Typography and Emotion by Christos Georgatos

AKTO art & design college BA (honours) Degree in Graphic Design Middlesex University Τίτλος Ερευνητικής Εργασίας: τυπογραφία & συναίσθημα Όνομα σπουδαστή: Χρίστος Γεωργάτος Όνομα Υπεύθυνου καθηγητή: Βασίλης Μάρκου Αριθμός Λέξεων: 8.351 2019-2020 Ημερομηνία Υποβολής: 17/01/2020

Εισαγωγή 1 Τα τυπογραφικά στοιχεία. 5 Οπτική Αντίληψη - Σημειολογία 17 Οπτική Αντίληψη Σημειολογία

Έρευνες

Μεθοδολογία Ερευνών Αποτελέσματα Ερευνών

18 26

38 51

Γραμματοσειρές & Συναίσθημα 73 Σημειολογικά Χαρακτηριστικά & Συναίσθημα Η επιλογή της γραμματοσειράς

Συμπεράσματα Πηγές

74 78

85 89

Εισαγωγή

αρά το γεγονός ότι έχει διενεργηθεί μεγάλος αριθμός ερευ νών σ τον τομ έα τ ης κατα νόησ ης και των ψυχολογικών παραμέτρων της γραπτής ή της λεκτικής επικοινωνίας, υφίσταται ακόμα μεγάλο περιθώριο μελέτης πάνω στον τρόπο με τον οποίο ο άνθρωπος αντιλαμβάνεται τα οπτικά συστήματα, όπως η γραφιστική. Η γραφιστική, ως εφαρμοσμένη τέχνη, έχει πολλά να προσφέρει σε θέμα οργάνωσης και μορφοποίησης της πληροφορίας. Όσο διευρύνεται η ποσότητα και η ποιότητα των μεθόδων με τους οποίους μπορούμε να μεταφέρουμε οπτικά μηνύματα, τόσο μεγαλύτερη είναι η επίδραση που μπορούν να έχουν οι σχεδιαστές πάνω στην ανθρώπινη συμπεριφορά. Η τυπογραφία είναι βασικό κομμάτι της γραφιστικής και χρησιμοποιείται πολύ για να δώσει έμφαση, ιεράρχηση και νόημα στην οπτική επικοινωνία. Αλλά όσο η τεχνολογία εξελίσσεται, τόσο πληθαίνουν και οι γραμματοσειρές, αφού ο σχεδιασμός τους δεν είναι πλέον κάτι απρόσιτο. Με την πληθώρα γραμματοσειρών που υπάρχει σήμερα, η απόφαση του γραφίστα για το ποια γραμματοσειρά θα επιλέξει να χρησιμοποιήσει για να «συνδεθεί» καλύτερα με το δέκτη, κάποιες φορέ γίνεται περίπλοκη.

Εισαγωγή

Μέσα από την ερευνητική μου εργασία, σκοπεύω να ανακαλύψω εάν οι γραμματοσειρές έχουν ισχυρά σημειολογικά χαρακτηριστικά και αν αυτά έχουν τη δυνατότητα να προκαλέσουν συναισθηματικές αντιδράσεις στον δέκτη. Εάν υπάρχουν σημειολογικά χαρακτηριστικά στις γραμματοσειρές, μπορούν αυτά να βοηθήσουν το σχεδιαστή στην επιλογή της κατάλληλης γραμματοσειράς; Η ερευνά μου θα ξεκινήσει με μία σύντομη ιστορική αναδρομή στην τυπογραφία, για να δούμε πώς κατατάσσονται οι γραμματοσειρές σύμφωνα με τον σχεδιασμό τους. Στη συνέχεια θα γίνει αναφορά στις θεωρίες της οπτικής αντίληψης και της σημειολογίας, αφού αποτελούν βάση για το πώς αντιλαμβάνεται ο δέκτης το γραφικό σχεδιασμό. Κατόπιν θα γίνει συσχετισμός των δύο αυτών θεωριών με την τυπογραφία. Επιπλέον, θα γίνει ανάλυση των επιστημονικών ερευνών οι οποίες εξετάζουν τη απόδοση σημειολογικών χαρακτηριστικών στις γραμματοσειρές, καθώς και την πιθανότητα πρόκλησης συναισθηματικής αντίδρασης στο δέκτη. Θα μελετήσω επίσης την πιθανότητα συσχετισμού των σχεδιαστικών χαρακτηριστικών των γραμματοσειρών, με σημειολογικά χαρακτηριστικά και αν μπορεί αυτό να βρει εφαρμογή στη διαδικασία επιλογής της κατάλληλης γραμματοσειράς από το σχεδιαστή. Η έρευνα μου βασίζεται σε βιβλιογραφικές αναφορές, επιστημονικά άρθρα όπως και σε πηγές από το διαδίκτυο.

Τα τυπογραφικά στοιχεία

γραφή, αρχικά σαν ιδέα και στην συνέχεια σαν σύμβολα πάνω σε κόκκαλα, πέτρες και πηλό, δεν δημιουργήθηκε σε ένα συγκεκριμένο γεωγραφικό σημείο. Η εξέλιξη των αρχαίων πολιτισμών ώθησε σε ανάπτυξη το εμπόριο, αποτέλεσμα του οποίου υπήρξε η ανάπτυξη του προφορικού λόγου, μεταξύ διαφορετικών πολιτισμών. Το γεγονός αυτό υπήρξε μια πρώτη προσπάθεια, ανθρώπων με διαφορετικά πολιτιστικά στοιχεία, να αποτυπώσουν αυτή την αλληλεπίδραση, δεδομένου πως δεν επαρκούσε πλέον για αυτό ο προφορικός λόγος. Έτσι έχουμε το 3300 π.Χ. την πρώτη ολοκληρωμένη γραφή από τους Σουμέριους στην Μεσοποταμία. Η γραφή τους αποκαλείτε σφηνοειδής και όπως πιστεύεται αποτελεί το αρχαιότερο γνωστό σύστημα γραφής. Αποκαλείτε σφηνοειδής λόγο της τριγωνικής φόρμας που φέρουν τα σημεία γραφής τους. Τα σύμβολα αυτά αποτελούν αναπαράσταση εικόνων από την καθημερινότητα τους, που με την γραφή τους απλοποιήθηκαν στο σύστημα της σφηνοειδούς γραφής. Υποστηρίζετε από αρχαιολόγους, ότι αποτέλεσε την βάση για την αιγυπτιακή γραφή η οποία παρουσιάζεται στα τέλη της 4ης χιλιετίας π.Χ. . Η αιγυπτιακή γραφή είναι αυτή των ιερογλυφικών, δηλαδή της γραφής των θεών (ιερός και γλύφω(=χαράζω)).Τα ιερογλυφικά κατά κύριο λόγο χαράζονταν σε πέτρα με φορά κάθετη από πάνω προς τα κάτω και άλλοτε οριζόντια από δεξιά προς τα αριστερά ή αριστερά προς δεξιά. Εκτός της πέτρας, κάποιες φορές χαράζονταν πάνω στο ξύλινο κομμάτι της σαρκοφάγου ή γράφονταν σε πάπυρο. Στα σύμβολα παρουσιάζονται συγκεκριμένες έννοιες όπως ήλιος, βουνό, νερό ή αφηρημένες έννοιες όπως νότος, γηρατειά αλλά και ενέργειες (τρώω, παλεύω, πηγαίνω). Η γραφή αυτή παρά την μακρόχρονη διάρκεια δεν έφτασε ποτέ στο σημείο δημιουργίας φωνητικού αλφάβητου. Όταν η σφηνοειδής γραφή πέρασε τον 14ο με 13ο αιώνα π.Χ. στους Φοίνικες βλέπουμε την εξέλιξη του από παραστατικό σε αλφαβητικό μέσα στους επόμενους δύο αιώνες. Το αλφάβητο των Φοινίκων στην συνέχεια θα δανειστούν και οι Έλληνες, όταν φτάνει σε αυτούς με το εμπόριο της εποχής θα μετατραπεί στο ελληνικό αλφάβητο, το οποίο θα αποτελέσει στην συνέχεια βάση για το σύγχρονο ελληνικό, το λατινικό και μεταγενέστερα το κυριλλικό. (Κασουλίδης, 1993, 7-12)

Τα τυπογραφικά στοιχεία

Σφηνοειδής γραφή Λεπτομέρια από πλάκα σφηνοειδούς γραφής (Gavin, Α./Paul, H.(2007), The Fundamentals of Typography, Switzerland: AVA Publishing SA)

Ιερογλυφικά Ιερογλυφικά, γραμμένα κάθετα. (Gavin, Α./Paul, H.(2007), The Fundamentals of Typography, Switzerland: AVA Publishing SA)

Τα τυπογραφικά στοιχεία

Βιβλίο του 16ου αιώνα (Gavin, Α./Paul, H.(2007), The Fundamentals of Typography, Switzerland: AVA Publishing SA)

Τα τυπογραφικά στοιχεία

ατά τον 13ο αιώνα μ.Χ. φτάνει στην Ευρώπη τον χαρτί από την Κίνα το οποίο χρησιμοποιούταν σε αυτή τη χώρα ήδη από τον 2ο αιώνα μ.Χ. Μέχρι τότε στην Ευρώπη υπήρχε σε χρήση η περγαμηνή, η οποία είχε αντικαταστήσει τον πάπυρο λόγο του ότι ήταν πιο λεία και ανθεκτική η επιφάνεια της. Το όνομα της προήλθε από την Πέργαμο της Μικράς Ασίας, στην οποία έγινε η εφεύρεσή της. Κατασκευάστηκε από κατεργασμένο δέρμα ζώου. Η επιφάνεια γραφής (μάρμαρο, πάπυρος, χαρτί) συνέβαλε σημαντικά στην εξέλιξη της μορφής του γράμματος, όπως και το εργαλείο γραφής (πένα, πινέλο). Η σημαντικότερη αλλαγή θα έρθει τον 15ο αιώνα μ.Χ. όπου θα εφευρεθεί στην Ευρώπη η τυπογραφία. Είναι αμφιλεγόμενη η αρχή της τυπογραφίας στην Ευρώπη, καθώς δεν ξέρουμε εάν έφτασε στην Ευρώπη από αντίτυπα που έφεραν με το εμπόριο ναυτικοί από την Κίνα και την Ιαπωνία ή εάν υπήρξαν οι κατάλληλες συνθήκες για να ξανά εφευρεθεί στην Ευρώπη. Τα πρώτα αντίτυπα βλέπουμε στην Ολλανδία κατά το 1423 από τον Coster. Οι μαθητευόμενοι του Γουτεμβέργιος και J. Fust, ανοίγουν το πρώτο τυπογραφείο στο Μάινς της Γερμανίας το 1440. Η προσπάθειες για την αποτύπωση αρχικά των κεφαλαίων γραμμάτων αρχίζει με την εισαγωγή του χαρτιού. Τυπώνονταν σε μαύρο και στην συνέχεια χρωματίζονταν με το χέρι. Όταν αυτό τελειοποιήθηκε αρχίσαν να σκαλίζουν ολόκληρες της σελίδες του βιβλίου μαζί με τις εικόνες σε ξύλινες πλάκες και να χρησιμοποιούνται αυτές για την αποτύπωση. Το πρόβλημα με αυτήν την μέθοδο ήταν ότι περιοριζόταν η χρήση της σε συγκεκριμένο πλαίσιο, ωθώντας έτσι στην ανάγκη να δημιουργηθούν μεμονωμένα γράμματα. Τα μεμονωμένα γράμματα όμως δεν θα μπορούσαν να είναι από ξύλο. Έτσι οι πρώτοι τυπογράφοι ήταν αρχικά τεχνίτες- χαράκτες μετάλλου. (Κασουλίδης, 1993, 13-20)

Τα τυπογραφικά στοιχεία

ορός γραμματοσειρά (typeface) πολλές φορές μπερδεύεται με αυτόν του τυπογραφικού στοιχείου (font). Όταν αναφερόμαστε σε ένα τυπογραφικό στοιχείο αναφερόμαστε στο φυσικό μέσο εκτύπωσης/αποτύπωσης μιας γραμματοσειράς. Αυτό αρχικά αναφερόταν στο ξυλότυπο, μεταλλικό ή λιθογραφικό στοιχείο και μεταγενέστερα σε κώδικα υπολογιστή. Αντιθέτως η γραμματοσειρά αποτελεί μια ομάδα στοιχείων, γραμμάτων, αριθμών, συμβολών και σημείων στίξης τα οποία τα συνδέουν τα κοινά τους σχεδιαστικά χαρακτηριστικά. Η βάσ η γ ια μια κα λή γραμμ ατοσειρά είναι η αναγ νωσιμότητα της. Η αναγ νωσιμότητα της δεν κρίνεται από το ποσό ευκολά μπορεί να αναγνωστεί ένα κείμενο σε αυτήν την γραμματοσειρά για την ανάλογη εργασία, θα ρωτάγαμε ποσό ευανάγνωστη είναι. Όταν μιλάμε για αναγνωσιμότητα ακόμα και σε μια περίτεχνή γραμματοσειρά που δεν είναι τόσο ευανάγνωστη θα κοιτάγαμε τα τυπογραφικά στοιχεία όπως το πεζό λατινικό “h” να μην μοιάζει στα μικρά μεγέθη με το πεζό λατινικό “b”, αυτό το λάθος συμβαίνει συχνά σε κακοσχεδιασμένες γραμματοσειρές επειδή οι χαρακτήρες μοιάζουν μεταξύ τους. Όμως και το ποσό ευανάγνωστη είναι μια γραμματοσειρά παίζει σημαντικό ρολό, καθώς μπορεί τα τυπογραφικά στοιχεία να είναι αναγνώσιμα με μεγάλη ευκολία μονά τους αλλά όταν συνταχθούν σε ένα κείμενο να χάσουν την ροή τους. Αυτός είναι και ένας από τους λογούς που π.χ. δεν χρησιμοποιείται σε ένα λογοτεχνικό βιβλίο μια γραμματοσειρά Sans-serif, καθώς θα δυσκόλευε και θα κούραζε τον αναγνώστη. (Tracy, 1986, 30-32)

Τα τυπογραφικά στοιχεία

Επειδή το πλήθος των γραμματοσειρών είναι τεράστιο και κάθε χρόνο αυξάνεται, είναι απαραίτητο για έναν γραφίστα να μπορεί να ξεχωρίσει τα βασικά είδη γραμματοσειρών σύμφωνα με την κατηγορία που ανήκουν. Με τα χρονιά έχουν δημιουργηθεί πολλά συστήματα διαχωρισμού των γραμματοσειρών, με κάποια να φτάνουν έως και τις 100 υποκατηγορίες. Μέχρι και σήμερα δεν έχει αποφασιστεί ένα γενικό μοντέλο που χρησιμοποιείται καθολικά από την αγορά, οπότε παρατηρούν ται διαφοροποιήσεις στο διαχωρισμό των γραμματοσειρών από εταιρία σε εταιρία. Αυτό συμβαίνει αρχικά γιατί ακόμα και τώρα δημιουργούνται νέα είδη γραμματοσειρών, για τις οποίες δεν έχουμε καταλήξει απαραίτητα αν εντάσσονται σε μια ήδη υπάρχουσα κατηγορία ή απαιτούν μια καινούρια. Αυτός είναι ο πρώτος λόγος. Ο δεύτερος είναι ότι υπάρχει διαφωνία στον χώρο των τυπογράφων για το αν πρέπει οι γραμματοσειρές να κατατάσσον ται χρονολογ ικά, δηλαδή σύμφωνα με το πότε σχεδιάστηκαν. Αυτή η μέθοδος δημιουργεί το ερώτημα για το πού κατατάσσονται οι καινούριες γραμματοσειρές, που η εμφάνιση των τ υπογραφικών τους χαρακ τ ήρων είναι βασ ισμ έ νοι σε πα λαιότερες γραμματοσειρές. Ο ά λ λος τρόπος που προτείνεται για τον διαχωρισμό είναι με βάση τα χαρακτηριστικά των τυπογραφικών τους χαρακτήρων (serif, sans-serif, script, decorative, κ.α.), δημιουργώντας έτσι ένα πιο απλοποιημένο σύστημα που δεν απαιτεί από τον χρήστη ιστορικές γνώσεις τυπογραφίας. Παρόλα αυτά τα ιστορικά χαρακτηριστικά που μπορεί να έχει μια γραμματοσειρά υπάρχουν ακόμα και αποτελούν βασικά σημεία για τον μετέπειτα διαχωρισμό των γραμματοσειρών σε υποκατηγορίες. (Haley, 2012, 52)

Τα τυπογραφικά στοιχεία

Οι Serif γραμματοσειρές είναι αυτές των οποίων οι τυπογραφικοί χαρακτήρες έχουν πατούρες, δηλαδή οι άκρες των γραμμάτων διατρέχονται από μια κάθετη σε αυτές γραμμή και συνήθως είναι ανισοπαχές γραμματοσειρές. Ανισοπαχές σημαίνει ότι κάθε χαρακτήρας τους δεν έχει ένα συγκεκριμένο μέγεθος σε όλα τα σημεία του αλλά αλλάζει ανάλογα με την φορά και την θέση της γραμμής. Times new roman

Οι Sans-serif γραμματοσειρές χαρακτηρίζονται από το ότι δεν έχουν καθόλου πατούρες, είναι πιο γεωμετρικά τα γράμματα και κατά κύριο λόγο είναι ισοπαχές. Akzidenz grotesk

Τα τυπογραφικά στοιχεία

Οι χαρακτήρες που συνδέονται μεταξύ του ς λ ε ς κ αι ε ίναι γρ α μ μ έ ν ε ς μ ε μονοκοντυλιά είναι το χαρακτηριστικό των Script γραμματοσειρών. Σκοπός τους πολλές φορές είναι να θυμίζουν καλλιγραφία.

Erotica

Τέλος οι Display ή Decorative γραμματοσειρές είναι αυτές που τα τυπογραφικά τους στοιχεία έ χου ν χα ρ α κ τ η ρ ι σ τ ι κ ά που μ ε ι ών ου ν τ η ν αναγ νωσιμότητα όπως κάποια τεχνοτροπία. Αυτές οι γραμματοσειρές δεν συνηθίζεται να χρησιμοποιούνται σε μακροσκελή κείμενα αλλά περισσότερο για τίτλους, σλόγκαν και γενικά μικρά σε έκταση κείμενα. (Haley, 2012, 53-67) Adisson

Τα τυπογραφικά στοιχεία

Στην τυπογραφία για να μπορούν να επικοινωνούν ευκολότερα οι τυπογράφοι έχει δοθεί ονομασία σε κάθε σημείο ενός τυπογραφικού στοιχείου. Στον πίνακα παρακάτω αναγράφονται όλα τα σημεία με την επεξήγηση τους: Για να γ ίν ει μια έρευ να όσον αφορά τ η σ υ ναισ θ ηματ ικ ή αν τ ίδρασ η που προκα λού ν οι γραμματοσειρές στον δεκτή, ο ερευνητής έχει πολλές παραμέτρους να σκεφτεί και να πράξει ώστε να μπορεί ο ερωτώμενος να απαντήσει σωστά χωρίς να επηρεαστεί. Για αυτό η σωστή χρήση της τυπογραφίας και των τ υ πογραφικών σ τοιχείων είναι βασ ικό κομμάτι για την αξιοπιστία μιας τέτοιας ερευνάς. (Ambrose & Harris, 2006, 57)

Στ ον π ίνα κα φ α ίνον τ α ι τ α σημεία ενός τυπογραφικού στοιχείου και η ονομασία τους. Gavin, Α./Paul, H.(2007), The Fundamentals of Typography, Switzerland: AVA Publishing SA

Barb

Chin

Shoulder

Stress

Crotch

Ligature

Leg

Vertex

Serif

Spur

Stem

Spine

SwashT

Apex

ArmA

ail

Terminal

scenders & Descenders

Ear

Beak

Bracket

Bawl

Link

Counter

Cross stroke

Crossbar

Loop

Οπτική Αντίληψη - Σημειολογία

Οπτική αντίληψη-Σημειολογία

ια να μελετηθεί η συναισθηματική αν τ ίδρασ η σ τ ις γραμματοσειρές πρώτα πρέπει να δούμε πως ο δέκτης αντιλαμβάνεται τις γραμματοσειρές. Για αυτό δεν θα χρησιμοποιηθεί η λεκτική ιδιότητα των γραμμάτων, αλλά μόνο η μορφή τους. Η οπτική αντίληψη, κομμάτι της επιστήμης της ψυχολογίας το οποίο αναπτύχθηκε σε μεγάλο βαθμό με την θεωρία της Gestalt (σχήμα, μορφή στα γερμανικά), καθορίζει ότι οποιοδήποτε αντικείμενο έχει δικό του σχήμα και αυτό καθορίζεται από τα όρια του, όπως ένα φύλλο χαρτί από τις ακμές του. Αυτό το σχήμα δεν αλλάζει, αλλά επηρεάζεται από την οπτική γωνιά που το βλέπουμε και από τον τρόπο που είναι τοποθετημένο. Η μορφή δεν καθορίζεται μόνο από την εικόνα που λαμβάνουμε μέσω της όρασης μας, αλλά και από τις προηγούμενες εμπειρίες μας. (Arnheim, 2005, 17) Η όραση μας είναι ο δέκτης που λαμβάνει την πληροφορία, την οποία έχουμε την τάσ η να τ ην σ υμπληρώνουμ ε σ ύμφωνα με προηγούμενες εμπειρίες μας, γ ια να δημιουργήσουμε την πιο απλοποιημένη φόρμα. Έτσι όταν ερχόμαστε σε επαφή με τέσσερα σημεία τοποθετημένα όπως φαίνονται στην εικόνα 1, έχουμε την ανάγκη να τα συνδέσουμε και να τα φανταστούμε σαν ένα τετράγωνο. Όπως και αν προσθέταμε αλλά 4 σημεία, θα το αντιλαμβανόμασταν σαν οκτάγωνο ή κύκλο (εικόνα 2). (Arnheim, 2005, 62-65)

ολλές φορές για να περιγράψουμε μια γραμματοσειρά ή γ ια να τ ην σ υγ κρίνουμ ε μ ε μια ά λ λη, χρησιμοποιούμε τον ορό «Απλή». Αλλά τι σημαίνει σύμφωνα με την οπτική αντίληψη «απλότητα» και πώς την αντιλαμβανόμαστε; Απ λ ό τ η τα ε ίνα ι ό τα ν ο πα ρ ατ η ρ η τ ής καταλαβαίνει κάτι χωρίς καμία δυσκολία. Δεν έχει σχέση τόσο με το πόσα αντικείμενα βλέπουμε αλλά με το πόσα είναι τα δομικά τους χαρακτηριστικά. Ένα σκαληνό τρίγωνο μπορεί να έχει λιγότερες πλευρές από ένα τετράγωνο αλλά στο τρίγωνο οι πλευρές και οι γωνίες του δεν έχουν κανένα κοινό σ τοιχε ίο. Αν τ ίθε τα σ το τε τρ ά γωνο, οι πλευρές του ορίζονται μόνο στους δυο άξονες οριζόντιο και κάθετο, όλα τα σημεία του ισαπέχουν από το κέντρο και όλες οι γωνίες που δημιουργούνται είναι κάθετες (εικόνα 3). (Arnheim, 2005, 70-73)

ΟΠΤΙΚΗ ΑΝΤΙΛΗΨΗ

ΕΙΚΟΝΑ 1

Arnheim, R. (2005), Τέχνη και οπτική αντίληψη, Ελλάδα: Θεμέλιο)

ΕΙΚΟΝΑ 2

(Arnheim, R. (2005), Τέχνη και οπτική αντίληψη, Ελλάδα: Θεμέλιο)

Οπτική αντίληψη-Σημειολογία

ΕΙΚΟΝΑ 3 (Arnheim, R. (2005), Τέχνη και οπτική αντίληψη, Ελλάδα: Θεμέλιο)

ΣΚΑΛΙΝΟ ΤΡΙΓΩΝΟ

Οπτική αντίληψη-Σημειολογία

ΤΕΤΡΑΓΩΝΟ

Οπτική αντίληψη-Σημειολογία

(Arnheim, R. (2005), Τέχνη και οπτική αντίληψη, Ελλάδα: Θεμέλιο)

Οπτική αντίληψη-Σημειολογία

Μια γραμματοσειρά αποτελείται από τα γράμματα, τους αριθμούς, τα σύμβολα και τα σημεία στίξης, όπως προαναφέρθηκε και στο πρώτο κεφάλαιο. Όλα αυτά αποτελούν τμήματα του συνόλου και κάθε τυπογραφικό στοιχείο αποτελείται από τα δικά του τμήματα. Μια γραμματοσειρά πρέπει να αποτελεί ένα εν ιαίο σύνολο έτσι και τα τμήματα της πρέπει να διατηρούν μια ομοιότητα μεταξύ τους έτσι ώστε να μην μοιάζουν ξεχωριστά μέρη του συνόλου. Ομοιότητα δεν σημαίνει ότι πρέπει να είναι όλα ιδιά. Οι μικρές διάφορες από το ένα τμήμα στο άλλο είναι που ομαδοποιούν την σύνθεση. Αυτό γίνεται και στα μέρη του κάθε τυπογραφικού στοιχείου ξεχωριστά. Μια διαφοροποίηση που χρησιμοποιείται και στην τυπογραφία είναι σε κάποια τυπογραφικά στοιχεία το κάτω μέρος να σχεδιάζεται λίγο μεγαλύτερο για να υπάρχει ισορροπία. (Arnheim, 2005, 45)

Οπτική αντίληψη-Σημειολογία

ΣΗΜΕΙΟΛΟΓΙΑ

ε υπόβαθρο την οπτική αντίληψη, η οποία χρησιμοποιείται σαν βάση στις έρευνες που θα ακολουθήσουν για την σωστή προβολή των γραμματοσειρών στους δέκτες, το επόμενο ζητούμενο είναι να δούμε πως την πληροφορία που έλαβαν θα την αναλύσουν και πως θα αντιδράσουν σε αυτήν. Σε αυτό το κομμάτι βασική θεωρία είναι αυτή της σημειωτικής, η οποία με πρωτοπόρο της τον Ferdinand de Saussure, η οποία στην συνέχεια διευρύνθηκε από τον Charles Sanders Peirce. Ως σημειωτική ορίζεται η μελέτη των σημείων. Ένας ήχος, μια εικόνα, οι λέξεις, οι ενέργειες ή και τα αντικείμενα, όλα έχουν μια σημασία για τον δέκτη, πέραν αυτής που καταλαβαίνουμε με πρώτη ματιά, αυτήν αντιπροσωπεύει ένα σημείο. Το σημείο αποτελείται από δυο τμήματα, το σημαίνον και το σημαινόμενο. Το σημαίνον ερμηνεύεται ως η υλική μορφή του σημείου και τα οποία στην περίπτωση μας αυτή είναι τα τυπογραφικά στοιχεία και γενικά οι γραμματοσειρές. Το σημαινόμενο δεν έχει υλική μορφή, είναι η νοηματική αναπαράσταση του σημείου. Εδώ δεν θα λάβουμε σαν σημαίνον την σημασία της λέξης που μπορεί να αναπαριστά μια γραμματοσειρά αλλά την τυπογραφία σαν κατηγορία. (Chandler, 1999, 8-9)

Οπτική αντίληψη-Σημειολογία

Ferdinand de Saussure

Charles Sanders Peirce

Οπτική αντίληψη-Σημειολογία

Σύμφωνα με τον Bringhurst η μορφή των γραμμάτων εκφράζει, όπως και ένα κείμενο, έναν χαρακτήρα και έναν ρυθμό. Τη στιγμή που αποφασίζουμε ποια γραμματοσειρά θα χρησιμοποιήσουμε για να γράψουμε ένα κείμενο, δυο ροές σκέψεων αρχίζουν να τέμνονται. Αυτού που έγραψε το κείμενο και αυτού που επέλεξε την γραμματοσειρά. Οι δυο ροές δεν πρέπει να μην έχουν καμία επαφή αλλά ούτε και να υπάρχουν μόνο στον συνδυασμό τους. (Bringhurst, 2012, 23)

Οπτική αντίληψη-Σημειολογία

κατανόησ η ε νός κειμέ νου δε ν καθορίζεται μόνο από τον τρόπο που το εγραψε ο συγ γραφέας του αλλά και από την μορφή τον τυπογραφικών του στοιχείων. Η γραμματοσειρά που θα χρησιμοποιηθεί πρέπει να προσδιορίζει το ύφος του κειμένου και να αναδεικνύει την δομή του και η τυπογραφική ιεράρχηση να κατευθύνει το μάτι στα σημαντικά σημεία. ( Bringhurst, 2012, 23) Ο Bartman μέσω της δικής του έρευνας καθορίζει δυο ρόλους στην τυπογραφία. Το λειτουργ ικό ρολό, που είναι αυτός ο οποίος σχετίζεται με την αναγνωσιμότητα του κειμένου, την κατανόηση του και το αισθητικό μέρος. Ο άλλος ρόλος είναι ο σημειωτικός, σκοπός του οποίου είναι η επιλογ ή γραμματοσειράς να δημιουργεί την δυνατότερη σύνδεση αναμεσά στον α να γ νώ σ τ η κ αι το κ ε ίμ ε νο. Γι α να το πέτυχει αυτό ο σχεδιαστής που διαλέγει την γραμματοσειρά θα πρέπει να ξέρει ποια θα είναι τα χαρακτηριστικά που χρειάζεται να έχουν οι τυπογραφικοί χαρακτήρες για να γίνουν σημεία, δηλαδή να αποκτήσουν νόημα για τον δέκτη πέραν από αυτό που έχουν οι ιδίες οι λέξεις. Στην απάντηση αυτού παίρνει θέση και η ερευνά του Bartman όπως και πολλών άλλων. Έν α κ ε ί μ ε ν ο π ρ ο ο ρ ί ζ ε τ α ι α π ό τ ο ν σ υγ γραφέα του να μεταβιβάσει έ να συγκεκριμένο μήνυμα στον αναγνώστη. Αυτό θεωρείται η λεκτική ρητορική ενός κειμένου. Υπάρχει και η οπτική ρητορική όμως, η οποία με την σειρά της είναι τα σημειολογικά μηνύματα τα οποία εκφράζει η ίδια η μορφή

του κειμέ νου. Αυτά τα χαρακτηρισ τικά των τυπογραφικών στοιχείων μπορούν να αλλάξουν το πως αντιλαμβάνεται το μήνυμα του κειμένου ο αναγ νώστης. Τα οπτικά χαρακτηριστικά προέχουν των λεκτικών, για αυτό είναι σημαντικό να ταιριάζει η τ υ πογραφία μ ε το νόημα του κ ειμ έ νου (εικόνα 5) . Η σύνδεση αυτών των δυο δεν έχει επίδραση μόνο στο νόημα του κειμένου αλλά και στον ίδιο τον συγγραφέα γιατί είναι αλληλένδετα και έτσι αλλάζει όλο το ύφος και το νόημα που θέλει να περάσει ο συγγραφέας, άρα αλλάζει και η άποψη του αναγνώστη για αυτόν που το έγραψε. Το κείμενο δε μπορεί να χάσει το νόημα του λόγω κακής επιλογής γραμματοσειράς, εκτός εάν υπάρχει θέμα αναγνωσιμότητας. Ο σχεδιαστής όμως, εάν δεν κάνει την καλύτερη δυνατή επιλογή γραμματοσειράς θα χάσει μια ευκαιρία να κάνει πιο έντονη την μεταφορά του νοήματος του κειμένου. (2. Bartman, 1982, 38) Μέσω της έρευνας του Childers & Jass, βλέπουμε τα εξής, τα οποία συμπίπτουν και με την θεωρία του Bartman: (1) το μήνυμα του κειμένου μπορεί να ενισχυθεί από την επιλογή της γραμματοσειράς, (2) μπορεί να δημιουργ ήσει νέες ερμηνείες εκ τός αυτών που θέλει να περάσει το κείμενο, (3) η γραμματοσειρά μπορεί να μην έχει αρκετό χαρακτήρα ώστε να δημιουργήσει περαιτέρω αν τ ιδράσεις από αυ τές του κειμένου, (4) οι σημειωτικές αντιδράσεις που προκαλεί η γραμματοσειρά να έρθουν σε ‘‘αντιπαράθεση’’ με το αυτές του κειμένου. (Childers & Jass. 94)

Οπτική αντίληψη-Σημειολογία

ΕΙΚΟΝΑ 5 Πρόταση γραμμένη με κατάλληλη (αριστερά) και ακατάλληλη (αριστερά) γραμματοσειρά Kara S. (2009) Typecast: the voice of typography, University of Iowa, MFA (Master of Fine Arts) thesis.

Οπτική αντίληψη-Σημειολογία

Όταν βλέπουμε ένα σημείο, όπως μια γραμματοσειρά, πρώτα επεξεργαζόμαστε την πληροφορία σύμφωνα με προηγούμενες εμπειρίες μας και προσπαθούμε να κάνουμε τον συσχετισμό με κάτι ανάλογο. Ο συσχετισμός αυτός μπορεί να είναι αυθαίρετος, μεταφορικός ή αφηρημένος. Ένας αυθαίρετος συσχετισμός σχετίζεται με κάτι ιστορικό, ένα γεγονός που έχει προϋπάρξει και έχει μεταφερθεί σαν συσχετισμός και σε εμάς, όπως π.χ. η γραμματοσειρά Fraktur είναι άμεσα συνδυασμένη με την ναζιστική Γερμανία και αρά είναι πιθανό στην όψη της να επηρεαστούμε από αυτό το γεγονός. Καθώς όμως σχεδιάζονται καινούριες γραμματοσειρές ή αλλάζει η χρήση των ήδη υπάρχοντων που είναι συνδεδεμένες με συγκεκριμένα γεγονότα, θα χρειάζεται να γίνετε περεταίρω μελέτη για τους νέους τρόπους με τους οποίους τις συσχετίζουμε. Ένας μεταφορικός συσχετισμός είναι όταν συνδέουμε μια γραμματοσειρά που ερχόμαστε σε επαφή, με κάτι γνώριμο που έχουμε δει όπως την τυπογραφία ενός λογοτύπου. Αυτός ο συσχετισμός δεν έχει ερευνηθεί πλήρως ακόμα και βασίζεται πολύ στις εμπειρίες του κάθε ατόμου, δεν βασίζεται δηλαδή σε μια γενική γνώση όπως οι αυθαίρετοι συσχετισμοί. Τέλος οι αφηρημένοι συσχετισμοί βασίζονται στις σημειωτικές ιδιότητες της γραμματοσειράς. Δηλαδή το άτομο που βλέπει την γραμματοσειρά θα αντιληφθεί πρώτα τις σημειωτικές ιδιότητες της γραμματοσειράς σαν μορφή. Δηλαδή με βάση τα τυπογραφικά χαρακτηριστικά της, θα επηρεαστεί ασυνείδητα και στην συνέχεια θα κρίνει το κείμενο βάση αυτού που γραφεί. Δηλαδή αν μια γραμματοσειρά έχει ‘‘γρήγορα’’ χαρακτηριστικά (π.χ. είναι Italic), θα αντιδράσουμε πιο γρηγορά στο λεκτικό από ότι με μια άλλη γραμματοσειρά. (Doyle & Bottomley, 2004, 873)

Οπτική αντίληψη-Σημειολογία

Όλου ς του ς πα ρ απά νω σ υ σ χε τ ι σ μ ού ς δε ν θ α μπορούσαμε να τους κάνουμε αν δεν υπήρχε η σημειολογική μνήμη. Η σημειολογική μνήμη είναι οι οργανωμένες γνώσεις μας για τον κόσμο τις οποίες χρησιμοποιούμε για να αναλύσουμε οποιαδήποτε νέα πληροφορία μας προκύψει και να την συσχετίσουμε με μια ήδη υπάρχουσα. Στην βάση της η σημειολογική μνήμη χωρίζεται σε δυο κατηγορίες: α) τις φυσικές έν νοιες, αυτές που αποτελούνται από οτιδήποτε φυσικό και β) στα αντικείμενα που αποτελούνται από οτιδήποτε είναι κατασκευασμένο από τον άνθρωπο. Σε αυτήν την κατηγορία εντάσσονται και οι γραμματοσειρές. (Shaikh, 2005, 23)

Οπτική αντίληψη-Σημειολογία

Η λειτουργεία της σημειολογικής μνήμης μπορεί να εξηγηθεί σύμφωνα με τέσσερα μοντέλα. Το πρώτο είναι η σύγκριση χαρακτηριστικών. Σύμφωνα με αυτό το μοντέλο η σημειολογική μνήμη λειτουργεί σαν μια λίστα χαρακτηριστικών και όταν ερχόμαστε σε επαφή με κάτι καινούριο το συσχετίζουμε με τις υπάρχουσες πληροφορίες, έως ότου εν ταχθεί σε μια ήδη υπάρχουσα κατηγορία. Εάν δεν υπάρχει κάτι παρόμοιο στην ήδη υπάρχουσα σημειολογική μνήμη, τότε μια νέα κατηγορία δημιουργείται. Το πρόβλημα με αυτή την μέθοδο είναι ότι πολλές έννοιες δεν μπορούν να ενταχθούν μόνο σε μια κατηγορία αλλά θα πρέπει να ανήκουν σε πολλές, κάτι το οποίο δεν λαμβάνει υπόψιν του αυτό το μοντέλο. Παρόμοια προβλήματα υπάρχουν και στα αλλά δυο μοντέλα λειτουργίας της σημειολογικής μνήμης. Κατά το τέταρτο μοντέλο η σημειολογική μνήμη είναι σαν ένα δικτυακό σύστημα με πολλές διασυνδέσεις. Αν αυτό το εφαρμόσουμε στις γραμματοσειρές η λειτουργία του θα είχε ως εξής: ερχόμαστε σε επαφή με μια γραμματοσειρά και τότε το σύστημα ενεργοποιείται και η διαδικασία εξάπλωσης της πληροφορίας ξεκινάει. Όσο περισσότερο χ ρησιμοποιείται μια σύνδεση, τόσο πιο γρηγορά γίνεται η διαδικασία. Εάν εισέλθει μια νέα πληροφορία το δίκτυο θα μεταποιηθεί ώστε να γίνει και η νέα πληροφορία κομμάτι του συστήματος, την οποία με την σειρά τις θα μπορεί να καλέσει εάν χρειαστεί. (Sh a i k h, 2 0 05, 23)

Οπτική αντίληψη-Σημειολογία

Έρευνες

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ Ε Ρ Ε Υ Ν Ω Ν 38

Έρευνες

Bartman μέσω της δικής του έρευνας καθορίζει δυο ρόλους στην τυπογραφία. Ο πρώτος είναι ο λειτουργικός ρόλος, ο οποίος σχετίζεται με την αναγνωσιμότητα του κειμένου, την κατανόηση του και το αισθητικό μέρος. Ο δεύτερος ρόλος είναι ο σημειωτικός, σκοπός του οποίου είναι η επιλεγμένη γραμματοσειρά να δημιουργήσει την δυνατότερη σύνδεση ανάμεσα στον αναγνώστη και το κείμενο. Για να το πέτυχει αυτό ο σχεδιαστής που επιλέγει την γραμματοσειρά, θα πρέπει να ξέρει ποια θα είναι τα χαρακτηριστικά που χρειάζεται να έχουν οι τυπογραφικοί χαρακτήρες για να γίνουν σημεία, δηλαδή να αποκτήσουν νόημα πέραν από αυτό που έχουν οι ιδίες οι λέξεις. Αυτό είναι και το κομμάτι που προσπαθούν να απαντήσουν οι περισσότερες έρευνες. Ανέκαθεν ο γραφίστας προσπαθεί να βάλει τον εαυτό του στην θέση του καταναλωτή, ώστε να καταλάβει τις ανάγκες του. Τι περιμένει να δει για να συνδεθεί με αυτό που βλέπει. Αυτή η μέθοδος όμως δεν έχει πάντα τα αποτελέσματα που περιμένουμε, δεδομένου ότι η επιλογή του γραφίστα βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στις δικές του εμπειρίες και στο πως αυτός έχει συνδέσει κάποια πράγματα. Ίσως κάποιες φορές να επιτυγχάνεται από άτομα με μεγάλη εμπειρία στον χώρο αλλά και πάλι βασίζεται σε υποθέσεις και προσωπικές εμπειρίες. Αυτή η απόφαση γίνεται όλο ένα και πιο δύσκολη, καθώς με την εξέλιξη της τεχνολογίας η δημιουργία γραμματοσειρών δεν είναι κάτι απρόσιτο όπως ήταν πριν κάποια χρονιά. Το πλήθος των γραμματοσειρών έχει αυξηθεί σε πολύ μεγάλο βαθμό και η ύπαρξη πολλών γραμματοσειρών με μικρές διάφορες μεταξύ τους κάνουν ακόμα πιο δύσκολη την επιλογή μιας. Παρότι έχουν γίνει αρκετές έρευνες που αποσκοπούν στην απάντηση αυτού του ερωτήματος, δεν έχουν καταλήξει σε ακλόνητα στοιχεία που να μπορούν να δημιουργήσουν ένα σύστημα καθοδήγησης του γραφίστα για την επιλογή γραμματοσειράς. (Bartman, 1982, 39)

Έρευνες

ι πρώτες έρευνες στο θέμα ξεκινούν από το 1920 και αρχικά ο κάθε ερευνητής χρησιμοποιούσε την μεθοδολογία που ταίριαζε στην περίπτωση του για να αναλύσει τις γραμματοσειρές. Στα τέλη της δεκαετίας του 1950 δημιουργούνται οι κλίμακες σημαντικού διαφορισμού. Προτείνονται αρχικά από τον Osgood σαν μια παραλλαγή της κλίμακας Likert. Πρόκειται για μια εφταβάθμια ή πενταβάθμια κλίμακα όπου στα δυο άκρα της τοποθετούνται οι δυο έννοιες που περιγράφουν την υπό μελέτη κατάσταση. (Shaikh, 2005, 28) Η κλίμακα συνήθως παρουσιάζεται στην μορφή από το 1-7 (1,2,3,4,5,6,7) ή από το (-3)-3 (-3,2,-1,0,1,2,3). Οι δυο έννοιες στα άκρα της κλίμακας πρέπει να είναι από εκ φύσεως αντίθετες όπως δύσκολος – εύκολος, ακριβός – φθηνός (εικόνα 6). Οι κλίμακες σημαντικού διαφορικού δεν είναι όπως οι Likert όπου στην εφταβάθμια προσδιορίζουν κάθε ένα στάδιο με ένα όνομα που απευθύνεται στον βαθμό που επηρεάζουν τον δέκτη (πολύ, λίγο, καθόλου). Αντίθετα δεν έχουν κανέναν προσδιορισμό εκτός των δυο ακρών. Για τον λόγο αυτό ο κάθε ερωτώμενος εκτιμά τις θέσεις διαφορετικά. Αυτή η μέθοδος ανάλυσης χρησιμοποιήθηκε σχεδόν από όλες τις έρευνες που διενεργήθηκαν στις προηγούμενες δεκαετίες μέχρι και σήμερα. Ο λόγος είναι ότι οι κλίμακες σημαντικού διαφορισμού μπορούν να δείξουν με μεγαλύτερη λεπτομέρεια την αντίδραση του δεκτή στις γραμματοσειρές. Μπορούν να μας δώσουν ακριβή στοιχεία για το ποια σημειολογικά χαρακτηριστικά έχουν επίδραση στον δεκτή και σε τι βαθμό. Επίσης εάν δεν υπάρχει αντίδραση, μπορούν να μας δείξουν ότι ο δέκτης δεν επηρεάστηκε από τα σημειολογικά χαρακτηριστικά που θέσαμε στην γραμματοσειρά. Μπορεί η κλίμακα σημαντικού διαφορισμού να χρησιμοποιείται από σχεδόν όλες τις έρευνες αλλά ο κάθε ερευνητής την εκμεταλλεύεται διαφορετικά και την δοκιμάζει πάνω σε διαφορετικές γραμματοσειρές ανάλογα με το ερώτημα στο οποίο θέλει να απαντήσει. Ακόμα και ο τρόπος που παρουσιάζονται οι γραμματοσειρές ποικίλει και δημιουργεί μεγάλη διαφοροποίηση στα αποτελέσματα των σημειολογικών γραμματοσειρών. (Ζαφειρόπουλος, 2015, 117-118)

Έρευνες

ΕΙΚΟΝΑ 6 Οι κλίμακες σημαντικού διαφορισμού που συμπλήρωναν οι ερωτώμενοι στην έρευνα του Shaikh Shaikh A. D. (2007) Phychology of on screen type, Wichita State University

Έρευνες

Ο Bartman το 1982 χρησιμοποιεί στην ερευνά του 12 γραμματοσειρές (εικόνα 8), αρκετές ώστε να καλύψει όλα τα χαρακτηριστικά των τυπογραφικών στοιχείων. Σκοπός είναι να συγκρίνει τα αποτελέσματα συναισθηματικής αντίδρασης στις γραμματοσειρές, ανάμεσα σε γραφίστες και μη-γραφίστες. Οι γραμματοσειρές παρουσιάζονται με όλα τα γράμματα τους σε κεφάλαια και πεζά. Το δείγμα του αποτελείται από 38 σπουδαστές γραφιστικής και 52 από άλλους κλάδους. Η κάθε μια από τις γραμματοσειρές έπρεπε να κριθεί από τους συμμετέχοντες σε 18 διαφορετικές σημαντικού διαφορισμού κλίμακες (εικόνα 7). (Bartman, 1982, 40)

1.. . . . . . . . . . . . Beautiful 2. . . . . . . . . . . . . Pleasant 3.. . . . . . . . . . . . . . . Good 4. . . . . . . . . . . . Expensive 5. . . . . . . . . . . Interesting 6. . . . . . . . . . . . . . . . Bold 7.. . . . . . . . . . . . . . Strong 8. . . . . . . . . . . . . . . Heavy 9. . . . . . . . . . . . . . . Happy 10. . . . . . . . . . . . . . . . . Hot 11.. . . . . . . . . . . . .Relaxed 12. . . . . . . . . . . . . . . . Fast 13.. . . . . . . . . . . . . .Active 14. . . . . . . . . . . . . Angular 15. . . . . . . . . . . Masculine 16. . . . . . . . . . . . Complex 17.. . . . . . . . . . . . . . Sweet 18. . . . . . . . . . . . . . . Hard

ΕΙΚΟΝΑ 8 Οι κλίμακες σημαντικού διαφορισμού που χρισιμοποίησε ο Bartman Bartman D. (1982) The perception of semantic quality in type: Differences between designers and non-designers. Information Design Journal, 3.1, 38–50

                 

Ugly Unpleasant Bad Cheap Uninteresting Delicate Weak Light Sad Cold Tense Slow Passive Rounded Feminine Siple Sour Soft

TIMES new ROMAN

Old English

Οι γραμματοσειρές που χρισιμοποίησε ο Bartman Bartman D. (1982) The perception of semantic quality in type: Differences between designers and non-designers. Information Design Journal, 3.1, 38–50

Futura

Έρευνες

ΕΙΚΟΝΑ 7

Έρευνες

ο 2005 πραγματοποιεί την ερευνά του Audrey Dawn Shaikh, ο οποίος παρέχει το ερωτηματολόγιό του στους ερωτώμενους μεσώ Διαδικτύου. Στην έρευνά του συμμετείχαν 379 επιλαχόντες, οι οποίοι ολοκλήρωσαν ένα ερωτηματολόγιο. Η έρευνά του στόχευε στην σύνδεση γραμματοσειρών με σημειολογικά χαρακτηριστικά, όταν αυτές προβάλλονται μεσώ οθόνης. Χρησιμοποιεί μια βάση 40 γραμματοσειρών, 10 από κάθε κατηγορία και σύμφωνα με τα σχεδιαστικά τους χαρακτηριστικά (sans-serif, serif, script, display). Από αυτές προβάλλονται 5 τυχαίες από κάθε είδος, συνολικά 20, σε κάθε ερωτώμενο. Ακόμα μια σημαντική διαφορά που παρατηρείται με τον Bartman, είναι στο πώς παρουσιάζονται οι γραμματοσειρές. Ο Audrey Dawn Shaikh δεν προβάλλει τις γραμματοσειρές απλώς σαν γράμματα σε σειρά, πεζά και κεφαλαία, χρησιμοποιεί ένα ψεύτικο κείμενο δημιουργημένο από συνδυασμούς γραμμάτων συνηθισμένους στην αγγλική γλώσσα έτσι ώστε να θυμίζουν λέξεις (εικόνα 9). Αυτές οι ψεύτικες λέξεις στην συνέχεια τοποθετούνται σε αράδες με σημεία στίξης και κάποια πραγματικά άρθρα. Σε αυτό προσθέτονται και οι αριθμοί με φυσικό τρόπο, με αποτέλεσμα μια παράγραφο που μοιάζει σε όλα τις τα στοιχεία με κείμενο αλλά δεν περιέχει κανένα νόημα. Έτσι ο αναγνώστης μπορεί να κρίνει την γραμματοσειρά, σαν να την βλέπει σε κείμενο, χωρίς όμως να επηρεάζεται από το νόημα του αλλά μόνο από τις σημειολογικές του ιδιότητες. Χρησιμοποιεί 15 διαφορικές κλίμακες σημαντικού διαφορισμού και μια για την αναγνωσιμότητα (εικόνα 6). Ακόμα δίνει στους συμμετέχοντες μια σειρά από ερωτήσεις, τις οποίες μπορούν να απαντήσουν σε μορφή εφταβάθμιας κλίμακας Likert. Τέλος τους δίνει την επιλογή να διαλέξουν την αγαπημένη τους γραμματοσειρά, από αυτές που ήρθαν σε επαφή. (Shaikh, 2005, 44-45)

Courier New

IMPACT

Brush Script

Έρευνες

ΕΙΚΟΝΑ 9

Οι γραμματοσειρές που χρισιμοποίησε ο Shaikh Shaikh A. D. (2007) Phychology of on screen type, Wichita State University

Έρευνες

ια διαφορετική προσέγγιση χρησιμοποιεί η Beth Elynn Koch στην μελέτη της το 2011. Έχει δείγμα 42 ατόμων, από τα οποία 32 είναι επαγγελματίες γραφίστες. Χρησιμοποιεί μόνο 6 γραμματοσειρές (εικόνα 10) από τις οποίες οι 5 ανήκουν στην οικογένεια της Helvetica και η έκτη είναι η Glypha medium, η μόνη από τις 6 με πατούρα. Σκοπός της ερευνάς ήταν η σύγκριση των γραμματοσειρών ανά δύο, με τις δύο αυτές γραμματοσειρές να μοιράζονται όλα τα χαρακτηριστικά τους εκτός από ένα, π.χ. η Helvetica ultra-light με την Helvetica Bold διαφέρουν ως προς το πάχος τους. Κάθε γραμματοσειρά κρινόταν σε 12 διαφορετικά συναισθήματα. Το κάθε συναίσθημα είχε μια πενταβάθμια κλίμακα, με κατανομή από καθόλου μέχρι πολύ, για το ποσό επηρεάζει τον δέκτη. Η Beth Elynn Koch στην έρευνα της παρουσιάζει ολόκληρες τις γραμματοσειρές σε πεζά και κεφάλαια. Η διαφοροποίηση είναι ότι αποφεύγει να χρησιμοποιήσει οποιαδήποτε μορφή τυπογραφίας εκτός των γραμματοσειρών που παρουσιάζονται. Η μόνη τυπογραφία ήταν οι οδηγίες που δίνονταν στην αρχή του ερωτηματολογίου στους συμμετέχοντες. Στην συνέχεια όλα τα συναισθήματα προβάλλονταν με εικονογραφήσεις, όπως φαίνονται στην εικόνα 11 (Koch, 2011, 68)

ΕΙΚΟΝΑ 11

Οι εικονογρσεις που χρισιμοποιήσε η Koch για να παρουσιάσει τα συναισθήματα Koch B. E. (2011) Human emotion response to typographic design. University of Minnesota

HELVETICA

Έρευνες

ΕΙΚΟΝΑ 10

Οι γραμματοσειρές που χρισιμοποίησε η Koch Koch B. E. (2011) Human emotion response to typographic design. University of Minnesota

Έρευνες

Peter O’Donovan χρησιμοποιεί ένα πλήθος 1278 γραμματοσειρών. Το μεγαλύτερο μέρος των γραμματοσειρών επελέγη από το Google Web Fonts. Χρησιμοποιεί τα 31 σημειολογικά χαρακτηριστικά που χρησιμοποίησε και ο Shaikh και 6 ακόμα για τα σχεδιαστικά χαρακτηριστικά των γραμματοσειρών. Ο τρόπος που χρησιμοποιεί για να αντιστοιχήσει τις γραμματοσειρές με χαρακτηριστικά, είναι ο εξής: παρουσιάζει στους ερωτώμενους δύο γραμματοσειρές και τους ζητάει να διαλέξουν ποια είναι η καταλληλότερη για κάποιο συγκεκριμένο χαρακτηριστικό (εικόνα 12). Οι δέκτες δεν είχαν την επιλογή να πουν ότι δεν ταιριάζει καμία για λόγους ακρίβειας των αποτελεσμάτων. Αυτή η μέθοδος χρησιμοποιήθηκε για τις 200 γραμματοσειρές. Τα αποτελέσματα του Ο’Donovan από τους δέκτες, ήταν αρχικά για τις 200 από τις 1278 γραμματοσειρές. Με αυτά τα αποτελέσματα, χρησιμοποιώντας μαθηματικούς τύπους και προγραμματισμό, μπόρεσε να καταλήξει σε ακριβή αποτελέσματα για κάθε μια γραμματοσειρά. Για να εκπαιδευτεί σωστά το πρόγραμμα το οποίο συσχέτιζε τις αρχικές γραμματοσειρές με τις υπόλοιπες, έπρεπε να διεξαχθεί και δεύτερη έρευνα. Σε αυτήν παρουσιάζονταν στους δέκτες 3 γραμματοσειρές, από τις οποίες έπρεπε να διαλέξουν ποια μοιάζει περισσότερο με την πρώτη γραμματοσειρά που έβλεπαν, η δεύτερη ή η τρίτη (εικόνα 12). Το πρόγραμμα λειτουργούσε με λογισμικό μηχανικής μάθησης (machine learning), για να βρίσκει κοινά ανάμεσα σε γραμματοσειρές σύμφωνα με την κατηγορία τους (italic, regular), την απόσταση μεταξύ των γραμμάτων (metrics), ακόμα και τα διανυσματικά χαρακτηριστικά τους (Vectors) όπως π.χ. το πόσες καμπύλες έχει ένας τυπογραφικός χαρακτήρας. (O’Donovan, 2014, 2-5)

Έρευνες

ΕΙΚΟΝΑ 12

(Πάνω) Η πρώτη έρευνα που εκτελεί ο Ο’Donovan, (Κάτω) η δεύτερη έρευνά του. O’Donovan P. (2014) Font Selection. University of Toronto.

Έρευνες

Α Π Ο Τ Ε Λ Ε Σ Μ ΑΤΑ Ε Ρ Ε Υ Ν Ω Ν

Έρευνες

την έρευνα του ο Dave Bartman, παρατήρησε ότι οι 15 κλίμακες σημαντικού διαφορικού, λόγω ομοιότητας κάποιων χαρακτηριστικών στα αποτελέσματα θα μπορούσε να τις χωρίσει σε 4 κατηγορίες αντί για 15 διαφορετικές, χωρίς να χάσει από την τελική ακρίβεια μεγάλο ποσοστό. Οι 4 κατηγορίες είναι οι: (1) αξιολόγηση (evaluation), (2) δυναμική (potency), (3) διάθεση (mood), (4) δραστικότητα (activity). Στη συνέχεια συγκρίθηκαν τα αποτελέσματα της ομάδας των σχεδιαστών με αυτή των μη-σχεδιαστών. Σε όλες τις γραμματοσειρές οι αντιδράσεις της μιας ομάδας με της άλλης διέφεραν σε μόνο μια από τις 4 κατηγορίες και μόνο μέσα από αυτή την διαφορά θα μπορούσε κάποιος να ξεχωρίσει αν ένα άτομο ανήκει στην μια ομάδα ή στην άλλη. Π.χ. τη γραμματοσειρά Lazybones οι σχεδιαστές την βρήκαν πολύ χαρούμενη σε αντίθεση με τους μη-σχεδιαστές (εικόνα 13). Η μοναδική σημαντική διαφορά που παρατηρήθηκε ήταν στην γραμματοσειρά Futura όπου οι σχεδιαστές ήταν πιο θετικοί στις απαντήσεις τους σε σχέση, με των υπολοίπων που ήταν αρνητικές. Η μελέτη των αποτελεσμάτων έγινε συγκρίνοντας τις απαντήσεις των ανδρών με των γυναικών, χωρίς όμως να προκύπτουν αξιόλογες διαφορές. Στη συνέχεια ο Bartman τόνισε πως δεδομένου του μικρού αριθμού του δείγματος, τα αποτελέσματα περιορίζονται στην συγκεκριμένη έρευνα, χωρίς να μπορούν να αποτυπώσουν τη γενικότερη διαφορά μεταξύ γραφιστών και μη-γραφιστών. Το κύριο κριτήριο είναι οι σημειωτικές εμπειρίες του δείγματος, καθώς αυτές είναι διαφορετικές στον κάθε άνθρωπο. (Bartman, 1982, 43-47)

Έρευνες

ΕΙΚΟΝΑ 13 Διάγραμμα των αποτελεσμάτων του Bartman. Με ασπρο υποδικνύεται η διαφορά των σχεδιαστών με των μη, ως προς την κλιμακα Mood για την γραμματοσειρα lazybones. Bartman D. (1982) The perception of semantic quality in type: Differences between designers and non-designers. Information Design Journal, 3.1, 38–50

Έρευνες

μελέτη του Audrey Dawn Shaikh εξετάζει τα αποτελέσματα σύμφωνα με τρία ζητούμενα: (1) Η προσωπικότητα των γραμματοσειρών μέσω της οθόνης, (2) Η καταλληλότατα των γραμματοσειρών για να προβληθούν μέσω της οθόνης, (3) Πώς η προσωπικότητα και η καταλληλόλητα των γραμματοσειρών επηρεάζουν την αντίληψη μας για το κείμενο και τον συγγραφέα. Εμείς θα επικεντρωθούμε στα αποτελέσματα του πρώτου ερωτήματος. Από τις 16 κλίμακες, τις οποίες χρησιμοποίησε για λόγους ευκολίας παρουσίασης των αποτελεσμάτων, έγινε μια κατηγοριοποίηση παρόμοια με αυτήν του Bartman. Τα εν λόγω συναισθήματα χωρίστηκαν σε τρεις κατηγορίες: (1) δυναμική (potency), (2) αξιολόγηση (evaluation), (3) δραστικότητα (activity). Αντίθετα με την προηγούμενη έρευνα, ο Shaikh αναλύει τα αποτελέσματα σύμφωνα με κάθε ένα συναίσθημα μόνο του, καθώς δεν χρησιμοποιεί μόνο την κατηγοριοποίηση. Για τις Serif γραμματοσειρές παρατηρείται στα αποτελέσματα ομοιομορφία στις απαντήσεις των συμμετεχόντων, με την μόνη γραμματοσειρά που έδειχνε έντονες διάφορες να είναι η Courier New. Το ίδιο παρατηρείται και στην Sans-serif, με μια μικρή διαφοροποίηση των απαντήσεων που σχετίζονται με την δυναμική. Οι Script και οι display γραμματοσειρές έδειξαν πολύ υψηλότερα αποτελέσματα στα συναισθήματα, αλλά δεν υπήρξε καμία ομοιομορφία στις απαντήσεις μεταξύ των συμμετεχόντων. Μια μικρή ταύτιση υπήρξε στις script, χωρίς όμως να επαρκεί για να προκύψει συμφωνία. Η κλίμακα της αναγνωσιμότητας μελετήθηκε ξεχωριστά. Από τις απαντήσεις παρατηρούμε ότι οι serif και οι sans-serif έχουν σχεδόν το ίδιο επίπεδο, με τις sans-serif να έχουν λίγο υψηλότερο μέσο ορό. Αντίθετα οι script και οι display γραμματοσειρές είχαν πολύ χαμηλά αποτελέσματα, ειδικά με τις display να έχουν αρνητικά αποτέλεσμα μέσου ορού, στην κλίμακα σημαντικού διαφορικού. Διαφορά παρατηρήθηκε και ανάμεσα στα δυο φύλα, με τις γυναίκες να έχουν υψηλότερα αποτελέσματα σε όλες τις κατηγορίες γραμματοσειρών. Στην ερώτηση για το ποια είναι η αγαπημένη και η λιγότερο αγαπημένη γραμματοσειρά των συμμετεχόντων, τις περισσότερες ψήφους πήραν η Arial και η Comic Sans αντίστοιχα. (Shaikh, 2005, 64-82)

Έρευνες

Διαγράμματα των αποτελεσμάτων της ερευνας του Shaikh. Shaikh A. D. (2007) Phychology of on screen type, Wichita State University

Έρευνες

H Beth Elynn Koch εξετάζει τις γραμματοσειρές στην έρευνα της, θέλοντας να δει αν υπάρχει συναισθηματική αντίδραση. Εάν αυτή υπάρχει, αν σχετίζεται με τα δομικά χαρακτηριστικά των γραμματοσειρών. Έτσι συγκρίνοντας τις γραμματοσειρές σε ζευγάρια με μόνο ένα χαρακτηριστικό τους να αλλάζει κάθε φορά βλέπουμε τα εξής αποτελέσματα:

Έρευνες

Για το βάρος των γραμματοσειρών εξετάζον ται οι Helvetica Bold και η Helvetica Ultra-light, σύμφωνα με τις απαντήσεις οι συμμετέχοντες δείχνουν επιθυμία, ενθουσιασμό και ικανοποίηση για την Light, ενώ για την Bold φόβο και δυσαρέσκεια.

Στην συνέχεια έγινε σύγκριση μεταξύ Serif και Sansserif. Σε αυτήν την περίπτωση χρησιμοποιήθηκαν η Helvetica bold (Sans-Serif ) και η Glypha Medium (Serif ). Από τις απαντήσεις φάνηκε οι χρήστες να έχουν κοινά συναισθήματα και για τις δυο γραμματοσειρές, εκτός του συναισθήματος της ικανοποίησης, όπου έδειξαν στα αποτελέσματα υψηλότερα ποσοστά αντίδρασης για την Glypha Medium.

III

Για τις απολήξεις των γραμμάτων συγκρίθηκαν η Helvetica Rounded και η Helvetica Bold. Εδώ τα αποτελέσματα δεν έδειξαν μεγάλη διαφορά ανάμεσα σε κανένα συναίσθημα.

Τέλος συγκριθήκαν οι Helvetica Bold Extended και η Helvetica Bold Condensed ως προς το πλάτος των γραμμάτων τους. Σε αυτήν την σύγκριση φάνηκαν αρκετές διαφορετικές αντιδράσεις, με τους συμμετέχοντες να δείχνουν μεγαλύτερη επιθυμία, χαρά, ικανοποίηση και ενθουσιασμό για την Condensed ενώ για την Extended έδειξαν μεγαλύτερο βαθμό δυσαρέσκειας, φόβου και λύπης. (εικόνα 15) (Koch, 2011, 90-110)

Koch, 2011, 90-110

Έρευνες

Character Width: Narrow vs Wide Emotion: Disgust

1.00

0,75

0,50

0,25

0,00

-0,25

-0,50

-0,75

-1.00

Character Width: Narrow vs Wide Emotion: Shame

1.00

0,75

0,50

0,25

0,00

-0,25

-0,50

-0,75

-1.00

Character Width: Narrow vs Wide Emotion: Sadness

1.00

0,75

0,50

0,25

0,00

-0,25

-0,50

-0,75

-1.00

Έρευνες

Character Width: Narrow vs Wide Emotion: Dissatisfaction

1.00

0,75

0,50

0,25

0,00

-0,25

-0,50

-0,75

-1.00

Character Width: Narrow vs Wide Emotion: Fear

1.00

0,75

0,50

0,25

0,00

-0,25

-0,50

-0,75

-1.00

Character Width: Narrow vs Wide Emotion: Boredom

1.00

0,75

0,50

0,25

0,00

-0,25

-0,50

-0,75

-1.00

ΕΙΚΟΝΑ 15 Τα αποτελέσματα της Koch, συγκεκριμένα για το πλάτος των γραμματοσείρων Koch B. E. (2011) Human emotion response to typographic design. University of Minnesota

Έρευνες

Ο’Donovan χρησιμοποιεί τα αποτελέσματα της έρευνας για να δημιουργήσει ένα καινούριο μέσο αναζήτησης γραμματοσειρών. Σύμφωνα με αυτόν τα συστήματα που χρησιμοποιούμε για να επιλέξουμε γραμματοσειρές είναι ξεπερασμέ να και δε ν βοηθούν σ τ ην διαδικασ ία επ ιλογ ής γραμματοσειράς. Μέσω των αποτελεσμάτων προτείνει τρία συστήματα για την καλύτερη αναζήτηση γραμματοσειράς. Το πρώτο (εικόνα 16) παρουσιάζει όλα τα σημειολογικά χαρακτηριστικά από βάση των οποίων ο χρήστης μπορεί να διαλέξει όποια θέλει και να δει στον πίνακα δίπλα, της καταλληλότερες επιλογές αλλά και σε έναν δεύτερο πίνακα τις χειρότερες επιλογές. Το δεύτερο σύστημα (εικόνα 17) παρουσιάζεται σε μορφή λίστας στο οποίο μπορείς να διαλέξεις τα σχεδιαστικά χαρακτηριστικά και βάση αυτών να σου εμφανίσει της αντίστοιχες γραμματοσειρές. Τέλος το τρίτο σύστημα (εικόνα 18) λειτουργεί και αυτό σε μορφή λίστας, με μια μπάρα αναζήτησης στην κορυφή. Σε αυτήν την μπάρα μπορείς να γράψεις το όνομα μιας γραμματοσειράς και να σου εμφανίσει τις γραμματοσειρές με τα περισσότερα κοινά χαρακτηριστικά, οι οποίες δεν αναγράφονται με το δικό τους όνομα αλλά με αυτό της γραμματοσειράς στην μπάρα αναζήτησης ώστε να μπορεί να γίνει καλύτερη σύγκριση από τον χρήστη. (O’Donovan, 2014, 5-6)

Έρευνες

ΕΙΚΟΝΑ 16

O’Donovan P. (2014) Font Selection. University of Toronto.

ΕΙΚΟΝΑ 17

O’Donovan P. (2014) Font Selection. University of Toronto.

ΕΙΚΟΝΑ 18

O’Donovan P. (2014) Font Selection. University of Toronto.

Έρευνες

ο 2018 παρουσιάστηκε στο 12ο Διεθνές Συνέδριο Σημειολογικού Προγραμματισμού (12th IEEE International Conference on Semantic Computing) η έρευνα του Tugba Kulahcioglu. Η έρευνα του χρησιμοποιεί τα αποτελέσματα από το δείγμα του O’Donovan. Αρχικά δημιουργεί έναν διαδραστικό πίνακα με τα αποτελέσματα των 200 γραμματοσειρών, για να τον βοηθήσει στην μελέτη τους. Αυτός ο πίνακας είναι διαθέσιμος στο διαδίκτυο. Από τον πίνακα μπορούμε να καταλάβουμε τα εξής για τις κατηγορίες των γραμματοσειρών: Display (κίτρινο): Ακολουθώντας τις γραμμές στον πίνακα βλέπουμε ότι οι display δείχνουν υψηλή και χαμηλή αντίδραση σχεδόν σε όλα τα χαρακτηριστικά. Σε σχέση με τις υπόλοιπες κατηγορίες έχουν τα πιο διασκορπισμένα αποτελέσματα. Handwriting (πράσινο): Οι χειρόγραφες γραμματοσειρές δείχνουν μια αρκετά διαφορετική κατανομή σε σχέση με τις άλλες. Παρουσιάζουν υψηλότερη αντίδραση στα χαρακτηριστικά: artistic (καλλιτεχνική), charming (γοητευτική), complex (πολύπλοκη), dramatic (δραματική), modern (μοντέρνα) και playful (παιχνιδιάρικη). Χαμηλή αντίδραση παρουσιάζουν για τα χαρακτηριστικά: boring (βαρετή) και strong (δυναμική). Sans-serif (μπλε): Αποτελεί τη μεγαλύτερη κατηγορία στην έρευνα με 85 γραμματοσειρές από τις 200. Στα αποτελέσματα παρατηρούμε υψηλές αντιδράσεις στα χαρακτηριστικά: calm (ή-ρεμη), formal (επίσημη), fresh (φρέσκια), friendly (φιλική), gentle (ευγενής), legible (αναγνώ-σιμη) και soft (απαλή). Το υψηλότερο αποτέλεσμα είναι για το χαρακτηριστικό gentle (ευγε-νής). Τα χαμηλότερα αποτελέσματα ήταν για τα χαρακτηριστικά clumsy (ατσούμπαλη), disorderly (άτακτη), playful (παιχνιδιάρα), and artistic (καλλιτεχνική), με το χαμηλότερο χαρα-κτηριστικό να είναι το clumsy (άτσαλη). Serif (ροζ): Οι serif αποτελούνται από 44 γραμματοσειρές στο διάγραμμα και παρουσιάζουν παρόμοια χαρακτηριστικά με τις sans-serif. Οι διαφορές του φαίνονται στα χαρακτηριστικά formal (επίσημη), gentle (ευγενής), friendly (φιλική), happy (χαρούμενη), and sharp (οξεία), όπου παρουσιάζουν υψηλότερη αντίδραση, ενώ χαμηλότερη έχουν στο χαρακτηριστικό bad (κακιά). Η υψηλότερη καταγεγραμμένη αντίδραση είναι για το χαρακτηριστικό gentle (ευγε-νής), όπως και για τις sans-serif, ενώ το χαμηλότερο είναι το bad (κακή).

65 Συνεχίζει με τη δημιουργία ενός δεύτερου δια δραστικού πίνακα ο οποίος δείχνει το ποιες γραμματοσειρές του δείγματος έχουν τη δυνατότητα να μεταδώσουν στο δέκτη το σημειο-λογικό χαρακτηριστικό με επιτυχία και ποιες δεν το έχουν. Για αυτό τον σκοπό δημιουργεί μια κλίμακα τη λεγόμενη Distance. Όσο χαμηλότερα στο distance είναι μια γραμματοσειρά τόσο ποιο ξεκάθαρα είναι τα χαρακτηριστικά που παρουσιάζει, είτε αυτά έχουν πολύ υψηλή αντίδραση είτε πολύ χαμηλή. Όταν ο δείκτης του distance αυξάνεται τόσο τα χαρακτηριστικά των γραμματοσειρών δίνουν ενδιάμεσα αποτελέσματα. Το ότι δείχνουν ενδιάμεσα αποτελέ-σματα δε σημαίνει ότι δεν είναι ακριβής αλλά ότι δεν περνάνε ένα συγκεκριμένο χαρακτηριστικό σε υψηλό βαθμό αλλά πολλά σε μέτριο, που σημαίνει ότι μπορεί να μπερδέψουν το δέκτη. (Kulahcioglu, 2018, 116-120)

ΕΙΚΟΝΑ 19 Λεπτομέρεια από τα διαδραστικό διαγράμματα του Kulahcioglu. Το κυκλωμένο σημείο υποδεικνύει την μπάρα που χρησιμοποιείτε για να περιορίσεις τα αποτελέσματα. π.χ. στην εικόνα είναι επιλεγμένο να δείχνει τις γραμματοσειρές που παρουσίασαν πάνω από 0,8 αντίδραση στο σημειολογικό χαρακτηριστικό Thin. Kulahcioglu Τ.(2018) Predicting Semantic Signatures of Fonts. IEEE International Conference on Semantic Computing. 12. 115-122.

Έρευνες

Κίτρινο (Display) Kulahcioglu Τ.(2018) Predicting Semantic Signatures of Fonts. IEEE International Conference on Semantic Computing. 12. 115-122.

Πράσινο (Handwriting) Kulahcioglu Τ.(2018) Predicting Semantic Signatures of Fonts. IEEE International Conference on Semantic Computing. 12. 115-122.

Μπλε (Sans-serif) Kulahcioglu Τ.(2018) Predicting Semantic Signatures of Fonts. IEEE International Conference on Semantic Computing. 12. 115-122.

Ροζ (Serif) Kulahcioglu Τ.(2018) Predicting Semantic Signatures of Fonts. IEEE International Conference on Semantic Computing. 12. 115-122.

Έρευνες

0,7-0,9 Distance Kulahcioglu Τ.(2018) Predicting Semantic Signatures of Fonts. IEEE International Conference on Semantic Computing. 12. 115-122.

0,0-0,2Distance Kulahcioglu Τ.(2018) Predicting Semantic Signatures of Fonts. IEEE International Conference on Semantic Computing. 12. 115-122.

Έρευνες

ΕΙΚΟΝΑ 20 Παράδειγμα από το FontLex. Καταλληλοτιτα γραμματοσειρών για να εκφράσουν θυμό (από πάνω προς τα κάτω) Kulahcioglu Τ.(2018) FontLex: A Typographical Lexicon based on Affective Associations. New Brunswick: Rutgers University

Έρευνες

ε βάση το δείγμα του O’Donovan, ο Tugba Kulahcioglu κάνει ακόμα μια διαφορετική ανά-λυση του με σκοπό να δημιουργήσει ένα ‘‘λεξικό’’ σημειολογικών χαρακτηριστικών σε συν-δυασμό με γραμματοσειρές. Εκπαιδεύει και αυτός με την σειρά του ένα πρόγραμμα όπως και ο O’Donovan, το οποίο λαμβάνει τα δεδομένα των διακοσίων γραμματοσειρών και αντιστοι-χεί τις 100 καταλληλότερες σε μια λέξη. Με αυτό τον τρόπο καταφέρνει να αντιστοιχίσει 6700 λέξεις με 200 γραμματοσειρές. Αυτό το λεξικό ονομάζει FontLex. Δίνει τη δυνατότητα να χρη-σιμοποιήσεις μια από τις διαθέσιμες λέξεις και να δεις 100 γραμματοσειρές με σειρά καταλ-ληλόλητας. (Kulahcioglu, 2018, 62-68)

Γραμματοσειρές και συναίσθημα

Γραμματοσειρές & Συναίσθημα

Σ Η Μ Ε Ι Ο Λ Ο Γ Ι Κ Α

ΧΑΡAΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ & ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑ

λόγος για τον οποίο προσπαθούμε να καταλάβουμε αν μπορούμε να συνδέσουμε κάποιες συγκεκριμένες γραμματοσειρές με σημειολογικά χαρακτηριστικά είναι διότι τα σημειολογικά χαρακτηριστικά είναι αυτά τα οποία θα ενεργοποιήσουν συναισθήματα στον δεκτή μέσο της σημειολογικής μνήμης. Αν θεωρήσουμε δεδομένο ότι υπάρχει σημειολογικό υπόβαθρο στις γραμματοσειρές τότε μπορούμε να επηρεάσουμε και την συναισθηματική αντίδραση του δεκτή έναντι σε αυτές, επομένως και γενικότερα στις εφαρμογές στις οποίες θα χρησιμοποιηθεί τυπογραφία είτε αυτές είναι ένα κείμενο, ένα λογότυπο ή μια διαφήμιση. Σ ’αυτό το σημείο μπορεί να σημειωθεί πως οι γραμματοσειρές δεν είναι η μόνη παράμετρος που μπορεί να επηρεάζει την αντίδραση του δέκτη. Θα μπορούσε να παρατηρηθεί διαφορά στα αποτελέσματα των σημειολογικών χαρακτηριστικών εάν η γραμματοσειρά που δινόταν στον δέκτη να κρίνει αντί να ήταν στην μορφή ολόκληρης της αλφαβήτου, παρουσιαζόταν σε μορφή κειμένου. Αυτό θα είχε ως αποτέλεσμα η απάντηση του δέκτη να επηρεαστεί όχι μόνο από την μορφή των γραμμάτων αλλά και από το νόημα του κειμένου.

Γραμματοσειρές & Συναίσθημα

ύμφωνα με τον Shaikh, οι γραμματοσειρές χωρίζονται σε τρεις σημαντικές κατηγορίες σημειολογικών χαρακτηριστικών , (1) δυναμικά (potency), (2) αξιολόγησης (evaluation), (3) δραστικότητας (activity). Τα χαρακτηριστικά που εντάσσονται σε κάθε κατηγορία είναι σε δυάδες γιατι είναι το χαρακτηριστικό μαζί με το αντίθετο του. Τα δυναμικά είναι: θηλυκή - αρρενωπή, απαλή - σκληρή, λεπτεπίλεπτη - τραχιά, χαλαρή - σκληρή. Τα αξιολόγησης είναι: όμορφη - άσχημη, ακριβή - φτηνή, καλή - κακή. Τέλος τα δραστικά είναι: παθητική - ενεργή, αργή - γρήγορη, ήσυχη - θορυβώδης. Συνεχίζει λέγοντας ότι οι τρεις κατηγορίες είναι αλληλένδετες. Τα αποτελέσματα έδειχναν ότι όταν μια γραμματοσειρά είχε υψηλά ποσοστά στην δυναμική κατηγορία τα σημειολογικά χαρακτηριστικά της κατηγορίας αξιολόγησης ήταν αρνητικά και το αντίθετο. Ενώ μια γραμματοσειρά με υψηλά αποτελέσματα στην δραστικότητα, είχε υψηλά αποτελέσματα και στην δυναμική. Κατά κύριο λόγο οι γραμματοσειρές με χαμηλά ποσοστά στην δυναμική και υψηλά στην αξιολόγησης, ήταν οι χειρόγραφες και οι script γραμματοσειρές. Ο Bartman είχε προσθέσει και μια τέταρτη κατηγορία χαρακτηριστικών, την διάθεση (mood) στην οποία δεν βρέθηκε σημαντική συσχέτιση με κάποια κατηγορία γραμματοσειρών και ήταν αρκετά χαμηλά τα επίπεδα αντίδρασης στις αντίστοιχες κλίμακες. Το ίδιο συνέβη και στην έρευνα του Shaikh ο οποίος δεν χρησιμοποιεί την κατηγορία αυτή αλλά εξετάζει τα χαρακτηριστικά αυτά μόνα τους. Από τα αποτελέσματα βλέπουμε ότι οι bold γραμματοσειρές έχουν σημαντικότερα δυναμικά και αξιολόγησης χαρακτηριστικά και λιγότερο δραστικά. Οι script και οι λεπτές γραμματοσειρές έχουν λιγότερη δυναμική, περισσότερο στην αξιολόγηση και λιγότερο στην δραστικότητα. Οι serif και οι sans-serif γραμματοσειρές αξιολογήθηκαν και οι δυο σαν φυσικές δηλαδή ούτε θετικές ούτε αρνητικές και έχουν και οι δυο υψηλή αναγνωσιμότητα. Αυτό μπορεί να εξηγήσει και τον τρόπο με τον οποίο τις χρησιμοποιούμε στην καθημερινότητα μας σαν σχεδιαστές, γιατι συνήθως χρησιμοποιούνται σε μεγάλα σε όγκο κείμενα τα οποία θέλουμε να έχουν καλή αναγνωσιμότητα και να είναι ουδέτερα. Με την ιδιά λογική μπορούμε να εξηγήσουμε και την χρήση των Display γραμματοσειρών οι οποίες χρησιμοποιούνται σχεδόν πάντα για ένα μικρό κείμενο το οποίο θέλουμε να περάσει έντονα ένα μήνυμα. Έτσι και τα αποτελέσματα έδειξαν μικρότερη αναγνωσιμότητα και διαφορετικά αποτελέσματα για κάθε μια Display γραμματοσειρά που χρησιμοποιήθηκε στην έρευνα, αλλά όλες είχαν υψηλά χαρακτηριστικά στις σημειολογικές κλίμακες είτε αρνητικά, είτε θετικά. (Shaikh, 2005, 275-276)

Γραμματοσειρές & Συναίσθημα

αμία από τις παραπάνω έρευνες δεν είχε αρκετά μεγάλο πλήθος συμμετεχόντων, έτσι ώστε να μπορούν τα αποτελέσματα τους να έχουν εφαρμογ ή σ τον υπόλοιπο πληθυσμό, γι’ αυτό το λόγο μπορούμε να τα χρησιμοποιήσουμε σαν δεδομένα μόνο για τους συγκεκριμένους χρήστες. Γι α να σ υ νδ έ σου μ ε τα σ η μ ε ι ολ ογ ικ ά χαρακτηριστικά των γραμματοσειρών με τα συναισθήματα του δέκτη πρέπει πρώτα να ορίσουμε το συναίσθημα. Συναίσθημα λοιπόν, είναι μια ψυχοσωματική εμπειρία την οποία βιώνει ένα άτομο εξωτερικά ή εσωτερικά και προκαλεί σε αυτό το άτομο κάποια χαρά ή λύπ η. Στ ην περίπ τωσ η μας, είναι μια εξωτερική εμπειρία αυτή που βιώνει, γιατι πρόκειται για την αντίδραση του στην όψη μιας γραμματοσειράς. Για παράδειγμα, μια εσωτερική εμπειρία θα ήταν η σκέψη του ατόμου για κάτι δυσάρεστο, το οποίο θα του προκαλούσε άγχος. (Bartman, 1982, 47-48) Στ ην έρευ να τ ης η Bet h Ely nn Koch α ν τ ί γ ια σ ημ ειολογ ικά χαρακ τ ηρισ τ ικά χρησιμοποίησε συναισθήματα ώστε να δει εάν υπάρχει συναισθηματική αν τίδραση πέραν της σημειολογικής. Στα αποτελέσματα μεγά λο πλήθος των συμμετεχόν των είχε απαντήσει ότι είχε νιώσει έντονα τουλάχιστον ένα συναίσθημα γ ια μια γραμματοσειρά. Έτσ ι μπο ρ ού μ ε να πού μ ε ό τ ι σ ιγ ου ρ ά οι γραμματοσειρές σ υνδέον ται με τα συναισθήματα. Επιπλέον παρατηρήθηκε

συμφων ία ανάμεσα στους χ ρήστες, γ ια σ υ γ κ εκριμ έ να σ υ ναισ θ ήματα που τους προκάλεσαν συγκεκριμένες γραμματοσειρές. Άρα βλέπουμε ότι κάποια συναισθήματα είναι κοινά για ένα πλήθος ανθρώπων. Η έρευνα σύγκρινε συγκεκριμένα τυπογραφικά χα ρ ακ τ η ρι σ τ ικ ά των γρ α μ μ ατο σ ε ιρ ών (condensed-extended, bold-light). Σε κάποια από αυτά υπήρχε έντονη συναισθηματική αντίδραση αυτό όμως δεν ίσχυε για όλα τα χαρακτηριστικά τα οποία συγκριθήκαν. Συνεπώς καταλαβαίνουμε ότι ορισμένα χαρακ τ ηρισ τ ικά των γραμμ ατοσειρών, συνδέονται με συναισθήματα. Ωστόσο θα μπορούσαμε να συνδέσουμε συγκεκριμένα συναισθήματα με σ υ γ κ εκ ριμ έ να χαρακ τ ηρισ τ ικά των γραμματοσειρών; Η έρευνα της Koch μας δίνει ακριβή αποτελέσματα όπως ότι οι bold γραμματοσειρές εκφράζουν λύπ η. Το αποτέλεσμα αυτό ήταν κοινό για τους περισσότερους συμμετέχον τες, αλλά με τον τρόπο με τον οποίο διεξήχθη η έρευνα ο κάθε συμμετέχων έκρινε μόνος του ποιο συναίσθημα και σε τι βαθμό το ένιωσε. Αυτό θα μπορούσε να εχει σαν επίπτωση, το να μην είναι εντελώς αντικειμενικά τα αποτελέσματα. Αλλά μια ακριβής μέτρηση της αντίδρασης, θα απαιτούσε έναν ειδικό ο οποίος να ρωτάει τους συμμετέχοντες τι ένιωσαν κάτι το οποίο είναι αδύνατο σε μια έρευνα μέσο διαδικτύου.

Γραμματοσειρές & Συναίσθημα

Επιπλέον δεν ξέρουμε την κατάσταση στην οποία βρίσκονταν οι συμμετέχοντες πριν και κατά την διάρκεια του ερωτηματολογίου. Τα συναισθήματα τα οποία ήδη βίωναν μπορεί να επηρέασαν την άποψη τους. Στο ίδιο παράδειγμα με προηγουμένως, ότι οι bold γραμματοσειρές εκφράζουν λύπη, πρέπει να αποδεχθούμε ότι το αποτέλεσμα βγήκε από την σύγκριση δυο γραμματοσειρών, οι οποίες διέφεραν σε ένα σχεδιαστικό χαρακτηριστικό. Το χαρακτηριστικό στο οποίο διαφέρουν δεν είναι το μόνο και δεν είναι υποχρεωτικό ότι μόνο αυτό επηρέασε τους δέκτες. Μπορεί να είχαν επίδραση στην απάντηση του δέκτη και τα υπόλοιπα σχεδιαστικά χαρακτηριστικά των γραμματοσειρών. Τα παραπάνω προβλήματα αποτελούν δυσκολίες στην δημιουργία ενός συστήματος το οποίο να συνδέει σχεδιαστικά χαρακτηριστικά με συναισθήματα. Αυτό δεν σημαίνει όμως ότι είναι η αδύνατη η διεξαγωγή μιας έρευνας η οποία μπορεί να το καταφέρει. Θα απαιτούσε πολλές περισσότερες γραμματοσειρές και πολύ μεγαλύτερο πλήθος εάν πραγματοποιούταν μόνο με ανθρώπινο δείγμα. Αυτό καταφέρνουν να κάνουν στις έρευνές τους ο O’Donovan και ο Kulahcioglu, οι οποίοι ξεπέρασαν κάθε προηγούμενη έρευνα σε μέγεθος δείγματος και γραμματοσειρών. Αυτό το κατάφεραν με την μέθοδο της μηχανικής μάθησης (machine learning). Δεν χρειάστηκαν πλέον ένα τεράστιο πλήθος γραμματοσειρών και ανθρώπων. Με ένα επαρκές πλήθος ανθρώπων και αρκετές γραμματοσειρές ώστε να καλύψουν κάθε κατηγορία και σχεδιαστικό χαρακτηριστικό τους, μπορούν να πραγματοποιήσουν μια έρευνα. Τα αποτελέσματα αυτής της έρευνας στην συνέχεια μπορούν να τα περάσουν μαζί με τα στοιχεία του δείγματος των γραμματοσειρών σε ένα πρόγραμμα υπολογιστή. Αυτό αναλύοντας τα, μπορεί να τα χρησιμοποιήσει για να βρει την διαδικασία που χρειάζεται για να υπολογίζει τα αποτελέσματα για οποιαδήποτε γραμματοσειρά του εισάγουμε. (Koch. 2011, 114-116)

Γραμματοσειρές & Συναίσθημα

Η ΕΠΙΛΟΓΗ ΤΗΣ Γ Ρ Α Μ Μ ΑΤ Ο Σ Ε Ι Ρ Α Σ 76

Γραμματοσειρές & Συναίσθημα

ταν ένας γραφίστας σχεδιάζει, θα έρθει η στιγμή που θα πρέπει να αποφασίσει ποια είναι η καταλληλότερη γραμματοσειρά για την δουλειά του. Αυτή η επιλογή δεν βασίζεται μόνο στην άποψη του. Πρέπει να συνδυάσει τα θέλω του πελάτη του, την αισθητική που απαιτεί το προϊόν, αλλά και τα σημειολογικά χαρακτηριστικά τα οποία ασυνείδητα θα κάνουν τον δέκτη να συνδεθεί με την δουλειά, άρα και να τον προσελκύσει. Για να καταλάβει ο γραφίστας τι είναι αυτό που περιμένει να δει ο καταναλωτής πολλές φορές επιλέγει να μπει στην θέση του και να σκεφτεί ο ίδιος τι θα περίμενε να δει. Από εκεί και πέρα είναι θέμα εμπειρίας του στον χώρο, εάν θα πετύχει τα θέλω του καταναλωτή. Όπως αναφέρθηκε και σε προηγούμενο κεφάλαιο, δεν έχουμε όλοι τις ίδιες σημειολογικές αναμνήσεις, άρα στον καθένα μας πηγάζουν και διαφορετικά συναισθήματα σύμφωνα με αυτές. Έτσι μια λάθος επιλογή γραμματοσειράς, η οποία μπορεί να είναι τέλεια σχεδιαστικά, μπορεί να περάσει το λάθος μήνυμα ή να μην περάσει κανένα. (Shaikh, 2005, 285-286) Σε αυτήν την επιλογή του γραφίστα έρχονται να συνδεθούν οι παραπάνω έρευνες. Εάν γινόντουσαν οι απαραίτητες έρευνες ώστε τα αποτελέσματα τους να μην απευθύνονται μόνο στους συμμετέχοντες, αλλά γενικά σε ένα μέρος του πληθυσμού, θα μπορούσε να δημιουργηθεί ένα σύστημα το οποίο θα μπορούσε να εχει για οδηγό ένας γραφίστας. Με την ίδια λογική με την οποία πριν χρόνια δημιουργήθηκε και η θεωρία της Gestalt και πλέον υπάρχει, μέσο της ψυχολογίας, ένα σύστημα για το πως αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο γύρο μας, το οποίο χρησιμοποιείτε στην γραφιστική για να δώσει ιεράρχηση στην πληροφορία, αλλά και πολλά αλλά. Με παρόμοιο τρόπο μπορεί να δημιουργηθεί ένα καινούριο σύστημα αλλά στοχευμένο σε ένα τμήμα της γραφιστικής, την τυπογραφία. Θα μπορούσε να υπάρχει μία μεθοδολογία που να δείχνει στον γραφίστα ποια ήδη γραμματοσειρών συνδέονται με συγκεκριμένα σημειολογικά χαρακτηριστικά και στην συνέχεια ποια συναισθήματα μπορούν να προξενήσουν. Μια τέτοια έρευνα δεν έχει ακόμα πραγματοποιηθεί. Οι προηγούμενες έρευνες όμως δεν χάνουν τον σκοπό τους, γιατι επιβεβαιώνουν την ύπαρξη σημειολογικών χαρακτηριστικών και ότι αυτά με την σειρά τους προκαλούν συναισθηματικές αντιδράσεις στον δέκτη. Δίνουν στον γραφίστα την πληροφορία ότι όντως ο κόσμος επηρεάζεται από την τυπογραφία και δεν είναι κάτι που περνάει απαρατήρητο και μπορεί να το προσπεράσει χωρίς να εχει αντίκτυπο στην δουλειά του. (Koch. 2011, 120-123)

Γραμματοσειρές & Συναίσθημα

Bartman αν και καταλήγει σε ακριβή αποτελέσματα, καταλήγει ότι δεν μπορούν να έχουν έμπρακτη χρήση για έναν γραφίστα από την στιγμή που μεταβάλλονται ανάλογα με το δείγμα. Δεν προχωράει όμως στην ακύρωση της έρευνας, αλλά λέει ότι μπορεί ο γραφίστας να κάνει μόνος του μια μικρή έρευνα με στοχευμένο δείγμα. Δηλαδή να χρησιμοποιήσει για συμμετέχοντες ανθρώπους που ανήκουν στην κατηγορία που θέλει να επηρεάσει και να κάνει μια μικρή αντίστοιχη έρευνα για αυτούς. Για αυτήν την έρευνα παρέχει και τους απαραίτητους μαθηματικούς τύπους, τους οποίους χρειάζεται ένας γραφίστας για να την εκτελέσει. Συνεχίζει λέγοντας ότι εάν το δείγμα που θέλει να στοχεύσει είναι μεγάλο ή θέλει να χρησιμοποιήσει αλλά σημειολογικά χαρακτηριστικά, ο καλύτερος τρόπος είναι να απευθυνθεί σε μια στατιστική υπηρεσία για να εκτελέσει την συγκεκριμένη έρευνα. Προφανώς αυτή η μεθοδολογία δεν μπορεί να γίνεται για κάθε δουλειά του αλλά απαιτεί την συνεννόηση με τον πελάτη και τους απαραίτητους πόρους για να πραγματοποιηθεί. (Bartman, 1982, 48-49)

Γραμματοσειρές & Συναίσθημα

score score score score score score score score score score score score score score score score score score score score sscore core score score score score score score score score score score score score score score

If the sum of the ratings If the sum of the ratings If the sum of the ratings If the If the sum of the ratingssum of the ratings If the sum of the ratings If the sum of the ratings

The numbers of scales The numbers of scales The numbers of scales The numbers of scales The numbers of scales The numbers of scales The numbers of scales

1.5 ΕΙΚΟΝΑ 21 Τυπογραφική σύνθεση με βάση τον μαθηματικό τύπο που παρέχει ο Bartman https://www.instagram.com/p/BrFGt_hFdbx/

Γραμματοσειρές & Συναίσθημα

μέθοδος του Bartman μπορεί να εχει ακρίβεια στα αποτελέσματα της, αλλά είναι πολύ χρονοβόρα και δαπανηρή. Μια άλλη μέθοδος με την οποία μπορεί να βοηθηθεί ένας γραφίστας είναι οι διαδραστικοί πίνακες του Tugba Kulahcioglu. Δεν παρέχουν οπτικά τις γραμματοσειρές αλλά με σωστή χρήση των συγκεκριμένων πινάκων, ο γραφίστας μπορεί να περιορίσει τις επιλογές του και να κατευθυνθεί σε μια ασφαλέστερη επιλογή (http://gerard. demelo.org/fonts/). Ακόμα υπάρχει και ο ιστότοπος που έχει δημιουργήσει ο Ο’Donovan. Με τη χρήση αυτής της σελίδας, μπορεί ο γραφίστας να εξερευνήσει γραμματοσειρές σύμφωνα με τα σημειολογικά χαρακτηριστικά τους (http://fontquery.cs.toronto.edu/). Πέραν των ερευνών που έχουν δημιουργηθεί υπάρχουν και αλλά διαδικτυακά εργαλεία τα οποία μπορούν να βοηθήσουν στην επιλογή της κατάλληλης γραμματοσειράς, χωρίς αυτά να απευθύνονται μόνο σε επαγγελματίες, αλλά διαθέτουν τον ανάλογο επαγγελματισμό για να χρησιμοποιηθούν από αυτούς. Παραδείγματα τέτοιον σελίδων είναι το FontPair (https:// fontpair.co/ ), to FontJoy ( https://fontjoy.com/ ) και το Canva (https://www.canva.com/fontcombinations/ ). Αυτοί δίνουν παραδείγματα συνδυασμών γραμματοσειρών οι οποίες ταιριάζουν μεταξύ τους. Ακόμα έχουν δημιουργηθεί πειραματικές σελίδες που εξετάζουν νέους τρόπους με τους οποίους μπορούμε να παρατηρούμε τις γραμματοσειρές αντί για τις συνηθισμένες λίστες (dropdown menu) όπως στο office Word. Δυο από αυτά είναι το Fontstallation ( https:// datascopeanalytics.com/fontstellations/ ) και το FontMap ( http://fontmap.ideo.com/ ). Το Fontmap συγκεκριμένα χρησιμοποιεί τεχνολογία τεχνητής νοημοσύνης για την κατανομή των γραμματοσειρών στο δυσδιάστατο χώρο, σύμφωνα με τα σχεδιαστικά χαρακτηριστικά τους. (Kulahcioglu, 2018, 121-122)

Γραμματοσειρές & Συναίσθημα

The Graphic Design process ? A. Pick A Typeface. B.Try it. C.Back to A. ΕΙΚΟΝΑ 22 Ψηφιακή αφίσα του Τhierry Βrunfaut (Base Design Brussels art director) https://www.instagram.com/p/BrFGt_hFdbx/

Συμπεράσματα

Είναι γεγονός ότι μέχρι σήμερα, έχουν πραγματοποιηθεί αρκετές έρευνες οι οποίες έχουν ως αντικείμενο μελέτης την κατανόηση και τις ψυχολογικές παραμέτρους της γραπτής και της λεκτικής επικοινωνίας, καθώς και το πώς ο άνθρωπος αντιλαμβάνεται τα διάφορα οπτικά συστήματα. Η ανάλυση αυτών των αποτελεσμάτων, μπορεί να αποτελέσει σημαντικό βοήθημα για τους λειτουργούς της οπτικής επικοινωνίας, ειδικά όσον αφορά τον τομέα διαχείρισης του οπτικού μηνύματος από τους σχεδιαστές. Η συγκεκριμένη ερευνητική εργασία προσπάθησε να δώσει απαντήσεις σε ζητήματα τα οποία απασχολούν σοβαρά τους σημερινούς γραφίστες, όσον αφορά τη σωστή διαχείριση της τυπογραφίας στα έργα τους. Υπάρχουν ισχυρά σημειολογικά χαρακτηριστικά στις γραμματοσειρές; Αν ναι, έχουν αυτά τη δυνατότητα να προκαλέσουν συναισθηματικές αντιδράσεις στον δέκτη; Και ε ν τέλει, μπορούν να βοηθήσουν το σχεδιαστή στη διαδικασία επιλογής της κατάλληλης γραμματοσειράς; Από τα αποτελέσματα της εργασίας μου κατέληξα στο συμπέρασμα ότι όντως υπάρχουν σημαντικά σημειολογικά χαρακτηριστικά στις γραμματοσειρές, τα οποία λόγω της σημειολογικής μνήμης που υπάρχει, προκαλούν συναισθηματικές αντιδράσεις στο δέκτη. Αυτό το επιβεβαιώνει με την έρευνά της και η Beth Elynn Koch, αναλυτικά στοιχεία της οποίας παρουσιάστηκαν στο τρίτο κεφάλαιο της εργασίας.

Συμπεράσματα

Μέχρι πριν λίγα χρόνια, εξ’ αιτίας του μικρού αριθμού των συμμετεχόντων στις έρευνες αλλά και του μικρού δείγματος των γραμματοσειρών που εξετάστηκαν, δε μπορούμε να πούμε ότι τα αποτελέσματά τους θα είχαν γενικότερη εφαρμογή, πέραν του στενού ερευνητικού πεδίου τους. Με την εξέλιξη της τεχνολογίας και τα καινούργια εργαλεία τα οποία είναι πλέον διαθέσιμα, βλέπουμε καινούργιες έρευνες, οι οποίες χρησιμοποιώντας προγράμματα μηχανικής μάθησης (machine learning), παράγουν πολύ πιο αξιόπιστα αποτελέσματα. Η έρευνα του O’ Donovan, βασιζόμενη σε αυτές τις νέες μεθόδους, δημιούργησε έναν ιστότοπο μέσω του οποίου ο σχεδιαστής μπορεί να μελετήσει και να συγκρίνει ένα μεγάλο εύρος γραμματοσειρών, σύμφωνα με τα σχεδιαστικά και σημειολογικά τους χαρακτηριστικά. Αυ τ ά τ α δ ε δ ο μ έ να θ α μπο ρ ού σα ν να έ χου ν σαν αποτέλεσμα, τη δημιουργία στο μέλλον ενός συστήματος καθοδήγησης του σχεδιαστή όσον αφορά την επιλογή της κατάλληλης γραμματοσειράς, με τον ίδιο τρόπο που χρησιμοποιούνται σήμερα θεωρίες όπως της Gestalt, για καλύτερη οπτική ιεράρχηση.

Πηγές

Ζαφειρόπουλος Κ. (2015) Πως γίνεται μια Επιστημονική Εργασία. Ελλαδα: Κρητικός. Κατσουλίδης Τ. (1993) Σχέδιο του Γράμματος. Ελλάδα: Καστανιώτης Arnheim, R. (2005), Τέχνη και οπτική αντίληψη, Ελλάδα: Θεμέλιο Bringhurst R. (2008) Στοιχεία της Τυπογραφικής Τέχνης. Ηράκλειο: Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης. Gavin, Α./Paul, H.(2007) The Fundamentals of Typography, Switzerland: AVA Publishing SA Haley A. (2012) Typography Referenced: A Comprehensive Visual Guide to the Language, Hist ory, and Pract ice of Typography. United States of America: Rockport Publishers Ambrose G. and Harris P. (2006) Τυπογραφία, Ελλάδα: Dart Books Kara S. (2009) Typecast: the voice of typography. University of Iowa: Master of Fine Arts thesis. Koch B. E. (2011) Human emotion response to typographic design. University of Minnesota Kulahcioglu Τ. (2018) FontLex: A Typographical Lexicon based on Affective Associations. New Brunswick: Rutgers University O’Donovan P. (2014) Font Selection. United States of America: University of Toronto. Shaikh A. D. (2007) Phychology of on screen type, Wichita State University

Πηγές

Bartman D. (1982) The perception of semantic quality in type: Differences between designers and non-designers. Information Design Journal, 3.1, 38–50 Childers T.L.and Jass J.(2002) All Dressed Up With Something to Say: Effects of Typeface Semantic Associations on Brand Perceptions and Consumer Memory. JOURNAL OF CONSUMER PSYCHOLOGY. 12(2). 93–106. Doyle J.R. and Bottomley P. A. (2004) Font appropriateness and brand choice. Journal of Business Research. 57 873– 880. Kulahcioglu Τ. (2018) Predicting Semantic Signatures of Fonts. IEEE International Conference on Semantic Computing. 12. 115-122.

ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ SemanticScholar, (2018) FontLex: A Typographical Lexicon based on Affective Associations. [Online] Νοέμβριος 2018. https://www.semanticscholar.org/paper/FontLex%3A-ATypographical-Lexicon-based-on-Affective-Kulahcioglu-Melo/a09c599ebaf08ffe156d5240c6101 08dd074f100 . [2018] APA PsycNet, (2004) Font appropriateness and brand choice. [Online] Μάιος 2004. https:// psycnet.apa.org/record/2004-95221-005 . [2012]

«Βεβαιώνω ότι είμαι συγγραφέας αυτής της εργασίας και ότι κάθε βοήθεια την οποία είχα για την προετοιμασία της είναι πλήρως αναγνωρισμένη και αναφέρεται στην εργασία μου. Επίσης, έχω αναφέρει όλες τις πηγές από τις οποίες έκανα χρήση δεδομένων, ιδεών ή λέξεων, είτε αυτές αναφέρονται ακριβώς, μέσα σε εισαγωγικά, είτε παραφρασμένες. Επίσης, βεβαιώνω ότι αυτή η εργασία προετοιμάστηκε από εμένα προσωπικά ειδικά στα πλαίσια της συγκεκριμένης θεματικής ενότητας».