Program szkolenia wspinaczkowego compressed by ciotas

Program Szkolenia Wspinaczkowego Opracowanie: mgr Wojciech Krzyżanowski (pogram opracowano na podstawie programu szkoleniowego, lidera polskiej wspinaczki halowej dr Wacława Sonelskiego) 1. Asekuracja 1.1.Wprowadzenie do techniki asekuracji (cel, metody) 1.2.Sprzęt 1.3.Węzły i wiązanie się 1.4.Technika zachowania się w ścianie 1.5.Zeskok 1.6.Wykorzystanie materaca 1.7.Asysta 1.8.Asekuracja liną – wędka 2. Technika ruchu 2.1.Podstawy techniki ruchu (stawanie, chwytanie) 2.2.Wspinaczka naturalna 2.3.Pozycja frontalna i boczna 2.4.Stabilizacja ciała – efekt zawiasu (pion i przewieszenie) 2.5.Rozpory 2.6.Technika pchnij- pociągnij 2.7.Techniki wypoczywania 2.8.Małpi zwis 3. Technika wspinania 3.1.Wspinaczka naturalna (płyta, ściana) 3.2.Zacięcie 3.3.Wspinaczka w lekkim przewieszeniu 3.4.Pokonywanie małego okapu 4. Techniki linowe 4.1.Zjazd w pionie i przewieszeniu ze stanowiska stojącego 5. Wiedza o wspinaniu 5.1.Istota wspinania i zasady uprawiania wspinaczki jako sportu 5.2.Gałęzie sportu wspinaczkowego 5.3.Terminologia – rzeźba skalna, sprzęt, technika wspinaczki 5.4.Ocena trudności technicznych 5.5.Zasady bezpiecznego wspinania 5.6.Kamienie milowe w historii wspinania 6. Źródła finansowania budowy sztucznych ścian wspinaczkowych

1. ASEKURACJA 1.1. WPROWADZENIE DO TECHNIK ASEKURACJI (CEL, METODY)

GÓRNA

Rodzaj

Celem asekuracji jest zabezpieczenie osoby wspinającej się przed niebezpiecznymi skutkami odpadnięcia od ściany podczas uprawiania wspinaczki. Przejścia drogi można dokonać: • bez asekuracji • z asekuracją bierną (poprzez podłożenie grubego materaca pod ścianę) • z asekuracją czynną, która z kolei może być realizowana: • bez użycia liny (asysta - przy pomocy kolegi, który w chwili odpadnięcia chwyci lecącego za biodra, pomagając mu łagodnie wylądować zeskokiem na podłożu pod ścianą) • za pomocą liny (asekuracja górna – „na wędkę” oraz asekuracja dolna) Metody asekuracji wzajemnej z użyciem liny1

Nazwa metody

Wędka (Na wędkę) Ściągniecie na stanowisko

DOLNA

Prowadzenie z opuszczaniem (z powrotem) Stanowiskowa Lotna

Miejsce wpięcia przyrządu asekuracyjnego

Czy asekurant zakłada autoasekurację

Uprząż asekuranta

Rzadko

Punkt stanowiskowy (stanowisko dolne)

Niekonieczne

Uprząż asekuranta Punkt stanowiskowy (stanowisko górne) Uprząż asekuranta Punkt stanowiskowy (stanowisko dolne) Uprząż asekuranta Punkt stanowiskowy (stanowisko dolne) Uprząż asekuranta Punkt stanowiskowy (przelotowy)

Zawsze Zawsze Tak lub nie Zalecane, czasem konieczne Zawsze Zawsze Rzadko Bardzo rzadko

Typowe zastosowania Buldering. Wspinaczka: skałkowa i halowa (drogi jednowyciągowe)Zawody wspinaczkowe (konkurencja „na czas”) Wspinaczka: skałkowa, górska (drogi jedno i wielowyciągowe) Wspinaczka: skałkowa, halowa. Zawody wspinaczkowe (drogi jednowyciągowe) Wspinaczka: skałkowa, górska, wielkościanowa (drogi jednoi wielowyciągowe) Wspinaczka: górska, wielkościanowa (drogi wielowyciągowe)

1.2. SPRZĘT 1

Sonelski W., Sas-Nowosielski K.: Wspinaczka sportowa, Zagadnienia wybrane, Katowice 2002, s.34

© by Wojciech Krzyżanowski • BUTY Na początek wystarczą "korkery", czyli korkotrampki z obciętymi korkami (niektórzy obcinają tylko przednie korki. Wyposażenie się w korkotrampki ma jeden wielki plus - cenę, i jeden wielki minus - to nie to samo co but wspinaczkowy (brak odpowiedniego tarcia, krawądek, kształtu itp.). Przy zakupie korkerów należy zwrócić uwagę na to, by były odpowiednio ciasne - muszą być jak najbardziej dopasowane do stopy, by w miarę spełniały swoją rolę (wskazane uczucie ogromnej ulgi po ściągnięciu!). W miarę rozwoju umiejętności wspinaczkowych można wyposażyć się w buty wspinaczkowe z prawdziwego zdarzenia. W zależności od zasobności portfela jest do wyboru kilka firm (Five Ten, La Sportiva, Boreal, Rock Pilars, Saltic, Triop, i inne). Jednymi z tańszych są Saltici - buty rodem z Czech. Przed zakupem należy się zastanowić do czego te buty będą wykorzystywane (skała, panel, dziurki, tarcie, itp.) - w zależności od przeznaczenia różnią się nieco kształtem i gumą. Warto także zwrócić uwagę na asymetryczność buta - te najbardziej "skręcone" najlepiej pracują, ale także stopa najbardziej w nich boli. Z tego względu polecane są osobom z pewnym doświadczeniem. Dla początkujących najlepsze są buty "lekko" asymetryczne. Ostatnią kwestią istotną przy wyborze buta jest pytanie: baletka czy wiązany? Baletka to but bez sznurowadeł, coś w typie tenisówek z gumką, tyle, że do wspinania. Szybko się go ściąga i szybko zakłada. Wybór zależy w głównej mierze od preferencji. Jeżeli jednak ktoś ma nietypowy kształt stopy, poleca się wiązane – można je lepiej dopasować go do stopy. Kwestia następna - rozmiar. Tak jak przy korkerach - muszą być odpowiednio małe, lecz z umiarem, bo potem boli, i to bardzo! W sklepie warto spróbować stanąć na jakimś występie muru czy czymś podobnym. Jeżeli but w miarę pewnie stoi na czymś wielkości 1/3-1/2 paznokcia i przy tym nie wyjecie z bólu, to znaczy, że jest dobrze. Cena: buty wspinaczkowe można zakupić w cenie od 150 do nawet 500 zł . Polecane buty to: Garnet firmy Saltic. • UPRZĄŻ WSPINACZKOWA Przy wyborze należy zwrócić uwagę na wykonanie (a co za tym idzie wygodę), jakość wykonania (nie zaleca się kupować uprzęży niewiadomego pochodzenia) i stan „techniczny” (czy szwy są w porządku, klamra nie ma śladów pęknięć, itp.). W skały najlepsze są uprzęże biodrowe. Jeżeli uprząż ma być wykorzystana tylko latem lub w hali, to nie potrzebna jest regulacja pasów na udach, jeśli jednak planuje się używanie uprzęży w grubszym ubraniu regulacja ta jest niezbędna. Warto zwrócić uwagę na szpejarki (ucha przy pasie biodrowym uprzęży). Muszą być odpowiednio sztywne, by łatwo dało się wpiąć i wypiąć potrzebny sprzęt. W sklepie uprząż należy przymierzyć! Nie może być za duża ani za mała. Najlepiej gdy, po zaciągnięciu paska zostaje go jeszcze sporo w zapasie. Dobre i tanie uprzęże wykonuje Lhotse (już od 90 zł) i Milo (grupa Singing Rock). Do czołowych producentów należą Edelweiss, Mammut, Petzl i tym podobne. Należy kupoewać tylko uprzęże atestowane! Polecana uprząż to Edelewiss Panther.

•LINA

Lina należy niewątpliwie do tych elementów sprzętu wspinaczkowego, które kojarzą się ze wspinaniem nawet osobom nie mającym jeszcze nic wspólnego z tym sportem. I słusznie, ponieważ to właśnie lina ma zapewnić wspinaczowi bezpieczeństwo w razie odpadnięcia od ściany. Poza tym po zamocowanej linie można podejść do góry lub zjechać ze ściany. Sama lina nie stanowi jeszcze pełnego zabezpieczenia - w połączeniu z innymi elementami sprzętu wspinaczkowego tworzy ona system asekuracyjny zwany łańcuchem asekuracyjnym. Dzięki temu odpadnięcie wspinacza od ściany nie jest już dziś równoznaczne z tragedią, a w wypadku wspinaczki sportowej odpadnięcia są jej nieodłącznym składnikiem. Nieco historii W (pra)dawnych czasach liny wytwarzano z naturalnych włókien - sizalu lub manili. Miały one szereg wad, a przede wszystkim niezbyt dużą wytrzymałość, zwłaszcza w wypadku cięższych odpadnięć. Tak więc wspinacze nie bez powodu starali się z założenia wykluczyć możliwość odpadnięcia. Sytuacja zmieniła się po wynalezieniu i wdrożeniu do produkcji lin nylonowych (z włókien poliamidowych). Miało to miejsce w czasie II wojny światowej. Nowa technologia produkcji lin miała olbrzymi wpływ na rozwój wspinaczki. Margines bezpieczeństwa został zdecydowanie przesunięty. Liny nylonowe nie tylko były bardziej wytrzymałe, ale również bardzo elastyczne, dzięki czemu upadek wspinacza nie był już powstrzymywany z gwałtownym szarpnięciem mogącym spowodować dodatkowe obrażenia, lecz lina rozciągała się pochłaniając energię, przez co siły działające na ciało wspinacza podczas wyhamowywania upadku były mniejsze. Ale i te liny nie były wolne od wad - były stosunkowo sztywne i (jak na ironię) w niektórych wspinaczkowych sytuacjach zbyt elastyczne. Liny te, podobnie jak wcześniejsze liny z włókien naturalnych, miały strukturę kręconą, tzn. były produkowane z wielu cienkich włókien skręconych razem. Współczesne liny posiadają zalety nylonu i nie mają wad lin kręconych. A wszystko to dzięki konstrukcji rdzeniowej. Liny rdzeniowe składają się z rdzenia wykonanego ze splecionych ze sobą włókien poliamidowych otoczonych plecioną koszulką wykonaną również z takich włókien. Wyłącznie takie liny posiadają atest UIAA (Międzynarodowej Unii Organizacji Alpinistycznych), która ustala standardy dla sprzętu wspinaczkowego. Rodzaje lin czyli jaką linę kupić Liny wspinaczkowe różnią się pod względem średnicy, długości oraz parametrów. Lina, którą zamierzasz zakupić, powinna być liną dynamiczną i posiadać atest UIAA oraz wyszczególnione parametry (przede wszystkim: średnicę, długość, ilość odpadnięć oraz procent rozciągliwości). Mokra lina jest ciężka, mniej poręczna a jej wytrzymałość zmniejsza się o ok. 25-30%. Dlatego niektóre modele lin są impregnowane. Naturalnie są one nieco droższe od lin nieimpregnowanych. Impregnacja liny nie ma jednak dużego znaczenia przy zakupie liny na tzw. początek, do wspinaczki w skałkach oraz na sztucznej ścianie. Na sztucznej ścianie deszcz nie pada, a jeśli zaczyna padać w skałkach, to i tak zazwyczaj przestajemy się wspinać. Twoja pierwsza lina to tzw. lina pojedyncza. Na dalszych etapach swojej przygody ze wspinaniem możesz potrzebować tzw. liny podwójnej lub bliźniaczej. Każdy rodzaj liny posiada osobny symbol znajdujący się taśmie, którą oklejone są końcówki liny. Na czym polegają różnice pomiędzy linami? O tym poniżej. Liny pojedyncze - mają średnicę 9,4-11 mm. Standardowa lina do wspinaczki w skałkach ma średnicę 10,5-11 mm. Coraz częściej producenci oferują liny o mniejszej średnicy (9,4-10,5 mm), a co za tym idzie, lżejsze, zachowując przy tym odpowiednio wysokie parametry wytrzymałościowe. Do niedawna standardową długością było 50 m. Obecnie warto jednak zakupić linę o długości 60 m, ponieważ stale rośnie liczba dróg, na których konieczne jest użycie liny o takiej długości. Lina pojedyncza rozciąga się ok. 6-7%. Bardzo istotnym parametrem określającym wytrzymałość liny jest ilość odpadnięć (ilość rwań). Warto kupić linę, dla której producent podaje liczbę rwań powyżej 7. W trakcie testów symulowane są odpadnięcia na tyle ciężkie, że we wspinaczkowej praktyce zdarzają się one raczej rzadko. Całe zjawisko jest zbyt złożone, aby go w tym miejscu opisać. Wystarczy powiedzieć, że każda lina posiadająca atest UIAA jest wystarczająco bezpieczna, a siły zrywające taką linę są o wiele większe niż jakiekolwiek siły występujące podczas odpadnięcia. Istotnym parametrem jest również tzw. siła graniczna, im jest ona mniejsza tym mniejsze siły będą działały na wspinacza oraz i na cały układ asekuracyjny podczas odpadnięcia. Z drugiej strony lina będzie się bardziej rozciągała, a co za tym idzie zwiększa się możliwość uderzenia o ziemię lub o wystające skały. Liny pojedyncze oznaczane są jak na rysunku po prawej:

© by Wojciech Krzyżanowski Liny połówkowe (podwójne) Mają mniejszą średnicę (ok. 8 - 9 mm). Stosuje się je przede wszystkim do wspinaczki w górach, natomiast w skałkach bardzo rzadko. Jak sama nazwa wskazuje używa się ich parami jako część systemu dwużyłowego, daje to możliwość prowadzenia każdej z lin osobno. Taki sposób asekuracji zapewnia wspinaczowi większe bezpieczeństwo np. w kruchym terenie oraz w momencie odpadnięcia działają mniejsze siły w łańcuchu asekuracyjnym. UWAGA: Nie używa się w ten sposób lin pojedynczych! Lina połówkowa umożliwia również dłuższe zjazdy, co nie jest bez znaczenia przy wspinaniu w górach. Liny połówkowe oznaczane są jak na rysunku po lewej. Liny bliźniacze Spotykane są coraz rzadziej. Podobnie jak liny połówkowe używa się ich parami. Podstawowa różnica w stosunku do lin połówkowych polega na tym, że lin tych nie wolno rozdzielać. Prowadzi się je razem. Decydując się na zakup liny do działalności w górach lepiej jest nieco więcej zainwestować i zamiast liny bliźniaczej lepiej jest zakupić linę połówkową. Liny bliźniacze oznaczane są jak na rysunku po prawej: Liny statyczne. Używa się ich m.in. w speleologii oraz ratownictwie. Liny takie nie rozciągają się pod obciążeniem tak jak liny dynamiczne, co ułatwia np. podchodzenie po nich z zastosowaniem odpowiednich przyrządów. Takich lin nie wolno używać do wspinaczki z dolną asekuracją. Często stosuje się je do wspinaczki na tzw. wędkę. Liny takie można rozpoznać po kolorze koszulki, zazwyczaj jest ona w jednolitym kolorze najczęściej białym, aczkolwiek nie jest to normą, najłatwiej rozpoznać linę po metce dostarczonej wraz z liną. Producenci lin prześcigają się, jeśli chodzi o oferowane przez siebie liny. Przy zakupie należy wziąć pod uwagę przede wszystkim wspomniane powyżej parametry. Warto jest też zapytać o radę osobę znającą się na rzeczy, np. licencjonowanego instruktora wspinaczkowego. Niewątpliwie do wiodących i najbardziej renomowanych producentów lin od wielu lat należą m.in.: Beal, Edelrid, Mammut, Rocka. Od pewnego czasu w sprzedaży znajdują się również posiadające atest UIAA liny firmy Lanex, które są nieco tańsze. Nie jest to pełna lista producentów, a jedynie firmy, których wyroby są w naszym kraju najbardziej znane i dostępne. Konserwacja i przechowywanie liny Nie wolno: • deptać po linie, zwłaszcza jeśli leży ona na kamienistym podłożu • suszyć ani przechowywać liny na słońcu ani w pobliżu źródeł ciepła • dopuścić do kontaktu liny z kwasami, chemikaliami lub moczem (!) - uszkadzają one włókna liny niewidoczny sposób • obklejać linę plastrami np. w celu zaznaczenia środka liny, kleje zawarte w plastrach mogą uszkadzać poliamid Należy: • regularnie sprawdzać, czy lina nie została uszkodzona • dbać o czystość liny, bardzo pomocna jest specjalna płachta, na której rozkłada się linę zamiast bezpośrednio na ziemi, ma ona również wiele innych zalet np. ułatwia transport, zapewnia tzw. "czysty start" • co jakiś czas prać linę w letniej wodzie z delikatnym mydłem (uwaga na zalecenia producenta w wypadku lin impregnowanych). Można prać linę ręcznie lub w pralce bębnowej. Po wypraniu linę płucze się kilkakrotnie w czystej wodzie • suszyć linę w zacienionym i przewiewnym miejscu • przechowywać suchą linę zwiniętą bez węzłów w zacienionym i przewiewnym miejscu • po odpadnięciu o współczynniku powyżej 0,5 należy "dać linie odpocząć co najmniej 15 minut" zanim wspinaczka będzie kontynuowana, tzw. relaksacja włókien liny. Linę należy wymienić na nową Jeśli lina została uderzona przez spadający kamień, może to spowodować niewidoczne uszkodzenie rdzenia liny, będzie się ona w tym miejscu bardziej niż zwykle załamywać (na zdjęciu po prawej stronie - lina pierwsza). Uszkodzeniu może ulec również koszulka liny np. na ostrej krawędzi skalnej (rysunek liny po lewej stronie) W wyżej przedstawionych przypadkach postępujemy tak samo: Jeżeli jest to jeden z końców liny, można go po prostu odciąć nieco skracając długość liny. Natomiast jeśli lina została uszkodzona w środkowej części, to niestety należy wycofać ją z użytku. Podobnie należy postąpić, jeśli lina wyhamowała odpadnięcie o współczynniku powyżej 1. Niełatwo jest natomiast określić, kiedy należy wymienić linę na nową, jeśli nie miał miejsca żaden z powyższych wypadków. Nawet lina nieużywana zmniejsza swą wytrzymałość w miarę upływu czas - nylon się starzeje. Lina używana okazyjnie nadaje się do wymiany najpóźniej po upływie 5 lat, lina używana weekendowo wytrzymuje 2 do 3 lat, natomiast lina używana bardzo intensywnie może nadawać się do wymiany już nawet po kilku miesiącach, a najpóźniej po roku. Należy znać historię własnej liny, tzn. dokładnie wiedzieć jak intensywnie była użytkowana i jakie odpadnięcia zostały przy jej pomocy "wyłapane". • PRZYRZĄDY ASEKURACYJNE Czynnikami określającymi przydatność danego przyrządu do asekuracji są: • właściwości fizyczne takie jak: masa, gabaryty i poręczność, atest wytrzymałości oraz certyfikat bezpieczeństwa, • właściwości użytkowe: płynność przesuwu liny, podatność na skręcanie liny, łatwość utrzymywania partnera na zablokowanej linie, możliwość bezpiecznego zablokowania liny w przyrządzie, ile siły trzeba użyć do miękkiego podawania - hamowania liny, praca w trudnych warunkach - mokra lina lub zalodzona. Każdy z przyrządów posiada "instrukcję obsługi" - nie stosowanie się do zaleceń producenta oraz ignorowanie elementarnych zasad asekuracji powoduje narażanie się na niepotrzebne ryzyko. Ogólne doświadczenia zdają się wskazywać, że na komfort pracy z danym przyrządem największy wpływ ma jakość i grubość liny, którą używamy. Ósemka Przeznaczona jest głównie do zjazdu, jak się jednak okazuje wcale nie ma najlepszych notowań, ponieważ w koszmarny sposób skręca liny. Istnieje splot okoliczności powodujący możliwość obsunięcia się liny w górnym uchu, co kończy się zablokowaniem przyrządu. Stosowanie jej do zjazdu w metodzie tzw. "wysokiego przyrządu" poprawia trochę kontrolę nad zjazdem. Metodą godną polecenia jest sposób wpinania i transportu ósemki. Wpinamy ją za duże ucho do karabinka transportowego. Zakładając zjazd – przekłada się linę przez duże ucho i wypinając karabinek z dużego ucha wpina się od razu w ucho małe. Przy zakończeniu zjazdu wypina się karabinek z małego ucha i wpina się razu do dużego i przyrząd dalej jest pod kontrolą - po prostu trudniej go zgubić. Uwaga ta dotyczy głównie zachowania się w terenie gdzie istnieje ciąg zjazdów - lub w czasie wycofywania ze ściany. Pozytywną cechą ósemki jest to że, to w odróżnieniu do płytki czy kubka, w zadowalający sposób zachowuje się na zalodzonych linach. Bardziej miękko i bez zacięć można w niej się opuszczać - lina przepływa przez przyrząd bez mocnych przełamań i po dość dużej płaszczyźnie. Ósemka jest przyrządem umożliwiającym asekurację i zjazdy, posiada cechy uniwersalne (pracuje na różnych linach połówkowych i pojedynczych).

© by Wojciech Krzyżanowski Warto zwrócić uwagę na fakt, iż na niektórych sztucznych ściankach wspinaczkowych (np. AWF w Katowicach) nie można asekurować z ósemki. Płytka Stichta Płytka występuje ze sprężyną lub bez. Sprężyna powoduje, że lina nie zakleszcza płytki na karabinku w razie gwałtownego udaru lub szarpnięcia, pomaga bardziej miękko prowadzić linę w przyrządzie. Wadą płytek jest generalnie duży kąt przegięcia liny w przyrządzie, co powoduje znaczne naprężenia krawędziowe w linie, a przy dużej prędkości zjazdu powoduje osypywanie się na kolana jadącego materiału z którego wykonana jest lina. Prostota obsługi przyrządu stawia w gronie faworytów pod względem uniwersalności. Kubek Jest amerykańską odmianą płytki. Jego prostota poraża bardziej niż nam się wydaje. Jedynie finezja kolorów i kształtu może zadziwić. Kubek posiada dwie niedogodności: • kłopot z przepychaniem mokrej liny przez wnętrze kubka • trudne do uniknięcia szarpanie w czasie zjazdu. Początkującym wspinaczom dość trudno uzyskać płynne podawanie liny w czasie zjazdu. Tę umiejętność trzeba po prostu opanować. Trochę łagodzi tę niedogodność kształt i grubość przekroju karabinka. Im większy i grubszy tym lepszy. Reasumując: płytka i kubek spełniają w sposób zadowalający oczekiwania od strony użytkowej. Są proste w obsłudze, nie wymagają specjalnych umiejętności. Właściwe użytkowanie wymusza sam kształt przyrządu. Raptor Na wyspach brytyjskich króluje indywidualność. Może dlatego narodził się tam przyrząd zwany RAPTOREM (moda na Spielberga?). Zaletą tego przyrządu jest miękkie przepuszczanie liny - pod warunkiem że uda się nam ją od strzału wepchnąć. Są niejakie trudności z linami o grubości powyżej 10 mm. Bardzo dobrze spisuje się na linach pojedynczych i podwójnych niezależnie od stanu liny. Posiada pewną niedogodność ponieważ kosztuje ok. 30 $ Płytka Yates'a Prostszym patentem przypominającym dawną płytkę firmy KONG jest płytka Yates'a. Tu oszczędność formy jest zaletą. Płytka posiada małe kąty przegięcia i bardzo delikatnie traktuje linę przy zjeździe. Kombinacja karabinków blokujących powoduje, że można wykonywać zjazd z minimalnym przyłożeniem siły hamującej. Yates niewiele waży - w połączeniu z karabinkiem typu HMS tworzy alternatywę noszenia dwóch przyrządów: do zjazdu i asekuracji. Pod warunkiem że węzeł zwany półwyblinką jest naszym ulubionym przyrządem do asekuracji. Przyrząd samoblokujący Grigri Posiadanie przyrządu samo blokującego jest pewną nowości w szarzyźnie wspinaczki codziennej. Ułatwia na pewno życie wspinacza. Stopień skomplikowania budowy uzależniony jest od przeznaczenia. Bardzo uniwersalne GRIGRI posiada oprócz stu różnych zalet zasadnicze wady: wagę, cenę i to że pracuje tylko na pojedynczej linie. GRIGRI docenią wspinacze ceniący sobie komfort i wygodę w asekurowaniu i zjeżdżaniu oraz... pracujący na robotach wysokościowych.

Przyrząd samoblokujący SRC. Patent firmy WILD COUNTRY zwany SRC (Single Rope Controller) jest pewnym kompromisem pomiędzy kubkiem, a GRIGRI. Przy czym posiadanie i używanie go świadczy o mocy jego użytkownika. Podawanie liny jest pracą porównywalną z pompowaniem opony samochodowej małą pompką od roweru. Używać go można do zjazdu tylko na pojedynczej linie. Największą wadą jest możliwość założenia tego przyrządu na linę w niewłaściwy sposób. Przyrząd samoblokujący Logic LOGIC firmy CASSIN. Cytując czasopismo CLIMBING: "... idea dobra, pomysł właściwy ale brak zakończenia". Przyrząd prosty w wyglądzie daje nadzieję na trafny wybór, ale przysparza sporo problemów. Jest nieporęczny dla mańkutów. Łatwo w nim zablokować linę - co gorsza nie w tej chwili, o którą nam chodzi i jak to zwykle bywa trudno zablokować linę gdy tego potrzebujemy. Winę za to ponosi niestabilność przyrządu z wpiętą do niego liną. Należy dokładnie układać ręce prowadząc asekurację. Nie nadaje się do zjazdów. Pracuje na pojedynczej linie. Płytka przewodnicka lub GI-GI Pod tymi określeniami kryje się dość ciekawy przyrząd do asekurowania na górnym stanowisku podchodzących z dołu. Umożliwia asekurację na oddzielnych żyłach i przy odrobinie wprawy umożliwia ściąganie dwóch partnerów jednocześnie, nawet gdy poruszają się różnym tempem. Łatwość zablokowania liny to atut ale i problem, dlatego należy przećwiczyć patent z kontrolowanym odblokowaniem liny na "sucho", celem uniknięcia rozczarowania w górach, że coś nam nie idzie. • KARABINKI OSOBISTE Potrzebne na stanowiskach, do asekuracji i jeszcze paru innych czynności. Jest kilka rodzajów karabinków osobistych. Różnią się kształtem, wielkością i rodzajem zamka. Najistotniejszy jest rodzaj zamka. Można wyróżnić karabinki zakręcane, z zamkiem typu „twist lock” (z tzw. pamięcią - nie trzeba pamiętać o ich zakręceniu, po zwolnieniu zamek automatycznie się blokuje), a także z „podwójną pamięcią”. Wybór zależy od indywidualnych preferencji. Ceny są zróżnicowane. Warto kupować sprzęt firm Mammut, Petzl, Cassin, Edelweiss, Stubai, Kong, itp. Każdy karabinek powinien mieć atest. • EKSPRESY Ekspres to dwa karabinki połączone taśmą. W przeciwieństwie do karabinków osobistych nie mają one blokowanych zamków. A to ze względu na to, by łatwiej było je wpinać w przeloty i do nich linę. Można wyróżnić dwa typy karabinków do ekspresów: z giętym i prostym zamkiem. Te z giętym stosowane są do wpinania weń liny a to ze względu na łatwość wpięcia liny. Te z zamkiem prostym służą do wpinania do przelotu. Taśmy do ekspresów są różnej długości. Odpowiednia długość zależy od przeznaczenia (np. założenie krótkiego ekspresu tuż po krawędzią okapu po przejściu przezeń spowoduje przesztywnienie liny, a co za tym idzie utrudni wspinaczkę). Na większość dróg w Polsce wystarczy komplet 10-12 ekspresów.

• PĘTLE I TAŚMY Niezbędne przy montowaniu stanowiska. Pętla to kawałek liny (przeważnie cieńszej od wspinaczkowej) związany odpowiednim węzłem. Taśma zaś to po prostu taśma połączona węzłem (taśmowym). Zawsze należy mieć przy sobie kilka taśm i pętli.

• WORECZEK I MAGNEZJA Magnezja osusza palce z potu, ma także pewien wpływ na psychikę wspinacza. Warto zauważyć, że według jednych magnezja zwiększa tarcie, zaś według drugich - przeciwnie. Nowy woreczek ma tendencję do „pożerania” pierwszej kostki magnezji, a to ze względu na to, że polar, którym jest wyściełany, bardzo chłonie ten biały pył.. Niestety nie wszędzie używanie magnezji jest dozwolone (np. na Hejszowinie). Jednak w wyślizganym wapieniu Jury Krakowsko-Częstochowskiej magnezja niejednokrotnie bardzo się przydaje. • FRIEND STORY Friendy są jedynymi urządzeniami do asekuracji pracującymi w rysach o ściankach z równoległym przebiegiem, czy nawet delikatnie rozwartymi. Krzywki frienda opierają się o powierzchnię rysy w podobny sposób jak wspinacz pokonujący gładki komin techniką rozporu. Wspinacz opiera swoje ręce i nogi o ściany komina, a jego masa i kąt zawarty pomiędzy kończynami a ścianami komina (zawsze mniejszy od kąta prostego) pomaga mu w zwiększeniu siły nacisku na ściany komina. Zasada akcji i reakcji pomaga zarówno wspinaczami jaki friendowi w utrzymaniu się w równoległych ścianach komina. Cztery lub trzy niezależne krzywki stabilizują frienda i powodują, że może on pracować w rysach o nieregularnym przebiegu. Podczas używania przyrządu zawsze należy ustawić moduł nośny zgodnie z kierunkiem osadzenia frienda i przewidywanego udaru. Nie należy osadzać friendów w wątpliwej jakości skale, składowe sił występujących na krzywkach są dużo większe niż przy użyciu kostek. W poziomej szczelinie, stosuje się friendy z cięgłem elastycznym. Friendy ze sztywnym modułem nośnym osadza się tylko w rysach pionowych. Zawsze należy używać ekspresu lub taśmy do „zmiękczenia" połączenia z układem asekuracyjnym aby uniknąć wypadnięcia frienda. Nie należy pozwolić krzywkom na przekręcenie wewnątrz rysy, tak osadzony friend nie działa! Używaj tylko ATESTOWANEGO sprzętu wspinaczkowego! Od niego może zależeć Twoje życie.

1.3. WĘZŁY I WIĄZANIE SIĘ Wiążąc się liną z zastosowaniem uprzęży biodrowej należy przestrzegać następujących zasad: • Zawsze podczas wiązania należy łączyć pas główny i łącznik udowy uprzęży (rys. poniżej) • Nigdy nie łączy się liny wspinaczkowej z uprzężą przy pomocy karabinka! • Punkt zaczepienia liny powinien znajdować się na poziomie dolnej krawędzi mostka (trochę powyżej dolnej krawędzi żeber). • Każdy węzeł powinien być zawiązany starannie a poszczególne odcinki lin ułożone równolegle bez skręceń, aby można było jednym spojrzeniem skontrolować poprawność jego zawiązania. • Podczas wiązania się liną należy skupić się tylko na tej czynności i wykonywać ją od początku do końca! • Należy sprawdzić, czy wykonane są wszystkie oploty! • Należy zawsze sprawdzać zawiązane węzły! • Po locie należy się przewiązać (rozwiązać węzeł, dać "odpocząć" linie i dopiero po tym związać się ponownie) PODWÓJNA ÓSEMKA

Zastosowanie: Najlepszy węzeł do wiązania liny z uprzężą wspinaczkową. (+) • Działa bez dodatkowego zabezpieczenia (ale wystający z węzła koniec liny musi mierzył co najmniej 10 średnic) • Nie ma tendencji do samoistnego rozsuwania się bądź rozluźniania po zawiązaniu • Oferuje korzystny rozkład sił • Zalecany przez PZA, UIAA, oraz DAU (-) • Po zaciśnięciu (po locie) ciężko go rozwiązać Inne uwagi: Niektóre podręczniki wspinaczki podają, ze należy zabezpieczać go przy pomocy tzw. półsztyka (supła). Nie jest to jednak konieczne i nie poleca się tego sposobu, ponieważ w pewnych warunkach może on stwarzać okazję do popełnienia poważnego i zgubnego w skutkach błędu (np. przy zakładaniu autoasekuracji na stanowisku lub podczas przewiązywania się przez ringa zjazdowego po poprowadzeniu drogi). Warto pamiętać, aby po zapleceniu węzła nie zaciskać go z całej siły, ponieważ w razie odpadnięcia zaciskający się węzeł dodatkowo amortyzuje szarpnięcie następujące w chwili wyhamowania lotu. Nie oznacza to naturalnie, że zapleciona ósemka powinna być zupełnie luźna. SKRAJNY TATRZAŃSKI (RATOWNICZY) Zastosowanie: Służy podobnie jak ósemka do związania się liną z użyciem uprzęży. (+) • Można wiązać go jedną ręką (sytuacje trudne) • Łatwiej daje się rozwiązać po zaciśnięciu (częste wiązanie i rozwiązywanie się podczas wspinaczki na wędkę) (-) • Należy zawsze pamiętać o zabezpieczeniu go np. supłem

• Nie wolno go obciążać w trzech kierunkach (jeśli węzeł nie jest zabezpieczony) np. wpinać autoasekuracji w pętlę utworzoną po jego zawiązaniu. Może się on wówczas rozsunąć! (patrz 1 rys. po lewej) • Gorzej zachowuje się na nowych śliskich linach. Na rysunku 2 powyżej węzeł zabezpieczający znajduje się zbyt daleko od węzła głównego. Po prawej przedstawia się poszczególne etapy wiązania węzła skrajnego tatrzańskiego z zabezpieczeniem. Pamiętać należy, aby węzeł zabezpieczający znajdował się bezpośrednio przy węźle głównym (zdjęcie 3).

KLUCZKA Zastosowanie: • Łączenie lin do zjazdu (o takiej samej lub bardzo zbliżonej średnicy) • Łączenie pętli osobistych przy podchodzeniu po linie (prusikowaniu) • Łączenie pętli osobistych przy autoasekuracji podczas zjazdu • Podczas czynności ratowniczych • Podczas czynności transportowych • Pętla jak na rys. 2 po lewej może zostać użyta m.in. do wpięcia liny w punkt centralny stanowiska jako autoasekuracji Trzy pierwsze zastosowania kluczki zdecydowanie wypierają węzeł podwójny zderzakowy (stosowany dotychczas w takich sytuacjach). (+) • Daje się zawiązać bardzo szybko i łatwo (nawet jedną ręką) • Nie ma tendencji do klinowania się w czasie ściągania liny po zjeździe • Łatwiej daje się rozwiązać niż węzeł podwójny zderzakowy po zaciśnięciu • Nie ma tendencji do samoistnego rozwiązywania się (nawet na nowej, śliskiej linie) (-) • W porównaniu do wyblinki nie daje się wyregulować bez wypinania jej z karabinka Inne uwagi: Należy pamiętać o pozostawieniu odpowiednio długich końców lin wychodzących z węzła (ponad 50 cm) oraz o jego silnym zaciśnięciu! Podczas wspinaczki zdarzają się sytuacje, że zakładając taką właśnie pętlę (oczywiście odpowiednich rozmiarów) na występ skalny, szczyt turni czy też odpowiednich rozmiarów blok skalny można bardzo szybko założyć dobre stanowisko. Na rysunkach po prawej widać, jak układają się liny ściągane po zjeździe, jeśli zostały połączone przy pomocy kluczki.

WYBLINKA • (+) •

Zastosowanie: • Zakładanie autoasekuracji na stanowisku Zakładanie pętli na blokach skalnych, pniach drzew oraz trzonkach haków (tzw. skracanie haków") Możliwość regulacji długości pętli autoasekuracyjnej (długości liny pomiędzy wspinaczem zakładającym stanowisko a stanowiskiem) bez konieczności zdejmowania węzła z karabinka czy bloku skalnego

(-) •

Osłabia on linę bardziej niż inne węzły, ale i tak wytrzymałość liny lub pętli po założeniu wyblinki jest tak duża że jest ona najczęściej stosowanym węzłem we wspomnianych powyżej sytuacjach. • Jeśli zakłada się wyblinkę na karabinku zakręcanym, to należy koniecznie pamiętać o zakręceniu karabinka! Inne uwagi: Należy pamiętać o zaciskaniu węzła po zrobieniu wyblinki. PÓŁWYBLINKA (węzeł Baumgartnera) Zastosowanie: • Asekuracja na linie prowadzącego, jak i drugiego (przy zastosowaniu liny pojedynczej oraz podwójnej) • Zjazd w połączeniu z zakręcanym karabinkiem (jeśli straciliśmy przyrząd zjazdowy) Inne uwagi: Podczas zjazdu należy uważać na prawidłowe wpięcie liny w karabinek, bowiem przesuwająca się lina może odkręcić blokadę zamka! Należy pamiętać o zakręceniu karabinka!

Zastosowanie: • Łączenie lin o różnych średnicach • Łączenie lin do zjazdu • Łączenie pętli osobistych (w przypadku tych dwóch ostatnich zastosowań, lepsza wydaje się być kluczka) (+) • Bardzo pewne połączenie lin o różnych średnicach (-) Nie jest on zalecany do łączenia lin do zjazdu i pętli osobistych, ponieważ: -trudno jest go rozwiązać gdy się zaciśnie (czasami rozwiązanie staje się wręcz niemożliwe) -klinuje się podczas ściągania lin (ma stosunkowo duże rozmiary i źle układania się na skale). TAŚMOWY RÓWNOLEGŁY

Zastosowanie: Jest to jedyny węzeł zalecany do łączenia taśm. (+) • Jest to bardzo pewny węzeł (-) • Mocno zaciska się pod wpływem obciążenia i pojawiają się kłopoty z jego rozwiązaniem • Poluzowuje się a nawet rozsuwa przy nowych śliskich taśmach • Istnieje możliwość błędnego zawiązania, podczas gdy węzeł na pierwszy rzut oka sprawia wrażenie zawiązanego poprawnie! Inne uwagi: Należy sprawdzać poprawność zawiązania węzła i mocno go zaciągać oraz pozostawiać nieco dłuższe końcówki! Końcówki taśmy wychodzące z węzła powinny mieć długość minimum 3-4 szerokości taśmy, którą wiążemy. WĘZŁY SAMOZACISKOWE Zastosowanie: • Asekuracja w czasie zjazdu • Wykonywanie czynności ratowniczych i transportowych. Inne uwagi: Prusik i bloker wiąże się przy pomocy linki o średnicy mniejszej od liny głównej (tzn. 5-7 mm). Zwoje linki należy dokładnie układać i po kolei je dociągnąć. Przy mokrej bądź zalodzonej linie należy dobrze sprawdzić działanie założonego węzła! (jeśli nie działa dobrze, to należy zwiększyć liczbę zwojów lub zwiększyć różnicę średnic – używając linki np. 4-5 mm). Pod obciążeniem (np. szarpnięciem) węzły te zaciskają się mocno na linie. Po odciążeniu rozluźnione dają się po niej przesuwać. Stosując węzeł samozaciskowy do autoasekuracji podczas zjazdu należy przesuwać taki węzeł trzymając rękę na linie ponad węzłem, a nie na nim. W razie odpadnięcia w wyniku odruchu naturalnego dłoń zaciska się na węźle, który wówczas nie działa! Dotyczy to przede wszystkim zjazdu w tzw. niskim przyrządzie. W wypadku taśm należy stosować taśmy rurowe. PRUSIK Zastosowanie: • Podchodzenie na linie z użyciem pętli osobistych • Autoasekuracja podczas zjazdu • Czynności ratownicze oraz transportowe. (+) • Działa w obie strony • Nie ma też tendencji do rozsuwania się (-) • Zaciśnięty i obciążony jest bardzo trudny do odblokowania BLOKER Zastosowanie: • Autoasekuracja podczas zjazdu • Podchodzenie na linie z użyciem pętli osobistych • Wykonywanie czynności ratowniczych oraz transportowych. (+) • Zawsze łatwo można go odblokować • Daje się go przesuwać nawet pod obciążeniem

© by Wojciech Krzyżanowski WĘZEŁ FRANCUSKI Zastosowanie: • Podchodzenie na linie z użyciem pętli osobistych • Autoasekuracja podczas zjazdu • Wykonywanie czynności ratowniczych oraz transportowych (+) • Daje się wygodnie przesuwać do góry podczas podchodzenia po linie

STOPER TAŚMOWY Zastosowanie: • Zabezpieczenie przyrządu asekuracyjnego lub zjazdowego w celu uwolnienia rąk • Podchodzenie na linie • Autoasekuracja podczas zjazdu • Wykonywanie czynności ratowniczych i transportowych (-) • Trudniej przesuwa się po linie • Gorzej się blokuje (niż powyższe) Inne uwagi: Warto znać ten węzeł na wypadek, gdyby z jakiegoś powodu nie miało się przy sobie pętli osobistych a zachodziłaby potrzeba użycia węzła samozaciskowego. Stoper taśmowy zaplata się dokładnie tak samo jak węzeł francuski. WĘZEŁ FLAGOWY Zastosowanie: • Blokowanie liny w przyrządzie asekuracyjnym lub liny przełożonej przez karabinek i obciążonej na drugim końcu w celu uwolnienia rąk i przeprowadzenia (po przeniesieniu ciężaru partnera na stanowisko) np. czynności ratowniczych lub podczas asekuracji osoby prowadzącej (wspinającej się z dolną asekuracją) (+) • Stosunkowo łatwy w zawiązaniu • Łatwo daje się odblokować pod obciążeniem. Inne uwagi: Należy pamiętać o zabezpieczeniu go (np. przez wpięcie dodatkowego karabinka - patrz zdjęcie 3 powyżej). Na zdjęciach przedstawiony jest węzeł flagowy służący do zablokowania liny podczas asekuracji drugiego na linie ze stanowiska górnego lub pośredniego. Podczas blokowania liny w przyrządzie asekuracyjnym węzeł flagowy wiąże się na długim ramieniu karabinka. NIE wolno wiązać węzła na ramieniu z zamkiem karabinka!

1.4. TECHNIKA ZACHOWANIA SIĘ W ŚCIANIE2 Ze względu na konieczność przestrzegania zasad bezpieczeństwa w trakcie prowadzenia zajęć wspinaczkowych, w ścianie (wraz z jej bezpośrednim otoczeniem) wydzielono kilka stref bezpieczeństwa. Strefa I Kończy się na wysokości 3 m ponad powierzchnią zeskoku (podłoża). W tej strefie najczęściej uprawia się buldering, uczy nowych elementów techniki czy asekuracji, a także prowadzi rozgrzewkę przed wspinaczką. Jest to bulderingowa część ściany.

Sonelski W.: Wspinaczka halowa, Wademekum.PZA, Warszawa 1999, s.18

© by Wojciech Krzyżanowski Strefa II Środkowa strefa ściany od poziomu 3-8 m. Tu trenuje się i rozwija technikę ruchu, tutaj toczy się codzienne wspinaczkowe życie. Większość ścian w naszym kraju kończy się właśnie na poziomie 7-9 m. Do tej wysokości da się dojść pięcioma lub sześcioma przechwytami, przy czym wspinacz przez cały czas może zachować rzeczywisty kontakt (głosowy i wzrokowy) z partnerem (-ami) pod ścianą. Strefa III Strefa „samotności wspinacza” – domena wyczynowców. Na tych poziomach praktycznie zrywa się psychiczny kontakt z osobami spod ściany. Wspinaczka zaczyna męczyć, a psychofizyczne obciążenie z każdym ruchem staje się coraz bardziej dojmujące. Jest to strefa wspinania uprawianego na zawodach a także przez wspinaczy o większych umiejętnościach i ambicjach. W tej strefie można i warto prowadzić ćwiczenia oswajające z ekspozycją oraz naukę odpadania i lotów, a także autoratownictwa. Przyjęto, że wspinaczkę bez asekuracji można uprawiać tylko do wysokości 3m nad poziom podłoża. Limit wysokości określa położenie dłoni wspinacza.

1.5. ZESKOK Zeskok jest to pas podłoża bezpośrednio przylegający do dolnej krawędzi ściany (na całej długości, z zapasem po obu stronach). Szerokość strefy zeskoku nie może być mniejsza niż 3 metry, licząc od dolnej krawędzi ściany (w jej części połogiej i pionowej) lub od linii będącej rzutem krawędzi najbardziej wysuniętego okapu ściany (w jej części przewieszonej). Podłoże zeskoku może być twarde lub wyłożone materacami (materace jednak powinny być równej grubości, położone bez szczelin i nakładek).

1.6. WYKORZYSTANIE MATERACA Zastosowanie: Zabezpieczenie odpadającego od ściany wspinacza poprzez zapewnienie mu miękkiego lądowania. Na czym polega? Po ścianą kładzie się gruby i elastyczny materac, albo może to być również zbiornik z wodą (np. basen, jezioro lub morze).

1.7. ASYSTA Zastosowanie: Podczas uprawiania bulderingu czyli wspinaczki w hali lub w plenerze nisko nad podłożem. Na czym polega? Jeden lub kilku asystujących chwyta za biodra odpadającego od ściany wspinacza, pomagając mu bezpiecznie wylądować pod ścianą

1.8.ASEKURACJA LINĄ W UKŁADZIE WĘDKI Zastosowanie: W plenerze lub w hali wspinaczkowej podczas treningu i wspinaczki rekreacyjnej (+) Zapewnia całkowite bezpieczeństwo wspinacza – pod warunkiem, że asekuracja jest prowadzona prawidłowo. (-) Długość przechodzonej drogi nie może być dłuższa od połowy długości liny wspinaczkowej. Na czym polega? Górną asekurację zapewnia wspinaczowi partner stojący pod ścianą. Linę przekłada się przez karabinek zainstalowany na szczycie ściany (najlepiej dokładnie ponad drogą, którą przechodzi wspinacz). W powyższej sytuacji, po odpadnięciu, ciężary ciał obydwu partnerów to jest: wspinacza, który zawisł na linie oraz asekuranta, wzajemnie się równoważą.

2. TECHNIKA RUCHU WSPINACZA Technika wspinania jest zbiorem czynności ruchowych wykonywanych określonym sposobem, w celu, wspinaczkowej.3

i koniecznych do przejścia drogi

Przechwyt – to wynikający z aktualnej sytuacji wspinacza w ścianie ciąg funkcjonalnie powiązanych ruchów, który prowadzi od pozycji wyjściowej, poprzez ewentualną zmianę położenia stopy (stóp) dokonywaną (jednym lub kilkoma krokami) w celu ustawienia ciała w pozycji najlepszej dla uwolnienia ręki sięgającej, do sięgnięcia i uchwycenia chwytu docelowego.

2.1. PODSTAWY TECHNIKI RUCHU (CHWYTANIE, STAWANIE) 3

Sonelski W.: Wspinaczka sportowa. Zagadnienia wybrane, Katowice 2002, s.43

© by Wojciech Krzyżanowski Chwyt – miejsce dotknięcia ściany dłonią (ręką). Chwyt skalny – jest tą cząstką powierzchni ściany, która służy (lub może służyć) jako punkt podparcia dla ręki wspinacza. Charakteryzują go cztery parametry: • kształt (forma) • wielkość • nachylenie powierzchni pracującej (aktualnie wykorzystywanej jako punkt podparcia) • ustawienie (tzw. sposób pracy). Wspinacz najczęściej łapie chwyt nad głową, aby wykonać tzw. ściągnięcie. Czasem jednak wygodniej bywa chwyt pchnąć, ustawiając rękę w pozycji wyporu lub rozporu (wtedy pracują jednocześnie obie ręce). Układ palców i dłoni na chwycie, oraz kierunek ustawienia przedramienia względem powierzchni ściany, pozwalają wyróżnić cztery podstawowe rodzaje sposobów chwytania: • chwyt prosty • ścisk • klinowanie • chwyt pionowy. W tablicy zestawiono rysunki ilustrujące typowe ułożenia dłoni dla chwytów oraz sposoby ich wykorzystania podczas wspinaczki.

Sposób wykorzystania chwytu zależy od jego położenia względem ciała wspinacza oraz kierunku ustawienia i nachylenia powierzchni chwytu, czyli strony w którą tenże pracuje.

Stopnie i stawanie Stopień – to miejsce dotknięcia ściany stopą (chwyt staje się stopniem gdy postawimy na niego nogę) . Wspinacze na dużych płaskich stopniach ustawiają stopy „czubkiem do ściany”, lekko rozchylone na zewnątrz. Ogólnie przyjmuje się iż prawidłowe wspinanie odbywa się na palcach stóp. Rysunek powyżej przedstawia najczęściej wykorzystywane fragmenty podeszwy w kontaktach z rzeźbą ściany. Rysunki po prawej przedstawiają sposób stawiania stopy na wąskich stopniach.

Na pochyłej gładkiej płycie można utrzymać się tylko dzięki sile tarcia, która powstaje w miejscu styku gumy ze skałą. Rysunek po lewej przedstawia dobry oraz zły sposób ustawienia stopy na pochyłej ścianie. Wspinacz staje na stopniu po to, by za chwilę obciążyć go ciężarem swego ciała, tzn.: przenieść i umieścić ponad stopniem (lub w jego pobliżu) punkt OSC. Teraz przychodzi kolej na transport ciała do nowej pozycji, wykonywany najczęściej poprzez prostowanie zgiętej nogi. Ten ruch można wykonywać jako: • wypchnięcie (prostując nogę w kolanie) • dopchnięcie, czyli pchnięcie z przytrzymaniem (oprócz unoszenia ciała wspinacz stara się przyciągnąć je do ściany) • hak (stopą, piętą, łydką) • pchnięcie z klinowaniem (dołożenie: przyciągnięcie oraz skręt stopy). Charakterystyczną cechą wypchnięcia jest wypchnięcie kolana przed punkt podparcia nogi – palce (rys 1 poniżej). W pionowej ścianie nie zawsze jest to możliwe, dlatego wspinacz musi odchylić stopę (i kolano) na zewnątrz. Jeżeli powierzchnia stopnia jest niekorzystnie nachylona, co sprzyja obsuwaniu się stóp, koniecznie trzeba stworzyć dodatkową składową siły tarcia, która temu zapobiegnie (rysunek 2 poniżej). Można to uczynić stając na palcach

2.2. WSPINACZKA NATURALNA „Współczesna technika wspinania rodziła się półtora wieku temu na ścianach przeważnie, nachylonych pod kątem 60-70 stopni. Problem wejścia w górę po stromej skale ówcześni wspinacze rozwiązywali sposobem prostym i skutecznym – naśladując, na ogół bezwiednie, wchodzenie po wspartej o ścianę drabinie. Rysunki po lewej przedstawiają wspinaczkę w połogiej ścianie. Ta naturalna technika ruchu stała się później kanonem i żelazną zasadą nauczania wspinaczki. W klasycznym podręczniku alpinizmu z roku 1959 można np. zobaczyć zdjęcie francuskiego mistrza skały, który demonstruje poprawny sposób przejścia skalnej ścianki właśnie na drabinie! (Rebuffat 1959). Chodziło wówczas o to, aby wspinacz przemieszczał ciało wysiłkiem mięśni nóg, przy minimalnym wkładzie pracy kończyn górnych i obręczy barkowej.Za najlepszą pozycję ciała w ścianie uznano normalną postawę stojącą, a ideałem techniki było... „chodzenie” po skale, jak po chodniku.”4 W dzisiejszych czasach wspinacze preferują ściany co najmniej pionowe. A wspinaczka stała się bardziej siłowa oraz wymaga większych umiejętności akrobatycznych. W klasycznym przechwycie, przemieszczanie kojarzyło się głównie ze zmianą położenia stóp, przechwyt współczesny jest określony poprzez przełożenie rąk, a nogi pełnią w nim rolę uzupełniającą. Przechwyt naturalny – to najczęściej wykonywany ruch wspinaczkowy, przydatny zwłaszcza w trakcie przechodzenia płaskiej, tzw. otwartej ściany, o nachyleniu bliskim pionu. Ma on strukturę typowego przechwytu statycznego, a jego praktyczna realizacja przebiega zgodnie z modelem opisanym w definicji (rysunek po prawej)

Podczas wspinaczki naturalnej należy przestrzegać następujących zasad:

Sonelski W.: Wspinaczka sportowa. Zagadnienia wybrane. Katowice 2002,s.77-78

• wybieramy te chwyty, które leżą w strefach optymalnego • nie rozstawiamy zbyt szeroko ramion podczas chwytania chwytów zasięgu Dolną granicę strefy optymalnego sięgania wyznacza linia dolnych żeber ciała wspinacza, a górną – wysięg ręki lekko zgiętej w łokciu.

• nie należy wybierać stopni umieszczonych znacznie powyżej poziomu kolan

• nie stawiamy stóp zbyt blisko dłoni

• zawsze należy trzymać biodra blisko ściany • należy stawać na nogach a nie zawisać na rękach • należy wspinać się płynnie i rytmicznie

2.3. POZYCJA FRONTALNA I BOCZNA Pozycja frontalna (przodem do ściany) jest typowa dla wspinaczki w terenie pionowym lub połogim. Pozycja boczna – wykorzystywana jest najczęściej podczas wspinaczki w przewieszeniu. Pozwala ona utrzymywać ciało blisko ściany mniejszym wysiłkiem, zwłaszcza w chwili sięgania do następnego chwytu. W pozycji bocznej jest możliwość sięgnięcia wyżej. Cechy charakterystyczne pozycji bocznej: • wspinacz jest zwrócony do ściany biodrem od strony ręki sięgającej • stabilność pozycji zapewnia ręka zewnętrzna – trzymająca • stopa nogi od strony ręki sięgającej wspiera się na stopniu zewnętrzną krawędzią podeszwy • noga od strony ręki trzymającej jest nogą wykroczną, a jej stopa obciąża stopień krawędzią wewnętrzną

Obie opisane pozycje mają swoje specyficzne odmiany, często wykorzystywane podczas wspinaczki. Taką odmianą jest przedstawiona po lewej pozycja żabki.

2.4. STABILIZACJA CIAŁA – EFEKT ZAWIASU (PION I PRZEWIESZENIE) Efekt zawiasu - jest to działanie momentu siły (na ciało wspinacza), który chce obrócić ciało w kierunku od ściany, czyli „na zewnątrz” w czasie wspinaczki w przewieszeniu. Mechanizm powstawania tego momentu przedstawia się na rysunkach poniżej.

ścianie połogiej efekt zawiasu pojawia się rzadko. Poniżej przedstawia się trzy sposoby zapobiegania skutkom oddziaływania momentu skrętnego • zmiana wielkości pola podparcia (2 pierwsze rys. poniżej) • podparcie stopą (rys. 3) • zahaczenie pięty (rys. 4)

2.5. ROZPORY W przechwycie rozporowym nie stosuje się nachwytu. Wspinacz chwytu nie „ciągnie” tylko go „odpycha”. Aby to było możliwe, punkty podparcia muszą być rozłożone parami naprzeciwko siebie w takiej odległości, aby wspinacz mógł ustawić i utrzymać ciało w pozycji rozporu. W tym celu jego ręce i stopy powinny odpychać chwyty i stopnie na tyle energicznie, aby powstająca w punkcie styku kończyny ze ścianą siła tarcia nie dopuściła do jej obsunięcia się. Rysunki poniżej przedstawiają przechwyt rozporowy w pozycji frontalnej. a) rozpór na płaskiej ścianie b) rozkład obciążeń w pozycji rozporu c) rozpór w kominie a b c

Nogi wspinacza stojącego w pozycji rozporu tworzą linię łuku. Napięcie mięśni usztywnia ciało, dzięki czemu taka pozycja zapewnia korzystny rozkład obciążeń mechanicznych, przenoszonych za pośrednictwem kończyn na ściany komina. Jeżeli są one korzystnie urzeźbione, wspinacz może utrzymać ciało w stabilnej pozycji nawet wtedy gdy wykorzystuje tylko jeden z rozporów: „nożny” lub „ręczny” (rysunki po prawej)

Punkty podparcia na ścianach komina

Rozpór jest przechwytem statycznym. Wykonuje się go zarówno w pozycji frontalnej jak i bocznej. Obydwa ustawienia wykorzystuje się podczas wspinaczki w kominie (rys. a po prawej) oraz w zacięciu (rys. b).

Gdy ściana komina lub zacięcia nie jest urzeźbiona, wspinacz musi na nich opierać stopy i dłonie metodą na tarcie. W szeroko rozstawionym zacięciu może się to okazać bardzo trudnym zadaniem. W tej pozycji łatwo o odpadnięcie, a utrzymanie ciała w równowadze wymaga finezyjnego balansowania jego środkiem ciężkości. Wspinacz powinien się ustawić w taki sposób, aby punkt OSC stale znajdowała się po wewnętrznej stronie dwóch linii prostych, łączących aktualnie wykorzystywane stopnie i chwyty (rysunek u góry po lewej). Przechwyt rozporowy jest bardzo ekonomiczny – oszczędza mięśniom sporo wysiłku (pod warunkiem że nie wykonuje się go w zbyt rozciągniętym szpagacie). Jego stosowanie wzbogaca i urozmaica technikę ruchu, oraz stwarza zaskakujące możliwości korzystania z odpoczynku – bez – rąk.

2.6. TECHNIKA PCHNIJ – POCIĄGNIJ

© by Wojciech Krzyżanowski Jeżeli dnem zacięcia biegnie rysa można je przejść stosując technikę odciągu. Zasada jest prosta, ręce ciągną nogi pchają. Typowe błędy techniki odciągu: • zbyt mocne zginanie rąk • skulona postawa • przesadne prostowanie rąk i nóg • zła pozycja ciała • zbyt duża odległość dłoni od stóp • dłonie zbyt blisko stóp Wspinając się zacięciem warto łączyć technikę odciągu z rozpieraniem przydatne jest także połączenie ściągnięcia z wyporem. Ta technika nosi nazwę PP pchnij-pociągnij.

2.7. TECHNIKI WYPOCZYNKOWE Jedną z form wypoczynku w czasie wspinaczki jest przyjęcie pozycji tzw. przybloku, który realizuje się dociskając przedramię do ramienia (rys. a), ewentualnie do tułowia (rys. b). Takie dociśniecie zmniejsza niekorzystnie działające momenty sił i stabilizuje pozycję ciała.

Wypoczynkowi mięśni sprzyjają także pozycje w maksymalnym zgięciu kończyn (patrz rys. a i b po prawej)

Podczas wspinaczki w ścianie połogiej znalezienie miejsc odpoczynkowych nie stwarza większych trudności. Wystarczy przyjąć klasyczną pozycję „X” (wspinacz stoi w lekkim rozkroku – dłonie na chwytach). Ta pozycja zawsze pozwala na uwolnienie przynajmniej jednej ręki.

W ścianie pionowej utrzymanie równowagi statycznej jest utrudnione, ale odpocząć można poprzez np. przyjęcie pozycji odciągowej (rys. b po lewej) lub bocznej (poniżej rys. a).

Poniższe rysunki przedstawiają pozycje odpoczynkowe w technice naturalnej. a

Podczas wspinaczki w przewieszeniu bardzo często i chętnie wykorzystywana jest pozycja małpiego zwisu.

2.8. MAŁPI ZWIS Zastosowanie: Podczas wspinaczki w przewieszeniu jako pozycja odpoczynkowa, pozwalająca wspinaczowi uwolnić jedną rękę w celu rozluźnienia zmęczonych mięśni lub sięgnięcia do woreczka z magnezją.

3. TECHNIKA WSPINANIA 3.1. WSPINACZKA NATURALNA (PŁYTA, ŚCIANA) Technika wspinaczki naturalnej polega na wykonywaniu naturalnych przechwytów. Najlepiej do tego celu nadają się ściany połoga i płaska (tzw. otwarta), na których znajduje się gęsta sieć chwytów. Wspinaczka na takiej ścianie bardzo przypomina wchodzenie po drabinie. Duży wybór dogodnie rozmieszczonych chwytów i stopni pozwala utrzymywać stały rytm i tempo wspinaczki, która w tych warunkach często nabiera charakteru cyklicznego. Technika naturalna ma najczęściej charakter statyczny. Powstawała na ścianach, których nachylenie nie stwarzało wspinaczowi trudności w utrzymywaniu równowagi statycznej. Wspinając się techniką naturalną obowiązuje zasada trzech punktów podparcia (wspinacz powinien zawsze dotykać ściany przynajmniej trzema kończynami). Na rysunku (a) widzimy wspinacza, który nie zachowuje zasady trzech punktów podparcia. Rysunek (b) przedstawia wspinacza, który zachowuje powyższą zasadę. Wszystkie pozycje spoczynkowe jak i przemieszczanie ciała w technice naturalnej powinny być tak realizowane, aby zachowana była równowaga statyczna. Jest to możliwe, gdy wspinacz porusza się tzw. ruchem jaszczurki.

Kolejna zasada we wspinaczce naturalnej mówi, że ogólny środek ciężkości ciała (OSC) zawsze musi być utrzymywany ponad polem podparcia. Wspinanie z przestrzeganiem tej zasady umożliwia maksymalne odciążenie pracy mięśni ramion i wspinaczkę praktycznie z użyciem tylko kończyn dolnych. Rysunek (c) przedstawia wspinacza nie zachowującego zasady utrzymywania punktu OSC ponad polem podparcia. Natomiast na rysunku (d) wspinacz przestrzega tą zasadę. d

3.2. ZACIĘCIE Wspinaczka techniką rozporu doskonale sprawdza się w zacięciu (narożniku) tworzącym w przybliżeniu kąt prosty. Gdy formacja ma regularny kształt i jednolicie urzeźbione powierzchnie ścian, wykonywanie prawie identycznych przechwytów w zbliżonym tempie nie jest trudne. Płytkie zacięcia lepiej jest robić w pozycji frontalnej, natomiast głębokie w pozycji bocznej. Rysunek przedstawia wspinacza w zacięciu w pozycji odpoczynkowej (stworzenie dodatkowego punktu podparcia – w tym wypadku podparcie kolanem).

3.3. WSPINACZKA W LEKKIM PRZEWIESZENIU Wspinaczka w terenie przewieszonym polega przede wszystkim na ciągłym wykonywaniu skrętów w rytmie: „raz na lewo, raz na prawo”. Przewieszenie pozwala docenić w pełni zalety pozycji bocznej (skrętu). W przewieszone ścianie bardzo przydatne okazują się wszelkiego rodzaju haki (piętą, stopą, czasem łydką). Znacznie częściej używa się także techniki chwytania w martwym punkcie. Rysunek po lewej przedstawia wspinacza znajdującego się w ścianie przewieszonej. Widać tu wyraźnie, że w dużej mierze obciążone są kończyny górne, nogi wspinacza podtrzymują tylko niewielką część ciężaru ciała. Przybliżenie punktu OSC do ściany pozwala wspinaczowi na zwiększenie udziału mięśni nóg w jego Chcąc ograniczyć jałowy wysiłek mięśni podczas wspinaczki w przewieszeniu wspinacz powinien umieć właściwe pozycje. Dobrą pozycją jest przyblok (rys. a), natomiast niekorzystną pozostawanie w pozycji przykurczu (rys. b)

3.4. POKONYWANIE MAŁEGO OKAPU

podtrzymywaniu. przyjmować

© by Wojciech Krzyżanowski Przejście okapu (dachu) można podzielić na trzy zadania: • wejście w okap • wspinaczka w okapie •przewinięcie przez krawędź (wyjście na ścianę okapem) Rysunek przedstawia wejście w okap wahadłem.

ponad

Wspinaczka w okapie wymusza mniej więcej poziome ułożenie ciała, co przyczynia się do dużego obciążenia większości grup mięśniowych. W celu zminimalizowania momentów skrętnych wspinacz powinien unikać pozycji w których stopnie są bardzo oddalone od chwytów (rys.).

Znacznie korzystniejszy układ ciała zapewnia korzystanie z chwytów i stopni rozmieszczonych w niedużej odległości od siebie (rys.). W trakcie wspinaczki kończyny należy przemieszczać krótkimi płynnymi Należy przez cały czas utrzymywać w napięciu mięśnie tworzące linię siły. można utrzymywać na skale za pomocą wszelkiego rodzaju haków (rys.)

ruchami. Stopy

4. TECHNIKI LINOWE 4.1 ZJAZD W PIONIE I PRZEWIESZENIU ZE STANOWISKA STOJĄCEGO Do zjazdu należy wpiąć linę w przyrząd asekuracyjny zgodnie z rysunkiem obok (lub zgodnie z instrukcją obsługi przyrządu). Do uprzęży należy przypinać się zawsze zakręcanym karabinkiem. Zjeżdżanie może sprawiać wiele przyjemności, ale pamiętać należy, że nikt nas nie ubezpiecza.

Przyrząd zjazdowy umożliwia zjazd bez tarcia liną o ciało i pozwala regulować prędkość zjazdu. Zaleca się stosowanie w czasie zjazdu autoasekuracji w postaci np. prusika. Dla zwiększenia komfortu zjazdu autoasekurację zakładać można poniżej przyrządu (jak na rysunku po W czasie zjazdu odchylamy się od ściany (pod kątem 60-900 od ściany). Stopy opieramy o ścianę poniżej pasa (inaczej można zrobić przewrót). Podczas zjeżdżania nie należy stawiać stóp na stopniach i schodzić. Stopy opiera się płasko o ścianę, nogi są zaś lekko ugięte w kolanach i rozstawione. Zjeżdżając w powyższej pozycji należy odbijać się jednocześnie obiema stopami. W czasie zjazdu należy patrzeć uważnie na stopy i ścianę pod sobą. Nie należy zaciskać dłoni na linie zjazdowej (ponieważ może to doprowadzić do oparzenia). Nigdy nie należy wypuszczać liny z dłoni blokującej. Jeżeli chcemy zmniejszyć prędkość zjazdu należy wykonać ruch (ręką trzymającą linę blokującą) do

danego

prawej).

tyłu i w dół.

5. WIEDZA O WSPINANIU 5.1. ISTOTA WSPINANIA I ZASADY UPRAWIANIA WSPINACZKI JAKO SPORTU Wspinanie otwiera przed człowiekiem nowy świat wrażeń, doświadczeń, przeżyć sięgających najgłębszych emocji, decydujących o kierunku rozwoju psychicznego, ukazuje wszechstronne korzyści dla zdrowia i kondycji fizycznej (forma treningu i rekreacji ruchowej). Wspinanie ukazuje pewne sposoby kontaktu ze środowiskiem przyrodniczym, kształtuje pozytywne cechy charakteru w zakresie: odporności psychicznej, wytrwałości, odpowiedzialności za siebie i partnera, umiejętności organizacyjnych, zaradności, skuteczności działania. Wspinanie oddziałuje na rozwój intelektualny (książki, filmy, ale także: podróże, zetknięcie z obcymi kulturami, wreszcie – możliwość uczenia się języków obcych). „Klasyczną wspinaczkę uprawianą wyczynowo, to jest: na ścianach o wysokim standardzie trudności i z zachowaniem reguł stylu nazwano wspinaczką sportową.”5

Sonelski W.: Wspinaczka sportowa. Zagadnienia wybrane. Katowice 2002, s.13

© by Wojciech Krzyżanowski Celem sportowym we wspinaczce jest przejście drogi wspinaczkowej w możliwie jak najlepszym stylu. Wprowadzenie do wspinaczki czynnika zawodów sportowych spowodowało przewrót w tradycyjnym (alpinistycznym) rozumieniu rywalizacji sportowej. Obecnie zawody sportowe we wspinaniu prowadzone są najczęściej wg dwóch formuł: „na trudność” i „na czas”. Pierwsza z nich polega na tym, że zawodnicy starają się wejść jak najwyżej po ścianie, mieszcząc się jednocześnie w założonym na wstępie limicie czasu. Wszyscy zawodnicy wspinają się na tym samym odcinku ściany. Kryterium oceny stanowi zmierzona wysokość, na którą dostała się wspinacz (najwyższy z dotkniętych przezeń chwytów). We wspinaczce „na czas” należy pokonać zadany odcinek ściany w jak najkrótszym czasie.

5.2. GAŁĘZIE SPORTU WSPINACZKOWEGO • Wspinaczka wysokogórska Można ją uprawiać na ścianach gór: niskich (Tatry), średnich (Alpy) lub wysokich (Himalaje). Ten rodzaj wspinaczki zawsze wiąże się z obecnością tzw. obiektywnych zagrożeń, które wynikają ze specyfiki górskiego klimatu (nagłe załamanie pogody, burze, spadki temperatur), bądź też terenu działania (lawiny kamienne i lodowe, ukryte szczeliny lodowca, niskie ciśnienie atmosferyczne itp.) • Wspinaczka wielowyciągowa Jest to taki rodzaj wspinaczki, gdzie drogi wspinaczkowe są wielokrotnie dłuższe od liny asekuracyjnej, która odmierza długość jednego „odcinaka” wspinaczki zwanego wyciągiem. Na wielkich skalnych ścianach częstokroć nie występują typowo górskie zagrożenia, a wspinacze podczas akcji na ogół nie muszą walczyć o życie, czy biologiczne przetrwanie. • Wspinaczka skałkowa Jest to wspinaczka po niezbyt wysokich ściankach i ostańcach skalnych Jury Krakowsko-Częstochowskiej. Wysokość tych skał za zwyczaj nie przekracza 50 metrów, dlatego też czas przejścia drogi zwykle nie jest dłuższy niż jedna godzina. Doskonale nadaje się do nauczania początkujących. • Buldering Jest to wspinaczka uprawiana na niskich skałach lub głazach, albo tuż ponad podstawą wysokiej ściany. Wysokość wspinania nie przekracza granicy 3 m. Nie stosuje się tu asekuracji liną, gdyż wspinacz może po prostu zeskoczyć na podłoże. Bulderowanie często polega na wspinaniu się wzdłuż linii mniej więcej poziomej. Wspinaczka bulderowa jest zwykle krótka, ale na ogół charakteryzuje się wysokim i bardzo wysokim poziomem trudności technicznych, niespotykanych w innych konkurencjach wspinaczkowych. • Wspinaczka halowa Są to wszystkie rodzaje wspinania uprawianego na sztucznych ścianach wspinaczkowych, które najczęściej są instalowane w halach sportowych. Początkowo sztuczne ściany służyły przede wszystkim do codziennego treningu wspinaczom mieszkającym z dala od rejonów skałkowych. Obecnie ściany wspinaczkowe wykorzystywane są do uprawiania wspinaczki rekreacyjnej przez dzieci i młodzież (w szkołach) oraz osoby dorosłe (ośrodki sportu i rekreacji), a także w organizacji zawodów i treningu sportowego.

5.3. TERMINOLOGIA – RZEŹBA SKALNA, SPRZĘT, TECHNIKA WSPINACZKI Technika wspinania jest zbiorem czynności ruchowych wykonywanych określonym sposobem, w celu wspinaczkowej.

i koniecznych do przejścia drogi

Przechwyt to wynikający z aktualnej sytuacji wspinacza w ścianie ciąg funkcjonalnie powiązanych ruchów, który prowadzi od pozycji wyjściowej, poprzez ewentualną zmianę położenia stopy (stóp) dokonywaną (jednym lub kilkoma krokami) w celu ustawienia ciała w pozycji najlepszej do uwolnienia ręki sięgającej, do sięgnięcia i uchwycenia chwytu docelowego. Chwyt jest to miejsce na ścianie wspinaczkowej, które służy (lub może służyć) do podparcia ręki wspinacza. Chwyt anatomiczny – jest nazwą specyficznego ułożenia dłoni (głównie jej palców), którą wspinacz ujmuje chwyt skalny. Kształt chwytu powinien być jak najbardziej zbliżony do profilu tego miejsca w ścianie, na którym wspinacz kładzie rękę. Dłoń musi ściśle przylegać do skały – im dokładniej tym lepiej. Stopień jest to miejsce na ścianie wspinaczkowej, na której wspinacz stawia stopę. W czasie wspinaczki stopnie stają się chwytami i na odwrót – zależnie od tego która kończyna jest stawiana w dane miejsce na ścianie.

Rzeźba terenu – jest to ogół drobnych form (sfałdowań, wybrzuszeń i wklęsłości, załamań, szpar, i pęknięć) urozmaicających zasadnicze, wielkie uogólnione formy. Formacja skalna – jest to skała tworząca formę o wyraźnie zaznaczonych, przypominających figurę geometryczną kształtach i rozmiarach od kilku do kilku tysięcy metrów. Charakterystycznym, łatwo rozpoznawalnym wzrokiem formacją nadano nazwy, dzięki czemu można je identyfikować w terenie. Najczęściej spotykane rodzaje formacji przedstawia rysunek poniżej.

Krakowska I II III IV VV V+ VIVI VI+

Francja 1 2 3 4 5 5 5+ 5+ 6a 6a+

VII-

VI.1

VII VII+ VIIIVIII

VI.1+ VI.2 VI.2+ VI.3

6b+ 6c 6c+ 7a

VIII+

VI.3+

7a+

IXIX IX+

VI.4 VI.4+ VI.5

7b 7c 8a

X-

VI.5+

8a+

X X+

VI.6 VI.6+

8b 8b+

XI-

VI.7

VI.7+

8c+

YDS 5.2 5.3 5.4 5.5 5.6 5.7 5.8 5.8, 5.9 5.9 5.10a 5.10b 5.10c 5.10d 5.11a 5.11b 5.11d 5.12a 5.12b 5.12c 5.12d 5.13a 5.13b 5.13c 5.13d 5.14a 5.14b 5.14c 5.14d

Wielka Brytania easy m d hvd ms 4a | s 4b | vs 4c | hvs 5a | hvs 5b | E1

Saksonia I II III IV V VI VIIa VIIb VIIc VIIc

Australia 10 11 12 13 13 14 15 16, 17 17, 18 18, 19

Norwegia

5c | E1

VIIIa

5c | E2 6a | E3 6a | E3 6b | E4

VIIIb VIIIc IXa IXb

21 22, 23 23, 24 25

77-, 7 7 7+

6b | E4

IXc

6b | E5 6c | E6 7a | E6

Xa Xb Xc

26, 27 27, 28 28, 29

8 8 8+

7a | E6

7a | E7 7b | E7 7b | E8 7b | E9 7b | E10

Xc Xc

32 33

9 9

XIa

10-

55 5+ 66

*Porównanie w przybliżeniu ** Skala obowiązująca na Frankenjurze Na podstawie: Podręcznik turystyki górskiej. Lato.Maciej Tetelis

Każda skala wprowadza pewną liczbę stopni, zwykle opisanych cyframi w narastającej kolejności, poczynając od najłatwiejszych. W taternictwie, tradycyjnie używa się tzw. skali tatrzańskiej, sześciostopniowej, wzorowanej na wprowadzonej po I Wojnie Światowej skali alpejskiej. Poszczególne stopnie skali tatrzańskiej określono przymiotnikami i cyframi rzymskimi. Są one następujące:6 Bez trudności Bardzo łatwo Łatwo Nieco trudno Dość trudno Trudno Bardzo trudno Nadzwyczaj trudno Skrajnie trudno

Teren „turystyczny” wymagający wspinania

nie

I II III IV V VI

5.5. ZASADY BEZPIECZNEGO WSPINANIA REGULAMIN SZTUCZNEJ ŚCIANKI WSPINACZKOWEJ I. ZASADY PUBLICZNEGO KORZYSTANIA ZE ŚCIANY  Samodzielnie mogą się wspinać osoby, które: a) ukończyły 18 rok życia oraz wypełniły i podpisały OŚWIADCZENIE (załącznik 1) b) ukończyły 16 rok życia, a rodzice wyrazili na to pisemną ZGODĘ (załącznik 2)  Dzieci i młodzież do 16 roku życia mogą się wspinać tylko pod nadzorem instruktora wspinaczki  Wspinacze początkujący (którzy nie ukończyli żadnego kursu wspinaczki), a także ci, którzy ubezpieczają i/lub wspinają się niebezpiecznie, obowiązani są ukończyć podstawowe szkolenie pod nadzorem instruktora  Nad bezpieczeństwem użytkowników ściany oraz przestrzeganiem porządku czuwa dyżurujący nauczyciel  Na terenie ściany może przebywać jednocześnie 10 osób, a wyjątkowo 12 (o tym decyduje nauczyciel)  Nauczyciel ma obowiązek udzielić wszelkich informacji, służyć pomocą, wypożyczać sprzęt, czuwać nad kluczem do szatni itp. Jest on odpowiedzialny za porządek i zachowanie zasad bezpieczeństwa podczas wspinaczki  Nauczyciel ma prawo usunąć ze ściany osoby zachowujące się niewłaściwie, stwarzające zagrożenie lub łamiące przepisy porządkowe. Notoryczni rozrabiacy, wandale, złodzieje, gapowicze będą usuwani raz na zawsze  Na zeskoku ściany (do 2 m od jej podstawy) NIE WOLNO zostawiać ani kłaść żadnych przedmiotów i sprzętu (zwłaszcza przyrządu asekuracyjnego i karabinka), toreb, butelek, zwiniętych lin itp. Jest to zakaz BEZWZGLĘDNY. Niedopuszczalne jest też zostawianie przyrządów wpiętych w linę 6

Sonelski W.:W skale. Zasady alpinizmu. Biblioteka Bularza. 1990r. s.19

© by Wojciech Krzyżanowski  Nie należy przechodzić ani się zatrzymywać POD wspinającymi się wyżej osobami, rozmawiać lub rozpraszać uwagę asekurantów, hałasować, przeszkadzać wspinaczom  Wszyscy wspinacze niezależnie od trudności robionych dróg, mają na terenie ściany TE SAME PRAWA. Pamiętaj o innych wspinaczach! II. OBOWIĄZUJĄCE ZASADY WSPINANIA  Na ścianie można się wspinać: a) BEZ ASEKURACJI – wszędzie, ale nie wyżej niż 2 metry nad podłogą (stopy) b) z ASEKURACJĄ GÓRNĄ (w układzie wędki) – wszędzie, gdzie umieszczone są górne punkty asekuracyjne (tzw. spity)  Wspinacze są obowiązani do używania wyłącznie sprzętu dobrej jakości i właściwego przeznaczenia. Do asekuracji wolno używać przyrządów bezpiecznych, posiadających atest (UIAA, CE, DIN), takich jak np. płytka Stichta, kubek Lowe’a, Gri-gri, Bug DMM itp. Na ścianie nie wolno asekurować za pomocą ósemek zjazdowych!!!  Asekurować należy bezpiecznie i skutecznie według najlepszych zasad, oszczędzając sprzęt i wyposażenie ściany. W szczególności zabrania się zbyt szybkiego opuszczania wspinaczy zjeżdżających pod ścianę  Linę z uprzężą łączyć można jedynie przy pomocy następujących węzłów: a) TATRZAŃSKIEGO skrajnego z podwójnym zabezpieczeniem, b) ÓSEMKOWEGO Nie jest dozwolone łączenie liny z uprzężą za pomocą karabinka!!!  Asekurant podczas ubezpieczania partnera „na wędce” powinien stać co najmniej 2 metry wstecz i nieco w bok od punktu przełożenia liny. Na linie asekuracyjnej za przyrządem należy luźno zawiązać węzeł zabezpieczający (supeł)  Każdy wspinający się powinien mieć do dyspozycji wolny pas ściany o szerokości ok. 1,5 metra  Zabrania się wspinać w układzie „jeden pod drugim”  W przypadku korzystania z materacy należy układać je warstwą o jednakowej grubości bez szczelin i „nakładek”, tak by przewidywane lądowanie po odpadnięciu nastąpiło mniej więcej w centrum materaca  Chcąc zabrać lub przesunąć materac należy najpierw sprawdzić, czy ktoś się nad nim akurat nie wspina III. PRZEPISY PORZĄDKOWE  Wstęp do sali wspinaczkowej dozwolony jest tylko w obuwiu treningowym, zabronione jest wchodzenie w obuwiu wyjściowym  Wspinacze powinni zostawić okrycie i ubrania w szatni. Pod ścianę można zabrać ze sobą podręczną torbę, sprzęt itp. (dotyczy to osób korzystających ze ściany poza obligatoryjnymi zajęciami wychowania fizycznego)  Dyrekcja placówki ani nauczyciel prowadzący nie biorą odpowiedzialności za rzeczy wartościowe pozostawione w szatni lub torbie podręcznej  Osoby przebywające na terenie ściany powinny zachowywać się możliwie dyskretnie. Zabrania się wszczynania zbędnego hałasu, wrzasku, bieganiny itp.  Zabronione jest dewastowanie urządzeń sali i jej wyposażenia (np. materacy), pisanie po ścianach, brudzenia podłogi. Za poczynione szkody ściągane będą odszkodowania pieniężne.  Obsługę ściany wspinaczkowej (zawieszanie lin, montaż i demontaż chwytów, układanie dróg wspinaczkowych) może prowadzić tylko instruktor wspinaczki oraz przeszkolony w tym zakresie nauczyciel wychowania fizycznego Miłego wspinania!!! Opracował: ................................ Data:.................. Eksploatację ściany i przestrzeganie zasad bezpieczeństwa nadzoruje ....................................... Interpretacja przepisów należy do dyrekcji placówki WSPINACZU – OSTRZEGAMY! Wspinanie może być niebezpieczne Wspinaczka, zwłaszcza, gdy jest robiona niefachowo, z lekceważeniem zasad bezpiecznej asekuracji i obowiązującego użytkowników ściany regulaminu, MOŻE doprowadzić do niebezpiecznego wypadku, a w konsekwencji – utraty zdrowia a nawet życia wspinacza lub osób postronnych. Dyrekcja Placówki nie bierze odpowiedzialności za konsekwencje wypadku, który zdarzy się osobie postępującej w opisany wyżej sposób i nie uwzględni żadnych roszczeń osób poszkodowanych. Osoby wspinające się na ścianie muszą przestrzegać przepisy obowiązującego regulaminu (przepisy porządkowe, zasady wspinania), a także podporządkować się poleceniom dyżurującego personelu. Dyżurny ma prawo usunąć z terenu ściany wspinacza lub osobę, która jego zdaniem może spowodować nieszczęśliwy wypadek lub też łamie zasady kulturalnego zachowania (się) w publicznym miejscu. WSPINAJMY SIĘ BEZPIECZNIE! OŚWIADCZENIE Ja, niżej podpisany ........................................................ oświadczam, że zapoznałem się z regulaminem ściany wspinaczkowej, obowiązującymi na jej terenie zasadami wspinania i przepisami porządkowymi oraz przyjąłem do wiadomości OSTRZEŻENIE. Podczas pobytu na terenie ściany zobowiązuję się przestrzegać tych zasad i akceptować uwagi obecnego na ścianie dyżurnego, dotyczące zasad bezpiecznego i przyjemnego wspinania. ............................................... (nazwisko i imię – drukiem)

............................... (data)

................................. (podpis)

OSTRZEŻENIE Wspinaczka uprawiana nieprawidłowo, bez zachowania zasad bezpiecznej asekuracji i obowiązujących w miejscu wspinania zasad porządkowych, MOŻE doprowadzić do nieszczęśliwego wypadku groźnego dla zdrowia, a nawet życia wspinacza i/lub osób będących w pobliżu. Każdy, kto się wspina musi uwzględnić to ryzyko, podejmując je na własną odpowiedzialność. Informacja dla rodziców wspinających się dzieci W polskim ustawodawstwie, w chwili obecnej, nie istnieją jeszcze wystarczająco ścisłe i wyczerpujące regulacje prawne i przepisy wykonawcze dotyczące uprawiania wspinaczki przez dzieci i młodzież zarówno na ścianach sztucznych, jak i skałach naturalnych. Naukę wspinania oraz inne zorganizowane formy uprawiania wspinaczki (rekreacyjnej i sportowej) w hali (obiekty sztuczne) i w plenerze, na ścianach trwale wyposażonych w punkty asekuracyjne, mogą prowadzić osoby posiadające uprawnienia: instruktor sportu o specjalności wspinaczka sportowa/halowa.

© by Wojciech Krzyżanowski Wspinaczka na skałach naturalnych nie wyposażonych w stałe punkty asekuracyjne należy do sportów o wysokim poziomie ryzyka (jest pewną odmianą alpinizmu). W tej dziedzinie stosowne uprawnienia zawodowe posiadają instruktorzy wspinaczki skałkowej Polskiego Związku Alpinizmu. OŚWIADCZENIE My, niżej podpisani rodzice dzieci: 1. ..................................................................... 2. .............................................................................. po zapoznaniu się z powyższą Informacją oraz Ostrzeżeniem wyrażamy zgodę na ich uczestnictwo w zajęciach wspinaczkowych organizowanych przez: ........................................................................................................................................................... Oświadczamy, iż akceptujemy Pana: ........................................................................................................ Instruktora o specjalności .............................................................., jako osobę odpowiedzialną za właściwą organizację i prowadzenie zajęć wspinaczkowych oraz bezpieczeństwo uczestniczących w nich naszych dzieci w okresie: ................................................................ na terenie: ........................................................... w terminach: ............................................................ ................................................ Imię i nazwisko (litery drukowane) ........................................... Podpis

................................................ Imię i nazwisko (litery drukowane) Data: ..............................

........................................... Podpis

6. ŹRÓDŁA FINANSOWANIA BUDOWY SZTUCZNYCH ŚCIAN WSPINACZKOWYCH 6.1. PROJEKT O BYDGOSKI GRANT OŚWIATOWY FORMULARZ ZGŁOSZENIA PROJEKTU STRONA 1

1.Tytuł grantu: nowy projekt 

WSPINACZKA W SZKOLE kontynuacja 

2. Placówka oświatowa zgłaszająca Zasadnicza Szkoła Zawodowa nr 4 projekt (dokładna nazwa, adres, 85-077 Bydgoszcz, ul. Świętojańska 20 numer telefonu) tel.: 321-15-37, 322-55-66 3. Projekt dotyczy działalności: dydaktycznej wychowawczo - rekreacyjno (właściwe podkreślić) opiekuńczej sportowej Przyjmujący zgłoszenie: data ...............................

- artystycznej

innej (jakiej?) ....................

podpis .................................

4. Cele do zrealizowania w projekcie: Cele główne: • Popularyzacja sportu wspinaczkowego wśród dzieci, młodzieży i dorosłych • Popularyzacja wspinaczki skałkowej • Integracja ze społeczeństwem lokalnym poprzez działalność sportowo-rekreacyjną Cele szczegółowe: • Rozwijanie wszystkich grup mięśniowych • Rozwijanie koordynacji ruchowej • Rozwijanie wyczucia równowagi • Kształtowanie siły i elastyczności mięśni • Kształtowanie ruchomości stawów 5. Zasięg działania:

(właściwe

podkreślić)

szkoła/placówka

6. Przewidywana liczba uczestników: Stałych (bezpośrednich) ● ze szkoły (placówki) 15 ● spoza szkoły (placówki) 20 7. Czas realizacji projektu

STRONA 2

dzielnica

miasto

Okazjonalnych ● ze szkoły (placówki) 30 ● spoza szkoły (placówki) 30

całkowity: od 01 września 2001r. do 30 czerwca 2002r. w roku kalendarzowym 2001 od 01 września do 31 grudnia 2002 od 01 stycznia do 30 czerwca

inny (jaki?) województwo

Po realizacji programu uczeń (nabędzie umiejętności) potrafi:

1. 2. 3. 4. 5. 6.

Zwijać i rozwijać linę tak, aby się nie skręcała.

Stopień trudności •

Uzyskiwać całkowicie bezpieczne połączenie: wspinacz-lina.

Stopień trudności ••

Prawidłowo zakładać punkty asekuracyjne różnego typu.

Stopień trudności ••

Prawidłowo trzymać, podawać i ściągać linę, a także skutecznie i bez wysiłku wyłapywać odpadnięcia wspinającego się partnera. Stopień trudności ••• Wykorzystać skalną rzeźbę do jak najskuteczniejszego wspinania. Stopień trudności •• Wspinać się płynnie, pewnie i bezpiecznie, wkładając w to jak najmniej wysiłku. Stopień trudności •••

7. Jak najlepiej wykorzystać nietypowe chwyty i stopnie. 8. Wspinać się z wykorzystaniem różnych technik wspinania. 9. Bezpiecznie zjeżdżać na linie. 10. Prawidłowo działać na stanowisku asekuracyjnym. 11. Bezpiecznie prowadzić, zakładać przeloty, wpinać linę. 12. Ratować się po locie, wisząc wolno w powietrzu.

Stopień trudności ••• Stopień trudności ••••

oraz osoby dorosłeDzieci i młodzież

do czerwiec 2002Od wrzesień 2001

8. Ramowy plan działań Data Rodzaj zajęć

Stopień trudności •••• Stopień trudności •••• Stopień trudności •••• Stopień trudności •••••

9. Przewidywane metody ewaluacji (wymierne sposoby oceny realizacji celów założonych w projekcie) Oceny stopnia realizacji założeń zawartych w projekcie „Wspinaczka w szkole” dokonuje się podczas: ● zawodów sportowych (wewnątrzszkolnych lub międzyszkolnych) ● pikników i festynów integrujących społeczeństwo lokalne ● wyjazdów wspinaczkowych do Jury Krakowsko-Częstochowskiej ● sprawdzianów i testów sprawności fizycznej W zakresie wyposażenia technicznego sali (uchwyty wspinaczkowe montowane na ścianie) program jest częściowo dotowany przez Fundację im. Stefana Batorego i Fundację Polska Akcja Humanitarna. STRONA 3

10. Preliminarz projektu – koszty realizacji projektu (zgodnie z klasyfikacją budżetową na dany rok budżetowy) Łączne koszty Środki własne Paragraf Grant Rodzaj kosztów (wyszczególnienie wydatków) 2.060 zł

Dodatkowe godziny zajęć (2 godz. tygodniowo):

§ 4010

1700 zł

● Wynagrodzenie osobowe

§ 4110

310 zł

● Składka na ubezp. społeczne

§ 4120

50 zł

● Składka na fundusz pracy

§ 4210

300 zł

Uprząż wspinaczkowa (szt. 2)

§ 4210

200 zł

Ekspresy wspinaczkowe (sz. 4)

Całkowity koszt realizacji projektu „Wspinaczka w szkole” wynosi: 2.560 zł Podpis osoby opracowującej preliminarz projektu.................................................................. Podpis głównej księgowej szkoły lub placówki oświatowej.......................................................

STRONA 4

11. Autorzy projektu (imiona i nazwiska) – kwalifikacje 1. Wojciech Krzyżanowski

2.................................................. 3.................................................. 4.................................................. -

Dyplomowany Nauczyciel Wych. Fizycz. Trener karate II klasy Instruktor karate tsunami Instruktor karate shotokan Instruktor pływania Instruktor turystyki kajakowej Instruktor wspinaczki ..................................................................... ..................................................................... .....................................................................

12. Wykonawcy projektu (imiona i nazwiska) – kwalifikacje 1. Wojciech Krzyżanowski

Dyplomowany Nauczyciel Wych. Fizycz. Trener karate II klasy

2.................................................. 3.................................................. 4.................................................. -

Instrukto

r karate tsunami Instruktor karate shotokan Instruktor pływania Instruktor turystyki kajakowej Instruktor wspinaczki ..................................................................... ..................................................................... .....................................................................

13. Podpis dyrektora szkoły (placówki), w której realizowany jest projekt: ................................................................................................................................. Podpis autora (autorów) projektu: 1............................................................. 3............................................................ 2.............................................................

4............................................................

14. Ocena Komisji Ekspertów: pozytywna  proponowana wysokość grantu: negatywna  inna ..............................................................................................

zł.

6.2.PROJEKT „WSPINACZKA HALOWA” W RAMACH KONKURSU AKTYWNA WIOSNA FUNDACJI PRO BONO POLONIAE Adresatem projektu „Wspinaczka halowa” są dzieci i młodzież z różnych grup wiekowych i środowiskowych. Jako stowarzyszenie o charakterze przede wszystkim artystycznym podejmujemy liczne działania aktywizujące młodzież w sferze twórczej. Mamy jednak pełną świadomość, że jednorodny rozwój dziecka nie zawsze jest zjawiskiem pożądanym i pozytywnym. Dlatego też punktem wyjścia naszego projektu jest stworzenie miejsca, w którym młodzież artystyczna (a docelowo również młodzież ze Śródmieścia Bydgoszczy i pobliskich dzielnic) mogłaby realizować się poprzez fascynującą dziedzinę jaką niewątpliwie jest wspinaczka. Dlaczego wspinaczka halowa? Wspinanie jest jedną z niewielu dziedzin sportu, które poza rozwojem fizycznym gwarantuje także nabywanie umiejętności niezbędnych w życiu. Dzięki odpowiedniemu treningowi można zaszczepić młodym ludziom poczucie odpowiedzialności za siebie i za drugiego człowieka, nawyk podejmowania przemyślanych decyzji i przewidywania ich skutków, czy wreszcie niechęć do brawury i niepotrzebnego narażania swego zdrowia i życia. Co istotne, wspinaczka jest sportem, który gwarantuje niezwykłe doznania, wzmacnia wiarę we własne siły oraz hartuje przeciw wszelkim niepowodzeniom. Może okazać się świetną alternatywą dla wszelkich używek, czy innych „łatwych” dróg budowania własnego „JA” W odniesieniu do młodzieży artystycznej może okazać się doskonałą odskocznią od nieustannych prób i ćwiczeń w grze na instrumencie, pozwalającą utrzymać higienę umysłu, a przy okazji pomóc w wyrabianiu wielu umiejętności potrzebnych na scenie (choćby koncentracji). Dodatkowo nie sposób przecenić wpływu, jaki treningi mogą mieć dla prawidłowego rozwoju fizycznego młodzieży, która jest szczególnie narażona na skrzywienia kręgosłupa i inne wady postawy. Gdzie? Ściankę do wspinaczki halowej planujemy zamontować w sali gimnastycznej Państwowego Zespołu Szkół Muzycznych w Bydgoszczy, który jest naszym naturalnym partnerem i sprzymierzeńcem w wieloletniej działalności. Docelowo zamierzamy swą działalność skierować do młodzieży bydgoskiego Śródmieścia, której brakuje atrakcyjnych propozycji spędzania wolnego czasu. Wobec tego lokalizacja sali gimnastycznej zdaje się być wymarzona (ścisłe centrum). Zdajemy sobie sprawę, że sama instalacja to dopiero początek. Nie jesteśmy jednak w tej sferze całkowitymi laikami. Jednym z twórców projektu jest Wojciech Krzyżanowski – nauczyciel wychowania fizycznego – specjalista i instruktor wspinaczki, a także wschodnich sztuk walki. On to właśnie opracował program treningów i regulamin działalności koła wspinaczki. Co istotne, chcemy, żeby swobodnie mogły z niej korzystać osoby niepełnosprawne (np. uczniowie pobliskiej szkoły dla Niewidzących i Słabowidzących), podjęliśmy już odpowiednie przygotowania. Co dalej? Naszym celem jest włącznie w naszą inicjatywę jak największej ilości osób oraz instytucji, zwracamy się więc o wsparcie projektu wszędzie gdzie tylko możemy. Chcielibyśmy, żeby nasza inicjatywa objęła jak największą ilość młodzieży, zwłaszcza tej, która ze względów materialnych, rodzinnych, czy zdrowotnych ma ograniczone możliwości organizowania sobie czasu wolnego. Ambicją naszą jest też, aby budowa ścianki stała się wstępem do kolejnych inicjatyw – pierwszą z nich jest stworzenie centrum kształcenia i wymiany informacji dla nauczycieli wychowania fizycznego szkół artystycznych. Planowane cykliczne spotkania zaowocują wkrótce powstaniem jednolitego programu nauczania WF-u w tego typu placówkach. Zapewniamy, że to dopiero skromny początek. I.INFORMACJE O PROJEKCIE 1.Tytuł projektu: WSPINACZKA HALOWA

Projekt ma na celu aktywizację młodzieży artystycznej szkoły muzycznej, a także uczniów innych śródmiejskich szkół poprzez upowszechnienie wspinaczki halowej DLACZEGO WARTO UPRAWIAĆ WSPINANIE? • Wspinanie otwiera przed człowiekiem nowy świat wrażeń, doświadczeń, przeżyć sięgających najgłębszych emocji, decydujących o kierunku rozwoju psychicznego • Wspinanie ukazuje wszechstronne korzyści dla zdrowia i kondycji fizycznej (poprzez formę treningu, rekreacji ruchowej) • Wspinanie ukazuje pewne sposoby kontaktu ze środowiskiem przyrodniczym • Wspinanie kształtuje pozytywne cechy charakteru w zakresie: odporności psychicznej, wytrwałości, odpowiedzialności za siebie i partnera, umiejętności organizacyjnych, zaradności, skuteczności działania • Wspinanie oddziałuje na rozwój intelektualny (książki, filmy, ale także: podróże, zetknięcie z obcymi kulturami, wreszcie – możliwość uczenia się języków obcych) WALORY WSPINANIA: • stwarza substytut latania • wzbudza określone pozytywne reakcje np. zadowolenie z pokonania własnych słabości • zapewnia niepowtarzalne wrażenia • zaspokaja ciekawość („co tam jest po drugiej stronie szczytu?”) • zaspokaja potrzebę strachu (pozytywny aspekt wzrostu adrenaliny) • zaspokaja naturalny pęd dziecka do pokonywania przeszkód (wspinaczki nie trzeba się uczyć, tak jak innych dyscyplin, wg szkoły francuskiej dzieci od 3 roku życia mają obowiązkowe wspinanie w przedszkolach) • zaspokaja potrzebę estetyki (estetyka środowiska) • umożliwia powrót do natury • pozwala na skrajne doświadczenia (każdy ma swój ajer) • pozwala na dotknięcie wysokiej granicy ryzyka ekstaza zastępuje narkotyki • pozwala wybrać stopień trudności jaki tylko zechcemy (od stopnia I do VI.6) • zacieśnia więzi rodzinne (gdy syn asekurując ojca uświadamia sobie, że ponosi za niego pełną odpowiedzialność – odwrócenie roli opiekuńczej) 3.Opis (krótka analiza) JAKIEGO PROBLEMU DOTYCZY PROJEKT? problemu z harmonogramem Projekt dotyczy działalności pozalekcyjnej na rzecz dzieci, młodzieży oraz społeczności lokalnej; planowanych działań (z Projekt „Wspinaczka halowa” jest odpowiedzią na potrzeby dzieci i młodzieży ze środowisk miejskich, wyszczególnieniem dat związane z różnymi formami spędzenia czasu wolnego, szczególnie czasu po zajęciach lekcyjnych. W rozpoczęcia i zakończenia) realizacji programu chodzi też o to by w wolnych chwilach dzieci nie były zdane same na siebie. Innym, nie mniej istotnym aspektem jest widoczne słabnięcie więzi lokalnych, szczególnie gdy rodzice są często zorientowani na pokonywanie podstawowych trudności życia codziennego; Projekt nie posiada konkretnej daty rozpoczęcia i zakończenia ponieważ on trwa - tylko w nieco innej formie. W ramach czasowych można jedynie określić czas od rozpoczęcia do zakończenia budowy ścianki. ZADANIA DO WYKONANIA: • Montaż elementów sztucznej ścianki wspinaczkowej lub gotowych paneli w sali gimnastycznej • Opracowanie programu i rozpoczęcie zajęć CZY PROJEKT BĘDZIE REALIZOWANY I W JAKIEJ FORMIE W PRZYPADKU NIE OTRZYMANIA DOTACJI? W przypadku nie otrzymania dotacji projekt będzie realizowany w dotychczasowej formie tzn. będą odbywały się biwaki w Jurze Krakowsko – Częstochowskiej połączone ze wstępnym szkoleniem wspinaczkowym. Ponadto w okresie od 28 czerwca do4 lipca 2004r. w Bydgoszczy odbędą się Ogólnopolskie Warsztaty Metodyczne dla nauczycieli wychowania fizycznego szkół artystycznych, na których to wspinaczka halowa zostanie dołączona do oferty programowej lekcji wychowania fizycznego. 4.Adresaci projektu Adresatami projektu są dzieci i młodzież Województwa Kujawsko – Pomorskiego a szczególnie okolic bydgoskiego śródmieścia. 5.Spodziewane efekty • Utworzenie ścianki wspinaczkowej • Opracowanie programu szkolenia • Utworzenie sekcji wspinaczkowej • Zainteresowanie wspinaczką dzieci, młodzieży i społeczności lokalnej 6.Sposób oceny stopnia • Sprawozdanie merytoryczne i finansowe z realizacji projektu realizacji projektu • Dokumentacja ścianki wspinaczkowej (m.in. projekt budowlany, instrukcje, regulaminy itp.) • Bieżąca dokumentacja działalności sekcji wspinaczkowej (m.in. programy, listy obecności, zdjęcia)

© by Wojciech Krzyżanowski 7.Szczegółowy budżet Całkowity koszt realizacji projektu: 20 000 - 30 000 zł. projektu oraz planowane (Zależny on jest od tego czy pozyska się wystarczającą ilość sponsorów. źródła jego finansowania W przypadku mniejszej ilości sponsorów projekt budowlany zostanie wykonany przez biuro projektowe, a montaż elementów we własnym zakresie. W innym przypadku zakupione zostaną gotowe elementy ścianki wspinaczkowej). I. FUNDACJA J&S PRO BONO POLONIAE (zakup sprzętu asekuracyjnego, chwytów wspinaczkowych oraz elementów mocujących) - z tego 5 000 zł – sprzęt asekuracyjny Przykładowy wykaz sprzętu asekuracyjnego: Uprząż wspinaczkowa - 10 szt. Cena ok.112 zł/szt. (ok.1 120 zł) Lina dynamiczna 60 m – 2 szt. Cena ok.500 zł/szt. (ok.1 000 zł) Karabinki 20 szt. – Cena ok. 50 zł/szt. (ok.1 000 zł) Przyrząd asekuracyjny „Płytka” 1 szt. – Cena ok.50 zł. Przyrząd asekuracyjny GRI GRI 2 szt. – Cena ok.300 zł/szt. (ok. 600 zł) Przyrząd asekuracyjny „kubek” 3 szt. – Cena ok. 65 zł/szt. (ok.200 zł) Przyrząd asekuracyjny „reverso” 1 szt. – Cena ok. 80 zł. Przyrząd zaciskowy „poigne” 2 szt. – Cena ok. 160 zł/szt. (ok.320 zł) Akcesoria (magnezja, woreczek, repsznur) (ok. 50 zł) Elementy mocujące (spity, śruby itp.) Cena (ok. 500 zł) - Chwyty wspinaczkowe i elementy mocujące ok. 5 000 zł Cena sprzętu asekuracyjnego w dużej mierze zależy od firmy produkującej dany sprzęt. Dlatego też w przypadku znalezienia sprzętu dobrej firmy, po niższej cenie, zakłada się wyrównanie sumy przeznaczonej na realizację zadania, poprzez zwiększenie ilości zakupu chwytów wspinaczkowych. II. PRZEDSIĘBIORSTWO PROJEKTOWO – REALIZACYJNE BUDOWNICTWA • ok. 8 000 zł. (Projekt budowlany ścianki wspinaczkowej) III. URZĄD MIASTA BYDGOSZCZY • ok. 3 000 zł. (dodatkowe godziny zajęć dydaktyczno-szkoleniowych) IV. WKŁAD WŁASNY • 1 200 zł. (koszty szkolenia i przejazdy - kurs instruktorów wspinaczki halowej w Katowicach) • ok. 300 zł (zakup niezbędnej dokumentacji np. Polskiej Normy oraz publikacji wykorzystywanych przy realizacji zajęć) • Czas poświęcony na opracowanie dokumentacji (m.in. regulaminy, programy szkolenia, instrukcje itp.) 8.Kwota o jaką 10 000 zł na zakup: wnioskodawca występuje do • sprzętu asekuracyjnego Fundacji, ze wskazaniem jej • chwytów wspinaczkowych przeznaczenia • elementów mocujących (W przypadku pozyskania dodatkowych środków finansowych zamiast chwytów oraz elementów mocujących – zakup gotowych paneli) 9.Dane na temat instytucji• Przedsiębiorstwo Projektowo Realizacyjne Budownictwa „PION” – opracowanie projektu budowlanego w lub osób współpracujących przypadku dodatkowych środków na zakup gotowych paneli przy realizacji projektu (w• ALPIN P.W. Specjalistyczne usługi alpinistyczne i ogólnobudowlane J.Cywiński – montaż elementów zgodnie jakim zakresie i w z projektem których etapach) 10.Ewentualne dane na• Zebrano informacje na temat: temat dotychczasowych * kosztów budowy ścianki wspinaczkowej rezultatów realizacji projektu * kosztów chwytów wspinaczkowych * kosztów wykonania projektu budowlanego * kosztów zakupu sprzętu wspinaczkowego • Przygotowano materiał dla projektanta: „Generacje i typy sztucznych ścian wspinaczkowych” w celu ułatwienia komunikacji (nie każde biuro projektowe wykona projekt ścianki wspinaczkowej) • Zakupiono Polską Normę PN-EN 12572 „Sztuczne ściany wspinaczkowe Punkty asekuracyjne...” • Przygotowano instrukcje i regulaminy • Przeprowadzono wstępne szkolenia w 2000, 2001 i 2002 roku podczas biwaków w Jurze Krakowsko – Częstochowskiej • Opracowano program szkolenia • uzyskano kwalifikacje instruktorskie 11.Dane osoby Zbigniew Kruszyński Wojciech Krzyżanowski odpowiedzialnej za 86-005Białe Błota 85-808 Bydgoszcz realizację projektu Zielonka 17 ul. Białogardzka 4/54 e-mail:zbyszek@www.bydgoszcz.pl e-mail:wk0307@wp.pl tel. 0-603 166 241 II.INFORMACJE O INSTYTUCJI 1.Nazwa instytucji TOWARZYSTWO MOZARTOWSKIE 2.Adres, telefon, fax, e-mail, 85-080 Bydgoszcz ul. Libelta 7 www, NIP, REGON tel. (052) 322-37-94 fax (052) 322-97-18 e-mail:biuro@konkursmuzyczny.pl NIP – 554-10-37-939 REGON 091257107

3.Nazwa banku i nr konta BPH PBK S.A. o/Bydgoszcz 90 1060 0076 0000 4021 9000 4844 4.Status prawny i krótka Status prawny – Stowarzyszenie Ogólnym celem organizacji jest integracja młodzieży artystycznej. Ponadto wymiana doświadczeń, podnoszenie kwalifikacji oraz kształtowanie charakterystyka instytucji: osobowości artystycznej jej członków. data powstania, cele, władze, W okresie od 14-21 kwietnia 2004 Towarzystwo Mozartowskie będzie koordynatorem wizyty młodzieży Szwajcarskiej. struktura, zakres i formy W okresie od 16-17 kwietnia 2004 Towarzystwo będzie koordynować wizytę Finów w Polsce. W sierpniu 2004 roku Towarzystwo Mozartowskie będzie koordynatorem dwutygodniowej międzynarodowej wymiany młodzieży w ramach działalności, najważniejsze Programu „Młodzież”. Efektem wymiany będzie utworzenie 80 osobowej orkiestry Europejskiej dokonania

Źródła finansowania to: • Sponsorzy indywidualni • Fundacje • Ministerstwo Kultury

III.ZAŁĄCZNIKI DO PROJEKTU: 1. 2. 3.

4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12.

Aktualny wypis z rejestru Statut Towarzystwa Sprawozdanie z działalności za 2003 rok Sprawozdanie finansowe za 2003 rok Regulamin sztucznej ścianki wspinaczkowej Formularze oświadczeń osób wspinających się i opiekunów tych osób Informacja o wyprawach wspinaczkowych w latach 2000, 2001, 2002 Sprawozdanie z wyprawy wspinaczkowej w 2001 roku Plan wynikowy do zajęć wspinaczkowych Wzór certyfikatu wystawianego po przebytym szkoleniu Biuletyn ABC... (Materiał do szkolenia wspinaczkowego) Informator dla projektanta sztucznej ścianki wspinaczkowej Generacje...

STRONY INTERNETOWE O TEMATYCE WSPINACZKOWEJ http://www.wspinanie.pl/ http://www.redpoint.pdi.pl/ http://www.turystyka-gorska.pl/ http://www.wspinaczka.com.pl/ http://www.studiowspin.cim.pl/ http://www.gawra.arx.pl/ http://www.e-gory.pl/ http://www.alpprofessional.com/ http://www.turysta.com.pl/ http://www.gia.alpinizm.pl/ http://nyka.home.pl/ http://www.alpinizm.com/