Soft Structures
CURATOR
Textile Turns
EVELIEN BRACKE
Rossella Biscotti IT Sarah Browne IE Hana Miletic HR/BE Emilie Pallard FR & Niels Heymans NL Judith Raum DE Remco Torenbosch NL Vincent Vulsma NL
Soft Structures
NL
Textile Turns
L’envers est le côté opposé à l’endroit, le côté qui ne doit pas être exposé à la lumière ou à la vue. (…) Le verbe Latin d’où vient ce mot, invertere, signifie tourner sens dessus dessous, invertir les places, transformer les choses et, notamment, changer leur couleur. Georges Didi-Huberman Textiel kent de laatste jaren een hernieuwde interesse binnen de hedendaagse kunst, misschien wel meer dan ooit tevoren. Exemplarisch zijn een aantal recente internationale tentoonstellingen over textiel, waaronder de toonaangevende presentaties van de textielverzameling van curator, verzamelaar en uitgever Seth Siegelaub in Raven Row in Londen en in het Stedelijk Museum in Amsterdam. Waarom dit nieuwe momentum in onze grotendeels digitale en neoliberale wereld? Verschuivingen in het textielgebruik richten zich niet zozeer op de materiële eigenschappen van het medium, maar eerder op textiel als concept, metafoor en index voor sociale en economische contexten. Het is vooral vanuit deze perspectieven dat kunstenaars textiel (her)ontdekken. Het textiel dat vandaag in beeld komt is minder object of materie. Het bevindt zich in de tijdelijke plooien en (om)wentelingen van ideeën, metaforen en sociaal-economische verbindingen.
Opmerkelijk is de impact van textiel als ‘soft structure’ op bestaande ‘hard structures’ zoals economische en koloniale structuren. Als handelswaar is textiel de voorbije eeuwen doorgedrongen tot de ‘hard structures’ van het kapitaal en de politiek, en heeft het fundamentele sociale en economische veranderingen in gang gezet. Precies deze benaderingen, waarin textiel wordt bekeken in relatie tot sociale, economische en politieke structuren, verlenen het binnen de 21ste eeuw opnieuw relevantie. Het fungeert onder meer als spoor van een 19de - eeuws kapitalisme dat vandaag gekenmerkt wordt door gedecentraliseerde productie in lageloonlanden en dat steeds meer barsten vertoont. Textiel wordt de ultieme index voor productiemodellen en arbeidsomstandig-
02 — 03
NL
heden die vandaag de dag steeds meer onder druk komen te staan. Tegelijk heeft het ook grote invloed uitgeoefend op de ontwikkeling van een sociale emancipatie binnen de precaire sociale en economische condities van textielarbeiders.
Textiel wordt door hedendaagse kunstenaars ook steeds meer ingezet als metafoor voor het sociale en stedelijke weefsel en voor digitale netwerken. Deleuze en Guattari omschrijven een weefsel als een ‘gestratificeerde ruimte’, vergelijkbaar met een stad door de horizontale en verticale elementen van de weefstructuur, en door de afwisseling van vaste en mobiele onderdelen. Ook de link tussen de computer en de geschiedenis van het weven biedt artistieke inspiratie. De introductie van het Jacquardweefgetouw rond 1790 zorgde voor de ontwikkeling van een systeem met geperforeerde smalle kaarten om de patroonvorming van weefsels aan te sturen. Het was de eerste keer dat gegevens binair, met een 0 of een 1, werden opgeslagen. Jacquardkaarten zijn de voorlopers van ponskaarten, gebruikt voor informatie-opslag voor de komst van computers met een intern magnetisch geheugen. Het binair systeem verbindt dus het Jacquardweefgetouw met de computer.
De kunstenaars in deze tentoonstelling hebben verschillende affiniteiten met textiel, vanuit diverse bovenvermelde benaderingen. Deze eigentijdse perspectieven benadrukken de relevantie van textiel in een hedendaagse context. Het toont ook de kracht ervan als matrix voor een veelheid aan concepten. Textiel manifesteert zich als zacht, wendbaar en (om)keerbaar medium, wentelend doorheen de geschiedenis.
E VELIEN BR ACKE , JUNI 2016 OP GEDR AGEN A AN DENIS BR ACK E
Soft Structures
ENG
Textile Turns
L’envers est le côté opposé à l’endroit, le côté qui ne doit pas être exposé à la lumière ou à la vue. (…) Le verbe Latin d’où vient ce mot, invertere, signifie tourner sens dessus dessous, invertir les places, transformer les choses et, notamment, changer leur couleur. Georges Didi-Huberman Textiles are important in the contemporary art world, perhaps as never before. Exemplary are some recent international exhibitions about textiles, such as the presentation of the textile collection of curator, collector and publisher Seth Siegelaub in Raven Row London and Stedelijk Museum Amsterdam. Why this new momentum in our mainly digital and neoliberal world? The current shifts or turns in the use of textiles deal less with material aspects of the medium, and rather focus on textiles as concept, metaphor and index for social and economical contexts. It is from these perspectives that artists (re)discover textiles nowadays. The textiles that come into view are less object or plastic form. They are situated within the temporal folds and turns of concepts, metaphors, societies and economies. Textiles — ‘soft structures’ — have played an important role in economical and colonial history. As markers of trade they have intervened for several centuries in the ‘hard structures’ of capital and politics, and they have initiated fundamental changes on social and economic levels. Exactly these perspectives on textiles, connecting it with social, economical and political structures, grant the material new relevance within the 21st century. It functions as a vestige of the nineteenth-century model of capitalism — an industry that, despite its ‘complexity’, has been outsourced to developing countries and shows a lot of cracks. Textiles exemplify a model of production and work that is nowadays under pressure. At the same time, they have played an important role in the production of subjectivity and self-empowerment, demonstrated in the precarious conditions of textile workers.
04 — 05
ENG
Moreover contemporary artists use textiles as a metaphor for the social and urban fabric and for digital networks. According to Deleuze and Guattari, a woven fabric has a number of characteristics that permit us to define it as a striated space, like a city. It consists of horizontal and vertical elements with different functions: fixed or mobile, and applicable as a metaphor for urban space. The link between the computer and the history of weaving is another current artistic topic. The introduction of the Jacquard loom around 1790 created a system with perforated small cards to store the information of weaving patterns. This marked the first time that data was saved binary, based on 0 and 1. Jacquard cards can be seen as precursors of punch cards, used for information storage prior to the invention of modern computers with an internal magnetic memory. The binary system thus connects the Jacquard loom with the computer. The artists in this exhibition show different affinities with textiles, related to all of these diverse perspectives. These contemporary views stress the relevance of textiles in a present-day context. It shows their power as a matrix for several concepts. Textiles manifest themselves as soft, turnable, foldable media, turning continuously throughout history.
E VELIEN BR ACK E , JUNE 2016 DEDICATED TO DENIS BR ACK E
NL
ROSSELL A BISCOT TI
( I T, 1978 )
Acquired Nationality, 20l4,
ENG
Jacquardweefsel (wol), staal Editie van 3 + 1 A/P Courtesy de kunstenaar en Wilfried Lentz Rotterdam
Rossella Biscotti ontwikkelde de serie 10 x 10, bestaande uit verschillende wandkleden, voor Haus Esters in Krefeld, een villa gebouwd door Mies van der Rohe voor een textielbaron. De Krefeldse textielindustrie piekte in de negentiende eeuw, na de introductie van het Jacquardweefgetouw. Joseph-Marie Jacquard bedacht een systeem met geperforeerde smalle kaarten om de informatie over de weefpatronen te bewaren. Dit is de eerste keer dat gegevens binair, met slechts een 0 of een 1, werden opgeslagen. Jacquardkaarten zijn de voorlopers van ponskaarten, gebruikt voor informatie-opslag voorafgaandelijk aan de komst van computers met intern magnetisch geheugen. Biscotti gebruikte demografische gegevens van haar woonplaats Brussel. De historische gegevens tonen hoe familiebanden veranderden. De kunstenaar zette de gegevens om naar een abstract patroon. Zo maakte ze vier wandkleden met als titel Acquired Nationality, Children, Dead Minorities en Single Mothers. Het interpreteren van data maakt het individu ondergeschikt aan het systeem: een actueel thema in deze tijd van big data. Het weven, de oorsprong van de digitale wereld waarin we leven, laat zien hoe onleesbaar die data eigenlijk zijn.
Acquired Nationality, 2014, Jacquard-woven textiles (wool), metal structure (steel) Edition of 3 + 1 A/P Courtesy the artist and Wilfried Lentz Rotterdam
Rossella Biscotti developed 10 x 10 for Haus Esters in Krefeld, a villa built by Mies van der Rohe for a textile baron. The Krefeld textile industry peaked in the 19th century, after the introduction of the Jacquard loom. Joseph-Marie Jacquard created a system with perforated small cards to store the information of weaving patterns. This marked the first time that data was saved binary, based on 0 and 1. Jacquard cards can be seen as precursors of punch cards, used for information storage prior to the invention of modern computers with an internal magnetic memory. Biscotti consulted demographic records of her hometown Brussels. The historical data show how family structures have changed. She converted the information in abstract patterns, woven in a series of textiles entitled Acquired Nationality, Children, Dead Minorities and Single Mothers. Interpretation of data makes the individual subservient to the system: a topical theme in this era of big data. Weaving, the origin of the digital world we are living in, demonstrates the unreadability of these data.
06 — 07
NL
SA R A H B ROWNE
( I E , 19 81)
A Model Society, 2006,
ENG
35mm diaprojectie, kunstenaarsboek, print
Vertrekpunt voor A Model Society is de iconische IJslandse lopi trui, nostalgisch verbonden met het archetypisch beeld van IJsland. Antwoorden op een rondvraag bij inwoners van Reykjavik over de realiteit van het Ijslandse leven, lagen aan de basis voor een bijstelling van deze geïdealiseerde beeldvorming. Elk model draagt zijn of haar eigen repliek, zoals bijvoorbeeld ‘safe jobs/high taxes’, ‘awesome daycare’, ‘no war’ en ‘rotten politics’. De titel van het project verwijst naar de (niet-professionele) modellen, maar ook naar een schijnbaar perfect IJslands sociaal weefsel (social fabric), verbeeld in de traditioneel gebreide lopi trui. Textiel wordt hier als soft structure ingezet om een kritische blik te ontwikkelen op hard structures zoals economie en politiek.
A Model Society, 2006, 35mm slide installation, artist book, print
The project A Model Society starts from the form of the iconic Icelandic lopi sweater, nostalgically linked with the archetypical image of Iceland. Answers by inhabitants of Reykjavik to a short survey about the reality of life in Iceland, are at the base of an adjustment of this idealised and simplified representation. The models wear their ‘own’ reply, such as ‘safe jobs/high taxes’, ‘awesome daycare’, ‘no war’, and ‘rotten politics’. The title of the project refers to the (non-professional) models, but also to a seemingly perfect Icelandic social fabric and order, translated in the traditional lopi sweater. Textile operates as a soft structure to generate a critical perspective on hard structures like economics and politics.
08 — 09
NL
SA R A H B ROWNE
( I E , 19 81)
Hand to Mouth, 2014,
ENG
laser prints zwart-wit, geweven, 4 onderdelen
Sarah Browne baseerde zich voor dit werk op foto’s van vroeg twintigste-eeuwse vrouwen op de Shetlandeilanden. Terwijl ze manden met turf op hun rug dragen, hebben de vrouwen de handen vrij om te breien. De foto’s vormen een opmerkelijk antecedent voor de hedendaagse multitaskende werkende mens: handen die breien worden vingers die op touchscreens van telefoons typen of swipen. Geen moment wordt onbenut gelaten en taken worden zoveel mogelijk gecombineerd. De historische analogie tussen de productie van vergankelijk textiel en onzichtbare digitale arbeid wordt letterlijk verweven.
Hand to Mouth, 2014, woven black and white laser prints, 4 parts
The point of departure for this work is a series of iconic images of early 20th-century women from the Shetland Islands, knitting as they walk, carrying baskets of turf on their backs. These photographs are an unexpected antecedent to contemporary images of the multitasking labourer: hands knitting are now typically replaced by fingers typing or swiping touchscreens. Surplus time is ruthlessly exploited, both mentally and physically. Tasks are combined in many possible ways. The historical relationship between the production of perishable textiles and invisible digital labour are interwoven.
10 — 11
NL
H A N A M I L E T I C´
( H R / B E , 19 8 2 )
Wing Mirror — Bubble Wrap, 2016,
ENG
Wing Mirror — Bubble Wrap, 2016,
katoen, handgesponnen wol, nylon en viscose
cotton, handspun wool, nylon and viscose
Container, 2016,
Container, 2016,
katoen, handgesponnen wol, plastic en staal
cotton, handspun wool, plastic and steel
In recent werk verdiept Hana Miletic zich in de act en de metaforische ´ gelaagdheid van het weven. Dankzij deze weefpraktijk vindt ze aansluiting bij het handwerk dat vrouwen in haar familie sinds lang uitvoeren. Door het weven nam ze de tijd om zich te verdiepen in het concept van het sociale weefsel — the social fabric — en de materiële uitdrukkingen ervan. Als straatfotografe concentreert ze zich op sociale en grootstedelijke realiteiten. Foto’s van opgelapte auto-onderdelen en op straat gevonden materialen zoals plastic en metaal, worden respectievelijk vertaald en verwerkt in de weefsels. De weefstructuur functioneert als container voor een veelheid aan sociale realiteiten en microverhalen.
In recent work Hana Miletic´ focuses on the act and the metaphors of weaving. This reconnects her with the handwork that women in her family have been doing for decades. The act of weaving gave her time to structure her thoughts and to think about the social fabric that surrounds us, the social tissue that we are entangled in, and the material consequences of these concepts. As a street photographer she concentrates on social and urban realities. Images of tinkered car parts and scavenged materials like plastic and metal, are respectively translated and woven into a fabric. The weave functions as a container for a multiplicity of social realities and microstories.
12 — 13
NL
E M I L I E PA L L A R D & NIELS HEYMANS
( F R , 19 8 3 ) ( N L , 19 8 3 )
Casting Spells, 2013,
ENG
projectie
In hun zoektocht naar de vertaling van ‘windeffecten’ in weefstructuren, ontwikkelden Emilie Pallard en Niels Heymans een digitale simulatie van wind op een virtueel textieloppervlak. Het virtueel weefsel dat zo ontstond, begon een eigen leven te leiden als ‘fantastisch object’, gecreëerd in een fantasiewereld en omgeven door verhalen, videogames, films en muziek. De digitale wereld van algoritmes en computerprogramma’s — via het binaire systeem direct te verbinden met het Jacquardweefgetouw — wordt hier ingezet als een onderzoekscontext. Digitale ontwikkelingen inspireren textielweefsels, terwijl het binaire systeem van het Jacquardweefgetouw als inspiratiebron diende voor de eerste computers.
Casting Spells, 2013, projection
Seeking to translate the effect of wind in fabrics, Emilie Pallard and Niels Heymans created a digital wind simulation on a virtual textile surface. The virtual fabric that was created in this way, started to live a life of it’s own as a fantastical object in a fantasy world, surrounded by stories, movies, videogames and music. The digital world of algorithms and computer programs — linked via the binary system to the Jacquard loom — is brought in as a context for research. Digital developments inspire nowadays textile designs and concepts, while the binary system of the Jacquard loom historically functioned as an inspiration source for the first computers.
14 — 15
NL
JUDITH R AUM
( D E , 197 7 )
Machine subjectivity, 2010,
ENG
video (15 min), foto’s, prints
Duits textiel werd tot voor de Eerste Wereldoorlog in grote aantallen geëxporteerd naar het Ottomaanse rijk. Een voorbeeld zijn de sjaals die in de negentiende eeuw in het Zuid-Duitse Helmbrechts werden geweven voor export naar landen als India, Peru, Chili, Egypte en Turkije. Textiel heeft als soft structure een impact op reeds gevestigde hard structures zoals economie en koloniale machtsverhoudingen. Geweven handelswaar zet fundamentele veranderingen in gang op sociaal en economisch vlak. Machine subjectivity toont een ritmische opeenvolging van statische beelden van weefgetouwen in Duitsland en Turkije. Beeld en tekst tonen de ontwikkeling van een subjectieve autonomie en van sociale emancipatie binnen de precaire sociale en economische condities van (thuis)wevers. Volgens Félix Guattari kunnen machines opereren als interfaces tussen subject en object, en aanleiding geven tot intellectuele revoluties, tot creativiteit en sociale emancipatie.
Machine subjectivity, 2010, one-channel video (15 min), photographs, prints
Before World War I, German textiles were exported in large quantities to the Ottoman Empire. Scarfs produced in the South-German town Helmbrechts were for exampled exported to countries like India, Peru, Chili, Egypt and Turkey. Textile as soft structure has played an important role in economical and colonial history. As a marker of trade, it has intervened in the hard structures of capital and politics, and initiated fundamental changes on social and economic levels. Machine subjectivity shows a rhythmical sequence of static images of generations of weaving machines in Germany and Turkey. Image and text trigger ideas about the production of subjectivity and self-empowerment, demonstrated in the precarious conditions of (home) weavers. Félix Guattari proposes that machines can serve as interfaces between subjects and objects and as such have the potential for a revolution in intelligence, creativity and social emancipation.
16 — 17
NL
REMCO TORENBOSCH
( N L , 19 8 2 )
Settlement, 2016,
ENG
handgeweven matten van gedroogde palmbladeren uit het Jabodetabek gebied, Java, Indonesië Courtesy Wilfried Lentz Rotterdam, Copyright Remco Torenbosch
Settlement omvat een reeks handgeweven matten, omgevormd tot grid-kaarten. Deze kaarten zijn gebaseerd op de pre-koloniale theorieën voor hyperefficiënte overzeese stadsplanning van Simon Stevin (1548-1620). Ze legden de fundering voor de strategische handelsnederzettingen die de blauwdruk vormden voor Nederlandse koloniën. De matten zijn volgens een eeuwenoude methode geweven in het Jabodetabek gebied op Java. Ze zijn ontdaan van hun oorspronkelijke functie en omgevormd tot onderdelen van Stevins ontwerp voor het eerste stadsplan van Batavia. Hiervoor werd een machine gebruikt die gewoonlijk wordt ingezet voor vector-plotting en het maken van stedenbouwkundige miniaturen. Het weefsel als ‘gestratificeerde ruimte’ wordt beschreven in Mille Plateaux van Deleuze en Guattari. Door de horizontale en verticale elementen van een weefstructuur, en de dualiteit in vaste en mobiele onderdelen, wordt het een metafoor voor stedelijke ruimte. Settlement is een hybride van organische structuren, gevormd door een lang fysiek arbeidsproces en een korte, abstracte machinale ingreep. De fysieke arbeid, zichtbaar in de weefstructuren, vindt aansluiting bij de thema’s van de muurschilderingen in de tentoonstellingsruimtes.
Settlement, 2016, handwoven palm leaf mats from the Jabodetabek area, Java, Indonesia Courtesy Wilfried Lentz Rotterdam, Copyright Remco Torenbosch
Settlement consists of a series of handwoven mats, transformed into grid-shaped maps. The maps are based on the pre-colonial theories of overseas mapping and town planning, developed by Simon Stevin (1548 -1620). This mapping was the foundation for strategic settlements of trade that later became the blueprint for the Dutch overseas expansion. The mats are woven in the Jabodetabek area, Java, disconnected from its original use and reshaped into Stevin’s conception of the earliest Batavia city plan. This was done by a machine, normally used for the production of vector-plotting and urban models. According to Deleuze and Guattari in Mille Plateaux, a woven fabric has a number of characteristics that permit us to define it as a striated space, like a city. It consists of horizontal and vertical elements with different functions: fixed or mobile, and applicable as a metaphor for urban space. Settlement is a hybrid of organic structures, created by prolonged manual working processes and the abstraction of a short machine intervention. The physical labour, visible in the weavings, is connected to the themes of the wallpaintings in the exhibition spaces.
18 — 19
NL
VINCENT VULSMA
( N L , 19 8 2 )
Screens, 2015,
ENG
Katagami stencils; mulberry papier, vernis van persimmonsap, 10 onderdelen
De reeks Screens bestaat uit tien Japanse Katagami stencils, van oudsher gebruikt om textiel (zoals kimono’s) te bedrukken met abstracte patronen. Deze printtechniek is een voorloper van het zeefdrukken en speelde een belangrijke rol in de enorme groei van de textielindustrie in de vroege Edo periode (1603-1868) in Japan. Het abstract patroon of grid dat Vincent Vulsma op ambachtelijke wijze liet uitsnijden, is gebaseerd op patronen waaruit digitale beelden zijn opgebouwd. Om beelden digitaal om te zetten moeten ze op gestandaardiseerde wijze geabstraheerd worden, en omgezet naar een binair systeem van enen en nullen. In Vulsma’s werk worden de geïsoleerde patronen code en beeld tegelijkertijd.
Screens, 2015, Katagami stencils; mulberry paper, lacquer made from persimmon juice, 10 parts
Screens consists of ten Japanese Katagami stencils, historically used to print fabrics (including kimonos) with abstract patterns. This technique is a forerunner of silk screen printing. It played an important role in the scale expansion of the textile industry in the early Edo period (1603-1868) in Japan. The abstract pattern or grid, handcut by Japanese craftsmen using traditional techniques, is based on patterns from which compressed digital images are composed. To let images circulate digitally, they must undergo a process of abstraction and translation into a binary system of ones and zeros. In Vulsma’s work, the isolated patterns become interim images between code and image.
20 — 21
FOTOCREDITS
P.
PHOTOCREDITS
07
ROSSELL A BISCOT TI, Acquired Nationality, 2014 Installation view: Museum Haus Lange und Haus Esters, Krefeld (DE), 2014 photo: Volker Döhne, Kunstmuseen Krefeld Courtesy the artist and Wilfried Lentz Rotterdam
09
SAR AH BROWNE , A Model Society, 2006
11
SAR AH BROWNE , Hand to Mouth, 2014
13
HANA MILE TIC´ , Wing Mirror — Bubble Wrap, 2016
13
HANA MILE TIC´ , Container, 2016
15
EMILIE PALL ARD & NIEL S HE YMANS , Casting Spells, 2013
17
Indian women dressed with shawls woven by Pitroff company, Helmbrechts, Nothern Bavaria. Postcard from Chile of 12/2/1902. Copyright: Textile Museum Helmbrechts / JUDITH R AUM
19
REMCO TORENBOSCH , Settlement, 2016
Installation view: Wilfried Lentz, Rotterdam, 2016 Courtesy the artist and Wilfried Lentz Rotterdam
21
VINCENT VUL SMA , Screens, 2015
Installation view: Le Plafond, Amsterdam, 2015 photo: Peter Tijhuis
22 — 23
COLOFON
COLOPHON
Deze publicatie werd samengesteld in het kader van de tentoonstelling Soft Structures — Textile Turns die plaatsvindt in CIAP van 29.06.2016 tot 02.10.2016 This publication was made within the context of the exhibition Soft Structures — Textile Turns from 29.06.2016 till 02.10.2016 at CIAP CURATOR TENTOONSTELLING EXHIBITION CURATOR
Evelien Bracke ARTISTIEK EN ZAKELIJK VERANTWOORDELIJKE ARTISTIC AND BUSINESS DIRECTOR
Louise Osieka TEKSTEN PUBLICATIE TEXT PUBLICATION
Evelien Bracke TECHNISCHE ASSISTENTIE/PRODUCTIE TENTOONSTELLING TECHNICAL ASSISTANCE/PRODUCTION EXHIBITION
Jaak Geerits, Dirk Knaeps GRAFISCHE VORMGEVING GRAPHIC DESIGN
Noortje De la haye BEELD COVER IMAGE COVER
Emilie Pallard & Niels Heymans, Casting Spells, 2013 VERANTWOORDELIJKE COMMUNICATIE RESPONSIBLE COMMUNICATION
Beatrice Henckaerts VERANTWOORDELIJKE UITGEVER RESPONSIBLE PUBLISHER
Luc Vints, voorzitter CIAP vzw MET DE STEUN VAN WITH THE SUPPORT OF
De Vlaamse Gemeenschap, Stad Hasselt, Provincie Limburg, Artist Screen, Duvel Moortgat en Hasselt Millesime MET DANK AAN THANKS TO
De leden van de Raad van Bestuur, de kunstenaars / the artists, Fien De Causmaecker, Irma Foldenyi, Noortje De la haye, Wilfried Lentz Rotterdam, Anita Munters, Louise Osieka, Liliane Paesen, Peter Pollers, Ann Vanderheyden, Christophe Van Gerrewey, Provinciale Uitleendienst Limburg, de vrijwilligers van CIAP en de CIAP leden
WWW.CIAP.BE