Style i skale wspinaczkowe We współczesnej wspinaczce sportowej styl określa sposób pokonania skalnej drogi, który decyduje o możliwości uznania dokonanego przejścia za wyczyn sportowy oraz stanowi o jego poziomie – jakości, pozwalając na przeprowadzenie stosownej klasyfikacji. Złamanie reguł stylu powoduje dyskredytację przejścia do roli wyłącznie „osobistej przygody” jego autora, co oznacza np., że nie wolno go wymieniać w wykazach indywidualnych osiągnięć sportowych. Obecnie przyjmuje się, że drogi wspinaczkowe można pokonywać w jednym z trzech następujących stylów sportowych. •
On sight (ang.), (od strzału) – styl oznaczamy skrótem – OS. Przejście drogi wspinaczkowej z dolną asekuracją, bez odpadnięć i obciążania punktów przelotowych. Wykluczona jest wcześniejsza znajomość drogi – wspinacz nigdy nie próbował się na niej wspinać, ani zjeżdżać obok na linie, ani nawet nie obserwował nikogo wspinającego się na tej drodze oraz nie korzysta z podpowiedzi. Jest to styl wspinaczki klasycznej uznawany za najbardziej wartościowy.
•
Flash (ang.) – przejście drogi z dolną asekuracją w jednym ciągu, bez odpadnięć. Uprzednia znajomość drogi jest ograniczona do obserwacji przejścia innej osoby lub, gdy ktoś udziela nam podpowiedzi podczas przejścia. Przejście w stylu flash ma niższą wartość od przejścia OS, ale zalicza się do kategorii dokonanych bez znajomości.
•
RP – red point (ang.) – przejście drogi z dolną asekuracją bez odpadnięć i obciążania przelotów. Droga może być wspinaczowi znana z poprzednich prób dokonywanych w stylu OS lub flash, a także przechodzona z asekuracją na wędkę, jak też rozpoznawana ze zjazdu. W przypadku odpadnięcia podczas prowadzenia drogi, wspinacz musi zjechać na ziemię, po czym wywleka linę ze wszystkich znajdujących się nad nim przelotów. W praktyce nie odróżnia się przejść dokonywanych na drodze uprzednio obwieszonej ekspresami od tych, kiedy to prowadzący musi je założyć własnoręcznie.
W latach 80. za sportowe uznawano jeszcze przejścia w stylach: • •
RK (rotkreis, niem.) – w tym przypadku wspinacz dokonywał przejścia identycznie jak w stylu RP z tą różnicą, że po odpadnięciu i zjeździe na ziemię, nie musiał wywlekać liny z przelotów. AF (all free, ang.) – przejście drogi mogło być dokonywane z wieloma odpadnięciami, po których wspinaczowi wolno było zawisać na linie bez opuszczania się pod ścianę.
Obecnie odebrano obydwu tym stylom jakiekolwiek znaczenie sportowe, podobnie jak przejściom dokonywanym z asekuracją górną – na wędkę.
www.primaroca.pl
1
TR (top rope, ang) – przejście drogi wspinaczkowej na wędkę, czyli z górną asekuracją. Trudności drogi muszą być przebyte w ciągu. Niedopuszczalne jest jakiekolwiek czynne użycie liny (zarówno do przejścia fragmentu drogi, jak i do odpoczynku), która powinna służyć wyłącznie do asekuracji. Tak, więc popularne patentowanie poszczególnych odcinków trudności, przeplatane zawiśnięciami na linie dla odpoczynku, nie jest przejściem drogi w stylu TR.
Skale trudności Ocena trudności drogi wspinaczkowej zawsze była, jest, i pozostanie odczuciem subiektywnym. Ten sam pojedynczy ruch może być postrzegany jako łatwy lub trudny, zależnie od indywidualnych predyspozycji, aktualnych umiejętności technicznych i stanu wytrenowania. Dlatego więc wszelkiego rodzaju skale, trzeba traktować jako wynik pewnej „ugody społecznej” zawartej w środowisku wspinaczy. Po co więc istnieją skale wspinaczkowe? Po pierwsze, jest to konieczne ze względu bezpieczeństwa uprawiania wspinaczki. Istnienie skali, jako systemu klasyfikowania i oceny trudności drogi, umożliwia wspinaczom dokonanie wyboru takiego celu działania, który mieści się w granicach ich osobistych możliwości. Po drugie, pojawienie się skal trudności zbliżyło wspinaczkę do kategorii dyscypliny sportowej. Stało się, bowiem możliwe porównywanie dokonań poszczególnych wspinaczy, poprzez ocenę zrealizowanych przez nich wejść.
W Polsce powszechnie używa się skali krakowskiej autorstwa Wojtka Kurtyki. Skalę saską używamy w piaskowcach Polski, Czech i Niemiec. W Europie powszechnie używa się skali francuskiej.
Do oceny wartości osiągniętego wyniku służą dwa kryteria: • •
stopień trudności technicznych drogi rodzaj stylu, który wspinacz wybrał do realizacji przejścia
www.primaroca.pl
2
Porรณwnanie skal trudnoล ci wspinaczkowych UIAA, Tatry
Krakowska
Francja
YDS
Wielka Brytania
Saksonia
Australia
I
I
1
5.2
easy
I
10
II
II
2
5.3
m
II
11
III
III
3
5.4
d
III
12
IV
IV
4
5.5
hvd
IV
13
V-
V-
5
5.6
ms
V
13
V
V
5
5.7
4a | s
VI
14
5-
V+
V+
5+
5.8
4b | vs
VIIa
15
5
VI-
VI-
5+
5.8 5.9
4c | hvs
VIIb
16 17
5+
VI
VI
6a
5.9
5a | hvs
VIIc
17 18
6-
VI+
VI+
6a+
5.10a
5b | E1
VIIc
18 19
6
VII-
VI.1
6b
5.10b 5.10c
5c | E1
VIIIa
20
6+
VII
VI.1+
6b+
5.10d
5c | E2
VIIIb
21
7-
VII+
VI.2
6c
5.11a
6a | E3
VIIIc
22 23
77
VIII-
VI.2+
6c+
5.11b
6a | E3
IXa
23 24
7
VIII
VI.3
7a
5.11d
6b | E4
IXb
25
7+
VIII+
VI.3+
7a+
5.12a 5.12b
6b | E4
IXc
26
8-
IX-
VI.4
7b
5.12c
6b | E5
Xa
26 27
8
IX
VI.4+
7c
5.12d
6c | E6
Xb
27 28
8
IX+
VI.5
8a
5.13a
7a | E6
Xc
28 29
8+
X-
VI.5+
8a+
5.13b 5.13c
7a | E6
Xc
30
9-
X
VI.6
8b
5.13d
7a | E7
Xc
32
9
X+
VI.6+
8b+
5.14a
7b | E7
Xc
33
9
XI-
VI.7
8c
5.14b 5.14c
7b | E8 7b | E9
Xc
33
9+
XI
VI.7+
8c+
5.14d
7b | E10
XIa
33
10-
www.primaroca.pl
Norwegia
3