Παρατηρητήριο Πολιτών για την Αειφόρο Ανάπτυξη Citizens’ Inspectorate for Sustainable Development
Κράτητος 96, Ν.Σμύρνη, 17124 +30 (6978) 006982 ● info@cisd.gr
Αθήνα, 24.02.2013 Α.Π.: 0041.00.A
Ανοικτή επιστολή προς τον Πρωθυπουργό Εξορυκτική Δραστηριότητα στη Χαλκιδική
Η κοινωνική ένταση, η σκληρή αντιπαράθεση και η κλιμάκωση της βίας που εξελίσσεται στη Χαλκιδική κατά του επενδυτικού σχεδίου εξόρυξης χρυσού κορυφώθηκε, δυστυχώς, με ακραίες εγκληματικές ενέργειες, ανάρμοστες για κάθε δημοκρατικά ευνομούμενη Πολιτεία, δημιουργώντας κλίμα τοπικού «εμφυλίου πολέμου» και διασύροντας την χώρα σε ιδιαίτερα κρίσιμη συγκυρία. Η Κυβέρνηση, οι πολιτικοί σχηματισμοί και τα ΜΜΕ, αντί να συμβάλλουν στην εκτόνωση
της
κρίσης
ενθαρρύνουν
την
πόλωση,
εντείνουν
την
πολιτική
αντιπαράθεση και ακυρώνουν την οποιαδήποτε προσπάθεια επικοινωνίας και συνεννόησης σε πνεύμα αλληλεγγύης, χωρίς μάλιστα να ασχοληθούν με τα πραγματικά αίτια και γεγονότα που εξέθρεψαν τα φαινόμενα αυτά και πολύ περισσότερο για τους πραγματικούς ενόχους και υπεύθυνους της κλιμάκωσης. Οι Κυβερνήσεις, τα κόμματα, η Διοίκηση και οι επιχειρηματίες έχουν σοβαρές ευθύνες όχι
μόνο
για
τις
επιπτώσεις
από
τις
εξορυκτικές
δραστηριότητες,
που
πραγματοποιήθηκαν στο παρελθόν, αφήνοντας ανοικτές πληγές στο περιβάλλον της περιοχής που ακόμα αιμορραγούν, αλλά κυρίως για την αντίθεσή τους να εμπλέξουν, εγκαίρως τους πολίτες στη λήψη κρίσιμων αποφάσεων για το μέλλον της περιοχής τους. Μια ανοικτή δημόσια διαβούλευση, από μηδενική βάση, που επιχείρησε, από το 2010, η Ειδική Γραμματεία Επιθεώρησης Περιβάλλοντος & Ενέργειας του ΥΠΕΚΑ, με τη στήριξη της τότε Υπουργού, ματαιώθηκε την τελευταία στιγμή εξαιτίας τοπικών
πολιτικών σκοπιμοτήτων και συγκυριών (συσχετισμοί που προέκυψαν από τις Καλλικρατικές εκλογές), ανοίγοντας δρόμο για συσπειρώσεις και φανατισμό που
εδραιώθηκαν σε μονοδιάστατα συνθήματα και επιλεκτική πληροφόρηση. Έτσι χάθηκε η ευκαιρία να αναπτυχθεί μια ισχυρή κοινωνική δυναμική, όπου οι πολίτες με γνώση για τις οικονομικές, κοινωνικές, και περιβαλλοντικές επιπτώσεις και τις αναπτυξιακές ευκαιρίες και με ορθή κρίση, θα είχαν τη δυνατότητα να θεραπεύσουν «προειλημμένες» αποφάσεις. Σήμερα, ο διάλογος κατέληξε να είναι ακόμη πιο δύσκολος, αν όχι ακατόρθωτος, λόγω της εδραίωσης κοινωνικής πόλωσης, κοινωνικού αποκλεισμού και διχασμού που αποστερούν κάθε ψήγμα κοινής λογικής και ψυχραιμίας. Η διαχείριση της κρίσης στη Χαλκιδική πρέπει να αντιμετωπισθεί άμεσα με νηφαλιότητα και σοβαρότητα, από μέρος όλων των εμπλεκόμενων, με κύριο εργαλείο τις σύγχρονες δημοκρατικές πρακτικές και στόχο το όφελος της κοινωνικής συνοχής, της προστασίας του περιβάλλοντος και της τοπικής και εθνικής οικονομίας. Στο πνεύμα αυτό, το CISD καλεί την Κυβέρνηση, τα πολιτικά κόμματα, τους πολίτες, την εταιρεία και κάθε άλλο εμπλεκόμενο να υπερβούν την πόλωση και τις διαχωριστικές γραμμές και να επιδιώξουν τον τεκμηριωμένο διάλογο. Σοβαρά ζητήματα ανάπτυξης που επηρεάζουν εξίσου την κοινωνία και το περιβάλλον δεν λύνονται με ένα ναι ή με ένα όχι, ιδιαίτερα κατά την παρούσα περίοδο, όπου τα ζητήματα
ανάπτυξης
αντιμετωπίζονται
αποσπασματικά
και
σπασμωδικά,
με
συμβατικούς και όχι αειφορικούς όρους. Στο πνεύμα αυτό, τόσο η Κυβέρνηση και τα πολιτικά κόμματα, όσο και οι πολίτες οφείλουν να περιφρουρήσουν τους δημοκρατικούς θεσμούς, λαμβάνοντας υπόψη τα υπέρτατα αγαθά της ελευθερίας της γνώμης, της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και της ποιότητας ζωής. Το CISD, λαμβάνοντας υπόψη το σύνολο των παραμέτρων που επηρεάζουν, όχι μόνο το ειδικό θέμα, αλλά και την εν γένει ανάπτυξη επενδύσεων στη χώρα, επισημαίνει ότι:
Ανοικτή επιστολή προς τον Πρωθυπουργό
σελίδα 2/7
1. Κανένα έργο ή επένδυση δεν μπορεί να υλοποιηθεί χωρίς ευρεία κοινωνική συναίνεση, 2. Καμία επένδυση μεγάλης εθνικής σημασίας δεν μπορεί να γίνει αποδεκτή αν δεν
διασφαλίζονται εγγυήσεις ως προς το όφελός της στην εθνική και τοπική οικονομία και κοινωνία,
διασφαλίζεται η τήρηση των περιβαλλοντικών όρων που έχουν τεθεί,
παρέχει τα αναγκαία εχέγγυα αξιόπιστου ελέγχου και συστηματικής παρακολούθησης της συμμόρφωσης του επενδυτή προς αυτούς τους περιβαλλοντικούς όρους.
3. Ειδικότερα για την περίπτωση της Χαλκιδικής:
Το ζητούμενο δεν είναι η μονόπλευρη ανάπτυξη της εξορυκτικής δραστηριότητας και μεταλλουργίας, αλλά μια ολοκληρωμένη, αειφόρος ανάπτυξη, που θα αξιοποιεί συνετά όλους τους φυσικούς και ορυκτούς πόρους, στη βάση ενός εξασφαλισμένου ανταποδοτικού οφέλους στην οικονομία, την κοινωνία και το περιβάλλον.
Ο ορυκτός πλούτος που βρίσκεται σε αυτή τη συγκεκριμένη περιοχή (αξιοποιημένος από την αρχαιότητα), δεν μετακινείται και αποτελεί εν δυνάμει
συγκριτικό πλεονέκτημα της χώρας, εφόσον διασφαλίζεται ορθολογική και συνετή διαχείριση.
Η υφιστάμενη περιβαλλοντική ζημιά έχει συντελεστεί κυρίως από τις παλαιότερες εξορύξεις και πρέπει να αποκατασταθεί άμεσα.
Η ευρωπαϊκή και εθνική νομοθεσία προβλέπει ικανούς όρους για τη διασφάλιση υψηλής προστασίας περιβάλλοντος και δημόσιας υγείας από τις επιπτώσεις των εξορύξεων, όροι οι οποίοι έχουν πλήρως ενσωματωθεί στην Άδεια Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων, παράλληλα με αυστηρές δεσμεύσεις για χρήση βέλτιστων τεχνικών, σε αντικατάσταση του κυανίου, για υψηλή προστασία του υδροφόρου ορίζοντα, των νερών και εν γένει του φυσικού περιβάλλοντος.
Ανοικτή επιστολή προς τον Πρωθυπουργό
σελίδα 3/7
ΤΟ CISD ΖΗΤΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ:
Να αναλάβει τις ευθύνες των μέχρι σήμερα Κυβερνητικών επιλογών και να προχωρήσει άμεσα στην ενημέρωση της κοινής γνώμης επί των πραγματικών δεδομένων, φωτίζοντας όλες τις πτυχές, τόσο για τις προϋποθέσεις αξιοποίησης του ορυκτού πλούτου της χώρας, στο πλαίσιο της αειφόρου ανάπτυξης (συνεκτιμώντας αυξανόμενη ζήτηση, οικονομική κρίση και άλλες παραμέτρους), όσο και για το επενδυτικό σχέδιο αξιοποίησης του ορυκτού
πλούτου της Χαλκιδικής.
Να καλέσει όλους τους «εταίρους» (πολιτικά κόμματα, φορείς πολιτών, εταιρεία, εργαζόμενους)
σε
ένα
ανοικτό,
ειλικρινή
διάλογο,
απαλλαγμένο
από
μικροπολιτικά συμφέροντα.
Να προσδιορίσει με σαφήνεια το είδος της διαβούλευσης, που θα πρέπει να γίνει σε πολλά επίπεδα: Τόσο με εκλεγμένους φορείς, όσο και απ' ευθείας με τους πολίτες και με όλους μαζί. Με τους πολίτες της περιοχής, αλλά και με τους πολίτες της χώρας.
Να εγγυηθεί ότι ο τεκμηριωμένος, αυτός, διάλογος θα βασισθεί στην αειφορική λογική κόστους/οφέλους με σκοπό τη μέγιστη ικανοποίηση όλων των παραμέτρων της Προστασίας του Περιβάλλοντος, της Κοινωνικής Συνοχής και της Βιώσιμης Οικονομίας.
Να ζητήσει από την εταιρεία συγκεκριμένες δεσμεύσεις για την αειφόρο διαχείριση του ορυκτού πλούτου και εγγυήσεις που θα προσφέρει για την τοπική αειφόρο ανάπτυξη της περιοχής, σε οικονομικό, κοινωνικό και περιβαλλοντικό επίπεδο, τόσο μέσω της εφαρμογής και παρακολούθησης τήρησης των περιβαλλοντικών όρων, όσο μέσω ανταποδοτικού οφέλους, αλλά και συνεχούς λογοδοσίας.
Να καλέσει τον επενδυτή να συνυπογράψει Μνημόνιο σχετικό με δεσμεύσεις για υλοποίηση, από μέρους του, αναπτυξιακών έργων, με πρόβλεψη για την ανάπτυξη της περιοχής κατά την μετα-μεταλλευτική περίοδο, στο πνεύμα αυτών που είχαν προταθεί από το ΥΠΕΚΑ κατά τη διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης του επενδυτικού σχεδίου (2011) και τους οποίους ο επενδυτής
Ανοικτή επιστολή προς τον Πρωθυπουργό
σελίδα 4/7
είχε πλήρως αποδεχτεί, αλλά δεν συνυπογράφηκαν με επιλογή του τότε Υπουργού.
Να ακυρώσει, με τις παραπάνω και άλλες κατάλληλες ενέργειες, την εικόνα «καθεστώτος αποικιοκρατίας», που απορρέει από την «χαριστική» σύμβαση του 2004, μεταξύ κράτους και επενδυτή.
Να συμβάλλει, με πολιτική ωριμότητα, στην άρση του κλίματος τρομοκρατίας στην περιοχή, δίνοντας χώρο στη λογική και στην αλληλεγγύη.
ΤΟ CISD ΖΗΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΤΑΙΡΕΙΑ: Να αντιληφθεί ότι για να προχωρήσει απρόσκοπτα η συγκεκριμένη δραστηριότητα
δεν αρκεί o η "τυπική" νομιμότητα του έργου o η πληρότητα και η αξιοπιστία της εγκεκριμένης ΑΕΠΟ o η δέσμευση για την μη χρήση κυανίου, o η εφαρμογή βέλτιστων διαθέσιμων τεχνικών για υψηλή προστασία του περιβάλλοντος o η αποκατάσταση, εκ μέρους της, της «ιστορικής» περιβαλλοντικής ζημιάς από την εξορυκτική δραστηριότητα τρίτων.
αλλά, οφείλει o να συνεργασθεί άμεσα με την Κυβέρνηση και τους Πολίτες για την επικύρωση των δεσμεύσεών της έναντι της απόδοσης συγκεκριμένου οφέλους για την εθνική και τοπική οικονομία, αναλαμβάνοντας να τις παρουσιάσει και να τις διαβουλευτεί, ανοίγοντας έναν ισότιμο διάλογο, όπου θα τεκμηριώσει τις προθέσεις της, τόσο για την τήρηση των παραπάνω, όσο και για την εφαρμογή της περιβαλλοντικής και κοινωνικής πολιτικής της o να δεσμευτεί για την ετήσια απόδοση ικανού ποσοστού επί των πραγματικών κερδών της εταιρείας, βασισμένων σε χρηματιστηριακά Ανοικτή επιστολή προς τον Πρωθυπουργό
σελίδα 5/7
μεγέθη, σε ειδικό λογαριασμό, αποκλειστικά για την υλοποίηση αναπτυξιακών δράσεων στην περιοχή, τον οποίο θα διαχειρίζεται η Διοίκηση υπό την εποπτεία και συναίνεση εκπροσώπων της τοπικής κοινωνίας (δέσμευση που είχε αποδεχθεί το 2011). o να εκκινήσει, το ταχύτερο, την υλοποίηση όλων των συμφωνηθέντων o να αποδείξει έμπρακτα τις καλές της προθέσεις, λειτουργώντας με απόλυτη διαφάνεια και συνέπεια στα πλαίσια των υποχρεώσεών της, μέσα από την ενημέρωση και τον έλεγχο της κοινωνίας των πολιτών. Τέλος, όλοι οι Έλληνες Πολίτες μαζί, χρειάζεται να κατανοήσουμε την κρισιμότητα των οποιωνδήποτε αποφάσεων που ανάγονται στην εθνική (και όχι μόνο τοπική) προοπτική, όχι λόγω της οικονομικής συγκυρίας (που αξιοποιείται κατά το δοκούν από κάθε πλευρά) αλλά γιατί το οφείλουμε στις επόμενες γενιές.
Για το CISD Παρατηρητήριο Πολιτών για την Αειφόρο Ανάπτυξη
Η Πρόεδρος
Μαργαρίτα Καραβασίλη
Ανοικτή επιστολή προς τον Πρωθυπουργό
σελίδα 6/7
Πίνακας Αποδεκτών
Προς τον Πρωθυπουργό κ. Αντώνη Σαμαρά Κοινοποίηση : 01.
Βουλή των Ελλήνων
01.01.
Πρόεδρο της Βουλής κ. Βαγγέλη Μεϊμαράκη
01.02.
Διαρκή Επιτροπή Παραγωγής & Εμπορίου, Πρόεδρο κ. Γεώργιο Βλάχο
01.03.
gvlahos@ath.forthnet.gr Ειδ. Μόνιμη Επιτροπή
Θεσμών & Διαφάνειας, Πρόεδρο κ. Τάσο Νεράντζη
01.04.
tassos@nerantzis.gr Ειδ. Μόνιμη Επιτροπή
Προστασίας Περιβάλλοντος, Πρόεδρο κα Διονυσία
02.
Αυγερινοπούλου ΥΠΕΚΑ
02.01.
Υπουργό κ. Ευάγγελο Λιβιεράτο
02.02.
Αναπληρωτή Υπουργό κ. Σταύρο Καλαφάτη
02.03.
Υφυπουργό κ. Ασημάκη Παπαγεωργίου
02.04.
Γ. Γ. Ενέργειας κ. Κώστα Μαθιουδάκη
02.05.
Γ.Γ. ΥΠΕΚΑ κα Μάρω Ευαγγελίδου
02.06.
Ε.Γ.Ε.Π.Ε. κ. Μωυσή Κουρουζίδη
03.
ΥΠΑΝΥΠ
03.01.
Υπουργό κ. Κωστή Χατζηδάκη
03.02.
Υφυπουργό κ. Θανάση Σκορδά
04.
ΥΠΟΙΚ
04.01.
Υπουργό κ. Γιάννη Στουρνάρα
04.02.
Γ.Γ. Δημόσιας Περιουσίας κ. Αβραάμ Γούναρη
05.
ΥΠΡΟΠΟΛ
05.01.
Υπουργό κ. Νίκο Δένδια
06.
Αρχηγοί Κομμάτων Αντιπολίτευσης
06.01.
ΣΥΡΙΖΑ, Πρόεδρο κ. Αλέξη Τσίπρα
06.02.
ΠΑΣΟΚ, Πρόεδρο κ. Ευάγγελο Βενιζέλο
06.03.
ΑΝΕΛ, Πρόεδρο κ. Πάνο Καμμένο
06.04.
ΔΗΜΑΡ, Πρόεδρο κ. Φώτη Κουβέλη
06.05.
ΚΚΕ, Γενική Γραμματέα κα Αλέκα Παπαρήγα
07.
Εταιρεία
07.01.
Eldorado Gold, Chief Executive Officer, Mr. Paul N. Wright Ελληνικός Χρυσός AE, Γενικό Διευθυντή κ. Πέτρο Στρατουδάκη Chief Executive Officer
07.02.
Ανοικτή επιστολή προς τον Πρωθυπουργό
σελίδα 7/7