ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ – ΕΙΣΑΓΩΓΗ Μαργαρίτα Καραβασίλη, Πρόεδρος CISD
Μετά από δύο δεκαετίες αποσπασματικής/αναποτελεσματικής διαχείρισης ή/και αδράνειας η διαχείριση των ΑΣΑ στην Ελλάδα βρίσκεται σήμερα σε ιδιαίτερα κρίσιμη καμπή. Η χώρα καλείται, σε ελάχιστο χρόνο, την ώρα που, έστω και με καθυστέρηση, συζητείται ο Εθνικός Σχεδιασμός:
να υπερβεί τα λάθη του παρελθόντος, ανακτώντας τον χαμένο χρόνο
να αποφασίσει τώρα για εκείνες τις ριζικές τομές που εγγυώνται πρόληψη και μείωση των αποβλήτων,
να προσαρμόσει κατάλληλα τους Περιφερειακούς Σχεδιασμούς, που έχουν προηγηθεί, σύμφωνα με τους στόχους της στρατηγικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το Πρόγραμμα ΕΥΡΩΠΗ 2020, τις κοινοτικές οδηγίες και την εθνική νομοθεσία, με
1
o μείωση ποσότητας και επικινδυνότητας των αποβλήτων που οδηγούνται σε ταφή, o στάδια της ιεραρχίας ολοκληρωμένης διαχείρισης, o επαναχρησιμοποίηση υλικών, ανακύκλωση μέσω προγραμμάτων διαλογής στην πηγή, o κλπ.
να δρομολογήσει άμεσες και αποτελεσματικές λύσεις και δράσεις ολοκληρωμένης διαχείρισης στερεών αποβλήτων που θα ανταποκρίνονται στην κρισιμότητα της κατάστασης με σκοπό την επίτευξη των εθνικών στόχων ανακύκλωσης
Είναι η ώρα της αλήθειας και των κρίσιμων αποφάσεων. Είναι η ώρα της υπέρβασης υφιστάμενων αγκυλώσεων, νομοθετικών και άλλων εμποδίων και περιορισμών… και των καθυστερήσεων σε όποια υλοποίηση σχετικού έργου επιχειρείται… Είναι η ώρα της θεραπείας των εγγενών αδυναμιών και της ατολμίας της Διοίκησης, Κεντρικής, Περιφερειακής και Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Η ώρα της πολιτικής βούλησης
Της ενημέρωσης των Πολιτών
Της αποκατάστασης της εμπιστοσύνης των τοπικών κοινωνιών προς την Πολιτεία…
Είναι η ώρα της ανάδειξης όλων των δυνατοτήτων της κοινωνίας Είναι ώρα να αλλάξουμε ρότα … να αφήσουμε πίσω μας την χρόνια «κακοδαιμονία» και να κάνουμε πλέον παρελθόν την εικόνα της χώρας με τη λειτουργία εκατοντάδων χώρων ανεξέλεγκτης παράνομης διάθεσης απορριμμάτων αλλά και ΧΥΤΑ, που έχουν μετατραπεί σε χωματερές, που απειλούν άμεσα την υγεία και οδηγούν πολύτιμα φυσικά οικοσυστήματα σε κατάρρευση. Σε μια χώρα που πασχίζει να βγει από την κρίση είναι ώρα να μετατρέψουμε το κρίσιμο ζήτημα των απορριμμάτων, από χώρο μικροπολιτικών αντιπαραθέσεων και σκοπιμοτήτων, σε καθοριστικό αναπτυξιακό ζήτημα! Η κοινωνία δεν αντέχει πλέον τις αδιέξοδες συγκρούσεις που εκδηλώνονται, δίκαια ή άδικα, σε κάθε περίπτωση που επιχειρείται η όποια λύση. 2
Οι ΟΤΑ δεν μπορεί πλέον να «βολεύονται» με πρόχειρες λύσεις, που είναι άκρως αναποτελεσματικές και επικίνδυνες, όπως η δεματοποίηση ή η συνεχιζόμενη παράνομη καύση απορριμμάτων για μείωση του όγκου, που ανεβάζουν σημαντικά το κόστος διαχείρισης και εντείνουν τα προβλήματα. Οι ΟΤΑ, οφείλουν να ενεργοποιήσουν τις νομοθετικές επιταγές, υποστηριζόμενοι θεσμικά και οικονομικά, ώστε η μειοψηφία των καλών πρακτικών εναλλακτικής διαχείρισης απορριμμάτων που έχουν αναδειχθεί σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο, να μετατραπεί σε πλειοψηφία. Όλα αυτά δεν είναι ουτοπία! Όλα αυτά είναι το όραμα που δεν είχαμε όταν έπρεπε… ένα όραμα ωστόσο ζωντανό και υπαρκτό, που είναι εδώ μπροστά μας! Γιατί η λύση δεν είναι να ψάχνουμε ακόμη – μετά από 15 χρόνια – ΠΟΥ θα βάλουμε τα σκουπίδια μας και ΠΟΥ θα χωροθετήσουμε, άνευ όρων και προϋποθέσεων, νέα ΧΥΤΑ ή μεγαλεπήβολα έργα Διαχείρισης Απορριμμάτων, μεγεθών που προκύπτουν ανεξάρτητα των πραγματικών αναγκών και στόχων. Η λύση δεν είναι να εξακολουθούμε να αντιμετωπίζουμε το πρόβλημα με τη λογική «όχι σκουπίδια στην αυλή μου» όπως συχνά, με λάθος τρόπο, αντιμετωπίζεται από τις τοπικές κοινωνίες. Η λύση δεν έρχεται μέσα από ατέρμονες συζητήσεις για τα λάθη του παρελθόντος, για τις ελλείψεις του σχεδιασμού … Η λύση βρίσκεται στην αποκατάσταση των λαθών του παρελθόντος διαμορφώνοντας τους όρους και τις προϋποθέσεις για την κάλυψη των υφιστάμενων και επερχόμενων απαιτήσεων επεξεργασίας των αποβλήτων και όχι εμμένοντας σε πυροσβεστικές, πρόχειρες, λύσεις για την εξάλειψη των ανεξέλεγκτων χωματερών δίχως καμία πρόβλεψη. Η λύση βρίσκεται στην διασφάλιση της αναγκαίας συνειδητής και συντεταγμένης μετάβασης από τους αρχικούς χώρους υγειονομικές ταφής των απορριμμάτων (ΧΥΤΑ) σε ολοκληρωμένες εγκαταστάσεις διάθεσης απορριμμάτων (ΟΕΔΑ). Η λύση, ιδίως ΤΩΡΑ, μεσούσης της γενικευμένης κρίσης, βρίσκεται ΜΠΡΟΣΤΑ !!! Αρκεί να αντιληφθούμε, ο καθένας από την πλευρά του, ότι είναι στο χέρι μας 3
ΚΑΙ να τις προσδιορίσουμε
ΚΑΙ να τις διεκδικήσουμε
ΚΑΙ να τις υλοποιήσουμε.
Με κοινό νου ! Με απλή λογική και πλήρη επίγνωση!
ότι είναι πιο αποδοτικό να επενδύουμε σε έργα ολοκληρωμένης εναλλακτικής διαχείρισης, ανακύκλωσης και επαναχρησιμοποίησης, παρά σε πρόστιμα για τις ανεξέλεγκτες χωματερές και τους παράνομους ΧΥΤΑ, που από το 2012, γιατί ούτε αυτοί, στην συντριπτική τους πλειοψηφία, δεν μελετήθηκαν ώστε να μπορούν να μετατραπούν σε XYTY (Xώροι Υγειονομικής Ταφής Υπολειμμάτων), το ύψος των οποίων, από 1ης Ιανουαρίου, ανέρχεται συνολικά πάνω από 600.000 ευρώ την ημέρα.
Η λύση βρίσκεται στην ανάληψη της ευθύνης από όλους τους εμπλεκόμενους φορείς:
από την κεντρική διοίκηση,
από την περιφερειακή διοίκηση
από την τοπική αυτοδιοίκηση,
από τις επιχειρήσεις και τη βιομηχανία
από τους πολίτες
Η λύση βρίσκεται στην εφαρμογή της νομοθεσίας, όχι μεταφρασμένης κατά το δοκούν… αλλά στο πνεύμα του νομοθέτη, που με σταθερά βήματα, ιεράρχηση προτεραιοτήτων και συγκεκριμένες λογικές κοινωνικής ανταπόδοσης οδηγεί στην ριζική μείωση των ποσοτήτων των απορριμμάτων μας, ακόμη και έως το 70% που είναι πλέον ο στόχος του 7ου Προγράμματος Δράσης για το Περιβάλλον και βεβαίως προς μια κοινωνία μηδενικών αποβλήτων. Αγαπητοί μου Η Επιχειρησιακή Ολοκληρωμένη Διαχείριση των Στερεών Αποβλήτων μας αφορά όλους.
4
Συνδέεται με τη χρήση διαφόρων προϊόντων για την εξυπηρέτηση των αναγκών μας, τα οποία αγοράζουμε πληρώνοντας και το κόστος όλου του κύκλου ζωής τους Συνδέεται με τον σύγχρονο τρόπο ζωής που οδηγεί στην αύξηση της ποσότητας των αποβλήτων που παράγονται αλλά και στη δημιουργία νέων, μέσω της εισαγωγής στην αγορά νέων προϊόντων τεχνολογίας. Συνδέεται με τα κυρίαρχα πρότυπα παραγωγής και κατανάλωσης που πρέπει να ανατρέψουμε! Συνδέεται ΚΑΙ με την δική μας βούληση να πετάξουμε τις παρωχημένες νοοτροπίες και να επιλέξουμε μια καλύτερη κοινωνία, αυτή που μας ταιριάζει ! Συνδέεται με την κατανόηση της απλής μαθηματικής εξίσωσης: Προϊόν = Απόβλητο = Προϊόν Γιατί το απόβλητο δεν είναι «σκουπίδι». Είναι προϊόν. Έχει αξία, οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική! Προσδίδει ανταποδοτικό κοινωνικό και περιβαλλοντικό πόρο στον ίδιο τον Πολίτη Προσφέρει πολλαπλά οφέλη, στην προστασία του περιβάλλοντος, στην εξοικονόμηση των φυσικών πόρων, στην προστασία του κλίματος, στην προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης και στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας. Αρκεί να αντιληφθούμε, με ανοικτό μυαλό και ελεύθερη βούληση, ότι η ανακύκλωση αποτελεί το βασικό κλειδί για την επίτευξη της στρατηγικής της Ε.Ε. για την μετάβαση σε μια οικονομία που αξιοποιεί αποδοτικότερα τους φυσικούς της πόρους … για την μετάβαση σε μια κοινωνία μηδενικών αποβλήτων.
Το γεγονός ότι βρισκόμαστε εδώ, όλοι οι εμπλεκόμενοι, αποδεικνύει ότι έχουμε καταλάβει … από τα παθήματα; ΝΑΙ ! Αποδεικνύει ότι ήρθε η ώρα να αλλάξουμε! Οι συζητήσεις που θα ακολουθήσουν σε τέσσερα θεματικά τραπέζια θα το αποδείξουν !
5