'O'rll s601 nbtr tbe nao trong m~t tlnh trflll kiob ti suy SVP nhU' v$y? Thvc ra ho it 1e thuOc wo mOt nen kinb te dva

trbt AV trao"d~i, hay nhirng can ban tien t~ ·ait thl t~t, dio lY dau len C1hlg dll'Q'C vli cu kboai. ngit cr dau cilng dtrQ'C vai

trai chu6i, di l:, dU'crng cuog Dhijt dU'Q'C m(y qua dira. Nen hQ vin song nbtr thttc\.~i, vin hat nhirng ban Krontjong va nhay nhihlg dieu Kebyar.

Khong nhirng hQ song nhtr thtrcrog m~

hQ lii con cam th'y s6ng de chiu

han tnrac Vl h9 dU'Q'C len all th\1'C

din. hQ dtrQ'C Jam clch ming. f>6 11 mQt dieu m¼ c~c quan sat vien Tay phtrang

suy nr,hi deo. nat oc cfing kbong the nao hi~u n~i. Lam sao ma nhfrng ngt.roi dln lQ'i

tuc htn, nffll chtta t6-i 65 mf kim 1~ kh6og

nghi di thi~ m(rc sgng cua mlnb ma

lti di lo d~p b~p Ma lai A ? Nbt.rng ly do d~i vcri h~ thit la d~ hieu. Chfnb nh&ng

S\J' thoa man ve t\J' ai, cbinh SI/ g6p

til'ng tren di~n da0 qul>c t~. chinh mQt

dai s60g chlnh tri rCn rip da khien cbo

ng'U"O'.i dan Nam Dtrang tim quea dt.rQ'C nhirng thoi tbuc ve v~t ch~ . Va m~t

phan :nao hQ da thtiy dt.rQ'C sung SU'<Ytlg tb@t S\f nhtr khi dU'Q'C an no bay kiem dtrQ'C nhieu tien.

Dai sting chanh tri

Tay nh~c trU"o-ng cam ohip eho dai song cbfnh ttj cua Nam Dt.rO'ng ll t~ng th6ng Sukarno.

Ngiy nay nhi~u ngtrO'i da quen mat la chlnh 6ng Sukarno da lanb d~o c6ng .CUQC giai ph6ng Nam Dtrang khoi S\f d6 hQ cua Hoa Lao. N6i den Sukarno ngtrai ta chi nh6' hai aet d~m nhlt trong nhlo vJt d6 : alt hao DgQt vl tai bung bifn,

Trong cac giai ng~i giao, m¢t dl ui

J SA.CH MO'!

Bach,Khoa da nh~n d1.10-c :

- Truyf a ngAn giai th1.1bng Trung Tam v~n but Viet-Nam 1965. cua: Minh~Quan,T l1ong, linh,Cham-Vu, Lan-~iao,TranThanh-Di~u. Minh-Tam, do Tin Sach xuat-ban va gui t~ng. Sach day 186 trang, gom nhCrng rruy~n ng~n da t1;ung gial cua Trung-Tarn V~n But V.N., co di~n v~n cua ban T uyen-trech they lo-i b,ra, h1nh V~ ti~u SO' C8C tac gia. Gia : ' 25d. Anh hung th~m mft, nguv~n tac cua lr\\,in Shaw va J. David Salinger, Tran-Phon9-Giao djch do Ciao-Diem }(Uat-ban va d1ch gla gu-1 t~ng. Sach day tren 120 t~ang gom 2 doan th,en : « Khi t@n nai nga ng11a > (I. Shaw) v~ er T~ng n~ng Esme, v&i t1nh )'@u va long d~ ti~n (J. D. Sa. linger). Ban dijt bi~t kh8ng d~ gia.

- Thtrang nha mqt manh tl~u thuv~t cua Sr..Trung do Mi~n Nam xu~t ban ve -tac gia gui U~ng. S~ch day 437 tr. Gia 75d.

- Bao gia cham du-t chi~ntranh tc,i V. N. ? do nh6m chien s i tre Vi~t-Nam tr,nh bby va tu~n bao Quyet-Th~ng xu~t ban. Sach d~y 59 trang. Gia 18d.

Tran trc;,ng cam on cic tac gia, dich gia tren d~y va xin an c~n gi&i thi~u cung "9n dc;>c BachKhoa T.O.

cbo nhu-ng ciu chuycn tra dU' tuu h$u 11

tinh hcio sic cua Sukarno. B.i V(l hifn tbai cua 6ng ta, ba Hartini 11 ba thu- ttt. Trong nhieu chuyin cOng du 6ng da khong ngln ISg~j do- Jlgon SO'

thu do

tl.U'OC b~n, khiin cho mot s6 ntr6'c khong dam mai ong thlm vieng. chi lo 6og t&i noi l~i da xiu ra thl thit la kh6 lCo kh6 o6i. C6 Ian 6ag da laO, cho tDQC OU' chieu dai Vi~n do m~t tren m9t chuyen bay d~c biit cua haog Quantas.

•

Nhltng tai ~n n6i cua ang Sukarno cOog th~t la vao hang ctt phach.

Oog d9c ditn vin trl1'6'c quoc hQi Hoa

Ky bing tieng Anh, trlt CYC Bundestag cua Tay £>trc blng tiing :E>(rc, sang Phap n6i tieng Phip, t&i Hoa Lan n6i tieog Hoa

Lan va thtr tieng nio ong cilng XU' d~g '

m9t each diiu luy~n. Nhieu ngtrai n10~ quoc da nghe 6ng diin thuylt t~i NamDtt<Yng va kh6ng hiiu m9t cau nho troog

nhfrog lai 6ng n6i, ding vin thay rung d9ng Vi SU'C hap d~ \'a diin l\fC trong giQng n6i cua ong Sukarno.

MQt trong nhirng biit tai cua Sukarno la da lam gilu ngfr-vt}'ng chfnb tri cua Nam Dtrang bing nh(rng danh tir m&i do ong dit ra. Nhirng danh tir nay ngbe rat keu Va r(t dtrQ'C quan chung ~n thtraog. Tren dly chung ta da dtrQ'C .ogbe hai tieog NEFO va OLDEFO de chi nhiing < l\fc lll'Q'ng dang len » vi ohu-ng I l\fC lttQ'ng gia nua )1 Ke thu • s6 1 cua Nam Du-O'ng 11 NEKOLIM

(neocoloniaHsm and imperialism, thvc din moi va de qu&) Ban tuyen ngon chfnh

tri n~m 1959 dtrQ'c g9i la MANIPOL (political n1anifesto) « ~t Tr$n Qu~c.

Gia I do ong tbanh l~p lay ten li NA-

SAKOM va ong da h6 hao cac dang vjen cua ong nhtr sau : « Chung ta hay viet NASAKOM leo la c?J cua chung

ta, NASAKOM va mQt lan nira NA-

SAKOM. .Khlu hieu cua chung t1 I¼ . RESOPlrJI (Revolution, Socialism Le.. • • dership, Cach M~ng, Xa H9i1 Linh

:E>9o) Chinh nhfrng am tbanh FO, OM, IM ay da khien cbo nhfrog ogu-ai ngbe say stra gln nhtr dio dQ cu~ng n~:. .,.

C6 khi Sukarno lii con di xa han nu-a ong ta ghep m9t tieng Nam DtrCYtlg v&i m~y tieng ngOii ngfr de cbt tfO thanh mQt danh tir m&i hia. Thi d~ nhu n~m 1965, dtrQ'C Sukarno g9i la Tavip t\J'C la « nam SODg DgUy hiem I C\13 ngttai Nam Dtrang. Tavip la viit tit cua tieng Nam Du-ang I Taon )I nghia la n~m, va bai tieng Y dii lQ"i (t Vivere pericoloso , , s~ng nguy hiem . Va tren khap cac m~t tttong, tren ltrog xe bus, trin cac than cay, cac dinh thv diu dau cung ghi Tavip de nhic nhb cbo ngtrai Nam Du-O'ng la trong Taon 1965, dn phai vivere pericoloso.

Chung ta da biet qua con ngU'ai cw. Sukarno. Bay gia chuog ta hay tim bieu xem chanh sach d6i nQi va d6i neofi cua ong ta ra lam sao.

Doi noi

Ve ' ~t chinh tri a trong ntr&c, Sukarno cbu trltO'Dg 3 di~1n :

1) Tro- ve v6i fl,C-n Phap ni,n 1945. 6og Sukarno dttQ'C bau lAm T~ng Th6ng n1m 1950 da ban hanh mQt hiin cbt.rang Jim thai theo d6 tbi se c6 mQt Thu tt.r&ng cant dlu NQi cac, v~ se trif,u tip Qu6c HQi lip hien vao n1m 1955. Nhtn1g Quoc H9i l~p hiin dtrQ'C blu len da bi n~n dang pbai pban tranh chia re nen trong ba nam trai rong ra thao lu~n ma Cung kb6ng de n~i dtrQ'C m9t d\r an Hien Phap. Sukaroo th1y

rJ IA keo d~ canh dang tranh xoi thit n1y chi l~rn thttang t~n tinh th'an doen ket dan t~ nen n?im 1959, f.>ng ra si« l~nh giai Un Qu6c H¢i l~p hien va quay .tra ve voi Hiln Ph~p n?lm 1945.

Vwi hie.n cbe nay, T~ng Th5ng Sukarno n~m trQn quyen hlnh pbap, ch(rc Thu Tu6'og dtrQ'C bai bo, cac b9 trLtcrng do 6ng b~ nbif m va chi tr~ch nhitm trtr&c 1·~ng Th6ng.

Tr<>' ve vai Hifu Phap nlm 1945 cilJlg c6 nghia U trO' v~ v&i 5 nguyen tic c:ln ban g9i la Pantja Sita ma Sukarno cho 11 ket tinh cua ttiet IY chloh tr:i Nam Du-O'ng. Nam nguyen de d6

1a:

- tin ru-&ng b TbttQ'tlg E>e.

- chu quyen Cl nhan dan

- pb.it buy d~c tinh dan t9c

- ph\JC V\1 nbao lo1i

- ap dt.Jng c8ng bmg xa hQi.

2) £>em 5 nguyen tic d6 ra thl/C banh Sukarno da thiet l~p m{Jt 11 nen

Jan chu chi huy "· •

Theo thuyet u dan chit ch1 huy 71 tbl da.n chung va nha lanh d~o khong bao gi~ du~ng doi nbau vl neu chong doi nhau tbl cbL:ig b6a ra nha lanh a.o kbong dong y voi CaC ffl\lC tieu• CU.a abin dill bay sao ?

L;p luiD met c~cb khing t'qnh :nlltr viy: rai, Sukarno tuyen giai tan nhihlg dang phai nlo kbollg d~cg y vai lanb t1s1. £)6 li trtroog h9'p cac dang

PSI {dlng Xi b9i Nam Dtrang) vl

Masjumi ( dang ~i giao) nhtrng sau d6

Sukarno thly vln con 28 dang Dil'a.

Hay co.a nhieu qua l V~ Ong ta bu9c

cac ttang muon dU'Q'C Cot'lg llh~D pbai

un dong c~c nguyea tic Patoja Sila va thuyet « dan cbu chi huy >, lay c!trQ'C

150.000 cbfr ky cua dang viin va o6 .. CO' SO' tii clc tinh. Dang C9ng San Nam Dtrang PKI da du-Q'c coog nh~a

l~ hQ'p ph!p vi di « tan dang » Sila thll' nhat la tin tu-bog b ThtrQ'ng De »!!!

Sukarno cOng lo d~t nhfrng C<.1 cau Cho nen II. dan cbu chi buy I I mQt thu· nghi vifn c1ic bift dtrQ'c g9i la HQ 1 Bong Qut>c Gia. Cac ttoan the nhtr thaoh nien, pbt,t nil', nhi d~ng, cac nh6m nghe nghi~p nhtr nong clan, th9' thuy~t:1, thtrcrng gia, ky gil v.v ..• cu- hai hay ba dii di~n v~ Sukarno cham chQn lay mQt ngtto-i dl xung v.\o HQi E>~ng Quoc Gia - Cic nguyin tac sinh ho~t cua H¢i Dong theo Sukarno la nhii'ng nguyen tlc co hu-u trong nlp s6ng h~og ng~ coa dao Nam Dtrcrng. M9i vi~c dem ra hoi y kie.o trong nhfrng cu~c tbao lu~n cbung (musjawarah) mc;,i nglJ'aj llm vi~c trong mQt tiob than pbat tri~n CQDg do 111 (gotong royoog) d~ di t6-i S\l' nbat tri va c!oog thaah quyet nghi (mufakat)• Nhu- vijy c6 cai ti~ 191 la khong bao gicr pbai ho pbieu ca vi ai nay d~u dong tong thoa thuin ca roi I

3) Trong cai khung caah ao, Sukarno ap dvng thuyet • quan b,nh Ive !U'p-ng » givo cac t~ clurc ap Ive, Hi~n nay tii Nam D1.t®g c6 a l\l'C hrQ'ng m~nh nhat. TrU'6'C hit la dang

C¢ng San Nam Dtrang PKI, khoaa& 3 trieu d.uig vien, dang C9ng san 16-n nhat Chau A sau Trtmg ~ng. f>ang n~y do Aidit lanh p~o va nho- chiln thu~t kho~c ao QtJOC gia, tin ti.tang ThuQ'ng Be nen da g~y dtrQ'c thanb thl nhtr ngay nay

• va chi phoi d U'Q'C Ct,lC di~n chin~"' t}i Nam Dtrang.

Lite hrgng th t'.r hai la quan d¢i • gom 350 ngan ngtroi , do Nga So trang bi va do cac ttr6-ng Nasution va Yani chi buy.

Dang C9ng San P K I tuy chiu kho hoit d9ng nht.rng t&i nay vin chU'a nam dtrQ'C quyen chinh. M6i lan P K I dinh lam m~nh thl Sukarno 1~ keu g9i t&i quan dQi. Chinh d\fa vao the quan dQi va cac ll!C h.rgog ton giao, Sukarno da thaog thin ttr ch6 i cac yeu sacb qua dang cua P lC I, nhtr gin day khi Aidit doi Sukarno phai vo trang cho dam nong dan do dang C9ng San Nam

•

Cai tro cho-i danb du gifra cac t~ chu-c ap h!' C ap 11,rc d6 chic chin con tai di~n t&i ngay Sukarno khnat b6og.

Doi ngo9i

Cho t&i nam HQi Nghi Bandung, chanh sach doi ngo~i cua Sukarno c6 th~ tom tlt trong bai dien1 :

1) Trung l~p kh6ng theo kh5i nao: Cac nu-6'c mai dQC 1~p c6 quyen chQD di theo con dtrang rieng cua ullnh khong theo l~i dan cl:u ph6ng tung cua Tay

Phtrang va cfing kh6ng theo dtrang loi cbijt h~p cua C<}ng San, m6i ntr&c st chc;in dt.rb-ng nao thich hgp nbat v6'i nhu cau va ~p quan cua mlnh va kba di c6 thi lam cho nay na het c~c <ftlc . tinh clan tQC CUa mlnh.

2) Choog 13i cac tan tich thl}'c dan vl giup clc nt.r&c A Phi thau h~i toan v~n dQC 1,p cua minh.

Dilm,ibU' hai nay .nat d~ hl~u • bi chuog'ta ob& ~i r~ng ttr n~m 1596 cho t · n~m 1950, trong 350 n~m trcri d~ng ding Nam Dt.rO'ng da bi ngt.rai Hoa Lan cai tri, Nhung chinb di;m thtr hai nay da lam • cho Nam Dtrang xa lla diem thtr nbat, <1i tit ch6 T rung l~p tieu CIJ'C khong theo kblSi naO d~o ch6 trung 1~p tlcb Ct!C nga - theo CQng san. Sukarno cho ring Nam Dt.rO'Dg phli lanh d~o cac " l\fC h.r9'ng dang len J) dl thay thi cho cac < lgc lt.rgng gia nua » cuatll' ban d~ gu6c. Luc dlu de qUOC dtrQ'C dem ra lam doi tt.rQ'ng la Hoa Lan, nht.rng sau thi Nam DU'o-ng chia mui dui cua mlnh vao tat ca cac ntr6'c da c6 thuQc dia, d~ ~i sau cung Dh3m ca vao toan khoi Tay pht.rang ke ca Hoa Ky, m~c dau chfnh Hoa Ky da thuc bacn Hoa Lan s6-m tra dQc lip cho Nam Dtrang.

•

E)U'ong 16i tren phu hgp v6'i chu tft.rO'ng cbien lll'Q'C cua CQng san ttetl m~c dau gifra Nam Dt.rang va kh6i CQng sln khong c6 m9t lien minh nao, nhttng hai hen vln h6 ttQ' de tht1c wen nhfrng m\tC tieu Chung

KiP t6'i khi tranh chap gifra Bic Kinh vi ~c Tt.r Khoa bt.r6'c vao giai dofn quyit li~t, thl CQng san Trung Hoa ~i khai thac l~p trtrang cua Nam Dll'O'Dg inQt each c6 lQ'i cho mlnh blng each phan h6a khoi CQng san qu& ti, day Nga So sang phe ngtrcri da tr~ng nghia Ut c6 It nhieu nl nang thoa hi~p v6'i bQtl ttt ban Anh My.

• Thanh ra, tir m9t chlnh sach doi ngoa.i khong lien kit thoi h~i nghi Bandung n~m 1955, trong vong 10 nam Sukarno

da lAi din chlnh sich d6 theo niQt ducrng

1ihac hln va t6-i ngly h9i nghi Alger

nlm 1965 clc hoit d9ng d6i ng9tU cua Nam DU'ang da theo clc kbuynb hU'ang

sau day:

- ha hfrng v&i Nga ;

- xlch l~i gan Truog C9og ;

- ket tinh S1/ chl>ng d~i Anh My trong vy Ma Lai A. I

N~u kl t&i vice giup d& Nam Dtrang thl Trung CQng n6i mi~og nhieu ban la giup tht_i'c s11. Trong khi do chinh nhoap ltJ'c cua Nga Som~ Nam Du-aog da tranh dlu thing lgi v&i Hoa Lan.

Chinh Nga so da d9a can thiep tr11c tiep oiu Hoa Lan khong chiu rut lui v~ chinb Nga soda giup d& khi gi6-i cbo

quan dQi Nam Duo-ng. Tu- d6 t6'i nay, S1/ vien trQ' quan Sfl cua Nga so cho Nam DLrang da len t&i tren 1 ty m9 kim Va St.r Vi~n trQ' kinh te V30 khoang gan 300 tri~u mY kim. Vcri tat ca nhfrng co ging do, ngtrO'i ta ngbi rang Nga so phai chi~m m9t U'U the t~i Nam DaO"llg m6i thing. Nhttng HOi ngbi Bandung da tbay doi cl giong }icb SU'. Nhitng dao tQC nhU'Q'C tilu b6ng bir.ng tinh d$J vh nh~n thU'c dttQ'C ring ljch sir d1a Jiiu bin th! ky thu· 20 se kh6ng pbai chi con la sang UC d9c quyen cua ngiro-i da tring va mQt plwi 1011 se do nhfrng nhl chiob ttj mau • da thlm ban viet nen. Trong bu-c tranh ml HQi nghi A. Phl trlnh bay v6-i the gi6-i t~ Bandung nam 1955 gan nhtr chi c6 hai mau r.hfnh vang va den. Va tt_r nhien mlu da tring cua breu Lien so da trO' De!l khoog dung ch6, lam bU' ca S\t' nhip nhang tnaU ~C trong toan b9.

iJ:Jo .\ nguyen nban da khien cho uy the cua Lien So bi srrt me t1i Nam Dlt<Yng.

Ke htro-nc lQ'i le dt nhien a Trung

Cong va HQi nghi Alger nim 1965 Jii giup cho Bic Kinh them m9t CO' hQi bw vlo imy phim dan chung t9c, vl c~ gang keo han Nam Dtroog ve phe mlnh. Vi nhln tir Bic Kinh, Nam Dtraog tbit la mQt quan cl, quan trQng trong tbi co- Bong Nam A. Ca 3 nu-&c Phi Lu~t Tan, Vi~t Nam mien Nam, va Thai Lao m&.i c6 75 trifu ngu-o-i. C6 dU'Q'C Nam Dtrang ~U'c la co tb~m m9t khtH :too trifu ngtro-i bao vay

1'y 3 ottoc tr~n va l~i dttQ'c anh htrbng cua Hoa Ky ra khoi Bf>ng Nam A. Nfu Jo;i n6t dU'Q'C anh htro-og Cua ngttO'i Anh er Ma Lai, thi hai ntr6'c Cambodge v6'i Mien f>i~o con l~i se ttt nhien f\lng nhu- hai trAi chin.

Do do, ml tir 3 nam nay, Trung CQng ho~t d9ng ng~i giao .rat m-,rih tii Nam DttO'ng. Lu-u-The-Ky vieng Djakar.. ta thing Ttr nam 1963, Trln-Nghi- tbang

MQt n~m 1964 va Chu-an .Lai tbang Tt.r n~n 1g65. Rit nhieu pbai c.1oan quau St! kinh te, van nghf~ da luan pbi!n nbau

t&i tb~m Nam Duong v~ thSt chit them mru lien ~c giii-a hai ntr6'c. v~ nhat la trong d~ h9i dien kinh cua cac •lt.rc hrQ"ng dang ten» GANEFO, Trung C~ng da glri dfu m9t phai doan lttc si rat hung htu. H9i nghi Alger ~i giup cho

2 ntr6-c tien gln nhau btr&c nu-a. Truog C9ng c6 th~ ma..ca v6'i Nam Dtrang niu ung hQ 1$p tru·ang cua :sic J{jnb khong cho Li~ So d\1' h9i thi Bic Kinb seung h9 lip tn.rong cua Nam Dtrang ml day Mi Lai A ra ngoai.

I

Khon'r th~ nao.Nam Dttang thct ·O'·

v6i CUQC ma-ca do dU'Q'C, Vl khlu hifu

Ganjang Malaysia (f>e b~p Ma Lai A)

hien dang la ffil,JC tieu chiin. lU'Q'C CUa

Nam DU'O'ng.

Sau khi lo~i dU'Q'C Hoa Lan ra khoi

Nam OU'O'ng, neu nay Sukarno l~i lo~i

n6t ngU'O'i Anh ra khoi Ma Lai A kim

so.it dU'Q'C eo be Malacca, buQC C3C tau

cua Tay phU'O'Dg mu6n d i tfr Hong Kong

t6i Ngu-o-ng Quang phai di vong xuong

pbia Uc f>~i LQ'i, du-ang xa them tren

11.000 cay so nfra, thl qua th\l'C Sukar

llf,) da giang ChO II C3C nU'6-C gja llU3

tllQt don nlng ne v~ se n~i b~t len nhu- a m9t Hinh d~o kh'ng th~ cb6i cai OU'Q'C cua cac < lt;rc lt.rgog dang len •

M9t m~c khac ng ay ve plurang di~n

nQl tri Sukarno cfing cln c6 « m$t V1,t Ma

Lai A » de llm l~c hu-6ng nhan din trong nt.r6'C Ve ohfrng that b~i l!'inh te lien tiep

va d! tr~nh CUQC pb1tt tranb ngay mQt coog)khai(giira quao dQ i va dang C9ng-' • San Nam DtrO'tlg P. K. I.

N~t> cho xuong d~ b9, nao tha qtJan -

nhay du, nao rut ra khoi Liea-Hiep,Qu5c vi Ma Lai A dtrQ'C bau vao HQi f>ong

Bao An, nan., van dQni dong CU'a HQi ngbi

• A phi !9.?5 kh~ng cho Ma Lai A tbam

di!, ngu-oi ta ChU'a biet trong tU'O'Dg lai Sukarno con c6 nhu-ng saag kiin gl trong cuQC theo duoi giic m9ng Hinh d~o kh~ NEFO, va trong vi~c tranh ne nhfrng tbtic bich cua cac van c.1e kinh te.

Vi thoi gian con ~i trtt&c m~t Sukarno khong c6 nbieu. Cich day it bu-a t~ngthong Nam Dtiang vu-a lam li s_inh nhit n?fm 64. MQt ben thin cua ong dl bi giai pbiu, mQt ben th~o khac theo lai ong n6i la < mOt nha mAy san xuit s~ vi soi» Bang C~ng san Nam Du-ang PKI chic chin da c6 nhfrng ke ho~ch se dU'Q'C phat d9ng dung l uc ngay sau khi Sukarno mat. cic u dong chi Trung Hoa vi dii D • Chae ch~a cung kbocg 00 CO' hQi nim dtrQ'C mQt vong dai cbien lt.rQ'C Cua Bang Nam A..

Ong Sukarno, coc ngU'ai Qu~c gia, con ngU'ai tin tuo-ng a ThtrQ'.og de, khotig hieu c6 thay rlng ngAy d6 kb6ng pbii • chi c6 m{>t mlnb Nam Dtzang, m~ ca f>ong Nam A ma ca the gi&i se s~ng nhfrng nam Tavip, nhfrng nam Vivere pericoloso I

VO BAO

Vl~ T-NAM O~I HQC TUNG TH<Y

-o-

Tir nay, cac bin sanh vien khong con lo ng~i mOi kbi tim dQC tii 1.iiu ngo~i qu6c. Vi~t-Nam B~i hQC tung tha se xuit ban nhii'ng tli lieti ay dich ra tiing Vi~t. T~p dlu se phat hanh vlo ngay 15-7-65.

Sich c6 ban t ~i nha sach Khai-Tr, 62 Le-l()'i, Sai-Gon.

oOo

Tka tir lien J~, xin de : 6ng Pbtm-Long-Oi~n

Toa SOiD bao Hoa Dong

383 Phan-Thanh-Gian, Sai-Gon

I

BANQUE NATIONALE POU R LE COMMERCE ET L' INDUS TR IE

S. A. au capital de : 120.000.000 F. P.

Siege social : 16, Bd des Italiens-Paris 6e

SAIGON PHNOM-PENH

36, Rue Ton-Thft-I>im

Telephone : il.902 - 3 Lign~"'

135, E>~i-1~ Nguytn-Hue

(J mmP.uble TAX)

Tilephone : 22.797 - B.P. N° E-5

Moha ithei Preah Bat Narodom

(es Doudart de Lagrle)

"lelephones : 38S et 48

B . P. 122

SUCCURSALE DE HONGKONG

Central Bu ilding Queen's Road Central Tel. 35.601

P. O. Box N° 763 •

La B.N.C.I. et ses filiales poss~dent plus de 1.350 sieges en France dans les territoires d'Ou tt c - Mer et a l'~tranger, notamment en A.O.F.A.F.F. Antilles, Colombie, Uruguay, Sarre - Francfort--sur.le Main (Bureau de Representation), en Afrique du Nord, lrak, Liban : (B. N. C. I. « A>) ; a Madagascar et la Reunion, a Djibouti, Addis-Abeba-Bureau de Representation (BANQUE NATIONALE POUR LE COMMERCE ET L·INDUSTRIE - OCEAN INDIBN) ; a Londres, Lagos~ Apapa, Kanne, Ebute Matta Batta (British and French Bank) ; Bile (Banque pour le Commerce International) ; 1 Mexico (Banco del Atlantico) ; a Panama (Panama Trust Co. Inc).

&Al CllCYNG T~IET-HOC TR.UNG-HOA

GIAN - CHI VA

- HIEN - LE

Thu~t cilog quan tr9ng nhtr phap' trong vi~c tri ntr6'c.

Dtr6'i che do phong kien, mO i quoc gia con h~p, d~n con it, vua c6 the tiep xuc voi dao dtrQ'C, c6 th; than v6'i dao, trttC tiep tri din dtrQ'C , I{hj cac nu-6-c nh o da bi cac nt.roc 16-n thon tiab, dln qui nhieu, ma cac thi khanh, CODg tQC ~a bj tjeu diit Ian, vua khong the coi s6c bet m9i viec, ciing khong th~ t{! tuyln Jay mQi cfp quan l~i dl giup mlnh, thi t~t rlhien vua h6a ra xa c4ch nhan dao, chi c6 tbl gio- tiep xt.ic v&i c~n than va voi cac vi@n chU'c quan tr9ng b tu-ng c:f ja phu-ang

thoi, ma tthitm V\l Cua VU3 tU' trj dan

chuyen qua tri quan. r)6 la y nghia cau:

« Minh chu tr; lt1i bat trj d~n II cua HAn

Phi. Ma phap chi la d~ trj dan, mu5n trj

quan l~i phai duns phap khoog du, phai

PHAP TR I •

co thuit nira. Thuat d~ khiln cho be toi tuy c6 tri n~og cung khong dam llm tr!i phap m~ tt,r y chuyen quyen, khien cho be t8i luon luon SQ' VUa ma khong dam che giau vua, khong dam nuoi y phan lo~n.

H~n Phi dtra m9t thI d\1 dung thu4t cho ta thty ro n6 khac phap ra sao :

«Xtra H~n Chieu Hlu say rtrQ'U r~i ngu. , Chirc quan di~n quao (coi ve mao) thiy v$y, SQ' vua l~nh lay chiec 30 ph U

Jen cho vua. Klii vua tinh d~y mirng hoi ta hiiu ai da dip ao cho mlnh. Bap la viln diln quan. Vua ph~t tQi vien diJn y (coi ve ao) va giit vien diln quan. Phft t{>i di~n y la vl khong lam tron nbi~tn Vt.J ( coi s6c Ve cio Cho VU3 mic ma • sao khong lay ao dip chQ vua)' ma giet Vien d1~n quan vl da ph~m Cai tQi VU'gt ChU'c (chu-c cm, Ja coi \Te mao chtr kh8ng

v~ ao). H~n Chieu Hiu c6 phai la khong # S9' lfnh dau, nhttng nghi r~g d~ cho b~

toi VU'Q't cbt:re" thl hc.ti han l~nh •• V~y thl thu~t c6 con,g- dt,Jng lam cho"' ba quan

Sf/ mlnh, khOng dam c6 m(,t sang kien gl ca dl khoi c6 C3i bQa t\t' cbuy~ ma dan dan lan quyen cua vua.

Thuijt khac phap a ba c1iem :

- phap <1e tri dan, thu~t dt nti,n vfrng quan 'l(li,

- phap thl vua vi quan cuug giu-~ thu~t thl chuyen d~ vua dung

- pbap tbl Cong bo cho quoc clan ro, thuit la CO' ttI nglm cua vua, khong neo cho quan va ciao biet.

Nhtr tren chuog toi da n6i. ngtro-i dau tien ban den thuit la Than Bat H~i. Ci thai Xuan Thu, Cai hQa qo than giet vua d! chuyen quyen xay ra rat thU'O'ng.

Thin cho rlng chi do vua khong c6 thu~t de ch~ ngt.r be toi, n@n pb~t minh ra nbieu thl;lit dl giup bic quan chu Han

Phi b~ chinh thuyet cua Than~ du-a the1n vai 1 mai c6 tiah c4ch ctrc doan . .

HAn bao giira vua va toi tuy~t obien kboog c6 cbut nhb ai tfn nghia gi cl . Be toi n;\o ciing them thuoog, ogap nghe cli

<1ia vi ciia vu-a, ma vua toi cOng lo Iiog mat dia vi cua mlnb, llm m9i each duy trl n6, bao v~ n6, cbo o&t II Tren dU'ai

mQt ngay cbiea cUu nhau ca tdlm Jan ,:,

Thtrgng nhit nh~t bach chien (DLrang quyen) ma It ong vua nao biet rlog cai lQ'i cua vua va toi kh~c nhau thl lam

Vt.rang, Ong VUa D30 cbo r~ng di J9i cua vua vi t6i chung nhau tbl ut bi ctt&p

ngoi, 6ng VU3 D~O cbo be toi CQDg S\J' vlri mlnh tbJ tat bj giet ». Tri than chu chi di /p-i gia VU'O-ng, di Vi Jong gia /ciep, JO- c{>ng St.r g.ia sat. (Bit. kinh)

.

6ng ban rat tinh te ve J;!hip dung

thuit1 ke l~i bet C I'U'O'ffi :D~i "/ J~ ang khuyeo vua pbai xet cai long gian cua b~ toi, thay be toi nao muon gay cai uy the rieng thi phai triit lien : « B~c nhin chu nl~ than nguy nu-6·c mat la t~i d~i than nltieu quyen qua, ke la hfru nhieu uy qu.i 11, vijy thay cay ml c~nh )~ xu,n xue thl phai me nb~nb ngay t,r buoi dau, nfu c.1l cho g6c c~nh da 16-n thi khong con lii~u qua IlU'3 in.\ se that b~i.

Phai de phong nam dieu oay : be tt>i phan b9i vua, b~ toi che nglf bet tai !Qi, be toi t" y ra l~ah, be toi giao ket v6i nhau, be toi gay bQn chan tay.

Ong nhlc di nhlc di nhic Jii r~ng am vua dirng nen yeu ricng ai cl. \.. ~ cbo be toi khoi nhcrn, phai xa bQn njnb thln, " dvng tin m9t ai ca, ml mat . ntr6-c • Vit chuyen t,n nbat nhan nhi that ki do qut5c yen (DtrO'ng quyeo)

Vi h~ tin ngt.roi thi the n~o cung bi 1e thUQC ngtrai, VU.s Va toi ching CO tlnh ru{;t thit gl v6-i nhau ca. ben nao ciing do Xet ch6 bO' cua nhau day thoi. • Khong chuyen tin ai tbi tat nh•en pbai tham khao 'f kien Cua ohieu ngtrcri j da giao cho ai 1~m m9t viec gl roi !~i sai ngll"O'i khac ki~m soat li,i ; neu can tbl dung ca C~i thuit bit OQD be toi nfra, bo:jc n6i nglJ'Q'C ~i de do Xet tam Ji be t6i.

Do xet tam 1i be toi, nhU'Dg phai 1~ S30 cho be toi khoog do xet l~i tam ly Cua mlnh ; mu6n viy pbai thit kin dio, lln1 cbo be toi luoo luon nghi hoic mlnh, kh6ng bi~t minb nghi gl, mu6n gl.

11 Cho nen bao : lam VU3 pbai ho long tbich, long ghet di thl be t6i kbong biet '1tr9'C loOJ vua. 7 be toi khon¥ biet dtr9'C

•

long vua4hl vua khong bi che tip.> Cd

viet : khu hicu, khir (5, quan than kien

te, quan than kien te tac d~i quan bat • te hr. (Nbj binh)

H~n Phi cho ring mQt « minh quaa ,i

( !) m~ biet dung phap Va tbu~t DhU' V~y

thl co th~ tt vo vi nhi tri >. Quan ni~m

<'.16 tuy trai bin v6'i quao ni~tn cua nh.\

Nbo, nhtrng cflng la m9t quan niern ao

tt.ro-ng nira ; vl ca ngan nam khong d~ gl

c6 m9t ong vua « sang su6t • nhu- Han

Phi mu6n ; cung nhU' ca og~ nam khong

c6 dttc;rc mQt ~ng vua bi~n nhan nhtr

Kh~ng. r ti- muSn. CAi ao tu-bng cua Nho

gia la ly ttr<Ytlg chinh giao, con ao ttrbng

cua phip gia la ly tU'O'Dg cbuyen che Han dang coi la Michiavel ctia Truog Qu6c

V~y f<r Tab mQt ngtrcri nlo d6 ltn _ lam ~ua roi dung phap tu~t d~ tri, b~ mQi ngu-cri phai trung v&i vua, la OU'OC Se trj.

fin Phi c(lng trong cli the cua vua , I nhtrng cbo thuyet cua Th$D Bao c6 nhtrQ'C dilm, c6 th~ bac du-c;tc : Kiit dU'Q'C cai th~ nbung kh6ng c6 tai d{rc n@n m&i mat nu-6'c. Theo Han thl Um vua cung can c6 tU' clch nira, nbu-ng t\t each trung blnh tboi ll du roi, n~u tm dire kem qua thl lo~n.

Nfu g~p m9t ong vua tbi~ tai du-c thl am sao ? Han Phi dap : « Thl caog CU' phai t6n tr9ng. »

Quan ni~m chuyen che d6 d1,1ng trln h ,, • • t uyet cua Quan Tr9ng va Th~n Dao •.•

Vl C-ai I the lt CtJ3 ODg VU3, •

Quan Trc;,.og bao u Vua so di la vua

(ngbia la SO' di dang t6n) la do Cai th~. 11 Quan chi SU d; VI quan da gia, the da nghia la ljp ra vua d~ tri nt.r6'c • • tbi cai the cua vua phai dang ton, con tai du-c khong dang tr9ng. Se c6 nh frng be toi tai dtrc dl giup vua.

Tb~a E)ao du-a mQt thi d\1 : con r~ng ctr&i may ml bay la nho- c6 may, khong c6 may thl t<l.og khong thieng. Vua cOng

v~y, nba cai thi cai dja vi ma dang tan

chu- cb!ng can tai d(rc gi ca. Hien nhtr vua Nghieu ma lam ke thu-crng d~ thl

Cung ch!ng tq dtr9'C ai j Con ac nhtr

Ki,t, nhO' !Am vua ma gay lo~D dttQ'C frong thim ha.

(( Ngbieu, Thuaa, Thang, VO, CCY h~ da lam trai cai nghia vua toi. lam lo~n SI! da.y dO cho biu the. Nghieu lam vua ma Ia.i tho- be toi mlnh l¼m vua ( vi nhtto-ng ngoi cho be toi la Tbuan} ; Thuan la b~ toi ma coi vua cua mlnh a b~ toi cua mlnh i Thang, Vu la be toi mA giet vua, chem thay vua, ma thien hi khen, vi viy ma thien b~ den nay vjn con lo~n ,, Nghieu, Thuan, Thang, Vu ho~c phan quan than chi nghTa, /o~n h~u the chi giao gia da. Nghieu

vi nh~n quan nhi quan ky than ; Thuan vi nhan than nhi than i.v quan; Thang~ Va v(nhan than nhi th, kv chva, htnh ky thi. nhi thien hi dv chi, thu- thien h~ SU di ch, kim bat tr; gia da. (Truog hieu).

Va nhu- troog cbtrcrng III ban v~ chir trung, chuog toi n6i be toi khong nhfrng khang dtrQ'C Ctrcrp ngoi vua, ma gian tjep pbe blnh vua Cung kh8ng dtrQ'C, CU' t~O l(!c gifr phep, chuyett · tam tho- chua, thl m&i phai d~o.

Nho ton quan, ,; ton c.infu-c <:ua uua, Phap ton quan la ton cii dia vi . c.ai the cua vua. Han Phi g(lt ba dao dU'C ra ngo~i chinh ttj khong nhfrng v~y con c6ng kich d~o du-c. 6ng cho rlng khi c6 Stf xung dQt gifrs nh~ va nlf&c thl bo nha ma theo n1.r6'c, chl'.r khong nhll" Nho g.ia bo ntrCYC ma theo nha ( coi J~i truy~ Co Tlu giet ng1.rai a chtro-ng II phan nay)

6og k~ l~i chuy~o 1nQt ngu-cri ntr&c SO' ngay thlng den n6i cha an ctp de m~ di th11a quan. Vien l~nh doao sai dem giet ngtrc!Yi con d6 vl bat hieu. Roi 6ng bao r2iog « xet v~y thl b~ toi agay tbang v6-i vua t't la du-a con pbai t~n b~o v&i cho m~. i,

Ong lti k~ m~t chuy~n n&a : MQt Dgu-o-i nU'&c L6 theo vua d~p gi~c. ba n ra tr~n ba J~n bo ch~y. Kh~ng Tuhoi t~i sao. Ngll'cti d6 dip : < Toi con cha gii, neu ch~t thi khong ai nuoi cha.> Khong Tu- kben la hiiu, de CU' len. cbirc cao.

Truy~n d6 khong biet c6 thgc kh8ng. , Han Phi d~n ra Cung d~ cbt'.rng to rlng hieu trai ngtrQ'C VO'! trung, chukhoog phai la dau m5i Cua trong nhtr nha Nbo 11gh:i. Va ong k~t lu~ ring vien l~nh do5n gi~t du-a con tS c.\o cha ma quan gian a Sb lQng hanh, Kh~ng Ttr khen ten Hnh bo cb~y ma quan Hoh khong hang chien d~u nfra.

T6m l~i, nhat thiet chfr.ng due n~o khong c6 }Q'i cho b~c qu'an VU'O'Dg tbl phai trtr het. Qu6c gia thanh (!oi ttrQ'ng dee :ahft cua coo ngtrai. Khong con ca nhan, khong con ~a dlnb, £>6 la quy

kit tl,J' nhien Clla chin11 sich ¥Pnap tri aeo C\fC dQ.

Tao mQt phao vl tri~t d~ d11ng cbinh sach phap tii nen mat long dan ml!. mit ngoi Tir 1-I~n tr& t1i, c-ac trteu n\li 1~ .. cbam chtr6'c Nbo va Phap, nh·1 ng v~n la thien Phap, 0 mijc dau tu· vua cbua den van nban deu de cao vu-ong diO

MQt s9 chinh tri gia nlur Ly Cfu t 1la'.y c}1{oh sach VU'O'Og 'kbong ra VU'O'Dg, ba khoog ra bA d6 c6 h~i cho n1.t6'c, muoa noi gttCYng Quan TrQDg tho-i Xuan Thu, su-a doi dt>i l~i chinb tri, de cao bA d~o va de cao hiin phap.

6ng bao « BQn nh:a Nho lu~n ve chinh tri, chi bin la kboog tbeO dl1Q'C VU'O'tlg d~o. H9 kh6ng biet :r~ng ba d~o 11m cho ot.r&c m~oh. cOng k1i6 ch(r d~ gl tbeo dU'Q'-C. Quan Tr9ng lam tU'<YOg Te Hoao Coog la theo ba d~o day. ngoai thl ch5ng dugc vai cac rg, trong thl t6n trQDg kinh SU' (iro nba Chu) so VO'i !lilY nay ra sao 1 ThttO'ng-trong lim • ttr6ng Tan Hieu Coog, cung lam cho !lU'OC m~nh, 1~m sang ehrgc phap, tbuit, nong va chiea~ nhCY v~y nttcrc giau, binh m;.tnh, so v&i ngay nay ra sao '? •

BU'f.Yng cii luc nhl T6ng phai tr6n xu5ng phuO'ng Nam, ohtrong phU'O'llg Bic cbo rQ" Kim., thly cac nha H hQC chi ban phiem ve tlnh, ly' khong tlm each cu-u qu6c d~ khoi phvc 1;.ai giang san, ong u~t h~, mit sat cbinh saclt chu bai d6 cua trieu dlnh. dinh ngbia l~i VU'O'ng Va ba cho dung, (!~ ngU'O'j doi dir11g lam ma cbe ba d~o nfra. E)~i 'J 6ng cho r~og pban bi~t VU'O'Dg Va b~

la d(rn~ V ; d.ja CUa quan chu, . cbukhong phfi ve thu~t chinb ttj. V trO'ng

Ia ttr6c hi~u cua thien tir dCYi nha Chu, b~ ta ttr6-c hifu cua chtr hlu. Dia vj phan bi~t t.hl chu-c vt,i cung phan bi~t : V,rong co nhiim V\J giu· cho thie11 hi dU'Q'C yen ~n, ba CO nhi~m Vl.,I ton trQng kinb SU' (tire ton nha Chu, ton \'ltOng).

Theo cai nghia d6 thi Vln V ttO'tlg chi la ba thoi ma Han, E>trang th6og nhf t ca Trung Hoa m&i dang la Vtrong D6 nghia CUa VU'Ong~ ba DhU' V~y.

Ngtro-i do-i 11m r~og b~ vtrong thi thuin dung nhan nghia d~ tri clan, ba thl dung thuit dl lam IQ'i din, ngbi dea lgj hon la nghi den nhan oghia ; nbt.rllg

c6 th(r nhan nghia n~o ma khong lQ'i

cho dan bao gio-, ma c6 ong vua nao

chi dung nhan ngbia d~ tri dan bao gio •

Vi nghi sai ohtr v~y nen clc hQC gia

chi ban suong ve nhan nghia ma bo qua

cai Ce>t yeu Ja 1~m cho dan giau, ntr6'C

manh. thanh thti- • loi cua Khong Ttr day thien ~, ma d~o cua Khe>ng Tir tbl ch!ng ai thi hanh », cai hQC d6 VO di,tllg.

Ly khong n6i ro ra, nhtrng thl!C la muon che thuyit VtrO'ng b.i cua M~nh, Tuan ma chu tr(?ng vao th1,t'C t~.

oOo

Vvo-ng An Th~ch khong nghi 1thtr Ly, nhu-og l~i m~nh b~o ap d1,1ng ba d,tio de bien phap. V troog phan bi~t VtrO'ng va ba ve phtrO'tlg dien tam ly cua vua, bao rang : « Cai d~o coa b~c Vtrong gia

11 0 Cai long kbong clu dtr9'C thien h., so- di tbi hanh nhan, nghia, 1t tln ta vl thay nhfrng du-c d6 dang thi hanh ma tpoi ; COil cai dao cua b\fC ba la lim

nhfrng cai do .._vl lgi. » ttpttng ong lgi / . nb~ taug dung VIJ'Ong hay ba CUDi phai thi hi.ah nhan, ngbia, Ii, tio.

- Xet dln tan pbip cua ong thi phang phlt nht.r cbinh sa,ch cua Quan Tr9ng, lam cho dan giau, ntr&c 1n~nh, chu trQng vao kinh t~, thttc dt,Jng hon 1~ v¼o St! giao h6a, dung la chlnh sach ml M~nh, Tuan g9i la ba d~o. (1)

( 1) K~ hooch cua Vltcrng gom rn~y dilm chfnh dv6-i d&y : Phep thanh mieu.- Trieu d,nh cho dAn vav tlen ~hi l ua con xanh, din khi lue chfn th, thu loi v6-i hei phftn lo-i (dje chli cho vav t6- i 100 phA11 lo-i), mvc d,ch la giiup nOng d&n tranh non vay nijng Iii.

Phep rni Jn d{ch.- Ngtr?ri naO khOng 1,m SJ.tu dich dl!Q'C th , n~p lign, tri~u dlnh lly U~n &y mltbn ngll'ai thit ngh i~p, mvc d1ch thtm c8ng ~n vitc 11m cho dan .

Phep thf djch.- Triiu d,nh mua loi CUB CdC thLrang gia nhling hAng h6a e ,am d/. ban ; thltcrng gia nllo cin ti~n t hi cho vay vbi m~t so IO'i nh~ m l,IC d,ch la ~iup tl~u thu-ang vii ti!u c8ng nghe d1rng VU'OQ dltO'C•

Pltep quan da . - Cho n~o co nhieiu pham '1$t., lneu dinh chct tbi cho thilu de tru- cai n~n con bu6n dau CCY tang gja hang,

Phep phr.rung · dien., qudn thut.- f>o l~i nrOng dit cho ctung ct~ danh thu~ cho dlu. Ph,5p baa giap.- Dung dan they lfnh d~ t~p cho hQ phon,9 v~ dia phlto-ng, den khi hu-u Slf co the di lrnh OIJ'Q'C.

Phep baa n1fi.- Giao nglfa cho dan nuai, vA mien thu~ cha ngU'ai n~o nu6i dttQ'C, nhl.f v~y Ge khu-,,n khrch SIJ nu6i ngl/a m~ luc chien trenh c6 du 091f8 dilng.

Phep n611g di!n lhuy l(li - Myc dfch I~ tA'ng n~ng sugt cua ruOng , 61lg loi chinh If lli chanh, rut but nhieu phf tin mi t~ng fttO'O!J b~ng cho QU80 foi, to ch&c lo i viec hQc, doy thGm nhcrng men nhtr 1u,t hQc, y h9c

E>~ng thai v6'i Ly Cau va VU'O'ng An Thtch, Tu- Ma Quang cung kliOn_g che ba d~o, bao b' d~o la chtrc ma thien tlt phong cho VU3 ChU' hau, m6'i dau J.a chfr ba b9 nhan dvng nhtr t~ong : cong, hau, ba, sau m&i d~i ra 1~ chir ba bQ vu nhtr trong x,rng hung Xtrng ba v~y thc:ri cl) kboog phan bi~t VU'O'.Og d~o hay ba diO.

Ong ung h9 chinh th~ quh chu chuyen che, t5n quan nht.r Ph~p gia, nbU"ng ong kbac Ph2p gia a ch6 chu tr9ng ve nban nghia trong vie<: tii ciln, i nbu Kh?>ng, ~nh. Ong I~ nba Nho chju anb htrlrng n~ng nhat cua Phap gia sau doi Tan, nhu-ng chi.ra den n6i d9c tai nhtr TrU"O'tlg Ctr Chinh b dai Minh.

Boi Minh, Trung gu~c rat suy nba vua tuy cbuyen chi ma si pbu kh6ng phi.JC, h9p nbau ban tan, hQC thuyet pban van. Trtrcrng Ctr Ch,nh cho r~og nhi.r v~y nat vi~c ni.r&c, nen mu6n dung chinh

sach doc tai d~ bit mi~ng mien hi. Ong

t6n quln tri~t d~, kh8ng cho dan hQp nhau bln ve cblnh tii, khen che quan

l(U, kbong tubi lfnh thi c6 Chtrc t\tO'C cilng bi trua't ve lam thtrang dan.

l>ng cho rang ch1nh sacb khoan tga nhu

c6 long nt.an ml th\fc c6 h~i, chlnh

sach 0ghie1n tuc tva nl4r ha k'l. tic ml c6 A lQi. Ong benh VlfC nha Tan.,. khen Tan da c6 cong sang che l~p phap, neu Tan

Thl1Y Hoacg c6 dtrQ'C ngtrcri con hien nlng ml giir :ngai dtrQ'C vai chvc n?im nu-a tbl Trung Qu5c da thinh l!m tir hoi d6 roi 3 va bQn H~ng Vo, Lu-u Bang du co dong gap tram cuog khong l~t dltQ'C Tan. Oog khong xet rlng Tan mat nw.c mQt phan la vl cbuyen che qua mu-c, cht:r ncu biet dung ca an lin uy thl }\JC qu6c dau d~n nOi phai noi . lo~n.

Qua doi Thanh, :nh~t a sau CUQC nha phien chien tranh, da so cac triet gia Trung Hoa tan thU'aog vln minh Au Tay, muon d~p d~ chinh the chuyen che rn.\ l~i de cao p:bap trJ, ton trQng qui t3c pban quyen, uch roi quyen l~p phap, quylo tU' pbap Va quyen hanh chanh d~ benh VtfC nban dan ma ap che quan ChU• Nhtrng chfnh sacb phap ui cua hQ khac hln chfnh sich cua Thtrang U-bag, Han Phi, Ly Ttr, vl gi6ng chinh sach pbap tri cua nhu-ng cbtah the dan chu Au Chau nen chung toi kh6ng can b~n them.

GIAN CHI va NGUYfN HliN L~

hay tim d9c sci.ch do nha. La Boi m&i xuat ban :

• &~0 PH~T HliN -~I HOA

cue Nhiit-H~nh - 256 trang gia 50a.

Y THirC MOI 1RONG " VAN NGHE •

cue Ph~m-Cong-Thifn - 656 trang gia 85<1.

'

• HANH HI/ONG

tha cua lrl}-VO - 128 trang gia 45d.

Vii g(u t4 mtl

t1

TRANG .. T/1/EN

NG Ht V~ll, torn t~t J~j, c6 le chi c6 hai c6ng vifc ; Viit ra

tac phlm va ph~ biin no.

Cong vi~c tbir nhat, trai qua cac th~i

d~i, kbong c6 thay d~i gl : L~ B~ch hay

Paul Verlaire, Kim Th~nh Thin hay

Andre Maurois, !am thO' viet via, d~i

khai cung trong nh&ng di~u kifn nhll'

nhau C6 m~t quan but vi co t~i ; du

r~i . Ngo~i ra, ke vi nghto tung ma viet

dtrQ'C nhieu, ngttai vl gi~u c6 nhan

h~ m~ Viet dU'Q'C hay, ke viit detn, ngtrO'j

Viet ng1y, ke Viet d{rng ngtrai Viet og~j, ke vift s6'm ngltoi viet kbuya, ke cln

thio ngll'O'i clu tha, ke tuy hting tung

tung ngtrai m11c thtr&c deu d~tl v.v.•. , I

cai d6 thoi nao ciing v~y. Nguai sang

tjc van nghe XU'a VA nay kh6ng CO gl d!

ganh ti nhau.

0 0g og h e van

ch~p tay dl chuyen nhau dQC cho den b!y gio, Cong vj~c phh bifn ~i kh~c guj Ja.

E>ly m6'i thjt 1~ cai khia c~nh (t ngh!

nghi~p II cua v~n chtrang. V~ khia qnh (y anh httong khong ft den ho an cinh cua ngtt?ti 1~m van nghf. Viet mQt cu6n

s!ch cho tr~m ogtro-i tri ky chuy~n nbau xem va vilt mQt cu6n sach cho hang trif u d9c gia tren the gi6'i, hai 3\f vifc d~t tac gia vao hai tlnh tring khac nbau. Tr~ch nhifm cam thiy khac, tJm ly t\r nhien d~i kbic, quan ni~m sang t~c khong chttng ciing c6 khac di.

Ng11oi ta thttong n6i t6'i c~i t\l' ji cua ogh~ Si : Nght si nao cung ch• tin mln h la hay, cfiog coi mlnh la quan tr9ag, cOng mu6n nhieu ngtroi dQC, nhi~u ngll'oi bilt, cling cho thieo chtic cua ml nh cao cl, 16-n lao, du cho do d6 mA

Tr~i l9i, tu1 h~i t~c phlm chi c6 thl nhifm yy c6 them nfng n~, h9 con I

khiog quan ngii. V~y, phtrO'ng di,n dttQ'c phi bi~u, ngtrai van nghi tn~i ngay ~t pbai m6i hai long them.

Tit' khi ra ph~ bien vlln >ChU'O'ng thAnb ra 1net nghe nghi~p, ITIQt ng~nh k.inb doanh, chung ta ai ciing biet den clc hlnh tbvc ho:,1t d9ng nay : an }oat, phat hc\nh, quang clo, lam nl)i btt m6n bang blog clch v~n d{,ng tranh do~t giai tluro-ng, v~n d9ng npfrng bai phe blnh c6 lQ'i, tim thi trtrCYng ngoru ntr6'C v.v.••

Nhu-ng sang kiin kinh dcanh kh8ng ngirng, 1au lau 1:,ii thty xu(t hien m9t hlnh thtrc m6'i. (j diy, chung toi dinh noi v~ hai hi~n tU'Q'Og kha m6'i. M¢t la ngu-ai dii ly v3n hQC, va m9t nfra la cu~o sach bo tui-

s,ch ho tui.- G6 ngtrO'i St bao :

11 6i 1 Mai me gt diu ! Tu-&ng gl chtr sdch bo tui, ai khong biet ? Bi diu m~ ching g~p I 1) - Phai, ngay nay ai cfing biet n6, di dau cGng glp 06, bcti VJ Yn6 1~ n19t wen ttrQ'ng kh6ng thl khoog chu y. V$y m~ sau khi d~ nhi the cbien chim du-t, & Phap vin chtra c6 n6; th~m chi trong tbcti ky kbing chien cua ta vi.ra ~i day, bbl Phjp vin chU'a c6 n6. N6 n1&i xuit hien vlo nam 1953 : nghia l?l m&i mU'ai hai n~m nay & Phap. Con b XU' ta thl na1n ngo:ii c6 thoang thiy tren

thi tnro-ng v~i tac phlrn cung bia lang, cung kb~ 1mo, cOng b\tng sAcl1 do xanb, oung c6 gia hQ. v.v ••• tho4ng th!Cy mQt thl nghifm th~1n do. Nht.rng chi tb~m do roi tit lu6n. Nhtr v~y cho t&i hi~n nay, cbung ta via chtra tieo den hinh

thll'C pbo bien do.

Sach bo tui, thl 116 vin 1~ m~t cu5n

sicb, tho~t troog qua, khong C-0 Slf cai cich nio ca : nQi duog cua tac pblm vln la n<}i dung ~y. Nhlrag s~ch loe loet han; giiy in toi ban, gia ban ha ho-n. Va day 1a dilm quyet dinh : n6 mo- mQt ky nguyen m&j trong vi~c quang b~ ttr tubng, n6 gay ra nhirng bi~n c5 1~ lt1ng. Cu5n .

Le desert des Tartares cua Dino Buzatti ban troUg IO nl€m khong t&i 5 nghln

cu5n ; in v~o 10ii bo tui trong 6 thang li~a ban dtrQ'C ng6t 70 nghln cu5n. Ai cung nghe danh ti~ng Andre Malraux, nhU'ng cu5n Les conquerants ban khip

th~ giai trong 27 n~m, g!n trQn m9t dai vi~t van ci1a tac gia, chi tai 29 nghln

cut>n ; th~ ma in vao lo~i ho tui trong nira nim ban dtrQ'C 338 nghin cu6n. So dQC gia tffl8 ten gap IO lln nbieu ban, trong mQt khoang thai gian 7, 8 chuc Ian n~n ban : khoog phai la m9t dieu ky difu sao 1

Tfr ngay xuat hi~n t&i nay, rieng lo~i oo tui cua Phap da Jam cho vw chll'cmg coa E. Zola dtrQ'C them 3 trieu 700 nghJn ngtro-i thtro-ng thtrc, triet ly cua J.P. Sartre dtrQ'C th@m 2 trieu 800 nghln ngll'ai tim bilu. Bu&c c nhay VQt ,, d6 la mQt cli gl thl}'C quan trQng. N6 phai c6 tac d\lng sau xa. Bai v$y da c6 nhi~u b~i bao, nhi~u thien di~u tra, nhieu cong trlnh bien khao nghien CU'U dijc bift Ve hifn tt.rQ'ng nly. Vtra r~i trong 2 s6 thing 4 v~ tbang s-1965, ~P chi Les temps moJernses do J.P.Sartre chu trtreong di d¼nb ri~g cho cac y ki~n phat bilu ve vSn de sicll ba tui.Nhi~u tac gia trong Les temps modernses da dung d!n m9t danh til' m&i: culture de poche.MQt :nln (Ivan h6a bo tw 1 ! Ngay den daah nghia ~6n sac h

cung dang d~t thanh van de: c6 m9t

cu5n s.ich chao chinh, cu6n sach nhu

XU'a nay Vin d9c Va cat giirj CUOQ sacb

truyen thong, cu~n sach dung thu- thift

la sich (1), va c6 mQt thu- nii'a la... sach bo tui, tire la m9t m6n hang d~ tieu tht,J.

MQt hen dtrgc gQi la livre de bibliothe, que, Hvre traditionnel ; con m~t hen g9i la livre de consommation. Thu- hang tieu

th~ nay ngtl'O'i ta bly ban khip nO'j, khong phai chi c6 b hang s.ich, ma la co n a nhfrng quly hang bin kem, bbl n pboog, ban khan m~t v.v .•• J?trO'Dg

DhU' dung theo ban chtt, th(r hang tieu •

t ht,t d6 di d9c xong vu-t di ngay, xem

nhtr mQt tO' nb~t trlnb, chir kh6ng pbai

l a de cat vao tu. (Nhtrng bay gicr thl ai c ung bi~t c6 nhfrng ngtrc,i chuyen thanh l~p tu sach nho- lo~i b6 tui).

M9t hifn tU'Q'ng « v~n h6a bo tw >i nbtr viy J~ tot bay xau '? Di nhieo bao

gia ctiug c6 nhfrng y kien trai nhau. Ke cong kich choring Ioii bo tui ban qua r e l lm den quyen lgi tac gia. ma Sl;l' p h~ biin bl.ta bai cua no l~i khong lQ'i icb gl, bcri vi k! mua sach re chtra ch!c da d9c (lU'Q'C sacb. C6 tac pblm Cua W. Faulkner tren tay chtta chac <.1a la gan giH v6'i ttr tt.rbng nghi thu~t cua tac gia ~y, trai l~i h~ la dang m~t tao nha.0 • 4 m~e khich thl kh&ng ne ha gl ma cbang bo tien mua cu6n sach thich y du cho gia c6 cao chut it. Nhttng lip lu~n cua phe pban d6i, n6i chung, kb6 thU'ang thuc.

Phe benh VttC sach bo t\ii neu Jen • miy con s6 hun1 h~n : Nam 1850 a

Phap c6 4.147 ngu-o-i diu bin1 tu tai ; nain 1950 c6 cbU"Dg 250 nghln hQC sinh

BACH KHOA T .e.

sinh thi d~u bang iy. N~m 186s, trong J .ooo thanh nien co 5 anh tu tai, n~m

l 965 tbi troag TOO thanh nieD thoi da CO 15 anh tu tai roi. Oppenheimer bao ring ' trong tong SO C3C bac hQC t\r C~ Chi kim cua nhan lo~i 4/5 bi~n thoi bay con s6ng. Nhtr viy. so ltrQ'llg nhan tai cua tho-i d~ nay tuyit cao, ty s6 quan cbung c6 hQc

thtrc thCYi nay tb~t 16-n: sach VC/ phai tlm cich ph~ bien r¢ng them la phai ch(r. Sach bo tui c, Phap trong nam 1964 ban d1.tQ'C t~t ca cac lo:µ la 40 tri~u cu6n ! nhtt tbi la phai, la t6t . Con cai chuy~n mua S~Ch roi cat di kbong dQC thl Xtta nay cfhlg c6, d<>i v&i lo~i sach nao ciing vin c6, rieng gl !o~i bo tui ?

Ngu-ai d~i ly van h9c. ..

O Phap g9i hQ la agent litteraire. CY Anh My, ngll'ai ta con g-Qi bQ ll author's representative.

E>6 la nhirng con ngu-ai ho$t d9ng trong bong teii, n h irng ngu-oi kb6ng ten khong tu~i, ma d.ia vi th~t quan trQng . ...

trong gi6'i van h9c. CY Anh MS, tac g1a dU'a ban thao t&i, hQ dQc, neu d~11g Y C lang-Xe )t CU6., do thi bQ COO thao Jui,n, g6p y vai tac gia, do i stra ch6 nQ, cbiia ch6 kia, them cai nay b6-t cai kh1c• Xong c:tau d6, hQ v~ch inQt ke ho~~ chuln bi. T&i ngay da dinh, hQ chiy d 1 cac nha xuat ban, ch6 my kheng xong hQ c~y cb6 khac. HQ ma chien dicll gi6'i tb.i~u, qulug cao, hQ v~n d9ng gi6i phe blnb, hQ gay dU' lu~n rum beng v.v •• Tac phlm bin cb~y, hQ chia 100/0 v&i tac gia.

T~i sao tac gia l~i chtu m~t 10 o/o cho • b9, tti sao 1$i khong tv mlnh cbiu kh6 tlm tai cac nba xuit ban nu giao . tlii~ p

Y,EU T~

11b1r vin lam xlta nay ? M(>t (19i ly van hQ<:, ang Michel Hoffmann, diju tiin si lu$t. tra lO'i V; tb!c mlc d6, Michel Hoffmann d~i difn cho Andre Maurois a %Ju-c. Andre Maurois chuyen vilt daoh nban trUy~n kyI mQt nha V~O khaC la Henry Troyat cilng viet lo~i <16 (m6i vira roi Maurois in cucSn Balzac, T.royat in cu&i TolstoJ). Henry Troyat khong nhO' ai d9,1 dif n quyen lgi mlnh t~i Dire hit.

110 Dire c6 chin nha xuat ban in sach cua Troyat, ml theo Hoffmann thl neu c6

ai kheo thu xq, cho m9t nha xu~t ban thoi, sach se ban ch~y them gip mu-ai

Bn. Tii sao viy ? T~i vi khi ~Y mQt nha xuit ban se khong ng~i tt.a phi de quang clo r{>ng rai, dang nay chin uba cung in, c nbieu thay tb6i ma 11 : Troyat

thi~t tboi. MQt nha van dau co biet den h't cac khia cinh thttang mai cua van de xuit ban, dau C6 lo Iitu CbU tit ciU'9'C, pbai nha den mQt ngtro-i dii di~ cho ranh buon ban, r~nh lu@t phap. L~i mot

thi d\l kbac : Odette Arnaud, d;ii difn cho Giovanni Guareschi t~i Phapt mang cuon Don Cami/lo di ban bi sau nha ~-u(t ban tU' choi, vl khi nhi xu~t ban thll' bay chju iB thl sich lien ban dltQ'C

mQt tri~ bai cu~n ! Kh6ng c6 Odette

Arnaud, tac gia dau co tfr Y sang Phap bin tac pham kieo nhin nbtr v;y dU'Q'C•

O' Au My c6 nhir.og d~i ly lo tung

cic tac gia OU'Cl'C mlnh ta OU'Cl'C ngoli, n6i each khac la lo « ,cul( caog » Vltt Si•

Chlnh ba chu ticb flghi~p &:,an cac d~i

Jy vh bQc, bl Jenny Bradley, trong hai

mU'Oi n~m vtia qua di du-a J.P. Sartre, Simone de Beauvoir,, Albert Camus, )06tph Kessel va Roger Vailland qua My.

BACH ~HO AT.£>

Bi Helena Strassova chuy@n dtra Malraux qua E>u-c v.v•.• .

Ngt.rQ"C l~i, cung co vi~c • nb~p c~ng, vXn si. Ong Michel Hoffmann d~i diin cho John Steinbeck, cho Daphne du Maurier, cbo Mary Mac Carthy v, v.. , ~i Phap, ba Marie Schebeko d~i diin cbo Graham Greene, cho Arthur Miller, cbo Tennessee Williams t.~i day.

Tom l~i trong cai xa bQi buon ban ra,n r$p ng~y nay, ngu-o-i d~i dif n thU'<>'ng m~i, chi c6 ngttO'i {y ch,r khong the li\ chinh tac gia, c6 du to tiing dai hO'i ho hct gi6-i tbifu mQt tac ph)rn tren thi trtro-ng, du hilu bi~t, kinh ngbi~m .. khon ngoan chen lan l~n l9i trong thu-ang trc.rang, dung m9i 1nanb khoe d~ khien kbacb hang chu y t6'i mon haog, du thl gia tim toi khlp nam chau dt kiem thim d9c gia cho mQL cu~n sacb... E>6 ta mQt: cong vi~c chuyen n1on vat va., kh6 khan, mqt nghe, m~ nhfrng vao nhan kho- kh.o ma mQng kbong (tam dttong dU'Q'C.

Cai ngh~ d6, W~n thCYi a Au Ivly c1a thanh ra quan tr9ng. M9t nh.\ van co sach dich ra du thir tieng treo the gioo l¼ Fran~is Ponthier, da bao ring ODg ta kbong th! la ong ta ntu kboog g~p dU'Q'C bl Alice Le Bayon, (ngu-ai dti d2en coa ong). Ky gia Therese de Saint Phallc tr~n ~P chi Le Figaro litteraire (sg 10· :J-65) da gi$n chinh phu Phip sao kh8ng tttang thU'CYng b~ tiah, buy cbtrO'Jlg, cho bl Jemiy Bradly, ngu-O'i da c6 cang lam cho thl gioi bi't din bao nhicu la v~n tai cua Phjp qu&.

Tti ISclo kh6ng lam d11ve

• Sach -ho tui va ngt.rai dii ~y van hQC

la hai yeu to m6'i trong cong vi~ ph&

biln sich vcr. Hai yeu to kinh khung

den n6i c6 ngtr<Yi VQi noi to-i SC, xult

hi~n m9t nen van boa m&i. Bbi v~y

mu-6n canh tan, mu~n « hiin d~ h6a »

ho~t dQng ph~ bien S3Cb O XU' minh

tU'O'Jlg c6 th~ nghi ngay t&i hai yeu d6.

Thvc ra khong phai lY dau cilng dung

dt.rgc nhC'rog biio pbap nhu- nbau.

Hay noi t6'i trtrcrng hQ'P ntr&c Pbap.

Phap c6 nen v~n h6a 11u do-i ban My, tleog Phap cung dt.rQ'C pbo biin rQng, s5 ngt.roi dQC chfr Phap nhieu ; viy m~ sach bo tui Penguin books ra dO'i nam

T935, trtr6'c s~ch bo tui Phap ng6t 20

• nam. CJ' £>6-c, va tb~n1 chi a Hoa Ian, sach bo tui cung ra doi trc.r6'c o- Phap

t&i IO nam. Trong n~m 19~3, ngt.rai ta

• dU'Q'C biet tang t~i My CU' mQt ngt.ro-i

doc 3 cu6n sach bo tui, c:t Anh t,6, b

Hoa la~ 1,4, b E>u-c 1,2, et Phap thl chva day I cuon : chi co 0 ,9 cuon. T sao vijy ? Cac ly do tlm thay tht.ro-ng 11 19, do v~ tam ly. y, ni~m ve « van b6a 1' & Phap c6 ham y cao sieu, ton ngbiem ; « vin h6a • la cli gl danh riecg cho mQt gi6'i, cho m{,t h~ng ngl70'i, ~ng tri th{rc, CO b~ng cap Ca01 dtt9'C d~o luy~n kf ltr&ng do nbfrng b$c thly c6 uy tin. Van boa phlm dau c6 the la di th& sach ban dau dttcmg x6 chg, bay cung lo~t v6'i kem danh rang, v6'i k~o cao su ? Alain da n6i : trong chir culture (van boa) c6 chfr culte (ton tha). Sach cua M. Proust, cua Alain, cua Malraux... quan cbung chi nfn dung xa ma ngtt&ng v9ng thl m6-i pbai pbep. T1nh each cao tham Ctia C yl(n h6a > la mQt huy~Q

tho~. Bay gicr .ong bl co c$u nao dang di ngoai dtrcrng cung c6 thl vu-t ra 2 quan ftra.i loi v~ nh~ mQt t.ic pham cua Malraux tha ho dQC va ban tan om toi, nhtr v~y c6 ch~t II van h6a » khong kia ch& ! Tac d1.1ng dlu tien cua 1031 sach bo tui la giai trtr cac huyen tho~i v~ v~n h6a. C6 mQt cuon sach in Yao Editions Socia/es ban gia re ma kboog cb~y may, khi io vao lo~ 10,18 ban gia c6 hO'i cao bCYn l~i d'ay di ng6t 100 nghin cu6n : nht.r Vay ro rang SI! tbinh cong cua sach bo tw do (Y mQt dilm tam ly, n6 khuyin khlch quaa chung nh~o VO cac lau dai khong chut kieng n~, e de nfra.

Do do ma & Phap cac nha II tri thti'c » khong U'a s.ach bo tw, hQ thu n6, g&m gbiec n6, khoog rnu6n trong thay m~t n6. Nam 1960, Uen doan cac nha xuft ban et Phap da thtr mO' mQt CUQC dieu

tra, klt qua xac llh~ S\1' kien ay. Tlm bieu ve tam ly gi&i dQC sach (j Bordeaux, Robert Escarpit vA N.icole Robine cung nh~ thiy rlng t~i nhu·ng bifu sach chuyen b~n cho h~ng khach hang thuc;tng lc.ru tr{ thtrc thi chu hi~u giau nh~m lo~i bo tui vlo kho cbt."r khong dam ph8

b~y ra ngoli to kinh : bin n6 tbl c6 ban (n6 cb~y qua, lam sao tit cb~i n6 ChO danh), nht.rng khong mu~n S\f hi~ di~n « xiu xa > cua DO lam pbSt y cac nha tri thu-c. < Sach U' 1 Sach thl pbai Vtra rQC VU'a xem ttrng to m6'i thu, :;;ach thl phai dong gay dn thin, chusach dlu ltrng thl dan keo, bla ve s~c s&, s.ich d.au l~i xen s~n cl cu5n m9t lo~ 1 > N gtrai tri thu-c trong den cu~n sach bo tui a y nhu- trong thty ca cai th6i bU'a bai, tam pbao cua quan

chung dong dao tho !.l}C1 khong (.'()0 chut gi la cli th~n t:rQng kinh cln, quf 1nen, chit cbiu dang ly phai dlnb cho 1n9t van boa ph'am.

er Pb.ip ngutri ta quan ni~m viec trau doi kien thli'c bao gicr cung phai tien hanh tuan tt}' tir thap den cao, c6 tang c6 thli', c6 tbay giang d~y dlu dit, theo dung cbt.rang rrlnh hc;,'p ly, trong , trong nhfrng nha trl.l'crng dung din. (j Phip, gi&i tri thttc rat kY. cai loi bQC pha ngang, hQC t~t, t\t hQC, bti, dau hQC dfy, Vlf9't bo nbfrng dieU cln ban.

T.rai l~i, o- Anh, Iv.1.y, ngU'al ta it cau n~ nguyen tlc, it ton t:rQng duo-ng loi cl, dicn, ngtrO'i ta CO tam ly tb\fC tiin

bO'Jl. Bai v~y l:t Anh, Iv1y kh6ng c6 cAi !1uyen tho~i ve v!tn h6a, kbong c6 St}' khinh dl cai 15i ti! hQc ngohl nha trtrCY11g (ch1ng nhfrng v~y, con c6 s11 khuy~n khicll n&a l! kbac)~ T~i sao cao tbU' viin o- Paris m6i nam so sacb cho c:fQC gil • mtrc;rn ve nha chi c6 3 tti~u cuo.a, n1l a Lu.in don con s6 ay Jen den 33 tti~u : I l Ian nbieu bO'Il. Sau khi so sinh dan s5 a hai do thi va trlnh dQ van b6a & hai D<Yi, ta thay fO St}' khac blf t V~ ta1n ly cua hai d!io t90. C6 le d6 la ly do khien S~ch bo tui thanb coag CY XU' SO' ngtrai Anglosa.,con trwc va m~ ban l.t Phap. Theo Bernard Pingaud thl d~i khai IA nhtr v~y.

Con vai tro cua ogtro-j d~i Jy van hQC cilng a trong truo-og hQ"p nhtr the:t\ll Anh, My b~ng ngtra.i nay xuat hifn sam han t~i Ph!p, du-gc cac tac gia qui chu9ng hO'!l, c6 dia \i vfrog cbai hO'n a Phap nhieu. T $i Phap, m9t s~ d~ Jy \Ian h9c

Sau kl,; d~ng biii

TIEUSU

NGUYEN-PHAN-CHAU

tren Bach-Khoa va tren Hoa-Dong, chung tot CO dU'(1C nhieu b:,.n tiru g~p hole vift thtr cbo biet clc di~m sai lln1 hay tbieu s6t.

Chung toi deu gbi nb~n vl mong SC con nhieu ban khac cho bi~t them ve Di?p, ve Chau; d~ khi quyen

ri Dan tpc Vift qua mpt s6 ngu-cri /,.hong con nfra » cua chung toi ra do-j se nha cac b~n ma co mot tieu SU' day du Va ch_inh xaC V~ ngtroi trai XU' Blnh,E>inh xau s6 nay,

Xin clc bon ( da than ai chi mach cung nbu· cic bin se tiep tay) nh~n noi day lcri cam ti chSn thlnb cua chuog toi.

NGUIEN.. NGU-1

10' thO', ho~t d{lng gip nbieu trb ng,:ti nghe nghifp, m~ Cung cbing dU'9'C m~y lam tac gia nho ciy den. T~i sao ? M~t nguoi trong nghe, ba Marie Schcbcko noi ring : nguo-i Phap, tham nhi~m ca nhan chu :oghia t&j XttO'ng tuy nen mu&1 t\1' mlnh bi~n ly lay cong viec cua mlnh. kh8og cb.iu ph6 thac cho ngU'ai d~i diin '?

Tb\fC v~y khong i Khong dung. 'Nguai Viit Nam, ngtrai Trung hoa chi m&i di.oh mQt cbut ca nhan cliu nghra ngo?ai da, sao cOng khong he nho- dEtl ngu-oi ~i ly v~n h9c bao gia ca ?

C6 le diy ciing l~i la do tam ly thttc te cua ngtro-i Anglosaxon. Vi thvc tl, b9

khong cau n~, hQ Xem hQC C1 dau cung

J.l hQC, sach D~O coi dU'QC hi~U dtrQ'C la coi. ai ciicg c6 quyen coi, khong c6 dia b~t nao la ca1n kY,, la ding ltieng nl ca.

Vi tht.rc te, hQ s6-m cong nh~a r~ng cai .,..

vi~c pho bien S3Cli V<Y ngay nay la WQt V3D de buon ban tring trQ'D V3 phai giao cho nhfrng tay chuyen moo. Trong

kbi CY nhilu XU' khac, ngttO'i cam but con di tam ly cao thU'Q'Dg, • bi nhan moi tim v1t 6c dtrQ'C ·bay nbieu lo-i tbo

l~u daoh b~o mang ra trlilh bAy, mong may dtr(,)'C d6o tiep nhfrng lo-i chi giao

cua hai DQi CbU' quan ttr JI ho~c « b1 nbaa

l ao tam kb~ ttr bao 11am tru-CYag nay dem cong b6 ra Ja chi mong g6p lllQt v i en g~ch nho vao vi~c xay dt.rng lau dai

van h6A vi d~i v.v .. • NgtrCYi c6 v6c tht.rc te, ti-ong bo~n canh bi~n nay, th(y rang du trong tbam tam II b! nhan J> C6 d\tDg y sang tic nhtr the nao m~c long, khi in ra « bi nb~n , vin mang sach bin cho cb~y. Vi~c d6.og g6p ·vien g~cb, vi~ ,, -

TONG BAO HIEM CONG TY

HOA HO~N

r~, N~N GAV a6·1 CHAT No

V6N : 1 500 TRl ~U PH~T-LANG

Cie d ' Assurances Gener•les contre l' lncendie et les Explosions

C.apitel : 1.500.000.000 Frs.

cha d6n cao kiea hai n9.t chlt quan t~ la vtn de cua nguoi shlg tac i con van de ci.ta ngtrO'i xuit ban la tifu tbt,i cho nbanh va cho nhieu. C6 le bcri vl vLi maog cai quan niim la mlnh « hoit

dQng CbO Van h6a I ChU' khong phai mlnh cbe t~o ra m6n bang de di ban, cho nfn nguai v~n ngbi • cao qui , CY ta hay CY Phap khong ngbi din cai nghl chuyen v~ "> bcin m6n hang tinh thln ay. Th~ chi a ta c6 tac gia vii t xong sacb CU' dl day. CbO' h~t nam nay d~ 0 nam kia, cho din khi c6 ngtroi tri am dln xem, (Be y, mang di xult ban giup cho h~c gi6'i tbi~u giup cho.

Trong tr1.to-ng hQ'p nAy, ta 1~ thiy tam ly th tire tiin cua ngtrcri Anh, ogu-cri My, xu- SI! trong dja hit van h6a, tuy c6 hai tho mQt chut day, nhtrng ma thing thin va hQ'p thoi.

5 • 1963 TRANG-THI~N

TONG eAo HIEM cONG TY TAI N.l)N

GIAN PHI - HANG HAI - RU I RO

V6N: 3.000 TR1£U PH~T LANG

Cie d,.AssureAces Generales Accidents

Vol - Maritrme - Rlsques Divers Capital : 3 Milllar<i d• Fr$,

Bang kok B a llk Ltd.

SAIGON BRANCH

44, Nguyin-Cong-Trir, 44

SAIGON

HEAD OFFICE

Plapplachai, Bangkok

OVERSEAS BRANCHES: •

London : Barrington House 56-67 Greensham Street, london/ E. C, 2

Tokyo : No 1, 2 Chome Muromachi, lvihon!Jashi, Chuo-k<J, Tokyo.

Hongkong ,; 60. Bonham Str,and West.

Central district : Shell Hou~_/ Queen's Road.

Kowloon : 580 A. Nathan Road Kowloon.

Singapore : 64 South Bridge Road

Kuala Lumpur : 14 Ampang Street.

Tim hU'O'ng mO'i cho quOc-sU'

· • BUf-H(JU.SUNG

(xin X(!ffl tU' B.K.T.9. so 201 )

Tr0t1g may s6 bao tru-6'c., toi c:11 ntu

ra vai thlc mic dl ohl'l'og minh r1og

giu·a van h6a L~c V1~t va van h6a

Viit Nam con nhieu tll'O'Og quan m~t

tbtet. Nhtt v$y cbung ta clnra c6 the

ket lui,o v9i rlng giong nglf<Yi Vi~t Nam

khac ogtrcti Lie Viet. Toi rat mong cho-

nhfrng Uri giai thich cua SU- gia Nguy~n

PhtrO'tlg hay cua n1Qt sir gia khac c6 •

tbi~n chi mang l~i giup oh61n d9c gia

ham hc;,c-stt them vai tia sing soi r9i

vao tbo-i tien-c~ u-minh. T rong khi cho-

dQ'i toi xin btr6'c sang phan thao lu~n

ve chu-trtrO'Og cua giao-su- Nguyin

Ph trang trong doin kit cua b~ khao sir

roi, an cir vao U'U, kbuy~t di!m cua

thjeo {y, cbung ta thir cung nhau di tlm, cbo qu6c-sti, n19t htt6'ng m6'i.

Phan t,ch dotn k,t.

Ai cOng biit, trong bai khao-luin, phln k~t luin J~ phln ~t yfu. Y chlnh

cua bai da neu ra c, dlu, Ian hrQ't dtrQ'C CbU'ng minb qua bai, de den dotD ch6t

due ket le;1i t1rt'a nhtr b~n tay trt.r6'c xoe ra nay n~rn ch~t l~i. BQC l~i do,n k~t cua bai bao ijch SU' LiC Vi~t, ta thiy ly lu~n m~ch ~c1 ch~t che va da dtra t6'i mQt ket lu~o daob thep, bung . hon, du-t khoat.

cc Nhttng ttht.r da thly dt.rQ'c trong khi khao sit oen van minh 4c Viit, dan Vi~t Nam khong giong dan L~c Viet ve nhieu phve1ng di~n: Kl,ong gMng ve phong tvc, khong gi6ng ve ton Gi~o, khong giong ve nhan chung

C v~ pbong tt.tc, dan L$C Viit tliUQC ve cung m9t lott v6'i dAn thu9c gi~ng Anh-d6 ..ne, nhlfng nglfui Viit-Nam /~; thupc ve cung mat lo~t v6i dan TrungHoa. Nhiing d~u vet cua phong tvc L~c ~i~t dvf1C ghi li!i tren tr6ng dang khong he gJp thay trong Xa Hpi Vi~t Nam. Ngu-oi ta c6 the cit nghia rtng do 11 vl trong chuna d\tng tau dai v6'i nguoii Trung Hoa, dan L~c Vitt da tbay doi phong t\lC• Nbttng DIU'O'l ta

BA.CH KHOA T.E.

cung rlt c6 the n6i r1ag, d6 Ii vl dan Vifc Nam· do dan Trung Hoa di CU' sang, chit khong pha.i do ngtrai Ltc Viet ma ra nen m6'i c6 phong t\lC nhtr ngucri Trung Hoa; ngU'O'i ta cing c6 the n6i nhtr the khi ngtrO'i ta thay ringclan Mtrong dan lV19i van con duy trl nhieu phong t\tC L~c Vi~t.

11 v~ ton giao c6 le khong ai ch& cai duvc rang din t~ L~c Vi~t thO' Vit to Ji cbim. Chim nay c6 le kh8ng pbai 1~ chim L~c, nhttng chic ch1.n chitn d6ng vai toi yru trong dai song ton gi1o cua hQ. Khong thl nao :giai thich dtrQ'C &g mlU'Dg hlnh Chim, CWli nhfrng do h6a trang b~g long chim ve tren cac tr6ng a~ng chi c6 y nghia traag tri. Nfu chim quan trQog nhtr thf d~i v&i dan Lie Vift, tii sao n6 khong c6 m9t ti quan trc;>ng nao, hay kh6ng c.1i 1~ m9t dau vet nio noi din Viet Nam l

« Cu6i cung, vl pbu-ong di~n nhan cbung, ngtrcri L~c Vi~t chic ch~ thUQC lo~i Mfulg-gon-1ich. Trong tntang ky ijch s(r. nhi~u CUQC chung d\Jag v6i cac gi6ng ngttcri khac da lam phong phu them cllo gi6ng noi Vitt Nam, vi d\l ngtrai Vi~t Nam, trong tbcri h i nh tb~nh. da pha Ian vai ngtrai Chlm, nguoi

Chan ~p, nbtrag the khoni pbai J~ d'l

n6i rtng nguoi Vi~t Nam cung la ngub-i

4-C Viet, cfing la ng,.rai ngtro-i Clwn, hay nguc,i Chan 4P ! Nguai Vi~t-Nam

bao gia cwig chi 1¼ nguoi V~t..Nam

qua cac CUQC chuag dVDg vira ke.

Nghia la tacb tv gibng gitfng Trung

Qu6c, hp van giir th6i tvc Trung

Quoc, ngon ngo- Trung Qu6c, ton gi.io

Tr.ung Qu6c, cho din l<hi ca tfnh cua

hp nay n<Y dan dan theo Ja mpl quoc gia dpc lw, va mpt so nho-ng diem di bict i/oi vul Tlung Qu6c phat sinh >. (Bach Khoa stf 200 trang 51 va 52)

Phan tfcb ra, ta thay do:µi kit tten c6 bai y chlnh, tim chia ra a day thinh hai phan:

PHAN I

Dan La.c Vift khac dan Vi~t Nam ve phU'O'tlg di~n phong tt;,c, ton giao va nhlln cbung.

PHAN 11

NgU'ai Viet Nam goc o Trung Hoa, di cu- sang day, tuy c6 pba J!n vai ngu-cri Lie Vi~t1 ngtrcri Cham, ngt.rai Cban L1p nhtrng vin li ngtroi Vift Nam qua cac CUQC Chung dvng, nghia fa tac/, tv giong giang Trung Quac, l,p vBn giv th6i tl}c Trung QutJc, ngon ngil' Trung Qu6c, ton giao T rung quoc, cho den khi ca tinh cua hQ nly QO' dan dan thanh m9t qu& gia dQC 1ip.

Ban qua ve phan 1.- Trong khi neu ra nhfrng c1ieu thic mic a dy s6 b~o trtrltc, kh&lg ph.ai 1¼ but chien hay b~t be SU' gia CUa Chung ta. Toi chi mu&! n6i len r~g da. dtrng trtn hai lip tru'O'ng khac nhau, hai clch gili thich kbac nhau nen hai nb$n :xet th(y nhimg chi tiet kMc nhau.

a) Ve SU- lifu.- Su- gia Nguyin Phtr<7DI di sat v6-i < su- lieu thanh • vln • cua Tau va chi lin& ngbe • SU- lieu ay dQC cho viet mOt clch khacb quan. Con toi, t6i e ring chir Jiln, met th(r van ngoti quoc kh8ng difu du th\fC tf$!lg Vift Nam. Han nfra theo t6i, Xit vl pbong t\1C, tJriet tU'<Ytlg ngol1 sacb Va chit Han clla& can phai

Chu th,ch

H,nh 1. ( trai) 1 lo~ ten <'.tong dao thiy lY C~-Loa.

H,nh 2. (phai) So sanh ten dong d~o

dtrQ'C b C~-Loa v6i tea dong dao dtrQ'C b l~ng Chlnh-Giap, buy~n E)ong-San, Thanh-Hoa.

H'inh 3. Ban do thanh ca-Loa, Va nai &o tbay nhfrng mui ten dong.

D6c ghl biet tin hen nao ? Theo h1nh

1, 2, 3 sv khai qu~t ch1rng minh thanh

Co-Loa c6 thvc sv. Tr§i /:Ji, trong Bach Khoa so 189, trang 26, theo g;ao sv Nguy~n-Phvung, thanh ay « chi la mot

J;a danh suong va r<Ji ngviri ta b;a

ra chuy~n nay chuy?n khac de cat

n9h,a ». (ghi chu ctia tac gia)

khuyet blog quan sat t,}i ch6 hay b~ng aa SU', than tho~i- Vf dv no c16ng vi thanb C~ Loa m~ ly luin cua giao SU' Nguyln Phtrong cho la mQt dia darth, 11 m6t ten bia d~t nhtr ten nui Vc;n1g Pfiu thl tr;\i l~i, s~r kltai qufit da cht'rng minh th~nh ay c6 th\fC). (Xin xem hlnh)

b) Ve giai-t/,;ch SU' li~u - Su- gia

Nguyin Phtrang giai thich SU' liiu tbeo ly tri khach quan trU"U ttrQ'ng, toi cho rlng nen giai thlch v6'i phu-o-ng phap Cl,1 the (VJ d1,1 : tr5n~ d~ng va vi~c khai mo d~og). Hai each giai thich deu pbong theo phtrang phap cua Tay phtrang, nbtrng c!ch th(r hai hQ'p v6'i tlnb tr~og SU' CY Vi~t Nam hO'nCach giai thich phan Uch cua giao SU' CO th~ dtra den ngo bf fy JA CU' di tlm cbo dtrQ'C Cai C~t yeu ~D ban t!lu tien (premier element constitutif) Vi d\t, nhtr Xet dfln tQC, Ctr phai tl rn tbuao Chung dan tQC; ciing nhtt khoa hQc sinh ly CC, th! CU' pbai tim te bao. Con theo t6i thl nhlrl ve to~n thl (global), t6i cha Van mioh SU' Vjft Nam la m~t tt>ng hQ'p, m9t ~u ~o troog d6 cac phao tU' lien 1~ mat thiet v&i nhau~ khong thl xet ca.i nay ml khong dem xia t&i to?in thl nh 0-ng cai kia.

Nhan diy, Cung xin c6 vai l01i ve each phe b)nh b~i khao SU'. Ph~ blnh mQt b~i kbao SU' khOng phai l?im c~l vi~ so- dlng : khen va ch~. Cung kh8og nhtr dQC tho,, dQC ti~u.thuyet, dQ~-gia chi vifc tha hon minh vao trong the gi&i a1n thanh hay vu tr~ tilu thuylt. Pbe binh m9t b~i khao SU' 1a x~t gii tri thl;l'C hU' ch9n ng1w1y CU:l tU'UJ :St}' kicn

m9t, xem khia qnh nao dung, kb{a c~ :nao sai. Sau day lat xet xem sai hay duag J~ ti'i su- gia (15 c6 nh&n quan (optique) nio, ap d\Jng phll'O'ng ph~p nao, giai thich theo chieu hLr&ng nao. Phc blnh SU' cOng khong Ja gay n1Qt but chiin vi, mu6n l~y bt'tt da nhau, rhl it ra da CO nlQt ben cho mlnh n'£m dtr9'C

SI! th~t va c6 tham v9og mang S1:f thJt ay ra «6p» d6i phtrO'ng. Ve C() ~U', cht.ra i di,n tv ph1,1 I~ nuah da n&m du-qc SI}' th~rc ma dam tung lllQt ,cbtrO'ngn dl h 9 d5i pbu-ang. Tom lai phe blnh la giai thl<:h, la xay dt.rng v~ neu viet cho bao chi pho thong la thi~t l~p JDQt CUQC d5i tho~i giira su· gia, ngu-o-i phe blnh vA dQC gia. Doi tho~i SC rit phong pbu I ho icb cho quoc hQC niu ca ba phe deu c6 thifn chi di tlm chan-ty.

Vai th&c mac v~ phan 11 cua do~n k~t.- Y cbinh thli' II, chKm

dU't do~n ket cua tbien khao SU' c6 le sau nay se la de t~i cua lllQt thuyet l(ro n1a giio sLr dang gi.ang d~y b D~i H9c va gi~o Slf COD phai sira chtra b~ xung nhieu v~ se in thanh • sach.

T.rong ttrO'Og lai, chung ta se banh di~n C6 mQt danh tac Ye ljch SU' Dhtr cuon La cite antique cua Fustcl de Cou, lauges. Va. t6-i ng~y do cuog phai c6 mQt su- gia uyen tbain co • 6c ijch su- » vao b~c , Nguyln Phuang >i mcri dam d9 tai, pbe blnh, thao lu$n, • ky phung djch thu ). T6i kbong c6 ky VQDg ly.

(j day bli bao nho n~y - nhU' tit cua n6 da b~O trtr6'C - cht g6p v~i y

ki cn ve phin 1 thoi. Phe blnh y cbioh

• pban II J~i se vira s&m qua va vira

l~c '1e. Tuy nhien, toi cOog m~o muQi oeu ra vai th3c mic oho. •

a) Ve phu-o-ng di~n nhan chang . -

Ve phtrO'ng di~n nhan chung, c6 gl bao hieu Chung ta la ngtroi V.i~t Nam goc Trung Hoa kbeng ?

• (j day may min giao SU' Nguyen PhtrO'ng da tra lo-i giup chung ta roi.

Troog B~i H9c s6 3~ trang 153, giao

SU' da nh@n mQt each kruem t5n r:iog

tl.luyet cua giao SU' chtl'a dt.rQ'C dtrt khoat

Vi « C6 nhieu bac Si cho r~ng yeu to Rhesus trong m~u ng,rai Vift Nam

khong c6 n,pt so lu!}'ng nlur trang ..

mau ngU'ai Tau>> a l.'.1ay chung ta cung

neo them r~ng ; phai cha m9t nh~ nb!n

Chung hQC trong tU'O'Dg lai do mQt SO

16'.n SQ ngtrcri Tau va ngtro-i Vi~t . thuyet

ve c~ SU' Vi~t Nam m&i by VQng c6

nen tang khoa hoc vfrng chic. Tai nay

bac si B 6 Xuan HQ'p m&i do va so sanh

V~ Xt.rO'tlg dui (le femur) khi nao CUQC

do SQ thanh t\,l'u my man, kboa su- hQc se them mQt htr6-ng mai con ttr trt.r6-c den nay thuyet nao cung chi x~y dl}'ng quanh qultt tren vai t~p tai li~u chit

T ~u do may nha khao ct> Cbavannes, Maspero, Aurousseau kiem ra : Th~t la bl de!

b) Ve plarung difn P_hong ·tt.Jc.-

Ve phirang di~n phong t\lC, ta thiy ngt.ro-i minb kb5ng hoan toan bit chtr&c ogtrO'i Tau.

Xem nht.t c~i t 1r1c 1t b6 chan » cua cic co thieu DU' Trung 1-Ioa, tir luc t~m tu~i, ngoo v! b~n chan bi b6 g~p l~i. Khi ve gia, hQ di l~i kh6 khan nhtr n2trcri que. Theo P. Gourou (La terre et les bommes en Extreme Orient page • 155) t1,1C iv do mQt so thi Si Trung Hoa • da tlnh mu Sn h\m cha ng1.tcri y~u cua minh di 1~ nbi nbanh Dhtr bong Sen Vlng, trong vira d~p milt vira gQ'i tlnh d1,.2c. Con tbeo Etiemble (Connaissons.. nous la Chine ? Ga1limard. 1964, page 125) t\JC bo chan xuit hi~o vao 1he kf thu- X, va rit mau ph~ thong trong llU'C>'C Tau. Luc dlu do tbi si Li yu (?) thue lam ca.i hoa sen, ~t ngtro-i d~p lea tre11 nhay mua , d6i ch~ b6 c~t l~i, trong nhuhai cai nga (deux cornes} cua m~t trang nbo len. 6ng Etiemble con din them m9t cu~o s!ch ct> dl gw thich r~ng : a chao v~ dw bi b~ng b6, kbong th~ nb~n dtrQ'C tbtrc an nira ; V~Y nha day nhfrng bQ ph~ sioh d\1C Oes parties geoitales) O phia trea dU'Q'C phat trilo lam tang them khoai l~c • . T1,1c nay, ngtrcri Trung Hoa c6 maog sang nu-&c ta, kho.ng nbu-ng b thanh thi, ca t&i cac phu huy~n.

CJ' ngoai Bic, cbung ta tbtrong gip nhieu

agtrai d:tn ba Tau b6 chan, di J~i m{>t

ccich v~t va trong c~c chQ'. Dan ta cbo

day 11 mQt tt,lC da man, khong he bit

• chU'aC, va cung kh6ng nh$n day lA

truyen th6ng cua « T~ Tien• g5c t\f Trung Hoa sang. •

Ntu dftn ta c6 bit chtrac m9t t\tC nao

cua Ttiu,viec bit chtr6'c 5y tat c6 1y do cua

n6. Sir gia hay d~t t\JC ay Yao bean canh lich su-, se hi~ ngay y nghia. Vi dy : V\1 dijt ra ch&c quan • Hi gic\m , trong

Thbn Cung dtrlri th~j Tran, phong theo trilu dlnh Truog Hoa.(1)

Li ngbi nly aoc b nha Chu

hen Trung Hoa nhtrng sau bi Vua Tong bo di. Con a nu-6-c ta Vua Tran Thai

Tong ap d\Ulg giong gia ch.fn n~m khong thay C o)y cbii d1m b6ng D : m~t m01

• lo 16':Q cho Hoang t9c. Duy chi IQ'i cho

Trin Kh1c Chung dttQ'C gitr chtrc Hi aiam quan ya c6 dip di sau v~o nep s6ni phong the trong cuni d~ d~y tbeu cho Huyen Tran C6ng Chua.

c) Ve phuang clien ngon ng{}'.- Ve pbU'<mi dien ngon ngfr, toi cOog xin C6 m9t di~ th!c mtc. Giao str cho r!lng ngtrai Trung Hoa di Ctr sang day vAtt giii ngon ngil' Trung Quoc.V$y xin boi ngon Di'U' (y di biln thanh tieng V:i~t Nam blng clch nao ? qua giai do~n nao ?

V1 Xtra kia din ta da co tieng n6i It>i, blng cbung la nhfrng tieng rat c?>

nhU' B5 Cai, c~, Tru-ng Chic, Tnrng Nhi, m6ng, v. v... Ngfr Ph~p, c~ch dJt cau, (grammaire structuraie) cua ta cung khac cua tau kbac dfu noi b'it bu9c

b9nlSi Nhiep phai giang day Han-Vin

•

BACH: KHOA T.B.

blng tieog Vi~t, hQ khocg th! d~ng h6a

dU'Q'C tieng ta. Ngon ngfr Viet cfing giu-

Vfrng dja V~ tir tho-i Han thUQC r1cn 1915

C2C thanb thifu nhi den hQC Ct nha tbay (1) Vua nhi Trln, Triin Thai Tong, do dGI ch&c quan goi ,~ <Ht giam QU8f"I> ~h(rc. nlly c6 trong trach hU'&ng d~n mroh rong dao cung nllo v~ tr6nh cung nho khl nh~ Vuo clln senh kip nh(iong con qur hi. Ch&c quan n~y giao cho m()t thj then gioi ve Y, ly ::.~, biet nghi@n c{ru cac tll' vi, djnh ng~y gia,. n~o, tuoi Vua hr,p v6-T Ho~ng Heu hny hqp v6-i Cung Phi n~o. Quan cHi Giam 1 phal te nhi lim, kh&na d11Q"C C ri tai 1 , phei b.i;t XU' dvng C8C am hitu • N~ phlii ngly c uen > hay c u5t tiOn , ~ng chi , iOc dtlng a IOnh I~ trvc giAc cue Vua ,,.~ cac Cung Phi nh&n re ngsy. V, di_1t theo c Qu6c Tri~u ThOng lf ,, h~m nAo long th~ b5t an, kh8ng th~ ly cung, thl trv6-c cung Vue, nOi giam phni treo chlec l~ng chim holno y&n, the It ham ly, Hi giam quon m11ng khOng phai t1nh loan gia doi cut, hi th!n m~ HCMng H&u VI cac Cung Phi cung bi~t tnr&c d0m nay vua khOng « quail tlm » vi Iii m~t Jam li,nh ng&t nhll' dcing. Con ngu tnr&c cung Ho~ng H8u hay trl1'6-c cung m()t Cung Phi c6 treo ng9n den Ive (bao I~ da1.1 b1,1ng) trco gl&y kim tong ngil chi Iva do (tuc I~ h,nh Cung), th, quan Hi giam trv clic cung n6i tr~n, chi phai d~t con tinh cl10 enc cung con l~i, c&c cung nao deu treo m¢t cr,im hos, mua oio ho• d6, cung n~o « hitnh cat» nhSt vi &~111 Sy; se treo den fc;ng c6 tue ngu. Nh11 vOy, t~y nht. Vua di th~ng xu6ng Cung tot nhGt hay cao h&ng d( QUfJO• Trtro-c glo- xuft Cung, co yin ti~c, ca nhoc vul nhOn, ky n& nh y mua -.,~ khl cbi glo-, Hi tiam t6-i d6n Vut1 v~ eng ta btrng ly trim giO' cao ng1ng tr,n di trtrhc theo seu Vue II\ c6c m} nhoc cang, T6-i cai Cu1tg da du-Q"C \/ua chi dfnh , Hi giam quan sou khi d!ng ml)t ly rll'Q'U kich thfch, d'~nh !On be tieng ki~ng vlng bao gioc hoan khuc), rnQi ng11cl rut lul cho c6 trot lt,r\ v&o c6c phong loi om. c Cei d~m hOm ly d@m gl ( »

d~, d~u hQc theo phtrang phap dicb Han •

Vi~t. Vi d\1 : Tieng cduyn dich l~ <ibui:1

ky la thtra, chi la chu-ng. M1y cau v& long trong Tam tt,r kinh, khi hQc

phai n6i kern ngay cau dich: ngtro-i clurng :i:tra, t!nh v6n lanh. M9t vln tai

nbtr Nguy~n Tr5i cOng chtra thoat dtrQ'C anh htrbng cua loi bQC !ry. Trong Quoc

Am tbi t~p (thl ky 15) cua eng nhan nhan

nh&ng bui, tbu-a, clnrng. Xin dan ctr :

Bui m9t tac long U'U ai cu (b~i so as)

Bui c6 lDQt niem trung hiiu cu (bli 158)

V~y vin hoi : tiing Vi~t, v~n da c6 tir

X\13 1 sau day dtrQ'C phoog phu tb@m, hay

n6 g6c tU' ngtro-i Truog Hoa di ctr sang

rl>i day sang t~o ra n6 ? N6i khac cti, tieng

Vi~t c6 phai 11 con de cua tiing Truog

Hoa chlog? (O' Han9i gln day, hinb nhtr

ong Trtrong Chinh chu trtrO'ng cho titng

Vift la phat sinh tir tiing Quang E>ong).

C4c nha ngon ngir b9c Tay Phtrang

cllog da dtra ra vai y kitn khac nhau.

Ong thl cho la tieng Viet-Nam thu¢c ve

nganh ngon ngir Attstro-Asiatique, ngttai

tbl cho thUQC ve lo~i Mon-khmer nhtrng

diy chi la gia thuy~t ca, chu-a ai khiog

dinb thuyit cua mlnh la n19t chin ly lich

Str. Ti~ng Vi~t c6 each cau too rieng,

2i9og n6i rieng di tirng d9c l~p, ch6ng

Iii m9t each oanh li~t trtr&c S\J' xam lang cua tieng Tau, tieng Phip. S\1' th¼nh cong oanh li~t J.y phan 16-n la nh<Y O' dan1 quan chung dong dao, c6 nlp s6ng rieng, c6 than thoti rieng, c6 tin ngtrong rjeng. Neu ai tlm dtrQ'C S\f phat sinb tie'ng Viet, ngt.ro-i 5y se tlm thiy d:iu m6i cua ngu'aa glSc dan Vi~t. v~ dl d~t dtrQ'C mvc li£u Vtra n6i, SU- gia phai bitt th6Df cam

BOI HO'U SUNG I 33

(Compreodre et sympathiser) v6'i dln • chung, dirog c6 'bi biog tin ngtrang bay khinh miet phong t\1C cua hQ. Vi d~t : khong nen cho chuyin « Au-ca v6'i L~c - Long Quan 11 Ht d()i phong b~i t1r1c vl thin tho~i ntr6·c nio cha c6 chuyen ttrang tl1: trong than tho~i Hi-l~p anh em nhtr than La nuit va Ercbe cha lfy lin nhau la gl ? Ocdipe cha giit cha tiy m~ d(y tr ? Va ngay nay c6 ai che v?:, kich Caligqla cua Camus la loin lu1n dau? Neu b mQt Jang Vi~t Nam ma c6 rtr&c «Non Ntro-ng» khong phai 1~ tang ay «bi~u d!rn » ma d! cau •Am dU'O'Dg boa hQ'p 11 , mua maog t~t, va nh1t la d~ sinh de di dang v&i m1,1c dlch duy trl lay giong noi ( t)

Con vi~c bia ra than thoti « Con r~t1g chau tieo, la vi thai Trln, khl thl dang ten m~ah,. clan ta thlng quS n Nguy~n, x1y dttng ntt&c tr~n tinh tbln dan tQc, nen c~n phai de cao ngu~n g6c. Ta nen thong cam v&i thO'i {y, xin ditng ch( giiu hai chir Hung Vtrang la «Vioh dt.r cua mQt sai l~c-.

Gio day, trong phtrang p11ip giai thich CUa lich SU', ly tr{ khach quan da DhU'O'Dg bu-6-c doi cho' ly tri duQ'm tlnh cam. Ly trf khach quaog kieu Descartes bi cai bfnh cu-

(1) Co tfch thu&t r~ng ~ng f>llng v~ b~ f>l I• hai anh e m ruOt ch~ng may vi thiln tai llng chet hEt, con l~i h1i n11J"cri kEt hon , sinh con de chau. Ve seu nh~ vua ( tit nhi@n ll nhl nho) kh6n9 cho l~ng thcr hai vj th)n Sy nhll'ng llng CU' thu. Niu chuytn nly dung , ta thtrO'ng hti ch o dan vllng 5y hO"n ll bI bang h9 . Ml>i kh i ta nh& t6-i vl mlt ml)a, v? d!ch hoeh , nhi!u lln9 bj chet het, ta mui cem d~ng tf'IJ'(TC S I/ tnO' t6ng n6i tr~n,

BACH KHOA TD

g~ng di tlm ·Cho ky dU'Q'C 11phan ttr ~t ytu cuoi cucgN. Nhtt xet v~ CO' the thi tlm cho t6'i te baa ; tim v~t chat tlm cho t&i h~t nhan trong long nguyen tu. Giai m9t pht.rang trlnh b~c hai, bic ba, pbii tim ra ogbiem slS cua x. Khao ve mOt dan tQc Iii rnr cS kbim phi cho ra giong thuan chung. 6c cua ly trl kilu

Descartes Ctr tttcrng nham la cbt c6 cii y minh-b~ch (iclee claire). Ly ttl phan t!ch ly da d~ S\1P va nbt.rang cho Jy tri (Dialectique) vl ly l~n m6'i (la logique bi~ chtrog moderne). Freud, Jung cbo rlng ben C(IOh cai minh bich cua Descartes con bao nhieu u-uln cua tiem thtrc.

Cic nh~ xa b9i hQc Iii cho m6i

yiu t~ xa hQi chiu anb htrcmg di 1~ cua biet bao ohieu yeu to khac. M6i khi

kbao sat fflQt S\l' kiin kb6ng th~ tach

n6 roi ra dtr9'C ma Con pbai (l~t n6

vao moi trt.rang cua no. Do d6 tir

sau thi Chien, nay ra mQt tll' trao

m6'i « le structuralisme ». H9c to~n m&i

ngll'aj ta phai h9c f! ensemble11 (t~p hgp).

B~n h5y gic, cut>n Ly Hoa ra coi, aau trang da thiy cau ~o cua nguyen tir ( vl pbai d~t nguyen tU' vao moi tntO'ng cua n6, ta mai hieu dt.rQ'C co- cau cua nt,). D~y hat, thai khong d~y do, re, mi m~ bat dau oho hQC ngay cau hat hay cl bii.

Phe blnh van hQC thoi khong tlm bQ rau Tir Hai, mau da Thuy .Kieu ma d~t v~n ta tlnh ta caoh vAo trong ca cAi vu tr\1 (Univers poetique) cua £:>o:;tn

Truong Tln Thanh. Nha v~n Camus da yeu cau d9c gia cua 8ng dirng xet rieng tirng tac- pham cua 6ng ma xin dQC

to~n bQ vl cu5n nay chieu sang cho cu5n kia. Nim nhA dQC le Misanthrope

cua Moliere sao hi~u dtrQ'C nhan v~t Alceste ? Phai nhln vai tro ay ho;it dQng

tren sin khau m6'i thay nh&ng .lien lac v~ phan ,mg di l~i giu-a Alceste cung v6'i c:ac nban v~t kh.ic.

Tro ve Su-, cang thay each cam nghi m6i nAy c!n hem bao gia hft. Nlu c(r 1iy « Van » (texte) v~ • Ly tr[ triru ttrO'tlg » xet ta chi thay mly tip than thoii dai Tran la chuyen « trln ma, rtn than '!). TrAi ~i niu dijt n6 vlo khung each, tln ngU'&ng, blu khong khi ai qu6c soi n~i, vao cai thi dang len Cua mqt ti!u dao tQC, mai hi!u n~i cli Y nghia cua cbuyfn con tien chau r~ng .

Cho r~g than tho~i tiin t&i ton giao sau t&.i khoa hQC la nghi theo lY tr! m9t chieu cua Descartes, cua Comte. Ngll'Q'C Iii neu coi than tho~i gom ca tin ngtr&ng khoa hQC va triet h9c cua met doan th! trong mQt thai nbat dinh, 1~ n6i theo nh6m '1 Structuralisme Tl! tr¼o n~y boi glo v&i 6c t~ng q11at cua Bong Phtrcmg, chi khac m9t t1~ng t'l>ng quat theo trvc giac, mQt dting t~ng hQ'P theo ly tri thong cam.

~U C6 hQC gia nlo dQC t&i day, Se mim Ct.rO'i toi da cb;y tbeo d m5t > nhtr ~D day DgU'O'i m)nb Ch~y tbeo (( mot 1 hiin sinh. Nhu-ng kh6n n~i, khao ch&ng c SU' lieu » mQt each oghiem mJt d~n nbt.r su- gia Nguyln Phu-ang IA da dll'a khoa khao chu-ng Viet Su- tai c:19 kha cao cua n6 ; v&i cai s& die guy gia nbU' viy ma l~ di giai thicb tbeo lcii d; diln cu J'ich., ch1ng hoai 1im ru ! Cb!ic dQC gia

CUDg biet, ngoai J6i giai thfch SU- theo kt~u Nguyln Phu-O'ng vi h~i giai tbicb

theo kilu Mac1 Xit, ngay nay, tll' 1945 , ta con vij cAch m&i baa, hQ'p ly hc;rp

tinh han. Kh8ng le SU' gia, dQC gia (ve

Su-) cac riU'&c t1a ti~n ma cbung mlnh ct'r

0 be quan toa cang» hay sao '? JfhU'CYng phip

c hep SU' cua ta ng~y nay la ph ong t b eo kboa hQC Tay phl10'ng. Nay h9 da tie a ,

mlnh cOog pbai cai tien pbU'ang pbip cua

mlah hay it ra mlnh cnng phai c6 theo cai da chung cua kh02 h9c nhan vln. Troog m9t dip kbac, toi se xin gi&i thi~u : nbfrog neo dU"crllg mai CUa khoa licb SU' V~ nbimg bQ SU' da tbanh Cong trong

khi ap d1µ1g pbttCYDg phap m6'i. Nhtrng du theo c4ch giai . thfch (explicatif), thong cam (,::omprehensif) cau t~o (structural)

hay nhan sinb (existentie t) cung vin oen dung t6'i thi~n cam : chi C6 thi~n cam SU' gia m&i s5ng l<:li v&i cii thO'i qui kht'r dl

tlm ra y-nghi cua mOi tbai. CA i kbon kheo cua SU' gia 1~ biet pboi hQ'p OC phe blo b V3 thiin cam (Xin xem them «Role conjoint de la critique et de la sympa tbie» trang 1517, trong cL'histoire et ses methodes ll Bibliotheque de la Pleiade Pa ris 1961)

'.

BUl , HlfU -SUN G D

£>6NG-HO

BAO LY

Chi lan thµy va

Bao ly xuan phona

Qutrut-lam tbtr-thtt, mua xuan n?{m At.ti.

Anh Nguyfn Ngu.f, T~t-nhu-t rii, ngay thang thong tha., t&m than thJnb .. thO'i, t8i mai do- ra d9c bai pbong-van cua anh viet v~ toi.

Trong bAi, c6 cto~o n6i r~t dung, c6 d®n n6i khong (tung 1im. Nhttng, ham 3Dh dln phong vin toi, t8i c6 n6i dua VO'i anh ~ng : •Anh CU' drng b~o di t dau c6 n6i sai, t6i cOng khong cai cbanh ! • Cho nfn biy gicr toi quyit iHr lcri htia d6.

* BO tuc bai I Vii!t \IQ s6ng vai 9ong-H~ 11 phong van cu a Nguyen-N9u-f, dang a 86qh-Khoc;, $6 I 93, r,t nQm At..Ti·

Cai--ch.inh thl toi kbong cai chanb, ooi vl toi giir U1i htia, nbtrng•ma m6n aD9'11 anh, t6i hlta tra, thl toi phai trl cho xong. X:.o-i htra trin da gii'r, thl Iai htra dtr&i, t~i cung phai giir cho tron . •

Toi thit c6 hU'a se tra lo-i 8 cau hoi cua anh, mt trong bai phong-vin, anh co y trach ring toi chtra tra lcri dU'Q'C mQt cau nio het. BJy giCY, 8 cau hoi d6, m9t phan cung d~ qua tbl, m9t pbln cbtra ti~n tra lai vl de cip den cho rieng ttr, • con mQt phln tuy chtra trvc ti~p tra lcri ma cOng da gian tiep tra JO'i trOni nhfrng cau chuyfa dam thoii v6'i anh ma anh da ghi dU'Q'C it nhieu. Duy c6 ba cau ma toi se tra Uri pbSn minh cho anh dttgc, tbay n6 hay con tbai-glan-tinh la ba cau sau nay:

I.- Trong cuOc sinh ho~t hlnh thttang, XU' nbin tiip v~t, Dong.. b~ c6 dieu gi vui tbu nbit ?

2.- Trong m~y n~m mcr nha ngbia,hQc - Trl-du-c hQc-xa cr H~tien, ~Dg-ba c6 dltQ'C vui thoa ve coog vifc lam cua mlnb hay khong ? C6 ky ni~m n~o con nha i

3.- Bo viec giang hQC h~i 30 tu~H, nam nay 60 tu~i, tra l~i c8ng viec c(l h~i 30 n~m ve trtr<Yc, £>8ag-h~ c6 COD thay vui thu nhtr thucr tu~i thanh-nifn niia hay khong ) So sanh hai thai-ky nly, c6 dieu gl khac va co dieu gl gi5ng nhau '.l

T6i xin tra lcri anh ba clu phong van do : * • If 1 I

Tha Tlu CO clu,

Tt.rang tu- nhat d~ mai '108 ph~t

H6t kien song tien nghi thi quan.

Lii c6 cau :

M~c SU- xuan thu gial canh kl11J, T6i nan phong vo c6 nhan lai.

Anh ma biit dltQ'C thu Vt cua bai

CaU tha tren do thl mai biet dtrQ'C tam

tring cua toi, khi toi dltQ'C c6 mQt DgU'O'i b~ dfu chai nha.

Lim luc t~i nghi rlng b do-i m1 kh6ng c6 m~t ngtroi b~ nlo de thinh

thoang gijp nhau, n6i 4'\i ba ciu chuyen .nhan dim thl c6 le buon chit.

Ma nghi nhtr, trong c6i hOn ~n tuy

mQng, bQt bl, ning chieu, chcrp tan trong nbay mit oay, ~eu kh5og c6 tlnh oe b~n niia· thl con ngtroi ta kh8ng hilt s6ng v6'i cai gl cho c6 nghia.

Ch'!c aoh mu6n hoi toi COD tlnh gia dinh dam a1n d6, chtta du hay sao ? '

Neu c6 ngu-o-i trl lc1i r~ng •chlta du 11 h6a ra ngltoi d6 bQi bic gia dlnh hay sao. Tinh gia dlnb dam (01, khon& dam bao r~ng chtra du, 1nl pbai bao rlng con tbieu. Cho neo ngtro-i dai pbai tim them vui thu O' tlnh be b~n.

Ng~y nho t6i da c6 c1u tha :

Nghia chon ai an loan pl1u-p-ng lo Tinh trong b~n t~c true Ian clJn

Tlnh true L.ln d6 qua th\tC la ~U' tlnh

em-dem nhit cua ngucri dai va kh6ng

- -

bao gia phai oh~tr Moi l<ra tuoi co mQt

thu- tinh be b~o va m9t bin be.. Ngay

nho tuai c6 hra be b1n cua tu~i thanh niio, c6 mQt thu choi-bcri khac. Ngay

cao tu~i, c6 be b~o cua hra tu~i Jao-dti, lfi c6 m9t thu giao du tro chuy~n khac.

Thanh ra ngllai dai Jue nao cu.ng c6 bin be, Va hie nao cuog dllQ'C song vai

tinh bang hiiu. Ai thi'r tlm hQ to1 xem, trOJ:Jg dO'i co thU' tlnh nao em-dem t6t d~p va sin-sang nhtr tlnh nghia chi lan va c6 danb tir nao dl gQi tlnb blog hii'u d~p ho-n hai tieng chi Ian nu-a t

C6 lam luc, ngoi nha dQ'i m91 ngttai bin den chO'i, neu co g~p n&a cling la n6i .nh&ng chuyf n da n6i di n6i I.Qi roi, ma cfing CU' 11gong 11g6ng dQ'i, long CU' ban-kboan khic-khoai, CU' tO'-ttrCYng nhcr nhung. Nhfrng luc nhu- v~y thl buon lim. Roi t\l' nhien c6 y tham trach nh&ng ai ai d6 da quen mloh, ma nao c6 ai diu; da h\?n ho <:hi vcri mlnb I

May em nu-uc lifng tin nhan vdng Hoa r1,1ng c'1im keu giac c/,~p dai Kh; bift d~-dang kh; gJp l<.h6 Chon vui ai nhu chon sau ai !

L~ c6 nhirng hie, ttong CUQC h9i htru, ogoj WJ nhau SUOt JUQt bu~i 53Dg den qua ngQ, tram trong lo hU'O'Jlg da 1.inh, tra trong am cling da dQ't, m~ nhfrngNguy~ Hien-U, f)6 Baog-E>oan, nhihlg Giancbi, :Doug .. xuyen, ohihlg HI.I' - chu Vi I1uyin-l>lc, Bw Khanh-Ban, cilng nhU' nhfrng Thieu sO'n, TrQ.ng - toao, ThQxuin, Tran - Si., nhfrng Le Bich - nhtr, Le Kim - Cui, ca obfrng Ngu - t vA nbfrng ai ai nfra, dung Jen tir gia, long

BACH KHOA T.D.

t6i CU' thay luyen tiec, nhU' s$p ·danh fO'i m9t cai gl mi sau gio phut d6, kh6 tlm Iii dllQ'C nfra.

E>6 la toi chu-a ke lii cho anb ngbe nhfrag tinh nhii'ng 1canh bitt ly kbi toi con c, Ha - tien. C6 nhfrng ngllai b~o gi6 SllO'ng tit dau dea, n~m v6'i nbau hang bai mtrO' i ngay, doi ba tb.\ng tr<Yi. Ngay tiin bift di.ra ra ba song, nbln theo s6ng DtrO'C menb - m8ng, trm may bit-ngat. Bay giO' thl bao nhiiu tho- ro tho- kim khoog lam sao noi cho dung va n6i CbO bet dtrQ'C n6i niem ltru luyen.

Gan d1y h<Yn, hoi cuoi oam roi, toi pb~ dQ11 d~p Yiim - Yiitn - thtr - trang dai am ve dat Gia - dinb. Kl nbtt tux6m Clu 6ng - Lanh doi Ve khu cbau thloh Ba-chi~u cung co xa xoi gl do, ma long toi CU' thay buoa fflQt n6i buon 1y dch. Bfra dQll den cb6 ttr di.rO'tlg va ebb thU'-ttai, toi du-ng len, tl,1' tay cuc5n bu-c bai cbam thO' Va my du d6i. nhin trU'<YC nbln sau ving - vi, t\l' nbien nlloc m'it gian-giua.

Tsong nhfrng ca1n xuc nhieu :n6i do, co mQt n6i e SQ', khi ve Gia-d.jnh, dU'cmg xa ha.11 m<}t chut, ma cac b~ bfru khong tlillO'ng den cboi nhu- tu- trltcrC.

lliQ!_MQ! vua phat - hanh : Ngrriri xa l:_t •

Coon tru\&,, dli dlu Uen cue Albert Camus dtrq-c' dich re tieng Vift. Gia : 40d.

Mot mrnh

• Tr_uytn cua Vo-Phien. Gia ! 80ct. Ban d.fc bi~t co ban t~i nht sach KHAI-TRf - SAIGON.

Nhirnii ng~m-ngui lo !u nQ da ky thac trong b~i Qu,nh - /am-tu- ma hom Tet toi da gai cho anh va cho cAc bing - b6i xa gao. Nlu ai dQC ky se tbfy duc;rc bao y say long qui boic :

Bon trui gi6 noi cuong si

Con nghieng nghieng canh hoa qu, l1tr6-ng dl.l'ung

Long nghieng nghieng hU'ang vt1nchU'ung

Nghieng nghieng long hv6ng mll'ui

phU'ang gi6 lanh

Dao-nguyen each neo kinh thanh

Hoa dao tha rvng sutJi finh chvachan

Tin Xuan ve den nhan gian

Chang ngl.l' t,m loi me man ben gan••

CJp nhau con c6 bay giu

Co nhan ai dam hvng ha vai ai

Con d§u true, con bu mai

Dtrung xuan con trai n6ng da i hoang hon

Con biec nvac, clJn xanh non

Th, con ngl1ieng d~ ngoi son tao phiing.

Va n16'i day, clu tha nay. toi n16'i l Am chic anh chtra thay :

T; Tan d/Jm de tin xuan vSng

Nh~t canh hoa dao tha ntrG'C xuoi

Ngay ngay mong moi co ngtrai b~n nlo bit g~p dtrQ'C canh dao-b~ng xuintin, d5i theo diu boa n.1ng ntr6'c xuoi, m~ tim den, d~ cho mlilh d5' khat khao.

. 2 I

Trong tnjy_nam, ma nh.\ nghia h9c. Tri-dtrc-hQe--xa, a que :nha, toi th~t da song day du v&i nghia s6ng. China

nhtlng da s6ng vui thu v&i dam m6n sinh tu- d~ me\ con s6ng vui thu v6'i tth&ng

b~n thanh khl b5n phtrang d6i vi~c lam • cua mlnh nu-a. Vi~c lam cua toi b HaTieo, m.\ He\ , n9i Sai - gon deu htrbng

frng, v~ ca L\lc-tinh deu c6 tieng vang. Mu6n k! l:,ii cho het thl COD nhieu, khong lam sao ma k~ hlt. Anh c6 d9c l~i nhirng bai Ci;jo dvc ky dang trong Nam-phong t~p-ch{ thuCY d6 thi cQng bilt dU'Q'C it nhieu tam tlnh cua toi luc Tri-d&c hQe-• ll COD dU'O'Dg ho~t dQng .

ct day toi mu6n ke Iii anh nghe vai ba • giai thoai • nhfrng ky nif m ml anh muon hoi thUQC ve tboi kt « H~u Tri due , ma t6i chtra c6 dip vilt ra 1in n~o, v~ cO.og chtra co cijp n6i cho ai oghc.

Troog bai cua anb, c6 chep lii bai tha T9 t,nh xuan nv, c6 sai it chrr. Anh da nbiic, thi toi cfing ke cho c6 dlu . duoi.

Nguyen nlm 1939, tfrc sau khi Tri• dtrc-h9c-xa ughi giang da ng6t nlm 1Wllo Tit d6, tOi n~m thanh dim a que nha. sv nlm nha tbanh d~m d6 cua toi cung la Slf thU'O'ng c6, khollf rieng gi mQt hie ay. Nht.tng kh6ng biit vl dau, nban sao ma c6 tieng d~n ring toi dang trong thoi ky ngbeo tung qua lim. Bay gia darn mon-sioh cu va nhirng b~n co cua Trfdtrc-h9c-xa, Te t nim d6, gom g6p nhau dttQ'C m6n tien 30 d~ng, goi ve Ha -tien, gQi li dl II tien Sinh mu3 mQt mua XU3tl sic ». I)ang le tbl t6i nen ke ra day qui t{nh phttang danh cua chtr hien n1&i pbai. nhttng hQ con b quanh day ca,

Sfl t~Dg ke ra •Se VO'i mat di it nhieU Cai gl thieng - lieng cao qui. Cho nen, xin anh Ngu-:f mi~ cho toi. 'Tuy n6i the, Chtr th1[C Stf ra, den bay giO' t toi ch1 biet mang mang ma thoi, vl c6 ai chiu xtrng x~t danh vi mQt vi~ llm diu la cao qui m¼ dinb - daog den chut hai d~ng. Vl ViY 1n~ den nay chuy~n kfn vin con kin m~t nhtr hoi ~6 nam tru6'c.

£>9c tbO' T~ t,nh xuan na-, chac anh da biit, sau kbi nh~n dttQ'C 30 dong b~ (f6, tanl tr~ng toi nhU' the nao r~i.

Vui cung vo h~n ma bu~n cilng vo h~o. N6i vui ttoi buon cOng d~u kbong dung cl. Phai n6i 1~ ca111 d9ng. Noi catn d9og tta.n cfing cbtra dung Phai n6i la VU'a cam t'.!Qng vu-a pban van.

Phan van vl khoog biet nen nh~o hay kbong nen nh~ mon qua Tet 30 dong btc d6. MQt S\f nh~n, nb~n m9t ,non chln thanh tlf llO'i long tri ky bgn phtrO'llg, thlfC co kho - khan gl, bu5ng tlU'3 la cua trong thanh khi ca, cung khong c6 gl ma pbai dan~cio e ng~i. Nhtrng Iuc do, t6i con nh6' ro, vao khoang 25, 26 Tet. Toi ngoi & phien di du-6-i bvi true ~b 1& cay mai tring tru-&c nha, vcn Bonghc>.

NgU'&i tr3Ql dich (ltra thl.J' deu. Toi boc tlnr, tbay tam btru-phieu kh6ng c6 ten ngu-o-i go-i, cilng khong k~ .ro xuat XU' va ly do. Nhu-ng ma to.i bi~t tir dau gai t61, nho- nh~n ra net chit ngohl phoog.

Ng9n gio giao tnu~ diu-diu khua la tre xao.. xtt, m(y chum mai trang t!a bat dau dtra ht.raog.

Toi cho to- btru-phicu t.tb v-lo phong

bl. Cau tha cua Tran I>o~n ttr-nhien • thoang qua, vang vang ttong y nh6' :

Xu- si ba! tri Vu-giap mcng Khonq lao than nir ;.,~ Dvun-dai

Bay gio- thi t6i het phan van. nhtr da • •• giat quyet dtrQ'C mQt van de nan giai. Toi -~ . gu.r tO' bt.ru-phieu cho den bet th.\ng ,., gieog. Nhfrng ngu-ai tri. ky cua toi cang an dttac cli tet vui-ve Vl dinb Dinh ring tai da an Tet vui-ve v6'i nhii'ng tinh bJng hfru cban thanh d6.

Qua Gieng, toi goj hoan l~i tam btruphieu cho ngu-o-i co net chfr quen de ngo~i phong da gcri cbo wi1 kem theo d6 m9t bai tba sau do~n ma anh hay con nh6' vl da nbic den trong bai phon,g ..., van.

Tren, toi co n6i rlng toi phln van, khong pbai pbao van Ve Sl,f gifr bay Stf trl ta btru ph-uu, m¼ phan Van vie SQ' m9t SO' suat, mQt banh dQng vo y cua mlnh se llm cbo bao DgU'O'i b~n tot pli~t y micb long. Minh co nen tir choi m9t m6o ,qul tot d~p cua bao tam long cogiao t6t d~p nhll' v~y hay chaog 1

Nhtrng rtii, bai thCY da go- giup cho t6i1 bai tha da lim tan het nOi b?in khoan phan van tu- tru-&c.

:fJ QC nbirng cau :

Da tr6t tu xua h,;n v6i long

Soi girong t'hanh d~m nu-6c ho Dong Tirng que n no gittn Ian ,nay gi6 Ch,ra biet xon xao ben l,;c hong

Vl nhihlg cau :

D~n1 phv t'inl, em xuan nll ai I

Long xuan linh leo tv /au roi.

Cam t~ long ai Ii may hang

Th~n m,nh khong xung tam yeu thvang

Dau xva nv cu chva thanh ken ( O' mai, f~m Xuan chu-a d~rn Vt.rO'ng.

Thi t6i ch3c ri:ag cac ngttai tri-ky cua toi khong n& trach t6i sao da ph\l bao tlm long tri ky.

v~ sau, t8i c6 g~p ngtrai d~ phong bl , ngtrai d~i di~ anh em gai cho toi m6n qua Tlt d6, n-6i v6'i t3i ring :

<1 Bae Dong Ho tai tlnh v~ tinh khon l~1n '? Neu bac tir chcii cai otru phieu d6, tna knong biet kcm theo ~4 cau tho nQ, thi bac da mit het b~n be I Nhttng mi\ th6i ! Ba fflU'CYi dong b~c cua anh enl ti ng bac, bac da dung mua dtrQ'C bao bhieu chau ngQc dem t~ng la.i cho anh em, cOng di day du lam roi, da du chUQC tQi cbo bac roi ! »

Tren d6 la mQt chuy~n cu, khi toi coo CY Ha-tien. Tir hO'O hai mtrai n~m nay, toi quanb quan (Y dat phon-hoa n~y, llm luc nh& 1$.i be b~n vi moo~sinh co cua Tri-dtrc h9c-xa xtta, ttrCYag rang trong dam kh6i ltra lo~n ly, hQ da q.uen mat mlnh roi.

MQt hom, toi di tha .. thln trong So.. tho, gijp m~t ngtrai t6c da b~c nhieu, du-ng nep ben cau da, ben dong ntt6'c nhan. t~o, co may tau la di'tng-dinh ru 10'-tha. Ngtrai d6 chap tay cung kinh cbao t8i. T 6i nh$n ra la n1et ngttO'i hQCtro cu, ngtro-i Go-cong Mf-tho, d3 hQC ham th\l v6'i toi ve pbep lam tho, trong

khi ngtro-i hQc-tro d6 1~ thO' da kha dilu luyijn. T tr ngay glp 1,i, cl- d~n 30 tit • thi du b~-biu th~ nao, ngtrai b9c tro d6 • cOng si'.ra-so~n m9t tim tbiip chuc tet

S.ACH MCYI

Bach-Khoa Thal-O~l da nh&n OltQ'C: - M6i tinh mau hoa dao: Ly thuy~t - Tr uy~n k~ b~ng a61thoi,I, cua Nguyen ..M~nh-C6n do Giao~Oiem xuat-ban va gtii t~ng. Sach d~y tr@n 350 trang

Gia: 66d.

Dem t~p truy~n cua OtrO'ngNghiem-M&u, do Giao-diem xu§L ban va nha xuat ban gvi t~ng. Sach day 148 trang gom 7 truy~n, khong de gia.

- \lan-hqc Nga-s6 hifn-dt1i, lieu lu~n cua Trang-Thi~n, do Thai M&i xu~t ban va tac gia glii t~ng. Sach d~y 50 trang, ban d~C bi~t khong de gia,

- Tieng chu6ng chi~u t~p thO' (1934-1937) Llen--Hal NguvinHong.. Phang do Song Anh xuat ban va nha xuat ban gu-i t~ng. Sach day 92 tra ng. Gia ; 42d.

Tinh yeu elm tr\li, t$p tha cua C~n.. O~ng-Phi, do Vu-Trv xu~t ban va tac gia gtii t~ng. Sach day 90 trc1ng g<>m tr@n 40 bai tho-. Gia : sod.

Tr an tr9ng cam o-n cac tac gia va nhti xuSt ban tr~n dav va xln an c~n gi&I thi~u cung ben c1Qc B~chKhoa T.D.

thit d~p nln-n6t de v~o m~ bli tba « mirng tu~i tbay » chtta mQt lan n~ bo quea.

C6 nhfrng ngtrai a mien Lvc-tlnh m6i khi oghc tin toi len diln d~n n6i chuyeo bit ky ve vin-dl gl, cOng chiu kbo tht'rc s&m ra d6n cbuyeo xe ba Mn gia khuya, lb! cbo kip giCY nghe t6i n6i. Nghe xong, dc;ri t~i xu5ng dan, l~i chao toi ra xe ve luon L1,1c-tinh. Bay gia toi m6'i biet la trong dam thlnb.-gia di c6 ngtrO'i theo d6i t6i nhU' v$y.

L~i c6 nguai, sau khi nghe toi noi chuyfo, thtra v&i toi ring :

- Hom trtr6'C (1 Viin Qu~c-gia Amnhic, ngbe Thay n6i chuyin, nghe Thay ngam thO' ma loag ngui ngui rib& lQi hci 35 mm tru-oc, y ohtt nghi.dung phonad(> co, khi Thay ng~i giang hQC a H.aTi~n, ma nh6' qui.

phong tra, chum phong lan, luon luon deu dcu, kh6ng c6 mQt Tet nio sai, y nhtr 11 thuc -tu hoi con di h9c.

Nh ii .hpc hg(t tan dao /y cc1

Chen tr:J cho dt.rf)'m kh6i Ju.rung x,ra

It nhieu de sac thu-dun9 nh~t

Day do con hirung van-tiet ltra

C~nh h~c may phong nen gam v6c

Coi tung Strang toa n~p theu thua

Chom Ian kh6m da doi dong ffl(fC

Hang cha- cbn ttrui net tu~i tho-

Mai khi nhu- viy, thl toi dQC nhfi'ng du th<Y tr&n do d~ llm vui ma nhln mua nQ sang mua kia.

Ngtrng chut chi Ian thvy vii

Con nhieu dao /y xuan phong

(Ci,n tiep mpt ky)

C6 nbu-ng ngub'i ctr dln Trung tbu, ngay T(t thl dem den ding Thay bao mu-t

DONG .. HO

sach moi GIA0·91EM an hanh

• MOI TiNH MAU HOA DAO ( tieu thrzyel - kfch ) ,.

• OEM (tg-p truyj n) .. " ,.

• ANH HUNG THAM Mfr ( t<j p truyfn - d jch )

NGUYtN M~H CON (352 trang - gi.i 65d)

DtrO'NG NGI-llfM MAU • (152 trang - gi.i 50d)

I. SHAW va SALINGER (1~4 trang - gi~ 36d)

Ntt6'c nha dang qua·mQt giai do,n d~c bijt kh6 khl(n. Ch.inh tri, Quan s11, ,' Kinh t~ den thoi quyet U~t, thl V~n h6a cung bi kich tbich 111a chuyln mlnb. Ke1 thu C90g san cang de dQa nlng, cu~c s~ng cang git gao, phan trng cua J6'p ngt.r~ Jmt V~o nghi cang ro, cang in~nh.

Nen c6 m9t hi~n tllQ'Dg n~i bit : nhfrng nh6m htr6'ng Ve m9t dlch, dtiog sat Jii nhau d~ mong ~o mQt ll;l'C hrQ'ng tinh than dang kl, nhCtng ca nhSa thiet tha c~ th11c hi~n cht.rO'ng trlnh om Ip tu· lau. DU'o-ng nhU' c6 mQt CUQC thi dua ntr&c rut trong lang. Khong kbi dang m~t din cai ve ul oai, buoog troi dio trtt6'c.

Nen ke tru6'c nhat : Oonar-Phu-ang : Tip doan cac Vdn nghf Tv do.- Nhfrng v~n ngh~ ti trong t~p doin n~y c6 m~t cht.rang trlnh r9ng 16'n v~ dang thl;l'c hi~n dan.

Bao ch, : thl da c6 ban nguy~t san vao h6a, xa h9i, chaoh tri OongPht.rang. Se c6 /\ 6nq Hong, tuao bao cua thanh thiiu nhi.

Xuat ban, sap phit h~nh V ach da cheo leo. tac pham thtr nhlt cua tip doan ta c ph~m thtr chin cua Nh~t-T ien ngtroi ma chung ta c6 the cho lt H thuyit gia cua tip doan nay.

Trien lam : dang cbuan bi pbong tranh dan tQC1 ten Hvang ve d~t m~.

Hpi thao v~n ngh~ : di! dinh t~ cbtrc m 6i ttiang mQt kl, gifra ngtrai vift va ngu-o-i dQC .

K;ch t ban kicb E>6ng-Pht.rO'Og se ra m1t khan gia dau nlm t6'i.

Va de gi&i thi~u tip doan v6'i cong chung Hue, mQt pbai doln ~n ngtroi s~ p ra co do ngay 25 nay (neu khoog c6 gl bat nga vao gia cb6t) Trtrbng doan la nit si Nguyln-Thi ·Vinh. Cung di, c6 hai nha van nam : Nhit-Tiin, Dtrang-Kien va mQt ofr si, Pht.rang-Khanh (tac ba Nhit-Tieo). Hai bu~i noi chuy~n -do Dong.. PhtrO'Dg t~ chu:c - t~i thinh phong vien £)~i hQC Hue: ngay thtr bay 26 6, NhitTien trlnh bay Mvt vai nh~n d;nh ve sinh ho1t tieu thuyel Vi~t-Nam hitn nay, ngay cbu nh~t, 27•6, DU'O'Dg-Kien n6i ve C~c bien tr,nh cflch nl~ng qua /;ch SUthe giai.

Hue mO' mQDg thicb vin cht.rang, Hue tranb dau gilu tinh: than each m9aa ! ghi bin bai di~O gia tren day SC dU'Q'C hoan nghit\b•

M¢t nhom DgU"ai kb.le, giau thi~n chi nhtmg ngbco phtraag \iin kbe,ng:thl cbln cha dU'Q'C nfra trU"&c tlnh canh kban:hitm sacb va t~ lifu cbo nglnh E>$i hQC, dang cho ra toii cua Vi~t--Nam d~i l,pc tung tho-. C6ng vi~c can ich oly chia llm ba giai do~n :

1.- dich cac sich Toan Li H6a dg sinh vien d~ hi!u cac mon nly va tai liiu khao CU'U j

2. - djcb cac tli li~u hi~n dang giang d9y O' cac £>4i hQC, trong DU'O'C cfing

nhU' ngoii qu6c, dung d~ lim tai litu tham kbao ;

g.- in CSC tic pblftl khao CU'fJ Cong phu cua giao SU', Ju~ an gia tri CUa sinh vifn. ·

.

S~ch djch in biog ra-ne..8, chia tll'Dg tip nbo de sinh vifn nao cOni c6 th~ mua dung ; xuat ban khong b~n kll' nhLrng dQ chirng n1ra tha.ag m~t qp.

Gifra thang 7 n~y, se pb~t h~ tip aau: T,nh di~n cua A. Ricoux, va sau '16 : Tfnh Vlt L; cua A. Ricoux, cua Brubat, danb cho cht'.rng chi Ctr nhan (Di~n, Quane. .•}, Ttnh Vit L, cua Devore, cua T~trel danh cbo chting cbl DI! bi Toan Li H6a).

• Chic l'ing anh chi em siab vien se het long ung bQ vi~c lam nay de cong cu9c d\fflg m9t tung thO' cho ngAnh £>.i hQC ntr6'e nha co ca thanh tt1u.

« Nha xult ban Phu Sa trtroc b~ ten m1nh c:ta tu !au, ml chtta in tae phlm nao Cua B,nh-Nguyen ..Lpc, ngbi cilng co cai gl chU'a tin )). Nhieu bJn van da n6i th~ v6'i NgQC-Linh va San-Nam. Hai bin nay chi mim CU'O'i. :E>en nay,. mai VO' le ra : h9 da nhcr tac gia « Nhot gi6 , ch9n cho nhfrng truyen ngSn d(rog ct.in, dSc y tlh~t va cho r~ng se it dQC gia nh«t. So ph$n ( Mira thu nhcf tam>, t4,p truy~n ngln thtJ' n~m cua Blnh-Nguyen-L~c nay - giam d6c nhl xuat ban Bea Nghe tim ngll'Ilg hO~t dQng, Se dtrQ'C b~D dQC dinb d~t trong thttQ'D.g tuan thi\ng 7.

Sau tcic pblm cua Blnh-Nguyen-L9c, la dfu tac ph~m cua San-Nam. N6i ve mien Nam dang s$p chir. D6 la tip phiem lulo ng9 nghinh cua San-Nam., g~m nhu-ng bli c6 cai ten di gQ'i to mo, obu- : Tlur t,m hieu ca t,nh mien Nam qua cai IU'O'ng, vr,ng c~ va ca daa, Nhin xet ve ca dao H~u-Giang, An u cho dung di~u nghf.

Xuat ban liin ti~ hai tao pblm cua hai nlu van tieu biw cho mien I NamKl L1,1c-Tinh • nay, qua nha Phu-Sa da r ~n b dung diiu ngh~ »• • • •

Ben-Nghe tfm ngu-ng, Phu-Sa dang h~t c:t9ng, gia chung ti ~i co Mien Nam vita chao dai. Nha xuat ban m6'i vao ling nay do mQt ogttcri miea Nam (.•. Vj~t) chu trtrang. Xuat ban C\IC nay toao lam chuy~n 16-n : cho r.a mtt biO d9c bon CtJi).tl tieu thuyic co n(H dung xiy dl/llg li~n trong vong ll1Qt than,, cu~n Jl~O cung tren dU'bi nam tr~m trang va dang chuan bi d9't nhi b6n cuon, neu b&i cu6n dQ't nbtrt dU"Q'C dQC gia boan nghenh DhU' khi chtmg dmg tren cic bao hlng ngay. Cuon di tien phong la Vv thay Hu-crng, tieu thuyet ~i tlnh va d~ng que Cua Le-Xuyen, tac pblm dlu tien dt.r()'C in tbanb sach ciia nhl tilu thuyit a phaitong c6 tieng chuyea ve dong que Nam-Viet; cu~n thu obi mal bay l:J blog sach~ la l}uro-ng nl,'6- mpt mrnh ctia S1-Trung, ding la uc ph'-m dau tien in tb~nb s3ch cua ngu-O'i ki gia ltjcb t.rtrO'.ag co tea tu~i nay; vi hai cuon da in xong = Ma; flnh dau cua An-Khe vi G<10 ch<T nvuc song cua Ng9c-Linb, hai ti~u thuyet gia ~11 kb.ach •

S11 h~og hai cua nhfrag nh6m ngtrai cam but giO' day, (ma chung t&i mai ke dtrQ'C lllQt phan) phai chang (la chu-ng to Sl,I' It chuylo mlnh 11 clia ngloh Wo h6a, Van oghi troog thO'i ld ~c bift cua Dln t{,c ? 24-6-65.

TRUY~N 3 KY : TUY-HONG

- T~i nay Ho~i c6 di nhay b thlng Xuin khang i

- Nhe nba SU' mi hoi hrgc. Nhay chi... Hoai biit cai c6c chi m~ nhay v&i nhot.

Bau trai xam ngo~t b~h ho~n, h~t mU'a n~ng va gi6 cay cay mit nhln. Toi hat tay Vinh dting kboi tam du dang dt.rO'DI Cao dl rQng ra cho mat. Vinh Ctrai vao c.1ay em mll'a t6c hll' li~t • Dtr&i g6c cay gi6 th~i l~t la cbo mtra r\lng ahi~u. Tei nhun vai di nhanh ra xa Vinh tbem :

- Trai mtra dat chiu, troi mu-a toi trot.

Moi Vinh hO'i tii, han1 ring tring J~nh. Con ngttoi tb$t t\1' nbien cua toi luon luon vui datJ trong nhfrng tlnh-cam vui buon gi~n gbet n~ng l~nh. MOi ngay thay mQt 16'p giap tlnh-cam, mot cai nhln d&i, m~t 15i s5ng. Mijt VInh Xanh xao dtr6-i tang du reu 1\IC, chaog nhoii ngtrO-i nlm V~t 30 sau cua toi lay d&n. Mtra gi6 va ban tay yiu quai khien toi th6t cam nin nep sat vao Chang bo tieng CtfO'i nghjch, bo cau n6i khoi~h~i. Toi ChQ't tlm ra t6i : hay dua.

Tr$t I Chi luc n~o bu~n qua nOi bu~n m6-i ch in VO' th~oh tirng manh dido1n, tirng manh thic lo~n trong nhtr yeu dai, co nghia rai VO nghia. Tay

Vinh cam nh~n bet tl ao sau r~j.

TjroJ noi cua t6i vut cao nhu- difu hit h9c tro.

- Thi vit ao Hoai ra, anb lam cho Ho~i nh& lai nhfrng ngay con h9c b ~og - Khinh t\1i Hoai CU' rlnh Ch\lP ta sau cua nhau d~ CQt du1n mlm nem • • •

B!y gio- them ngay tho qua : gia toan khong dam mang ao d~p, gi& n1ay. Hantg , Ve thl n,m n1e no n vao 16-p ch1m v6i muoi &t J

Vinh chip mi~ng :

- mi th~t nho anh cuog hay treo me, cnng thich ln nhtrng l&n len thl cbju.

- Hoi d6 h~ru rlng Ho~i c(rng nhtt th~p : chanh thl cam ca trai cin ngang con me thl... Ho~i ch I thf ch ~n n1e lep khong c6 h9t. Me lep, ?in boil vin khong c.1au b1,1ng. Ao me nht.r bo bua, te rang, rach n1ifng, bl.I' Ju-oi.

Vlnh cu6i xutSng tai toi , - Nhll'ng bly gio- n1~ em them me thl en1 ti! ket an em .. chi.rng tich t9i t~i-loi .••

Cau n6i cua Vinh hie n~y chi It.rat qua l6'p bilu.bl cua Y-\htrc., t6i d!m mtnh vai r~i lu~ b1.n tay cbu9t nhit vao r\lc ~o cung khip ben trong Ian Ao ten day toi dan cho chang, CO'n mtra dQ'i cha, b~n be v6 ttr ving lfng di chung t6i n6i cbuyen v6'i nhau bing xuc..giac me say din nbl~t. - Chan ngit anh. bSy gio em dang tre lln ra m~... em dang bt.r&c gi~t lui cho din khi hue dau vio qua-khll' non tha va tien dt. lui n&a lui nfra. Anh Vinh, c6 khi mo minh c6 thl Jui siu den cli thai bl bong rntrai hai thaag tran truong t!m trong thau ntrac khong anh ?.•. H~i hQc f>ong-Khanh sao Ho~i d~t Vi~t vin qui, bao gia phit bai c,e giio cilng phe : « Vln kh6 y cin , ••• N~i xung, co lan em dem nip bli 1uin v6'i mOt ly nu6'c lQc, Chin cli co Hll'o-ng... nra ma phit em b6n gicr ca'.m-tuc. Bay gia di dtY em quan-niem ring mu~n thi'r kha~nang viit van cua hQC-tro thl nen xem nh~t-ky.

Vinh git.

- C6 le dung.

- Em c6 cai tbu vitt nbit·ky blng gi!y rcri mf>i ngay 2 ta, vi(t xong d~t vlo ke ho cua inn tha xu6ng h9c. Chiec h~c d6 1nlnh da kh6a k9-lt.rO'Ilg, bit kia JO kh6a va lifng chla xu6og song r?}i.

Vioh oSng chieo c,m nhQn cua toi len nhln dru kh~ m~t dam chieu, mit chiog slu hut cham..chu nhi.r nhln tim anh ky.niim ngtr<'ri tinh. Chang tlm gi b khuon m,t din-ba tre-con n~y 1 l\fugn lung kiem gijm rich qua - kh(r cua tOi hay mu6n thu hlnh ngu-<'ri con g~i kh~-so- nay ? Khong, toi kh6ng ch.ju cAi nhJn dai nhtr thi - nhln Jlu d! tlm ra cai xlu cua m~t - dirng nhln nbau liu quj. Toi khang d,p, Wi biet ltrQ'ng SU'C, biit ti! Cttai mlnh di khoi bi CU'O'i sau. Birng nhln xit kien .. nbin, dtrng ly~luOrl dang dii ve toi, toi chi c6 long thanh ngunngut mt thtrang d~ trao tra, d~ dang hiln. Cho anh toi d§y. Hay cho ~i toi anh d6. SI! <fai chac khong bao gia chenh.. tech bat cong vl b~n nio thua sut }U'ng VO'i thl gia tfflg long tbmh c:le b" chi. Ai thtrO'DJ CUD$ kh6nf bJog Ditrai yiu thtrong ca,

Toi- nhim mit dtra bln tay cho Vinh b6p t~i vui mat vao ng~c ao len cho cbaog ho-hip r9n.ra roi xuc-giac scr-s~ng d~o ·choi trln ohu-og dia-di!m tbiendang cho den khi dau t6c toi roi bri r~i cue .io trit ra. Miu....,don h~t lea d'au, th~n,tb~ hoang-mang gan S1,tp d't> nhtrng toi cCing go dttQ'C hai canh tay VU'Q'll d~i dan ong ra de cha.i t~i toe. Vinh ma xic naag um gtl'ang cbir nhit rung rinh cho tai nhlo mijt toi. Duoi mit ve nhoe net, lln chi den to khong trung v6 voag long may suong nh~t va ph,n hong dap cao go ma. Sao l~i to dil~ btrabai nhu- the nay dl di cbO'i v6'i ngtrai ye.u 1 Miy net ngf.ly-traog v1,1ng d~i <16 khi~n mijt toi trong buon CU'O'i nhU' nhii<n.g l6i chinh-ta CUl dong ChU' Chuc t\Jng n~n b~ng kem tren dia banh ngay sinh•nh1;t't.

Vinh dit tay toi nh6n g6t di ra xe kbi mtra gi6 ng~p ngu-ng thoi.

Den nha; VInh khong vao, chang h~n toi nay anb l*i.

CO'n bao-tap tinh-cam, stt tht>i-thuc thai.gian giao - c111g tinh - than tren d9 • 16'n nhfrng CO'll dong bong vijt. Toi mucSn ng~i cai kilu bit d$og nay mai mai cho d~a khi thru:i-th~ ra ra ttrng b$ ph~a. Chi~c ao ngii mong nhtr canh ve slu pbu thuog-thlnb tam ngt,rC mong, f){ra con ga.i eSm trong gU'O'Dg c6 chum pb~i ~n du-&ng.khi, c6 cai m~t lit-leo nbu- banh beo khoog nh1,1y la toi. Hai la m°£t vira· mau do vira mau vang s~n-sang kh6c bat CU' luc nao. f>~c-biet trln ma c6 mQt cai s~o r6 va hai cb~m ca-phe d<Si xu-ng nhau qna chiic mili. D6 cfing la dieu nh~o-xet ghi sau h.rng the ki~m-tra bQC nh1;t'a cua toi. Toi thtrCYng kb~ m~t dan ba heo ua troog gtr&ng. N6 kh8ng du d~p nen n6 can phan. Toi phai d6 daoh toi trang· dilm cho 116. Thoa minh cho t~t deu di... chui b&t b ch6t miii da to xui qua kb8l'.lg t11-nhien ••. cho phan xuong c~ nira ch(r 1 ft thoi .•• nhieu qua trong khong th~t t nhu-ng dirn.g to moi nghe khong Hoai 1 cim khong dttQ'C sO'n son du la Miss Aurore thO'm ngon k~o b~. Vi Sr:/ hoen nbfrng cli hon moi noog n6ng v~ loang ltl mep mifng tbam an cua anh Vinh. Chi~c mep c~m VO SC) g~c rau cu-ng r~ true kich.- thich xui dvc long toi l¼o-dao s6ng tlnb con cao huyet quan thit da. TQi,16i tir d:6 chuyea xu~ng, cbay fan fan xuong ~. vai, ng1;t'C, b1,1ng vi sau d6 chtr trinh da tan tb~oh nam ba giQt do. Oi i nhfrng giQt do la gi6'i hin con gai v~ truiu,ph\J. Toi ngim din than htr vCra t~n ua ma thtrO'Dg minh VO k'e. R~i mu6n che doi mlnh ra tbanh bai than ph~n nho d~ an ui nhau, tang Mc nhau, thtrO'ng yeu nhau cho th$t nhieu. Anh Vinh O'l/ ngu-oi yeu tang t~n lttO'ng - tam O'i 1 phai cbang em l~ gai dI du-6-i quyen anb ? Tlnh yeu dau '? Tlnh yeu da tr6c ngbia r~i. Hai mi mit da mQng va nijog li, toi cht.tp m(>t to bao coi ngru nghi(n. Ce dao Marylin Monroe do blfng trO'D lang nbu boi mo- nh1m m1t CU'O'i suong-sa voi tit ca dan &ng tren the-gicri Toi dt.ra tay SO' vao tren sinh vit my,mieu d6. B~p te tay, d~p bcSc ltra cai d~p gay ac-cam v6'i ngtrai cung phai. Toi tu-bng-tuqog 06 hai chiic ban dai, dai t!m v6'i rat nhieu cai hQC mO' sin ke Song song. Sinb..vit mau do mfimJ\-Iarylin Monroe ~p di gi&a hai b~n d6, nang hit cai ·mong to 16-n vang qua

vang v~ d6ng clc hQC bin ~i. T6i VU't tO' bAo du-ng d~y chai t6c mang ao dai dQ'i. Minh kh6ng x(l'tlg ding mang tio mau tU'O'i, than hlnh mong lep teo t6p nay chi nln dun~ mau trlng thoi. Gier nay c6 ma'.y ngc.rai dQ'i Vioh ? Chang h~ nhieu va chang se den vai ai ?

Thao xo cu-a bt.r6'c vio.

- - Chlc Vinh ~i kh6ng d~n nCi'a r~i. Co.a ngucri gl m~ sai h~n mai, n6i )ao sugt dai.

Thao ng~i xu6ng giu-ang thay io bong cho hai chile goi. N gU"ai dan ha ~n tinh Du6i dtrfrDg da mit Sfl nhat la ap ma }en 30 g6i ban.

- Holi ai ngay mai di chQ' r~i lo phcr Da-l~t. Trai day l~nh mi nee. thoa m9t chut son khong nll't moi.

- Mi so saoh Hu~, Da-l~t vo-i Sai -gon boa tbua tht.rO'ng gbet the nao 1

- Ta chi phac-hQa mQt khuon m~t dao-ba-tre-con Sai-gon la mi~ng, Hue la doi mlt Va E>l.-lit la hai mA.

T\t"'1lhiEn toi non-nao nghi ~n Nba-Trang s6ng trao ngut ng9n, trieu cit cam nin gQ'i cam; t6i mu6n ke dlu len g5i cit, dip sau than thl du-6-i 16-p men cit va n~ ngu mQt mlnh tren ben bien co-lieu tay viy s6ng m!t tlm gi6· MOt tum lt hong ning VQC dt v&i Vinh. Nha-trang chang biit toi 1~ ai.

Thao cttcri :

- Sai-gon wng hap-dp mau chin mau tay, mlnh c6 dm-tt.rang ho-i thlr cua mlnh cung phai ngin bat cho mau, kip vai UH song. Chin qua ! Ban be d\1ag ~P m~t tbi mai nbau di an ngay.

Toi CtrO'i ti~p :

- Chtc nhan tlnh dvng gap mlt thl mm nhau di ogo ngay.

Thao CU'O'i dem hai chiec bao goi blo di ra. Toi trot bo ao d¼i, soi gtrong Va mu6n ban thtrang cbo DgU'<Yi trong gt.rO'ng m9t doh tht.r tinh m6i nhat. Cach day 8

Dam tinh yfu CU3 toi da keo dai bing nhfrng b6 tht.r, thtr qua tht.r l~i nbtr con tboi di ve tren khung d~t. Tlnh yiu toi dam me nui ltra phuo tr~n tren giay mong nhtrng ngucri ay viit ngin nghiem ]~oh nhtr Cbt tra lcri bang mQt nu-a tbtrO'Dg nh6' kbiln toi pbai th~n tr9ng den cbfr khi viet di. Chang ten Khiem, t6i cam-(loan se cho Khiem h\m chaog. Nhin hai tu~i toi la tut>i chaog. Thu- cua Chang chi dao ha dong tem ph6 thac cbo xe lira v6'i dtto-ng ray con toi thl rung cao tlnb cam theo canh may bay. Toi thi~t-thbi nen toi nbi xung chuy~D btrang tinh yeu : Moi tinh phai du-o-c trang-su-c ti-mi b~g thoi-gian vi tien bac. Toi d6c long 1~m t~t cho tlnh yeu nhtr b~ m~ tre. hy-sinb cho con cii an mic (1~p va Khiem cb.iu nep mlnh theo ky.lu~t ngu-O'i yeu nho. Chhlg phai Itta thu- giay viet thU' mlu xanh cua Kim-Dung, nh&.ng bai thu& tieu sau nhll'ng dQC r~i n6i buon vln oon day. Bu~n nhu- nhii'ng buai m3i ru-a m~t nhln long mi ryng gbi va9

khan. Buon vl buoi tr11a mat. ngt1 nl1 ieu thao-thu- c den tru-o-ng da kh0ng ~n phan. Va dem khuya t6c roi tr3n .. trQC tinh yeu khong d t du-Q'C tr~i dSy g$rn nham rOa mon ta rn-tu- than,the. Nhfrng chuy~'n buon d~ th!nb doi. Toi l~t •

Iijt trang s,\ch • Than dieu d.;li hi~p II c hu· tinh mcr r9ng cho n ng-Qu:i be·b~ng t ai-ngQ Tieu,Long-nfr. 61 ! • tro ng vong tay hQC-tro t~m than co giao da btt vrra (1a-tan roi - NgtrO'i d rr i Xtra h o 1ng h O'n 1nlnh - ra chuy~a kiim.hitp 11 chuyen tloh thac-lo~o nhat. Kiln Dung phi, luln phi-ly dem ai-tl nh th~ .. k y 20 lam cult. beo nong Cot Cho V5-thu~ ngan Xtra khi~n dQc,gia say cuong trong ffiQt damDll di d~t b6c C30 ltra rO'm. NgU'O'i ta dam ghiln nhu- mieng trau, nhtr dieu thuc5c va cgon ngir ngAy horn nay mang n~ng nhicu v6n l:~ng tri -thtrc Kiem-niip.

Toi ai-ng~i cha cac nhi xanh n~n trai, bao bl chu· nh~t s!m tnau hO'n, blnh mvc tim .•• 1n~i thll' chia hai cho hai ngtr<Yi d1'1ng va ngoi but pilot net nho

mOi kim toi khong dU'Q'C ch cp b~i, ch~ng khong bien toa thu6c. D\IDg-qa ~-

tioh tran - trQDg gi r - gln bll'ng-bit tro~2 chilc hop da qui cln x~-Clf, Nhirng tuan Ii tbanh ph6 hft giay vif t thu- mrtu xaoh xanh nen trO'i, Khiem phai mua bao-dam & Phap. M6i ngly m{>t h:ty hai ta thtr dAy t hoang,thoang mui htrO'ng

cua chiec hon Soir de Paris R~i nhirng bU'C thtr c6 lU'u truye n cbo con chau tho- p!'l\lng khong ? Nhu-ng chi-tiet v~n, c4nh xli ph{ thai-gian nhtr the d6i vai ngu-o,l dM ong phai chaag VU'Q't qua SU'C DgU'0'1. T6i quec ngbi riog CU'&ng bach dan 6ng n6 h.rc co g!ng la toi d~i va tQi-nghi~p cho dan ong khong biet • m1y. Khiem than rtog c6 Ju e chang la-dlnh v&i nhi~1n-v~1, mO'-ming quen nghi den binh,nhin. S\f co ging nao nt'sng keo d~i cho d~n natn toi g~p Vinh.

Toi thay ao ngu nl1n so~i ra gitro-ng ch1,1p quylo ti~u - thuy~t kilm - biq,. Toi me nghi~n dQC bet ca c pho kiem-hi~p thtrQ'ng th~ng. Van chan chinh kh6 bieu v& vln viet lach ra la.in sao de ngu-cri doi chi yeu chuy~n kiim hi~p thoi• Neu troi cho t6i m9t ngLrai tinh vi~t n~i chuy~n kietn hiep •.

Toi mang ning b~nh ltro-i. Khong di chO'i, khong ra ngoai, khong • them thanh-ph6, khong them 30 dai Vl ltrai CU' dQng chtr khong Vl nlp nha gifr chijt. Khong c6 chi blog b nha mlnh, toi thlch luon lu~n c6 m~t trong gia - dinh. Cai ttr th~ nl1n la l~ c thu so m~t, n}m su<St ngay va an V~t. Btr&c ra khoi nha, la m9t ctro-ng - bacb dau x6t tir luc di chai v&i Vinh. S6ng 1~ chui rue trong nh~, di chai xa la gian do~ m~ch song du c6 di Nha-traog ttm bi!n VQC cat. Cat Nha.trang di kbim minh nh& dlt l:, Hue. Toi yeu Hue su6t daj. Toi h~t sous la phuie dans le vent toujours je !'attends. A chaque r.endez - vous tu prends bien ton temps. • • • NOi bu~n triu n~ng ti~og hat vu-a ra vira chua vira mln h~ tha'p l~t-d~t nghe nhU' meo ngao keu tui han sau mu9n.

- Cha, hat nghe me ly qua. .

Thao bU'6'C v~o dat tay ten va1 toi an can . I

- £)~ ta pha sira cbo •mi u5ng nghe ! . them - nhtr coo Dl SU'a

• m91 them .... muoi. ,.

"Thao keo c~m ... ke vao to1, m8i ly sil'a tring civc miu nU'&C VO g~o.

-Uong di, nuc ffiQt hO'i .•• ogay •ma1 rn~p .. ph4 ra li""eo. Con n~y ma . ay chong 1~ beo d~p ra l~p ti.re.

... Dia hat ch~y tron ban nhiC vuj non l&i chim rfu rit. Thao ch~m ch~p thay ao ngu. Ng1.tai dan ba c6 than th! day d4;p thU'O'ng thfcb deo trin ogU'oi nhfrng rnanh do 16t ggi tlnh sang ca qui phai. Thao ph6c len gitrang lam vai Ctr-dQDg thl-thao roi du-a chan len cao kheo mung xu5ng.

- fli n~m n6i chuy~n hoai.

T8i goi dtu l~n canh tay Thao nhln ctra s'a. Hai chiec boa cbau sang bung gilt a kh6ng - gian den. B~nh nhau dau day, thcri cuec gi~t dln ~an oog. Tiing Thao :

- Vfnh djm bi d9ng vlen cuoi lllm thi rtl trU'CYDg 1~m nghe.

- Con tnQt nam nfra mai bi gQi. '

- Treri ai 1 non xeo. mi u.ng chi c.ii thlng con rut m~t rti'a, thu

vi chi, bo ph~t di cho ~i co giao hien llnh nghiem trang.

Toi CU'O'i gan :

- Mi thiiu thanh-thit, ngu-cri day ch6ng dly gai.

Thao rut mfnh tay quay m~t vao vach :

- Cau d6 mi gan cho 1ni tbl dung ho-n

- The mi cho tao kheng tbanh-th't ?

- tr, mi vin t\,1' - hio b cli vo mo-ph;lm d~o d<rc ..• biet dau ri'.ng Cblng Vinh da reu rao pho bien mi khlp bet c1 .•• nhtr tei.cao ke thu . •

Thao ogjm ti'°g noi. L~ng Dg\fC VO' ra lai ling, toi ngbe du-;lu@n gao lea, loi ba cio cua Thio lA dt.rang roi. Toi lln tr6n tam roi, nghe nhtr mtnh <Jang di,n chao Jen da nhgn tron-tranh luoag dtr-Ju.$n khe khet mui tanh d3ng. Btr6-c chin thao rut t!p toi den m9t do pb~ag c6 tieng hat Sara Montiel trfr.tlnh ao nao th~m lQt vao hon va ra ra tirng manh im-thanb tbuy lf. Tieng nh3c nho giQt htt mtra, thinb-thoang ho-i du-o-ng cam rit len llrn gi6 ta oan, tr5og hip bung nghe nhtr stm d6i t\1' tro-i xa va giQog bat Sara Montiel sic gQn ret bu6t CQ xat t&nh~n la lcri kh6c k; gifra trai giong gi6 bu~n-ba. Vinb tre moi :

- Ai d~p ai danh clii ma v1ra kh6c vli'a hat t9i nghi~p rti'a . Nin di dirtJg 1~m nung dtrng meu tnao ma anh dau long. Nin di ma hat trai • oi, vira kh6c vita r!n ma am thanb tieng hat vln sic, vin r~ ••• t~i-tit1h qua •••

Cb-n Sot h~oh-phuc n6ng Sao Jong D8,lJ'C chit C 0 Qi, m.,ch mau COll cao day dong CO' the h~a ban kho - khan. NgLroi d ., ong la m!rili hl> Dtra con gai gia hoang .. h5t keu CU'U va do.\n quan tie vi~n la SlJ' ch~ng,-1 Ct;r yeu-duoi ra rai. Ch{rng nhan la tieag hat Sara Montiel. Toi thu tfi toi cui dau, t~i mu6n thue ngu·ai ca si p~che d' atnour kh6c dum toi, toi muon ID1J'Q'n nang ky,nu- ben Tam-Dtr<Y.ng rach ng6n l.ty cren 4 lQ'i tI-ba ren si~t cho toi. Phong ogu dan ong la chiec horn khatn liem chfr trioh cua ke v~a danh mit con gai . . . Lain sao thoat than, lam sao ch~y khoi no-i day, lam sao <.1i ra ma dtrng ai hay biet, dirng ga,y tieng ~n. Co gjao vao day roi co giao di ra. Lam sao thoit than? Qu! run SQ' kbien St! suy-nghi ta,n thanh ntro-c, mai khoag tlm dttQ'C each ve. Toi V\lt kh6c am-trc.

- Anh cam <YD nhfrng gi9t [JU'CYC mat cua Hoai .•• em da 15' tay hien dang. Neu m'£t em rao t~oh thl day chi la mQt Hin trao d&i ml Hob yeu la SI! trao d~i dai, mai,. gifra hai ngtrCYi khac phai St,r trao d~i, sir cbuog btrcrog mai mai cho dtn khi ro-i xa nbau •. thoi khan g con gl de cho nhau r.lOa.

Toi CU'O'i g~n :

- Dung n6i loi-thoi, dirng gay nfra con ga tr~ng •.• Biit dau ta· kh6c vi tiec, h6i h~a vl th~y ut>ng •. . Viah, bay gio- 1am each ra khoi d,1y ma tbien hi cbung quaob kb6ng chung ki~n.

ngttCYi nlo d~

- Anh ra tri.r&c, Vlft chla khoa vao cu-a s~, m9t gia sau em hay ra.

Tieng noi cua Thao xoay vAo trung vay qua khtr r~i tr& ra tren ngo C\ft bi~n thcri :

- NgU'oi dao ong hanh dien gi6'i tbi~u t1'U'O'C dt.r - lu$n r~og nang la con vat da bi thtraog r~i .• Mi hay b\i trtr, fiuy di~t tlnb yeu di. L~tn chi c6 tinh yeu~ khong c6, nbat dioh khong c6. Yeu m9t d6ng bun co.a bO'o. me m9t thing d~n ong . Ngu-cri ta lay nbau theo lu~t troi d3 dinh V\!ng trQm va cong - khai,

Toi tthln sfrog btrc · ttro-og kho tr1ng th~t than roi le cai nhln sang Thao tti'c to:i mu5n no tung ngtrcri ra. C~ h9ng ngh~n kho, tai phan,ti-ng co quap nht.r con b~nh bi phong don ganh. Mau chay • ngtt9'<":, mau kh8ng v~ tim nfra. Toi d~i r~i, ngh,t tho qu~ di thoi Thoi khong COD gl bim$t nfra, doi con gai da bi tuyen- bo la htr va ke to-cao la chioh ngtrai yeu. Kieu ha.ah va t\f tin Jau cay nuoi dtro-og CUQC song bay gio- v& vva ra nbtr VO tru.ng cbo toi lQ nguyen hinh Ht du-a gai gia bat man, mit niem tin nhtrng khong c6 quyen g!t-gong.

Thao n6i ;

- Tren tay thing Vinh 11.'tc . nao cijng mQt cbu6i nhan tinh : thieu ph\J

gi1u, nir - Sinb, gai nhay, sinh-vien, gia~-SU' ••• Dgtrcti ta yeu nhau bing tlnh gia ••• tinh yeu tbl gia nbtrog tien tieu thl thit. Yeu nhau tinh gia • -qu~y phi nhau mQt thai - gian roi (h.rang ai nay di va ngtrO'i c.1an-ba van thanb thO'i khong dijt m1nh 1~ n~n nhan. Vinh khong yeu mi, dl.l'ng tin m) khl>n, vai ai n6 Cung Ca diep kbuc: anb se quy S\101 dtro-i cban em ca ngiy., anh se cong em di pho ca bu~i ... Hay thoi Vtoh cti. Mi dau COD tre d~ bo CUQC song tb~t ch~y tbeo tinh yeu &ia· Mlnb hay thtrO'Dg • h~i minh da nu-a do{ mi ••• Dirng bit chU'6'C ta. ban-Hinh ta cao , CU'O'Dg n9i-cong ta tbam , hiu .•. ta d~p nhao bet, da th& het.

Ben tit, Thao 8m b\Jng toi met cue ao Cr, d~n nbo : xa hin di nghe lloai, bo th~ng Vinh di ngbe Hoai. Nhfrag ngtrCYi tinh tbay nhau trang trai do-i Thao va da Thao nhung bin khong nga. khong phien kb6c kh6ng ren, trii l~i lop s&g ng1,1y tranh, kieu , banb, ogi :ngio b~t cln cho dang dando-i d1,lC-di Thao da l~i c.1cri, nghien rang tiep t\lC t\_l' gieo tai b9a mlnb, s6ng thac 1~ vang cblu tbeo ban nang tbu--bung 1 uyen ai vong bai canh tay ngl qua .. qu~ng om-ap ~ng ngtrai c6 rau . Ten b?I d6 r<Yi nhtr mua, ten dan ba d6 Hin nbt.r bi trong bip thjt phii khoe. Oi t)nh yeu lA than-th! loai rin bo trtrQ't mQi tam tay.

Tifng ngu-ai dan.ba cbua nht.r me : - Ta biet mi tham, mi khung, ding thU'O'ng b ch6 mi yeu tb~t. yiu ln chic nht.r nguo-i danh b~c li~u.

Toi meu mao. Cho ai meo ai c6 phai rtng tat ca <iln ong dlu Il Vinh. Hlnh nhtr toi c6 th6i quen hay than - tho- Them vao them vao ..• Thao co ban-lanh caO-CU'O'.Og, n9i-cong sue tich. Hin bit mlnh luy~n d~ minh f~m doi J~i tir (tau nhtrng khO'i d1lm CUQC do-i dau pbai tubi 30. Vinh c:ta hut rOng mlnh roi, mlrih da bieu khong mlnh roi. Con chi, con chi DO'a, kho queo tinh cam, mat tinh C3tn ChO Chang h~t rc,j, doi Vt dU'Q'C khong ? Cam thu nhat la anh bao nhi~u nhao - tlnh sao ~i 1'1a ngt.rai hien tanh mit u-6-c nbtt toi ro dem vao phong ngu. Con ca ~i la con cA d~ bi thuoc .•• nhttng biit dau ••• c6 khi mlnh la ke sip hang sau cling a hanh lang khach s~n.

Thao thb dai !

- D~ nhat l~ bao nbieu CUQC dcri gia-tri l(li dem lot dem trai d~ cho m9t th~ng dtrQ'C ti~ng Don Juan .

Co giao thot tra lai rat du - con :

- Ai bitt m6. Kbi btin ve minh thi b .,t, h h" ., b'" ap rang an c 1 yc:u em .... neu Jet S'f ~ii xi ru9t. -

h3n dong hai baa tay t~t ta <ta t?o chQ trang, }3p ~Q m8t

Hai ngU'o-i <1an ba cung trlr mlnh. Vong rO'm choaog x6t tlihi phinva cuQC do-i ... nhtrng thoi dtrng oia hon, ai nu-a. t:~i ~i mlnb, mlnh pha m nh Toi pb~ toi chtr khong ai pba tOi h~t. SQ' chi ma ttut tQi cho dtli"""O~.

• Thao tra mlnh gao len dui toi :

- T~i sao mlnh hay dung danh tu con nit (le cht,tp mil "1in oJg

L~ bl cbang nao khong cbiu me mloh ho~c mlnh me kh6ng vo, kbong thicb hip can tbi~t cho mlnh la l~p tu-c ting cbo cbfr con nit rai.

Toi chic lt.roi :

- Nhieu kbi mlnh mang m~c cam gia

ThAo iro - ijng nam phut r~i n6i tiep :

- Ta c6 cam tLtbng mi luon luon do gan thi ma kh8ng lly chong di cho roi. Ong d~ ina. Liy di, tt.r ga rnloh di.

tQi cho ng1.roi kbac •.. nh.it chu Garage H. H me mi dao

' - Kh6 lay qua ... ban tay ong ay dem tien cln.th~n Jim. M1nh da la tily CJ g6a thl CJ cho tr6t, het long d~o nO'i, d~n ch5n. Ta khong danh ga ta vao cLra d6, gia Lim tiy ong gia tham t!im. Khong lay, lam chi chuy~n tham. Thin ph~n dan ba cbu-a tham sao. Ta nb~t dinh 1~m con gai su5t · doi, nhat dinh r1 v~y d6. Ai lam chi dU'Q'C ta.

- Khong thich ong gia nen thich th i ng con oit.

- Vinb la ngtro-i 16-n, la dan ong... Con mlnh m6'i la d~n-ba-tt~ - coo.

CO'n ttrc gijn 6i len mQt l~n nfra, toi mu6n gao, mu6n reo m9t dieu ca den Nam-My cho tay chan run giit, gaa cot than - tbl d~ xu6ng tieu - tan.

tru, muon ra roi va

- Chiu co dan khocg dtrQ'C' Qua rat nhieu ngtroi dl tlm mot ngll'O'i, de tnlnh kh o i boi bin bo hoang CUQC do-i con gai, H{n xa tlm kie'm, mo mim kjnh nghl~n1.

Toi cu-oi g~n :

- Niu dan ang Hinh pban maog thai de con thl ta moi ChlU cbai.

Ng8n-ngir cua Thao dla vijt sic gQn :

- The ra vl do ma mi nfn, mi d~n ep ••. d'10-dtrc gU'Q'Dg r~i con O'i. thu d6 dang ghet 1~m ••• Con kh6ng bilt rhlg dan ong cilng thu-ong me tbieu ph\l han gai gia . .. dl t&i gan, di chiem. L~y gai hU' d~ l:\n1 ngb'ia

CU' CU'U Vat,.. ban tay te..dQ ... banh di~n rblg nang htt vl ning cbU"a i~P ta.

Toi vu6t ve ban tay 11 banh cua Thao :

- ThOi, thai... mi kleu banh, mi thiiu thlnh-thit v&i tat ca mQi ngtroi nhLrng mi se thanh-th~t voi chi m9t tigtrai. Con ta, ta aang th~nh tba,t vai mQi ke ' ma roi r5t CUQC khoog thanb-tb$t VC'i ke nao ca ,

Thao ngip:

• - N6i cho lwi cOng ntr6'c mim dU'a "'.. ca1, 001 cho phai cilng dU'a cai ntrac mim:

•

Thao keo f1m chan day dlp Jen den ngl}'C r~i om t6i lam goi tbl

.._pfham : mi neo bo Vinh di Hoai, dll'og chai voi (iUan ~c-tang d6. Phong i ngu cua Thao ng3n each v&i gia-dlnb ben Cinh mQt tam got mong, nbirng afll tbanb than m~t rat di qua ve. C6 tieng kh6c d~-de tre SO' - sinh lam twng dem la ngAy C6 thang con I ho doi nghe Radio nu-a nht.rng ngu&-i cha bao tjt di. Tieng l~o-xeo im bJt roi tieng tre COD :

- Ba 1ne x1ch ra . •• con n~m giira ma. Ghet ba lfm1 ba cu dgi con ngu roi chom qua hon m~. Hai d(r,a om nbau. Con kbong chju ngu dau khong cho ba om me dau. Khong ngu, kbong ngo, CU' WO' m1t cho ma coi. Ngu de ba bo qua n~m vai me d6 a ...

Toi im-1;µ,g ting nghe th~ng be b1J'6'ng bjnh bSt n~t cha m~. Thao b6p tay toi n6i nho :

- C6 nhfrng ngu-ai lain cha m~ thien c~a, v6-tlnh dl du-a nho ntim ngu chung vai hQ. Tao ma sau nay c6 phai ra nacn l:t chuong beo, h~c trai cbieu dtr6i dit ml ngu cb(r bao gicr cung d~ danh cho con cbiec giuong tot n1¢t mlnh no cho thanh - thai. (Con ciep)

SOCIElE D' OXtGENE ET D' ACETYLENE D' EXTRtME - ORIENT

A.. IE. tD. )

DIVISION VIETNAMIENNE : 2, Nguy~n Tru-ung-T{j (Kh~nh-H{ji) - SAIGON Tel. : 23.i41 - 23742

Fabrication : 0 "YGENf,~ - ACl4..T)'LEh'fE - GAZ CAilBOXIQl E

Yente : H)'DROGE. E - ~\l\lMO "IAQUE - CYCLOPROPA'NE - PROTOX).DE D'AZOTE - ARGON ETC ...

Materiel pour aoudures ozy-ac6tyl'°mique et electrique lnataUationa de aarotberapie

NOTRE SERVICE TECHNIQUE o•APPllCATION EST A LA DISP051TION DE ' . LA CllENTELE POUR TOUTES ETUDES ET INSTALLATIONS.

Em bU'<JC l~i ma tron doi mat n'1o

Nv thum hi~n ngan ng~i giO'a vanh .,. . mo,

Lui n6i khe chi vtra anh nghe r6

C Pha ghim em mau la mst anh qj I >

I

TO' gidy trSng tren tay em t,ai nh~

Anh nh,a theo chi chit net ch, den

MJt trui - Chom cay - Ngoi tn.rang -

C~u be

Lim cha nhbe VI tay x~o bao phen •

• Mau la m~ d~p lam sao anh nhi ?

f n1 pha ho ai ma van hong - tU'C ghe f

Anh pha gium, anh pha git,m em t, ..

"' 0 I dttf)'C roi I Mau la m~ ... lh~t me/,

Em ngoi yen to mau xanh la m~

Mat ma trbn moi u6n kjp ban tav

Anh thay hifn ve qua em t~t ca

Tu~i ngay kho- anh vai bll'an1 hoa bay

'

Thua be tnrang lang tin dau xom dU'ai

Nho-ng tru-a vang anh dvi nlng bU'o-n nhanh

trAn huien an

Ven dtrang cai gi6 nom em d;u IU'6'i

Ro noi ro I~ m~ trai tU'o-i xanh •

Nhtn lam~ anh quen dau khong n6n

Quen mo hoi gi()t gi()t dlJ li!ln dai

Ro noi ro m(f phui mau xanh cl6n

Gi6 nom fen tu-ng g<1n IU'at khoai thai

Anh yeu mau m~ xanh tU' bu~i ay

Quy~n t$p Jo trang trU'aC tiep trang

$BU

Tirng tranh - tirng t,:anh - chl> nao cung thay

Anh to mau I6 m{f nhU' nhau

Roi khon lun xa tFU'O'ng lang, ruvng m~

D"ung dai anh li)i dpi nlng ra di Giaa /~; que ngheo mau xanh vai ca

Tuoi ngay khu hoa btrd-m d(Yi vinh quy

Trtra nay pba mau xanh the1 au co

Cho em - va cho chfnh n61 long anh

Mau 1, m~ ., (5; sao ma quyen ru

Trang khong gian xU'a ngpt sO'a sinh

thanh

thU' cho cac em

• linh y~n ha hien cue •

cdc em lfrn xa bay tim le song

tr(Yi day may, bao se den le/ion cii.ng

thay 6- tlo toe tang ril'ng bien d9ng

anh l1rng hon que npi miit rzrng rll'ng

thay & (16 que htr<rng minh l&n dq.y

ban tay cha, quang gdnh m? theo aO'i

giprzg hat cfing ngg.i ngung n1ru: mat thay goi am thanh lam dnh sang mif.t tT(Yi

tlwy (Y do hinh anh cha moi m?t

luong cay sdu, cay trdi. ng9t sum viiy

tznh nho xuong lanz phan nuoi dat CP et nen ng~m ngizi chut nang ve chci.n may

thay o- do m? gia theo x6m ell!)'

toe hoa bay thao thu-c tieng ru hiYi

chung mi.nh lcrn Zen giita nhieu nzrc n<Y

gi9ng am tlzam tay m(} ng9t coi n6i

thay a- do ca m9t rirng triing sang

ca n2{jt triri cao, bien r9ng, song dai

va er do may chieu che roi tran

cha ffl{! giir llU'O'C mat chay theo vai

anh tr& lg.i con ph6 buon bgt sang

toe ai bay ve chieu net hoang al:l'O'ng

que hll'04Tlg dang SQU VO'i nhieu Vet tJ.q.n

manli hon Zang nhau ndt nep yeu tliu:crng

thanh ton

( t'hap tlnh)

L~ng

Thern, du reu clura plui

Co dan pl,ong k,n roi

Song , du nv6c khong lo

Buon d<1 dang cl,ai vui ... !

Doi mu xu-a kh~ can

p hv phang sau da phJng

Song Onh van r~t rJo

Dan dau chir vSng ling!

Ben yeu ai phong toa

/10Jng hon cha cu-a Onh

86ng dem don trifm nga

M,nh lt1i an ui ,n,nh

Tam tv tang t6c phu

LlJy /pi ngQp tvO'ng lai .

Ncm day gai giac ngt!,

•

Anh ch,m xuong day, e,n t

Buon ai buon va buon

Ngay sau ai nhSc ten

Chung m,nh con sdt son

Trang giay phut dun dau

Cua kiep ngvai U'U sau

, Anh tu-ang chvng ,nat ca

Hy v()ng c} dai sau

Thien dang c6 khong em

Dia ngvc co nen tin

Vn day la tieng Chua

The gian day : ~n h,nh I

Chui V<Ti long bien th:,n

Ba VO' vung dat nay

Neu khong con em no-a

Hoang vdng coi lu-u di,.y

Vin vao tay mem }'CU

Trang vao mdt chan thanh

Nhdm vao nien tin d6 '

Anh khong la dpc hanh

Con em con n6ng d~p

Con em may VU'O'ng cao

Dai anh khong nho hep

Mau xanh khong xanh xao .

Anh het chlm xu6ng day

Tam tU' cua thana nlm

Hon tro1 ve suang mai •••

(Ben

Le Thanh Thai

Anh het roi ay nay

Bdt dau kh; co em.

B~ch Dhng 14-6-65>

Cac bin yEu tn1y~n ngtn, cac bfll hay tlm dQC :

Bi Trin N ai Bu o n CLia NGUYEN-Al-LO'

* Nha xuat-ban TRANG an hanh

* Tip truyfn tbl hi~ nhG-ng dau tbu-aog cua 16-p ngtro-i tho-i i'.t~i chuog t.a.

* MQt 16'p ngtto.i kh8og tuy~t VQng, thu•c tinh vl tha thitt v6'i CUQC dai .••

!(· ·· T.roDg tac phlm mai nay, Nguyan Ai Lir da mo xe nhfrng blin khoin day dfrt cua con ng1.rcri thcri d~i chung ta. Tac gia cbn cbo Chung ta thay : tQi 16i, s~r mat rtiem tin, Cai chet cOng nht.r CUQC tranb dau vai ban than clsa con ngtroi d! khoi rai vao tuytt-v9ng.

V6'i t1t t1tbng vA but phap vlrng vang, t~c gia da ~ng hi~n chung ta m9t tac pblm phong phu, ho-a b~a m9t th~nh cong rvc ra•.•»

Trich dic/1 bai phe blnh cria b~o Journal d1 Extreme Orient -so

4.936 ra ngay 26-5-1965.

Tl{UYf,N D) I (khe1i ding tir BK 193)

Toi trb l~i quan ' mQt bu~i sang tr~ng t6ng, nhln datn thanh Dien dtr gia giet tbi gia b~ng c~c tro chai CO' kbi m6'i dt1Q'C nh~p cang. Nhli'ng tro cbai t6i kh6ng hilu m¢t th<r gl, toi khong c6. T6i t t! hoi phai chang toi c6 nhfrng y ttrcrng, m9t th~n xac, nlnrng ogt1ai than yeu va toi chi biet quay lQn voi nhfrog m6n iy nhtr vit SO' hfru duy nhft 1 :06 khong phai tro chai, toi s5ng v& i nhfrng y tU'CYng toi d:,, vt1Q't ngoAi gi6'i bin cua thin xac, s~ng nhirng m6j quan h~ khac nhfrng m~i quan h~ hi~n bt'tu cung ngirai th~n. T8i khong biit no r&n va toi khong thich nhU1Jg toi vin thay nhU' toi dang lam tro 1nua roi cbo minh nhln ngim mlnh. Tit trong g6c quan, nhln qua nhetng ke ltr6'i sit ngoin-ngoeo, butH sang chay dau trong anh ning hit len tit m~t song, boi tring nhfrng than tau vl 16 d6 tr!n m~t dtrang. Phuang via ng~i o quly, sau blnh boa ttrai moi, trOng ban ngly xanb-xao mit moi ban, b6ng tt@rn in hln tren qulng rnit, tra i tren mau da va clp m!t sau u-6-t; tiip chuyfn moi rtrQ'U mQt vai ngu-6-i khacb quen, dan ap phe cbuyen nghi~p dan ba nbt.r kh~ng nhln ra toi, toi ng~i y@n mQt cho va c6 luc bo que.n mlnh m9t cich: thoai mai, t6i · nghi c6 th! nao mlnh tro- nen v6 tlnh v&i ke than thuQC v~ v6'i cb1nh mlnh _. k£

thin thuQC nh!t - toi se yen ~n bie t m~y.

Nhu-ng m9t buf>i sang, vao hie quan viog ve, chi c6 ngucri linh thuy tre mO' m9ng ben coc la-ve o b~n gifra, Phu-O"llg di xuong ch6 toi ngai di hoi tham Hifp. PbtrO'Dg Xtrng em ngQt ngao v&i mQi ngtro-.i, v&i toi va hoi t8i c6 gip Hitp luon khong, nang muon nhin Hijp cho n~ng gJp. Ngtrai ~an ba tam Slf DlQt each dl dai bat ngc,, CaU chuy~il dtrQ'C ki ki~U each than nhien nhU' ching clioh dap den O~ng. Hi~p mu6n nha.n nuoi du-a con cua nang v&i K.itn. Kin1 la b~ than cua i..Ji~p. J-tt,i xua Hiip cung yeu PhtrO'ng ohu-ng kbong n6i va Phll'O'ng da ch9n Kim, Bay giCY tbl Kim bo di mat, kh8ng biet a dau Va * em ltli tr<Y ve nguyen vi, khong c6 gi thay d~i , Ngttai dan ba cit tilng cu-bi, than thu nho l~i, hai tay c~p v~o dui.

Toi hu-a se chuy~ lcYi din Hi~p nhttcg khoag tiet lQ t6ng tich anh ~c du Phtto-ng n~i nl. Tnr6'c kbi ay, trong ohfi-ng Ian ve tinh ghe tham Hiep, khong bao gia toi da d9ng dtn cbuy~n Phtr<Yng, coi nhtr toi da qu@n bu~i t6i glp g& t~ quan rt.rQ'U. Bur,i toi khi mu-a ty.ob, Hi~p con ngoi nan l~i, toi hoi : « Anh khoog ve l,, Hi~p • Ju- nhtr ~p ; • v~ dau ? t8i ve dlu rn6'i dU'Q'C, co Phuong oghi col» va Phtt0'D8 CtrO'i : II Nh~t dinh la khong thl ve n11a em r~i I) Tren cac ph6 khuya trot. toi ngbe l~i tthirng Uri chuy~n tro man m~t di dom cua Hi~p; Hiip n6i nhieu ve cal the gi6i dan o.ng, nhfrng thu- tlnh ky qu~c n6i ket chung v6'i nhau, dan ba khong bieu n~i, cung nhtt nh&ng cbia re kinh dich bit buQC chung phai chu y t&i nbau, yeu nhau theo 16i thit nghich (PhtrO'ng gi"fu: nbung dan l>a se thu tieu dUQ'C het may thtr d6 phai khong anh ? ChU"a chk, chu-a chac... dan ba chi lam quen di dU'Q'C m9t luc nao d6 tb8i). Toi ttrong ttr9og Thu~ dong den cha Hi~p ttong gian nha lm ttcrt gifra ph6 kbong mau sic, rung mlnh ngl1i den nhfrng xac cbet da ntm Cf no-i nay theo Uri Djip kl, nang kbong tit den va thiep di trong gi1c ngu ch~p chan Io Jing ; Vao Jue quan sang trai cfJng mu-a 16'n, 'chinh luc d6 Tbu~n tttbng minh da nlm trong cai chet va Hi~p kh6ng c:r gan. Co le tir Clen1 d6, trong t.rin mtra nh~ cbim thanh ph5, am thlm Thuiu da m~c cho cai chet quan pbu, dem sau tbang lDU'O'i chi la lan lip l~i da thong tbUQC va tieng mtta lay chuyen clc Clta ngo them tieng gQi hcSt l1oang cua toi trong CO'n tuyet VQng me sang, Chi Thu~o, chi Thu~M6i lan g~p Hi~p ve sau, trtr&c ~t Thu~, toi nh6' den cau n6i cua Thu~ tam Stf v&i Di~p : ngtrcri dan ong tlm kiem mQt dieu gl khac qua tinh yeu, VttQ't ogoai tlnh yeu va nl.J'O'i dan ha pbai ci5 hi'eu. Toi ngbi Hi~p fun den PhtrQ'ng nhU' mu~n bit l~i m<>i lien l~c v&i Kim, Kin1 con scing a dau d6 xa h1n PtitrO'ng va Hifp ; vl c6 le Kim c0Dg chi l.\ b6ng dang c6 thl cua Hi~p, mQt bong dang da mit bay mU()fl c6'i.

T6'i gan Hiip, t6i cling ching hieu them gl ve anh; trong !tic chuyin tro, tai d1,r9'C n6i ve toi, ve rihfrng khlt VQDg, thac mic, ban khoan, nhirng day VO c6 don tu- bay lau va Hi~p chi cham chu nghe. Toi nhln Hi~p, ngbi anh c6 nhirng giai dap cho rieng anh ml anb kb6ng mut>n tiit 19. C6 phai anh da nh$n thiy v6-i toi kb8ng the c6 mc}t lai giai dap nao thoa man n~i ? T ~i bi ~y

trong nha ng\ic do clunh m3ob d~ng !en va chi co th~ t\1' mlnh giai thoat lty, th$t thi cliang 1 NhU"ng cu.og nhieu luc t8i cb.o r?ing Hih, chi nhln toi nhtr mQt th;1nh tueD tinb lx vu-a 1cm, bi loa mat -..:1 nhfrng hao nhoAng cua chu nghia,

om nbfrng. m9ng trCYC ngong cuo~g mi chic chin ngay thing se.... l}m tan bi~o . toi blfc b{>i nghi rr,lnh xem thtro-ag qua dang. Ccn ngtr~i cua Hifp xuic hi~n ! • mien Bic trt.t&c mlt toi la nh:'rng manh rcri' cua m9t di vang (nhfrng vung qu! • ten gQi thO' m9ng co kiuh, nliirag bau tro-i lang m:µi cua tuoi thanh ,.. ., nu~n, cua thai khang chi~nt nhtrng Sl,f' vit tam thU'O'Og cua mQt chon que htro-ag cta ho Iii ' v6'i be b~c v.\ ke than thuQC ••. ) va St,f pbo bay CU3 hi~n t~i l~ag le nbtr kuoog che dau mi;,t y nghia nao ho~c c6 qua nbieu y ngh ia. Mqt Ian Hiep nhic d~n • Kim nhtr met ke chtra giac ng5 than ph$n, say n1e ho~t dong .chiah tri. c6 thl den chot daj kh6ng th! lam m9t vi~c gl kbac. Kim hi~n khoog ro & dau, ntm trong tu hay tron khoi ntr&c hay da bi thu tieu bi~t tich ? Cai huyen hoic cu~ mot kiep song dQC dao, da cuon Kim vao bu- VO b~t tin; Hiip n6i nhtr the ; ca mQt kiep ~ng ngtrCYi ta dll'Q'C truog phuog v&i lich sir, hi~ll hfru t&i ci.tng dQ cua dQC <lio, lan duy nhit qua kboi ngtrCYi ta trO' Iii nguyea vi cla llai hlog ng~y : t~m thU'CYDg, l~tn nham, te Obit ; CU' thuc ap mlnh VU'Q't khoi than ph~a chi Ja t\1' vln, nhfrng khoang trong r6ng cua gicr phut tr6i qua la d<Yi song dich tht,rc ma ngtr<>'i ta thtro-ng bo ch~y. < S~ng khoog triet ty, ~ng ban nhiea im Um nhll' Lao Tu- n6i la each s6ng hay nbat ,. Tei khong tin Hi~p nghi tht,rc nhtr the.

Toi chuy~o tin cua Pht.rang d~n cbo Hi~p, Hi~p ttrO'i Ctl'O'i n6i : « O', toi se xu~ng ngay chieu nay • . Tai cham chu quan sit Hi~p. hy VQDg bit gip ti anh • obfrog dau hifu cua mQt m~c cam tQi lOi nhtrog toi that VQng, Anh dang ngoii dau them nbl ong Ph~p. trong gio choj, hut tbu~c chuyin tro vcri toi, hoc sinh di qua l(li b@n hinh lang trtr6-c cac 16-p hoc va dtrcri san . Die,p ngoi ~i trong l&p cui dau trea tap v& thinh thoang liec nbin chung toi Hi~p ching nhfrog khoog boi them dieu gl ve Phcrong cfing khong giai thich v&i toi v~ lc,,i nhan g9j • ma tbinh thoang con nhln DliP va toi etrai, D\J CU'O'i d~ng loa bao dung. Chuong reo vao l&p Hiep bit tay toi hoi : « Chieu c~u c6 tr& xuong Saigon khong ? > tai dap khdng, va Hitp om t~p sacb vlo trong l&p Di~p; di ngang ch6 Diep, Hi~p du-ng l0i trong ntra giay, ngbieng dau n6i mot di~u gt, Di~p d{rog th~ng su~i hai tay Ll phep. Toi da boi Difp hie iy Hi~p noi gi v&i nlng, Di~p khong nh&, n~ng cung khlng oh& ca vi~c Hiip co dtrng l;)i a6i v6'i nang trong bu~i hQc iy. Toi nh~t dµih gQ'i 1~ trl nh& cho Di~p, nhic l~i irng chi tiet nho nh~t : anh oing nb~t diu .tren mai t6c n~n~ ma sau d6 nang di phai kb~p b&t fflQt cinh Cl13 lan, chiec 30 ba ba trang tay rQng nang m~c, khi noi voi n~ng tren moi Hi~p con ngjm dieu thu5c chay db. Difp dap : « Hay la hie ~y 6ng ~y boi du-a d(rng c~nh em '? » c Khong c6 ai c:1&ng Cinh em luc do ca :o Toi nh& ro la Di~p d(rug ro9t mlnh, hai ngU'O'i b~n cuog ban Diip sau kh1 Hifp da di khoi m6'i so nhau cbiy vio lop mQt c.\ch ngtrc;rng nghiu, « Em nh6' kbong co n6i gl ca. N6i em phai uh& chU'. » Di~p ngim nghi m9t lat, dQt nhien trong thiog vao mlt toi hoi : cc Anh ghen ha ? Anh nghi tam b$y qua • B6ng Qtrng toi hoaD~ mang choang vang, toi ghen U' i Toi gheo v&i Hifp? Loi khong

nghi nhtt thl, pht.rng ngu-&i khac nhlu thay nhu- the Toi tl'.rc gi~n ngh;n ca loi.

_ kbi t5i hoi Di~p toi chi c6 y mu6n bi~t. Th~i dQ c?1a Di~p khi~n toi ho)i nghj vl nhtr khifu khich toi, t8i n6i : • Anh muon biet the thoi, em khong n6i lh quyen cua em. Anh da ching n6i tir !Su Ii\ en1 yeu eng thay C(1a ern mi em kh8ng hay d6 sao. Anh khong ghen ma. 11 Ch~m t\f ai, Di~p khong chiu rhua, nang c'lo mat cai l3i tai cung; naog nh~c Iii tir c1au den cu6i 1 CUQC tlnh CtJ:J chi'.1ng tf i, nhfrng nhln nhin hy sinh cua nlng d5i v&i toi. nang kboug hi!u toi muon gl. toi co yeu nang kbong ; n?lng nhic 1~i clu chuy~n cuai hoi cua n~ng v~ hrti quyet dinh cua toi « C6 th~t coi l'C em khoog ? » Chun2 toi ng~i tren d tro-ng xe lira nhln ra canh d~og, sau lirng lil con dtro-ng d~t rQng ch,.ty gii}a nhu-ng

VU'an cay trai ~tn utt, con dtrang nay n6i vai qu6c Io bing mot c~y cau slt ngin btc ngang con l~ch chay mc:n theo cac vu-b-n mia m~t b~n qu6c 1 Troi chieu fflO' r9og. nh~ dan, trong YltO'fi um tun\ dau xa tieng dan ba reo ~9i Va ti~ng may Vespa n~ ten loi gifra c~c hang cay. Toi nh~t vien da t '"en du·~ng tau chQi v~o nhau, ng~n can S\f b~rc dQC chl\n nan, toi tlCrl ch~t nhfrrig bong b9t x5 a~y cua nhu-ng y t\1<:mg khong chiu hi~n hlnh. Roi chO ngoi dttng len. Difp 1am lui di tfU'O'C khong them ngoanb nhfn toi j Chung tci phai VUQ'l ban cay SC> moj Ve den thlnh ph6. Toi dim tren btr6'c cua Di~p. tri n bO' co ven qu5c IQ; t6i ttrO'tlg chung tai nhtr hai ngtrai b9 hanh m~t n1oi v.i thu h~n nhau Cu5i ct'.ing toi ngoi xu6ng ve co trtr6'c con-dµ-crng mon len gifra hai IUQng mia bo Di~p lti t&i m¢t mlnh, toi ngl'>i d6 nhtr mQt con ch6 hoaog VO chu.

Tieng m3y may d~p nhip nhang, vong banh nho quay trang mai miet ; ch~c ch~c bAn tay tring vanh (nhtr m~t chifc la mem ohlu nat) niu l(y vong quay giul~i1 m~i dlu nghieng cui cin dt'rt m(Si chi. Trong im l~ng cua gian nh:\. cbiec hrng thing dtrng ohtr khoog bilt moi, day dtra giu-a tjeng dQng cua m.iy may V~ SI! tr6ng ~·:&ng boaa toan cua :inh niog tir byi chuoi ben kia dtr&ng do tuoo kh~p m~t dt.ro-ng chieu xuycn vao nha trcn nen nhfrng tieng'dQng khac cua th~oh pt.~, nhfrng cau n6 trao d~i nhU' nhfrng S\f v~t thira tbai khong er i) d~t, gu-Q'ng g~o nh~t nheo. CO'n mtra nghe xa c, chan troi, chieu hay decn moi chuyln toi vay nen S\f im Hing m6i luc mQt ngQt ng{lt, phat hiin nOi trong kh8og n~ng nhQC cua tim thln Thuin vii•a lam vitc, vita hoi chuyen, toi dap nhll' cai may ; nhieu lln toi bi bo gifra cac do v~t vai nOi trO'C mu6n thaa1 l~ng T6i muon di t6i sau ltrog Thuin, c1.'ii xu~ng tren m:H toe cbj, n6i VO'i chj ... tai d6 y nghi toi h6n d~n, bit )lfC kbong th! v;n dong dU'Q'C n&a. Kboang each ogia ngui gam bay viin g~ch kh6ng thl Vll'Q'l n2>i chl c6 thl nhin ng6. Thu~o du-aag nht.r ran1 nhin dt.rgc cai khong khf de d9a cua mQt h~nh d9ng tao tgn c6 the xay t&i, chi cham chu vlo cong vitc kh6ng quay l~i. MQt Jue t8i tV X6a bo tU' tt.rO'ng dl chi COO la C~p 2n!t nhln, phu }in tren S\I' vit quanh mlob trong S\f Xuft hifn dau tien tho SO', chi COD J:\ ohirag hiah the g~ ghe, g6c ~nh, ltrgn la, kh6nr mang n19t y ngbia nao, trong tring thai do Thu@.n hifa len nhtr rnet Icy nifm trong hifa tq.i, fflQt qua ktur kh6ng do-i doi dtr9'C, t6i troi n~i trong

m9t thi gi6'i bi~n tb11c huyen hoic, troog gi,c m9ng tlnh thtrc trie[! mien. T~i ma , m1t nhu- m9t gog kfnh nh~y, ghi ob~n nhfrng ,.,.,. thi rlSi rJt va t1ing nbat tro:ig mQt bau SU'O'ng coa y thti'c bi dlrn ng~p ngoi ng6p. Toi b8ng thay toi <~h.r~ d~y·-.di dU'Q'C vii blJ'aC tu- luc nto, dtrog kh9'ng J~i gifra dLt<YOg, nhu' mQt ten n)Qi ng()' • ng~c ngbe nh frog nbip trong d<>n d~p khong pbai cua b9 l~c mloh va oghi bi bao vay bcri S1/ thit djch khit kh .. o kbo thoat. Thu~n d~y ghe d&ng len, do thing chiec ao SO' mi Vtra 1Qn c(5 ra trt.r6-C m~t. maa vai xanh nh~t : •

- Tri xem dt.rQ'C kbong ?

C~p m~t that than di u dang nht.r nhi:rng dem kinh hoaog cua tuoi tho da bi vui lap, chi Thu~, chi Thu~n, toi da 16-o lea nht.r mQt sinh v~t c·b~y thoAt kboi nhfrng dem toi d6 nhu-ng gifra anh sang ban ngay toi vlo con cb~y cu~ng vi am anh (chiy t&i me>t dem tcSi kb.ac d6n dQ'i). Cni d«u vti m~t, dQn ban may. chiec keo triDg Sang tO'i S'°'ang XUOllg g~Ch, toi nghe nhu- .ioh nang fl!C !O' hero tu6.n I tran qua hai canb cu-a mer toang so $p vao lt.rng nhtr mu5n dly toi nga nhao ve v~ tru-6'c. Toi run rly, mo hoi tham t.r6't hai ban tay, hoi thcr trong nhtr bi hut tboat bet ra llgo~; t6i khong con la mQt c~p m~t nfra, toi trb thanh mQt khoj b6n ht;Yp VO Vl}Dg cua kb.it VQng va bat lt_rc Thuin di nhanh vlo buong trong, toi trO' lii ghe n,goi,, bcSt hoaog met nhQC nbu- ke bo CUQC

Hi~p se kh8ng vl kip tlSi nay, anb l~i gip Phtrcrog; aoh vln chCJ'a d6n dt.r9'C du-a nho Pht.tO'ng htra giao cho. PhtrO'Dg con dua gi&n v6i Hiep, va c6 le Hi~p ciillg tra CUQC dua giO'Il d6, chtra ro t&i chung nao chi rieng Thuio, chi khong bay biet bay lam obt.r kbong hay biet, chl lijng le lo slu trong nha, trong VODg vay bQC CUa do d~c trO' trQi oguyen blnb v~ tlnh yeu thang th6t cua t8i obtr khuon mit lam 11 dQC ac cua mQt the gi&i dang suy d~ T~i sao toi yeu Thu~n? Tat nhien chi khoog bieu va chi SQ' hai. Di~p )a khuon m~t daa ba dau tien cua mQt the gi6i chia lla each biet, cua mQt tlnh yeu O' ben kia cban song nha giam nhtt tnQt tbien dU'ang kio cu-a Con Thu~n? Chi Th cai bong chap ch&i cua mQt the gi&i hi~n thtlc m6i phut giay tich tv thanh qua kbtr Hjng la, mQt 06i buon hien hloh, n6i chet dan man tt! nguyeo Toi nghi den chi nhll' nght den cbon yeo 4 ngbi cu6i cuog, nO'i d6 noi ni~m htr v6 tr& thanh tht,rc the ttF tri~t hoai hoai khong c6 l11c sinh boa, cam d6, S\r v$t dU'Q'C giai toa o~m im trong t\r t~i. Toi kb5ng doi gl hon dtrc;rc ng6 chj, im llm nhU' soi bong tren m~t song tJU'O'C CUQD cbay theo thuy trieU Va toi quen bet, quen bet, quen ca m~t mui toi dang in hin len XUC dQDg cua CiJi ••• (Chi Thu~n, em, Tl'f day, mO' cu-a, chi du-ng SQ'. Chi Thu~n, chi Thuin~)

1'6i l~y c& dQ'i Hi~p. quanh qu~o suot bu~i chieu ben Thuin. Thu~n tlm sac~ bao trong buong, mang cho toi d9c, bo vao b~p llm viec, tbinh thoacg dao len trln nha ~i pbut, n6i v6'i doi ba cau Thuin n6i v6'i toi d6n Di~p, chi c6 b.;n Di~p cbieu den Chai va a 1~ aa CO'm. Trong bu~i chieu VO'i dan, CO'n mtra tan khu£t, d~ xucSog a vuog xa tht>i deu ohirng hoj gi6 mat; toi dirng tl!a cu-a nhln nhirng dira tre no gian ~?µ doc len 19, bong mat xanh ~m ntrac cua VU'O'tl cbuoi r~ r~p, ljng nghe tieng

• dOJ1g trong cac nb~ h~ng x6111, UCl1g may ph6ng thanh Ct1a phong thong tin d3u chQ' pfiit ban tiO tU'C dia phtrO'Ilg, 1·huan J~i C\li l.rOOg b~p. SU'a $030 CO'm (;~ letl, toj kh6ng thl vao tai d6, cOng khong thl v~o bat c(r tnQt gaan nha nl o toi bi x5 dly ra ngoai vong than [Jl~t cua rnQi rigtrai. khong b O gia ~oi c6 the ngoi n~hi. toi da bi htr v6 c~m dO vA CU' ph 1i din thSn 1nai v~o trong mQt coi 1nu mt t bat 'r ~c.

Ditp xuat hiin dQt ngQt, dirng du6-i h~ thap ngu-a m?.{t lln. v.\ lc'16r- tluro-ng trai ; troi v!n con smg, xung qua ab nhip siuh ho~t tho1 ng t~t in1 1 inh c.~ ro1 }'3; deu Oeu khoa tap nhftng 16 trgng cua thlYi kh~c. Diep l:ich 1ninh, hr6-t ~a:,g m~t t6i vk> thing nha, coi toi nbu- ngu-ai khach 1~, ~t tieng gQi. Thu~n hap tin chay Jen mirng r& d6n Difp. nhtmg chi cfing vap phai ve gLTQ'Dg g~o te l?-nh ci'.sa Oifp. Diip dip blog nhfrng C3U ng!ia, cat CaO giQng hO'n luc thtrO'ng V3 CQO m~t liC lOtJg kh8og biet d?it v~o chO nao, n~ng vira VlrQ't qua mot CCYO xuc d(,ng ma s11 tan truy~n tuy da yeu nhU".ng chu-a het khi Thu~n quay xulSng bep, toj ngoi d6i diea vbi D,~p va toi nhln Di~p kh6ng th6t lai n~o. Luc dau toi nghi nhtr thu-aug la <=hung toi g'p nhau tii nha Hiip chuog toi phai kln c.1.io e de hO'n, khong th~ pho b?iy qui IQ litu tlnh yeu cua c.hung t8i trtr&c mit ngtrai khac, du nhfrng ke ay b~ne long vai d~ng loo. Nhtrng dln d~n toi Dghe khong kh{ tr<Y nen nJng ne vtr6'ng vfu kh6 chiu• troog mit Di~p diu day b6ng t6i, bft dQng nhtr nhfrog 10 sau. Toi hoi :

- The n~o 1 Coo chuy~D gl Ii kb6ng 7

Difp khong dap, bo vio bep v6-i Thu.$n ; hai ngu-ai n6i chuyrn ()' x.a va mai sau t8i nghe vang nhirng tieng ctrai ron trong gian nh~ im vlng holn to~n Trong bira In• dtr6'i inh den cay chip cban kltuya kho!t, di~n tlt sugt bul>i !y, toi htc ng6 Difp Iii 11g6 Thuin ; nhfrng khuan n1ijt ntra sang nira t6i nhtt bi khic sau vAo trong m(,t nen tio vSt tlhn toi bao trum gian nhl vl th~nh pho. Di~p t~o dU'Q'C 1(.li th:ii dO bJnh thtra.ng, CU'O"l n6j \•O tlr v&i Sl! ph\l hQa khuyen khfch cua Thu$a, nhieu luC dtrang nhtr hai ngtrai quen hin sv hifn di~a cua t6i. Sau bifa In, Difp cao tu- ngay ning n6i:

- Anh a Iii v(yj chi Thuijn cho chi dfr SQ'. Chirng nlo aoh Hi~p ve, anh bay ve.

C6 le d6 IA cau duy nh5c Diep n6i vai t8i trong bu~i ty. Nghe giQng, toi chQ't hilu YDiep t8i, khong kip bieu I{> phan t'rng hay khong biet dch phao (rag trtr&c m~t Thuin, Diep da bu-6-c ra cu-a vtra ctrai v~a kbep hai cAnh Iii. Trong g6c xa hlo .ioh sang, toi ng~i chet l:,ing, t(rc Dlep, thtr<Yng Thu$n vl khiep hai. T6i nghe ThuJn Ctrai : •

- An tbua gl, Toi quen re>i m~.

- Em khep 'cira cha kboi gi6.

T~i cui glm dlu, nghe vSng mai tiing ...,U'ai rue rich gia t~o cua Diip a ngoai

• cu-a, khoog <Um :nbln Thuio, ~i bat man ve thii d9 niar ngo t9i lOi cua mlnh,

•

Difp. kh&cg phli nhtt em ttto-ng, anh y@u chj T bu$n, nhttng kh~ng phai nh tt em

• ttro-ng. Di,p, em kh5ng hilu het nhfr n g d~ng thU'c cua t lnh ylu. Ca Thu$n·nfra,

hi cung khong hieu. Chi c6 Hi~p .•• An h hi!u toi yeu Thu$n nhtt hreu Difp yeu anh. •

•

Toi ng~i giira tieng con trung ri rt, tieog inh trO'ng vaog ran nhtr . giira dang t~ng lanh leo, cho den khi b~t deo sang. ch6a m!t ngo- Dgac ohtr VU'a ngu d~y ; Thufn du,ng troog khuoo CU'3 V30 bu~ng trong, sanb sao yeu dulSi m~t mc,i bjo :

- Th8i, Tri ve di. Toi buan ngu qua Ch~c anh Diip khong ve dau.

• (con tiep)

THANH TAM TUY~N

VIET·NAM HANG·KHDNG TRONG DON6-NAM·A

Truy~n ngan 2 ky :

L~-TAT-BitU '

Rai khoi ben xe buyt, Tr~ du mloh trbl doi n~og, c6 di thit nhanh. Bo~ n dU'O'ng dai kboang nira cay slS. Doi n~ng g6 da qwea thUQC v6'i anh nhu- mQt bQ. ph,11 than thl. Tuy viy, anh vin cam thiy h<>'i kh6 cbiu CY hai ben nach va canh tay trai n~ng ne nhtr bi te. Con dtrong dat do nat ra vl DU'OC mtra va vit xe qua 1~. :E>oi 1tic, d'au n~ng go th\lt sau trong bun.

Hai cinh c~ng b~ng g6 va day thep gai da ma rQng. Tr'an VU'Q't qua khoaog sln trai da. :x:anh va bU'<YC len hien. Hien day anh ning b~ng bu~i sang m9t ngay d~p trai. Nlm sau nglJ'ai da dtrng dQ'i a hitn day nba tb~p nay. HQ ngoi tren m9t ta bao, mQt d6i dep. boic ng~i cbung trin chiic m~ng g6 cua mQt 8ng gia Cl}t chin nhu- Tran. Tat ca nblrng khuon mijt CY d~y deu quen thUQC vai anh. Trln nhln m9i ngtrai va gic, tay to d~u chao dt ca.

Ong gia C\lt chin v111 mQt di~u thu~c kha l&n, b~t li'ra, keo ro$t hoi dai r~i chi Trlo :

- Toi va thing cha nay ai tan ph~ nhieu ban ?

Ttt ca nhln dam d~m v.\o cai chin C\lt cua Tr~n l'~i quay nhln ong ta.. MQt trong bQn len tieng :

- Ong gia dtrQ'C s~ •bach phan tan phi» nhieu ban. Ch6' cha kia con khuc dui Chin ong dirt hit tai hang.

MQt anh cbmg tre tu~i. m~t den chay, hai tay C\lt, ng~i d11a vao tu-l>-ng, · hai m3t lim dim nhlr. ngu ten tiing

- Ching co nhieu 1t cai dech gl dau. Ngtrai ta tinh cho hai ngtrcri b~ng nhau Dai ngin gl cung la C\lt mQt chin, ~n thua ch6 gl cai khuc dui ay.

- Tuong ong gia hO'n chtr '? M9t ngtroi sau Ch\tC thl mQt ngU'cri cOng sau lam phan tram •••

Arth chang C\lt tay vio ng~i yen, hai mtit anh mO' hln nh1rng than hinh anh vin ngay do. g9n g~g nhtr mQt khoc gO.

- Khong co thl dau. Ma lam gl dlJ'Q'C t6'i s.iu Ch\lC p,bln tram. Gjoi llm

U b6n Ch\lC, Toi mlt m~ n6 ca bai bhn tay tbi nay cling chi vlo CO' bly, tam Ch\1C. Ttln d~t mQt cai Ding xu~n, hien roi ttra vao cai con l~i va fir tt'.r n~~j xu~n,

Anh quln keo l>ng qulo len cao 6ag quan anh c~ng ra lam anh cam thay h9'i mft •"'

. thing b~ng. Anh dtta mot b}n tay ra sau. M~t ngu-oi trong b9n .v¢i chom tai k~o • cai n~ng gO l~i d~t v~o duog cai m~ng Tran se rai xu~ag. Trln vt'.ra keo 6ng quan VU':l quay l~i n6i nho hai tieng Cam O'tl.

Ong gia C\}t chan ngtra cts thb ra mQt l~rt kh6i cuon CUQtl, day d5c, Kh6i to;i lirng Jo tren m~t hai ngu-&i ng~i ben c~nh ong Iao nhttng hQ khOng he to ve chu y. Ong Jao keo m9t hai d~i no-a r~i vu-a cham chu nhio vao mau thucSc tren t~y Vtra len tieng 06.i. Troog khi ong n6i kh6i tbuoc cbam. cb~m tuon ra Ct mieag v~ O' hai 13 mui:

- B6n ch1.1c phan tram ! •• m~ ! Viy dtrQ'C bao nhieu. Lt.rO'Dg chinh thu-c cua mlnh daft xit, Gia chic tien J.anh hang thang khong du hut thu&.

M9t ogtto-i m~p troo, khoang gan 40 tu~i, nttac da hong hao, ng~i ~ab chwg cvt hai tay, dang nh~m nho~m nhai banh ml len tieng :

- Bay gio- c6 phai danh obau afra dau Ong tha h~ lam viec kbac kiem tiln thang thaog con dtrQ'C laoh tien trQ' cap tan phe. Strang qua tro-i.

Oag gia ha to mi~ng thti' cho bet kb6i ra r~i vlfng t\lC, B6ng dtrng gi9ag n6i cua oog trcr nen la 16', nu-a Bic nira Nam .

- Lam m~ gl gia? Con chan tay di kiem viic c6 ra kb8ne ? That nehifp ca d6ng. Minh con mot chin di da bet mucSn n~i. M6i tan muc>n nhao v6 diu 1..ii h •. p ai • ••

Ong Jao gio bln tay Jen CU' d9og nhtr m~t ngtrO'i dang dim tieo va v9i vaog ke mlu thu& con t~i vao moi. Ong m$p m~p n6i :

- Chiog kiem ra vi~c thl o ttha. Kbi thien h~ di tam thl mlah di cboi Kbi thien hi di chai thl minh n~m ngbi.

Ong lao quay nbln ngtrai m~p m~p. Ong nay giii' net m~t tinh kha nhttng doi moi 6ng ta da dc;,m len nhtr mu~n CttO'i. Ong lao C\lt chan bilu la ngttO'i kia di.ta. Ong nheo mit mu6n ctroi theo nh1.rt1g chQ't 8og agbiem tra.ttg tr& l(li rai C6 Ve h~m hl!C, Va ong Vang tl,JC.

Ngu-t,,i m~p m~p gia cjnh lay phai m,t trQn m9t bao tay:

- Thtrang tich cua toi chi ngln nay CO' hai Ch\lt phln kim la nhi~u.

6og ta chi vAo anh chang C\Jt hai tay :

- Cha nly thi chic ~n trim phan trlim r<li.

Ngt.ro-i C\lt hai tay lie ~'au :

- ChU'a chic.

Hin og~i thing d~y hft h~ vl phia cani :

- Ten kia moi chacr

Tat ca quay nhln met chiic Xt dang dU'O'C dly vlo cl>ng . Trin xe, mGt ngu-ai PY go m~c bQ quln ao mau vang 1'9D1 tbung thl~h. Tay phai, chin phai b~ bi

C\Jt, StrO'll hen pbai hO'i nho ra DhU' C6 m~t cjj btr6't.1 d116-i canb tay C\l f • Chan tr~i h'An teo oho h!n l~i, tboi ra khoi gng qulin r9ng, luog l~ng nhU' sip rai. H~n d(>i m(,t cai · mu den va deo m9t c~p kfnh den thJt lhn. Mit hin ngtr6'c Jen, hai nghich ve mQt ben. ChI co miy chilc huy; chu-ang trin nglfC bin la c6 ve ogay ngin.

Ngtrai d~n ba c.11y xe Jun, mlp, bui t6c. Net mlt ba ta troo, hien lanh, cli nhln n,at re, khep nep. f)iy chilc xe din gln hi~n ba ta nhln mQi ogtrai tu-ai tinh nhtr mu6n chao tit ca m~ Iii khong dam. NgU'a.i dui ong dJt ban tay trai len c~ tay DgU'O'i dan ba r~i quay 1*i hoi :

-T 6-i r~i ha mlnh '?

- Vlng.

LJp t1rc, Ong ta quay hJi vung tay ltn :

- Chao aoh em.

Ong gia C\lt chin noi to :

- Cha ! Bi thU'aog nhi~u du- ta !

Ngu-ai ngai tren xe chi tay vlo b\lDK n6i mOt each than nhi£n :

- Hai m'lt mu bet. C-00 ba phit din vlo b\101 nil-a. Bi tblfO'Dg cung mlnh m~.

Anh cblng C\:lt hai tay hoi

- Tr@n nao d(y ?

- Tr$n K. H. ! Bi viy b!t ngb- l Ca d~n « bllang » gln hit. Nh11ng bQo no ic ngi » cilng bQn. Xac chft nhilu glp ba tvi nay •.•

Hai nguai xum Iii giup ngU'ai dln b~ dly cruec xe ten hien. Ngt.n'rj cb~ng im 1ing cha m~t lit ~i kl tiep :

- Ai cung tua.ng tai chet ~i.

MOt ngt.tO'i mu r.igoi CfDh du-a be con cr culSi h.ito b6ng len tieog vu VO' -:

- Cha liu gb@ ! NL!g qui r~i 1

Eu-a be con v9i nim tay anh ta dly cho aoh ta nh{ch vi pbia c6 bong mat sau chiic CQt• Anh ta dtra g$y qua cblm chOm cbung quanb rbi tiq, :

- Khong c6 lay m9t cli phong dQ'i. T~ qua ! Gia b hien co m~t cli ahe g6 cho t\li mlnh ng~i thl cOog d&.

Ngtrai ng~i trong xe hoi :

- Chu-a t6'i gia cac 6ng fy tuyen kft qua sao ?

Anh chang mu h$m hvc :

- Chu-a 1 Mwi pa ca,

Tran dang loay hoay CQ dlu chiec ning gO tren g6c them him dl g~t bun dat. Nghe gi.9ng ngttai mu quen quen anh nh~m lea nhln Anh nh6' ngay ra nhfrng l!n anh da sip ngttai mu nay (1 trong benh vi~n. Thinh thoaog Tran vl~ dtrQ'C anh ta mai hut thu& la va di quanh qula v&i anh ta. - •.

Ciu cbuy~n cua bQn ng1.tai ng~i quanh Tran da xoay ve mQc ta cac trio daoh • 16-n, be. Chang ng~i trong xe n6i to nh(t. Ba V'l hin cung to vc chim chu nghe. Tran dt.'.rng djy djnh tifu ve phia aah ch~ng mu thl b6ng tu- cong co tieng g9i :

! Tran !

Quay nhln, Tran thiy thtr(lQg Si Hoan. Ong ta khong di thing yao hien ma di cheo ve phia cai quan {1 cu~i day nhi dvng sit ttrO'ng : - Xu~g day ugng ntt&c da. •

Tran ch~ng n~ng di theo. Anh ng~c nhien vl S\l' vui ve cua thtrQ'ng si Hoan. Anh t11crng 6011 ta se din day v6'i net mft buon rau, thieu nao ghe g6'm.

ThttQ'ng si Hoan bi dfn vl0 pbia ng11c hen phai. fllnh nht,t XU'O'ng ba vai 6ng ta cOng bi v&. Sau Iin m~ ong ta ma'.t them may cai XU'O'.Dg SU'O'n. Canh tay ben phai tr~ xu6ng, yeu (rt, v~ dvng, luc oao cung ep sat vAo ngtro-i. Thtr(lng Si Roan nim a ghro-ng c~nh gilfo-ng Tran. Sau hom ang ta 1en bin m~, Trln giir nhifm V\l san s6c ong. f>en pbifn Trl11 n~m Hit ong ta s?in s6c l~i th~t cbu dao. Hai ngU'ai tra nen thSn nhau mlc dau tu'l>i tac deb bi,t. Trln con nh6' bu~i sang born vi bac Si den bao cbo anh va th\l'Q'llg si Hoan biet la hai ngtro-i se dU'Q'C hQi dong bac Si giam dinh cho phe tbai Vinh vi~n. ThtrQ'ng Si Hoan riy nay :

- Toi bi phe tbai sao ? Toi con ph1>c V\t dtrQ'C ma . .

Ong bac si lie dlu:

- Canh tay pbai cua anh htt elm sung roi. Phvc Vl,.I to quoc thl ciing la du lim.

Hai mit b6ng dll'og c.1o hoa, thU'Q'ng Si Hoan ngo~o c~ nhln cai vai pbli da bat dau x~ xu6na cua minh r~i n6i : · •

- Xin bac si xet cho. Gia dinb em dong Him, bay gia em ra khoi quan ngu thl lay gl dl s~ng. Thai 4i nay nglfai khon, cua kh6, em tii chlog c6 ngb~ nao troog tay

- C6 m9t ca quan tim viic cho clc anh ma.

- V1ng, nbtrog kiem d1u c6 dU'Q'C bao nhieu.

ThtrQ'ng Si Hoan quf t DU'O'C rn'!it rai chQ't kh6c thanh tiing :

- Xin bac si cbo cm a f.i. Em llm vi~c nhA, vi~c van phong cung dtrQ'c. Em dang tiP vi~t tay trii.

Ve nli ni khan tbi~t c0ng v6-i tiiog kh6c cua ang ta Hun cho ca pbong im l~ng, bau khong kb{ c6 ve quan trQDg d~c biet. Ong bac Si hai lung tung, 6ng n6i :

- Vifc gifr anh em l~i bay cho ve do nbieu oglfai quyit dinh. Thoi dtrQ'C, dl t~i n6i lii la se :xet kY trttang h9'P cua anb.

On1 b~c Si rai khoi. phong, thtrc;mg si Hoan vin S\lt sit kh6c. MQt nguoi din ong kh6c thuaog c6 cai ve tho k~ch, vi.,ng ve mQt deb tbit tQi nghiiP• Nhln khuon mlt xim den hai d C'r d!i:1 cua 6ng ta Trln khong sac nga la c6 luc ~ng ta kh6c dtrQ'C. Nlm kh6c am U'C m(;lt luc roi 6ng ta hit oaog oang :

- Minh coo kboe minh cb(r da chit ch6c gl di'u !.. , m~ l Thang nay bin tay trai cOog khong den n6i gu-i dfn v!, l~ng. Nhirng du-a COD du chan tay danh lQn cbtra cbtc da ~n thang nay..•

Ca phoog m6i ngtrai gap mQt cau an ui. De1n horn d6 ong thtrc thit khuya dl kl l~i nhtrog kinh nghi~m chi~n trU'O'ng cho Tran nghe . Khac bSn c.ic thtrO'ng binh cung phong, ong khong thich bo quan d~i.

Thu-Q'ng si Hean vira keo ghe cho Tran vira hoi :

- Kiem dtrQ'C nghe 5inb nhai chtra ?

- D~ r~i, nghe khau clp da. Trung blnh m9t ngay cOog d,rQ'c s.\u ch1:1c. E111 dang tip khau VO bong truyen. L~m them dU'Q'C th(r d6 thl cilng kha. Con thtrg'dg Si '?

Tbu-q.og si Hoan dtra tay trai ra phia sau koo Iii nep ao :

- Ha. Tttang chlnh phu cbe thl se d6i aii. Cung may, ch1ng den n6i phai ~m th ng ~ng cho vc,, con nucH. T& dan ra tai lim roi. Ki.em kh6ng ra ti~n bang C~U nhung dfi' buon. lioi llay StrO'O h~t dau, ta CU'O'i Xe gin rnay ch~y nhtr gi6. Vespa nhl chau cCing khong ngan. Chi tQi dlch c6 ma di th6i.

Ctta can phoog gitra trong day nb.\ thap da ma. Nhirog ngtrcri cha dQ'i a hita lan ltrQ1: dU'Dg d$y het. NgU"ai mu CY cuoi hi@n vin vai di.ta nho vira di vita khua di 1,Y 16c c6c nhU' dl rtgliich .ugqm cht'.r khoog phai d~ do dttang. Trln vA thtr~ng Si Hoan uong ntr6'c VQi vang roi hlp tap tien den nh~p bQll vai bQ.

Tat ca btrO'C vao mQt clin phong kha r9ng. Sau ba chiec ban dai ke lien nhau trong pbong c6 ba nban vien ogoi. Tren ban, h~ SO' xep thanh tirog chong cao. Theo l~oh ngU"o-i htt6'ng din tat ca phai dtrng xep thanh hang doi, cha dQ'i nghe gQi ten. Chi c6 boo hang dau 11 ngay og~. Mly ogU'cri phia sau di.'.rng 19n XQ!J V~ CO ngU'O'i tiip t\lC noi chuy~n nho nbo , 6ng gia Cl.it chan v1n nba ra nhfrng b\tm kh6i day d~c.

MQt ngU'O'i CO dang di lorn khom DhU' ong gii nhl1ng n1it COU tre t6m tay anh cbang ma.p lip bip :

- Anh nghe gium bao gia din ten Muoi.. Huyah van Mtrc,j thi bao t~i nhe, t6i 1~ Hui'nb v?in Mooi.

CblQg mtp tr1 lcri u! oai :

- Troi d1t I rlaing ngay d!y ma lo gl. IiQ goi 16n nghe diec aon ray 1u6n. Vi~ dii ma bay dJt nghe gium.

N guo-i kia ngan ra r~i cai roi n6i v6-i chang m~p :

- Han diic. •

quay nhln ngtro-i C\lt bai tay. Anh nay g~t g~t ma, •

Ngiro-i ngc,i tren xe cho v<1 dly vu-a glp ong b~n th1n m6-i dln. £>6 la mQt ng1ro-i gay go, cao, da tai ng1t. Chan tay, hlnh hal ong ta con nguyen Vftll. Mai t6c chi con la tha vai sgi a l~ch mQt ben dau. H~ noi : •

- Nh6- chu S.iu mu6n chit Bfra nao ghe tham nha mlnh t~ chu-c lam mQt bu-a nh~u chai. Coi hoi nay toi c6 kha han khong ?

NgU'ai dU'Q'C gQi la chu Sau tra lo-i:

- M~p hO'n cbut.

•

Ong ta cbam chu nhln vao ngt_rc ao ngu-oi doi di~n.

- Hinh nhU' anh deo thieu mQt cai huy cbtrang.

- Ua, sao chu bi~t hay viy ?

Hin ng116-c doi mit khong troog len, nhac cai klnh den ra mQt chut 1~ deo vao roi CU'O'i sung St.rang.

Cac nhan vien a ban g~y da d9c dt.rQ'C bai ba ten va dang tiip t\1C : • Nguyin vin Hung, miio. dich vinh vi!n chin chv.c phan tram ••. miu scS. •• Trt.rang van Qui, sau Ch\lC phan tram •.• miu s6•• I) M6i ho SO' mQt cai tea, mQt ngtroi ra trlnh di~. gicY tay cbao roi dung nghi~m l~og nghe cic chi tiet ve ph~ minb.

Khi nhitt vien ngoi (j ban gifra dQC ten C Nguyin dlnb Phuc .. ngtrai ogoi trong Xe VQi Va quCY qu~ng tlm tay n.gtrai V(!.

- Kla t6i phien t8i roi kla mlnh.

Ngttcri V(! dly cbi~c xe ra trtr6-c cai ban gifra. Ba ta ngU"ng 1:)i, cai nhln dly ve lung tung, v1,1ng d~i. Ba lay vai choog.

- r.>tn roi do tnlnh, chao, cbio 1

Hai ti~ng sau bl ta n6i oho di nht.r mQt lo-i nhac khe. NgU'ai chong vu-a giotay trai len vita cui thit thap dau xu6ng. Nh1n vien gifr ho SO' OQC :

- Nguyful <1lnh Phuc, tan phe tram pbln tram, mifn dich vinh vi!n, mitt s6••• mQt.

N gttai chong l~i qua tay V<l :

- Roi, tram phin trmn ! Biit ttttac ma.

Ngt.ro-i VQ' cGng mim CU'O'i sung st.r6-ng nhtrng ba ta cui dau giii' nguyen ve khep nep. Nghe xong c!c chi ti~t ve trt.rang bQ'p mlnb, ngu-ai choog vira gia tay vu-a cui dau chao. Ong ta ctrai vui thanh tifug : ,

- Xin chao bet may ong 1 xin l6i. ! T6i mu ca hai mit tbMih ra khong biet mly ong cbuc gl I xin chlo.

Nguai V'l dly xe di r~i ban tay tr~i ong ta con giO' cao t&i ngang mu.

Toi phito Tran dltQ'C gQi ra. Siu Ch\lC phln tram! con 8~ d6 dU'Q'C kl ll rat r9n1 rli qui S\f' mong dQ'i cua anh. Tir nay, thaag thaog anb se nh$n ~U'Q'c m9t m6n tien ti.nb theo coa so C16. Anh quay lii g~t dau chlo gia tir thu-Q'ng si Hoan roi Ta hie.n. M9t nh6n1 ngtrai con dirng lfi Ct clay vi bin tan soi n~i. Co nh&ng • cuOc d6i thoii dly giQng hJm hvc nhu- cai nhau :

- May nhir tht mi cQng c!U'Q'C nam chvc pllan trlm trong kbi ong chi c6 b6n.

- B~n Ch\lC h\ dang roi.

- Bae I nguyeo laoh » qua, co mat mat gl dlu mi dtrQ'C tram phln tr?lm ?

- D~, toi bi pbtJi GiO' chi con tho c6 mQt ni'ra ng\f'C. Nay mai la ve chau tl> roi.

Trla di ngang qua dam d6ng; chiic xe cua Dgltcri 11 tAn phe tram phan tran1 • di ra t6'i ~ng. Anh ell g!ag VttQ't len, di tr116'c. Ning lam cbo con dttang d!t do da kho mQt phan, bat lay l~i. Anh c6 cam ttrcrng con du-ang minb di ngin hcrn bu&i sang. Khi aub con clch b~n xe buyt chu·ng ba ch1,1c thtr6'c thi m9t chiec mQt xe vi:ra chuyen banb, rltj ben. Trin v~i gia tay vly khiln mQt cbiec n;ng suyt toi. Ngu-ai ban ve tho dau ra bet :

- Thoi cl i chu yin sau nghc.

Trln bat len ch Cri the. Aah vu-a cam thay lttng mlnh n6ng rat vl ning trtra.

SINH HOAT

THOI "' SU VAN

Nge.rai ta vift ti~u thuy,t bltng cai g) 7

Henri Troyat dang n~i tieng vl cu5n sich vi~t ve Leon Tolsto:i. moo xuat bln, vao hft]g b.\11 ch9y nhit cr Ph!p.

H. Troyat viet licb SU' datih nhia nhcr thE, ma viet tieu thuyet cung CU'. Cuon

NGHE

Les Eygletiere ciia ~ng cung sai n~i lSm. Eygletiere 1 Hoi a dlu co cai ten ky C\IC d6. Ong bao m9t hom nhln vao ban do, tbay c6 m9t ten lang Eyguieres v6'i mOt ten thi trfn nho Egletons, gbep choi , tblnb ra thi.

l. Tolsto'i dly c9m ml Les Eyg/etiere

cung d~ SQ qua c&. Ngt.rai ta dttQ'C biet

I-I. Troyat c6 th6i quen phai viet dtl'ng, kh6og ng'oi j cho nea ngoai v?in tai, dQC gia con phai kioh trQng lucui cai SU'C khoe . .. cua ong.

Ve quan niim tieu thuyet, ong c~ng kich phai tre . 6ng cho r~ng nh6m « tieu 4ar' thuyet m6'i >> cung c6 m~y tay co tai, nht.rng hQ tin lQn c6 ging chin ht.rng m~t bQ mOn van nghi vaj cai am anh ve ky thu~t. 6n 8 cbe cai tro k9 thu~t cua h<;> la gia t:)O Ong bao hQ suy tinh, ly tri qua. « HQ viet v&i bQ 6c, chu- khong phai • v&i bao tU' cua h9. n .

Tu-o-ng lai XU' ngu-ai

TiP chi Arts ra og~y t3 -4-1965 ~t ra mQt vaa de : tlnh hlnh ngh~ tbu~t nam 198s se ra sao ?

C6 nhieu tay danh tieng tra lai :

Claude Bonnefoy noi : et Phap hie o gicr c6 52·/. din so khong bao gia biit t&i cu6n sach. Hai IDU'O'l nam nfra, ty so ay may ra h" xu5ng con 30·/. hay 40 ·/. Ch i rng d6 sach se trAn cgip khip mQi nO'i, ban dly chv bt'Ja. C6 thu- sach dQc ngay, c6 thtr sacb in chir da quang cho h~ng ngU'ai can dQC dem b cho khoog den kbOng ltra. Chlttlg d6 nghe xuat ban chi nbJm vao hai Io~i sach : mQ( lo~ ph~ thong, in th$t nhieu, b~n thit re, tung ra khip nai, g~m nhfrng sach ki~n tb1.rc · bach khoa, nh&ng tac phl1n c~ d.iln, tieng t~m v.v..• ; m9t loc)i nira gom cac ngh~ pham cau ky, cao sieu, thl in hit SU'C d~p, d6ng bet SU'C kbfo, ma it. Chirng d6 cAc a,am non . vin nghi se bi ki;t da 1 Bai vl nb&ag tip tbO' dau tay, nhiing cu~n truytn ~u tay khong c6

nha xuit ban Dao dam tung ra hang tri~u, ma ~Ong khOng c6 ai dam in yao loiisach cao gia. Chan thong t&i dat, c~t khong t6'j trai, cac mam non se kh~n kb~, se nlm ma ve c.ii thua Jlm an loi thu c8ng nghe o x(r ta hifn nay. •

Pierre de Boisdeff re thl tien doan rlng tU'O'Jlg lai tieu thuy~t. ( thir tieu tbuyit chlob cong) se tuyet chuog. Vla chtrang se chia ra llm hai loii : loti via chtrO'og hii'u blob va loii v~o chtrang v~ hlnb dung (litterature non-figurative). Ng&n ngir y h~t nhtr la n6i chuy~n h9i h9a bay gia. Thll' tilu thuyit hiiu hlnh chlng h~a la th1t truy~n bay gio- dang trlnh bay tren tnan anb xi~nl va mai day se chuyen qua man aoh VO tuyen truyen hinh. Vo tuyen truyen hinh se dan clan thu hut bQn tiiu thuy~t gia, bit hQ ph\1C VI) cho n6, r~i bien cbung hQ thanh ra m9t gi6ng tieu tbuyet gia die bi~t, cbuyeo ve l~i truye n va tuyin truy~n hloh. ThU' d6 se 11 hQ'p thai nhKt. Con thll' ti~u thuytt gia tiep t\JC vift r~i in thanh tip cho ngu-ai ta xem se gia nh~p vao hang ngo cac vl'n ngh~ si VO hlnh dung cmg ogay caog xa dii chung.

Phat giac ve din tqc Anh

« Tha lam mQt chuy~1l ~i d9t da c6 ke lam roi con han la lam mQt chuy~n thong minh ma chtra c6 ai lam » E6 la lai cua m9t vi thu ttt&og tlU'OC Anh. N6 chirag to cli d(rc t(nh bao thu c(rng dlu ky Ct.IC cua dan tQC nay. Xtra nay agtrai ta vin quan ni~m dan Anh qua hlnh anh m9t ngtrai qui phai bao thu, du gfp bifn co gl di nfra cung c6 thl ph6't l~nh, tinh ba.

Cai gi~ng dan Anh do hi~n nay ma'.t • ·ttch roi, Jacques Chastenet n6i viy, trong m9t tac pblm gan ·day ! cu6n L'Angleterre d'aujourd'hui.

TrU'&c hit la gi&i qui t9c, gi&i nay kltong con n£i'a. Sau hai cuQC ~i clliln, h~ng qui tQc dam sa sut ; h9 ph6 thac tau ttai dinb th\t' CUQ hQ, boa vien thenh

thang cua hQ cho nhirng National trust, lSu dai hoa vien ~y d1.rqc mo clra cbo cong chimg, cho du khach vio xem, va llm khi chu nhan pbai t[! dt'rng r:a 1~m huong din vien (d~ kiem chac cbut it).

Chu- gentlema,y la mQt danh tir xtra roi. Cua cai da khong con, gi&i qui t9(: dang le con giil' rieng cho mlnh mQt tac

phong kenh kieu, tnQt th{r ng6n Jlgu' c~u ky. Nhtrng cai d6 r<>i l~i cung mlt nira.

May truyen thanh, ma.y truyen hlnh

V. V. •• hang ngay phai bay ra trU'6'C d~i

chung tat cl nhfrng bi m~t cua bing

thtrqng hru. Mai r~i ·Nancy Mitford l~i dem c6ng bo ra m9t ban daah s.ich nhfrng tieng m~ gi&i qui phai thu-o-ng clung va nhu-ng tieng hQ trinh dung : het cl bi m~t nha nghe l

Sau nfra, 1~ thai d9 ph&t tinh. Cai do cung het roi. Dan Anh bay gia ciing hoang mang, cung hot hoang nbu- ai

T~i saQ viy '? Tbl hay nghi coi : tru&c kia de qu5c Anh oai hung nbU' tbe, giau c6 nhU' the, menh m8ng nht.r the, lam

sao din Anli hQ khong tt! tin, khong vfrng vang, bwg chan nhU' v~i H9 bao thu la phai, vl truyen th&g d.a d1.ra 119 toi St! thibh VtrQ'ag the kia thl ~i gi

khong gin gifr lay cai truyen th~ng rat

• blo dam» iy. Th~ nbttng ngay nay. tlioi oanh uet con dau nil'a : de qu&

tan ra r~i, uy thi tren m~t bib, tren khong gian khong ~6 gl. HQ dang lY vao

tinh tr~ng ltrfig 10' khein de>n, nln nl v6i Au cbau luc dia cbo vao thi trtrang chuog chaog 1 Leo deo theo Hoa-Kl lam aoh b~n ngheo ngoan ngoan ching '?

Bang nao S1! vinh dv cilng khong dtrQ'C bao nhieu. HQ con c6 gl de t\f tin, d~ k ieu hanb, ph6-t tinh nita, c.1t co tbu tyuyen tb6ng nu-a ?

H~u qua cua tlnh tr~ng ay c6 nhung cai bat ngCY : la dan Anh dam ra n6i t1,tc.

Trir&c lf ay S. Maugham tirng viit rl'.ng!

« Ngiro-i Anh khong phai 11 tnQt dan t9c ham nh1,1C dt.tC, V3 kh6 ma thuy,t ph\lC h9 tin r~ug m9t ngtrai co thl dem b't ctr cai gl quan trQng by sinh cho ai tlnb». CQ S. Maugham, C\l con song d6 nhe.

TJ:i' ma v~t doi sao dcri ; van chll'ang nu-6-c Anh bay gi6' day nhfrng tac phlm tl,lC tiu g~p may van chtrang Phap; Nguai • ta l3i hoi ~i sao '? C6 . le la vi hoi trU'OCnhfrng le nghi, nbilng t~p t\1C truyen thong cua qui tQC Con Vfrng Vang, cai be ngoai uy ngb.1em cua hQi dU'Q'C bao v~ k9, cho nen tb.inh thoang co tac phlm nao ng'3 ngao (nbU" NgLl'o-i t,nh cua Chatterley phu nhan) x~t hifa, lam t?>n thu-ang dea cai d~o ly c& truyen ay, ltt no bi loi ra toa nghiem ph~t lien. Bay giCY gi6'i qui tQC S\1Jll rt>i, nhimg gi la _. a tr6'c 1~ nghi tiet trinh trQng, ~o d<rc cu ky cua n6 cOng lung lay theo. Ban nang vung len. Gicri tre trang trao, tring trQ'tl, noi oang khong kieng nt c.\i g1 ca, hu6ng ho tnQt ••• cai Sy.

Nu6'c Anh roit di cai hang rilo ng~ each gifra cac giai cip thi lii dtrQ'c S\l' each bi~t gii'i'a tuoi ~c. B!y gio- gi6'i

.

teenagers, h~ng tu~i tit mU'ai ba den mtrO'i chin tha.oh ra m9t gi6-i rieng trong xa h9i. HQ c6 van tba cua hQ, ca lqcb cua hQ, I6i s5og cua hQ, di~u cho-i cua hQ, ngon ngfr rieng cua hQ v. v .•.

Nbtrng thoi, cbuog ta dau phai la ong J. Chasteoet ma mong n6i cho het nbung

di 1~ cua nt..rO'C Anh ngay nay ? !

Viet cho ai?

MQt b;ic Si tre tuoi, ngucri Anh {I~i la ngtrai Anh !), lam tho, ky du-6-i but hi~u la Trevor Westwood, mQt hom dang

len bao m 9t lcri rao v~t. Lai rao rlog

thi si sin ~ng ban cho bat CU' ai VO'i gia

nam d~ng guinees m6i mQt bai thO' (co ky ten bin hoi) bat CU' o6i Ve c1e tai gl • Tac phlm trao cho khach hang c6 the dt.toi nhieu binh thtrC khac nbau, tUY SO' thich : ho~c viet tay, hole co ve traag tri xung quanli, ho~c long kinh, cho vao khuon tir te v.v..•

Qulog c.io dang xong, com-mang nh~ dtrgc t&i gap. (Hay nh6- t6-i trU'CYOg hQ'p . bi tham cua Tan t>a khi rao nh~n COi tt.r6-ng so}. Trong so com-m~ng, c6 khach can ll1Qt bai tbO' kh6c ngtrai than bat b~nb, c6 kh~cb can diia 1ta cam xuc xem m9t tr~ chQi gi b Tay-Ban-Nha v.v...

Do da.u ma Trevor Westwood nay ra ., cai sang kien thien ta.i. iy ? Ay 11 n ban mot hom, vao quan, tbi si uong phai lave dcr qua, lien rot but Ta lam may van tbO', gui t6·i chu quan ; Chu VQi Va mang ra s.iu c:h8i buyt#ky. S\f kifn hung-hon ay chU'ng to cho thi Si tkay bifu lflC Cua thi ca.

w estwood cil.og c6 tuyen bo m¢t n~n dinh : ong nh~ thay phan nbieu· tbi Si • da uch rai quan chung q~a ~xa, ong . kh6ng mugn the, oog mu5n n6 phai gi& moi liln h~ ch~t che vai quan chuog, pbai lam cai gl ich l{Yi cho quan chung (de d~i lay 5 guinees).

Ho~t dqng cua Hqi Van But

T~i Vi~t-Nam, hQi c6 shtg kien ~t ra giai thtrbng dau tien ve b~ mon truy~n ng1n. Trong so tren 30 truy~11 ngin dv tbi, hQi chQn dt.tgc 2 giai nhit nhi vi 4 giai kbuyen khich. Giai nhat ve NY m9t nfr Si : Minh Quan ; giai khuyen khich ve tay mQt nfr Si khic : Minh-Tim. Khi hai OU' Si Cung den nb~n giai tbU'crng m6-i bay gifra hai ngll'O'i chi c6 cii but hi~u ' 1~ khac nhau.

Troog khi ay bQi Van But qu& te d~t ra nhftng giai thtrbng truy~n phan . pbat cbo kh~p nam chau, tu- 1965 den 1970. Tren t~p· cbin~y, chung ta daco djp c.1e c~p den mQt V\1 xfch mich giira b~i COMES v~ h9i PEN. Nga so trlJ'6'c <1ay khong C Ch!U lt Cai ChU tru'O'Ilg phi chinb tri cua PEN nen kbong vao hQi nay. Tht nhtrng m6-i vu-a. roi Sourkov ~i sang Paris, cung di vai nha van Simonov:tiep xuc v6-i hQi Van But Ph1p, chuan bi. cho Nga xo n~p h9i.

Vi~c chuln bi ~Y dhtm v~o dip thang 7 t&i day Ngly 1-7 E>~ bQi Van But se ta chU'C a Nam Ttr d~ bau 14i vi cbu tich. DU' lu~ chung nhmi vAo nh~ v~n Arthur Miller. Nhll'ng Pbap 1~ gtri m9t ttr vln cho 55 ntrac yeu cau bau cbo Miguel Angel Asturias, ru9t st Gua. temala, sinh s5ng a Y, v~ viit van b~g

tieng Tay-Ban-Nha. Uy danh cua M.A. Asturiaas di nhien kho.ng b ug ci'ia A. Miller. Chu-a hiltt d\lng y cao tham cua

Phap ra sao. Hoi sau se phao gili. 6-1965

Le trao giai Truy~n

Trung tam Van But

E>~ thuc d~y va. kbich lf pbong trao sang tac trong CUQC phathuy nen van h6a din lQC, Trung tam Van But Vi~tNam t~ chu·c m~t CUQC thi cc Truyen ng!in )I troog nien kl 1964.. 1965. The li d§ (l~og bao tir thang 12 nam roi.

Vi chieu th<r sau 18..6, luc 19 giCY, CUQC Ii trao giai dtrQ'C t~ chu•c t~ bQi trttang phong ThtrCYng-Mqi S~igon.

Giai Van chll'cmg niy1 tru'O'c day da gay doi dll' lu~

MQt Jl s11 each biit dang k~ giira giai thttang nhat v~ nhl : 15.oood va 5,oood.

Hai la nglJ'ai htrang u-ng c6 pban qua it, d6i v6'i mQt bQi nha vln c6 nhieu ngtroi danh tieng, gia c6, du-ng tulH c6, tre c.6, nhU' hQi But-Vift, d6i v6'i di!u

,, ngan cua Viet-Nam •

ki~ di dai : dl tai t\J' do, truyen chtra ht ph~ bifn, kh6ng dai qua hai ch\lC trang danh may. mOi tac gia c6 th! goi hai chuyin d~r thi, va nbit la d6i vo-i s5 tien thLrang kba cao. Khifn tfp chi Vln c6 lln da phai dJt th~nh van de.

SlS ngttai den d1111 trao giai V nchtrang dau tien nay coa But Vi~t khong miy dong ml ca h9i vieo, cung ttrO'ng d~i {t. Ctr tQa khong t&i b?iy ch\lc ngttaj. Ph.ii ch ng vi NQj clc Chiin tranh dang thlnh 1$p, kh6ng khi Chinh tri vi Qu!n S\J' cua Thu do c~ng tblng, khitn nhfrng gl la Vin chtrO'Dg khong dU'Q'C dl y bao nbieu ?

Ban tr, chu-c bu~i 11 da c6 nba y cho dich ra Anh-van va quay r8-ne-o bai tr)nh b~y cua ngtrai dti dien ban Tuyin trich giai

NHO'NG NHA VAN TRUNG GIAI

(ti} trei qua m~t) :

•

- Cham Vu

- Ba Minh Quan

- Lan Giao

- Tran Thanh Difu

-

•

tht.rbng, nhtr.og khong c6 quan khacb nlo ngu-o-i ngo~i qu6c BQ Van h6a Gi~o

d\tC, b9 Thong tin, bg Xa H9i v~ vi~n

E>~i hQc Vq.n,H~nh c6 ngu-oi d~i di~n

Sau khi xu&ng ngon vien tuy@n beS khai

m~c bu~i 1~, chu tjcb T rung tan1 Van But Vi~t-Nam, nha tha VO-Hoang-Cht.rang, dttng Jen cam O'D CU' tQa, n6i pb&t qua ve Heh SU' cua hQi, tbanh l~p cuoi nam

1957, ng~m ngui nhic den ngtrO'i hQi vitn danh di!, ngtrO'i c5 vln, ngt.rO'i cbu ttch cua Truog tam, nien kl 196 c-62, da tt'.rog dioh nghia Van But Viet-Nam « MQt ciu vong noi hai chan trO'i >: v~n hlo qu~ co Nbat-Linh, do~n ong nh~c den nhirog ho~t d9og cua h9i troog ph~m vi qu6c te va qu6c nQi, ve m~t van chtrO'ng cCiog nhu- ve m~t xa h9i.

R<li ong nhtc den bau kh6ng khl giao d9ng tht.rcrog xuyen cua thu d6 S~igon, v~ ong nh3c l~i Uri m9t vi chis tich VanBut trung Lrang, van hao Herbert Georges Wells, da n6i t~i A-Can-E>lnh, nam 1936. •Trong giai do~n bien thai hien thO'i, nhan lo~ dang song trong tr~ng huoog kh~ nao, hoang mang, bi bat. Nht.rng kb~ ~ao va dau thtrcrng, hoang mang va ap btrc khoog c6 ngliia la thit b~i hoan toan. Nhirng chuyfn kinh tom va dang tht.robg r~i cCing qua di, nhtr.ag tinh tb~o vln minh bao gia ciiog clng ngay cang r~ng ro, ttt ttrbng con ngtrai con linh bo~t ban len..•

Tiep theo ong, nha v?in Blnh-Nguyen LQc, xu-6'ng ngon vi@n cho ban tuyln triCh (v6o gom nam ngt.rcri: Vi-Huyen• Die, E>6-£>1'.rc-Thu, Binh-Nguyen,L9c, yr, Phiin, Nhit-Tiinftrlnh bay cac di!m

dang ghi cbu v~ nhfrng truyen d\f giai, • ve tieu chuln ch9n 1.,a cua ban va ve .. cac truy~n trung giai. . ' ,.,,.-- , Nba van mien Na1n n~i ti~ng v~ truy~n ngin nay bit d~u xet J~i quan ni~m cu~ Tau, cua Tay, cua Hoa-K3, ciia Nga ve truy~n ngin. Van ngh~ si hai ntr&c sau nay coi trQng t.ruyea ngia, trong khi T.\u, Tiy, coi nh~ 06, t'o rang ban la xem • van th~ truy~n ngin la mQt v~n tb~ < Nho • khong co Uc d1,1ng dang ki nao » Bao T~ chu-c d~ giai truy~o ngja di ti@n Phong (vi But Vi~t cong d,t tru nhu·ng giai thtrang Truyen dli va Thi ca), khiin

ong tin rlog baa T<S chu-c cung d~ng y v&i ong a • truyfn ng~n la mQt th~ van dang kl, tuy kh~ng dt.rQ'c sue tich nhtr tbO', nhtrng vlo co d<;>ng, vin it loang hem la ti!u thuyet dai, tu-c truy~n ngln la mQt th~ van trtrbog thanh v~y. > ( ()

Roi ong n6i dln n6i to SQ' cua bao Tuy~n tr~ch khi nh~n von v~n c6 ba mtrai mot truy~n ng~n di! giai. So ltrc_yng dl}' giai tb~t la it oi, chic gl tim mQt troyin co gia trj. Nhtrog kbi xem, thl l~i phan khbi v6 cung, vl nh~ thay r~og

« truy~n dtrQ'C kbong thieu, ma truy~n hay ciing khoog den d6i khan hiim ... Ch~m xong, ph6i ki~m biet hi~u (cht.ra he dung) cac tac gia nhfrng truyen trung giai v&i ten th$t. tbl m&i hay r~ng cac b~n dv giai da trtr&c b~ teo tu~i mlnh trong lang v~n roi.

( 1) Ong nhln monh b di~m n~y vl da c6 mQt nhA v~n Vl&t c da c8ng khai tuy@n b6 r~ng truy~n ng~n chi I~ nh(>ng bli tOp vi~t v,n > v6 Vt co mc)t so ngll'ai c6 the nghi ban To ch&c g,ai thll'O'ng < da 1~m mot vi~c khang xung dang>.

Vt <l,r "iJung rnu/Jn h~n h1i 1

bp (10 cuon) GRANDE L/\ROUSSE

ENCYCLOPEDIQUE mai tinh.

Xin hoi ts1i toa SOfln bao Bach-Khoa.

Th~nh phln ban Tuyen trtch va phtrO'ng phap Jam vi~C dL1'9'C ong n6i den.

Ong cung n6i trtr6-c giai truy~n ngin

cua Trung tam Van But Vi~t-Nam khong

the lam hai long tr9n v~n tit ca ngttO'i dt,r giai va b~n dQc, ctlng nhtr clc giai thtro-.ng van chttong 16-n tren the gi&i, nhttng bao Tuyen trfch da co 1~m vi~c v6-i cong tam VO tU'.

Theo ban Tuyln tr~cb, tbl sau t.t·uyin

dtrQ'C glai « c6 gia ttj Vinh viin, l'ieog O'

trong ntr6-c, mA c& dich ra ngo;i ngfr thl

cilng khong llm ho m~t JAng van ta d6i

VOi QU6c te 1\ Vi C day la Dbtrng de tai

dQC dao, cha kbong pbai nhirng Ca~

chuy~n xoang xoaog ma ai cung d9c r~i

l:, dau do, ho~c trong n U'6'c hoijc trong

s~ch ngo~i quoc ,. Va <nhtrng de t~i d9c

dao ~y J~ dtrQ'C ' khai thac b~ng nghe

thu$t VU'Dg V~Og, Va dieU dang IUtrng ll

nQi dung cua truytn nao cOog t~t ca ,.

Rai ong phan ti ch truy~n dtrQ'c giai

nlut : « Nhtrng ngay c~n SU-8 > ciia ba

Miah.Quan d! lam thi di.i.

Va ngtroi d~i difn ban Tuy!n tr~ch

klt thu~ bai ttrcrng trlnh cua mlnh : mong

CU' t9aph~ bifu tQng rai St! hi~ hiru cua

giai thu-o-11g van chtr&ng hlag natl} cµ,a

But.Vitt di cic b9n m&i v1et van dtrgc bi~t, thl ngtrai tham dt.t· m6'j dong' do d6 nhftng tai nang m&i,. in&i CO CO' b9i xuat hi~n.

Ong Vi-Huyen.t>ac, d~ nh1t pb6 chu tich But Viet va ng1.toi l&o tu~i nha:t trong ban Tuy~n tr~ch, ra trtr&c mny vi 3tl1 tuyen b6 ket qua CUQC thi va trao giai thtro-ng v&! van bling.

Giai nh:tt

Nha·nq n9ay c~n sira ctia b~ Minh-Qu &n

Giai nhr •

Lang cua TU'ang-Linh

86n giai khuyeo kh,ch

Cao ca cua Cham-Vu

Tr, thO' cua Lan-Giao

Tieng s~m dau mt.,a cua Tr~nThan h~ Di~u •

Gan bo cua ba Minh-Tam

Vai nh~n xet ph&t qua : blt Minh. Quan va ba Minh-TSm cung la mQt ' (ngll'oi di! giai co quyen gtri hai truy~n); ph~n thtrCYng cac giai khuy~a khich la nhirng m6n qua van chll'o-ng ; ban Tuy'en tt·fch g(.)m nan1 ngtrO'i, thl ngU'ai trung giai cfiog nam, ban Tuy!n trtich vi'ng m~t mQt ngt.roi (E>6.£)U"c--Thu, vi ke111 su•c khoe) thl ct hang gbe cac nhi van trting giai, cOng 06 m9t ngtrcri khi~m dien (Ttrcrng--Linh, vl bin quan Vt.J) ; khong c6 dii di~n cua Unesco ma l~i c6 d~i diin cua Essa ; sau truy~ tn.ing giai dtrQ'C ban T~ CbU"C in thaoh sach, vai nban : Truy~n ngSn : Giii thll'ong

Tr-ung tam Van But Vi~t-Nam 1965, c~c tac gia dU'Q'C ho®~ ta<;

quy~o, Vl ngtr<Yi d\1' thfnb dt.rQ'C ban n chtrc tqng 1nOt quy~n lam ki nie,n.

lVI\lC ch6t CUa Chtro-ng trinh bu?>i 1~, la caol ttrqng cua d:;ii diin de 11h~ van trung giai, ba Minh-Quan. Chung t5i xio trlnh bay l~i m9t doan :

« Trong qua kht'r tirng c6 nhi~u giai thttcrng V~n nghe n6i chung, giai tbtto-ng

Truyin n6i ri~ng ; giai nao cOng phat hi~o dttQ'c nhirng tac phlm gi~ ttj theo yeu clu cua ti.rng giai. Rieng giai thtro-og truy~n ng1in 1964-65 cua Trung tam Van But Vi~t-Nan1, yeu clu chinh y~u ta S\1' nham phat hi~n nbfrng net diln hloh, cl biit cua d~n tQC cung kham phi Va nang

' .

d & nhil'ng tai nuig mai btng · m9i dl t~j ttr do. . .

« ~U'O'ng htr6'ng ay qua rat dang hoan :nghenb, v3 chung tOi nghi d6 la ·m9t eel· h~ii dt nba v~n n6i ·vt n1I~ NO- CPn ngu-oi Vift trtrCYng thanh troog thu- thach, dau kh?>, cung nhtr troog co glng, quang vinh ; nhfrng ngtrai Viet dang vtro-n 1~, ti~n t6'i d~ trlnh bly cung the gi6'i ti~m li;rc va d~c tinh cu1 d~n mlnh.

« £>6 la y nghi cban th~nb clsa cbuog tt>i, tuy nbien nghi la mQt vi~c, ma kha niog di€n ta y nghl !y ciing c6 dtrQ'C thanh coug Chang l~i la mQt viec khac ».

Bu~i 1~ b~ m~c luc 20 gia.

NGUI:~N-NGU-f thuit

• Chi~n tranh m<'r rqng ra m i~n B Ac Viec tuln tham va oanh kich t~i mien Bic v~n tiep diin hang ngay va c6 nai nhtr Y!n-Phu (Njnh-Blnh) each Han9i 18, km v~ phfa Nam bi oanh ~c t6'i 6 Ian tir ngay 12~6 den 16-6. f)~c biit nhirng phi CO' Mig cua mien Bic xwt trin da bit dlu bi h~ : sang I7-6 hai phi CO' Mig 17 da bi phi CO' H.K bln rai t~i met nai c~ch Han9i 65km ve phfa Nam va cbieu 20-6, I Mig 17 l~i bi 3 phi cc, Skyraider bin h:;i.

• Ngoai ra, oanh t~c co- H.K. con t ien sau ve phia Tay Tay Bic Hh19i (deb r75 km) de oanh t~c 2 }an c.-1c CO' SO' qt.tin S\1' a S0'11-La, CY MQC Chau 11 c<r dilm xu~t phat cua C9ng san mie11 B~c ho~t d9ng tilp vien cho Pathet Lao.

• Chi~n S\J" o- mi~n Nam

Tr~n D~ng-XoAi khai di~n ttr d~m g-6 da ngtrng ti~ng sting sang ngly 1r-6 thl ngly 12-6 t~i d~n dieo cao SU Thu~-LQ'i v~ ph1a Bic I)~ng-Xoai, Titu doan 7 nhay du J~i giao tranb Ct,l'C ky ~C li~t V<Yi bing ng~n V.C. S~ t~n th~t Ve nh!n m~ng cua dich rZlt 16-n nhu-ng Ti~u doan 7 cung mtt tilu-doan,tru-bng va chi con !~i chu-ng t1g6t 200 ngtroi.

D!n1 2:a rc}.og 23-6 V. C. la.i tw. cong qu~n ly E>~ng-Xoai b~ng bich kich phio v~ da bi quin don tru ch5ng tra manh liet.

18-6 : Ph6ng phao ha.ng n~ng B-52 cua H.K. dtrQ'C sir d\lng dl oanh t~c chien khu D, khu rll'tlg phla Bic Ben Cat (Bloh DtrO'tlg).

• Ch(nh- quyen quan-sy- va noi-c6c chi~n-tranh

Sau khi Q.T., H.E>.Q.G.L,P. va Chanh phu Phan-Huy-Quat ttr chtrc trao trl quyln lanh d:;io qu~c gia oho quan d9i (11-6-65) thl ngay 12 6-65 cac ttr6'ng lanh (ta h9p d$i h9i-d~ntr vh ngay 14-6 m9t quytt djoh dtr~c cOog b~ thanh Jfp • Uy ban

'

15 N 9 AY JIN Tl1C

Janh t'l"o qut>c gia-o g~m co Chu tjch: Trung tir&ng Nguyin van-1 hi~u, 1 ong thtr ky: Trung ttr&ng ~h~m-xu5n-Chi~u, Uy vien Cieu kh1~n H~nh-phap : Tbteu ur&ng Nguy~n-cao-Ky. Cung trong ng y 14- 6, n1Qt Tuyio-cao cua quan <!Qi V.N.C . H . . do T. T. N~uyln-van. Thieu dQc. c6 nhirng (to;in nhll' sau :

•--Q.•1an d0i ' ngay nay se kh6ng phzi I~ cong C\1 riia m9t vai cj nhan chuyen mtru d~ danh 1Q'i ch:inh tri in~ I:\ quan d9i cua nhin dla v~ chi biet t~ quoc 1f1 tn~ng•i.

o: Quao d9i quan niem ph:ii ap d\lng mQt chinh sach thiet thvc bing c.iich : d~n 1n9i no lttc vao chanh s:\ch chong C9og; deng vaen torui lfJ'C quoc gia v~o co.ng

CUQC chien dau di~t trll' Cong san, s6-m l~p 1~i tr~t t\l' vA an oinh trong th6n x t m ;

tb\rC thi fflQt nep s~ng khic kh~ d~ t?ing CU'O'Dg t3i nguyen CUOg (rog th{ch dang

Dhu cau Chien tranb XU' d1,1ng vao cac l<;ri fch COOg C~ng hQ'p ly j' thanh Toan ttrC tb~i ti doan xa h9i, cac n~D tham nhOng va gian thlfCYtlg de bao dam dai sOOg Cho dan nghco; doi ph6 quyet Ji~t v6'i nhfrng qu6c gia dan tQC dj ngtr()'C J~j quyen lvi cua quoc gia dan tQC Vi~t-Nam .••

• M{,t ban Hi~u tri~u quoc dan do Chu tjch Uy ban Jaoh d~o quoc gia dQC, c6 nhO-ng do 9a nha sau :

« Muon chiin thing C.S. xam ~ng, chung ta phai co mQt h~u phu-crag m~nh, phai c6 m9t Chanh phu manh, d:.im nh~n trach nhiem trtr&c dln t{,c, trtr6'c lich su·, kh&ng lira d5i qu&: diln. khong lay mi din l~rn phu-o-ng.charn m~ 15y ;in dln lam chanb sach.

' Chung toi long tr9ng tuyen btJ trv6c qufJc dlin va /ir.h SU' r~ng, c'1ung toi /chong c6 dau 6c dpc tai ho~c quan p/1ifl, va cl1t1n9 toi /uc na<> cOnq l~n trpnq ·c~c quyen clln ban c,ia con ngtriti va c.ic qu),en cong clan."

Sang 19-6-65 tii hei trtrcrng Dien-Hong, Dii HQi-d~ng Quan Ille, Uy ban . lanh d~o qu6c gia ra m~t ngoti giao ao~n va bao chi, va sau cung ra tn5t d~ng b~o vA c6.ag chu-c tt,i t'p tii c8ng trtrong hQi trtrang D1eo-fIC>ng

Trong djp nay m6t U'6'c-ph~p dU'Q'C Cong bo ;30 dinh chu quyen quoc gia, lam thai do f.>~i Hoi-dllog quan 11}'C V.N.C.H. darn nhie1n v) qui dinh ca cau t~ chll'C cOng DhU" quyen hiO cua Uy ban lanh diO gu6c gia, H{li dong An ninb quoc gia, H¢i d~ng Kinb te vi Xa h9i. Thtr~ng H9i d~cg tham phlin .•. .

Theo tr&c-phap tren day, Uy viea dieu khi~n Hanh phap trong Uy ban • - ? - • ' lanh ~o qu5c gia. T. T. Nguyen-cao-Ky la Chu tjch Uy ban H~nh phap Trung tro-ng u; ban Hnnh phap Truog tro-ng du-c;rc th~nh l~p - menh danh l~ NQi cic chien tranb - ngoai Chu tich con c6 5 T<5.ag Uy vien (Chien tranh, Kinh te, T~i chaoh, t Vijo h6a Xa b9i, Ngo~i giao Tu phap) va mQt s6 Uy vien ph\l tr~ch c.ic B~. N~i cic Chien tranb cua Thi~u tl16'ng Nguy&i-cao Ky g~ 16 nhin vat trong c6 3 quin nhln va vi ao oien nhlt ll bic Si Trln-v?in-£l3, T~ng Uy vien Ngo~i giao, vi tre nhat ., Ji 0. Nguy,n-xuan-Phoog, Uy vien Lao d(lng .

Trong bu~i 11 trlnh difn Uy ban Hanh phjp T-rut1g u-o-ng tru-6-c i:>3i H9id~ng quin lvc V.N.C.H. ngay 19-6-1965, T.t Nguyin-cao-Ky, c6 d9c m9t ban baa cao ve tln]1 hlnh vl de ra 26 c8ng tac kbln cap tren 4 dja h~t : chien t"4ab v~

'

chanh tri, kinh t i v~ tai cbanh, xa h~i giao d1,1c vin h6a, ngo~i giao. S'au ban bao •. cao, T.t. Nguyen-cao-Ky c6 tuy!n bo : •c Toi con nh6', khi toi lanh nhiim ·V\J Uy ban lanb d~o q uo c gia, cac c h ie n bfru bao toi day ll m9t nhi~m vv c6 th~ c1tra vao ch6 chlt hay chO nbi.sc, b ie t th e nhu-ng t &i via nh~n. Toi nh~n nhi~m Vl.l u vi toi quan oi~m • vioh nh\l C o- d o-i 11 l l lY hanh d9ng cua mioh. Con cai chet m~ toi gan giji hang ·· ngay, tbl d ju cho che t a ch iin trtt o- ng hay c het c:t chinh tru-o-ng 3 phung s dtrO'C T ~ qu oc th l cung nhU' nl1au .

Vt ohfrng le d6 neo chung toi xin cac Ttr&ng lanh va quq c din d i rng cha dQ'i a c huog t oi tn Qt N Qi c ac hoan hao ma chl cha dQ' i a cl11ing t6i nhirng hAuh dQng cua nhfrng ngu- ai vl T~ qu& hie nao cung sansing ch~p nhSn cai chit, nhii'Dg ng1ta i kh5ng b ao gi a di s ai dtrong 16i pb\lC V1J t t) chuc. Chung t&i ~fin slng chit de hoan thAnh s(t n1~ng chlSng C9:1.g va xay d ~rng d1t OU'O'C »

Sang ngly ~2-6 , Quoc trtrang va Thu tlt6'ng Chlnh phu dan S\J' di cbfnh

• • tbu-c ban giao cho Chu tich U y ban Hinh d;;io qu~ c gia va Chu tich Uy ban Hlnb phap T r uog trang.

• Cac tin tlrc khac

- D{li sv Taylor v~ Hoa-Ky ngly 6.. 6 da tr& la.i Saigon sang ngly 14-6-65.

- Ph5 ho~i : V\ .t no t~i nha ga san bay Tan SO'Jl Nhtrt : Thi~t h•i d"1g k~ v~ v~t chit ; so ngll'a i b j tht.rang 46 (34 My) nhttng chi c6 g ngtrai phai d.ilu tri t, i b~nh vjen.

V·N Q.D D. ki' ni~m lln th& 35 ngay 13 li ~t si V.N.Q.D.E>. lln doto dau c.1ai t~i Yen Bay ngay 17-6. Cac h~ phai V.N . Q . D.D. deu llm I~ ky ttifm tr9n1 th~ t~i Sajgo n va nhi~u tinh mien Trung.

- Ph~; doan Ho a b,nh Lien H-i~p Anl; : fl~i nghi l'Sn thu- 14 cftc Thu tn 6' ng nbfrng qu 6c gia trong kh~i L. H.A. kbai nt~C ngay 17- 6 , sau khi hQp da quyet dinh thanh lip m9t pha i do An 5 ntr6'c (Anh, Tic b L:in, Ghana, Nigeria, Triaitt Toba go) dl di thuyet p h\,J C cac qu6c gia lien h ~ trong V~tl de v.N., cb(m dtrt cbitn traoh b~ng m Qt CU QC thtrO' Dg thuyet.

T~ng tb6ng Hoa Ky to y boan nghtnb,. Chinh phu V. N.C.H. to tbi~n elm voii sang kien tren day. Trai 1~ ngay 21-6 bao Nhao Dan t~i Bic Kinh vat~ Hin9i deu c6 bai da kich phai d oaa L .H A. va cac b~i nay dttQ' C pbt5 bien tren Cl'lC d•i phat thanh cua C9ng saa .

- Dao ch§nh a Algerie : VAo og5 dem 18 r~ng 19-6 . Tt$ng th6ng Ben Bella, Chu t ich Qu~c h9i va hlu bet cac nhan v~t than cin Ben Bella da bi bit giir. E>ei ti Boumedienne, Ph6 Thu ttrang kiem BQ tnrbng BQ Qu5c phong Algtl'ie, elm dlu cu9c da o c banh va Ia Chu ti cb H<}i d~ng quin d9i Cach m~ng .

Ngly 2 2--G, 0. Tran van f>O, T?>ng Uy vifn Ng~i giao cua V. N .C.H. da IU'i di~n van chao mirng Chu-tjch H¢i d~ng Cacb m9ng Algerie.

• •

Tir 'slJ 193 - a94 den SD 204 - Tir thang 1 den th~ng 6-1965

$.r sip ,<~p theo bO man dtrbi ctay chi e~ tf nh c6ch hlfbng dao giup hon dQC d~ li'm •

Bai .. GY neu co nhu-ng sai 1~m trong SI/ ph.An looi, cilng mong b,n d9c l117ng th11 cho s, thu t11

0~ MUC SAP THEO BO MON ' . TAC - GIA

CHINH-TR/

Th~-gi&i n~m qua

MQt hQi,nghi ve lii khuon mijt the..

gi&i 20 nim ttt.r6'c day

CuQC h9i bAo dlu n?un cua T~ngtll6ng De Gaulle

Phong-van Mao,Tr~ch-:E.l~ng

HQi-ngl1i th.ing Ba cua I9 E,ang

CQng san tti ~c-Ttr.Khoa

Elio lu$t c6og quyen vA ngt.rcri da den t~i Hoa-Ky

n ..cbU'c Ku-Klux-Klan va van-d~ • ngtr<Yi da den Hoa-Ky

Cu(>c ttanh ch~p ttii Lien..Hif p.Qu~c chung quanh di~u 1g ban Hiin.

Chtrang

Vt) Santo Domingo

Indonesia tu- Baodung :SS den Alger 65

Hei-ngbi truo-ng nhiem SO' Ngo~-giao

Ngo~i-giao gi&a Vi~t-Nam va clc

nu-&c A-Phi

Vi~t-Nam

Pli3m-LttO'ng-Giang

NguyLl-Plian-Chau

Alexander Fleming

GIAO-Dl)C

Gi6'i-thiiu v~ s<S du-bQC

£>i dau, hQC gi 1

Nh&ng dieu ki~o tinb-tb'an cua S\f

XtJat-ngo~i du-hQC, Cacb-mfng dln-t"c trong pbitn-vi

hQc-dtrong.

Nha truang : Truog tim V~n-h6a

dan-t9c.

Doii so.ng sinh-vicn t,i Uc :E>ai s6ng sinb-vien tt:1i Hoa- Ky.,

NhO-ng con toin kinh kbung cua

lllQt nha bac-hQC

Ngtrai d~i giong

Blnh 1ninh CU3 thoi-d~i

Kim-cltang nh:in t"o

Doi scSng ngay 111ai

NGHf-ll1UJT

f>iO Ph~t ttong linh Vl[C V~n-hQC

Nghe . thuit

Tim ve dlnh chua XU' B3c

€hi Jan '1ao ly

Nhan dQC cu6n II Tim d~p 11 cua

E>oln-Thern

SU' ·Lich sir L~c-Vi~t

Lich -sir Ltc-Viit: Tu- Hung-Vt.rang

den L:,c-VU'ang

4c-Vi~t v&i cac dan lao c~n

Anh hung L~c-Viit

E>o-i song din Lie .. Viit d u-6' i thai

Hao

Di.-ti.ch L~c.. Viit trong xa.. h9i V.N.

im hi.rang n1 6- i cha quiSc-sir Ban

Quan·ruem KHONG t rong PhitGiao

Chuyin 6 vi tbuyen-stt

Hoa E>inh tbuy~n "SU'

Kim Hoa Cu Cbi, Tbich Cllng

Thuyen - str

Cbuyin 6 vi thien str : Ngai Ph6

D~i si va Vo Tr(r Van Hi Thuyen-sU'

TR/tT

St! pbat trien cua T riet h9c T rung

Hoa troog thai d~i Tien Tln id -

Mic Ttr - DU'O'Dg Ti'r v~ Lao Tu-

M~oh Tu- va Trang Tu-

Biet Mic va Danh Gia

Phap tri - id- id-

Nhao dQC cuoo «Tim d~p 11 cua %)oln Them

VAN 1-IOC

D~o Phit trong Hinh VlfC Van HQC va Ngbi Thu~t - id -

MQt nam van hQCt bao chi

Hai DgQ nh~ ve C>. Phan Khoi trong

oac phong trlo Cacb m'1ti

MQt nh~n dµih quan trQng v~ ti~u

MQt cu6n hoi ky cua Ehre abour g

SINH HOAT · -

y niem thai-gian - Tin tU'C khoa hQC

Y tbtrc he v&i van nghf Phiem luin

van chu-ang V.N.

Ll truy ni~ Phan Hien f>~o

Ba bubi n6i chuy~n cua a. Ho Hfru

Tu-o-ng t1i Hu~

._ Chu yen cortg du ciia T.T. Thlch

Thien An t~i Hoa~Ky vlt Nb~t Bin

Bu~i tilp tan cua Tr11ang Thanh

Nien Ph1a1ng Slf Xa-HOi

ICy ni~m 15 otm sing l$p i>oan

'Thanh Minh Thanh Nga

15 Ngiy tin ttrc

Tho-i St! v1'n ngh~ -id-id-

MQt bu~i n6i cbuyen ve ung tbtr

Nguyen tu· nlng ll gi ?

PHONG

S6ng v1 viet v&i Le NgQC Tr\J Song va vi,t v&i Vi Huyen Dlc (I)

ScSng va vi~t v&i Vi Huy~n £>1c (II)

Song va viec v&i Dong Ho (b~ tuc) HO/ KY

Cau chuyin T~t -id-id-id-id -id-id-id-id-id-id'

di Clt

Blnh minh cua m9t thai dii

TRUYEN NGAN .

Hu~

lhro-ng con lgi

Chlo

Di

Keu gQi

Sit se - thtr cua ciu

Trin que ht.rang