Okręg Morawsko-Śląski

POŁOŻENIE I MAPA OKRĘGU MORAWSKO-ŚLĄSKIEGO

Komunikacja EUROPA

Kolejowa II i III kolejowy korytarz tranzytowy – bezpośrednie połączenia z wieloma europejskimi miastami: Praga, Bratysława, Koszyce, Wiedeń, Budapeszt, Warszawa, Mińsk, Moskwa, i in.

Okręg Morawsko-Śląski przewodnik turystyczny

www.idos.cz

Lotnicza Lotnisko Leoše Janáčka Ostrava – nowoczesne lotnisko międzynarodowe, obsługuje połączenia z kilkoma metropoliami europejskimi, a w sezonie także z ośrodkami śródziemnomorskimi. www.airport-ostrava.cz

Samochodowa Autostrada D1 – odcinek Ostrawa – Brno nosi nazwę Via Moravica. Stanowi część Transeuropejskiego Korytarza Transportowego Północ (Szwecja) – Południe (Włochy). Ostrawa ma połączenie autostradowe z Pragą, Brnem i Bratysławą, przed dokończeniem połączenie do Gliwic i dalej z autostradą A4 (Drezno – Wrocław – Katowice – Kraków).

REPUBLIKA CZESKA

Komunikacja w regionie Zintegrowany system transportu Okręgu Morawsko-Śląskiego – sieć połączeń kolejowych i autobusowych.

Najważniejszym węzłem komunikacyjnym jest Ostrawa. Z dworca Ostrava-Svinov połączenia do Jesioników, Śląska Opawskiego i Nadodrza. Z dworca Ostravahlavní nádraží połączenia k kierunku Beskidu, Śląska Cieszyńskiego i Nadodrza.

W dużych miastach (Ostrawa, Hawierzów, Opawa, Karwina, Frydek-Mistek, Trzyniec, Orłowa, Nowy Jiczyn i Czeski Cieszyn) działa transport publiczny. www.kodis.cz

www.msregion.cz Numery telefonów alarmowych Straż pożarna 150 Pogotowie 155 Policja Republiki Czeskiej 158 Straż Miejska 156 Europejski numer alarmowy 112

Projekt współfinansowany przez Unię Europejską.

NIE PRZEZNACZONE DO SPRZEDAŻY

Okręg Morawsko-Śląski

OKRĘG MORAWSKO-ŚLĄSKI

Okręg Morawsko-Śląski ul. 28. října 117, 702 18 Ostrava tel.: +420 595 622 222 faks: +420 595 622 126

HISTORIA I LUDZIE

5

PRZYRODA

9

ZAMKI I PAŁACE

15

ARCHITEKTURA

21

CIEKAWOSTKI I ZABYTKI TECHNIKI

29

TRADYCJA I WSPÓŁCZESNOŚĆ

35

AKTYWNY WYPOCZYNEK

41

UZDROWISKA I RELAKS

49

WĘDRÓWKI PO REGIONIE

53

WYJĄTKOWE PRZEŻYCIA

69

SMAK REGIONU

75

JESIONIKI (JESENÍKY)

ŚLĄSK OPAWSKI (OPAVSKÉ SLEZSKO)

REGION OSTRAWSKI (OSTRAVSKO)

ŚLĄSK CIESZYŃSKI (TĚŠÍNSKÉ SLEZSKO)

NADODRZE – MORAWSKA ZIEMIA KRAWARSKA (POODŘÍ – MORAVSKÉ KRAVAŘSKO)

BESKIDY (BESKYDY)

www.jeseniky.net www.europraded.cz www.beskydy.com www.beskydy-valassko.cz www.infocentrum.opava.cz www.opava-city.cz www.ostrava.cz www.ostravainfo.cz www.moravskekravarsko.cz www.regionpoodri.eu www.tesinskeslezsko.cz

www.msregion.cz

Witamy w regionie!

Mają Państwo przed sobą przewodnik turystyczny po Okręgu Morawsko-Śląskim, którego celem jest ułatwić orientację, a przede wszystkim uatrakcyjnić pobyt na północnych Morawach i na Śląsku. Przewodnik przybliży również pokrótce historię północno-wschodnich obrzeży Republiki Czeskiej. Poznają Państwo najważniejsze postaci związane z regionem, znane nie tylko w kraju, ale i na świecie. Zaprosimy do zwiedzenia najpiękniejszych zamków i pałaców, zdradzimy ich tajemnice, prowadząc turystę aż pod ich bramy. Nie zabraknie spacerów, przy których będziemy podziwiać cuda architektury miejskich obszarów zabytkowych i najciekawszych wiosek. Pomożemy Państwu odkryć urok zabytków epoki przemysłowej i odnaleźć drogę do licznych muzeów i galerii. Spacery po groblach stawów i głębokich lasach górskich pozwolą odpocząć od cywilizacji.

Zdradzimy najlepsze miejsca do kąpieli i uprawiania sportów, np. jazdy na nartach wodnych. Zaprowadzimy na górę, która słynie ze świetnych warunków do uprawiania paralotniarstwa.

Zmęczonych po górskiej wycieczce, zaprosimy Państwa do wypoczynku w uzdrowiskach. Zaprosimy na balet lub do opery.

Zatańczymy na festiwalach muzycznych. Zajrzymy od kuchni do... lokalnej kuchni, nawarzymy wyśmienitego piwa – i sami je wypijemy. Przedstawiamy zbiór praktycznych informacji, dzięki którym Państwa pobyt w regionie będzie najprzyjemniejszym z możliwych. Należy pamiętać, że niniejsza publikacja jest naprawdę zwięzła, nie może zatem zawrzeć wszystkiego, co region ma do zaoferowania. Przy dłuższym pobycie wakacyjnym warto zajrzeć do miejscowych centrów informacji turystycznej lub planując urlop skorzystać ze stron www.msregion.cz. Życzymy wielu pozytywnych wrażeń i udanej podróży. Witamy w Okręgu Morawsko-Śląskim!

HISTORIA I LUDZIE JESIONIKI (JESENÍKY)

ŚLĄSK OPAWSKI (OPAVSKÉ SLEZSKO)

REGION OSTRAWSKI BRUNTÁL

(OSTRAVSKO)

OPAVA

OSTRAVA FULNEK FRÝDEK-MÍSTEK

NADODRZE – MORAWSKA ZIEMIA KRAWARSKA (POODŘÍ – MORAVSKÉ KRAVAŘSKO) BESKIDY (BESKYDY)

4

ČESKÝ TĚŠÍN

ŚLĄSK CIESZYŃSKI (TĚŠÍNSKÉ SLEZSKO)

Mówiąc o północnych Morawach i Śląsku nie sposób nie wspomnieć o historii. Uważny turysta już spoglądając na mapę zauważy, że region ten różni się od pozostałych.

Przez stulecia ścierały się tu różne wpływy, a położenie na obrzeżach organizmów państwowych i liczne bogactwa były zawsze dobrym powodem do wypraw wojennych.

Dzisiaj już wręcz oczywiste połączenie Moraw i części Śląska odzwierciedla łańcuch wydarzeń historycznych, które zmieniały mapę Europy Środkowej. Pogranicze obu dzielnic wydało wiele wspaniałych postaci, których wiedza czy też umiejętności sportowe rozsławiły je na całym świecie.

Choćby Zygmunt Freud i Jarek Nohavica, František Palacký i Ivan Lendl, Leoš Janáček i Jiří Raška... Komentarz wydaje się zbędny.

5

HISTORIA I LUDZIE z półek zanim zaschnie farba drukarska, a tutejsi sportowcy osiągają światowe sukcesy w licznych dyscyplinach.

Wymieńmy chociażby Emila Zátopka z Kopřivnicy, jego żonę Danę, urodzoną w Karwinie, skoczek Jiří Raška, pochodzi z Frenštátu, Ivan Lendl z Ostrawy, zwyciężczyni Wimbledonu Petra Kvitová, z malowniczego Fulneku.

Jaskinia Šipka

Osadnictwo na terenie dzisiejszego okręgu zaczęło się w czasach prehistorycznych. Do najstarszych znalezisk należy szczęka neandertalskiego dziecka z jaskini Šipka, zamieszkałej już przed 32 tys. lat. Cenną spuścizną po dawnych mieszkańcach jest też figurka Wenus ze wzgórza Landek sprzed 23 tys. lat. Landek to miejsce, gdzie udokumentowano najstarsze w dziejach stosowanie węgla kamiennego.

W Kocobędzu (Chotěbuz-Podobora) odkryto i odrestaurowano najstarsze słowiańskie grodzisko. W związku z niemiecką kolonizacją od XII wieku w regionie osiedlali się nowi mieszkańcy. Przez tereny północnych Moraw prowadził szlak bursztynowy, łączący północ z południem Europy.

Najbardziej znane średniowieczne miasta to przede wszystkim stolice Śląskich księstw, a więc Opawa i Cieszyn, a spośród miast morawskich – Nowy Jiczyn.

Zasadnicze znaczenie dla rozwoju regionu miała epoka przemysłowa, rozpoczęta w drugiej połowie XVIII wieku. Na zachodzie rozwijał się przemysł tekstylny i szklarski (Karniów, Vrbno pod Pradědem), a na wschodzie wydobywczy (Orłowa, Karwina, Ostrawa) oraz związany z nim metalurgiczny, chemiczny i maszynowy.

Większość obszaru obecnego Okręgu Morawsko-Śląskiego to tereny dawnych księstw w ramach monarchii Austrowęgierskiej – Cieszyńskiego, 6

Karniowskiego, Nyskiego, Opawskiego i kilku mniejszych jednostek terytorialnych. Mniejszą jego część stanowi historyczna Marchia Morawska.

Przynależność do krain historycznych zapisana jest w godle okręgu, którego ćwierć zajmuje czarny orzeł śląski, drugą orzeł morawski na niebieskim tle, trzecim polem jest godło Ostrawy, na ostatnim symbole Księstwa Opawskiego i Księstwa Cieszyńskiego.

Ludzie Z północnych Moraw i Śląska wywodzi się wiele wybitnych osobistości. Światowej sławy twórca psychoanalizy Zygmunt Freud urodził się w mieście Příbor. Niedalekie Hukvaldy wydały na świat kompozytora Leoša Janáčka. Najsłynniejszy czeski historyk František Palacký pochodzi z Hodslavic koło Nowego Jiczyna. Śląska wieś może poszczycić się faktem, że Założyciel genetyki Johann Gregor Mendel przyszedł na świat w śląskich Hynčicach. Dumą Opawy i Karniowa są fenomenalni architekci, Joseph M. Olbricha i Leopold Bauera. A współcześni? Czechy i Polska śpiewają piosenki Jarka Nohavicy, książki Jana Balabána znikają

Johann Gregor Mendel Przyrodnik, twórca genetyki, urodzony 20 lipca 1822 r. w Hynčicach (dziś część miejscowości Vražné). Po studiach w Lipníku, Opawie i Ołomuńcu wstąpił do klasztoru augustianów w Brnie, od 1868 r. aż do śmierci w 1884 r. był jego opatem. Znaczenie jego dzieła zostało w pełni docenione dopiero po śmierci.

Brytyjski genetyk William Bateson zlecił angielski przekład dzieła, opublikowanego w Brnie w 1865 po niemiecku. Dzięki temu prawa dziedziczności, sformułowane po raz pierwszy właśnie przez Mendla, dotarły do naukowców na całym świecie. Zapraszamy do odwiedzenia rodzinnej posiadłości Mendla, gdzie przygotowano poświęconą mu wystawę (www.mendel-rodnydum.vrazne.cz).

Leoš Janáček Genialny kompozytor Leoš Janáček urodzony w Hukvaldach 3 lipca 1854 r.

Jeden z głównych przedstawicieli czeskiego i światowego modernizmu, znany przede wszystkim z dzieł operowych, takich jak Sprawa Makropulos, Przygody liska Chytruska, Sinfoniettę i innych. Z Janáčkiem spotkasz się na każdym kroku – festiwale Janáčkův Máj i Janáčkovy Hukvaldy, piwo Janáček, lotnisko Leoše Janáčka, konserwatorium Janáčka, czy melodia z Tańców laskich, która wita podróżnych na dworcu kolejowym w Ostrawie. Zapraszamy na festiwal Janáčkovy Hukvaldy, w trakcie którego można zwiedzić miejsce pamięci kompozytora (www. janacek-nadace.cz).

František Palacký František Palacký, światowej sławy historyk, mocno zaangażowany w życie publiczne, urodzony 14 czerwca 1798 r. w Hodslavicach. Pobierał nauki w pałacu Kunín, później w liceum ewan-

gelickim w Trenczynie i Preszburgu.

Zajmował się filozofią, estetyką i językoznawstwem. Jego największym dziełem są bezsprzecznie pięciotomowe Dzieje narodu czeskiego w Czechach i na Morawach, dzięki którym nazywany Ojcem Narodu (www.muzeum.novy-jicin.cz).

Zygmunt Freud Sławny uczony przyszedł na świat 6 maja 1856 r. w Příboře. W dzieciństwie rodzina przeniosła się do Wiednia, gdzie spędził niemal całe życie.

Lekarz, neurolog, twórca psychoanalizy i jeden z najczęściej cytowanych naukowców. Choć współcześnie wiele z jego teorii poddawanych jest krytyce, to jego dzieło wciąż stanowi kanon studiów psychologicznych. W Příboře, w domu rodzinnym Freuda, można zwiedzić poświęconą mu wystawę, lub po prostu poleżeć na słynnej kozetce (www.freudmuseum.cz).

Petr Bezruč Poeta, głosiciel literackiej świadomości Śląska. Petr Bezruč opublikował tylko jeden zbiór poezji, który wszakże bardzo silnie wpłynął na całą twórczość w kraju. Stał się symbolem oporu i dumy narodowej, a dziś ma swoją ulicę w każdym mieście w Czechach, a w naszym regionie upamiętnia go szereg innych nazw i imprez: piknik w parku Bezručovy sady, punkt widokowy Bezručova vyhlídka, Szlak Bezruča na Łysą górę, wieczór w teatrze Petra Bezruča, festiwal Bezručova Opava i … złomiarze w dawnej kopalni Petr Bezruč...

Zygmunt Freud

7

PRZYRODA JESIONIKI (JESENÍKY)

ŚLĄSK OPAWSKI (OPAVSKÉ SLEZSKO)

REGION OSTRAWSKI BRUNTÁL

OPAVA

A

B

OSTRAVA

ČESKÝ TĚŠÍN

ŚLĄSK CIESZYŃSKI (TĚŠÍNSKÉ SLEZSKO)

FULNEK FRÝDEK-MÍSTEK

NADODRZE – MORAWSKA ZIEMIA KRAWARSKA (POODŘÍ – MORAVSKÉ KRAVAŘSKO)

C

BESKIDY (BESKYDY)

8

Naturalną zachodnią granicą Okręgu Morawsko-Śląskiego są góry Wysoki Jesionik (najwyższy szczyt Pradziad, 1491 m), wchodzące w skład Masywu Czeskiego. Na południowym wschodzie rozpościera się Beskid Cieszyński i Beskid Morawsko-Śląski, będące częścią Zewnętrznych Karpat Zachodnich. Pomiędzy Masywem Czeskim i Karpatami leży Brama Morawska, przechodząca stopniowo w Kotlinę Ostrawską. We Wzgórzach Odrzańskich ma źródło największa rzeka regionu, Odra. Jej meandry chronione są w ramach parku krajobrazowego Poodří (Nadodrze). Szczyty Jesioniku i Beskid, malownicze pogórza, lasy łęgowe, stawy i urodzajne niziny – oto prawdziwe oblicze Okręgu Morawsko-Śląskiego, przez wiele lat pozostające w cieniu przemysłu.

9

PRZYRODA

Jesioniki

TIP

www.jeseniky.net www.europraded.cz

Park krajobrazowy Jesioniki znajduje się w zachodniej części regionu. Głębokie doliny i rwące potoki, tajemnicze wrzosowiska i malownicze góry to idealne warunki do wypoczynku o każdej porze roku. Jesioniki to prawdziwa oaza dla miłośników przyrody.

W odróżnieniu od innych czeskich gór jest tu wciąż wiele miejsc, które nie noszą śladów działalności ludzkiej. Najwyższym szczytem Jesionikóu

Puszcza pierwotna Mionsz B

Na grzbietach Jesioników Pustevny

jest Pradziad (1491 m), zwieńczony wieżą telewizyjną z tarasem widokowym. Wierzchołek wieży to najwyżej położony punkt Republiki Czeskiej.

Warto również zobaczyć Wodospady Rešovskie koło Rýmařova, czy też skały Petrovy kameny nad schroniskiem Ovčárna.

Pradziad – nadajnik

TIP

Wodospady Rešovskie 49°52‘49.13“ N, 17°12‘28.35“ E

A

mapka s. 8

Na granicy Okręgów Morawsko-Śląskiego i Ołomunieckiego, w pobliżu malowniczej wioski Rešov. Rzeczka Huntava tworzy rozległy kanion z licznymi wodospadami i bystrzami. Występują tu rzadkie gatunki roślin i zwierząt. Miłośnicy wspinaczki mogą spróbować wspiąć się na 35-metrową skałę, zwaną Čertova stěna.

Beskidy www.beskydy.com www.beskydy-valassko.cz

Największy w regionie obszar chroniony, uważne oko wyłowi tu ślady rysia, wilka i niedźwiedzia. Przełęcz Jabłonkowska oddziela Beskid Morawsko-Śląski od Śląskiego. Z najwyższego szczytu – legendarnej Łysej Góry (1323 m) – rozpościera się wspaniały widok. Na północy widać sporą część południowej Polski, a spoglądając w przeciwnym kierunku można przy dobrej pogodzie zobaczyć wierchy 10

Tatr. Choć góry są silnie zalesione, już od ponad stu lat turystyka w Beskidach kwitnie zarówno latem, jak i zimą. Wyśmienicie przygotowane ośrodki, tradycyjna kultura ludowa na wyciągnięcie ręki i gościnność śląskich górali przyciągają w te strony dziesiątki tysięcy turystów rocznie.

Łysa Góra

49°32‘28.21“ N, 18°39‘25.33“ E mapka s. 8

Rezerwat przyrody Puszcza Mionsz (Prales Mionší) znajduje się na północ od Łomnej Górnej (Horní Lomná). Puszcza jodłowo-bukowa o powierzchni 170 ha rośnie do wysokości 950 m. n.p.m. Jej skrajem biegnie 7-kilometrowej długości szlak turystyczny.

Warto go przejść w całości, by zobaczyć drzewa o wysokości dochodzącej do 60 m.

Nadodrze – Morawska Ziemia Krawarska www.moravskekravarsko.cz www.regionpoodri.eu

Najmłodszy rezerwat w regionie leży na granicy Moraw i Śląska. Meandrująca rzeka Odra jest osią regionu, którego krajobraz tworzą liczne stawy i lasy łęgowe. Poodří (Nadodrze) jest wielkim ogrodem Śląska. Malownicze obszary między Jeseníkiem nad Odrą a południowymi obrzeżami Ostrawy są popularnym celem wycieczek nie tylko okolicznych mieszkańców.

Oprócz lasów łęgowych i starorzeczy Odry, charakterystyczną cechą parku są podmokłe łąki. Regularnie zalewane łąki tworzą cały szereg biotopów, obfitujących w rzadkie gatunki ro-

Zimorodek

ślin i zwierząt. Nadodrze jest również jednym z ostatnich miejsc w Europie, gdzie na wolności można spotkać zimorodka zwyczajnego. Cicha i romantyczna kraina tuż za granicami metropolii to idealne miejsce na letnią turystykę pieszą i rowerową.

Zachód słońca nad Nadodrzem

11

PRZYRODA Region Ostrawski www.ostrava.cz www.ostravainfo.cz

ZOO Ostrawa C

TIP

mapka s. 8

Ostrawski ogród zoologiczny jest drugim pod względem wielkości w kraju, co roku przyciąga ok. pół miliona odwiedzających. Wśród licznych sukcesów ZOO jest np. pierwsze urodzone w Czechach słoniątko. Polecamy również ścieżki botaniczne, tworzące wspaniały świat lasu, wody i cienia. Natomiast park Stromovka daje możliwość odpoczynku od gwaru i zgiełku w samym sercu miasta.

Hałda Terezie–Ema

Tereny dzisiejszej Ostrawy w ostatnich dwu stuleciach były prawdziwym poligonem działań przemysłowych, ale wciąż skrywają wiele malowniczych zakątków, będących oazą spokoju i relaksu głównie dla mieszkańców miasta. Pomniki przyrody,

Beskid Cieszyński

amatorów ciszy i spokoju czekają malownicze górskie łąki i pastwiska.

Krajobraz dramatycznie zmienia się na północ od Cieszyna. Pomiędzy Karwiną, Orłową i Hawierzowem

rozwijają się ciekawe inicjatywy kulturalne, które z pewnością zasługują na uwagę. Śląsk Cieszyński pokochają wszyscy cykliści i amatorzy sportów zimowych.

Śląsk Opawski www.opava-city.cz www.infocentrum.opava.cz

Rezavka

takie jak Polanecká niva, Rezavka, Turkov, Štěpán, legendarna hałda Terezie-Ema, albo pamiętne wzgórze Landek to tylko wybrane przykłady przyrodniczych perełek, schowanych w uprzemysłowionym mieście. Przez

Ostrawę przepływają cztery rzeki – Odra, Ostrawica, Opawa i Łucyna.

Lasy łęgowe, łąki, stawy, pagórki, hałdy i liczne parki – to wszystko składa się na obraz miasta, w którym po prostu dobrze się żyje.

Urodzajna nizina Opawy, cicha dolina Morawicy i łagodne wzniesienia Niskiego Jesioniku. Oto Śląsk Opawski.

Oferta turystyczna rejonu ze stolicą w Opawie jest przebogata. Kajakarze będą zachwyceni meandrami Morawicy na odcinku od zapory w Kružberku, przez ruiny zamku Vikštejna, aż do miasteczka Hradec nad Moravicí.

Cykliści znajdą tu gęstą sieć szlaków rowerowych (polecamy okolice Hul-

Vikštejn

czyna), a zapalonych botaników zachwyci arboretum Nový Dvůr. Różnorodny krajobrazowo Śląsk Opawski jest usiany domkami letniskowymi, których właściciele przyjeżdżają tu odpocząć nawet z dość daleka.

Śląsk Cieszyński www.tesinskeslezsko.cz

W południowej części Śląska Cieszyńskiego leży Beskid Cieszyński, którego grzbietem przebiega granica z Polską. Wielu turystów, nie tylko z obu sąsiednich krajów, wspina się na Czantorię. W miejscowości Herczawa spotykają się granice trzech państw, Czech, Polski i Słowacji. Na 12

Czantoria

Hulczyn – Kościół ewangelicki

13

ZAMKI I PAŁACE JESIONIKI (JESENÍKY)

ŚLĄSK OPAWSKI (OPAVSKÉ SLEZSKO)

REGION OSTRAWSKI (OSTRAVSKO)

BRUNTÁL

2

OPAVA A

4

OSTRAVA FULNEK 6

NADODRZE – MORAWSKA ZIEMIA KRAWARSKA (POODŘÍ – MORAVSKÉ KRAVAŘSKO)

5

BESKIDY

FRÝDEK-MÍSTEK

3

ČESKÝ TĚŠÍN

ŚLĄSK CIESZYŃSKI (TĚŠÍNSKÉ SLEZSKO)

Bezpowrotnie minęły czasy, kiedy posiadająca ogromne włości szlachta wznosiła wytworne siedziby, by stamtąd zarządzać swoim majątkiem. Ich ślady w postaci licznych twierdz, zamków, pałaców i dworów zachowały się doskonale na Śląsku i na północnych Morawach. Zapraszamy do zwiedzania i podziwiania mistrzowskiej architektury oraz elegancji i przepychu wnętrz. Czekają na Państwa wytworne rezydencje, pałace miejskie, ruiny zamków w Jesioniku oraz małe dworki drobnej szlachty niemal w każdej wsi. Wybraliśmy kilka najbardziej urzekających zabytków, ale należy pamiętać, że to tylko skromny wycinek regionalnego bogactwa.

(BESKYDY)

14

15

ZAMKI I PAŁACE

Pałac Raduň NPÚ, státní zámek Raduň, Zámecká 67, 747 61 Raduň 49°53‘28.44“ N, 17°56‘40.41“ E 1 mapka s. 14 P ok. 100 m od pałacu autobus MPK Opawa nr 218, przystanki Raduň, Jednota i Raduň, szkoła ok. 120 m pałac nie jest dostępny dla osób niepełnosprawnych, które mogą zwiedzić park w stylu angielskim oraz ogród pałacowy z oranżerią pałac IV sob, niedz i święta 10.00–15.00; Wielkanoc 10.00– 17.00; V–VI wt–niedz 9.00–16.00, sob, niedz i święta 10.00–17.00; VII–VIII wt–niedz 10.00–17.00; IX wt–niedz 10.00–16.00, sob, niedz i święta 10.00–17.00; X sob, niedz i święta 10.00–16.00; XII (Wielkanoc w pałacu) sob, niedz 10.00–16.00; oranżeria i ogrody ozdobne V–IX wt–pt 10.30–16.00, sob– niedz i święta 10.30–17.00 +420 553 796 119/203 radun@ostrava.npu.cz www.zamek-radun.cz

Zamek Sovinec

Jadalnia

Niewielki pałacyk wiejski, dawna letnia rezydencja Blücherów z Wahlstattu, swym niemal bajkowym wyglądem przyciąga liczne rzesze zwiedzających. Romantyczny budynek z wieżą odbija się w wodach jednego ze stawów, znajdujących się w rozległym pałacowym parku. Malownicza wioska Raduň leży w bezpośredniej okolicy Opawy, a sam pałac jest prawdziwą perełką w stylu historyzmu. Wytwornie urządzone wnętrza pozwolą nam od podszewki poznać sielankowe życie szlachty. Zespół pałacowy obejmuje także klasycystyczna oranżerię i ogród z bogactwem krajowych i egzotycznych roślin ozdobnych.

Pałac Raduň

Hradec nad Moravicí A

TIP

mapka s. 14

W mieście Hradec nad Moravicí znajduje się najsłynniejszy pałac w regionie. Okazała siedziba Lichnowskich z Voštic i Werdenbergu wznosi się na stromym urwisku nad rzeką Morawicą. Dominantą jest tzw. Biały pałac z zachowanym wystrojem, następnie Czerwony pałac, który pełni funkcje społeczno-kulturalne oraz Biała wieża – wieża ciśnień, znajdująca się przy wejściu do największego w regionie parku zamkowego (136 ha). Biały pałac można zwiedzić jedną z dwu tras, poznając codzienność miejsca, które stanowiło niegdyś centrum życia społecznego, kulturalnego i politycznego Śląska. W roku 2008 Hradec uznano, bez wątpienia zasłużenie, za najbardziej bajkowy pałac w Republice Czeskiej.

16

Hrad Sovinec, autopošta 793 51 pošta Břidličná 49°50‘15.1“ N, 17°14‘46.94“ E 2 mapka s. 14 we wsi, ok. 100 m od zamku P przystanek autobusowy 100 m; stacja kolejowa 15 km w Rýmařowie bezbarierowy – parter i dziedziniec IV–VI i IX–X wt–niedz i święta 9.00–16.00; VII–VIII wt–niedz i święta 9.00–17.00. +420 554 295 113, +420 554 219 863 sovinec@mubr.cz www.mubr.cz

Wnętrze siódmej bramy

Wieża zamkowa z XIV w.

Monumentalny późnogotycki zamek, założony na początku XIV wieku, znajduje się na północy regionu, w wiosce o tej samej nazwie. Na zwiedzających czekają oryginalne propozycje tras – pięć dziedzińców i stary zamek z wieżą widokową, z której rozpościera się bajkowa panorama Niskiego Jesionku.

Zamek, niemal odcięty od świata, jest areną licznych imprez kulturalnych.

Przewodnicy w historycznych kostiumach przybliżą Państwu życie dawnych panów zamku, rycerzy niemieckich, i opowiedzą o jego burzliwych dziejach. Zabytek, który na pewien czas niesłusznie popadł w zapomnienie, jest jedną z najwspanialszych i największych tego typu budowli.

Pałac Frysztat Masarykovo nám. 1, 733 24 Karviná–Fryštát 49°51‘30“ N, 18° 32‘15“ E 3 mapka s. 14 pod OD PRIOR Karwina ok.

P 250 m od pałacu lub bezpłatnie pod pałacem ok. 100 m stacja kolejowa ok. 1300 m od centrum; przystanek autobusowy ok. 300 m od centrum bezbarierowy I i II trasa IV–X wt–niedz 10.00–17.00; III trasa przez cały rok wt–niedz 10.00–17.00 +420 596 318 382, +420 596 387 358 zamek-frystat@karvina.cz www.zamek-frystat.cz, www.karvina.cz

Dziedziniec pałacu Frysztat

Schody z holu

Jedyna perła stylu empire na Czeskim Śląsku. Piękny pałac szlachecki położony w historycznej dzielnicy Karwiny, Frysztacie. Jego dzieje sięgają czasów panowania Piastów na Śląsku Cieszyńskim, ale sławę i obecny wygląd zawdzięcza ostatnim właścicielom z hrabiowskiego rodu Larisch-Mönich. Zwiedzając zwróćmy uwagę na wystrój sal, przybliżający styl życia zamożnej rodziny – posiadaczy wielu kopalń na Śląsku Cieszyńskim. Trasa zwiedzania nr 3 obejmuje również wystawę eksponatów z Galerii Narodowej w Pradze; w lecie zachęcamy do przejażdżki powozem. Idealnym miejscem odpoczynku po zwiedzaniu jest rozległy park w stylu angielskim.

17

ZAMKI I PAŁACE

Zamek Śląsko-Ostrawski Hradní 1, 710 00 Slezská Ostrava 49°49‘50.19“ N, 18°17‘59.081“ E 4 mapka s. 14 na miejscu, ok. 50 m P autobus nr 82, 28 (przystanek Hradní náměstí, ok. 100 m); tramwaj nr 9, 13 (przystanek Důl Zárubek, ok. 350 m od zamku) bezbarierowy III–V wt–niedz 10.00–19.00; VI– VIII pon–niedz 9.00–20.00; IX, X wt–niedz 10.00–18.00; XI wt– niedz 10.00–16.00; XII pon–niedz 10.00–18.00. +420 596 111 457, +420 721 262 690 hrad.ovas@cerna-louka.cz www.slezskoostravskyhrad.cz

Brama wjazdowa z wieżą

Pałac Kunín

Uroczystość na zamku

W samym centrum Ostrawy, tuż przy ujściu Łucyny do Ostrawicy, wznosi się zamek, który szczęśliwie ocalał przed katastrofą. Dziesiątki lat nikt się nim nie interesował, a zamek zapadał się na skutek prac górniczych. Obecnie znajduje się 17 m poniżej pierwotnego poziomu. W roku 2004 zabytek poddano gruntownej rekonstrukcji i stopniowo dobudowano. Dziś zamek w Ostrawie Śląskiej jest jedną z głównych atrakcji turystycznych miasta. Setki imprez kulturalnych w przeciągu roku gromadzą tysiące widzów. Bez obaw o nudę można tu spędzić całe popołudnie. Koncerty, przedstawienia teatralne, czy też jarmarki zainteresują amatorów kultury i znawców dobrego jadła.

Správa zámku Kunín, 742 53 Kunín 49°38‘33.34“ N, 17°59‘24.41“ E 6 mapka s. 14 przy pałacu, następny ok. 100 m dalej P przystanek autobusowy U Kovárny ok. 100 m; stacja kolejowa 6 km w Suchdole nad Odrą bezbarierowy IV i X sob, niedz i święta 9.00–16.00; V–IX wt–niedz 9.00–17.00. +420 556 749 420 ic@kunin.cz http://zamek.kunin.cz

Barokowa perła regionu Moravské Kravařsko. Pałac Kunín zaliczany jest do najwspanialszych siedzib szlacheckich na Morawach. Został zbudowany przez hrabiów z Harrachu według projektu słynnego austriackiego architekta Johanna Lukasa von Hildebrandta.

Fasada przypomina pałac Mirabell

Odrestaurowane wnętrza

w Salzburgu. Do licznych właścicieli pałacu należy m.in Marie Walburga, hrabina z Truchsess-Waldburg-Zeilu, z d. Harrach, która założyła tu jeden z najnowocześniejszych w swoim czasie ośrodków edukacji w Europie Środkowej. Nauki pobierał w nim m.in. Franciszek Palacký, pochodzący z pobliskich Hodslavic. Niedawna dokładna rekonstrukcja przywróciła pałacowi pierwotne wyposażenie i zbiory dzieł sztuki. Teraz można tu poczuć atmosferę letniej rezydencji zamożnej rodziny.

Zamek Hukvaldy Hrad Hukvaldy, 739 46 Hukvaldy 49°37‘11.6“ N, 18°13‘45.911“ E 5 mapka s. 14 we wsi, ok. 2 km od zamku P przystanek autobusowy Hukvaldy hotel, ok. 2 km od zamku z kartą inwalidzką można podjechać pod sam zamek (należy wcześniej zadzwonić) IV, X sob–niedz 9.00–16.00; V–VIII wt–niedz 9.00–18.00; IX wt–niedz 9.00–17.00.

420 558 699 323, +420 736 158 748 isekretar@janackovyhukvaldy.cz www.janackovyhukvaldy.czu

Most zamkowy

18

Fortyfikacje piątej bramy

Jeden z największych zamków morawskich wznosi się na wzgórzu nad wsią o tej samej nazwie. Hukvaldy były ośrodkiem zarządców rozległego majątku, należącego do biskupstwa (od XVIII wieku arcybiskupstwa) ołomunieckiego. Zamek stał się popularnym celem romantycznych wycieczek okolicznych mieszkańców już na przełomie XIX i XX wieku, a wkrótce coraz liczniej zaczęli go odwiedzać Ostrawianie. Słynny festiwal muzyczny Janáčkovy Hukvaldy, odbywa się tu co roku na cześć słynnego kompozytora. Droga do zamku prowadzi przez zwierzyniec, po którym hasają daniele.

W wiosce można zwiedzić rodzinny dom kompozytora Leoša Janáčka.

Zadaszona kładka pomiędzy pałacem a kościołem

Inne zamki i pałace Przewodnik jest zbyt zwięzły, by mogły w nim zostać wymienione wszystkie zamki i pałace w regionie. Warto wspomnieć zamek Starý Jičín (www. hradstaryjicin.cz), pałac Bruntál, będący zabytkiem kultury narodowej (www.bruntal-zamek.cz), barokowy pałac Kravaře (www.kravare.cz), czy też wiejskie rezydencje wokół Osobłogi, np. Linhartovy (www.zameklinhartovy.cz), Slezské Rudoltice (www. slezskerudoltice.cz) czy Dívčí Hrad

(www.divcihrad.cz). Aktywnych turystów z pewnością zainteresują tajemnicze ruiny zamków w okolicach Vrbna pod Pradědem, m.in. Fürstenwalde, Freudenštejn, Rabenštejn, czy Pustý zámek. Nad Frydkiem-Mistkiem wznosi się pałac mieszczący Muzeum Beskidów, pałac w Fulneku kusi niesamowitymi widokami, pałac w Bartošovicích przypomina tort weselny, a w Starej Vsi nad Ondřejnicí znajdziemy iście bajkową twierdzę.

Więcej miejsc wartych odwiedzenia na www.msregion.cz.

19

ARCHITEKTURA JESIONIKI (JESENÍKY)

ŚLĄSK OPAWSKI 7

(OPAVSKÉ SLEZSKO)

REGION OSTRAWSKI (OSTRAVSKO)

BRUNTÁL B

OPAVA 11 13

OSTRAVA

8

FULNEK 10

NADODRZE – MORAWSKA ZIEMIA KRAWARSKA (POODŘÍ – MORAVSKÉ KRAVAŘSKO)

12

9

BESKIDY (BESKYDY)

20

ŚLĄSK CIESZYŃSKI

A

FRÝDEK-MÍSTEK

ČESKÝ TĚŠÍN

(TĚŠÍNSKÉ SLEZSKO)

Średniowieczne zabytki, kościoły i świątynie, architektura ludowa, historyzująca i nowoczesna tworzą na północnych Morawach i na Śląsku bogatą mozaikę stylów.

Region obfituje w wiejskie i miejskie strefy zabytkowe i unikatowe projekty architektoniczne. Wystarczy mieć oczy szeroko otwarte – niespodzianki czekają niemal na każdym kroku. Na Śląsku Opawskim charakterystyczne są kościoły neogotyckie z czerwonej cegły, Hawierzów i Poremba przyciągają wielbicieli socrealizmu, Ostrawa szczyci się neorenesansową katedrą, Karniów secesyjnymi willami, Opawa domem handlowym Breda wg projektu Leopolda Bauera a do Orłowej zaprasza dekonstruktywistyczny budynek gimnazjum. Zapraszamy na wycieczkę wśród cudów architektury.

21

ARCHITEKTURA

Wytwórnia kos Karlovice 793 23 Karlovice 146 50°6‘18.357“ N, 17°26‘48.089“ E 7 mapka s. 20 w wiosce, ok. 20 m od fabryki, P przed cukiernią przystanek autobusowy Karlovice, Slezan; stacja kolejowa Karlovice niedostępna dla niepełnosprawnych IV–X wt–niedz i święta 9.00– 12.00 i 12.30–17.00; XI–III po wcześniejszej rezerwacji +420 554 744 077, +420 604 388 203 kosarna@mubr.cz www.mubr.cz

Obiekt powstał w roku 1600, należał do książęcej Górnej Huty Hamernianej. Po likwidacji huty w połowie XVIII wieku obiekt kupiony i rozbudowany przez Jana Michala Hartela, który produko-

Budynek wytwórni kos

wał w nim nie tylko kosy, ale też inne narzędzia rolnicze. Budynek jest jednym z nielicznych zachowanych przykładów dawnej śląskiej architektury drewnianej. Z pierwotnego kompleksu budynków zachowała się również obora oraz spichlerz z dobudowaną później dużą stodołą. Od roku 1974 teren należy do muzeum w Bruntalu. Warte zwiedzenia są również liczne wystawy, powiązane głównie z leśnictwem. Fabryka kos w Karlovicach pozwoli z bliska przypatrzyć się życiu śląskich górali.

Ekspozycja domu wiejskiego

Kotulowa chałupa Hálkova 4, 736 01 Havířov 49°46‘7.703“ N, 18°26‘53.177“ E 8 mapka s. 20 Kaufland, k. stadionu ok. 200 m P dworzec kolejowy Havířov, skąd można dojechać autobusem na dworzec autobusowy; dworzec autobusowy Havířov-Podlesí ok. 200 m bez dostępu bezbarierowego V–X wt–pt 8.00–12.00 i 12.30–16.30, sob 9.00–13.00, niedz 13.00–17.00. +420 602 709 731 kotulova_drevenka@muzeumct.cz www.muzeumct.cz 22

Świetnie zachowana drewniana chałupa z 1781 r. to przykład budownictwa ludowego Śląska Cieszyńskiego. Znajduje się przy ulicy Hálkovej, w bezpośrednim sąsiedztwie nowoczesnej zabudowy miejskiej Hawierzowa. W chacie podziwiać można oryginalne meble

Kotulowa chałupa

Biała izba

z przełomu XIX i XX wieku oraz narzędzia i urządzenia gospodarskie do produkcji masła itp. Pokryta słomianym dachem chata była zamieszkana do 1975 r. Dzisiaj administrowana przez Muzeum Śląska Cieszyńskiego stanowi namacalny dowód tego, że nawet w najmłodszym z czeskich miast można zobaczyć, jak się żyło na śląskiej wsi w nieodległej przeszłości.

Štramberk Městské informační centrum, Zauličí 456, 742 66 Štramberk 49°35‘18.837“ N, 18°7‘15.934“ E 9 mapka s. 20 parking publiczny (ulice Zauličí P i Horečky) ok. 800 m oraz parking przy ulicy K Očnímu, odległość 1 km stacja kolejowa Štramberk ok.

1,5 km; przystanek autobusowy Štramberk, urząd miejski ok. 50 m bez dostępu bezbarierowego V–IX wt–niedz 8.30–12.00 i 12.30–17.00.; X–IV wt–sob 8.30–12.00 i 12.30–16.00., niedz 10.00–12.00 i 12.30–15.00. +420 558 840 617 mic@stramberk.cz www.stramberk.cz

Dominantą miasteczka jest wieża Trúba będąca pozostałością po zamku Strallenberg. Kręte uliczki Štramberku z typowymi wołoskimi domami zrębowymi, malowniczy ryneczek z kościołem św. Jana Nepomucena, a przede wszystkim lokalne piekarenki oferujące tradycyjne „uszy sztrambesrkie”, co roku

Wieża Trúba

przyciągają do miasteczka tysiące turystów. Do punktów obowiązkowych należy zwiedzanie Sadu Narodowego z legendarną jaskinią Šipką, gdzie końcem XIX wieku znaleziono szczękę neandertalskiego dziecka. Panorama miasta oglądana z Sadu Narodowego lub z wieży widokowej na Białej Górze pomoże zrozumieć, dlaczego Štramberk nazywany jest morawskim Betlejem.

Štramberk i jego dominanty

23

ARCHITEKTURA

Příbor Městský úřad Příbor, nám. Sigmunda Freuda 19, 742 58 Příbor 49°38‘24.72“ N, 18° 8‘35.94“ E 10 mapka s. 20 P przed wjazdem na plac S. Freuda; na placu S. Freuda (Park Kultury znajduje się w centrum miasta) dworzec kolejowy i autobusowy w centrum miasta częściowy dostęp bezbarierowy (np. Muzeum Sigmunda Freuda, plac S. Freuda, biblioteka) Dom rodzinny Sigmunda Freuda: IV–IX wt–niedz 9.00–17.00; X–III wt–niedz 9.00–16.00. +420 556 455 422 mic@pribor-mesto.cz www.pribor-mesto.cz

Miasto rodzinne światowej sławy twórcy psychoanalizy Zygmunta Freuda leży nad rzeką Lubiną niedaleko Ko-

Muzeum Zygmunta Freuda

přivnicy. Z trzech stron otoczone jest uroczymi wzgórzemi przedgórza beskidzkiego, skąd rozpościera się widok na Štramberską wieżę Trúbę, Hukvaldy i Radhošť. W zabytkowym centrum miasta utworzono Park Kultury, w którym podziwiać można barokowe i renesansowe domy, kolegium pijarów oraz dom rodzinny Freuda. Do najważniejszych zabytków miasta należy też gotycki kościół parafialny Narodzenia NMP. Godny polecenia jest szlak edukacyjny, wytyczony wzdłuż wszystkich ważnych miejsc w Příborze.

Witkowice – ratusz

nym architektom, takim jak np.: Erich Mendelsohn, Wunibald Deininger, Josef Gočár, Felix Neumann czy Ernst Korner. Zaprojektowali oni gmachy administracyjne, banki i reprezentacyjne kamienice mieszkalne. Morawska Ostrawa to kronika historyzujących stylów, secesji oraz funkcjonalizmu.

Dominantą Przywozu (Přívoz) jest no-

wogotycki kościół Niepokalanego Poczęcia NMP, jednak dzielnica wzbudza podziw głównie dzięki secesji. Znakiem rozpoznawczym Witkowic są budynki z czerwonej cegły, tworzące niepowtarzalny charakter obszaru przemysłowego dzielnicy. Z kolei Ostrawa-Poremba (Poruba) charakteryzuje się pompatyczną architekturą socrealizmu.

Nový Jičín

Plac Zygmunta Freuda z renesansowymi domami

Strefy zabytkowe miasta Ostrawy Jurečkova 1935/12, 702 00 Moravská Ostrava a Přívoz 49°83‘44.25‘‘ N, 18°28‘78.75“ E 11 mapka s. 20 za centrum informacji od ulicy JuP rečka obok Domu umění, 100 m tramwaj nr 1, 2, 4, 8, 12, 18 przystanek Elektra, do 30 m bezbarierowy cały rok pn–pt 7.00–19.00, sb 9.00–14.00. +420 596 123 913 mic@ostravainfo.cz www.ostravainfo.cz 24

Na obszarze Ostrawy leżą cztery miejskie strefy zabytkowe. Największą z nich jest Morawska Ostrawa stanowiąca centrum metropolii. Można tu podziwiać zabudowę miejską z końca XIX wieku oraz z I połowy XX wieku, zawdzięczającą swą postać renomowa-

Poremba – Łuk

Turistické informační centrum, Masarykovo náměstí 45/29, 741 01 Nový Jičín 49°35‘39.20“ N, 18°0‘39.01“ E 12 mapka s. 20 w pobliżu Zamku Žerotínskiego, P odległość ok. 200 m dworzec autobusowy 364 m, dworzec kolejowy 561 m bezbarierowy V–IX pn–pt 8.00–17.00., sob–niedz 9.00–16.00; X–IV pn–pt 8.00–17.00, sob–niedz 9.00–15.00 +420 556 711 888, +420 556 768 288 icentrum@novyjicin-town.cz www.icnj.cz

Typowe podcienia na rynku

Plac Masaryka

Centrum Nowego Jiczyna należy do najlepiej zachowanych zespołów zabudowy miejskiej w Czechach. Jego punktem centralnym jest rozległy kwadratowy rynek otoczony mieszczańskimi kamienicami z podcieniami.

Do najwystawniejszych należy Stara Poczta z zachowanymi arkadami. Warto zwiedzić ekspozycję kapelusznictwa w tutejszym pałacu. W mieście wyznaczono szlak turystyczny prowadzący malowniczymi zakątkami starodawnych uliczek. Trudno nie zakochać się w miłej atmosferze Nowego Jiczyna.

25

ARCHITEKTURA

Willa Eduarda Lisky

Na Bazalach w Śląskiej Ostrawie znajduje się funkcjonalistyczna willa zaprojektowaną przez braci Čestmíra i Lubomíra Šlapetów. Usytuowana na stoku willa wyróżnia się zaokrąglonym oszklonym piętrem, dzięki któremu jej mieszkańcy mogli cieszyć się panoramicznym widokiem miasta. Doskonale zachował się szereg oryginalnych elementów, na przykład system ogrzewania, detale wnętrz, wyłączniki

A

Północna fasada

światła czy też gniazdka elektryczne.

Budynek uchodzi za najbardziej znany projekt braci Šlapetów na Śląsku i zasłużenie uznany został za zabytek kultury narodowej.

49°50‘4.25“ N, 18°29‘22.16“ E mapka s. 20

Barokowy kościół w Karwinie-Dolach ocalał, choć zapadł się o 36 m w wyniku szkód górniczych, co graniczy z cudem. Krzywy kościół, nazywany czeską Pizą, stoi osamotniony na obszarach zrekultywowanych jako jedno z ostatnich wspomnień starej Karwiny. W sezonie letnim odbywają się tu wycieczki z przewodnikiem.

Zadziwiające kościoły Śląska

Frýdek-Místek

W całym regionie można podziwiać szereg zabytków sakralnych. Kaplice i kościoły zdobią centra wszystkich wsi i miast. Niektóre z nich są wyjątkowe i warte szczególnej uwagi. W Opawie na uwagę zasługuje konkatedra Wniebowzięcia NMP. Ogromna trójnawowa gotycka świątynia powstała w tym miejscu w XIV wieku, dziś pełni rolę drugiej ostrawsko-opawskiej katedry diecezjalnej. Nad Frýdkiem-Místkiem dominuje barokowa bazylika Nawiedzenia NMP, po dziś dzień będąca celem licznych pielgrzymek. Frydecka bazylika minor bywa określana mianem śląskiego Lourdes. Do pereł północno-morawskiej architektury barokowej zaliczana jest też kaplica w Lipkach na

Widok przeszklonego piętra

Kościoły drewniane Region może się poszczycić największym bogactwem drewnianych kościołów i kościółków w kraju. Na terenie Beskidów i na Śląsku Cieszyńskim zachowało się wiele wyjątkowych sanktuariów, dokumentujących kunszt rzemieślniczy naszych przodków.

Najstarszymi i najbardziej znanymi są drewniane kościoły w Hodslavicach, Gutach, Kunčicach pod Ondřejníkiem, Bílej, na Gruniu i na Prašivej. Jeden z takich kościołów znajdował się w Ostrawie-Hrabovej, a po pożarze w roku 2002 został zastąpiony repliką. Pełny spis kościółków drewnianych znaleźć można na www.msregion.cz.

26

TIP

Kościół św. Piotra z Alkantary

49°50‘34.86“ N, 18°17‘56.81“ E 13 mapka s. 20

Guty – kościół Bożego Ciała

TIP

przedmieściach Rýmařova. Trudno też pominąć monumentalny kościół Narodzenia NMP w Orłowej. Kościół o dwu wieżach uchodzi za najczystszą stylowo neogotycką budowlę w kraju.

Do najstarszych budynków w Karnowie należy trzynastowieczny kościół św. Ducha. Znajduje się tu sławny cykl średniowiecznych fresków, zaś dzięki wyjątkowym organom kościół służy dzisiaj także jako sala koncertowa.

Opawa

Leopold Bauer w Opawie B

49°56‘25.01“ N, 17°53‘56.44“ E mapka s. 20

Najsławniejszy Karnowianin, światowej sławy architekt Leopold Bauer, nadał niepowtarzalny kształt także niektórym budynkom w Opawie – kościołowi św. Jadwigi oraz domu handlowemu Breda & Weinstein. Nowoczesna świątynia z lat 1933–1937 posiada fasadę w kształcie piramidy z wielkim krzyżem wieńczącym wieżę. Dom handlowy słynie zaś ze swojej niepowtarzalnej gotycyzującej fasady. Zbudowany w latach 1927–1928 uchodzi za pierwszy nowoczesny dom handlowy w Czechosłowacji.

Ostrawa – kościół św. Katarzyny

27

CIEKAWOSTKI I ZABYTKI TECHNIKI JESIONIKI

17

(JESENÍKY) 17

ŚLĄSK OPAWSKI (OPAVSKÉ SLEZSKO)

REGION OSTRAWSKI BRUNTÁL

(OSTRAVSKO)

OPAVA

18 A

19 15

OSTRAVA 16 14

FULNEK FRÝDEK-MÍSTEK

NADODRZE – MORAWSKA ZIEMIA KRAWARSKA (POODŘÍ – MORAVSKÉ KRAVAŘSKO) BESKIDY (BESKYDY)

28

ČESKÝ TĚŠÍN

ŚLĄSK CIESZYŃSKI (TĚŠÍNSKÉ SLEZSKO)

Bogata historia przemysłu w regionie pozostawiła po sobie szereg zabytków techniki.

Budynki fabryczne, wieże wydobywcze, huty, fabryki, przędzalnie i maszynownie, obiekty transportowe, młyny i kanały wodne świadczą o zaawansowaniu ówczesnej wiedzy i techniki. W wapiennych piecach w Wędryni palono wapno, kanał Weisshuhna doprowadzał wodę do młyna w Žimrovicach, mury nabrzeżne chronią Morawską Ostrawę przed powodzią a kopalniane bocznice łączą działające i opuszczone szyby od Ostrawy po Karwinę. Dwa wieki rozwoju przemysłu odcisnęły wyraźne piętno na pejzażu, a umiejętności przodków mogą być powodem do dumy. Tylu skarbów techniki próżno szukać gdzie indziej.

29

CIEKAWOSTKI I ZABYTKI TECHNIKI

Dolny Obszar Witkowic i Landek Park

Kopalnia Michal

NKP Důl Hlubina, ul. Ruská, 706 02 Ostrava-Vítkovice 49°49`4.044“ N, 18°16`36.551“ E 14 mapka s. 28 na miejscu za darmo P tramwaj nr 1, 2, 6, 10, 13 (przystanek Vítkovice vysoké pece) bezbarierowy cały rok (szczegóły telefonicznie) +420 725 633 336 nkp@vitkovice.cz www.dolnioblastvitkovice.cz Landek Park, Pod Landekem 64/28, 725 29 Ostrava-Petřkovice 49°51‘59.461“ N, 18°15‘41.181“ E 15 mapka s. 28 na miejscu za darmo P autobus nr 34, 52, 56, 66, 67, 70 (przystanek Hornické muzeum), ok. 500 m od obszaru bezbarierowy cały rok (szczegóły telefonicznie) +420 596 131 803–4 landekpark@vitkovice.cz www.landekpark.cz

Najważniejszym zabytkiem technicznym metropolii okręgowej jest rozległy obszar wielkich pieców, koksowni i kopalni Hlubina w ostrawskich Witkowicach. Monumentalne piece, które przez dwa wieki wyrzucały ze swoich wnętrz miliony ton żelaza oraz kopal-

Dolny Obszar Witkowic (Dolní oblast Vítkovice)

30

Čs. armády 413/95, 715 00 Ostrava-Michálkovice 49°50‘32.157“ N, 18°20‘41.706“ E 16 mapka s. 28 na miejscu P trolejbus nr 101 i 104 oraz autobus nr 49 do pętli kierunek Michálkovice, wejście do Kopalni Michal widać z pętli nie jest bezbarierowa IV, X sob–niedz; V–IX wt–niedz i święta 9.00–16.00, wejście z przewodnikiem +420 596 231 160 dulmichal@ostrava.npu.cz www.dul-michal.cz

Landek Park – kopalnia Anselm

nia węgla kamiennego Hlubina są popularnym celem wycieczek. Ogromny zbiornik gazu zmienił się w wielofunkcyjną salę, a hala fabryczna centrali energetycznej w muzeum zwane Małym Światem Techniki. Największe w kraju muzeum górnicze z wyjątkową ekspozycją ratownictwa górniczego oraz z możliwością zwiedzania ostrawskich podziemi znajduje się w Landek Parku w Ostrawie-Pietrzkowicach.

Właśnie tam można się przekonać, że nauka, postęp i technologie są najważniejszym motorem twórczego rozwoju.

Wieża wydobywcza

Elektryczne maszyny wydobywcze

Doskonale zachowany teren kopalni węgla kamiennego usytuowany w malowniczej ostrawskiej dzielnicy Michálkovice. Kopalnię Michal zasłużenie zalicza się do klejnotów architektury przemysłowej. Dzięki pieczy Narodowego Instytutu Zabytków kopalnia zachowuje możliwie najbardziej autentyczny charakter. Trasa zwiedzania pozwala doznać sytuacji, w jakiej był górnik udający się pod ziemię fedrować. Szatnie łańcuszkowe, miejsca pracy geologa, mierniczych, gabinet lekarski, lampownia, cechownia i inne pomieszczenia znajdują się w pierwotnym miejscu i są wyposażone tak, jak w chwili, kiedy w 1992 r. górnicy ostatni raz schodzili z szychty.

Wąskotorówka Osobłoga Infocentrum Bohušov, 793 98 Bohušov 15 50°14´39.916´´ N, 17°42´59.296´´ E 17 mapka s. 28 obok stacji kolejowej Třemešná P ve Slezsku wejście bezpośrednio na stacji Třemešná ve Slezsku w lecie – wagon dla osób na wózkach inwalidzkich z podnośnikiem ČD – cały rok; Slezské zemské dráhy – od czerwca do sierpnia, zawsze w weekend +420 554 642 121, +420 972 759 180 olpas.moravia@seznam.cz www.osoblazsko.com

Odkryty wagon wycieczkowy

Przejażdżka pociągiem parowym

Rejon Osobłogi uchodzi za miejsce zapomniane przez Boga i urzędy. Mimo to cieszy się coraz większą popularnością wśród turystów. Jednym z powodów jest kolejka wąskotorowa łącząca Trzemeszną z Osobłogą. Wijące się tory przecinają urzekającą krainę łąk, lasów, stawów i urodzajnych pól. Kolejka wąskotorowa łączy kilka wiosek skrywających gospodarstwa wiejskie oraz niewielkie posiadłości szlacheckie.

Osobłoga zaskakuje dobrze zachowanym cmentarzem żydowskim. Dzięki Kolejom Czeskim, wykorzystującym odnowione oryginalne wagony kolejka kursuje regularnie. W sezonie zaś Slezské zemské dráhy organizują przejażdżki pociągiem parowym, w którym jest wagon rowerowy i wagon piwny.

31

CIEKAWOSTKI I ZABYTKI TECHNIKI

Czechosłowacka linia umocnień Hlučín-Darkovičky Areál čs. opevnění Hlučín-Darkovičky, 747 17 Darkovice 49°55‘31.478“ N, 18°13‘15.257“ E 18 mapka s. 28 P na miejscu przystanek U Orla, 250 m od obszaru częściowo bezbarierowy VII–VIII wt–pt 9.00–17.00, sob, niedz i święta 11.00–17.00; IV–VI, IX, X czw, pt 9.00–15.30, sob, niedz i święta 11.00–17.00; XI–III wyłącznie po wcześniejszej rezerwacji +420 595 051 110, +420 734 578 014 kuchar@szmo.cz www.szmo.cz

Obszar umocnień w Hulczynie-Darkovičkach wybudowano przed II wojną światową jako część systemu umocnień mających służyć obronie granic Czechosłowacji. Znajduje się tu pięć obiek-

Wyposażenie bunkra

tów wchodzących w skład umocnień.

W schronach piechoty można zobaczyć oryginalne wyposażenie pozwalające na bezproblemowe funkcjonowanie systemu umocnień. Paradoksem historii pozostaje fakt, iż umocnienia nigdy nie zostały wykorzystane do ochrony granic, ale trzeba je było forsować podczas wyzwalania kraju w roku 1945.

Obszar umocnień jest częścią Muzeum Śląskiego w Opawie, cieszy się dużą popularnością wśród miłośników historii i techniki z kraju i z zagranicy.

lejsze boje podczas wyzwalania ziemi ostrawskiej i opawskiej. Interaktywna ekspozycja szczegółowo opisuje cały przebieg Operacji Ostrawsko-Opawskiej oraz działania Armii Czechosłowackiej na froncie wschodnim i zachodnim podczas II wojny światowej.

Szczególnie duże wrażenie robią ekspozycja nt. holokaustu oraz symulacja bombardowania Ostrawy. Szczególnie polecamy zwiedzanie obiektu z przewodnikiem, dzięki czemu można wejść na taras widokowy znajdujący się na dachu muzeum. Rozpościera się stamtąd fenomenalna panorama Ostrawy i okolic. Częścią Muzeum jest też symboliczny cmentarz z nazwiskami ponad 13 tysięcy ofiar wojny.

Ekspozycja historyczna

TIP

Elektrownia Dětmarovice 49°54‘7.97“ N, 18°28‘10.75“ E A mapka s. 28 Wszystkich ciekawych tajników wiedzy i techniki zachęcamy do umówienia się na wycieczkę po elektrowni węglowej w Dziećmarowicach, największej na Morawach i Śląsku (tel.: +420 591 102 111).

Wieże widokowe W całym regionie znaleźć można wiele wież i punktów widokowych, zarówno wiekowych, jak i zbudowanych niedawno. Kamienne, ceglane, metalowe i drewniane kuszą wspaniałymi pejzaża-

mi morawsko-śląskiego pogranicza. Od Herczawy na wschodzie po Bílý Potok na zachodzie, od Hynčic na południu po Bartultovice na północy. Najbardziej znanymi są Trúba w Štramberku, Cvilín w Karniowie, Kanihůra koło Bílova, Bílá Hora koło Kopřivnicy czy wieża widokowa Hanse Kudlicha koło Úvalna. Kompletną listę znajdziesz na www.msregion.cz.

Twierdza piechoty U Orla

Miejsce pamięci II wojny światowej w Hrabyni Památník II. světové války, 747 63 Hrabyně 192 49º52‘56.951“ N, 18º3‘17.379“ E 19 mapka s. 28 na miejscu P przystanek autobusowy Hrabyně, urząd gminy ok. 300 m bezbarierowy IV–XI, codziennie 9.00–17.00 +420 553 775 091 pdsv@szmo.cz, horakova@szmo.cz www.szmo.cz 32

Monumentalne miejsce pamięci ze stałą ekspozycją nt. II wojny światowej stoi na wzgórzu w pobliżu wsi Hrabyně w miejscu, gdzie trwały najzaciek-

Architektura miejsca pamięci

Wieża Cvilín

Wieża Hansa Kudlicha

Bílov – Kanihůra

33

TRADYCJA I WSPÓŁCZESNOŚĆ JESIONIKI (JESENÍKY)

A

ŚLĄSK OPAWSKI (OPAVSKÉ SLEZSKO)

REGION OSTRAWSKI

25

BRUNTÁL

(OSTRAVSKO) 20 OPAVA 23

OSTRAVA FULNEK

NADODRZE – MORAWSKA ZIEMIA KRAWARSKA (POODŘÍ – MORAVSKÉ KRAVAŘSKO)

22

24

BESKIDY (BESKYDY)

34

FRÝDEK-MÍSTEK

21

ČESKÝ TĚŠÍN

ŚLĄSK CIESZYŃSKI (TĚŠÍNSKÉ SLEZSKO)

Pamięć ludzka jest ograniczona, jednak zbiory i archiwa uzupełniają ten niedostatek.

Stworzenie plastycznego obrazu przeszłości byłoby niezwykle trudne bez muzeów, pomników historii i galerii. Tradycje muzealnictwa na ziemiach czeskich mają swoje korzenie właśnie na Śląsku, ponieważ pierwsze muzeum zostało założone w Opawie. Dziś w regionie mamy do wyboru dziesiątki muzeów i galerii. Możemy w nich podziwiać nie tylko świadectwa naszej historii, ale także dzieła sztuki od czasów najdawniejszych po współczesność. Każde większe miasto oraz wiele gmin posiada własne muzeum lub chociaż salę wystawową. Warto zatem wyruszyć szlakiem obiecującym możliwość przeżycia wielu niezapomnianych przygód.

35

TRADYCJA I WSPÓŁCZESNOŚĆ nictwa słowiańskiego, znaleziskami archeologicznymi czy życiem codziennym najdawniejszych mieszkańców Śląska. Dziesiątki lat badań i poszukiwań archeologów pozwoliły na stworzenie wyjątkowego miejsca będącego kopią grodziska Słowian. Można się

Muzeum Ziemi Śląskiej w Opawie Komenského 1, 746 01 Opava 49° 56‘ 14.53“ N, 17° 54‘ 29.70“ E 20 mapka s. 34 P nie ma; polecamy budynek parkingowy przy placu Osvoboditelů, odległość ok. 300 m 500 m piechotą z dworca kolejowego Opava-východ bezbarierowy cały rok, pon–niedz 9.00–19.00 +420 553 622 999 (sekretariat muzeum) szmo@szmo.cz www.szmo.cz

Muzeum Ziemi Śląskiej w Opawie, założone w 1814 r. jest najstarszym muzeum w Republice Czeskiej. Zabytkowy budynek po remoncie kapitalnym sam w sobie stanowi doskonałe zaplecze wystawowe, a dodatkowo mieści

Drewniany dom Petra Bezruča

Historyczny budynek wystawowy

zupełnie nową ekspozycję nt. środowiska naturalnego i historii Śląska, wybitnych osobistości oraz mieszkańców. To prawdziwa gratka dla wszystkich zainteresowanych historią tego pogranicznego regionu. Wystawa pozwala zrozumieć, że Czeski Śląsk to nie Morawy Północne. Oddziałami muzeum są też m. in. Arboretum, Muzeum Petra Bezruča oraz część umocnień granicznych.

Park archeologiczny Chotěbuz-Podobora Archeopark Chotěbuz-Podobora, 735 61 Chotěbuz 49°47‘10.04“ N, 18°35‘22.89“ E 21 mapka s. 34 100 m od parku archeologicznego P stacja kolejowa i przystanek autobusowy Chotěbuz ok. 1 km bez dostępu bezbarierowego V, VI, IX, X wt–pt po wcześniejszym zgłoszeniu; V, VI, IX, X sob–niedz 9.00– 17.00; VII, VIII wt–niedz 9.00–17.00 +420 558 761 227, +420 721 193 517 archeopark@muzeumct.cz www.muzeumct.cz

W Kocobędzu, leżącym między Karwiną a Czeskim Cieszynem znajduje się dawne słowiańskie grodzisko. Można się tam zapoznać ze specyfiką osad36

tu obejrzeć różne typy archaicznych domostw, sprawdzić, jak spało się na kożuchach, jak mielono mąkę, można też postrzelać z łuku. Na obszarze parku nieprzerwanie prowadzone są prace archeologiczne; zwiedzanie wyłącznie z przewodnikiem.

Most i brama wejściowa

Wnętrze domostwa

Muzeum Novojičínska ul. 28. října 12, 741 11 Nový Jičín 49°35‘34.98“ N, 18°0‘30.96“ E 22 mapka s. 34 ok. 100 m od zamku P dworzec autobusowy ok. 400 m; dworzec kolejowy ok. 500 m od zamku nieprzystosowane do potrzeb osób na wózkach inwalidzkich IV–IX wt–pt 8.00–12.00 i 13.00– 17.00, sob–niedz 9.00–16.00; X–III wt–pt 8.00–12.00 i 13.00–16.00, niedz 9.00–15.00; X sb 9.00–15.00 +420 556 701 156 ovmnj@atlas.cz www.muzeum.novy-jicin.cz

Stała wystawa kapeluszy

Pałac w Žerotínie

Nowy Jiczyn znany jest między innymi jako miasto kapeluszy. W Žerotínskim zamku obejrzeć można stałą ekspozycję zatytułowaną „Pozostaw na głowie“ opowiadającą o historii kapelusznictwa. Jakie kapelusze były modne w epoce biedermeieru? W jakim kapeluszu było do twarzy prezydentowi Masarykovi? Co nosił na głowie František Palacki, a który kapelusz uwielbiał Max Švabinsky? Dlaczego czapka z daszkiem jest sportowym nakryciem głowy? Jeśli nosisz coś na głowie – nie zdejmuj. W oryginalnym i wyjątkowym w skali kraju muzeum każdy się przekona, że w kapeluszu mu do twarzy. Tym bardziej, że można tu przymierzać kapelusze i fotografować się na tle interaktywnej ściany, która dostosowuje tło do kapelusza.

37

TRADYCJA I WSPÓŁCZESNOŚĆ

Galeria Sztuk Plastycznych w Ostrawie Dům umění, Jurečkova 9, 702 00 Ostrava 1 49°50‘2.38“ N, 18°17‘12.29“ E 23 mapka s. 34 P za budynkiem Domu umění komunikacja miejska – tramwaj nr 1, 2, 4, 8, 12, przystanek Elektra ok. 100 m; autobus nr 99, przystanek Dům umění ok. 100 m; dworzec autobusowy: 1 km nie jest bezbarierowy, schody przy wejściu do budynku i na pierwsze piętro wt–niedz 10.00–18.00 +420 596 112 566 (pn–pt), +420 596 115 425 (wt–niedz) info@gvuo.cz www.gvuo.cz

Ostrawska galeria jest jedną z pięciu najważniejszych instytucji groma-

Dom Sztuki

Budynek Muzeum Techniki Tatra

Rzeźba Úsvit (Świt)

dzących dzieła sztuki w Republice Czeskiej. Regularnie organizowane wystawy przyciągają dziesiątki tysięcy miłośników sztuki z całej Europy. Oni też współtworzą program, co wyróżnia galerię wśród innych tego typu instytucji w kraju. W zbiorach galerii znajduje się ponad 20 tysięcy bezcennych artefaktów, w kilku salach obejrzeć można dzieła na światowym poziomie.

Wizyta w ostrawskim Domu Sztuki będzie niezapomnianym przeżyciem.

go, a dziś Tatra należy do światowej czołówki w swojej klasie. Do muzeum v Kopřivnicy łatwo trafić, stoi przed

nim legendarny pociąg Slovenská strela, należący do symboli tego stosunkowo młodego miasta.

Cmentarz żydowski v Osobłodze A

TIP

mapka s. 34

Najważniejszym zabytkiem żydowskim w regionie jest stary kirkut w Osobłodze. Niegdyś rozległy, XIV-wieczny cmentarz, dziś ukryty za płotem ogródków działkowych, wciąż pozostawia niezatarte wspomnienia. Duchowy wymiar tego miejsca przyciąga tysiące turystów.

Muzeum w pałacu Bruntál Muzeum Techniki Tatra Kopřivnice Technické muzeum Tatra, Záhumenní 367/1, 742 21 Kopřivnice 49°35‘58.161“ N, 18°8‘38.134“ E 24 mapka s. 34 ok. 50 m wejścia P przystanek autobusowy Čs. armády ok. 100 m, dworzec autobusowy ok. 300 m; dworzec kolejowy ok. 400 m bezbarierowy cały rok, V–IX wt–niedz 9.00–17.00; X–IV wt–niedy 9.00–16.00 +420 556 808 421 info@tatramuseum.cz www.tatramuseum.cz

Pierwszy samochód spalinowy na ziemiach czeskich wyjechał z fabryki w Kopřivnicy. Był rok 1897, a samochód Präsident na zawsze zmienił 38

nasz sposób podróżowania. Fabryka samochodów Tatra przez wiele lat zaopatrywała światowe rynki w samochody najlepszej jakości – pierwszy na świecie samochód aerodynamiczny czy ciężarówki, które wygrywały Rajd Paryż – Dakar. Wtedy to rozpoczęła się historia przemysłu samochodowe-

Kolekcja starych samochodów

+420 554 717 947, +420 554 717 949, +420 602 574 316 info@mubr.cz, muzeumbruntal@seznam.cz, zamek@mubr.cz www.mubr.cz Pałac Bruntal

Zámecké nám. 7, 792 01 Bruntál 49°59‘25.39“ N, 17°27‘52.789“ E 25 mapka s. 34 bezpośrednio na terenie pałacu P przystanek autobusowy przy pływalni 250 m; dworzec autobusowy 500 m dostęp bezbarierowy: parter, kaplica zamkowa, dziedziniec, dwie sale wystawowe i park pałacowy cały rok, V–IX pn–niedz 9.00–17.00; X–IV wt–niedz i święta 9.00–16.00

Pałac Bruntál jest siedzibą muzeum regionalnego. Oprócz wystaw o tematyce etnograficznej i przyrodniczej można też zwiedzić pałacowe wnętrza z oryginalnymi meblami i niezwykle cenne rokokowe malowidła ścienne.

Muzeum zarządza też niepowtarzalną biblioteką pałacową liczącą 34 000 woluminów. Prawdopodobna data założenia Bruntálu to rok 1213 i bywa uważany za najstarszy organizm miejski w Czechach. Niemiecka nazwa Freudenthal oznacza „radosną dolinę“, wierzymy, że radość będzie towarzyszyła Państwa wizycie w tym mieście.

39

AKTYWNY WYPOCZYNEK JESIONIKI (JESENÍKY)

ŚLĄSK OPAWSKI (OPAVSKÉ SLEZSKO)

REGION OSTRAWSKI BRUNTÁL 26

(OSTRAVSKO)

OPAVA 31

33

32

OSTRAVA

ČESKÝ (TĚŠÍNSKÉ TĚŠÍN 30 SLEZSKO) 27

FULNEK FRÝDEK-

NADODRZE – MORAWSKA ZIEMIA KRAWARSKA (POODŘÍ – MORAVSKÉ KRAVAŘSKO)

34 -MÍSTEK 28 29

ŚLĄSK CIESZYŃSKI

A

W Okręgu Morawsko-Śląskim nie brakuje okazji ku aktywnemu wypoczynkowi.

Zimowe i letnie ośrodki w Jesionikach i Beskidach oferują całą gamę atrakcji, do których należą doskonałe trasy narciarskie, trasy do biegów narciarskich, trasy dla rolkarzy, wielbicieli sanek i turystki górskiej. Znane są walory śląskich i północnomorawskich ośrodków górskich. Jednak nasz region to nie tylko góry, ponieważ także poza nimi znaleźć można liczne ośrodki sportowe. Także miłośnicy golfa, turystyki rowerowej, kąpieli czy skoków spadochronowych nie będą narzekali na nudę.

BESKIDY (BESKYDY)

40

41

AKTYWNY WYPOCZYNEK

Jesioniki

Beskidzka siódemka

www.jeseniky.net

W Jesionikach na turystów czeka ponad czterdzieści większych i mniejszych ośrodków narciarskich, z których najpopularniejszymi są kurort Karlov pod Pradědem i Dolní Moravice. Najwyższy punkt regionu, z którego można zjechać na nartach to Pradziad (Praděd).

Naturalnie zaśnieżone trasy narciarskie są czynne jeszcze późną wiosną. Także trasy przeznaczone dla narciarzy biegowych są świetnie przygotowane.

Dodatkowymi atrakcjami są oświetlone stoki. Latem Jesioniki zapraszają na rewelacyjne trasy rowerowe oraz konne.

A

Jazda na rolkach

Na nartach na Pustevnách

Miłośników rolek z pewnością zachwyci tor w Małej Morávce, a wielbicieli turystyki górskiej kilometry oznakowanych szlaków turystycznych. Gdyby komuś brakowało adrenaliny – zapraszamy do parków linowych lub na przejażdżkę na motorach do Bruntálu.

TIP

mapka s. 40

Tylko dla naprawdę wytrawnych turystów!

Ekstremalne, 87-kilometrowe przej – ście trasą siedmiu beskidzkich szczytów. Radhošť 1 129 m + Čertův mlyn 1 205 m + smrk 1 276 m + Lysa hora 1 323 m + Travny 1 203 m + Ropice 1 082 m + Velky Javorovy 1 031 m = 8 249 m. dasz radę wejść na beskidzkie K2 w ciągu 24 godzin? Co roku we wrześniu można podjąć to wyzwanie.

www.zoo–ostrava.cz Radhošť (Radogoszcz) Park wspinaczkowy

Śląska Harta 49°53‘30.83“ N, 17°34‘46.57“ E 26 mapka s. 40

Najnowsza zapora i zbiornik wodny w Republice Czeskiej powstały na rzece Morawicy w 1997 r. Rzut oka na mapę pomoże zrozumieć, dlaczego Harta nazywana jest śląskim smokiem. Panują tu idealne warunki do uprawiania kajakarstwa, wędkowania i kąpieli, w pobliżu jest wiele tras rowerowych. Nová Pláň oferuje zakwaterowanie, zadbane plaże, wypożyczalnię kajaków i wiele innych atrakcji. Podobnie Leskovec nad Mora-

Na biegówkach w Jesionikach

Beskidy

Jachting

vicą, będącym ośrodkiem sportowym.

Dla znużonych wodą wyzwaniem będzie wspinaczka na Velký Roudný, najwyższy jesionicki wulkan wznoszący się bezpośrednio nad taflą wody.

www.beskydy.com www.beskydy-valassko.cz

Pustevny, Bílá, Javorový, Bukovec, Łysa Góra i Czeladna to tylko kilka beskidzkich kurortów, w których na pewno nikt nie będzie się nudził. Można tu znaleźć letni tor saneczkowy, park linowy zbudowany w koronach beskidzkich drzew, można też zjechać na hulajnodze ze szczytu mitycznego Radhošta.

Zarówno latem, jak i zimą w Beskidach atrakcji nie brakuje. Wiele kilometrów tras dla narciarzy biegowych, świetnej jakości trasy zjazdowe oraz szkółki narciarskie nikogo nie zawiodą.

42

Mosty koło Jabłonkowa – tor saneczkowy

Krajobraz wokół Śląskiej Harty

43

AKTYWNY WYPOCZYNEK

Zapory w Cierlicku i Žermanicach

Šilheřovice www.tj-mittal.cz/golf/ 31 mapka s. 40

27 mapka s. 40

Najstarszy ośrodek golfowy w czeskiej części Śląska znajduje się w rozległym parku zamkowym w Šilheřovicach pod Ostrawą, tuż przy granicy z Polską.

Karviná www.golflipiny.cz 32 mapka s. 40

Nowe pole golfowe usytuowane jest w Lipinach – dzielnicy Karwiny. Wyjątkowe pole na zrekultywowanym terenie, można stąd podziwiać panoramę przemysłowego miasta. Żagle na jeziorze Cierlickim

Dwa jeziora zaporowe dzielą 3 kilometry. Oba leżą w pobliżu Hawierzowa. Latem tutejsze pola kampingowe i ośrodki rekreacyjne cieszą się sporym powodzeniem wśród mieszkańców re-

gionu ostrawskiego. Są tu zadbane plaże, doskonałe restauracje, wypożyczalnie kajaków, a nawet nart wodnych.

Nie brakuje też spokojnych zakątków, szczególnie lubianych przez wędkarzy.

Golf

Kravaře

Hukvaldy

www.golfkravare.cz 33 mapka s. 40

34 mapka s. 40

Park zamkowy w Kravařach zaprasza na 18-dołkowe pole golfowe. Wdzięcznym tłem gry jest śląski klejnot baroku.

Jesienią 2011 w Hulkvaldach powstało naturalne pole golfowe, które po ukończeniu będzie liczyło 9 dołków.

www.golfhukvaldy.cz

Loty widokowe i paralotniarstwo

Miłośnicy golfa zakochają się w naszym regionie. Pola golfowe usytuowane są w parkach zamkowych, u podnóża gór i między szybami kopalń. A gdyby nie dopisała pogoda, zawsze można zagrać w jednej z indoor hal golfowych.

Ciekawych widoku regionu z lotu ptaka, zapraszamy na lotnisko w Mošnovie albo w Zábřehu koło Benešova.

Loty widokowe można odbywać grupowo lub indywidualnie. Jak wyglądają huty z widziane z góry? Jak to jest latać ponad szczytami Beskidów czy Jesioników? Czy meandry Odry od źródeł aż do Bogumina naprawdę są tak piękne?

Čeladná www.prosper-golf.cz

Proszę wsiadać, startujemy! Ulubionymi centrami paralotniarstwa są Javorový vrch koło Trzyńca, Prašivá, Ondřejník-Skalka i Javorník. Można skakać solo lub w tandemie i szybować nad beskidzkimi łąkami i pastwiskami.

Natomiast lotnisko sportowe w Karniowie oferuje niezapomniane loty widokowe.

28 mapka s. 40

Podgórska wioska szczyci się 18-dołkowym polem klasy mistrzowskiej usytuowanym u podnóża góry Smrk.

Znajdziesz tu odpowiednie warunki do gry i odpoczynku.

przyroda, spokój i tutejsze greeny gwarancją aktywnego wypoczynku.

Ropice Ostravice www.ostravice-golf.cz 29 mapka s. 40

Nowe pole golfowe klasy mistrzowskiej wyrosło w miejscowości Ostravica położonej między dwoma najwyższymi beskidzkimi szczytami. Wspaniała

44

www.beskydgolf.com 30 mapka s. 40

Niedaleko Trzyńca, na pofałdowanych podbeskidzkich terenach, usytuowane jest 18-dołkowe pole o doskonałych parametrach. Zimą można skorzystać także z indoorowej hali do golfa.

Javorový vrch – paralotnie

45

AKTYWNY WYPOCZYNEK

Sporty wodne Okręg Morawsko-Śląski posiada doskonałe zaplecze do uprawiania turystyki wodnej, kluby wodniaków już od kilku lat urządzają spływy Ostrawicą i Morawicą z ominięciem zbiorników Šance i Kružberk. Tam, gdzie rzeka jest spławna cały rok powstają trasy kajakowe. Rzeka Opawa jest spławna między Kravařami a Třebovicami, Odra od Košatki do granicy z Polską, Ostrawica od Zamku w Ostrawie do miejsca, gdzie wpada do Odry. Istnieje wiele klubów, które zajmują się wynajmem kajaków oraz nauką sportów wodnych. Kluby kajakowe oraz wypożyczalnie organizują też spływy na zamówienie. Należy tylko uważać, by spływając Odrą nie zapędzić się aż do Świnoujścia. Obecnie

trwają prace nad przewodnikiem po rzekach Okręgu Morawsko-Śląskiego, gdzie znajdą się opisy tras na Ostrawicy, Morawicy, Opawie, Olzie i Odrze.

Turystyka rowerowa Nasz region jest dosłownie poprzeplatany szlakami rowerowymi. Główne trasy należą do sieci międzynarodowej.

Do najważniejszych należy odcinek Greenways wiodący z Krakowa, przez Morawy do Wiednia. Dla amatorów jazdy bez narażania się na zbyt wielkie różnice wzniesień idealne będą tereny Bramy Morawskiej, szczególnie Nadodrze. Na Śląsku Cieszyńskim ponownie przygotowano trasę rowerową wzdłuż Olzy. Także Ostrawa ma gęstą sieć szlaków rowerowych. W regionie działa wiele serwisów rowerowych,

a przy większości tras znajdują się mapy i miejsca odpoczynkowe. Posilić moż-

na się w niemal każdej wiosce. Należy tylko pamiętać, że jazda pod wpływem alkoholu nie jest tolerowana.

Geocaching Okręg Morawsko-Śląski jest ziemią obiecaną wyznawców geocachingu.

Skrytki rozsiane są po całym regionie. Wystarczy wpisać współrzędne do swojego GPS i witaj przygodo! Na portalu www.msgc.cz znajduje się wykaz skrytek, podzielony tematycznie i pod kątem poszczególnych regionów turystycznych. Jednak wykaz ten nie jest ostateczny. Poszukując skarbów ukrytych w ostępach, czy też w miejscach publicznych dodatkowym walorem będzie aktywny wypoczynek i zdobywanie wiedzy. Zarejestruj się na www. geocaching.com i poddaj się czarowi gry, która bawi cały świat.

46

47

UZDROWISKA I RELAKS JESIONIKI (JESENÍKY)

ŚLĄSK OPAWSKI (OPAVSKÉ SLEZSKO) 35

REGION OSTRAWSKI BRUNTÁL

(OSTRAVSKO)

OPAVA A 37

OSTRAVA

FULNEK FRÝDEK-MÍSTEK

NADODRZE – MORAWSKA ZIEMIA KRAWARSKA (POODŘÍ – MORAVSKÉ KRAVAŘSKO)

36

ČESKÝ TĚŠÍN

ŚLĄSK CIESZYŃSKI (TĚŠÍNSKÉ SLEZSKO)

Okręg Morawsko-Śląski jest prawdziwą oazą dla poszukujących wypoczynku i spokoju. Istnieje tu wieloletnia tradycja uzdrowisk. W Jesionikach zdrowia doda czyste powietrze, w regionie karwińskim wyjątkowa woda podziemna, pozostałość prehistorycznego morza, w Beskidach świeży ser z tutejszych bacówek i zioła z wołoskich łąk. Uzdrowiska, kluby wellness, sauny, salony masażu, solaria, polaria i do tego uśmiech miłego personelu. Zażyj okładów borowinowych, kąpieli piwnych, pozwól się rozpieszczać.

Czeski Śląsk i północne Morawy wyjdą Ci na zdrowie.

BESKIDY (BESKYDY)

48

49

UZDROWISKA I RELAKS

Karlova Studánka Státní léčebné lázně, 793 24 Karlova Studánka 6 50°4‘24.587“ N, 17°18‘22.246“ E 35 mapka s. 48 P górny i dolny parking na terenie miejscowości ok 300 m przystanek autobusowy górny (Karlova Studánka, restaurace Hubertus) i dolny (Karlova Studánka, parkoviště (parking), oba ok. 300 m od centrum uzdrowiska; stacja kolejowa Vrbno pod Pradědem ok 6 km od uzdrowiska dostęp dla niepełnosprawnych – tylko do uzdrowiska letniego biuro przyjęć: przez cały rok pon–pt 7.00–15.00 + 420 554 798 111 lazne@k.studanka.cz www.k.studanka.cz

Pijalnia

Sanatoria Klimkovice 724 84 Klimkovice-Hýlov 49°48‘28.42“ N, 18°5‘53.70“ E 37 mapka s. 48 50 m od domu uzdrowiskowego P autobus nr 64 z przystanku OstravaSvinov (przystanek „Sanatoria“, 50 m od domu sanatoryjnego A) dostęp dla niepełnosprawnych przez cały rok pon–nie 6.00–22.00 +420 556 422 111 info@sanklim.cz www.sanatoria-klimkovice.cz Park Zdrojowy

Uzdrowisko pod szczytem jesionickiego Pradziada (Praděd) założone zostało w 1780 r. przez syna cesarzowej Marii Teresy, Maksymiliana II Franciszka.

Tutejsza lecznicza woda mineralna, naturalnie nasycona dwutlenkiem węgla, pozyskiwana jest z głębokości 127 m.

Wodę mineralną stosuje się do kąpieli węglanowych, okładów borowinowych, do inhalacji i do picia. Do uzdrowiska przybywają przede wszystkim pacjenci z chorobami dróg oddechowych, ponieważ szczyci się ono prawdopodobnie najczystszym powietrzem w Europie Środkowej.

Uzdrowisko Darków Čsl. armády 2954/2, 733 12 Karviná-Hranice 49°52‘00.81“ N, 18°33‘40.43“ E 36 mapka s. 48 na miejscu P autobus nr. 511, 512, 517, 519, 520 z dworca głównego Karviná do przystanku Hranice, rehabilitační sanatorium, ok 100 m dostęp dla niepełnosprawnych biura przyjęć: przez cały rok pon–pt 7.00–14.30 +420 596 373 111 info@darkov.cz www.darkov.cz

Jodobromowa solanka detrytusowa jest wodą mineralną pochodzącą z trzeciorzędu. Dzięki niej pod koniec XIX wieku powstało uzdrowisko leczą50

Nowoczesne uzdrowisko zbudowano na uboczu Hýlova, części śląskich Klimkovic. Wodę leczniczą doprowadzono tu wodociągiem o długości 11 km z Ostrawy-Polanki. Leczenie dolegliwości narządów ruchu, chorób

Park zdrojowy

Kluby Wellness

Świetlica

ce choroby narządów ruchu. Wysoki poziom usług oraz wyśmienite wyniki terapii Uzdrowiska Darków w Karwinie gwarantują ciągłe zainteresowanie krajowych i zagranicznych kuracjuszy.

Starsza część uzdrowiska znajduje się w historycznej dzielnicy Darków i łączy się z rozległym parkiem angielskim przy pałacu Frysztat. Nowoczesne sanatoria lecznicze znajdują się w Hranicach – dzielnicy Karwiny.

W każdym większym mieście znajdziesz kluby wellness, często w obiektach miejskich uzdrowisk lub aquaparków. Znanym uzdrowiskiem jest beskidzka wioska Čeladná. Unikalne łaźnie ziołowe oraz historyczną saunę fińską znajdziemy w Ligotce Kameralnej (Komorní Lhotka). Jaskinie solne, masaże, kąpiele i procedury służące rozluźnieniu zmęczonego ciała czekają w wielu zakątkach regionu.

Wystrój rzeźbiarski terenu

kobiecych i nerwowych, względnie czyste powietrze, nowoczesność i wyśmienite usługi, to wizytówka sanatoriów, troszczących się o gości z kraju i z zagranicy. Szeroka paleta procedur leczniczych i wellness, położenie wśród zieleni i bliskość Ostrawy powodują, że Sanatoria Klimkovice są idealnym miejscem relaksu i wypoczynku w erze wszechobecnego pośpiechu.

Kąpiele piwne A

TIP

mapka s. 48

Pałac Zábřeh w dzielnicy Ostrawy o tej samej nazwie oferuje unikalne kąpiele piwne. Zanurz się w ogromnej drewnianej

kadzi w średniowiecznej piwnicy i poddaj się działaniom olejowej kąpieli z ekstraktami piwnymi. Procedurę wieńczy rozluźniający masaż i kufel dobrze wychłodzonego piwa. Tego samego rodzaju przeżycia przygotowano również w Štramberku, gdzie łaźnie Piwne znajdują się w piwnicach przy murach zamkowych oraz w Bagińcu.

51

WĘDRÓWKI PO REGIONIE JESIONIKI (JESENÍKY)

ŚLĄSK OPAWSKI (OPAVSKÉ SLEZSKO)

REGION OSTRAWSKI BRUNTÁL

(OSTRAVSKO)

OPAVA

A

OSTRAVA FULNEK FRÝDEK-MÍSTEK

NADODRZE – MORAWSKA ZIEMIA KRAWARSKA (POODŘÍ – MORAVSKÉ KRAVAŘSKO) BESKIDY (BESKYDY)

52

ČESKÝ TĚŠÍN

ŚLĄSK CIESZYŃSKI (TĚŠÍNSKÉ SLEZSKO)

Sześć obszarów turystycznych Okręgu Morawsko-Śląskiego oferuje wiele możliwości wycieczek. Wystarczy zajrzeć do mapy i wybrać kierunek. Samochodem, rowerem, piechotą? Jak kto woli. Przejdź się spokojną, pofałdowaną krainą pałaców i stawów wokół Odry. Zdobądź szczyt Łysej Góry, magicznej i tajemniczej królowej Beskidów. Niezapomniane widoki gwarantuje szlak doliną Opawy na majestatyczny Pradziad. Wypoczynek na granicy czesko-polskiej – smak bigosu i góralskiego folkloru. Przedstawiamy sześć propozycji wycieczek, ale informacje zawarte w tym przewodniku oferują o wiele więcej, wystarczy wybrać.

Zapraszamy do wspólnej wędrówki po regionie.

53

WĘDRÓWKI PO REGIONIE

Doliną Białej Opawy na Pradziada

Pradziad – nadajnik

Aby poznać surową, a zarazem malowniczą przyrodę Jesioników warto wybrać się na jeden z najpiękniejszych szlaków turystycznych. Prowadzi romantyczną doliną Białej Opawy z Karlovej Studánky na Pradziad – najwyższy szczyt Moraw.

Wycieczkę rozpoczynamy w miejscowości Karlova Studánka, która szczyci się ponad 200-letnią tradycją leczenia uzdrowiskowego. Położone w Jesionikach spa słynie z niepowtarzalnego górskiego klimatu. Oprócz klimatu, lecznicze działanie dla pacjentów z chorobami układu oddechowego mają także źródła wód mineralnych oraz na-

turalny dwutlenek węgla, wydobywany z głębokości 127 m. W uzdrowisku leczy się także schorzenia układu mięśniowo-szkieletowego. Wypoczywać można spacerując wśród zabytkowych domów zdrojowych lub podziwiając ekspozycję kamieni na otwartym powietrzu, obejmującą 340 eksponatów dokumentujących rozwój geologiczny Jesioników.

Od wodospadu przy górnym parkingu w Karlově Studánce wyruszamy żółtym i niebieskim szlakiem do doliny Białej Opawy – najpiękniejszego górskiego potoku Jesioników. Wokół stary świerkowy las, bogactwo mchów, porostów, poszycia i drzew. Trasa jest stosunkowo wymagająca, prowadzi przez kilka kładek, mostów i schodów.

Nagrodą będą wspaniałe widoki wodospadów, kaskad i bystrzyn, formacji skalnych i romantycznych zakątków

Doskonały widok na panoramę Jesioników

Ovčárny, gdzie wracamy na asfaltową drogę z czerwonym szlakiem prowadzącym na szczyt Pradziada. Urozmaiceniem są przystanki na szlaku „Ze skrzatem po okolicach Pradziada“, gdzie Państwa przewodnikiem będą dawne legendy Jesioników, lokalne ciekawostki przyrodnicze, zdjęcia, rysunki i zadania dla dzieci.

Pradziad ma wysokość 1491 m npm.

W 1914 r. na szczycie zbudowano kamienną wieżę o wys. 32,5 m, a w 1983 r. powstała tu wieża telewizyjna o wys.

162 m, w niej restauracja, hotel i taras widokowy, z którego rozpościera się wspaniała panorama całych Jesioników. Przy jasnej pogodzie można dojrzeć Tatry, Małą i Wielką Fatrę.

Biała Opawa

puszczy. Największy wodospad Białej Opawy ma niemal 8 m wysokości.

Po pokonaniu dużej różnicy wzniesień, żółtym szlakiem dojdziemy do

Uzdrowisko Karlova Studánka

54

55

WĘDRÓWKI PO REGIONIE

Śladami Petra Bezruča na Łysą Górę

Wspinaczka na Łysą Górę

Łysa Góra (Lysá hora) jest symbolem Beskidu Morawsko-śląskiego i tradycyjnym celem turystycznym. Na jej szczyt wspinał się poeta Petr Bezruč.

Pójdźmy więc w jego ślady, góra zaprasza o każdej porze roku.

Na Łysą Górę prowadzi żółty szlak ze wsi Malenovice od przystanku Parkoviště (parking), dokąd można dojechać autobusem z Frýdlantu nad Ostravicí. Po 1 km spaceru mijamy jedną z najpiękniejszych atrakcji przyrodniczych w Beskidach – Wodospady Satinské. Dalej do rozdroża Satina (U Korýtka), gdzie skręcamy w prawo na kamienisty szlak. Po przejściu 2.5 km można nabrać sił w najstarszej

Wodospady Satinske

56

Malenovic lub kontynuować wycieczkę czerwonym szlakiem do Ostravicy – jednej z popularnych miejscowości turystycznych. Wzdłuż szlaku z Malenovic na Łysą Górę i z powrotem do Ostravicy przygotowano ścieżkę dydaktyczną Łysa Góra. Na 15 przystankach i dwóch dodatkowych panelach informacyjnych na szczycie znajdą Państwo wiele informacji o zbójniku Ondraszu, władcy Łysej Góry, miejscowej florze i faunie, lasach beskidzkich, zagrożeniach i ofiarach gór, wodospadach i jaskiniach. Trasa mierzy w sumie 16,5 km, warto ująć ją w planach wycieczki na szczyt. Beskidzkie centrum informacyjne organizuje także tematyczne wycieczki na Łysą Górę z przewodnikiem pod nazwą Łysogórskie naj... czyli czego jeszcze nie wiesz (www.beskydy.com).

Łysa Góra – nadajnik

gospodzie w Beskidzie. Stąd podejście pod górę wciąż szlakiem żółtym do rozdroża Lukšinec.

Krzyż upamiętniający ofiary Łysej Góry

Jeszcze przed rozdrożem w lesie ukrywa się unikalny zespół jaskiń Ondrášovy díry, które nie zostały jednak udostępnione do zwiedzania. Na Lukšincu wchodzimy na czerwony szlak prowadzący na szczyt – 3 km. Mniej więcej 0,5 km poniżej szczytu znajduje się drewniany krzyż, wzniesiony dla upamiętnienia wszystkich ofiar Łysej Góry. Stąd po pięciu minutach osiągamy szczyt Łysej Góry, by z bliska zobaczyć punkt orientacyjny – nadajnik telewizyjny. Znajduje się tu również budynek stacji pogodowej, ratownictwa górskiego oraz kilka bufetów. Z punktów widokowych rozpościerają się wspaniałe widoki. Przy dobrej pogodzie widać stąd nie tylko Jesioniki oraz Małą i Wielką Fatrę, ale także Tatry.

Po odpoczynku wracamy czerwonym szlakiem do skrzyżowania na Lukšincu. Tu możemy wybrać powrót do 57

WĘDRÓWKI PO REGIONIE

Ostrawa i okolice – Szlak dziedzictwa przemysłowego

Dolny obszar Witkowic

Ostrawa to od dawna ważny ośrodek przemysłowy, dzięki czemu można tu podziwiać zabytki techniki, jakich nie znajdą Państwo w innych miastach Czech. Zwiedzanie dziedzictwa przemysłowego warto rozpocząć od zabytku kultury narodowej Dolny Obszar Witkowic (Dolní oblast Vítkovice). Najszybciej dostaniemy się tu tramwajem – przystanek „Vítkovice vysoké pece“.

Podczas zwiedzania można wspiąć się na 64 metrowy wielki piec huty i rozejrzeć się po okolicy. Z Witkowic tramwaj zawiezie nas przez centrum do dzielnicy Przywóz, na przystanku „Sad Boženy Němcové” przesiadka na autobus, w kierunku muzeum górnictwa. Landek Park

w Ostrawie – Pietrzkowicach (Petřkovice) to największe muzeum górnictwa w Czechach. Zwiedzanie obejmuje zjazd pod ziemię, gdzie pracowali górnicy.

Interaktywne i audiowizualne elementy gwarantują autentyczność podziemnych przeżyć. Muzeum prezentuje również największą wystawę poświęconą ratownictwu górniczemu na świecie.

Kiedy znajdziesz się głęboko w sercu mitycznego wzgórza Landek i poczujesz powiew podziemnego powietrza, gdy spowije Cię absolutna ciemność, a Twoje dzieci będą się coraz mocniej przytulać, pamiętaj, że czuwa nad Wami Święta Barbara, patronka górników. Bać może się tylko Skarbek – duch kopalni oraz skrzaty, powoli przyzwyczajające się do turystów. Większość z nich zaszyła się głęboko, czasami jednak pojawiają się – lokalni przewodnicy opowiedzą

Nowy ratusz

zabierze nas do Nowego Ratusza z wieżą widokową. Stąd Ostrawa na wyciągnięcie ręki – na południu przemysłowy olbrzym, największa huta w Czechach, na południowym zachodzie kominy i dachy koksowni i hut Witkowic. Na horyzoncie kominy, zbiorniki gazu, powyżej Mariańskich Gór czasami po-

jawi się płomień. Przemysłowa Ostrawa fascynuje i przeraża jednocześnie.

W centrum polecamy zwiedzenie Domu Sztuki (Dům umění) i Muzeum Ostrawskiego (Ostravské muzeum) Szczegółowe informacje i plany otrzymają Państwo od pracowników biura informacji pod wieżą ratuszową.

Muzeum Górnictwa – zwiedzanie sztolni

o tych spotkaniach. Jeśli mają Państwo czas, to z muzeum górnictwa warto powrócić do centrum miasta, by obejrzeć je z góry. Na przystanku „Sad Boženy Němcové” wsiadamy w trolejbus, który

Narodowy pomnik przyrody Landek

58

59

WĘDRÓWKI PO REGIONIE W Herczawie warto zwiedzić kościółek św. Cyryla i Metodego, a szczególnie miejsce trójstyku. Spotykają się tu granice Czech, Słowacji i Polski.

Hrčava, Čierne i Jaworzynka to trzy małe przysiółki, których mieszkańcy zaglądają sobie nawzajem do okien i pokrzykują do siebie z otaczających wzgórz. I chociaż każdy z nich mieszka w innym kraju, są dobrymi sąsiadami, co widać zwłaszcza w lokalnych karczmach i podczas odpustów. Najbardziej znany – herczawski – odbywa się w dniu św. Cyryla i Metodego. Z Herczawy możemy wrócić do samochodu lub pociągu autobusem. Zapraszamy do odwiedzenia Goroli śląskich – wrażenia zapewnione!

Śląsk Cieszyński

Jabłonków

Zaczynamy przy stacji kolejowej Nawsie koło Jabłonkowa, dokąd można dojechać pociągiem lub samochodem.

Stąd piechotą w kierunku Jabłonkowa po ulicy Kolejowej, po około 1,5 km dochodzimy do dworca autobusowego – jest po prawej stronie, tuż przy brzegu Olzy. Następnie idziemy niebieskim szlakiem w kierunku Písečná i Bahenec. Łatwa trasa prowadzi przez wioskę Pioseczna i górskie lasy.

Głębokim lasem łagodnie podchodzimy do górskiej wioski Baginiec, gdzie można się posilić. Stąd czerwony szlak prowadzi na Ostrą Górę (751 m), skąd stopniowo schodzimy do doliny Bystrego (484 m). Przyjemny spacer idealny dla rodzin z dziećmi, po drodze można zbierać grzyby i podziwiać okolicę. Po 2,5 km ponownie docieramy nad Olzę, która ma w tym miejscu charakter górskiego strumienia, przechodzimy przez mostek i rozglądamy się dookoła. Trafiliśmy do najbardziej na wschód wysuniętej miejscowości Czech. Witamy w Bukowcu! Górska wioska jest powszechnie znana ze

Herczawa – kościół św. Cyryla i Metodego

60

Starsi Gorole

swojej gościnności. Szczególnie warto tu przybyć na Plackowy Festiwal lub tradycyjne świniobicie. Folklor, dobre jedzenie i picie oraz piękno przyrody są czarujące. Jeśli będzie Ci się wydawać, że nie rozumiesz tutejszej gwary, wystarczy wypić kieliszeczek czegoś mocniejszego. Naukowo udowodnio-

Herczawa – Trójgranicze

no, że każdy, kto spróbuje „kapke gorzołki albo mioduli” zaczyna wszystko rozumieć po gorolsku. Czerwony szlak z Bukowca prowadzi na Komorowski Gruń, tu na skrzyżowaniu skręcamy na żółty szlak i dochodzimy na rozdroże „rozcestí Na Dílku”. Ten odcinek ma jedynie około pół kilometra, ale obfituje we wspaniałe widoki rozległej okolicy. Na Dílku mamy do wyboru: zielony szlak prowadzący na wschodnią rubież Republiki Czeskiej, lub żółty szlak do Herczawy (Hrčava), wiodący wzdłuż granicy czesko-polskiej. Warto zwrócić tu uwagę na kontrast pomiędzy polami w Polsce – po lewej stronie drogi – które są nadal uprawiane, a leżącymi odłogiem polami po prawej.

61

WĘDRÓWKI PO REGIONIE

Śląsk Opawski

Kravaře – pałac

Wycieczkę po Śląsku Opawskim rozpoczynamy od zwiedzania wspaniałego zamku w Hradcu nad Moravicą.

Z zamku zjeżdżamy do miasteczka, na skrzyżowaniu z drogą główną jedziemy prosto w kierunku Bohučovic, za ich końcu skręcamy w lewo, po czym ok. 5 km do miejscowości Raduň, gdzie znajduje się kolejny duży pałac z parkiem. Z Raduni obieramy kierunek Komárov (dzielnica Opawy), dojeżdżamy do drogi nr 11, skręcamy w prawo na Ostrawę. Na obrzeżach wsi Hrabyně po prawej stronie monumentalne Miejsce pamięci II wojny światowej, jego zwiedzanie zajmuje około godziny. W Hrabyni skręcamy w lewo na pierwszym skrzyżowaniu, kierunek Háj ve Slezsku, gdzie warto odwiedzić miejsce pamięci ruchu oporu na Ostrej hůrce. Stąd rozpościera się piękny widok okolic. We wsi skręcamy w lewo na Opawę, po czym w prawo kierunek Dolní Benešov, po drodze mijamy staw Nezmar. Dolny Beneszów to malownicze miasteczko z wieloma dobrymi karczmami i zamkiem. Ja-

Hradec nad Moravicą – pałac

62

dąc główną drogą (nr 56), skręcamy w lewo w kierunku Opawy, po 700 m na prawo od drogi imponująca neogotycka kaplica o nieotynkowanych mu-

Hrabyně – miejsce pamięci II wojny światowej

rach. Przy kaplicy skręcamy w prawo i kontynuujemy aż do wsi Bolatice, gdzie znajduje się mały Skansen tradycji i rzemiosł ludowych. Powstał on z inicjatywy tutejszych mieszkańców. Daje dobry wgląd do dziejów i budownictwa ludowego tej części Śląska. Następnie ulicą Opawską jedziemy w kierunku miasta Kravaře.

Jest to piękna miejscowość o typowej śląskiej zabudowie z pięknym barokowym zamkiem. Z Kravař możemy się udać do samego serca regionu – zabytkowej Opawy, stolicy Czeskiego Śląska. Znajdą tu Państwo muzea, teatry, kluby muzyczne, kino, a także mnóstwo możliwości uprawiania sportu.

Opisana wycieczka jest przeznaczona dla zmotoryzowanych, ale oczywiście można przystosować trasę dla pieszych i rowerzystów. Wystarczy zabrać z sobą dobrą mapę.

63

WĘDRÓWKI PO REGIONIE

Na rowerze pośród pałaców i stawów rybnych

Bartošovice – szlak edukacyjny

Podróż rozpoczynamy w miejscowości Kunín przy barokowym pałacu (patrz: rozdz. Zamki i pałace – Kunín). Jedziemy w kierunku na Fulnek, po 500 m, przed stacją benzynową, skręcamy w prawo na Bartošovice. Po 3 km wśród pól dotrzemy do Hukovic, po kolejnych 3 km do Bartošovic. Można tu zwiedzić zamek z arkadowym dziedzińcem, w zamku ekspozycja krajoznawcza regionu Morawskie Kravařsko. W samym pałacu możliwość zakwaterowania oraz zaczerpnięcia dodatkowych informacji i inspiracji w centrum informacyjnym. Warto to odstawić na chwilę rower. Pięciokilometrowy Pałacowy szlak edukacyjny z 12 przystankami, prowadzi wśród

mokradeł, stawów i lasów do rozdroża przy zachowanym młynie wodnym z XV wieku.

Trasa nie jest trudna, świetnie nadaje się dla rodzin z dziećmi i seniorów.

Jednym z przystanków jest także atrakcyjna dla dzieci stacja ratownictwa dla dzikich zwierząt. Kontynuując jazdę na rowerze, po ok. 3 km dojeżdżamy do sąsiedniej wsi Nová Horka (część Studenki). Po minięciu pałacu, nieudostępnionego do zwiedzania, przy starym młynie w lesie, rozpoczyna się kolejny szlak naukowy zwany Kotvice, prowadzący przez rezerwat przyrody o tej samej nazwie. Szlak poprowadzi Państwa przez piękną krainę wokół Odry i stawy zalewowe Kotvice i Nowy. Zapoznamy się tu także z innymi stawami zespołu Naodrza budowanymi od XIV wieku. Przy kładce

stawy Bezruč i Křivý do miejscowości Jistebník. Droga w lewo prowadzi do miasteczka Studénka, gdzie w miejscowym pałacu można zwiedzić wyjątkowe muzeum wagonów. Niezależnie od kierunku wycieczki, Nadodrze będzie oznaczać miłość od pierwszego wejrzenia. Kraina wokół stawów jest najpiękniejsza na wiosnę lub jesienią.

Tak więc mapę do plecaka i w drogę!

Studénka – pałac

Stawy nad Odrą

przez Odrę wjeżdżamy na szlak rowerowy i decydujemy, co dalej. Na prawo dostaniemy się do wioski Albrechtičky, a następnie przez Petřvaldík do malowniczej wioski Košatka, gdzie można przejechać po grobli oddzielającej

Kunin – pałac

64

65

WĘDRÓWKI PO REGIONIE TIP

Zapora wodna Śląska Harta

Weekend na Harcie A

mapka s. 52

Śląska Harta (1) na rzece Morawicy jest najnowszym jeziorem zaporowym w Czechach. Jej liczne zatoki to dawne doliny Niskich Jesioników. Jezioro przypomina swym kształtem smoka, do kąpieli zachęca krystalicznie czysta woda, a w żagle dmie silny wiatr. Wpadnij na weekend – Śląska Harta i Niski Jesionik pomogą zapomnieć o miejskim stresie. Zakwaterowanie – pensjonaty, domki letniskowe i kwatery prywatne – znajdziesz w miejscowościach Nová Pláň (2) i Roudno (3) na południowym brzegu lub w Leskovcu nad Moravicą (4) po drugiej stronie. W okolicy są dziesiątki kilometrów oznakowanych szlaków rowerowych, warto się wybrać na pobliski Kružberk (5) lub wspiąć się na szczyt

Pod żaglami

66

wygasłego wulkanu Velký Roudný (6), gdzie znajduje się kaplica i drewniana wieża widokowa. Widok z Roudnego zapiera dech w piersiach – całe Jesioniki z Pradzia-

Velký Roudný – wieża widokowa dem (7) jak na dłoni, a u podnóża meandry i zatoki Śląskiej Harty. Jazda konna, wędkarstwo, tenis, squash a w szczególności żeglarstwo, to tylko podstawowy zakres aktywności które oferuje Harta. Nie ma to jak wprost na plaży upiec własnoręcznie złowioną rybę. Jeśli interesują Państwa zamki i pałace, to warto wybrać się przez wioskę Břidlična (8) na Sovinec (9) (patrz: Zamki i pałace) lub do monumentalnego pałacu w pobliskim Bruntálu (10). W okolicach Harty znajdziemy ruiny zamku i pozostałości opuszczonej wioski Karlovec (11) – z której pozostał zachowany barokowy kościół na brzegu jeziora. Łatwo się tu dostać z Novej Pláně. Ciekawą scenerię naturalną stanowi Lávovy proud koło Meziny. Jest to naturalna formacja kamienna o kształcie organów i pow. ponad hektar. Znajduje się niespełna kilometr od miejsca ujścia Czernego Potoka do jeziora. Śląska Harta została napełniona po katastrofalnych powodziach w 1997 r., od tego czasu stała się popularnym miejscem wypoczynku.

67

WYJĄTKOWE PRZEŻYCIA JESIONIKI (JESENÍKY)

ŚLĄSK OPAWSKI (OPAVSKÉ SLEZSKO)

REGION OSTRAWSKI BRUNTÁL

(OSTRAVSKO) B 41 A 38 B 39

OSTRAVA FULNEK 42

NADODRZE – MORAWSKA ZIEMIA KRAWARSKA (POODŘÍ – MORAVSKÉ KRAVAŘSKO)

40 FRÝDEK-

-MÍSTEK

BESKIDY

ŚLĄSK CIESZYŃSKI

ČESKÝ (TĚŠÍNSKÉ TĚŠÍN B SLEZSKO)

Ostrawa, Opawa, Cz. Cieszyn, Nowy Jiczyn oraz Karniów należą do najważniejszych ośrodków życia kulturalnego w regionie. Świetne imprezy kulturalne i sportowe można jednak znaleźć nie tylko w dużych miastach. Teatry, koncerty, kluby filmowe, konkursy tańca, imprezy i zawody sportowe sprawiają radość tysiącom ludzi w całym regionie. Świetna opera i urzekający balet, festiwale muzyczne i imprezy taneczne odbywają się przez cały rok, obok ligowych rozgrywek piłki ręcznej, ekstraligi hokeja i wielu innych. Niemal codziennie coś się tu dzieje.

Wybraliśmy tylko najbardziej znane wydarzenia, życzymy dobrej zabawy!

(BESKYDY)

68

69

WYJĄTKOWE PRZEŻYCIA

Zlatá tretra Ostrava (maj) www.zlatatretra.cz 38 mapka s. 68

Ekspozycja sprzętu strażackiego

dzień niedostępne. Do późna w nocy budynki muzealne odwiedzają goście, dla których co roku przygotowany jesz bogaty program. Zabierz do muzeum Prestiżowe wydarzenie atletyczne jest częścią Pucharu Świata i najważniejszymi mistrzostwami atletycznymi w Czechach. Sportowe sławy zjeżdżają na stadion lekkoatletyczny w Witkowicach, by na oczach publiczności bić

TIP

kolejne światowe rekordy. W czasie trwania mistrzostw Ostrawa dostaje się na ekrany wszystkich światowych mediów. Przyjdź pokibicować sportowcom i przeżyć światowej klasy wydarzenie sportowe.

Ulica Stodolní A

mapka s. 68

Ulica, która nigdy nie zasypia. Stodolni w centrum Ostrawy co weekend przyciąga tysiące osób poszukujących rozrywki. 60 klubów, kawiarni, pubów, barów, restauracji oraz kilka hoteli powodują, że jest to atrakcyjne miejsce spotkań z przyjaciółmi. Imprezy na Stodolni stały się legendą, tylko od Ciebie zależy, jak się zabawisz. Kolejna dobra wiadomość – na przystanku Ostrawa - Stodolni zatrzymują się pociągi z Pragi, Pardubic, Ołomuńca i Żyliny.

dzieci, a może o północy niektóre eksponaty zaczną się poruszać, być może pojawi się biała dama lub usłyszysz niesamowite opowieści.

Colours of Ostrava (lipiec) 39

www.colours.cz mapka s. 68

Największy miejski festiwal muzyki wielu stylów w Czechach co roku przyciąga do Ostrawy dziesiątki tysięcy gości – miłośników dobrej muzyki i teatru. Od lat festiwal odbywał się

po obu stronach Ostrawicy. Centrum wystawowe Černá louka oraz Zamek Śląsko-Ostrawski stanowiły idealne kulisy dla wydarzenia, uznawanego za szczyt czeskiego sezonu festiwalowego. W 2012 roku festiwal odbędzie się w wyjątkowym Dolnym Obszarze Witkowic.

Festiwal Noc Muzeów (maj) www.cz-museums.cz

Dziś już tradycyjna Noc Muzeów odbywa się nie tylko w Ostrawie, gdzie w imprezie uczestniczy niemal trzydzieści muzeów, galerii, obiektów zabytkowych i ośrodków kultury, ale także w Opawie, Cieszynie i w innych miejscach. Ostrawska Noc Muzeów w stolicy okręgu i Śląska Noc Muzeów w innych miastach w okręgu oznacza zwiedzanie miejsc, które są na co70

Landek Park z ekspozycją górnictwa

71

WYJĄTKOWE PRZEŻYCIA

Dni NATO (wrzesień)

Hukvaldy Janaczka / Janáčkovy Hukvaldy (lipiec)

www.dny-nato.cz

www.janackovyhukvaldy.cz

42 mapka s. 68

40 mapka s. 68

Największy pokaz wojsk NATO w Europie Środkowej odbywa się corocznie na lotnisku w Ostrawie. Transmitowane na żywo pokazy technik walki i akrobatyki powietrznej, podziwiane przez ćwierć miliona widzów z kraju i zagranicy. Jeśli należysz do miłośni-

Międzynarodowy Festiwal Muzyczny odbywa się co roku na cześć Leoša Janáčka. Światowej sławy kompozytor urodził się w Hukvaldach. Festiwal muzyki klasycznej w średniowiecznym zamku należy do najznamienitszych

ków lotnictwa i sprzętu wojskowego, nie wahaj ani chwili. Weekend na lotnisku w Mošnowie to także wspaniała atrakcja dla dzieci. W czasie dni NATO zalecamy korzystanie z transportu publicznego ze względu na tradycyjne już korki.

wydarzeń muzycznych w Czechach, czego dowodem są światowej sławy artyści, regularnie przybywający do Hukvald. Wierzymy, że także dla Państwa festiwal stanie się niezapomnianym przeżyciem muzycznym.

Bombowiec B–52

Opawa Bezruča / Bezručova Opava (wrzesień) www.opava-city.cz/bezrucovaopava

TIP

41 mapka s. 68

Teatr Śląski

Wnętrza teatru

72

Kochasz teatr?

B

Jeden z najstarszych festiwali wielu sztuk w Czechach corocznie przysparza niezapomnianych wrażeń w for-

mie spektakli, przedstawień teatralnych, wystaw, koncertów, parad itp.

Opawa żyje sztuką uliczną, świętem miasta i czystą radością z festiwalu, trwającego nieprzerwanie przez miesiąc. W bogatym programie z pewnością każdy znajdzie coś dla siebie. Muzea, galerie, kluby, sale koncertowe i teatr w Opawie stają się we wrześniu areną festiwalu, na który przybywają goście z kraju i z zagranicy. Opawa potrafi zauroczyć, śmiało konkuruje Ostrawie.

mapka s. 68

Profesjonalne i cenione sceny znajdą Państwo w Opawie, Ostrawie i Czeskim Cieszynie. Opera, operetka, musical, dramat czy też teatr lalek – oferta jest bardzo bogata i nikogo nie zawiedzie. Warto zarezerwować bilety już dziś.

Do najważniejszych teatrów w regionie należą: Národní divadlo moravskoslezské v Ostravě (Narodowy Teatr Morawsko-Śląski w Ostrawie) – dwie sceny: Divadlo Jiřího Myrona i Divadlo Antonína Dvořáka – zespoły: opera, dramat, operetka–muzikal, balet (www.ndm.cz) Slezské divadlo v Opavě (Teatr Śląski w Opawie) – zespoły: dramat, balet, opera (www.divadlo-opava.cz) Těšínské divadlo v Českém Těšíně (Teatr Cieszyński) – Scena Czeska, Scena Polska, Teatr Lalek (www.tdivadlo.cz) Komorní scéna Aréna v Ostravě (Scena Kameralna Arena w Ostrawie) – dramat (www.divadloarena.cz) Divadlo Petra Bezruče v Ostravě (Teatr Petra Bezruča w Ostrawie) – dramat (www.bezruci.cz) Divadlo Loutek v Ostravě (Teatr Lalek – www.dlo–ostrava.cz) W niemal każdym mieście działają również amatorskie zespoły teatralne. Do najpopularniejszych należą: Liga divadelní improvizace i Bílé divadlo z Ostrawy. W Opawie działa Divadlo vysokozdvižného soumara (Teatr Muła Podnośnikowo-widłowego), w Karwinie z kolei teatr KVAS, na uwagę zasługują także zespoły z innych miejscowości.

73

SMAK REGIONU JESIONIKI (JESENÍKY)

ŚLĄSK OPAWSKI (OPAVSKÉ SLEZSKO)

REGION OSTRAWSKI BRUNTÁL

(OSTRAVSKO)

OPAVA

OSTRAVA FULNEK A

FRÝDEK-MÍSTEK

NADODRZE – MORAWSKA ZIEMIA KRAWARSKA (POODŘÍ – MORAVSKÉ KRAVAŘSKO) BESKIDY (BESKYDY)

74

ČESKÝ TĚŠÍN

ŚLĄSK CIESZYŃSKI (TĚŠÍNSKÉ SLEZSKO)

Region Morawsko-Śląski oferuje bogatą i różnorodną gastronomię. Można tu zjeść dania niespotykane w innych rejonach Czech. Tutejsza kuchnia tradycyjnie ma wiele wspólnych cech z innymi regionami Czech i Austrii, lecz wpływają na nią również polskie i słowackie zwyczaje kulinarne. Na Wołoszczyźnie warto spróbować kwaśnicy i frgály (słodkie placki), w Cieszyńskiem bigosu lub placków, w Nadodrzu np. gęsi z gruszkami lub karpia. Region na pewno nie sprawi zawodu smakoszom.

Dobre jadło można popić miejscowym piwem lub kieliszkiem czegoś mocniejszego.

A tym, którzy nie przepadają za alkoholem, przypomnijmy, że właśnie tu powstał i produkowany jest do dziś najsłynniejszy czeski napój orzeźwiający. Smacznego!

75

SMAK REGIONU TIP

Śląski bigos Do przygotowania klejnotu naszej kuchni potrzebna będzie polędwica wieprzowa, boczek, kapusta kiszona i słodka, prawdziwki, śliwki, cebula i 1 dl białego wina.

Najpierw smażymy pokrojony w kostkę boczek, dorzucamy cebulę i polędwicę pokrojoną w większą kostkę. Nie zapomnijmy o dodaniu pieprzu, soli i podlaniu wodą. Mięso dusimy na pół-miękko, dodajemy kiszoną kapustę i listki laurowe. Bigos to

Karp Odrzański

Dorodny karpik z nadodrzańskich stawów, olej, masło, por, świeże grzyby lub pieczarki, mielony biały pieprz, sól i mąka. To wystarczy do przygotowanie wspaniałego dania według 76

Pooderské koštování A

mapka s. 74

Corocznie w ogrodzie bartošovickiego pałacu współzawodniczą próbki destylatów, które zwyciężyły się w konkursach gminnych, zachwycają tu swym smakiem degustatorów i odbywa się wybór najlepszego wyrobu domowego. W jakich kategoriach są oceniane? Oczywiście śliwowica, gruszkówka i jabłkówka.

Ty także przyjedź i skosztuj. Koštování w Bartošovicach odbywa się co roku w maju, program nadaje się dla rodzin z dziećmi. Można zwiedzać stację ratunkową dla zwierząt, pałac i popływać łódką po stawie.

nie zupa, a więc w garnku nie powinno wszystko pływać. Na koniec dodajemy słodką kapustę, prawdziwki i kilka suszonych śliwek. Po dokładnym wymieszaniu dusimy. Przy dodaniu ostatnich składników bigos najlepiej podlać białym winem. Bigos podajemy w miseczce lub w kociołku z chlebem.

Danie znane jest u nas od stuleci, każda śląska mama i babcia stosuje trochę inny przepis, trochę inne dodatki.

Mogą Państwo spróbować wiele rodzajów bigosu, zawsze jednak rozgrzeje i nasyci.

przepisu Jiříego Pospíšila, mistrza kuchni i autora przepisów z książki Rybí speciality v Poodří (Rybie specjały z Nadodrza).

Opłukane i osuszone porcje karpia (4 porcje, 800 g) lekko nacinamy, solimy, pieprzymy, otaczamy w mące i z lekka osmażamy na oleju z dodatkiem masła. Następnie dodajemy pokrojony por i grzyby, po czym powoli dusimy. Doprawiamy do smaku. Podajemy z pieczonymi ziemniakami lub kulkami ziemniaczanymi.

Jako dodatek można podać również świeży chleb z piekarni w Bartošo-

vicach, niosącej, tak samo jak karp odrzański, oznaczenie pochodzenia Moravské Kravařsko®. Tradycyjne przepisy z północnych Moraw i Czeskiego Śląska znajdziesz się na www. msregion.cz., gdzie dowiesz się niemal wszystkiego o miejscowej sztuce kulinarnej.

Klobásníky Najlepsze ciasto to takie, w którym jest kawał mięsa! Prosty przepis stworzony przez gospodynie, by zaspokoić gusta górników. Podstawą jest tradycyjne

ciasto drożdżowe, a więc należy wymieszać mąkę, drożdże, sól, olej i mleko. Ciasto drożdżowe należy później rozwałkować jak na klasyczną struclę, ale zamiast jabłek w cieście zawijamy

kiełbaski i wędliny. Rzeźnik z cieszyńskiego Sachsenbergu z pewnością doradzi, które są najsmaczniejsze. Do kiełbasy i wędzonki można dodać również szpinak lub kapustę kiszoną.

Nie należy zapomnieć o dodaniu soli, kminku i czosnku. Tak przygotowaną struclę pieczemy pocierając żółtkiem.

Gotowy „klobásník” pozostawiamy do ostygnięcia, i na zimno kroimy na porcje. Górnicza „strucla” najlepiej smakuje z piwem.

77

SMAK REGIONU

Uszy Sztramberskie Jak mówi historia, w 1241 roku Tatarzy rozbili obóz pod górą Kotouč i oblegali miasto. Jednak już na długo przed tym grabili okolicę. Nieszczęśliwi mieszkańcy Sztrambergu żarliwie się modlili o ratunek. Pewnej nocy niebo zagrzmiało. Rozpoczęła się straszliwa burza i spadł ulewny deszcz, który napełnił strumienie, woda wylała się też z podziemia zalewając tatarski obóz.

Najeźdźcy utonęli, a w miejscu obozowiska znaleziono worki z solonymi ludzkimi uszami, które Tatarzy ucinali wziętym do niewoli lub zabitym chrześcijanom. Od wtedy, by upamiętnić owo wydarzenie, pieczone są piernikowe uszy sztramberskie.

Tradycyjne pierniki w kształcie stożka są przysmakiem, który rozsła-

wił miasto. Wyjątkowa receptura jest przekazywana z pokolenia na pokolenie. Stosowane surowce są zawsze takie same, ale każdy cukiernik piecze uszy po swojemu i zazdrośnie strzeże

78

Gdzie się piwo warzy...

Piwo warzy się tu od wieków, tak jak wszędzie w Europie Środkowej. Duże browary można zwiedzić w Ostrawie i w Nošovicach, obok nich możesz odwiedzić szereg prywatnych browarów, warzących złocisty napój tylko dla najbliższego otoczenia czy też własnej restauracji. Piwo tatarakowe, pokrzywowe, cytrynowe, świąteczne, takie i siakie, zawsze pyszne i lokalne, zachwycające wszystkich miłośników

swego przepisu. Próby pieczenia uszu w domu nie mają sensu, po prostu smakują one najlepiej w małych piekarniach w przepięknym Sztrambergu.

Niemniej jednak ujawnimy, że składnikami ciasta są mąka, jaja, badian, miód, goździki, cynamon, cukier, ewentualnie koniak, skórka cytrynowa i anyż. „Štramberské uši” to wyjątkowy przysmak, który można wytwarzać jedynie tutaj. Jest to pierwszy produkt z Czech, który uzyskał europejskie oznaczenie ochronne pochodzenia geograficznego. Będąc w Sztrambergu należy skosztować uszu z bitą śmietaną i gorącymi malinami lub musem gruszkowym. Gwarantujemy, że będą Ci się uszy trzęsły.

czeskiego napoju narodowego. Małe browary rodzinne i mikrobrowary znajdziesz w Ostrawie, Štramberku, Boguminie, Leskovcu, Trzyńcu, Frydku, Górnej Łomnej, Rohovie, Kozlovicach, Rýmařovie, Vojkovicach, Hukvaldach, Krmelinie i nie tylko.

Jakiś problem z GPS-em? Nie szkodzi.

Wystarczy zapytać przechodniów lub zasięgnąć języka w biurach informacyjnych, miejscowi dadzą najlepsze rekomendacje. żaden Baedecker nie może konkurować z miłośnikiem piwa.

Jak smakuje region Morawsko-Śląski?

O typowych dla regionu smakach dowiesz się więcej na stronie www. msregion.cz, gdzie znajduje działa się drogowskaz gastronomiczny zawierający informacje o tradycyjnych lokalnych przepisach. Projekt ma charakter konkursu kulinarnego, inspirującego i pomagającego rozwijać gamę produktów regionalnych oraz dań kuchni lokalnej w restauracjach i hotelach, a także festiwalach i imprezach gastronomicznych. Swe przepisy przedstawiają profesjonalni szefowie kuchni z najlepszych restauracji, a także gospodynie domowe, czy też wędkarze, którzy opracowali najlepszy przepis na kotleciki rybne. W ramach konkursu wybiera się najlepszy przepis regionalny, najlepszy produkt, najlepszą restaurację i najlepsze piwo regionu. Za-

praszamy do fedrowania w przepisach lokalnej kuchni i przekonania się, jak naprawdę šmakuje Moravskoslezsko.

79

OKRĘG MORAWSKO-ŚLĄSKI PRZEWODNIK TURYSTYCZNY

Wydanie pierwsze, 2012 tekst: Vladimír Šmehlík redakcja i korekta: Hana Pelešková fotografie: © freytag & berndt, © Petr Šimčík, Moravskoslezský kraj, Horydoly (www.horydoly.cz), Profimedia, Pavel Karmelita, CzechTourism, isifa, Zámek Zábřeh – Pivní koupele Pikard, Mecidlo (CC BY 3.0), Alberto Racatumba (CC BY 2.0), Archiwum fotografii Muzeum Ziemi Śląskiej (CC BY-SA 3.0), archiv Regionu Poodří przekład: Gabriela Gańczarczyk, Jerzy Dziewięcki grafika, układ: freytag & berndt Praha druk: Graspo CZ, a. s. © freytag & berndt Praha, 2012 ISBN: 978-80-87503-12-6

HISTORIA I LUDZIE

PRZYRODA

ZAMKI I PAŁACE

ARCHITEKTURA

CIEKAWOSTKI I ZABYTKI TECHNIKI

TRADYCJA I WSPÓŁCZESNOŚĆ

AKTYWNY WYPOCZYNEK

UZDROWISKA I RELAKS

WĘDRÓWKI PO REGIONIE

WYJĄTKOWE PRZEŻYCIA

SMAK REGIONU

www.msregion.cz