Madera
Madera - jedna z wysp archipelagu na Oceanie Atlantyckim, nazywana wyspą wiecznej wiosny, ze względu na swój łagodny klimat. Łączy w sobie bogatą historię, widoki zapierające dech w piersiach, wspaniałą kuchnię oraz kameralne miasteczka i wioski. Madera to jeden z najwyższych na świecie wulkanów, powstała w wyniku serii erupcji podwodnego wulkanu. Masa skał i gazów "wypluta" z podwodnego krateru stworzyła ten fantastyczny krajobraz. Sama wyspa to tylko niewielka część tej formacji wulkanicznej, większość znajduje się pod wodami Oceanu Atlantyckiego.
Wtórne erupcje doprowadziły do powstania płaskowyżu Paul da Serra, zwanego "gąbką" Madery, tutaj właśnie początek ma wiele strumieni, potoków i rzek. Z kolei erozje odpowiadają za ukształtowanie górskich grani, wąwozów oraz klifów w tym jednego z najwyższych klifów Europy - Cabo Girao. Ukształtowanie terenu wpływa na klimat i pogodę, zdarzają się ulewne opady deszczu, powodujące wystąpienie z brzegu potoków, rzek, osuwanie się błota i skał w stronę Oceanu, najpoważniejsze tego typu zdarzenie w ostatnich latach miało miejsce w lutym 2010 roku. Deszcze wraz z wulkaniczną glebą i klimatem odpowiadają za przepiękną roślinność. Począwszy od wawrzynów i lasów pierwotnych w okolicy Rabacal, które zostały wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturalnego i Przyrodniczego UNESCO na mimozach, agapantach i geranium skończywszy. Dlaczego Madera
Dlaczego warto wybrać się na Maderę? Czy warto wybrać się na Maderę? Te pytania zadaje sobie zapewne każdy kto usłyszał o Maderze po raz pierwszy. Poniżej przedstawiamy 10 powodów dla których warto odwiedzić Maderę, oczywiście powodów jest znacznie więcej ... ale o tym przekonują się osoby, które odwiedziły wyspę wiecznej wiosny. Lewady - spacer z doznaniami
Lewady (port. levadas)są to małe kanały irygacyjne, które można znaleźć na Maderze i na wyspie La Palma na Wyspach Kanaryjskich. Terminem tym są również opisywane kanały - zwykle mniejsze - które kierują wodę do młynów.
Na Maderze, korzystanie z lewad wynikało z konieczności wprowadzenia dużych ilości wody ze źródeł na północy wyspy, gdzie znajdują się tereny obfite w wodę, na tereny bardziej suche na południowej stronie wyspy. Lewady zaczęto budować w XVI wieku, a najnowsze z nich pochodzą z 1940 roku, dostarczają wodę do elektrowni wodnych, a także dla celów irygacyjnych. Ich łączna długość to około 3,000 km. Można spacerować po nich na piechotę; co pozwala dotrzeć do serca wyspy, gdzie można spotkać przepiękne krajobrazy. Emocje gwarantowane! Maderyjskie "Levadas" są jednymi z wielu obszarów chronionych.
Lewady zwane Levadas (łac. levar - nieść) służą głównie do transportowania wody deszczowej z północy na południe wyspy. Jest to niezwykłe osiągnięcie inżynierii XVI wieku, które za pomocą systemu śluz i kanałów pozwalało rolnikom nawadniać pola. Do poprawnego funkcjonowania lewad równolegle do nich budowano ścieżkę, która umożliwiała utrzymanie drożności tych mini kanałów oraz obsługę śluz przez osobę zwaną levadeiro. Dzisiaj ścieżki dostarczają wędrowcom niezapomnianych wrażeń, wiją się przez całą wyspę. W niektórych miejscach prowadzą tuż nad urwiskiem i w tych miejscach nie są szersze niż 25 - 30 cm. Chociaż lewady są używane przede wszystkim w rolnictwie i przemyśle są tak samo ważne dla miejscowej ludności jak i turystów którzy chcą cieszyć się przygodą na świeżym powietrzu na terenach niedostępnych dla samochodów. Dzisiaj długość lewad na Maderze to około 3000 km. Lewady oplatają niemal całą Maderę, także każdy piechur znajdzie taką, która będzie dostosowana do swoich możliwości. Obecnie jest ok 200 lewad. Są trasy krótkie jak np. 20 minutowy marsz z Ribeiro Frio do Balcoes, lub równie krótką ale zdecydowanie bardziej malowniczą Levada do Risco z Rabacal do wodospadu Cascada do Risco. Są też trasy dłuższe i trudniejsze jak np. 13 kilometrowa trasa z Pico do Areeiro przez Pico Ruivo do Achada do Teixeira, przebiegająca przez najwyższe szczyty Madery. Przejście tej trasy zajmuje ok 4 - 5 godzin i wymaga niezłej kondycji. Nie jest polecana dla osób cierpiących na zawroty głowy. Po lewadach można wędrować samemu lub skorzystać z oferty wycieczek organizowanych przez miejscowe przedsiębiorstwa. Wycieczka zorganizowana obejmuje transport i przewodnika. Koszt takiej wycieczki wynosi od około 20 € do 35 € za osobę. Wybierając się na spacery po lewadach trzeba koniecznie zaopatrzyć się w buty trekkingowe, ścieżki potrafią być śliskie i kamieniste, dodatkowo przyda się kurtka nieprzemakalna niektóre trasy przebiegają w bardzo bliskim sąsiedztwie wodospadów, oraz latarki - część tras przebiega tunelami, bez własnego źródła światła przejście przez tunel będzie niekomfortowe a nawet niemożliwe ze względu na kompletne ciemności.
Spacery po lewadach
Spacery po Maderze i Porto Santo są niezwykle ciekawe i dostarczają dużo satysfakcji. Każdy turysta znajdzie w trasach (vereda) i lewadach wyzwanie, jak również miłą niespodziankę. Większość tras przechodzi przez góry w sercu natury - przecinają wyspę, masy skał bazaltowych, zabierają turystów w rzadki naturalny świat. Wzdłuż tych kanałów nawadniających natkniesz się na gatunki fauny i flory, które trudno znaleźć gdziekolwiek indziej na świecie, m.in. w tradycyjnych lasach Madery Laurissilva, które zostały wpisane na listę Światowego Dziedzictwa Przyrodniczego UNESCO. Dlatego bardzo ważne jest, aby odpowiednio przygotować się przed rozpoczęciem wycieczki, dzięki czemu spacer lewadami nie stanowi zagrożenia własnego bezpieczeństwa. W tym miejscu warto zwrócić uwagę na różnice pomiędzy levadas, vereda i caminho. Levadas (lewada) w głównej mierze wykorzystywana jest do transportu wody z wyższych części wyspy do części niżej położonych, charakterystyczna dla lewad jest wąska ścieżka biegnąca wzdłuż, która służy do kontrolowania stanu lewad. Natomiast vereda to szeroka ścieżka, która jest o wiele wygodniejsza od lewad. Z kolei caminho to aleja często brukowana, jest z pewnością najwygodniejsza do poznawania Madery pieszo. Co to jest ta ‚lewada’? Lewada to specjalny kanał służący transportowaniu wody na Maderze, z części północnej ku południowej. Kanały te są wykute w zboczach górskich, a wzdłuż nich ciągną się szlaki górskie. Oczywiście, nie przez całą długość, ale przez większość: z 2 500 km aż wzdłuż 1 500 km biegną szlaki piesze!
Madera to prawdziwy raj dla piechurów: poza tymi 1 500 kilometrami wzdłuż lewad, jest mnóstwo innych tras i szlaków, którymi można podążać i aż trud przejść je wszystkie (wśród szlaków są m.in. podejście na najwyższy szczyt Madery – Pico Ruivo oraz przepiękny półwysep São Lourenço). Liczne trasy oferują różne stopnie trudności oraz długości, więc każdy znajdzie coś dla siebie, nawet Ci bardziej leniwi, lub Ci, którzy mają problemy z chodzeniem, bo do najbardziej popularnej trasy wzdłuż lewad oferowane są podjazdy busikami. Oczywiście nie na całej długości, bo co by to była za przyjemność, ale duży odcinek, sporego zejścia można pokonać łatwo za kilka eurasów. Tras jest tyle, że ciężko je wybrać, a cały tydzień pozwoli na przejście kilkoma najważniejszymi. My poniżej opisujemy najbardziej popularną trasę wzdłuż lewad – na zachętę, a o innych szlakach będziemy pisać później :) Czy warto udać się na lewady? Poza oczywistymi plusami jak widoki, sposób przemieszczania, mijanki itp, trzeba przyznać, ze trasy po których chodziliśmy są dobrze opisane, na znakach podawane są odległości, jakie dzielą nas od celu szlaku.
Trasy są oznaczone głównie na krzyżówkach, ale na samej trasie byłoby ciężko się zgubić – po prostu idziesz wzdłuż wody. Plusem są również parkingi – przy początku trasy są parkingi mniej lub bardziej dzikie i nigdy nie mieliśmy problemu z parkowaniem (fakt, że byliśmy z samego rana na początku szlaku, a autokary dojeżdżały nawet wtedy kiedy my już wracaliśmy).
Minusem tras jest natomiast fakt, że często trzeba wracać tą samą trasą, bo z jednego punktu z reguły rozpoczyna się tylko jedna trasa lub rozwidla się kilka tras, które nie są połączone. Jeżeli jedziemy wycieczką zorganizowaną autokarem to jest możliwość ze autobus zostawi nas na początku trasy i odbierze na końcu, ale jeżeli wybieramy się samochodem to albo mamy ochotnika który odbierze nas na końcu, albo wracać trzeba tą samą trasa. Jedyne co nam przeszkadzało na trasie to liczne wycieczki, które na wąskich trasach było bardzo ciężko wyprzedzić lub nawet minąć.
Levada das 25 fontes Jest to jedna z najpiękniejszych i najpopularniejszych tras na Maderze. Zaczyna się na płaskowyżu Paúl da Serra (wysokość ok 1500 m.n.p.m.), z którego rozciągają się piękne widoki.
Jest to jedyne miejsce na wyspie (poza autostradą w południowej części) gdzie można przejechać kilka kilometrów prosto, a po boku nie grożą nam żadne przepaści, czy ostre wybrzeże. Można się zapatrzyć, ale lepiej od razu ruszyć na szlak. Trasa rozpoczyna się na wzniesieniu i schodzi się w dół, szeroką asfaltową droga, około 2 kilometrów.
Później droga rozwidla się na dwie trasy: do Risco i 25 Fontan. My wybraliśmy tą drugą opcję, która jest dłuższa, a cała trasa licząc z droga powrotną miała ok 9 km. Dla chętnych, można ją jeszcze urozmaicić o przejście kilkusetmetrowym tunelem (konieczne są nieprzemakające obuwie i latarka!), ale wtedy trzeba wrócić stopem na parking.
Levada das 25 fontes jest urokliwa i mało wymagająca, choc bywają wąskie fragmenty gdzie ciężko się minąć i wtedy trzeba wskakiwać na murek lub schodzić ze szlaku i przejść stromym zboczem.
Sam szlak również prowadzi często stromym zboczem, ale wtedy możemy liczyć na zamontowane barierki. Pojawiają się również gdzieniegdzie schody wiec o wjeżdżaniu np. z wózkiem dziecięcym można zapomnieć.
Trasa prowadzi do skromnej laguny z małymi wodospadami – jest ich podobno 25 (stąd nazwa) ale my się doliczyliśmy znacznie więcej. Woda jest lodowata, ale polecamy usiąść na brzegu, odpocząć przed drogą powrotną.
Jak wspomnieliśmy, jeśli nie macie siły na powrót to w miejscu gdzie rozpoczyna się asfalt można poczekać na busik, który zabierze Was na parking (my się oczywiście nie daliśmy ;-)). Sama trasa jest bardzo ciekawa, naturalna i dzika. Na szczególna uwagę zasługują lasy wawrzynowe, które są wpisane na listę UNESCO (swoją droga, to od nich wywodzi się nazwa wyspy: po portugalsku madeira to drewno).
Po drodze nie ma żadnych sklepów czy schronisk, wiec koniecznie weźcie ze sobą zapas wody i jedzenia (na wspomnianej trasie jest chatka w Rabaçal z toaletą).