Παρατηρητήριο Πολιτών για την Αειφόρο Ανάπτυξη Citizens’ Inspectorate for Sustainable Development
Κράτητος 96, Ν.Σμύρνη, 17124 +30 (6978) 006982 ● info@cisd.gr
Αθήνα, 08.06.13 Α.Π.: 0083.00.Ε
ΑΝΟΙΚΤΗ
ΕΠΙΣΤ ΟΛΗ
προς τους 1. Α ναπ λη ρωτή Υπο υ ργό Π ΕΚΑ, κ. Σταύρο Καλαφάτη 2. Υπο υ ργό Α νά πτυξ η ς, Α ντ α γωνιστ ικότ ητ ας , Υπ οδ ομ ών, Μετ α φο ρών
& Δικτύ ων, κ. Κωστή Χατζηδάκη 3. Υπο υ ργό Υγε ίας , κ. Ανδρέα Λυκουρέντζο 4. Υπο υ ργό Α γροτ ικής Α νά πτ υξ ης & Τ ρο φίμ ων, κ. Αθανάσιο Τσαυτάρη
Θέμα:
Το πολιτικό σκέλος της ρύπανσης του Ασωπού, οι ευθύνες και οι υποχρεώσεις της Πολιτείας
Η τραγωδία του Ασωπού αποτελεί παράδειγμα της αναποτελεσματικότητας του ελληνικού κράτους και αποτυχίας εφαρμογής της περιβαλλοντικής νομοθεσίας! Αντιμετωπίστηκε περιθωριακά και επιφανειακά, για πολλά χρόνια. Παρά το γεγονός ότι, κατά την τελευταία τριετία, αναγνωρίστηκαν επίσημα τα πραγματικά αίτια, γεγονότα και προβλήματα και προωθήθηκαν σοβαρές νομοθετικές πρωτοβουλίες καθώς και ολοκληρωμένες δράσεις διαχείρισης του περιβαλλοντικού κινδύνου, η ολιγωρία, η ασυνέχεια και η αδράνεια της διοίκησης ανέστειλε το αναμενόμενο και επιθυμητό αποτέλεσμα. Συνέπεια αυτών αποτελεί η παραβίαση του δικαιώματος των κατοίκων της περιοχής στην υγεία, καθώς η Πολιτεία δεν έλαβε έγκαιρα προληπτικά μέτρα ούτε σχεδίασε με αποτελεσματικό τρόπο την αποκατάσταση της περιβαλλοντικής ζημιάς που έχει συντελεσθεί.
1
Αυτό ακριβώς επισημαίνει η πρόσφατη απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Κοινωνικών Δικαιωμάτων (ΕΕΚΔ) του Συμβουλίου της Ευρώπης, με αφορμή την συλλογική προσφυγή που κατέθεσε πριν δυο χρόνια η Διεθνής Ομοσπονδία των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Η θεραπεία του συνολικού προβλήματος με την εφαρμογή –μεταξύ άλλων- ενός σχεδίου πρόληψης και αποκατάστασης της περιβαλλοντικής ζημιάς είναι επιχειρησιακά εφικτή παρά τις, σκόπιμα προβαλλόμενες, δυσκολίες! Προϋπόθεση, ωστόσο, αποτελεί η ύπαρξη ουσιαστικής και συνεχούς πολιτικής βούλησης ικανής να άρει όλα τα υπαρκτά ή κατασκευαζόμενα εμπόδια και να θέσει σε εφαρμογή σειρά μέτρων, ορισμένα εκ των οποίων έχουν ήδη σχεδιασθεί και έχουν τύχει της αποδοχής των εμπλεκόμενων φορέων. Προτεραιότητα πρέπει να δοθεί σε: συνεχή και συστηματικό έλεγχο τήρησης περιβαλλοντικών όρων από καλά εκπαιδευμένο προσωπικό συνεχή επανέλεγχο συμμόρφωσης, δημοσιοποίηση των εκθέσεων περιβαλλοντικών επιθεωρήσεων στο διαδίκτυο βελτίωση εξοπλισμού, παροχή μέσων και πόρων, ώστε να αντιληφθούν οι επιχειρήσεις ότι δεν έχουν άλλη λύση από τη συμμόρφωση στην κείμενη νομοθεσία και στους περιβαλλοντικούς όρους που τους έχουν τεθεί. Επιπλέον, ΟΛΕΣ οι επιχειρήσεις που συμμετείχαν στην ρύπανση,
είναι εκ του νόμου
υποχρεωμένες να αναλάβουν το μερίδιο της ευθύνης που τους αναλογεί, καταβάλλοντας το κόστος των μέτρων πρόληψης και αποκατάστασης της περιβαλλοντικής ζημιάς, υπό το συντονισμό
της
αρμόδιας
εθνικής
αρχής,
επενδύοντας
παράλληλα
σε
καθαρές
αντιρρυπαντικές τεχνολογίες.
Η Κυβέρνηση : 1. Έχει τη δυνατότητα και οφείλει να αντιμετωπίσει την επίκληση της αδυναμίας χρηματοδότησης των ενεργειών αυτών εκ μέρους των επιχειρήσεων, λόγω οικονομικής συγκυρίας, με
αξιοποίηση φορολογικών και λοιπών κινήτρων (πλην
επιχορηγήσεων).
Ρύπανση Ασωπού
σελίδα 2/7
Η υποχρέωση αυτή πηγάζει από το γεγονός ότι το Κράτος, από την πρώτη αδειοδότηση βιομηχανίας στην περιοχή και διαχρονικά, έμμεσα υπέθαλψε κατά συρροή εγκλήματα εναντίον του περιβάλλοντος και της δημόσιας υγείας. 2. Έχει τη δυνατότητα να ολοκληρώσει τα έργα διάθεσης ασφαλούς πόσιμου νερού σε όλες ανεξαιρέτως τις περιοχές και κατάλληλου νερού στην βιομηχανία και στους αγρότες με τη διασφάλιση συνεργασίας και συντονισμού. 3. Έχει τα μέσα να υλοποιήσει μέτρα αποκατάστασης της περιβαλλοντικής ζημιάς, κατά προτεραιότητα στο έδαφος και στα επιφανειακά νερά και στον υδροφόρο ορίζοντα. 4. Έχει τη δυνατότητα να ολοκληρώσει όλα τα επίπεδα σχεδιασμού της περιοχής Οινοφύτων-Σχηματαρίου με την έγκριση ενός χωροταξικού σχεδίου που θα λαμβάνει υπόψη τις ιδιαίτερες ανάγκες της περιοχής, με την ίδρυση Επιχειρηματικών Πάρκων, την χωροθέτηση χώρου επεξεργασία επικίνδυνων αποβλήτων και με την οριοθέτηση της Ζώνης Προστασίας του Ασωπού ποταμού, ενέργειες που υποσχέθηκε από τις αρχές του 2010.
Όλα αυτά θα είχαν υλοποιηθεί έγκαιρα αν τα αρμόδια Υπουργεία διέθεταν διαχρονικά: Σταθερή πολιτική βούληση και συνέχεια στην εφαρμογή των πολιτικών Ικανότητα προγραμματισμού και υλοποίησης του σχεδιασμού Μηχανισμούς αξιολόγησης της αποτελεσματικότητας των σχεδίων διαχείρισης Διοικητική Οργάνωση και Μέριμνα Ανεξαρτησία από οποιεσδήποτε πιέσεις Ενιαία και συντονισμένη λειτουργία των διοικητικών υπηρεσιών σε όλα τα επίπεδα διοίκησης
Σήμερα, η Κυβέρνηση καλείται 1. Να αναλάβει τις εκκρεμείς διαχρονικές ευθύνες του Κράτους και να συμμορφωθεί στις επιταγές του ΕΕΚΔ, που μεταξύ άλλων αναφέρει στη σχετική του απόφαση: «Με την στόχευση της διασφάλισης επιτυχημένων ενεργειών, σε σχέση με το δικαίωμα προστασίας της υγείας, τα κράτη μέλη, υποχρεούνται ,σε συνεργασία είτε και
Ρύπανση Ασωπού
σελίδα 3/7
ανεξάρτητα, δημόσιοι και ιδιωτικοί οργανισμοί, να παίρνουν τα κατάλληλα μέτρα ώστε: μεταξύ άλλων:
Να απομακρύνουν όσο το δυνατόν περισσότερο τον κίνδυνο για την υγεία.
Να παρέχουν συμβουλευτικές και εκπαιδευτικές υπηρεσίες, για την προαγωγή της υγείας και την εμψύχωση των πολιτών, να ανταποκρίνονται στα θέματα προστασίας υγείας.
Να προλαμβάνουν όσο το δυνατόν περισσότερο, επιδημικές, ενδημικές και άλλες ασθένειες, καθώς και ατυχήματα.»
2. Να αντιληφθεί ότι δυσχέρειες στον συντονισμό των αρμοδίων φορέων και οργάνων της Πολιτείας, οι ελλείψεις στον χωροταξικό σχεδιασμό, η κακή διαχείριση των υδατικών πόρων και αποβλήτων, τα υπαρκτά προβλήματα στον έλεγχο των βιομηχανιών και η απουσία των κατάλληλων πρωτοβουλιών, σχετικά με την παρουσία εξασθενούς χρωμίου στο νερό, που τα συναρμόδια Υπουργεία επικαλέστηκαν, όχι μόνο δεν έπεισαν την Ευρωπαϊκή Επιτροπή Κοινωνικών Δικαιωμάτων, αλλά ακόμα περισσότερο δεν έχουν πείσει τον Έλληνα Πολίτη, που έχει απολέσει πλήρως την εμπιστοσύνη του, όπως καθημερινά αποδεικνύεται.
Κατόπιν αυτών, το CISD υποβάλλει στα συναρμόδια Υπουργεία τα ακόλουθα ερωτήματα: 1. Πότε θα τεθεί ασφαλές όριο για το εξασθενές χρώμιο στο πόσιμο νερό; 2. Ποιο είναι το χρονοδιάγραμμα ολοκλήρωσης των έργων διάθεσης ασφαλούς πόσιμου νερού σε όλες τις πληγείσες περιοχές; 3. Πότε θα διατεθεί ασφαλές βιομηχανικό και αρδευτικό νερό; 4. Ποιες είναι οι προβλέψεις του διαχειριστικού σχεδίου της υδρογεωλογικής λεκάνης του Ασωπού (Στερεάς Ελλάδας) ως προς την απορρύπανση του Ασωπού και του υδροφόρου ορίζοντα; 5. Ποιες αποφάσεις έχουν ληφθεί για την Επεξεργασία των Υγρών Βιομηχανικών Αποβλήτων, βραχυπρόθεσμα, μεσο και μακροπρόθεσμα; 6. Πότε θα εγκριθούν οι μελέτες για τη δημιουργία χώρων ασφαλούς διάθεσης των βιομηχανικών και λοιπών επικίνδυνων αποβλήτων, που από διετίας έχουν
Ρύπανση Ασωπού
σελίδα 4/7
υποβληθεί, ώστε αφενός να δοθεί ικανοποιητική λύση για την προστασία του περιβάλλοντος και αφετέρου να μη διαφεύγουν σημαντικά κονδύλια στο εξωτερικό, με ότι αυτό σημαίνει για την εθνική οικονομία, ιδίως, σε αυτή δύσκολη περίοδο που περνάμε; 7. Πόσες βιομηχανίες έχουν συμμορφωθεί στην ΚΥΑ του Ασωπού, που έχει θέσει όρια και παραμέτρους για την απόρριψη υγρών αποβλήτων στον ποταμό και έχουν ανανεώσει τις περιβαλλοντικές του αδειοδοτήσεις σε αυτά; 8. Πότε θα θεσμοθετηθεί η ζώνη προστασίας του Ασωπού, στη βάση μελέτης που έχει ήδη ολοκληρωθεί; 9. Πότε θα θεσμοθετηθούν Επιχειρηματικά Πάρκα εντός της «άτυπης» βιομηχανικής ζώνης Οινοφύτων-Σχηματαρίου; 10. Πότε θα ανατεθεί το Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο Οινοφύτων; 11. Με πόσους Επιθεωρητές θα συνεχισθεί το έργο των ελέγχων, όταν η Ειδική Υπηρεσία Επιθεωρητών Περιβάλλοντος φαίνεται να αποδυναμώνεται πλήρως με τον σχεδιαζόμενο νέο οργανισμό του ΥΠΕΚΑ και να αποδιοργανώνονται οι αρμόδιες Υπηρεσίες; Όταν, μεταξύ άλλων, φαίνεται ότι καταργείται ο προβλεπόμενος Τομέας Επιθεωρητών Στερεάς Ελλάδας; 12. Με ποια μέτρα σκοπεύουν να αντιδράσουν μετά την καταδικαστική απόφαση του ΕΕΚΔ;
Κύριοι, αρμόδιοι θεσμικοί και υπηρεσιακοί των συναρμόδιων Υπουργείων, το CISD σας ενημερώνει, εκ προοιμίου, ότι:
τα ανωτέρω ερωτήματα δεν ανήκουν στη σφαίρα των θεωρητικών, μικροπολιτικών πυροτεχνημάτων-ανακοινώσεων, αλλά απασχολούν τους Πολίτες αυτής της χώρας και όχι μόνο των θιγόμενων περιοχών,
οι τεκμηριωμένες, απαντήσεις, εντός του εκ του νόμου οριζόμενου χρονικού διαστήματος, αποτελούν την ελάχιστη υποχρέωσή σας έναντι της διαχρονικής ευθύνης που σας βαραίνει,
η ενδεχόμενη αποφυγή απάντησης στα παραπάνω ερωτήματα δεν θα επιδέχεται πλέον καμίας δικαιολογίας,
Ρύπανση Ασωπού
σελίδα 5/7
οι Πολίτες, μεμονωμένα ή μέσω των οργανώσεών τους, θα έχουν κάθε λόγο να ασκήσουν πλέον τα έννομα δικαιώματά τους
το CISD θα ζητήσει τον συστηματικό έλεγχο των πολιτικών και διοικητικών σας πράξεων, τηρώντας κατά γράμμα την εθνική και ευρωπαϊκή νομοθεσία και θα ασκήσει τα έννομα δικαιώματά του, ως φορέας που συστάθηκε με σκοπό την υποστήριξη των διεκδικήσεων αλλά και την προάσπιση των δικαιωμάτων των πολιτών, προσφεύγοντας –εφόσον απαιτηθεί- στα αστικά, ποινικά και διοικητικά δικαστήρια.
Για το ΔΣ του CISD Παρατηρητήριο Πολιτών για την Αειφόρο Ανάπτυξη
Η Πρόεδρος
Μαργαρίτα Καραβασίλη
Ρύπανση Ασωπού
σελίδα 6/7
Πίνακας Κοινοποιήσεων
1. Βουλή των Ελλήνων 1.1. Πρόεδρο της Βουλής κ. Βαγγέλη Μεϊμαράκη 1.2. Ειδ. Μόν. Επιτρ. Προστ. Περιβάλλοντος, Πρόεδρο κα Διονυσία Αυγερινοπούλου 1.3. Ειδ. Μόνιμη Επιτροπή Θεσμών & Διαφάνειας, Πρόεδρο κ. Τάσο Νεράντζη 2. ΥΠΕΚΑ 2.1. Υπουργό κ. Ευάγγελο Λιβιεράτο 2.2. Γ.Γ. ΥΠΕΚΑ κα Μάρω Ευαγγελίδου 2.3. Γ.Γ. Χωροταξίας και Αστικού Περιβάλλοντος, κ. Σωκράτη Αλεξιάδη 2.4. Ε.Γ.Ε.Π.Ε. κ. Μωυσή Κουρουζίδη 2.5. Ειδικό Γραμματέα Υδάτων, κ. Κώστα Τριάντη 2.6. ΣΥΓΑΠΕΖ, κα Σταυρούλα Πουλή 2.7. Ειδική Υπηρεσία Επιθεωρητών Περιβάλλοντος (ΕΥΕΠ) 3. Αποκεντρωμένη Διοίκηση Θεσσαλίας & Στερ. Ελλάδας 3.1. Γενική Γραμματέα, κα Καλλιόπη Γερακούδη 4.
Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας 4.1. Περιφερειάρχη, κ. Κλέαρχο Περγαντά
5. Σύνδεσμος Επιχειρήσεων & Βιομηχανιών 5.1. Πρόεδρο, κ. Δημήτρη Δασκαλόπουλο 5.2. Γεν. Δ/ντή ΣΒΑ, κ. Μάρκο Λουκογιαννάκη 5.3. Σύνδεσμο Βιομηχανιών Βοιωτίας, κ. Νίκο Κουδούνη 6. Δικαιώματα του Ανθρώπου 6.1. Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, Πρόεδρο κ. Κωστή Παπαϊωάννου 6.2. Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, Πρόεδρο κ. Κώστα Τσιτσελίκη 6.3. European Committee of Social rights, President Mr.Luis Jimena Quesada 7. Αρχηγοί Κομμάτων Αντιπολίτευσης 7.1. ΣΥΡΙΖΑ, Πρόεδρο κ. Αλέξη Τσίπρα 7.2. ΠΑΣΟΚ, Πρόεδρο κ. Ευάγγελο Βενιζέλο 7.3. ΑΝΕΛ, Πρόεδρο κ. Πάνο Καμμένο 7.4. ΔΗΜΑΡ, Πρόεδρο κ. Φώτη Κουβέλη 7.5. ΚΚΕ, Γενικό Γραμματέα κ. Δημήτρη Κουτσούμπα
8. ΜΜΕ
Ρύπανση Ασωπού
σελίδα 7/7