Plananalyse Studio Stadhuis Rituelen - RAVB - Civic

In deze digitale bundeling is een serie plananalyses verzameld van studenten van de Rotterdamse Academie van Bouwkunst. Deze analyses behoorden tot de voorbereidingsfase van de ontwerpstudio ‘Stadhuis Rituelen’, die werd geleid door Civic Architects in collegejaar 2019-2020.

In deze studio werden studenten uitgenodigd om te verkennen hoe de gebouwtypologie van het stadhuis zich zou kunnen ontwikkelen onder invloed van veranderende wensen van haar gebruikers en bezoekers. Om een goed fundament te hebben, is gestart met gastcolleges, het raadplegen van enkele standaardwerken, een excursie en een plananalyse van Nederlandse en niet-Nederlandse voorbeelden van gebouwen voor lokaal bestuur. Hierbij gebruikten we basale analysethema’s als ruimtelijke structuur, programma, routing en het functioneren van de ‘raadszaal’ als ruimtelijke scene voor debat en besluitvorming. Ook werd heel voorzichtig het thema representatie van de democratie/ideologie aangeraakt.

Met deze bagage op zak hebben de studenten een eigen conceptvormings- en ontwerpproces doorgemaakt, waarvan de resultaten mogelijk op een later moment nog getoond zullen worden.

Het totaal aan analyses biedt mogelijk ook voor anderen een interessante informatiebron, hoewel het geheel nog wat te veel onvolkomenheden heeft om breed te kunnen publiceren. Toch wilden we dit werk-cahier graag digitaal beschikbaar stellen voor diegenen die interesse hebben in het onderwerp.

Wij danken alle studenten voor deelname aan deze intensieve en complexe studio en voor hun bijdrage aan deze bundeling van informatie.

Studenten: Jate Bleeker Willem Evers Lars Fraij Jeroen de Haas Gidon Hoogeveen Phylicia Kok-Sey-Tjong Tom van Loon Willemijn Meeusen Niek Nesheretov Jeroen Neuteboom Leon Silderhuis Herng Tzou Mark van Wasbeek Docenten: Gert Kwekkeboom Rick ten Doeschate

De volgende gebouwen zijn opgenomen in dit dossier

Antwerpen (BE) Hilversum (NL) Usquert (NL) Logroño (E) Como (IT) Aarhus (DK) Oslo (NO) Saynatsalo (FI) Seinäjoki (FI) Velsen (NL) Eindhoven (NL) Boston (VS) Terneuzen (NL) Zwolle (NL) Reykjavik (IS) Borgoricco (IT) Den Haag (NL) Murcia (E) Utrecht (NL) London (UK) Hardenberg (NL) Bloemendaal (NL) Almelo (NL) Deventer (NL) Westland (NL) Eysturkommuna (DK)

de Vriendt - 1564 Dudok - 1930 Berlage - 1930 Moneo - 1980 Terragni - 1932 Jacobsen - 1941 Arneberg/Poulsson - 1950 Aalto - 1952 Aalto - 1962 Dudok - 1965 van der Laan - 1967 Kallmann McKinnell & Knowles - 1968 Bakema - 1969 Konijnenburg - 1975 Hardardóttir & Christer - 1988 Rossi - 1990 Meier - 1996 Moneo - 1998 Miralles - 2000 Foster - 2002 Medić & Puljiz - 2013 Next Architecten - 2014 Kraaijvanger - 2015 Neutelings & Riedijk - 2016 Cepezed - 2017 Henning Larsen - 2018

2

STADHUIS ANTWERPEN

STADHUIS ANTWERPEN

ANTWERPEN Cornelis Floris de Vriendt (1564)

STADHUIS VAN ANTWERPEN, BELGIË Het Stadhuis heeft als weinig ander gebouw haar functie door de jaren heen bewaard. Toch heeft de morfologie en het intern organisatieprincipe een sterke evolutie ondergaan. Een reeks transformaties in de 16e eeuw, de 19e eeuw en nu dan de 21e eeuw. Het oude stadhuis (1200-1565) bevindt zich in een bouwblok aan de zuidoostzijde van de Grote Markt, het groot-ste en belangrijkste handelsplein van de stad. Het stadhuis is voorzien van een ‘puye’, een verhoogde stoep waar het volk wordt toegesproken. Tussen 1560 en 1565 wordt het grote, nieuwe stadhuis gebouwd, zoals deze van-daag de dag bestaat, op een stuk grond dat in stadsbezit is.

De stadhuizen in de Vroegmoderne Tijd dienden niet alleen voor de huisvesting van het bestuur van de stad, maar ook voor de rechtspraak. De taken werden verzorgd door de burgemeester(s) en/ of schout en de schepenen. De tweedeling tussen het bestuur en de rechtspraak werd weergegeven zowel in de gevelornamentatie, als in de plat-tegrond indeling. Aangezien de twee delen van het stadhuis functioneel van elkaar werden gescheiden, waren er doorgaans twee entrees tot het gebouw aanwezig. Vanaf de 16de eeuw werd het stadhuis steeds meer een bundeling van functies.

Het aantal secretarieën en commissies groeide, waardoor het deel ‘bestuur’ toenam. Echter bleven de raad en het bestuur gescheiden. De burgemeester ging een grotere rol spelen tussen de beiden en bevond zich daarom met zijn kamer meestal tussen de twee delen van het stadhuis in, met balkon aan de voorgevel. De twee entrees in de voor-gevel bevestigen de aanname. De eerste verdieping was aannemelijk geheel in dienst van het ‘bestuur’.

De verdie-ping erboven (tweede verdieping) kan als archiefruimte in gebruik zijn geweest. De Gelijk Vloerse verdieping werd volgens de archiefbronnen gebruik voor de opslag van de winckels van de jaarmarkten.

Aan het begin van de 19de eeuw vond een veran-

dering in de politieke organisatie plaats, met het intreden van de trias politica. De scheiding tussen de wetgevende, uitvoerende en rechtelijke macht werd ingevoerd en het stadhuis was niet langer het centrum van bestuur én rechtspraak; alleen het bestuur bleef over. Hierdoor ontstond een nieuwe hiërarchische organisatie binnen het stadhuis.

Echter, door de groei van het aantal commissies, was er bij bestaande stadhuizen geen sprake van ruimteoverschot. Met de onafhankelijkheid van België in 1830 was tevens meer ruimte nodig in het stadhuis.

De gevels van de stadhuizen werden voorzien van een vormentaal, die de symboliek van de autonome macht en welvaart van de stad toonde. Voor het uiten van deze symboliek werd een nieuwe, moderne vormentaal gezocht, die werd gevonden in de palazzo-architectuur van Italië. Italiaanse palazzo-architectuur werd toegepast; de rechthoekige opzet met binnenplaats, het glooiende dak, de gesloten plint met bossagewerk, de gaanderij en terugliggende gevel van de mezzanine-verdieping, het gebruik van de zuilenorden over de verdiepingen en het accent van het middenrisaliet. Bovenaan het middenrisaliet werd het belfort gebouwd.

Deze ‘wachttoren’ was louter een symbool van de stedelijke macht van Antwerpen.

De betekenis van de binnenhof werd omgedraaid.

In 16de eeuw geen verdere betekenis dan zorgen voor daglicht-toetreding met de logistiek er omheen. In 19de eeuw werd de binnenhof het logistieke hart van het gebouw. In het interieur is de hiërarchie soms ook op te merken. Bij de dwarsrichting valt op dat de oostelijke wand meer geslotenheid kreeg dan de overige ‘wanden’ van de trapzaal. Hierdoor was de symboliek van het zware belfort, die zich boven deze wand bevond, tegenover de openheid van de trapzaal ook in het interieur herkenbaar.

Het is binnen in veel ruimtes donker. Deze ‘donkerheid’ zorgde in de hallen voor aandacht op de

STADHUIS ANTWERPEN

SCHAAL: 1:1000

INFO ALGEMEEN Gebouw: Locatie: Jaartal: Inwoners: Architect: Omvang: Type raadzaal:

Stadhuis Antwerpen Antwerpen, België 1564 498.473 Cornelis Floris de Vriendt 55 raadsleden Klassikaal (vroeger Lagerhuis)

CONTEXT Het stadhuis bevindt zich in het ‘Historisch Centrum’ van de Binnenstad van Antwerpen welke zich bevindt op de rechteroever van de Schelde.

De binnenstad behoort

tot het oudste deel van de stad. Het wordt in het noorden afgebakend door de Oudeleeuwenrui, in het zuiden door de Van der Sweepstraat en de achterste perceelgrens van

de gebouwen die grenzen aan de Jan Van Gentstraat. Het ligt tussen de Scheldekaaien en de Leien. Het stadhuis is beschermd als monument en het belfort beschermd als Unesco

Opp.: 17,13 m2 PvE: 0,00 m2

Verdieping XX

XX

Opp.: 8,32 m2 PvE: 0,00 m2

Opp.: 43,52 m2 PvE: 0,00 m2

Categorie

Aantal

Oppervlakte

Kelder

XX Opp.: 77,38 m2 PvE: 0,00 m2

Berging

8

218,90

Commercieel

2

127,49

Sanitair

4

85,41

Technische ruimtes

7

226,36

XX Opp.: 40,69 m2 PvE: 0,00 m2

Beganegrond

XX 46,46 m2 0,00 m2

Opp.: 17,13 m2 PvE: 0,00 m2

Berging

1

48,33

Commercieel

4

489,73

Entree

1

152,53

Facilitair

1

56,30

Fracties

1

201,41

Trappenhuis/kern

4

114,49

Vergaderruimte / Werkplek

2

98,85

Raadzaal

1

143,41

Trappenhuis/kern

4

112,90

Trouw-/feestzaal

2

260,94

Vergaderruimte / Werkplek

10

581,96

Besluitvorming

1

28,78

Bestuur / Kabinet

7

297,27

Sanitair

1

59,33

Trappenhuis/kern

4

100,53

Vergaderruimte / Werkplek

8

434,33

Collegezaal

1

116,17

Sanitair

1

46,46

Trappenhuis/kern

2

56,22

Vergaderruimte / Werkplek

5

454,22

Sanitair

1

46,46

Technische ruimtes

2

258,24

Trappenhuis/kern

2

48,66

Vergaderruimte / Werkplek

2

265,84

STADHUIS ANTWERPEN

Ruimtestaat Antwerpen stadhuis XX XX Opp.: 59,33 m2 PvE: 0,00 m2

XX Opp.: 91,58 m2 PvE: 0,00 m2

1e verdieping

2e verdieping XX 46,46 m2 0,00 m2

Opp.: 17,13 m2 PvE: 0,00 m2

XX Opp.: 128,09 m2 PvE: 0,00 m2

3e verdieping

4e verdieping

5.131,57 m²

RUIMTESTAAT Vanaf het ontstaan van het gebouw werden op de beganegrond ruimten verhuurd voor commerciële activiteiten. De ruimten aan de Gildekamerstraat, aan de

achtergevel, worden voorzien voor facilitaire diensten en de fracties. De reeks ruimten aan de zuidzijde op de eerste verdieping doen dienst als eetruimten. Het kantoor van de

CLIENT

J/O NAME OF THE CLIENT

CONCEPT

burgemeester zat voorheen ook SUBJECT ZONES op deze verdieping, maar sinds SCALE 1:100, 1:500, 2:1 de verbouwing op de tweede SIZE A1 DATE to be Samen met ook de verdieping. #Project Status-XX100 completed secretaris en schepenen is nu goed overleg mogelijk.

PROJECT J/O000-New J/O Project

STADHUIS ANTWERPEN

SCHAAL: 1:500

3 BEGANE GROND

2 1

4

6 EERSTE VERDIEPING

5

SYMMETRISCHE PLATTEGROND Het stadhuis is als een zelfstandig rechthoekig blok ontworpen.

De grootte van het blok en de wens zoveel mogelijk daglicht binnen te krijgen heeft ertoe geleid symmetrisch achter de

hoofdtoegang een open binnenplaats te situeren. De hoofdstructuur heeft zich doorgezet tot en met de tweede verdieping als laatste gebruiksverdieping. De ruimte

indeling van de 1e en 2e verdieping richt zich op een gebruik waardoor de burger er toegang toe krijgt. ‘t Schoon Verdiep is de receptie- en ceremoniële ruimte bij uitstek.

STADHUIS ANTWERPEN

SCHAAL: 1:500

8

TWEEDE VERDIEPING

7

DERDE VERDIEPING

LEGENDA 1 Ontvangsthal 2 Receptie / lockers 3 Trappenhuis / atrium

4 Raadzaal 5 Trouwzaal 6 Feest-, burgerzaal

7 Burgemeester kamer 8 Besluitvorming

STADHUIS ANTWERPEN

EXTERIEUR De gevels worden gekenmerkt door een materiaalpolychromie die hun compositie accentueert: witte steen, grijze steen (Naamse steen en blauwe hardsteen) en rode marmer

werden gebruikt voor de de plint en de verschillende geledingen en gevelvlakken.

De benedenverdieping (met uitzondering van de westgevel) is uitgevoerd in bossagewerk

van rode marmer op een plint in arduin. Per travee wordt de benedenverdieping onderbroken door een rondboogvormige poort met een arduinen sluitsteen.

STADHUIS ANTWERPEN INTERIEUR De gelijkvloerse verdieping van het Stadhuis werd gebouwd met de intentie er onder andere verhuurbare winkelruimtes in onder te brengen om de bouw van het stadhuis te financieren.

Het is een somptueus en fascinerend ruimtelijk geheel, waarin elementen uit de bijna vijf eeuwen geschiedenis versmolten zijn tot een overtuigende stilistische

éénheid: hoewel „gegroeid biedt het interieur van deze verdieping het gevoel van een bewust bedoelde Gesammtkunst en laat-19de-eeuwse, en neoVlaamse renaissance.

STADHUIS ANTWERPEN

SCHAAL: 1:200

ROUTE BEZOEKERS De stadhuizen in de Vroegmoderne Tijd dienden niet alleen voor de huisvesting van het bestuur van de stad, maar ook voor de rechtspraak. De taken werden verzorgd door de bur-

gemeester(s) en/of schout en de schepenen. De tweedeling tussen het bestuur en de rechtspraak werd weergegeven zowel in de gevelornamentatie, als in de plat-tegrond indeling.

Aangezien de twee delen van het stadhuis functioneel van elkaar werden gescheiden, waren er doorgaans twee entrees tot het gebouw aanwezig.

STADHUIS ANTWERPEN

SCHAAL: 1:200

ROUTE BEZOEKERS Vanaf de 16de eeuw werd het stadhuis steeds meer een bundeling van functies. Het aantal secretarieën en commis-sies groeide, waardoor het deel ‘bestuur’ toenam. Echter bleven de

raad en het bestuur gescheiden.

De burgemees-ter ging een grotere rol spelen tussen de beiden en bevond zich daarom met zijn kamer meestal tussen de twee delen van het stadhuis in, met

balkon aan de voorgevel. . De twee entrees in de voorgevel bevestigen de aanname. De eerste verdieping was aannemelijk geheel in dienst van het ‘bestuur’.

STADHUIS ANTWERPEN

SCHAAL: 1:200

4

3b

3a

2

1

A-A’

RAADZAAL 2

1 1a

ROUTE RAADSLEDEN Aan het begin van de 19de eeuw vond een verandering in de politieke organisatie plaats, met het intreden van de trias politica. De scheiding tussen de wetgevende, uitvoerende en

rechtelijke macht werd ingevoerd en het stadhuis was niet langer het centrum van bestuur én rechtspraak; alleen het bestuur bleef over. Hierdoor ontstond een nieuwe hiërarchische

organisatie binnen het stadhuis.

Echter, door de groei van het aantal commissies, was er bij bestaande stadhuizen geen sprake van ruimteoverschot.

STADHUIS ANTWERPEN

SCHAAL: 1:200

DOORSNEDE A-A’ In het interieur is de hiërarchie soms ook op te merken.

Bij de dwarsrichting valt op dat de oostelijke wand meer geslotenheid kreeg dan de overige ‘wanden’ van de trapzaal. Hier-

door was de symboliek van het zware belfort, die zich boven deze wand bevond, tegenover de openheid van de trapzaal ook in het interieur herkenbaar.

Het is binnen in veel ruimtes

donker. Deze ‘donkerheid’ zorgde in de hallen voor aandacht op de rijke afwerkingen en decoraties, aangevuld met elektrische verlichtingselementen die in de 19de eeuw werden uitgevonden.

STADHUIS ANTWERPEN

SCHAAL: 1:200

DOORSNEDE B-B’ Uit de ontwerptekeningen van de plannen in de 19de eeuw blijkt dat men niet alleen het middenrisaliet op Gelijk Vloers tot één grote ruimte wilde verbouwen maar dat men ook drie

ruime doorgangen naar de nieuw te plaatsen trap, op de voormalige binnenplaats, wilde uitvoeren. In het plan zouden de drie dubbele buitendeuren van het middenrisaliet weer allen

in gebruik worden genomen. Zo zou de beleving van het binnenkomen, van de openheid en van een betere toegankelijkheid voor het publiek essentieel verbeteren.

STADHUIS ANTWERPEN

SCHAAL: 1:200

B-B’

BURGEMEESTER

ROUTE COLLEGELEDEN De werking van kabinetten van Burgemeester, Schepenen en Secretaris ent zich meer en meer op het werkingsprincipe van een effi ciënt en doortastend bedrijf. Samenwerking, overleg en geïntegreerde aanpak, eigen aan

een goed management, vraagt om een aangepaste ruimtelijke organisatie die idealiter eerder open en horizontaal is. De hoofdstructuur van de eerste en tweede verdieping toont een eenvoudige groepering

van elf clusters, vijf op de eerste verdieping en zes op de tweede.

Elk van deze groepen van kamers kan worden betrokken door één kabinet. Het programma voorziet maximaal elf kabinetten.

STADHUIS ANTWERPEN

SCHAAL: 1:200

DE RAADZAAL In de prachtige raadzaal heeft de stelselmatige toename van het aantal raadsleden gezorgd voor een bricolage van oude en nieuwe meubelstukken.

Alles staat op schavotjes en

plateautjes opgesteld, en deuren werden gebarricadeerd. Deze ruimte, samen met de rest van de stijlkamers, is representatief voor de 19de-eeuwse neoVlaamse renaissancestijl. De

huidige positionering van het meubilair, op de podia, is vrij recent (1998) en nogal ongelukkig. Toch zorgden deze verhogingen voor iedere lessenaar het nodige overzicht

STADHUIS ANTWERPEN

SCHAAL: 1:200

21m

4,5m

2m

5,5m

3m

1,2m

7,5m

CLIENT

J/O NAME OF THE CLIENT

PROJECT J/O000-New J/O Project

CO

SUBJECT DOORSNEDE ANTWERP SCALE

1:50

SIZE

A1

DATE

to be completed

#Project Statu

AFMETING, VERHOUDING/VORM De raadzaal heeft drie toegangsdeuren, waaronder één grote en rijk gedetaillerde deur in het midden. De hoge ramen aan de achterzijde van het gebouw geven een geringe

lichtinval, waardoor veel kunstlicht is opgenomen langs de wanden en het plafond. Dit plafond is volledig beschilderd met kunstwerken van Jacob de Roore uit 1713. Aan de

muren van de Raadzaal hangen koperen panelen met alle namen van Antwerpse burgemeesters.

Verder is veel hout gebruikt, voor zowel afwerking als het meubilair.

CLIENT

J/O NAME OF THE CLIENT

PROJECT J/O000-New J/O Project

CO

SUBJECT DOORSNEDE ANTWERP SCALE

1:50

SIZE

A1

DATE

to be completed

#Project Statu

STADHUIS ANTWERPEN

SCHAAL: 1:200

CLIENT

J/O NAME OF THE CLIENT

PROJECT J/O000-New J/O Project

C

SUBJECT DOORSNEDE ANTWERP SCALE

1:50

SIZE

A1

DATE

to be completed

#Project Sta

LICHT, MEUBILAIR De huidige Raadzaal dient zich hiertoe aan als een ietwat onhandig keurslijf waar de opstelling van het meubilair en vooral de toegankelijkheid voor een grote groep van toehoorders

onder spanning staan. De opposities zitten weliswaar tegenover elkaar maar de ene partij met het licht in de rug waardoor de andere partij niet op een gelijkwaardige manier

het gezicht van de oppositie kan zien. Ook zit de voorzitter nu voor sommige heel ver weg.

Licht komt enkel binnen vanuit één gevel, verder wordt verlicht met kunstlicht.

CLIENT CLIENT

J/O NAME OF THE CLIENT J/O NAME OF THE CLIENT

PROJECT J/O000-New J/O Project PROJECT J/O000-New J/O Project

C C

SUBJECT DOORSNEDE ANTWERP SUBJECT DOORSNEDE ANTWERP interieur SCALE SCALE

1:50 1:50

SIZE SIZE

A1 A1

DATE DATE

to be to be completed completed

#Project #Project Sta Sta

STADHUIS ANTWERPEN

STADHUIS *STAD*

STADHUIS HILVERSUM

HILVERSUM W.M. Dudok (1931)

STADHUIS VAN HILVERSUM, NEDERLAND Het Raadhuis in Hilversum (1931) is ontworpen door gemeentearchitect Willem Marinus Dudok.

Het is gebouwd in een parkachtige omgeving omringt door een villawijk daterend uit het einde van de 19e eeuw. Door zijn vrije ligging vertoont het raadhuis het open karakter van de gemeente.

De locatie werd door gemeente Hilversum aangekocht op het advies van Dudok. Door de situering net buiten het centrum van Hilversum creëerde Dudok een ‘’vrij terrein’’ een terrein zonder rooilijnen en beperkingen van bouwhoogte. Het resultaat hiervan is een gebouw bestaande uit kubistische volumes en horizontale gevellijnen met een 48 meter hoge toren als culminatiepunt. De Gebouwmassa’s variëren van laag naar hoog vloeien over in de locatie en zijn monumentale tuin.

Dudok greep terug naar een middeleeuws Raadhuis concept waarbij gebruik werd gemaakt van een groepering van bouwvolumes rondom een binnenplaats en de toepassing van een klokkentoren dat in de renaissance een symbool van de rijkdom en het prestige van de orde was. Echter wilde Dudok een ander gevoel oproepen dan de gangbare symmetrische renaissancebouwwerken deden.

Door iedere gevel asymmetrisch te maken ontstond een spannend en imponerend spel van volumes die in elkaar grijpen. Deze compositie resulteert in een ‘’coulisse werking’’ van blokvormige volumes

die volduwend ten opzichte van elkaar verschuiven naarmate de toeschouwer zich verplaatst.

De buitenzijde van het Raadhuis komt kolossaal en streng over waarin tegen het interieur een intieme uitstraling heeft. Binnen het raadhuis wordt een scheiding gemaakt tussen het zakelijke en representatieve deel. De representatieve programmaonderdelen als bijvoorbeeld de raadzaal, burgerzaal en trouwzalen zijn zo dicht mogelijk bij elkaar gegroepeerd. Gescheiden door de verschillende loopparcours die hij ensceneert zijn aan de andere kant de zakelijke en administratieve functies geclusterd. Door de clustering ontstaat een duidelijke maar ook functionele indeling.

Vanuit de locatie is het gebouw uit alle richtingen benaderbaar wat het mogelijk maakt om het gebouw op verschillende manieren te laten functioneren. In tegenstelling tot de vele functionele ingangen en looproutes die het gebouw mogelijk maakt ensceneert Dudok één theatrale route door het gebouw. Ook hier is de duidelijke scheiding herkenbaar tussen het zuiver zakelijke deel en een representatieve route. Het open karakter van de gemeente wordt weerspiegeld door de publieke routing, waarbij het publiek met ruimtelijke gebaren wordt ontvangen.

STADHUIS HILVERSUM

SCHAAL: 1:2000

INFO ALGEMEEN Gebouw: Locatie: Jaartal: Inwoners: Architect: Omvang: Type raadzaal:

Stadhuis Hilversum Dudokpark 1, 1217 JE Hilversum 1931 90.198 W.M (Willem Marinus) Dudok 37 raadsleden, 10 fracties Tribunaal

CONTEXT De huidige locatie ligt op de rand van het centrum van Hilversum. Een gecentreerde locatie binnen het centrum kon niet voorzien in voldoende ruimte

voor het nieuw te bouwen raadhuis. Het raadhuis ligt verborgen in een ‘tuin stedelijke’ massa omringt door een Villawijk. Het lijkt een onlogische locatie maar

wordt verantwoord door Dudok als ‘‘een gebouw in een tuin’’ wat het karakter van de stad als tuindorp zou onderstrepen.

1e verdieping

Entresol

Nr

Ruimte

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32

Hal Portier Burgemeester en wethouders Spreekkamer Werkkamer burgemeester Werkkamer wethouders Secretaris Algemene zaken Publiek Reserve Bouw en Woningtoezicht Kadaster Ontvanger belastingen Kluis Financien Belastingen Boden Typisten Registratuur bibliotheek Ondertrouw Burgelijke stand Bevolging Verificatie en centrale inkoop Vergaderzaal / stemlokaal Politie Cel Woninginspectrice en uitbetaling Slangenwagen en brancard Fietsenstalling Transformator Woning congierge Bewaker

33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46

Raadzaal Leeszaal Architect Ingenieurs Grondbedrijf Hoofdopzichter Opzichters Spreek / wachtkamer Archief Directeur publieke werken Administatie P.W. Trouwzaal Burgerzaal Garderobe

47 48 49 50 51

Tekenzaal Perstribune raadzaal Publieke tribune raadzaal Tribune burgerzaal Berging

STADHUIS HILVERSUM

Begane grond

ca. 6.500 m2

RUIMTESTAAT Het raadhuis bestaat uit een totaaloppervlak van ca 6.500 m2 en huisvestte aanvankelijk 150 ambtenaren. Het gebouw is ingesteld op de groei van dit

aantal en reserveerde een aantal extra ruimtes op de begane grond. De bijgebouwen aan de oostzijde zijn direct verbonden met de openbare weg die door

het raadhuis loopt. Het bijgebouw faciliteert ruimtes voor de politie, woninginspectie, een fietsenstalling en de woning van de conciĂŤrge.

SCHAAL: 1:1000

STADHUIS HILVERSUM

BEGANE GROND 4

9

6

4

2

3

12

9

4 1

11

6

11

1 10 13

ZAKELIJK

15

13 14

23

10

25

27

26

28

26

1 17

1. Publiek 2. Burgemeester 3. Wethouders 4. Ambtenaren 5. Gemeenteraad 6. Overig

23

9

1

REPRESENTATIEF

23

15

29

18

8 Hof

9

9

8

29

Hof

22

29

Vijver

8 9 7

19

7

30

4

10

1

10

10

30

24

1 5

A 6

4

6

6

4

4

3

A

2

6

31

29

32

EERSTE VERDIEPING

4 4

1 5

42 ZAKELIJK REPRESENTATIEF

43

43

43

44

40 39

1. Publiek 2. Burgemeester 3. Wethouders 4. Ambtenaren 5. Gemeenteraad 6. Overig

44

41

46

39 39 38 45 37

36 46

35

33 A

A

34

PROGRAMMA Het raadhuis van Hilversum toot een bewuste scheiding tussen het zakelijke gedeelte en het representatieve deel. De representatieve programma onderde-

len als de raadzaal, burgerzaal en trouwzalen zijn dicht bij elkaar gegroepeerd. Door middel van de looproute rondom het binnenhof worden functies gegroe-

peerd en ontstaat een functionele indeling. Door een clustering van de gemeentelijke afdelingen worden de afstanden tot gerelateerde diensten kort gehouden.

SCHAAL: 1:1000

STADHUIS HILVERSUM

ENTRESOL

1 1

ZAKELIJK REPRESENTATIEF 51

50

1. Publiek 2. Burgemeester 3. Wethouders 4. Ambtenaren 5. Gemeenteraad 6. Overig

50

47

48 A

49

A

47

DOORSNEDE A-A

49

48 34

33

6

19

10

24

RENVOOI 1 Hoofdentree 3 Burgemeester en Wethouders

5 Werkkamer Burgemeester 6 Werkkamer Wethouders 19 Bibliotheek

33 Raadzaal 44 Trouwzaal 45 Burgerzaal

31

STADHUIS HILVERSUM

EXTERIEUR Het kubistische raadhuis dat gefocust is op het ruimtelijke effect is opgebouwd uit gebouw volumes die in elkaar grijpen.

De compositie van volumes met

verschillende formaten heeft als zwaartepunt een 47 meter hoge toren op de zuidoosthoek van het gebouw. Vanaf het maaiveld ontwerpt Dudok de horizonta-

le volumes van de laagbouw en naarmate hij richting het excentrische zwaartepunt van het gebouw komt ensceneert hij meer verticale blokken.

STADHUIS HILVERSUM INTERIEUR De kantoorvertrekken zijn relatief sober uitgevoerd. De wanden en plafonds zijn voorzien van wit stucwerk en op de vloer ligt linoleum. Het publieke en werkgedeelte worden van elkaar

gescheiden door middel van lage kasten met daarop stalen puien. Voor de inrichting van de werkplekken is gekozen voor standaard stoelen en tafels. De werkruimtes van de burgemees-

ter en wethouders luxer aangekleed. De vloer bedekt door tapijt en de wanden voorzien van een houten lambrisering. Het meubilair in deze ruimtes is ontworpen door Dudok.

STADHUIS HILVERSUM

SCHAAL: 1:1000

d

a

b

c

6 5

4

3

2

1

e

f

9

g h

8

7

6

ROUTING PUBLIEK (CONFORM ARCHITECT) De publieke routing door het raadhuis richting de raadzaal kunnen onderscheiden worden in enerzijds de routing bedoeld door de architect en anderzijds de huidige gebruiksrouting.

Routing door Architect: Dudok ensceneert een theatrale route door het gebouw. Een route met monumentale en ruimtelijke elementen, Elementen ter verwelkoming van de bezoekers.

STADHUIS HILVERSUM

SCHAAL: 1:1000

10

i h j

11

j g

11 8

7

6

5

ROUTING PUBLIEK (HUIDIG GEBRUIK) Huidige routing: De huidige route richting de raadzaal volgt via een zijentree aan de westzijde van het gebouw (nabij de parkeervoorziening). De bezoe-

ker wordt door het ‘’zakelijke’’ deel van het gebouw richting de raadzaal geleid. Resulterend in een relatief onbelangrijke route voorzien van weinig prikkelin-

gen van de ruimtelijke sequentie bedoeld ter verwelkoming van de bezoekers.

STADHUIS HILVERSUM

SCHAAL: 1:1000

2 3 1

4

1

1

5

ROUTING COLLEGE (B&W) De werkplekken van het college van burgemeester en wethouders grenzen aan de representatieve zuidgevel van het raadhuis. De functies op de be-

gane grond zijn vanaf iedere zijde van het gebouw gemakkelijk te bereiken. Naast belangrijke ingangen zijn de trappenhuizen ontworpen daar waar de bouw-

delen elkaar kruisen. Het college grenst aan ĂŠĂŠn van deze trappenhuizen wat resulteert in een korte functionele route door het gebouw.

STADHUIS HILVERSUM

SCHAAL: 1:1000

4 3

5 2

ROUTING COLLEGE (B&W)

STADHUIS HILVERSUM

SCHAAL: 1:1000

1 1 1

2

3

4 5

ROUTING AMBTENAREN Evenals het college zijn de ambtenaren voorzien van een functionele positionering binnen het gebouw. De afdelin-

gen zijn geclusterd per vleugel en maken gebruik van de hal gelegen rondom het binnenhof, een overzichtelijke routing

richting diverse functies binnen het raadhuis waaronder ook de Raadzaal.

STADHUIS HILVERSUM

SCHAAL: 1:1000

4

5

2/3

ROUTING AMBTENAREN

STADHUIS HILVERSUM

RUIMTELIJKE SEQUENTIE

STADHUIS HILVERSUM RUIMTELIJKE SEQUENTIE

STADHUIS HILVERSUM

SCHAAL: 1:100

BURGERZAAL De burgerzaal is onderdeel van het representatieve deel van het raadhuis. De ruimte is rijkelijk bekleed en voorzien van voldoende daglicht. Voor de wanden is gebruikgemaakt van wit marmeren platen. De rou-

te die door de burgerzaal loopt word benadrukt door een goud gekleurde colonnade en de witte banen in de grijze natuurstenen vloer. Het blauwe vloerkleed werkt contrasterend en accentueert de lengterichting van de

ruimte. Plafondkoven in de dwarsrichting zorgen voor indirecte verlichting. Het samenspel van richtingen sluit aan bij het ruimtelijke principe van het gebouw dat in drie richtingen tot uiting komt

3,6 m

1,9 m

6,10 m

4,1 m

19,0 m 12,6 m

BURGERZAAL Maat en schaal De raadzaal is een rechthoekige ruimte en is voorzien van verschillende plafondhoogtes die de ruimte samen met de colonnade opknipt in twee zones.

Kunst-en daglicht De ruimte wordt aan weerzijde voorzien van daglicht.

Kunstlicht wordt via het plafond geĂŻntroduceerd zowel direct als indirect.

Inrichting Het open karakter van de ruimte bied mogelijkheid tot multifunctioneel gebruik. Het vaste meubilair speelt hierop in door hun positie aan de gesloten zijdes van de ruimte.

STADHUIS HILVERSUM

9,0 m

USQUERT

STADHUIS USQUERT

H. P. Berlage (1930)

STADHUIS VAN USQUERT, NEDERLAND Het raadhuis van Usquert is ontworpen door H. P. Berlage en gebouwd tussen 1928 en 1930.

Het gebouw is ontworpen volgens Berlage’s rationalistisch-architectonische inzichten en neemt hierbij een belangrijke plaats in binnen de Nederlandse architectuur geschiedenis.

Door onder meer de consequent doorgevoerde ontwerpmodule geeft Berlage uitdrukking aan zijn rationalistische visie op de architectuur. Het gebouw is tevens te beschouwen als een ontwerpeenheid, vanwege de stillistische eenheid die exterieur en interieur samen vormen. Ook het gebruik van moderne materialen zoals beton en staal en de constructietechniek was in die tijd erg vernieuwend. Het gebouw diende een sobere doch representatieve uitstraling te hebben, waarbij Berlage waarschijnlijk inspiratie putte uit stadhuizen die gebouwd zijn tijdens de renaissance (zoals het stadhuis van Sienna, met haar karakterestieke toren).

Het stadhuis wordt gekenmerkt door bescheiden afmetingen en is vrijstaand gelegen aan de dorpsstraat van Usquert. Het twee bouwlagen tellende gebouw heeft een blokvormig aandoende buitenomtrek, waarbinnen de ten opzichte van elkaar verspringende volumes met elkaar verbonden zijn door een centrale publieke hal. De representatieve ruimtes, waaronder de burgemeesterskamer en de raadzaal, hebben een hoger volume waardoor dit deel van het gebouw stedenbouwkundig belangrijker wordt. Dit bouwvolume is tevens georiënteerd richting het centrum van het dorp.

Het licht komt het gebouw binnen via regelmatige reeksen rechthoekige staande en liggende ramen van verschillende formaten, die gebaseerd zijn op het vaste moduul van 1.10 meter. Dit moduul is op haar beurt gebaseerd op het kleinste toegepaste constructieve element, de baksteen inclusief de voeg: 5.5 cm x 11 cm x 22 cm. Het gebouw is voornamelijk opgetrokken uit bruinrode baksteen, die staat op een onderkeldering opgetrokken met gewapende betonplaten afgedekte bouw.

Berlage heeft dit gebouw waarschijnlijk als uitvergrote villa opgevat. Het raadhuis ligt tussen een aantal imposante herenboerderijen en villa’s. De centrale hal met daaraan de gelegen vertrekken doet denken aan de eerdere villa’s die Berlage heeft ontworpen. Het interieur van de raadzaal bestaat onder andere uit houten lambriseringen en meubilair ontworpen door Berlage zelf. Het interieur krijgt door het gebruik van hout een warm karakter.

Om de raadzaal toch te onderscheiden van de nabijgelegen herenboerderijen, is gekozen voor een zich verjongende toren die het gebouw een expressief karakter geeft en tevens de entree markeert.

De publieke hal is een belangrijk element in het gebouw, die de verschillende ruimtes met elkaar verbindt. De burgemeesterskamer bevindt zich op de begane grond, waarmee een directe verbinding met de burger wordt gesuggereerd. Het gehele gebouw is opgetild van het maaiiveld, om het belang van het gebouw in het dorpsaanzicht te accentueren.

N

STADHUIS USQUERT

SCHAAL: 1:500

INFO ALGEMEEN Gebouw: Locatie: Jaartal: Inwoners: Architect: Omvang: Type raadzaal:

Raadhuis Usquert Usquert, Nederland 1930 1750 H. P. Berlage 8 raadsleden Hoefijzer

CONTEXT Het stadhuis is vrijstaand gelegen aan de dorpsstraat van Usquert. De rechthoekige toren, de entree en de voor-

gevels van burgemeesterskamer en de raadzaal zijn als belangrijkste representatieve ruimten als bouwblok groter

en zijn richting het dorp georiĂŤnteerd.

STADHUIS USQUERT Ruimtestaat Stadhuis

Usquert

Verdieping

Functie

Aantal

Oppervlakte

Kelder Opslag

27

Technische ruimtes

26

Beganegrond Sanitair

2

11,2

Entree

1

3,6

Publieke hal

1

54

Vergaderruimte / Werkplek

3

57,1

Kluis

1

29

Berging

1

32,6

Besluitvorming

1

24,6

Raadzaal

1

81

Publieke hal

1

23

Vergaderruimte / Werkplek

1

7

Besluitvorming

1

19,7

1e verdieping

Verkeersruimte

12

408 m²

RUIMTESTAAT Op de begane grond bevindt zich onder meer de burgemeesterskamer, het secretariaat en de kluis van de

gemeentelijke archieven. Op de eerste verdieping bevindt zich de raadzaal en de kamer van het college. Tevens be-

vindt zich aan de achterzijde van de raadzaal de publiekstribune.

N

STADHUIS USQUERT

SCHAAL: 1:200

64,64 m2

Publiek Privé

8 6

7

5

9 4

3

2 1

PLATTEGROND BEGANE GROND Renvooi 1 Burgemeester 2 Veldwachter 3 Keuken

GSEducationalVersion

4 Hal 5 Toilet 6 Bergplaats 7 Cachot

8 Archief 9 Secretaire

N

SCHAAL: 1:200

STADHUIS USQUERT

64,64 m2

Publiek Privé

16 15 17

14

13 12 11 10

PLATTEGROND EERSTE VERDIEPING Renvooi 10 Raadzaal 11 Overlegkamer 10 Commissie

GSEducationalVersion

13 Garderobe 14 Hal 15 Bergplaats 16 Garderobe

17 Tribune

STADHUIS USQUERT

EXTERIEUR De verticale ramen geven het gebouw samen met de zich verjongende toren een expressief karakter. De uit-

wendige versiering bestaat hoofdzakelijk in het gebruik van verschillende baksteensoorten. Bijzondere aandacht

is gegeven aan de door een betonnen luifel overdekte entree.

STADHUIS USQUERT INTERIEUR Onlosmakelijk met het interieur verbonden en van belang zijn onder meer de volgende, voor een deel naar ontwerp van Berlage tot stand geko-

men, onderdelen: de betegeling van de verkeersruimten, bestaande uit grijze en groenige tinten voor de vloeren en grijs-wit, oranjerood en zwart

voor de wanden; de glas-inlood-ramen met wit en paars kathedraal-glas in entree, hal, trappehuis en lichtkap.

STADHUIS USQUERT

N

DWARSDOORSNEDE De representatieve ruimtes aan de rechterzijde van het

GSEducationalVersion

gebouw worden duidelijk zichtbaar, alsmede de publie-

ke hal die alle ruimtes met elkaar verbindt.

STADHUIS USQUERT

N

LANGSDOORSNEDE Zoals te zien in de doorsnede is het gebouw verhoogd

vanaf maaiveld, waardoor het belang van het gebouw wordt

benadrukt.

STADHUIS USQUERT

SCHAAL: 1:200

GSEducationalVersion

SEQUENTIEDOORSNEDE Deze doorsnede toont de ruimtes die een bezoeker

doormoet alvorens hij / zij de publieke tribune van de raad-

zaal bereikt.

STADHUIS USQUERT

6

4 5 3

7

2 1 Begane grond Publiek/college

7 6 6

4 5 3

7

2 1 Eerste verdieping College

7 6

Eerste verdieping Publiek

GSEducationalVersion

Deze diagrammen tonen de routing van het gebouw van

SEQUENTIE DIRAGRAMMEN o.a ambtsmedewerkers en publiek.

STADHUIS USQUERT

PERSPECTIEFDOORSNEDE INTERIEUR Deze perspectiefdoorsnede laat duidelijk het warme interieur van de raadzaal in Usquert zien. De ruimte wordt

gekenmerkt door een houten lambrisering en heeft daarmee een vrij warme uitstraling. Berlage koos de uitstra-

ling van een landhuis voor dit stadhuis, hetgeen terug te zien is in het interieur.

STADHUIS USQUERT PERSPECTIEFDOORSNEDE CONTEXT

STADHUIS USQUERT

4 m.

10 m.

6,5 m.

OPENINGEN EN VERHOUDING

STADHUIS USQUERT

LOGROÑO

STADHUIS LOGROÑO

Rafael Moneo (1980)

STADHUIS VAN LOGROÑO, SPANJE In 1973 benaderde de toenmalige burgemeester van Logroño, Narciso de San Baldomero, architect Rafael Moneo om ene nieuw stadhuis voor de stad te ontwerpen. Het ontwerp van het nieuwe stadhuis kwam tot stand na de val van het oude regime van generaal Franco en had hiermee de intentie om de nieuw ingevoerde democratie te representeren. Het was nadrukkelijk het doel om het stadhuis een nieuw onderdeel van de stad te laten zijn en niet slechts een symbool of monument van macht en daarmee toegankelijk voor iedereen.

Door beide zijdes van het volume van het gebouw 45 graden naar binnen te draaien heeft Moneo een nieuw stadsplein ontworpen dat in de opzet niet veel afwijkt van andere centrale pleinen in Spanje (de plaza mayor). Door de gevels 45 graden weg te draaien van het plein ontstaat in ingekaderde genereuze openbare ruimte. Bij het ontwerpen van het plein heeft de architect gebruik gemaakt van klassieke architectonische elementen, zoals arcades, die de openbare ruimte helder te definiëren en tevens de grens tussen interieur en exterieur dienden te vervagen. Daarnaast representeren de twee wegdraaiende volumes vanaf het plein gezien het programma dat het gebouw herbergt, zoals de administratieve functies (rechts), het politieke gedeelte (links) en het publieke auditorium aan de achterzijde. Het auditorium aan de achterzijde van het gebouw is opgetild en op het punt waar de twee wegdraaiende volumes bij elkaar komen is het mogelijk om op maaiveld door het gebouw heen te lopen. Hier-

door wordt het oblique ontworpen plein vanaf verschillende punten zichtbaar. Het verschil in programma is verder geaccentueerd door het gebruik van Salamanca-zandsteen (bij het publieke gedeelte) en licht metalen kolommen bij het administratieve gedeelte.

Het ontwerp van het stadhuis is daarnaast sterk beïnvloed door het stadhuis in Gotenburg, ontworpen door Gunnar Asplund.

De belangrijkste ruimtes binnen het gebouw zijn de centrale hal aan de west-zijde van het gebouw en de centrale hal aan de oost-zijde van het gebouw. Beide ruimtes worden gekenmerkt door dubbelhoge ruimtes, waarbij de trap als centraal element wordt ingezet om het belang van deze ruimtes voor het publiek te versterken. Algeheel concluderend kan men stellen dat Moneo er in is geslaagd een genereus gebouw te ontwerpen dat het publieke belang dient. Door architectonische elementen zo in te zetten dat het een minimum aan materialen gebruikt maar toch vorm weet te geven aan centrale ruimtes en het gehele gebouw, toont Moneo te kunnen ontwerpen met kwasi-generieke elementen die rhetorische uit de weg gaat en een architectonische taal gebruikt die ontbloot is van enige syllistische connotatie. Hiermee heeft het gebouw een onweerlegbaar publiek karakter en een belangrijke waarde voor de stad als geheel.

N

STADHUIS LOGROÑO

SCHAAL: 1:1500

Gebouw: Stadhuis Logroño Locatie: Logroño, Spanje Jaartal: 1980 Inwoners: 150.000 Architect: Rafael Moneo Omvang: Type raadzaal: Hoefijzer

CONTEXT Het stadhuis staat aan de rand van een stedelijk plein, dat het door beide wegdraai-

ende volumes wordt gecreëerd. Het gebouw wijkt in die zin af van de traditionele blok-

structuur van de omgeving, waardoor het sterker opvalt in in de omgeving.

STADHUIS LOGROÑO Ruimtestaat Stadhuis

Logroño

Verdieping

Functie

Aantal

Oppervlakte

Kelder Parkeren

3740

Technische ruimtes

210

Beganegrond Sanitair

3

122

Entree

2

161

Publieke hal

2

908

Vergaderruimte / Werkplek

30

2002

Vergaderzaal

1

237

Raadzaal

1

248

Besluitvorming

3

104

Sanitair

4

222

Vergaderruimte / Werkplek

28

1705

Auditorium

1

560

Fractie

10

1e verdieping

Verkeersruimte

210 1410

2e verdieping Besluitvorming

3

104

Sanitair

4

222

Vergaderruimte / Werkplek

28

1705

Fractie

10

Verkeersruimte

210 1410

15.490 m²

RUIMTESTAAT Het gebouw is programmatisch onder verdeeld in drie delen. Het linker deel is het

politieke deel, het rechter deel het administratieve deel en het noordelijke deel bevat het

(publieke) auditorium.

N

STADHUIS LOGROÑO

SCHAAL: 1:750

GSEducationalVersion

5 5 4

1 6 8 7

2 3

5

143,56 m2 8,56 m2

95,93 m2 138,42 m2

143,57 m2

313,69 m2

Publiek Privé

PLATTEGROND BEGANE GROND Renvooi 1 Entree 2 Administratie 1.416,39 m2

GSEducationalVersion

3 Burgerzaken 4 Kantoren 5 Toilet

6 Entree 7 Publieke hal 8 Vergaderzaal

tionalVersion

N

STADHUIS LOGROÑO

SCHAAL: 1:750

10 15

16

10 14

9

12

13 10

11

10

143,56 m2 8,56 m2

95,93 m2 138,42 m2

143,57 m2

313,69 m2

1.416,39 m2

Publiek Privé

PLATTEGROND EERSTE VERDIEPING GSEducationalVersion

Renvooi 9 Raadzaal 10 Toilet 11 College

12 Burgemeester 13 Kantoren 14 Kantoren 15 Auditorium

16 Publieke tribune

STADHUIS LOGROĂ‘O

EXTERIEUR Het exterieur van het gebouw wordt gekenmerkt door een gevel van Salaman-

ca-zandsteen en verschillende arcades die de publieke ruimtes om en rondom het

gebouw met elkaar verbinden. De gevel is rationeel uitgevoerd.

STADHUIS LOGROĂ‘O INTERIEUR Het interieur wordt gekenmerkt door twee grote publieke ruimtes die beiden dubbel-

hoog zijn en het hart van het gebouw vormen. De kolommen van de draagstructuur

zijn hierbij duidelijk zichtbaar.

De architect heeft tevens het meubilair ontworpen.

ducationalVersion

STADHUIS LOGROÑO

SCHAAL: 1:750

LANGSDOORSNEDE Het gebouw bestaat uit vier lagen totaal, waaronder een parkeergarage ondergrond en

drie lagen bovengronds. Het gebouw wordt gekenmerkt door twee hoge publieke

ruimtes.

STADHUIS LOGROÑO

SCHAAL: 1:750

DWARSDOORSNEDE Dwarsdoorsnede

door

entreegebied en auditorium.

STADHUIS LOGROÑO

SCHAAL: 750

ducationalVersion

SEQUENTIEDOORSNEDES Deze tekeningen laten de ruimtelijke sequentie door het gebouw zien. Wat opvalt zijn

de centrale publieke ruimtes en de verhouding open / dicht wanneer een bezoeker naar

het auditorium loopt.

2

3

STADHUIS LOGROĂ‘O

1

4

5

6

7

Begane grond publiek 1

2

3

4

5

6

7

7 6

2

4

5 1

3

7 6

2

4

5 1

3

2

4

5 9

1

3

Begane grond publiek

Eerste verdieping publiek

8 6

7

2

4

5 9

1

3 8

SEQUENTIEDIAGRAM Deze diagrammen tonen de routing van het gebouw van 1

6

7

o.a ambtsmedewerkers en publiek.

2

3

4

5 6 7

8 9

10

1

2

3

4

5 6

7 6

2

4

5 1

3

7

STADHUIS LOGROÑO

6

2

4

5 1

3

2

4

5 9

1

3 8 6

7

2

4

5 9

1

3 8 6

Begane grond Raadslid

7

Eerste verdieping Raadslid

2

3

1

4

5 6 7

8 9

10

2

3

1

4

5 6 7

8 9

10

Begane grond Ambtenaar

Eerste verdieping Ambtenaar

EducationalVersion

SEQUENTIEDIAGRAM

EducationalVersion

Deze diagrammen tonen de routing van het gebouw van

o.a ambtsmedewerkers en publiek.

STADHUIS LOGROĂ‘O PERSPECTIEFDOORSNEDE Het interieur van het stadhuis van LogroĂąo wordt gekenmerkt door een hoge ruimte midden in het gebouw waar het publiek zicht heeft op de

raadzaal. Natuurlijk licht valt van boven de ruimte binnen en het Salamanca-zandsteen heeft een rustige, sobere doch warme uitstraling. Voor de

trappen en balustrades is gekozen voor simpele materialen zoals staal en beton.

STADHUIS LOGROÑO

3,7 m.

14,5 m.

3,7 m.

3,3 m.

3,7 m.

9,6 m.

OPENINGEN EN VERHOUDING

CASA DEL FASCIO COMO

CASA DEL FASCIO COMO

Casa del Fascio Giusseppe Terragni (1932)

CASA DEL FASCIO in COMO, ITALIE In 1922 werd Italië uitgeroepen tot een fascistische staat, onder leiding van ‘Il Duce’, de leider Benito Mussolini. Het fascistisch systeem stelde de natie, het land, boven het individu. Het was een sterk hiërarchisch systeem, waarin alles van economie tot cultuur sterk gecontroleerd was. De kracht van het systeem kwam voort uit het collectief, het nationalisme van dit collectief gaf het totalitaire en militaristische regime zijn bestaansrecht.

Het fascisme kwam, net als het nationaal socialisme in Duitsland, voort uit interpretaties van ideeën van Nietzsche en het sociaal Darwinisme.

De natie stond dan wel voorop, maar het symbool hiervoor, Mussolini zelf, stond daar boven als een bovenmenselijke leider.

In 1925 was er van een democratische kant aan het regime van Mussolini geen enkele sprake meer, hij greep de volledige macht en werd zo dictator. Lokaal was er korte tijd een vorm van democratie maar dit veranderde in een lokaal bestuur van de Fascistische Partij, onder leiding van een ‘Podesta’. In de jaren 30 werden deze lokale besturen voorzien van hun eigen hoofdkwartier, het Casa del Fascio. De bekendste, vooral door zijn

hoogwaardige architectonische ontwerp, was het Casa del Fascio in Como. Deze werd ontworpen door architect Guisseppe Terragni, zelf een fanatieke fascist, die een voorloper was in de modernistische architectuur.

Adolf Hitler verwierp, met zijn nationaal socialisme, alle moderne kunst en architectuur, als vijanden van de eigen gewortelde germaanse cultuur.

Opvallend genoeg omarmde het fascisme juist wel het modernisme in zowel kunst als architectuur.

Giusseppe Terragni werd als architect sterk beïnvloed door het werk van de modernisten, in grote mate het werk van Le Corbusier. Hij werd bekend als de motor achter de Italiaanse Rationalisten, waarvan een groep jonge architecten ‘Gruppo 7’ vormde. Terragni ging op zoek naar een waardering van de modernistische architectuur in de vorm van een modern classicisme die aansloot bij de fascistische vormentaal.

Duidelijk is dat de symboliek van de transparantie direct te linken is aan de fascistische ideologie.

Mussolini noemde zelf het fascisme ‘een glazen huis’, alles wat de partij ondernam moest open en duidelijk zijn voor het Italiaanse volk.

CASA DEL FASCIO COMO

SCHAAL: 1:2000

INFO ALGEMEEN Gebouw: Locatie: Jaartal: Inwoners: Architect: Omvang: Type raadzaal:

Casa del Fascio Como, ItaliĂŤ 1932 70.00 Giusseppe Terragni 1 Podesta Vergader tafel

CONTEXT Voor het Casa del Fascio in Como, ging Terragni op zoek naar een stedenbouwkundige inpassing die de historische positie van het Fascisme zou ondersteunen. Hiervoor was er

geen plaats in het historische centrum, maar in plaats daarvan creĂŤerde hij een nieuw piazza voor de stad, aan de achterzijde van de dom van Como. Het volume van het Casa del Fascio

werd een flink eind naar achter geduwd binnen het kavel, waardoor dit nieuwe plein nog extra gearticuleerd wordt. Zo onstond er een nieuw stedelijk plein, als centrum van de lokale macht.

CASA DEL FASCIO COMO Ruimtestaat Casa del Fascio Verdieping

Ruimte

Begane grond

Vergaderzaal

2e verdieping

3e verdieping

Oppervlakte 1

56

11

278

Piazza

1

517

Monument

1

14

Verkeersruimte

1

40

Toiletten

2

31

Vergaderzaal

1

113

Partijsecretariaat

4

131

Kantoren ambtenaren

8

244

Verkeersruimte

1

182

Toiletten

2

45

14

670

Verkeersruimte

1

182

Toiletten

2

45

14

379

Verkeersruimte

1

103

Toiletten

2

45

Kantoren ambtenaren

1e verdieping

Aantal

Kantoren ambtenaren

Kantoren ambtenaren

3.075 m²

CASA DEL FASCIO COMO

EXTERIEUR De geometrie en opbouw van het Casa del Fascio is gebaseerd op de ideale verhouding van Palladiaanse villas. Het grid wat de basis vormt van zowel de plattegrond als gevels, is uitge-

werkt in een uitgebalanceerde asymmetrie. Het grid in de gevel geeft een impressie van een gehele transparantie en doorwaadbaarheid, echter is dit maar deels het geval. Het compleet gesloten

rechterdeel van de voorgevel dient als basis voor het tonen van propaganda.

CASA DEL FASCIO COMO INTERIEUR In het interieur zet het idee van transparantie zich voort.

Het volledig open atrium biedt een direct zicht in de belangrijkste ruimtes van de partij, de vergaderzaal en het kantoor van de

Podesta. Rond het atrium leidt een route, verbonden met glazen trappenhuizen, naar de kantoren van de ambtenaren. Ook hier speelt het idee van ‘een glazen huis’ een grote rol, de kanto-

ren langs de route zijn open en moeten altijd door de burger te betreden zijn. Zo zouden er in theorie geen wachttijden moeten zijn en werd bureaucratie zoveel mogelijk vermeden.

CASA DEL FASCIO COMO

SCHAAL: 1:500

5.

5.

4.

3.

2.

1.

PLATTEGROND BEGANEGROND Renvooi 1. Portico

2. Entreehal 3. ‘Sacrario’

4. Atrium 5. Kantoren

CASA DEL FASCIO COMO

SCHAAL: 1:500

4.

5.

6.

3.

2.

1.

PLATTEGROND 1E VERDIEPING Renvooi 1. Balkon 2. Partij secretariaat

3. Publieke galerij 4. ‘Sala per direttorio’ 5. Atrium

6. Kantoren

CASA DEL FASCIO COMO

SCHAAL: 1:500

4.

3.

4.

2.

1.

DOORSNEDE Renvooi 1. Archief

2. Atrium 3. ‘Sala per direttorio’

4. Kantoren

CASA DEL FASCIO COMO

SCHAAL: 1:200

'SALA PER DIRETTORIO' In het Casa del Fascio is geen raadzaal aanwezig, aangezien het fascisme een dictoriaal systeem was en er afstand was gedaan van elke vorm van democratie, zelfs lokaal. In plaats

daarvan is er een zeer opvallend aanwezige vergaderzaal, waar aan een tafel plaats is voor de Podesta en het lokale partijsecretariaat. De focus van de tafel ligt op het tafeleind waar geen

zetel is geplaatst. Aan deze zijde bevindt zich namelijk een collage aan de wand met een levensgrote foto van Mussolini. Zo is de leider altijd, symbolisch, aanwezig bij besluitvorming.

CASA DEL FASCIO COMO

SCHAAL: 1:500

5.

4.

6.

3.

2.

1.

BEGANEGROND

7.

8.

6.

1e VERDIEPING

ROUTING PUBLIEK Als burger was het Casa del Fascio, in theorie, altijd vrij toegankelijk. Er bestaat dan ook een vloeiende overgang van het plein buiten, naar het atrium binnen. Bij entree door de

zeer slank gedetailleerde rij glazen deuren, komt de bezoeker terecht in de foyer, deze ruimte is laag en utigevoerd in donker marmer. Aan de linkerzijde passeert men het monument voor

de gevallen Fascisten. Na de foyer volgt het hoge en lichte atrium. Waarbij de vergaderzaal op de verdieping al zichtbaar is.

Vanuit hier leidt via trappenhuizen de route verder omhoog.

CASA DEL FASCIO COMO

1.

2.

3.

4.

5.

6.

ROUTING PUBLIEK Renvooi 1 Extrerieur 2 De glazen entree 3 Monument voor de martelaren van het Fascisme

4 Zicht op de vergaderzaal vanaf de beganegrond 5 Zicht op de vergaderzaal vanaf deverdieping

6 Zicht terug op de entree vanaf de eerste verdieping

CASA DEL FASCIO COMO

SCHAAL: 1:500

BEGANEGROND

3.

2.

1.

1e VERDIEPING

ROUTING PARTIJ De Podesta en zijn secretriaat betreden het gebouw hetzelfde als het publiek het doet. Hun besloten kantoren zijn echter voor het publiek niet toegankelijk. De

Podesta heeft vanuit zijn kantoor direct toegang tot het balkon aan de voorgevel, waarvan hij (of Il Duce zelf) het volk kan toespreken. Aan de andere zijde

betreed hij vanuit zijn kantoor de vergaderzaal, waarvandaan hij neer kijkt in het publieke atrium.

CASA DEL FASCIO COMO 1.

2.

3.

ROUTING PARTIJ Renvooi 1 Het balkon, met in dit geval Mussolini zelf die het volk toespreekt.

2 Het kantoor van de Podesta, een zeer lichte ruimte, waar het portret van Mussolini duidelijk over zijn schouder meekijkt.

3 De vergaderzaal, waar wederom 'Il Duce' figuurlijk toekijkt op de besluitvorming

CASA DEL FASCIO COMO

MATERIAAL & AFWERKING Visueel zijn het atrium en de vergaderzaal van de partij, het focuspunt van het gebouw. Na de donkerder gematerialiseerde foyer, overspoelt het atrium de bezoeker met licht. Dit atrium is

bijna uitsluitend met licht marmer bekleed en glazen bouwstenen voegen deels een extra laag van transparantie toe. De focus lift duidelijk op de vergaderzaal, dit is de enige ruimte aan het

atrium die een volledige transparante connectie vormt. Hier ziet men de partij actief vergadering en is Mussolini met zijn opvallend gekleurde achterwand altijd duidelijk aanwezig.

CASA DEL FASCIO COMO DOORSNEDE ATRIUM

2,5 m

3,7 m

3,7 m

9,4 m

3,7 m 22 m MAATVOERING

DAGLICHT

13,8 m

10,2 m

6

STADHUIS AARHUS

Arne Jacobsen en Erik Moller

STADHUIS VAN AARHUS, DENEMARKEN In 1941, op het hoogtepunt van de Tweede Wereldoorlog in West-Europa, bereikte de stad Aarhus, Denemarken een ongewone architecturale prestatie. Het voltooide de bouw van een gloednieuw stadhuis dat een baken van democratisch bestuur moest worden terwijl de stad onder directe nazi-bezetting lag. Het stadhuis, vier jaar eerder ontworpen door het duo Arne Jacobsen en Erik Møller, overleefde de oorlog en werd een internationaal erkende klassieker van het Deense modernisme.

Bij de ingang worden bezoekers begroet door een eenheid met de hoofdlobby, de ceremoniële ‘huwelijkshal’ en de gemeenteraadskamers. Aan het eind van een zijstraat bevindt zich het kleinste blok, een ‘onderzoeksvleugel’, gehuisvest in een intieme maar met licht gevulde set kamers onder een licht gebogen dak. De afstand tussen hen overspant het meer bekende “panopticon” -blok, dat de administratieve kantoren van het gebouw bevat (meer hierover hieronder).

Van buitenaf projecteert het gebouw een uitstraling van gereglementeerde orde en economische eenvoud. De gevel is georganiseerd door een rastersysteem van vierkanten en rechthoeken die zo geometrisch zuiver zijn dat ze anachronistisch postmodern lijken, een effect dat wordt gecomplementeerd door de variërend hellende en gebogen koperen daken. Het is gebouwd van beton en staal, en de gevel is gefineerd met koperen details en 6000 vierkante meter geïmporteerd Noors marmer. De toren is 60 m lang en de wijzerplaat van de toren heeft een diameter van 7 m Ondanks zijn ogenschijnlijk eclectische combinatie van elementen, kan de Rådhus goed worden gecategoriseerd als een klassiek voorbeeld van Scandinavisch modernisme, een stijl die wordt gekenmerkt door het samenvoegen van natuurlijke, organische en regionale elementen met een meer internationaal herkenbaar modernisme. Terwijl

de Rådhus de harde lijnen, doosachtige massing en constructie van gewapend beton bevat die tijdens de bouw steeds populairder werd in heel Europa, verleidt het deze kwaliteiten met de opname van bochten, lichte materialen en zachte randen. Dit geldt met name voor interieurs, waar traditioneel vakmanschap en moderne versieringen een warme en uitnodigende omgeving creëren die diep geworteld is in de traditie van Scandinavisch design.

De ingang van het gebouw dient als een drempel tussen deze twee tegengestelde voorwaarden.

Bezoekers gaan van de harde en sobere toestand van de buitenkant van het gebouw naar een lobby vol buitengewone details en een palet van organisch materiaal. Op de vloer duwt een ingewikkeld zwart-wit Italiaans mozaïek omhoog tegen een zacht gebogen houten bank. Daarachter trekt een spectaculaire visgraatvloer, gemaakt van verouderde moeras eiken, de bezoekers naar een open ceremoniële hal die groot genoeg is voor 600 personen. Een zacht gebogen cirkelvormige trap naar het lagere niveau completeert het natuurlijke effect van de ruimte.

Deze toegangsvolgorde leidt bezoekers naar het panopticonblok, een voornamelijk functionalistische ruimte die desondanks visueel aantrekkelijk is. Aan weerszijden van de hal staan ​​kleine administratieve kantoren langs de muren van een lange en smalle gang. Een split door elk van de bovengrondse verdiepingen creëert een vier verdiepingen tellend atrium, verlicht door dakraam en overspannen door af en toe een loopbrug. De naam komt natuurlijk van de gelijkenissen van het blok met het beroemde panopticon gevangenisgebouw van de filosoof Jeremy Bentham, hoewel de warmte van de beukenhouten lambrisering en messing armaturen verdere vergelijkingen in de gevangenis afschrikken.

STADHUIS AARHUS

AARHUS

STADHUIS AARHUS

SCHAAL: 1:200

INFO ALGEMEEN Gebouw: Locatie: Jaartal: Inwoners: Architect: Omvang: Type raadzaal:

Stadhuis Aarhus Aarhus, Denemarken 1941 336.411 Arne Jacobsen en Erik Møller.

31 raadsleden cirkel

CONTEXT Het winnende ontwerp van Jacobsen en Møller uit 1937 zonder klokken toren, bestaan-

de uit drie hoofdmassa’s, asymmetrisch gerangschikt in een klein stadspark (Rådhusparken)

dat vroeger als begraafplaats werd gebruikt.

Kelder ‐1

Begane grond

1e verdieping

2e verdieping

3e verdieping

4e verdieping

Zone Category

Aantal

Oppervlakte

Machine kamer

1

Garderobe Fietsenberging Archief Keuken Schuilplaats voor de oorlog

1 1 2 1 1

Voorhal Hoofdhal Hoodwacht Voorkamer en huwelijkskamer Griffier Penningsmeester kantoor belastingdienst stadsarchief Receptie

1 1 1 1 1 6 24 1 1

Raadzaal Burgemeesterkamer Gemeentesecretaris Comissiekamers Gemeentehuis manager Administratie vergaderruimte/Werkplek

1 1 3 4 1 24 1

vergaderruimte/Werkplek Comissiekamers Bouwinspecteur Publiekstribune raadzaal

1 4 6 1

Stadsingenieurs stadsarchitect

24 12

Stadsingenieurs

24

19380 m²

RUIMTESTAAT Illuptat fugit, id ea venimilibus mi, sit et qui tem rem simolorectae sedios vid qui dignimus molori rempore sunt as minciatest, estotae quostempora cus Mus ditem niscitissus, sum ut inveru-

me es doluptation estibus untur sit, odita volo ento ipsumet fuga.

Et alitat qui se nonet laut enduci offic tem eos seror sequiatint faccae coria is dolupta tempor as del idunt optatque maximus

rerferchil eic te voluptatur sectotatur? Torit acia qui dolupta velecture resedis sumque es core, namus, quiam quam, offici autempor.

STADHUIS AARHUS

Ruimtestaat Aarhus Stadhuis

Home Story Name Kelder ‐2

STADHUIS AARHUS

SCHAAL: 1:100

4

7

3

1

2

1 10 5

6

9

8

11

10 9 12

BEGANE GROND Renvooi 1 Entreehal 2 Burgerzaal 3 Trouwzaal 4 Griffier

5 Receptie 6 Pantry 7 Hoofdwacht 8 Penningsmeester 9 Toilet

10 Lift 11 Kantoor belastingdienst 12 Archief

4

3

9

2

1

10

6

9

5

8

7

11

10 9 12

1E VERDIEPING Renvooi 1 Raadzaal 2 Voorhal 3 Comissiekamer 4 Comissiekamer

5 Gemeente manager 6 Burgemeester 7 Gemeentesecretaris 8 Archief 9 Toilet

10 Lift 11 Administratie 12 Grootboekkantoor

STADHUIS AARHUS

SCHAAL: 1:100

STADHUIS AARHUS

SCHAAL: 1:100

1

4

5

2 6

3

3

4 5

3E VERDIEPING Renvooi 1Stads architecten 2 Stadsingenieurs

3 Stadsingenieurs 4 Lif 5 Toilet

6 Trappenhal

STADHUIS AARHUS

SCHAAL: 1:200

DOORSNEDE Illuptat fugit, id ea venimilibus mi, sit et qui tem rem simolorectae sedios vid qui dignimus molori rempore sunt as minciatest, estotae quostempora cus Mus ditem niscitissus, sum ut inveru-

me es doluptation estibus untur sit, odita volo ento ipsumet fuga.

Et alitat qui se nonet laut enduci offic tem eos seror sequiatint faccae coria is dolupta tempor as del idunt optatque maximus

rerferchil eic te voluptatur sectotatur? Torit acia qui dolupta velecture resedis sumque es core, namus, quiam quam, offici autempor.

STADHUIS AARHUS

SCHAAL: 1:200

SEQUENTIE BEZOEKER PLATTEGROND Illuptat fugit, id ea venimilibus mi, sit et qui tem rem simolorectae sedios vid qui dignimus molori rempore sunt as minciatest, estotae quostempora cus.

Mus ditem niscitissus, sum ut inverume es doluptation estibus untur sit, odita volo ento ipsumet fuga. Et alitat qui se nonet laut enduci offic tem eos seror sequiatint faccae coria is dolup-

ta tempor as del idunt optatque maximus rerferchil eic te voluptatur sectotatur? Torit acia qui dolupta velecture resedis sumque es core, namus, quiam quam, offici autempor.

STADHUIS AARHUS

SCHAAL: 1:200

SEQUENTIE BEZOEKER PLATTEGROND Illuptat fugit, id ea venimilibus mi, sit et qui tem rem simolorectae sedios vid qui dignimus molori rempore sunt as minciatest, estotae quostempora cus Mus ditem niscitissus, sum ut inveru-

me es doluptation estibus untur sit, odita volo ento ipsumet fuga.

Et alitat qui se nonet laut enduci offic tem eos seror sequiatint faccae coria is dolupta tempor as del idunt optatque maximus

rerferchil eic te voluptatur sectotatur? Torit acia qui dolupta velecture resedis sumque es core, namus, quiam quam, offici autempor.

STADHUIS AARHUS

SCHAAL: 1:200

SEQUENTIE AMBTENAAR PLATTEGROND Illuptat fugit, id ea venimilibus mi, sit et qui tem rem simolorectae sedios vid qui dignimus molori rempore sunt as minciatest, estotae quostempora cus.

Mus ditem niscitissus, sum ut inverume es doluptation estibus untur sit, odita volo ento ipsumet fuga. Et alitat qui se nonet laut enduci offic tem eos seror sequiatint faccae coria is dolup-

ta tempor as del idunt optatque maximus rerferchil eic te voluptatur sectotatur? Torit acia qui dolupta velecture resedis sumque es core, namus, quiam quam, offici autempor.

STADHUIS AARHUS

SCHAAL: 1:200

SEQUENTIE AMBTENAAR DOORSNEDE Illuptat fugit, id ea venimilibus mi, sit et qui tem rem simolorectae sedios vid qui dignimus molori rempore sunt as minciatest, estotae quostempora cus Mus ditem niscitissus, sum ut inveru-

me es doluptation estibus untur sit, odita volo ento ipsumet fuga.

Et alitat qui se nonet laut enduci offic tem eos seror sequiatint faccae coria is dolupta tempor as del idunt optatque maximus

rerferchil eic te voluptatur sectotatur? Torit acia qui dolupta velecture resedis sumque es core, namus, quiam quam, offici autempor.

STADHUIS AARHUS

SCHAAL: 1:200

SEQUENTIE RAADSLID PLATTEGROND Illuptat fugit, id ea venimilibus mi, sit et qui tem rem simolorectae sedios vid qui dignimus molori rempore sunt as minciatest, estotae quostempora cus.

Mus ditem niscitissus, sum ut inverume es doluptation estibus untur sit, odita volo ento ipsumet fuga. Et alitat qui se nonet laut enduci offic tem eos seror sequiatint faccae coria is dolup-

ta tempor as del idunt optatque maximus rerferchil eic te voluptatur sectotatur? Torit acia qui dolupta velecture resedis sumque es core, namus, quiam quam, offici autempor.

STADHUIS AARHUS

SCHAAL: 1:200

SEQUENTIE RAADSLID DOORSNEDE Illuptat fugit, id ea venimilibus mi, sit et qui tem rem simolorectae sedios vid qui dignimus molori rempore sunt as minciatest, estotae quostempora cus Mus ditem niscitissus, sum ut inveru-

me es doluptation estibus untur sit, odita volo ento ipsumet fuga.

Et alitat qui se nonet laut enduci offic tem eos seror sequiatint faccae coria is dolupta tempor as del idunt optatque maximus

rerferchil eic te voluptatur sectotatur? Torit acia qui dolupta velecture resedis sumque es core, namus, quiam quam, offici autempor.

STADHUIS AARHUS

20

EXTERIEUR Illuptat fugit, id ea venimilibus mi, sit et qui tem rem simolorectae sedios vid qui dignimus molori rempore sunt as minciatest, estotae quostempora cus.

Mus ditem niscitissus, sum ut inverume es doluptation estibus untur sit, odita volo ento ipsumet fuga. Et alitat qui se nonet laut enduci offic tem eos seror sequiatint faccae coria is dolup-

ta tempor as del idunt optatque maximus rerferchil eic te voluptatur sectotatur? Torit acia qui dolupta velecture resedis sumque es core, namus, quiam quam, offici autempor.

STADHUIS AARHUS

21

INTERIEUR Illuptat fugit, id ea venimilibus mi, sit et qui tem rem simolorectae sedios vid qui dignimus molori rempore sunt as minciatest, estotae quostempora cus Mus ditem niscitissus, sum ut inveru-

me es doluptation estibus untur sit, odita volo ento ipsumet fuga.

Et alitat qui se nonet laut enduci offic tem eos seror sequiatint faccae coria is dolupta tempor as del idunt optatque maximus

rerferchil eic te voluptatur sectotatur? Torit acia qui dolupta velecture resedis sumque es core, namus, quiam quam, offici autempor.

STADHUIS AARHUS

SCHAAL: 1:25

RAADZAAL Illuptat fugit, id ea venimilibus mi, sit et qui tem rem simolorectae sedios vid qui dignimus molori rempore sunt as minciatest, estotae quostempora cus.

Mus ditem niscitissus, sum ut inverume es doluptation estibus untur sit, odita volo ento ipsumet fuga. Et alitat qui se nonet laut enduci offic tem eos seror sequiatint faccae coria is dolup-

ta tempor as del idunt optatque maximus rerferchil eic te voluptatur sectotatur? Torit acia qui dolupta velecture resedis sumque es core, namus, quiam quam, offici autempor.

STADHUIS AARHUS

SCHAAL: 1:200

TITEL TEKSTBLOK Illuptat fugit, id ea venimilibus mi, sit et qui tem rem simolorectae sedios vid qui dignimus molori rempore sunt as minciatest, estotae quostempora cus Mus ditem niscitissus, sum ut inveru-

me es doluptation estibus untur sit, odita volo ento ipsumet fuga.

Et alitat qui se nonet laut enduci offic tem eos seror sequiatint faccae coria is dolupta tempor as del idunt optatque maximus

rerferchil eic te voluptatur sectotatur? Torit acia qui dolupta velecture resedis sumque es core, namus, quiam quam, offici autempor.

2

STADHUIS OSLO

Oslo

STADHUIS VAN OSLO, NOORWEGEN Het stadhuis in Oslo, een prijsvraag was uitgeschreven voor het gebouw. Deze prijsvraag werd in 1918 gewonnen door Arnstein Arneberg & Magnus Poulsson. De opgave was duidelijk sinds Noorwegen onafhankelijk van Denemarken een koninkrijk is geworden verdiende het een stadhuis dat concureerde met het stadhuis van Copenhagen (Denemarken) en Stockholm (Zweden).

Gedurende het ontwerp proces hebben ze meerdere revisies gehad. Het stadhuis diende opgeleverd te worden in 1921. Echter werd het pas opgeleverd in 1950. Enkel vertragingen in het proces kwamen voort uit stakingen, en de 2e wereldoorlog.

Arneberg en Poulsson brachten in 1931 een bezoek aan Dudok’s Hilversum townhall. Dit bezoek heeft geleid tot het meest radicale en daarbij ook het definitieve ontwerp. 2 torens gespiegeld aan over een symmetrische as die haaks staat op de haven van Oslo staat. Dit ontwerp werd voorzien van grote ruimtes dienend voor de burger, waaronder een burgerzaal en een groot plein aan de voorzijde. Het gebouw komt centraal in de haven te staan waarin het grootst aanzicht krijgt van alle toegangswegen Oslo in. Het is een functionalistisch gebouw, met vele neoclasistische ornamenten. De verfijningen van het wel bijna iconische volume zit het dan ook in de afwerking. Alle ruimtes zijn gedecoreerd door lokale kunstenaars, timmerlieden en beeldhouwers.

Tegenwoordig heeft het stadhuis heeft het stadhuis meerdere nevenfuncties. Zo worden er congressen, kunsttentoonstellingen, en theaterstukkne gehouden. Het stadhuis word sinds de oplevering enorm gewaardeerd door de burgers.

STADHUIS OSLO

ARNSTEIN ARNEBERG & MAGNUS POULSSON (1918 - 1950)

3

SCHAAL: 1:1500

STADHUIS OSLO

INFO ALGEMEEN Gebouw: Locatie: Jaartal: Inwoners: Architect: Omvang: Type raadzaal:

Stadhuis Oslo Oslo, Noorwegen 1950 +/- 400.000 Arnstein Arneberg & Magnus Poulsson 59 raadsleden Theater

IsID

CONTEXT De architecten hebben gedurende 3 decenia het ontwerp van het stadhuis meerdere keren heroverwogen. Uiteindelijk was er een ontwerp in 1919 met een centrale as gericht op de

zee, die door het gebouw loopt met hoofdingangen aan beide zijden. Aan beide eindes van de as bevindt zich een groot plein.

Gespiegeld over deze as staan 2 grote torens. Het gebouw is ge-

positioneer centraal in Oslo met goed uitzicht op zee. Mede door zijn positie is het een waar icoon dat toenmalig de concurentie aan ging met het stadhuis van Kopenghagen en Stockholm

STADHUIS OSLO

Ruimtestaat Oslo Stadhuis Home story

Zone catogery

Aantal

Oppervlakte

Begane grondvloer Ante Chamber 2 134 m2 Civic Hall 1 806 m2 Hallway 2 93 m2

Office

22

249 m2 Reception room 8 704 m2 Staircase 4 157 m2 Toilet 2 42 m2 1e verdieping Ante Chamber 2 134 m2 Council Room 1 203 m2 Reception room 8 704 m2 Hallway 2 93 m2

Office

22

249 m2 Staircase 4 118 m2 Toilet 2 42 m2 2e, 3e verdieping Hallway 3 93 m2

Office

30

707 m2 Staircase 2 157 m2 Toilet 2 42 m2 4e t/m 8e verdieping Hallway 2 93 m2

Office

22

249 m2 Staircase 2 157 m2 Toilet 2 42 m2

8492 m2

RUIMTESTAAT Illuptat Uit de fugit, ruimtestaat id ea venimilibus blijkt dat een sitgroot mi, et qui tem deelrem hetsimolorecgebouw tae sediosuit bestaat vid 4quihoofdruimtens. dignimus molori rempore de Waaronder suntburgerzaal, as minciatest, de estotae quostempora kantoren, de receptieruimtes, cus Mus en ditem de raadszaal. niscitissus, Vansum dezeut4inverunemen

de me kantoren es doluptation het meeste estibusruimte untur in. sit, Wat oditahet volomeeste ento ipsumet opvalt isfuga. dat de Et alitat publieke qui se ruimte nonetdelaut grootste enduis. ci offic Hiermee tem eos wilde seror desequiatint architect laten faccaeweten coria dat is dolupta het stadhuis tempor een ruimte as del idunt gebouw optatque is voormaximus de stad.

Een rerferchil representatie eic te voluptatur van de bewosecners totatur? van Torit Oslo. acia Zo zijn qui er dolupook vele ta velecture recptieruimtes resedis gerealiseerd sumque es die core,ervoor namus,zorgen quiam dat quam, er offici voor iedere autempor. gelegenheid wel een geschikte ruimte is.

80m2

70m2

230m2

SCHAAL: 1:500

70m2

230m2

5

3

3

200 m2

300 m2

STADHUIS OSLO

B

3

300 m2

855 m2

A

150 m2

1

80 m2

230m2

70m2

5

Begane grondvloer B

3

3

1

300m2

135 m2

2 A

3

200m2

70m2

5

230m2

4

80m2

70m2

5

230m2

4

1e verdieping

PLATTEGROND

855 m2

tussen beide werelden.

De raadszaal hangt als het waren boven de hoofdentree, het lijkt zo geplaatst te zien als of dit orgaan dient te waken over de burgers.

150 m2

200 m2

belangrijke functies. De ruimtes op de begane grond zijn voornamenlijk toegankelijk voor burgers, en de ruimtes op de verdiepingen voor raadsleden, wedhouders en andere werknemers. Deze trap is de scheiding 70m2

230m2

Op de plattegrond is duidelijk te zien over welke as het gebouw symmetrisch gespiegeld is. In de burgerzaal uit het lood van de as ligt een trappenhuis dat prominent is gedecoreerd. Dit trappenhuis leidt dan ook verder tot

SCHAAL: 1:500

STADHUIS OSLO

B

300 m2

5

5 A

300 m2

5

2e, 3e verdieping B

200m2

70m2

230m2

300 m2

5

300m2

135 m2

A

80m2

230m2

70m2

300 m2

5

200m2 200 m2

70m2

0 m2

5 m2

300m2

135 m2

70m2

230m2

Renvooi 1 Civic hall 2 Council room 3 Reception room 4 Ante chamber 5 Office

230m2

4e t/m 8e verdieping

STADHUIS OSLO

SCHAAL: 1:400

5 5 1 2

3 1

DOORSNEDE A In de doorsneden is de enorme hoogte van de burgerzaal te zien. Rondom de burgerzaal zit een galerij die de receptieruimtes toegankelijk maakt. Via de galerij wordt je door verschil-

lende receptieruimtes omgeleidt richting de voorkamers van de kantoren of de voorkamers van de raadszaal. Voor de pers en voor het publiek zijn er trappenhuizen achter de raadszaal die

direct met de publiekstribune en het persvak verbonden zijn. De wethouders en het ander personeel heeft een vergelijkbare verbinding met de kantoren in de torens.

STADHUIS OSLO

SCHAAL: 1:400

5

5

5

5

5

5

5

5

5

5

5

5

5

5

5

5

4

2

4

1

DOORSNEDE B Renvooi 1 Civic hall 2 Council room 3 Reception room 4 Ante chamber 5 Office

STADHUIS OSLO

EXTERIEUR Het enorme statige volume gaat de concurentie aan met het stadhuis van Kopenhagen en Stockholm. Het stadhuis was het eerste stadhuis van Noorwegen. Om de concurentie aan

te gaan is het stadhuis geplaatst op een hoge betonnen plint en verder volledig gewikkeld in een jas van baksteen. Dit grote volume kent een grote en kleine schaal. De verfijning is gezocht

in de metselwerkverbanden. En de verschillende elementen die zorgen voor leesbaarheid en een menselijke schaal. Het gebouw presenteert zichzelf als iccon van de stad tussen de 2 pleinen in.

STADHUIS OSLO

1

2

1

3

3

3 INTERIEUR

De decoratie van het exterieur in in het interieur verder doorgezet. Zo is er voor iedere ruimte een lokale kunsternaar gevraagd om de wanden aan te kleden met onder meer schilderijen, doeken

en glas is lood. Er is een bewuste keuze gemaakt voor lokale kunstenaars. Hierdoor voelt de burgerzaal daadwerkelijk als een zaal voor burgers. De raadszaal daarentegen is statig ingericht. Met

het wapen van het toenmalige Kristiania (Oslo) in verwerkt in het behang. Kortom een stadhuis met heel veel decoratieve elementen die het democratische orgaan met de burger verbindt.

STADHUIS OSLO

SCHAAL: 1:400

PUBLIEK Het publiek komt door de hoofdentree tussen de 2 torens binnen. Via een kleine maar rijk aangeklede deur, maakt de bezoeker zijn entree door een sequentie van verschillende

ruimtes. De entreeruimte opgevolgdt door de ontvangstruimte die weer wordt opgevogldt door de burgerzaal. Deze burgerzaal is het hart van het gebouw. Verder heeft het publiek een aparte in-

gang die direct verbonden aan de publiekstribune van de raadszaal. Voor het publiek worden er geregeld evenementen gehouden die een band scheppen tussen de burgers en de stad.

2m 003 2m 003 �m 003

2m 003 2m 003 �m 003

2m07

�m0022m002 2m002

�m07 2m07

�m0322m032 2m032

2m 531 2m 531 �m 531

�m0032m003 2m003 2m07

2m08

�m07 2m07

�m08 2m08

�m0322m032 2m032

2m07

2m 002 2m 002 �m 002

�m07 2m07

�m0322m032 2m032

STADHUIS OSLO

2m 051 2m 051 �m 051

2m 558 2m 558 �m 558

�m 08 2m 08

�m07 2m07

2m 08

2m07

�m0322m032 2m032

SCHAAL: 1:800

STADHUIS OSLO

SCHAAL: 1:400

RAADSLEDEN De raadsleden maken voornamenlijk gebruik van de raadszaal en de kantoren. Verder wonen ze evenementen bij in de receptieruimtes. De raadsleden vinden hun aantrede in de raads-

zaal via de voorkamer. In deze kamer vinden de belangrijkste beslissingen plaats. Een ruimte waar verschillende dealtjes worden gemaakt. Deze voorkamer is misschien wel belangrijker dan

de raadszaal zelf. De raadsleden hebben allen hun kantoren in de naastgelegen torens, hierin zitten ook de wethouders die de raadsleden bijstaan.

2m 003 2m 003 2m 003

2m 003 2m 003 2m 003

2m07

2m0022m002 2m002

2m07 2m07

2m0322m032 2m032

2m 531 2m 531 2m 531

2m0032m003 2m003 2m07

2m08

2m07 2m07

2m08 2m08

2m0322m032 2m032

2m07

2m 002 2m 002 2m 002

2m07 2m07

2m0322m032 2m032

STADHUIS OSLO

2m 051 2m 051 2m 051

2m 558 2m 558 2m 558

2m 08 2m 08

2m07 2m07

2m 08

2m07

2m0322m032 2m032

SCHAAL: 1:800

STADHUIS OSLO

SCHAAL: 1:400

WETHOUDERS De wethouders gebruikend voornamenlijk de kantoren van het gebouw. Via de hoofdentree tussen de torens in vervolgen zij hun weg richting de werkplekken. Door de kantoren dicht bij

de raadszaal te houden, ontstaan er korte lijntjes met de raadsleden. De wethouders hebben in de raadszaal hun eigen stoelen waar ze deel kunnen nemen aan de raadsvergadering.

2m 003 2m 003 2m 003

2m 003 2m 003 2m 003

2m07

2m0022m002 2m002

2m07 2m07

2m0322m032 2m032

2m 531 2m 531 2m 531

2m0032m003 2m003 2m07

2m08

2m07 2m07

2m08 2m08

2m0322m032 2m032

2m07

2m 002 2m 002 2m 002

2m07 2m07

2m0322m032 2m032

STADHUIS OSLO

2m 051 2m 051 2m 051

2m 558 2m 558 2m 558

2m 08 2m 08

2m07 2m07

2m 08

2m07

2m0322m032 2m032

SCHAAL: 1:800

STADHUIS OSLO

IsID

ChID

Project

Wijz. naam

Proje #Proj #Site Name

Werknummer:

Nr. pro

Layoutnummer:

XX-004

Layoutnaam:

Layout

Opdrachtgever:

Naam o

Straat opdra GSEducationalVersion

SNEDEN De sneden is genomen over de raadszaal. Te zien op de sneden is de hoefijzer vormige raadszaal waarin ieder raadslid, voorzitter, wethouder een eigen positie toegewezen heeft gekregen. De

wethouders zitten voornamenlijk in de banken voor naast de voorzitter. De raadsleden zitter in de cirkelvormige banken met zicht op de voorzitter en de mede raadsleden. Het publiek en

d epers zitten bovenin op de tribune. De raadsleden vinden hun aantreden in de raadszaal d.m.v. de deuren aan de linker en rechter zijde. Enkele grote raampartijen verlichten de raadszaal.

STADHUIS OSLO m

00 m

6 200 mm

16 5

26 600 mm

AFMETING, BELICHTING, AANKLEDING De grote ramen tegenover de voorzitter verlichten de de raadszaal. De raadszaal is enkele keren gerenoveerd, waarbij het behang is vervangen en het houtwerk is opgeknapt.

STADHUIS *STAD*

STADHUIS SÄYNÄTSALO

SÄYNÄTSALO Alvar Aalto (1898)

STADHUIS VAN SÄYNÄTSALO, FINLAND De stadhuis van Säynätsalo gebouwd in 1952 is echter ontstaan uit een ontwerpwedstrijd die door de communistische gemeente was uitgeschreven.

Alvar Aalto heeft aan de competitie meegedaan onder de pseudoniem “Curia” en mede door de goede relatie met de gemeente heeft Alvar Aalto het ontwerpwedstrijd gewonnen.

Aalvar Aalto was samen met Le Corbusier een van de vooruitstreven aanstichters van de moderne bouwkunst. Het werk van Alvar Aalto houdt niet op bij het ontwerpen van een gebouw en de contextuele omgeving. Hij is ook een industrieel ontwerpen waarbij hij meubels stukken en interieur objecten ontwierp en toepaste in zijn gebouwen om zodoende een complete visie voor het plan te scheppen.

Het stadhuis is een multifunctioneel gebouw dat biedt naast een onderdak aan het stadsbestuur, ook plek voor de commerciële doel einden en wonen.

Hierdoor zijn er interessante ruimtes te ontdekken zoals de raadszaal, een bibliotheek, een apotheek, een bank, winkelruiten, woonplaats voor de stadsbestuur, een sauna en een woonplek voor de beheerder van het pand. Het stadhuis werd hierdoor een urban block door verschillende gebruiksfuncties en de morfologie van de gevel de verschillende functies benadrukt door de verschillende verspringingen en accenten.

Volgens Alvar Aalto had het stadhuis twee voornaamste opgave liggen. Ten eerste om de supprio-

riteit van een civiele gebouw te benadrukken over de commerciële aspecten. Ten tweede om het gebouw volledig te laten integreren in zijn contextuele omgeving van de hoge bomen. Daarbij verzorgen van een monumentale uitstraling dat relatie aangaat met de historie van civiele gebouwen zoals tijdens het Italiaanse renaissance het stadhuis van Siena .

Dit bouwwerk is op een relatief steile helling gebouwd bestaand uit een enkele en dubbele verdieping rond een centrale binnenplaats, de patio. De binnenplaats ligt op een verhoging gemaakt van grond die overbleef na het graven van de fundering. Op de begane grond zijn voornamelijk commercieel ruimtes gerealiseerd. Het bestuurlijke deel van stadhuis ligt op verdieping rond het patio. Het staat hiërarchisch boven de commerciële ruimte en creëert een relatie met de natuur en de elementen die in het patio afspelen.

Een van de belangrijkste accenten van de architectuur van Alvar Aalto is het vinden van de juiste schaal. De verschillende delen van het gebouw hebben hun eigen schaal. De toren is geen toren, maar een binden massa waarachter de raadzaal zich verschuilt. Teven ook een symbol van het bestuur dat zich eronder bevindt. De raadzaal is 17 meter hoog. Één meter hoger dan de stadhuis van Siena, referent weer naar de historische link net zoals het toepassen van de baksteen om de monumentale waarde te benadrukken.

STADHUIS SÄYNÄTSALO

SCHAAL: 1:1000

INFO ALGEMEEN Gebouw: Locatie: Jaartal: Inwoners: Architect: Omvang: Type raadzaal:

Stadhuis Säynätsalo Antwerpen, Finland 1949 3340 Alvar Aalto -- raadsleden klassiekal

CONTEXT Illuptat fugit, id ea venimilibus mi, sit et qui tem rem simolorectae sedios vid qui dignimus molori rempore sunt as minciatest, estotae quostempora cus.

Mus ditem niscitissus, sum ut inverume es doluptation estibus untur sit, odita volo ento ipsumet fuga. Et alitat qui se nonet laut enduci offic tem eos seror sequiatint faccae coria is dolup-

ta tempor as del idunt optatque maximus rerferchil eic te voluptatur sectotatur? Torit acia qui dolupta velecture resedis sumque es core, namus, quiam quam, offici autempor.

STADHUIS SĂ„YNĂ„TSALO Ruimtestaat Town Hall Saynatsalo Verdieping

Categorie

Aantal

Oppervlakte

Kelder Winkelruimte

6

425 m2

Bank

1

70 m2

Kapper

1

60 m2

Beheerderswoning

1

63 m2

Appartementen

1

53 m2

Opslag ruimte (woningen)

4

28 m2

Archive

1

60 m2

Sauna

3

28 m2

Facilitaire ruimte

3

38 m2

Appartementen

5

244 m2

Logier kamer

2

24 m2

Kantoor/personeel ruimte

5

114 m2

Vergaderruimte

1

43 m2

Receptie balie

1

36 m2

Garderobe / Opslag medewerkers

2

34 m2

Publieke toilet

4

13 m2

Bibliotheek

3

183 m2

Raadzaal

2

95 m2

Eerste verdieping

Tweede verdieping

RUIMTESTAAT Illuptat fugit, id ea venimilibus mi, sit et qui tem rem simolorectae sedios vid qui dignimus molori rempore sunt as minciatest, estotae quostempora cus Mus ditem niscitissus, sum ut inveru-

me es doluptation estibus untur sit, odita volo ento ipsumet fuga.

Et alitat qui se nonet laut enduci offic tem eos seror sequiatint faccae coria is dolupta tempor as del idunt optatque maximus

rerferchil eic te voluptatur sectotatur? Torit acia qui dolupta velecture resedis sumque es core, namus, quiam quam, offici autempor.

STADHUIS SÄYNÄTSALO

SCHAAL: 1:500

BEGANE GROND

9

9

11

10

9

8

2

7

4

1 13 4

13

ZAKELIJK

13

12

REPRESENTATIEF 1 monumentale trap 2 gras begroeeide trap 3 apotheek 4 winkelfunctie 5 boekwinkel 6 bank 7 archief 8 werkplaats 9 sauna 10 technische ruimte / boiler room 11 washok 12 appartement 13 opslag ruimte 14 beheerders woning

4

13

4 14

6

1

2

3

4

B-B

EERSTE VERDIEPING

5

3 3

1

13

2

14

12

11

14

14 10 15

ZAKELIJK

14 8

15

REPRESENTATIEF 1 binnenplaats 2 lobby 3 corridor 4 bibliotheek (boeken) 5 bibliotheek (concentratie ruimte) 6 ontvangst balie 7 garderobe / opslag 8 kantoor tuimte 9 kantoor tuimte 10 kantoor tuimte 11 vergaderzaal 12 welfare office 13 personeels ruimte 14 appartementen 15 gastenkamer

9

14

1

A-A

2

6

A-A 7

C-C

C-C 5

4

4

B-B

B-B

TWEEDE VERDIEPING

STADHUIS SÄYNÄTSALO

SCHAAL: 1:500

1

ZAKELIJK REPRESENTATIEF 1 raadzaal 2 zitplaatsen voor pubiek

A-A

A-A 1

C-C

2

C-C

B-B

STADHUIS SĂ„YNĂ„TSALO

EXTERIEUR Illuptat fugit, id ea venimilibus mi, sit et qui tem rem simolorectae sedios vid qui dignimus molori rempore sunt as minciatest, estotae quostempora cus.

Mus ditem niscitissus, sum ut inverume es doluptation estibus untur sit, odita volo ento ipsumet fuga. Et alitat qui se nonet laut enduci offic tem eos seror sequiatint faccae coria is dolup-

ta tempor as del idunt optatque maximus rerferchil eic te voluptatur sectotatur? Torit acia qui dolupta velecture resedis sumque es core, namus, quiam quam, offici autempor.

STADHUIS SĂ„YNĂ„TSALO INTERIEUR Illuptat fugit, id ea venimilibus mi, sit et qui tem rem simolorectae sedios vid qui dignimus molori rempore sunt as minciatest, estotae quostempora cus Mus ditem niscitissus, sum ut inveru-

me es doluptation estibus untur sit, odita volo ento ipsumet fuga.

Et alitat qui se nonet laut enduci offic tem eos seror sequiatint faccae coria is dolupta tempor as del idunt optatque maximus

rerferchil eic te voluptatur sectotatur? Torit acia qui dolupta velecture resedis sumque es core, namus, quiam quam, offici autempor.

STADHUIS SÄYNÄTSALO

SCHAAL: 1:500

STADHUIS SĂ„YNĂ„TSALO INTERIEUR Illuptat fugit, id ea venimilibus mi, sit et qui tem rem simolorectae sedios vid qui dignimus molori rempore sunt as minciatest, estotae quostempora cus Mus ditem niscitissus, sum ut inveru-

me es doluptation estibus untur sit, odita volo ento ipsumet fuga.

Et alitat qui se nonet laut enduci offic tem eos seror sequiatint faccae coria is dolupta tempor as del idunt optatque maximus

rerferchil eic te voluptatur sectotatur? Torit acia qui dolupta velecture resedis sumque es core, namus, quiam quam, offici autempor.

STADHUIS SÄYNÄTSALO

4m

2,4m

4m

1,3m

2,4m

2,5m

3,5m

3,2m

6,6m

3,7m

10m

2,4m

m

8,6

8,8m

2,4m

SCHAAL EN VERHOUDING

A-A

A-A

RAADZAAL PLATTEGROND

STADHUIS SÄYNÄTSALO DAGLICHT

KUNSTLICHT

INTERIEUR

MATERIALISATIE

INTERIEUR Illuptat fugit, id ea venimilibus mi, sit et qui tem rem simolorectae sedios vid qui dignimus molori rempore sunt as minciatest, estotae quostempora cus Mus ditem niscitissus, sum ut inveru-

me es doluptation estibus untur sit, odita volo ento ipsumet fuga.

Et alitat qui se nonet laut enduci offic tem eos seror sequiatint faccae coria is dolupta tempor as del idunt optatque maximus

rerferchil eic te voluptatur sectotatur? Torit acia qui dolupta velecture resedis sumque es core, namus, quiam quam, offici autempor.

STADHUIS SÄYNÄTSALO

STADHUIS SÄYNÄTSALO

2

STADHUIS *SEINÄJOKI*

STADHUIS *SEINÄJOKI*

Seinäjoki Alvar Aalto

STADHUIS VAN SEINÄJOKI, FINLAND In 1958 is Alvar Aalto aangesteld om het stadhuis voor Seinäjoki, een stad in Finland te ontwerpen.

Het gebouw maakt onderdeel uit van een complex binnen de kleine gemeenschap. Het complex bestaat uit een religieuze zijde en civiele zijde. Alvar Aalto is als architect verantwoordelijk voor beide projecten. De intenties van de architect waren om het stadhuis te stellen tegenover de rol van de kerk aan de andere zijde van het straat. Hiermee kijkt het gelijk uit op de campagnile (klokkentoren) die naast de kerk staat. Aan de zijkant van het gebouw is een piazza ontworpen, waar bewoners kunnen verblijven. Aan het plein liggen verder nog een bibliotheek en een theater, die ook zijn ontworpen door Aalto. De campagnile en piazza verwijzen beide naar de historische geschiedenis van het stadhuis uit de middeleeuwen.

De belangrijkste ruimte in het gebouw is de raadzaal. Deze is verhoogd op de eerste verdieping en wordt ondersteund door kolommen op de begane grond. Het is bedoeld als symbool voor het zelfbestuur van de stad.

Aan de achterzijde van het gebouw bij het publieke plein is een kunstmatig aangelegde hellling,

waarmee het gebouw over lijkt te lopen van gebouw in natuur en andersom. Bij de helling komt ook een tweede entree uit naar de raadzaal.

De raadzaal is een rechthoekige ruimte waarbinnen de raadsleden in een klassikale opstelling naar het bestuur kijken. De ruimte is meer twee verdiepingen hoog gemaakt, met een schuin dak waar daklichten inzitten. Dit zijn de enige ramen in de ruimte, waardoor het zonlicht een bijzondere plaats inneemt in de zaal.

Achter de zaal is een grote L-vormige vleugel, waar alle ambtelijke zaken plaatsvinden.

Voordat het theater af was, diende de raadzaal ook als concerthal. Dit is nog te zien in de multifunctionaliteit van de ruimte. De wand aan de westzijde is volledig opvouwbaar en het meubilair is te verplaatsen.

De kop van het gebouw is bekleed met donker blauwe keramische tegels, de basis bestaat uit zwart granieten stenen en de wanden zijn wit afgewerkt met houten kozijnen. De daken zijn belegd met koper net als de omliggende gebouwen.

STADHUIS *SEINÄJOKI*

SCHAAL: 1:3000

INFO ALGEMEEN Gebouw: Locatie: Jaartal: Inwoners: Architect: Omvang: Type raadzaal:

Stadhuis Seinäjoki Seinäjoki, Finland 1962 6.216 Alvar Aalto 44 raadsleden klassiekaal

CONTEXT Het stadhuis van Seinäjoki ligt centraal gesitueerd in de stad en behoord bij een complex. Er zijn voor het complex twee uitvragen gedaan. Een voor de religieuze gedeelt aan de oostzijde en

zeven jaar later voor het civiele gedeelte aant de westzijde. Het stadhuis kijkt uit op de kerk met aparte klokkentoren en refereert daarmee naar de campagnile van het middeleeuwse stadhuis. Aan

de achterzijde van het stadhuis ligt een gemeenschappelijk plein (piazza) die ook bereikbaar is door een groene helling die kunstmatig is ophoogd tegen het gebouw.

STADHUIS *SEINÄJOKI* Ruimtestaat stadhuis Seinäjoki Verdieping

Categorie

Aantal ruimtes

Oppervlakte

Loggia

1

342 m2

Publiekshal Werkplekken / vergaderruimtes Sanitair

1

188 m2

22

496 m2

4

45 m2

1

205 m2

1

135 m2

1

42 m2

21

567 m2

2

28 m2

Begane grond

1e verdieping

Totaal

Raadzaal Foyer Vergaderzaal Werkplekken/ vergaderruimtes Sanitair

2838 m2

RUIMTESTAAT

STADHUIS *SEINÄJOKI*

SCHAAL: 1:1750

= Publiek = Bestuur = Werkruimtes ambtenaren = Vergaderen

5

5 5 5

12

5 5 5

5

5 5

5

5 5

5

5

4 2

3

1

6 6

12

PLATTEGROND BEGANE GROND Renvooi 1 Entreeplein 2 Publiekshal

3 Balie medewerkers 4 Kantine

5 Werkplekken 6 Archief

STADHUIS *SEINÄJOKI*

SCHAAL: 1:1500

= Publiek = Bestuur = Werkruimtes ambtenaren = Vergaderen

11

11 11 11 11

11 11 11 11

11 11

11

11

9

11 11

10

9

9

8

11

7

PLATTEGROND EERSTE VERDIEPING Renvooi 7 Raadzaal 8 Foyer

9 Overlegruimte 10 Vergaderruimte

11 Werkplekken 12 Sanitair

STADHUIS *SEINÄJOKI*

SCHAAL: 1:1500

3 1

2

1e

BGG Bestuur

3 2

1

1e

BGG Raadsleden

ANALYSE PLATTEGRONDEN Bestuur 1 Overzichtelijk klassikaal aanblik. Plechtige hoge ruimte met vallicht.

2 Besloten verkleinere ruimte 3. Kleine achterkamer, voor

snelle berspreking.

Raadsleden 1 Onderdanige ruimte, met focus op het bestuur.

2. bespreken en snel overleg met anderen.

3. Kleine ruimtes voor werken.

STADHUIS *SEINÄJOKI*

SCHAAL: 1:1500

1

2

1e 1

BGG Ambtenaren

2 3

1

1e

5

4

BGG Publiek

ANALYSE PLATTEGRONDEN Ambtenaren 1 Kleine besloten ruimtes 2 Grote hoge ruimte, waar plannen duidelijke aangehoord kunnen worden.

Publiek 1 Natuurlijke helling, ervaren van overgang natuur met gebouw 2 lage wachtruimte 3 Hoge ruimte, rustig wachten

en toeschouwer van het geheel.

4 Ontmoeting met het gebouw open ruimte, voelt de druk erboven.

5. Open verwelkomende ruimte

STADHUIS *SEINĂ„JOKI*

EXTERIEUR Het stadhuis wordt gekenmerkt door laag gebouw met daarboven een kroon/ koepel die gericht is naar de weg en de kerk aan de overzijde. Aan de achterkant is het gebouw

bereikbaar middels een groen aangelegde heuvel die de natuur doet overlopen in het gebouw, waarbij de schuin aflopende kroon op het gebouw deze lijn versterkt. Het gebouw inpassen

in de natuurlijke omgeving is een belangrijk onderdeel van Aalto. De architect gebruikt zijn typerende blauwe keramiek tegel en koperen dak aan de buitenzijde.

STADHUIS *SEINĂ„JOKI*

FOTO’S

INTERIEUR De binnenzijde van het gebouw is opgebouwd uit sobere , maar waarde vaste materialen. De raadzaal bestaat uit een verhoogte ruimte die expressie geeft aan het doen van

besluiten voor de gemeenschap.

De ruimte is alleen verlicht middels daklichten en kleine hanglampen. Het daklicht accentueert de finse avondzon, waardoor een bepaalde

schermer in de ruimte ontstaat.

De raadzaal is voorzien van vouwdeuren over de gehele westzijde en is bruikbaar voor andere functies, zoals in het verleden concerten.

STADHUIS *SEINÄJOKI*

SCHAAL: 1:750

B A

A

B

3

3 3

3 3

3 3

3

3

3

3

3

6 3

4

5 2

1

DOORSNEDE A-A Renvooi 1 Entreeplein 2 Publiekshal

3 Werkplekken 4 Raadzaal 5 Foyer

6 Vergaderruimte 7 Overlegruimte

STADHUIS *SEINÄJOKI*

SCHAAL: 1:750

B A

A

B

7

4 1

DOORSNEDE B-B

STADHUIS *SEINĂ„JOKI*

SCHAAL: 1:1500

ANALYSE DOORSNEDEN Bestuur 1 Overzichtelijk klassikaal aanblik. Plechtige hoge ruimte met vallicht.

2 Besloten verkleinere ruimte 3. Kleine achterkamer, voor

snelle berspreking.

Raadsleden 1 Onderdanige ruimte, met focus op het bestuur.

2. bespreken en snel overleg met anderen.

3. Kleine ruimtes voor werken.

STADHUIS *SEINÄJOKI*

SCHAAL: 1:1500

ANALYSE DOORSNEDEN Ambtenaren 1 Kleine besloten ruimtes 2 Grote hoge ruimte, waar plannen duidelijke aangehoord kunnen worden.

Publiek 1 Natuurlijke helling, ervaren van overgang natuur met gebouw 2 lage wachtruimte 3 Hoge ruimte, rustig wachten

en toeschouwer van het geheel.

4 Ontmoeting met het gebouw open ruimte, voelt de druk erboven.

5. Open verwelkomende ruimte

STADHUIS *SEINĂ„JOKI*

SCHAAL: 1:1500

3D DOORSNEDES De raadzaal in het stadhuis de belangrijkste plek en wordt ook zo vormgegeven door zijn verhoogde vorm. De kroon met daklicht is kenmerkend voor de stijl van de architect. De ruimte

is relatief klein, waardoor iedereen dicht op elkaar zit, maar door het klassikale systeem is dit geen probleem. De ruimte is relatief sober en door de losse stoelen en vouwwand bruikbaar

voor andere doeleinden. De materialisatie is door witte wanden met een parketvloer en licht verhoogd houten podium.

De verlichting is door hangende glazen spots.

8m

12m

ritme en maat

natuur- en kunstlicht

Inrichting en materiaal

14m

STADHUIS *SEINÄJOKI*

SCHAAL: 1:1500

2

STADHUIS VELSEN

Velsen

STADHUIS VELSEN

Willem Marinus Dudok (1962 - 1965)

STADHUIS VAN VELSEN, NEDERLAND Het raadhuis in het hart van Dudok’s eigen stedenbouwkundige plan moest een moderne, zakelijke uitstraling krijgen. Het ontwerp kon zich nauwelijks ornamenten veroorloven. Voor dit ontwerp gebruikt Dudok voor zijn doen tamelijk grote volumes. In het raadhuisontwerp van Velsen maakt Dudok gebruik van minder middelen, waarbij hij niets wil toegeven op de ruimtelijke kwaliteit van het gebouw. Één van de kwaliteiten die, naast dat het gebouw functioneel en efficiënt is, hoog in het vaandel staat is de representativiteit van het gebouw. Om het gebouw te onderscheiden van zijn omgeving, die Dudok ook ontwerpt, krijgt het raadhuis een toren en materialen die licht afsteken tegen de omliggende bebouwing.

Samen met het kantoor van de Koninklijke Nederlandse Hoogovens en Staalfabrieken, tevens in Velsen, is het raadhuis van Velsen een voorbeeld voor het architectonisch- en stedenbouwkundig denken van Dudok na de Tweede Wereldoorlog.

Het Raadhuis neemt Dudok al vroeg op in zijn stedenbouwkundig plan. Het stadhuis kan in zijn omgeving gezien worden als kroon op het werk van een twintig jarig durende wederopbouw. Het raadhuisplein is één van de hoofdelementen waar alles omheen draait. Op het knooppunt, Plein 1945, komen alle belangrijke verbindingswegen, de Noostraat, Zeeweg en Lange Nieuwstraat, uit de gemeente Velsen bijeen. Op deze manier is het raadhuis centraal komen te staan in de gemeente Velsen.

Dudok heeft de zuidelijke vleugel parallel aan de Noostraat ontworpen zodat men vanuit deze straat wordt geconfronteerd met de kop van de

meest representatieve vleugel met op de achtergrond Hierdoor wordt men vanuit het oosten via de Noostraat, de centrale toegang tot IJmuiden, ontvangen door het Raadhuis van Velsen. Naast de belangrijkste entree tot de stad wordt men ook ontvangen wanneer men vanuit het zuiden, over de Zeeweg de stad zou benaderen. Vanuit de Lange Nieuwstraat is het raadhuis op het plein teruggetrokken waardoor het zich vanuit deze richting minder opdringt. Hierdoor heeft de Noostraat ten opzichte van de Lange Nieuwstraat haar kenmerkende bajonetvormige verspringing gekregen.

Het Plein 1945 is in hoofdzaak een vierkante ruimte, waarvan de oostelijke begrenzing in twee richtingen schuin wegloopt, deze schuine lijnen zijn terug te herleiden naar het plan van Verhoef uit 1938. De directe omgeving van het raadhuis of ook wel pleinwanden zoals Dudok ze noemt behoorde bij het plan dat de gemeente aan hem toevertrouwde.

De oostelijke en westelijke pleinwand worden bepaald door eenvoudige maar aandachtig ontworpen winkelflats die Dudok zelf ontwerpt. De hoogte van de flats komt overeen met die van de bebouwing in de rest van het stedenbouwkundig plan, evenals het zadeldak. Naast de pleinwanden wordt de bebouwing begeleid door bomen, in enkele of dubbele rijen.

Het gebouw is gericht naar het plein waar het gebouw een duidelijke voorkant toont. Het plein voor het raadhuis is bestraat met een gridpatroon die de leidende richting aangeeft van het plein en het gebouw. Hierdoor is het gebouw en zelfs de binnentuin verbonden met Plein 1945.

3

STADHUIS VELSEN

SCHAAL: 1:500

INFO ALGEMEEN Gebouw: Locatie: Jaartal: Inwoners: Architect: Omvang: Type raadzaal:

Stadhuis Velsen Velsen , Nederland 1974 +/- 50.000 Willem Marinus Dudok 33 raadsleden Monistisch

CONTEXT Het raadhuis van Velsen is gebouwd in 1965, twintig jaar na de oorlog. Het raadhuis staat in het hart van het stedenbouwkundige plan van Dudok zelf.

Volgens Dudok moest het raads-

huis een zakelijke en moderne uitstraling krijgen. Gepositioneerd aan een plein met een toren staat het gebouw centraal in de gemeente. De raadszaal heeft een grote binnentuin die alleen

toegankelijk is voor raad- en bestuursleden. Enkele jaren later is het raadshuis aan de andere kant van het land uitgebreidt. Deze is toegeankelijk gemaakt via een loopbrug over de straat.

Ruimtestaat Velsen Stadhuis Zone catogery

Aantal

Oppervlakte

Begane grondvloer Archief 1 34 m2 Balieruimte 2 13 m2 Burgerlijke stand 1 125 m2 Burgerzaal 3 328 m2 Chef 5 82 m2 Citograaf 1 16 m2 Gangzone 3 295 m2 Garderobe 2 25 m2 Hoofdambtenaar 1 22 m2 Kast 5 25 m2 Kluis 1 6 m2 Leeszaal 1 44 m2 Lift 1 4 m2 Loge bode 2 21 m2 Personeel 7 250 m2 Portaal 8 27 m2 Serviceruimte 1 10 m2 Spreekkamer 4 27 m2 Toilet 2 14 m2 Traphal 4 127 m2 Vergaderzaal 1 68 m2 1e verdieping Burgemeester 1 50 m2 Burgerzaal 3 487 m2 Chef 1 15 m2 Gangzone 2 295 m2 Kadaster 1 12 m2 Kast 1 3 m2 Kluis 1 4 m2 Keuken 1 7 m2 Lift 1 4 m2 Notariskamer 3 27 m2 Personeel 3 117 m2 Portaal 6 20 m2 Raadszaal 1 290 m2 Slaapkamer 4 46 m2 Spreekkamer 2 28 m2 Toilet 3 40 m2 Traphale 4 123 m2 Wethouder 7 228 m2 Woonkamer 1 23 m2 2e verdieping Gangzone 3 120 m2 Commisiekamer 1 50 m2 Inspecteur 1 15 m2 Lift 1 4 m2 Loge Bode 1 13 m2 Perskamer 1 33 m2 Publieke tribune 1 60 m2 Spreekkamer 7 160 m2 Toilet 2 25 m2 Traphal 1 66 m2 Techniekruimte 2 190 m2

4093 m2

RUIMTESTAAT Het Illuptat raadshuis fugit, idineaVelsen venimilibus heeft vele mi, sit verschillende et qui tem rem ruimtes. simolorecZo is er taeeen sedios vleugel vid voor qui dignimus burgerzaken, moeen lori rempore vleugel voor sunt personeel, as minciatest, en een estotae vleugel quostempora voor het cus gemeenMus te ditem archief. niscitissus, Daarnaast sum ut is inveruer een

woonkamer me es doluptation en zijn estibus er enkele untur slaapkamers sit, odita volovoor entobijv. ipsumet de burgefuga. meester Et alitat en/of qui sewethouders nonet laut enduom te verblijven. ci offic temIneos hetseror raadshuis sequiatint zijn veel faccaeruimtes coria is omdolupta te vergaderen tempor en as bijeenkomsten del idunt optatque te houden. maximus

rerferchil eic te voluptatur sectotatur? Torit acia qui dolupta velecture resedis sumque es core, namus, quiam quam, offici autempor.

STADHUIS VELSEN

Home story

STADHUIS VELSEN

SCHAAL: 1:500

1

A

3

Begane grondvloer

1

4

A

2

1e verdieping GSEducationalVersion

5

SCHAAL: 1:500

ChID

STADHUIS VELSEN

IsID

5

A

2

Tweede verdieping

Renvooi 1 Burgerzaal 2 Raadszaal 3 Binnenplaats 4 Burgemeester kamer 5 Kantoor

PLATTEGROND Bij Illuptat binnenkomst fugit, id eavia venimilibus de hoofdentree mi, sit et legt qui tem men remmeteen simolorechet zicht tae sedios op vid de qui grote dignimus burgerzaal. moDeze lori rempore burgerzaal suntverbindt as minciatest, de entree estotae metquostempora de raadszaal,cus. en is daarbij meteen de voorkamer. De

burgerzaal Mus ditem enniscitissus, zijn bijbhorende sum ut galerij inverume spelen es doluptation een belangrijke estibus rol bij untur raadsvergaderingen. sit, odita volo ento ipsumet Centraal fuga. Etinalitat het qui gebouw se nonet ligt een laut grote enducibinnentuin. offic tem eos Rondom seror de sequiatint binnentuin faccae is coria een gangzone is dolup-

die ta tempor het gehele as del raadshuis idunt optatque verbindt. maximus Alle rerferchil ruimtes zijn eicaan te deze vogangzone luptatur sectotatur? aangesloten.Torit De binacia nentuin qui dolupta is goedvelecture bereikbaarresedis vanuit sumque het gehele es core, gebouw. namus, Hierdoor quiam ontstaat quam, offici een ruim autempor. gevoel.

Wijz. n

STADHUIS VELSEN

SCHAAL: 1:500

2 1

GSEducationalVersion

DOORSNEDE A Bij binnenkomst via de hoofdentree legt men meteen het zicht op de grote burgerzaal.

Deze burgerzaal verbindt de entree met de raadszaal, en is daarbij meteen de voorkamer. De

burgerzaal en zijn bijbhorende galerij spelen een belangrijke rol bij raadsvergaderingen.

Centraal in het gebouw ligt een grote binnentuin. Rondom de binnentuin is een gangzone

die het gehele raadshuis verbindt. Alle ruimtes zijn aan deze gangzone aangesloten. De binnentuin is goed bereikbaar vanuit het gehele gebouw. Hierdoor ontstaat een ruim gevoel.

STADHUIS VELSEN

3

EXTERIEUR Tijdens de wederopbouw periode was er weinig geld. Hier was Dudok zich bewust van. In vergelijking met het raadshuis van hilversum heeft Velsen weinig ornamenten en worden er gro-

te bouwvolumes gebruikt. De gevel heeft grote gebaren en is daarin zeer efficient ontworpen.

Door efficient gebruik te maken van ruimtes en bouwvolumes is het alsnog een statig en

rijk gebouw geworden dat modern oogt. De materialisering van de buitenkant laat ook meteen de functie erachter zien zo zit er in het opgetilde volume de raadszaal.

STADHUIS VELSEN

2

1

1 INTERIEUR

Het interieur is bijna een letterlijke vertaling van het exterieur. Weinig ornamenten strak vormgegeven. Opvallende elementen zoals kolommen en verlichting rijk aangekleed met bijv.

marmer. Bewust ingezet op grote raampartijen en lichte wanden waardoor de ruimtes groot ogen.

Kortom een strak en moderm vormgegeven interieur.

STADHUIS VELSEN

SCHAAL: 1:500

GSEducationalVersion

PUBLIEK Het publiek komt het gebouw binnen via de hoofdentree onder de raadszaal. De raadszaal hangt hier boven de hoofdentree wat zorgt voor een veilig gevoel.

Wanneer men in de voorruimte

doorloopt richting de burgerzaal volgt een routing die een ware beleving is. Zo zijn er enkele trappartijen, volgt een routing tussen grote en kleine ruimtes.

En zijn er verschillende ruimtes

die juist heel licht of heel donker zijn. Het publiek neemt in de raadszaal plaats op de tribune die boven de raadsleden hangt.

STADHUIS VELSEN

SCHAAL: 1:600

GSEducationalVersion

IsID

ChID

Wijz. naam

IsID

ChID

Wijz. naam

STADHUIS VELSEN

SCHAAL: 1:500

GSEducationalVersion

RAADSLEDEN Bij binnenkomst via de hoofdentree legt men meteen het zicht op de grote burgerzaal.

Deze burgerzaal verbindt de entree met de raadszaal, en is daarbij meteen de voorkamer.

De burgerzaal en zijn bijbhorende galerij spelen een belangrijke rol bij raadsvergaderingen. Hier vinden door de raadsleden verschillende gesprekken plaats die misschien wel belangrijker zijn

de uitgesproken woorden in de raadszaal zelf. Zo is de gangzone rondom de binnentuin ook van belang. De raadsleden voeren de vergaderingen op de 1e verdieping in de raadszaal.

STADHUIS VELSEN

SCHAAL: 1:600

GSEducationalVersion

IsID

ChID

Wijz. naam

IsID

ChID

Wijz. naam

STADHUIS VELSEN

SCHAAL: 1:500

GSEducationalVersion

WETHOUDERS De bestuursleden van Velsen maken voornamenlijk gebruik van de kantoren rondom de gangzone. Bij ondersteuning aan de raadsleden nemen zij plaats in de raadszaal op de 1e verdieping.

De wethouders net als de burgemeester of de raadsleden kunnen wanneer nodig gebruik maken van de slaapvertrekken en de badkamer. Net als voor de raadsleden is de binnentuin met de

rondgang eromheen van groot belang voor het binnenklimaat van het raadshuis.

STADHUIS VELSEN

SCHAAL: 1:600

GSEducationalVersion

IsID

ChID

Wijz. naam

IsID

ChID

Wijz. naam

STADHUIS VELSEN

SNEDEN De raadszaal is toegankelijk vanaf de 1e en 2e verdieping.

De raadsleden, wethouders en voorzitter treden de zaal binnen op de 1e verdieping. Het publiek en de pers treedt de raadszaal

binnen vanaf de 2e verdieping.

De raadsleden nemen plaats aan de grote ovale tafel waarbij de voorzitten met de griffier op de korte kant van de tafel zit. De pers en het publiek heeft een

eigen tribune waar ze neer kijken op de raadsleden. Het is een grote lichte ruimte die ruim aanvoelt. De ruimte is heel licht en modern ingericht.

STADHUIS VELSEN 0 mm

6 400 mm

12 75

24 000 mm

BELICHTING, AFMETINGEN, AANKLEDING De afmetingen van de ruimte zijn 12 x 24m en is rechlijnig georienteerd. Enkele grote raampartijen op de kortze zijde van de ruimte zorgen voor veel lichtinval. Het licht houden van

de wanden zorgt voor een groot gevoel. De ruimte is voorzien van een akoustische wand. En de armaturen die in de burgerzaal zijn angebracht zijn doorgetrokken in de raadszaal.

STADHUIS *STAD*

Architectenbureau Van der Laan, Hermans, Van der Eerden, Kirch (1967)

STADHUIS VAN EINDHOVEN, NEDERLAND Het stadhuis van Eindhoven is ontworpen door architectenbureau Van der Laan, Hermans, Van der Eerden, Kirch in 1967 na aanleiding van een in 1938 uitgeschreven prijsvraag.

Het project was een vervolg van een ontwerp dat was stilgelegd tijdens WOII. Van dit project werd alleen fase 1 gebouwd, ook aan het stadhuisplein. Na de oorlog werden de plannen voortgezet. Maar door de grote veranderingen in architectonische en stedenbouwkundige inzichten voelde de architecten zich genoodzaakt om een nieuw ontwerp te maken.

Het nieuwe ontwerp bestaat uit een compositie van 2 volumes, een toren en een laagbouw.

Het zijn twee gelijke bouwvolumes die qua dimensies verschillen maar in volume gelijk zijn.

Kenmerkend voor de architectuurbenadering van Van der Laan en de Delftse school; strenge ritmen en klassieke verhoudingen. Tegelijkertijd werd het ontwerp beïnvloed door de volumearchitectuur van Mies van der Rohe (‘de abstracte gevel verraad niets van de inhoud’) en Le Corbusier. (‘de functies worden gearticuleerd als ware een machine’). De twee architectuurconcepten komen beide terug in één gebouw. De stadhuistoren verraadt de invloed van Mies, de sculpturale laagbouw de invloed van Le Corbusier De vorm van het gebouw is ontstaan n.a.v. het programma en de functies. Bijzondere functies zoals de B&W-kamer, de kamer van de burgermeester, de burgerhal en de trouwzaal, zijn zichtbaar in dit bouwvolume. Ze hebben grote uitstekende ramen aan de gevels. Het totale gebouw sluit de raadzaal in: een doos in een doos.

Door de programmaonderdelen in volumes onder te brengen rondom een grote overdekte binnenruimte is het gebouw een moderne versie van het klassieke binnenplaatsgebouw. De

omloop rondom de burgerhal en raadzaal en de plint waarop het gebouw geplaatst is, zijn eveneens klassieke elementen.

Het stadhuis is een grote platte vierkante doos, die vanuit de kelder (één dieptelaag) omhoog komt met een begane grond en drie bouwlagen. Op de begane grond is een entreehal met daaromheen publieksfuncties en in het hart een imposante trap naar boven, overlopend in de centrale burgerhal op de eerste etage, waar een vide in hoogte doorloopt tot aan het dak, daaromheen ligt de tweede etage.

Aan de centrale burgerhal op de eerste etage grenzen aan de ene zijde de werkkamers van de burgemeester en de wethouders. Aan de overkantzijde ligt de raadszaal.

De stadhuistoren is een volume met een kelder, en negen etages voor het ambtenaren. De toren is met de doos verbonden door een ondergrondse toegang in de kelder en drie gestapelde korte loopbruggen. De negen etages van de toren zijn verticaal tot in de kelder verbonden met een trap/lift, die per etage uitkomende op een kleine hal.

Beeldbepalend in de architectuur van het huidige stadhuis is de toepassing van kunst.

Kunst komt in verschillende gedaanten in het gebouw voor. Het autonome beeld van Arthur Spronken op de voorgevel bijvoorbeeld wordt ingezet als beeldmerk van het gebouw naar buiten toe. Het bladerdak van André Volten daarentegen, is een volledig geïntegreerde vorm van toegepaste kunst, evenals het reliëf van Ad Dekkers boven in de ingang van de raadzaal. De abstractie van beide beelden vormen een vanzelfsprekende voortzetting van de abstracte architectuur die het interieur van het stadhuis kenmerkt.

STADHUIS EINDHOVEN

Eindhoven

STADHUIS EINDHOVEN

SCHAAL: 1:2000

INFO ALGEMEEN Gebouw: Locatie: Jaartal: Inwoners: Architect: Omvang: Type raadzaal:

Stadhuis Eindhoven Eindhoven, Nederland 1958-1967 231.469 Architectenbureau Van der Laan, Hermans, Van der Eerden, Kirch 45 raadsleden Cirkel

2

5 1

3 4

CONTEXT Het stadhuis[1] ligt in het midden van het centrum van Eindhoven. Het is met de ingangszijde gesitueerd aan het Stadhuisplein[2]. En met de

andere zijde aan de oever van De Dommel.[3] Aan de kopse voorzijde grenst het gebouw aan de straatkant van De Wal. [4] Aan de andere kant, wordt

het gebouw in de hoogte afgesloten met de stadhuistoren.[5]

Verdieping

Categorie

Aantal

Oppervlakte

Kelder Publieke verkeersruimte

2

388

Politieke verkeersruimte

4

242

Vergaderruimte

9

449

Archief

8

473

Sanitair

2

31

Berging

7

227

Techniek

5

547

Patio

1

280

Toren

1

565

Entree

1

52

Publieke verkeersruimte

1

982

Politieke verkeersruimte

4

83

Vergaderruimte

3

286

Sanitair

3

72

Berging

1

19

Kantine

1

388

Techniek

5

26,5

Toren

1

565

Publieke verkeersruimte

1

546

Politieke verkeersruimte

3

376

Vergaderruimte

1

128

Raadzaal

1

370

Werkruimte burgemeester

1

70

Werkruimte wethouder

8

272

Sanitair werkruimte

10

48

Sanitair

3

56

Berging

1

3

Techniek

5

32

Toren

1

565

Publieke verkeersruimte

1

91

Politieke verkeersruimte

1

478

Vergaderruimte

6

203

Perskamer

1

60

Werkruimte fractie

10

290

Berging Fractie

10

48

Sanitair

3

56

Berging

1

3

Techniek

4

32

Toren

1

565

Toren

9

Begane grond

1e verdieping

2e verdieping

3e t/m 12e verdieping 5085 11.850,5 m2

RUIMTESTAAT

STADHUIS EINDHOVEN

Ruimtestaat Eindhoven stadhuis

STADHUIS EINDHOVEN

SCHAAL: 1:500

5

6 2

5

5

1

4

5

4 1

6

Zakelijk

Publiek

1. Publiek 2. Burgemeester 3. Wethouders 4. Ambtenaren 5. Gemeenteraad 6. Overig

KELDER

1.

2.

3.

4.

5.

6.

Expositieruimte Scholing Archief Opslag Installatie Patio

3

3

STADHUIS EINDHOVEN

SCHAAL: 1:500

9 6

8

7

7

5

5

2

3

1 4 6

Zakelijk

Publiek

1

1. Publiek 2. Burgemeester 3. Wethouders 4. Ambtenaren 5. Gemeenteraad 6. Overig

BEGANE GROND

1. Entree 2. Beveiliging 3. Wachtruimte/ vergaderen

4. Trouwzaal 5. Ontvangst

6.

7.

8.

9.

Kantine Vergaderen Stadhuistoren Werkruimte

4

STADHUIS EINDHOVEN

SCHAAL: 1:500

8

4

3

2

3

7

8 5

4

4 4

3

2

3

1

Zakelijk

Publiek

1. Publiek 2. Burgemeester 3. Wethouders 4. Ambtenaren 5. Gemeenteraad 6. Overig

VERDIEPING 1

1.

2.

3.

4.

5.

6.

Raadzaal Burgemeesterskamer Wethouders Vergaderen Burgerzaal Publieke tribune

7. Stadhuistoren 8. Werkruimte

6

1

STADHUIS EINDHOVEN

SCHAAL: 1:500

7

2

2

6

7

4

3

5

3

4

5

5

1 1

Zakelijk

Publiek

1. Publiek 2. Burgemeester 3. Wethouders 4. Ambtenaren 5. Gemeenteraad 6. Overig

VERDIEPING 2

1.

2.

3.

4.

5.

Raadzaal Fractiekamers Vergaderen Atrium Perstribune

6. Stadhuistoren (gaat door tot en met verdieping 12) 7. Werkruimte

1

STADHUIS EINDHOVEN

SCHAAL: 1:500

DOORSNEDEN

STADHUIS EINDHOVEN

SCHAAL: 1:200

DOORSNEDEN

STADHUIS EINDHOVEN

EXTERIEUR De gebouwonderdelen van het stadhuis zijn herkenbaar door de materiaalkeuze.

Beeldbepalende materialen voor het exterieur zijn het graniet van de plint, de mĂźschel

kalksteen in de gevelbekleding en het glas in de puien en de strookramen.

Opvallend zijn de simpele horizontale banen op elke verdieping. Een groot flamboy-

ant zwevend kunstwerk van beeldhouwer Arthur Spronken (1930 –2018) - donker afstekend tegen de lichtere marmeren achtergrond.

STADHUIS EINDHOVEN INTERIEUR Beeldbepalende materialen voor het interieur zijn: de natuurstenen vloeren en borstweringen, de metalen plafonds, de glazen puien, de schoonmetselwerk wanden,

de bekleding van jute op wanden en opkanten en de houten betimmeringen van plafonds en wanden Het open ruimte concept vroeg om een afstemming van

meubilering op het gebouw.

Er werd gekozen voor lichte meubels in de ruimtes die werden gedomineerd door de natuurlijke materialen waarmee het gebouw is afgewerkt.

STADHUIS EINDHOVEN

SCHAAL: 1:1000

ANALYSE - PUBLIEK Het publiek treedt binnen en komt vrijwel direct in een groot atrium. In deze ruimte kan het publiek de grote trap op lopen. Terwijl je naar boven loopt ervaar je al het

grote glazen dak. Op de eerste verdieping kom je in de burgerzaal. het is een grote open lichte ruimte. Als je de ruimte dwars oversteekt kom je bij de raadzaal. Om op de perstribu-

ne te komen moet je via een trapkern naar de derde verdieping. In de burgerzaal heb je veel zichlijnen naar buiten en naar de omloop.

STADHUIS EINDHOVEN

SCHAAL: 1:1000

ANALYSE - RAADSLEDEN De raadsleden hebben hun kamers op de tweede verdieping en de ambtenaren hebben hun kantoren in de stadhuistoren. Ze kunnen vanaf de omloop in de burgerzaal kij-

ken en ervaren zo meteen ook het grote open dak. Door een trapkern (niet voor publiek) komen ze op een verdieping lager. Zo kunnen ze via de omloop naar de raadzaal lopen

en binnentreden via de andere kant als het publiek. Op de omloop heb je veel zichlijnen naar buiten en naar de burgerzaal.

STADHUIS EINDHOVEN

SCHAAL: 1:1000

ANALYSE - COLLEGE Het college heeft zijn kantoren op de eerste verdieping.

Vanaf de omloop kunnen ze de burgerzaal inkijken en iets

verder naar de raadzaal. Ze kunnen via de omloop naar de raadzaal lopen en binnentreden via de andere kant als het

publiek. Op de omloop heb je veel zichlijnen naar buiten en naar de burgerzaal.

STADHUIS EINDHOVEN

SCHAAL: 1:1000

Publiek

Raadsleden

College

ANALYSE - PUBLIEK, RAADSLEDEN, COLLEGE

STADHUIS EINDHOVEN

SCHAAL: 1:200

RAADZAAL De raadzaal (op de eerste verdieping) heeft een circel-opstelling met de voorzitter en griffie naast de spreek-

stoel. Aan de linkerkant zit het publiek en op de tweede verdieping is een perstribune.

Deze is te bereiken door de

trap te nemen vanuit de raadzaal.

STADHUIS EINDHOVEN RAADZAAL De raadzaal, gezien vanaf het stadhuisplein, richting de burgerzaal.

3D ANALYSE

STADHUIS EINDHOVEN

STADHUIS EINDHOVEN

7m

7m

12 m

Maat en schaal 24 m

Materialen

Natuurlijk- en kunstmatig lciht

3D ANALYSE

1

STADHUIS BOSTON

BOSTON

STADHUIS BOSTON

Kallmann McKinnell Knowles (1968)

STADHUIS VAN BOSTON, USA “We distrust and have reacted against an architecture that is absolute, uninvolved and abstract. We have moved towards an architecture that is specific and concrete, involving itself with the social and geographic context, the program, and methods of construction, in order to produce a building that exists strongly and irrevocably, rather than an uncommitted abstract structure that could be any place and, therefore, like modern man— without identity or presence.” – Kallmann Dit controversiële gebouw werd ontworpen door Kallmann McKinnell & Knowles, een bedrijf van drie hoogleraren aan de Columbia University, die in 1962 een internationale tweetrapswedstrijd wonnen. Hun ontwerp, geselecteerd uit 256 inzendingen door een jury van vooraanstaande architecten en zakenmensen, vertrok van de meer conventionele ontwerpen van de meeste andere ingangen - gekenmerkt door pure geometrische vormen bekleed met slanke vliesgevels - om een gelede structuur te introduceren die de interne functies van de gebouwen uitdrukte in robuuste, vrijdragende betonnen vormen.

In een tijd waarin monumentaliteit werd gezien als een passend kenmerk voor overheidsarchitectuur, streefden de architecten naar een gedurfde verklaring van moderne burgerdemocratie, geplaatst in de historische stad Boston (die op dat moment dringend behoefte had aan heruitvinding, investeringen en visie). Terwijl de architecten naar precedenten van Le Corbusier keken, met name het klooster van Sainte Marie de La Tourette, met zijn vrijdragende bovenverdiepingen, zichtbare betonnen structuur en de vergelijkbare inter-

pretatie van openbare en privé-ruimtes, putten ze ook uit het voorbeeld van middeleeuwse en renaissance Italiaanse stadhuizen en openbare ruimtes, evenals de gewaagde granieten structuren van het 19e-eeuwse Boston.

Veel van de elementen in het ontwerp zijn gezien als abstracties van klassieke ontwerpelementen, zoals de schatkist en de architraaf boven de betonnen kolommen. Kallmann, McKinnell en Knowles werkten samen met twee andere architectenbureaus uit Boston en een ingenieursbureau om de architecten en ingenieurs te vormen voor het stadhuis van Boston, verantwoordelijk voor de bouw, dat plaatsvond van 1963 tot 1968.

Stilistisch wordt het stadhuis beschouwd als een van de toonaangevende voorbeelden van wat Brutalistische architectuur wordt genoemd. Het staat vermeld bij de “Greatest Buildings” van Great Buildings Online, een filiaal van Architecture Week. Bovendien ontving Boston City Hall in 1976 een tweehonderdjarige peiling van historici en architecten over de grootste gebouwen van Amerika, gesponsord door het American Institute of Architects, de zesde vermelding.

Volgens sommigen daalde de populariteit van het gebouw toen het tij veranderde van modernisme naar meer traditionele en postmoderne stijlen in de jaren 1970 en 1980, toen de nieuwheid afnam, terwijl architecturale monumentaliteit uit de mode raakte, en als het idee van een “ nieuw “tijdperk en een” nieuw “Boston raakte ouderwets.

2

N

SCHAAL: 1:200

STADHUIS BOSTON

Info Algemeen

3

Gebouw: Boston City Hall Locatie: Boston, USA INFO Jaartal: ALGEMEEN 1968 Inwoners: 650.000 Architect: Kallmann McKinnell & Knowles Gebouw: Boston City Hall Locatie:

Boston, USA 13 raadsleden Omvang: Jaartal: 1968 Type raadzaal: Theater Inwoners: Architect: Omvang: Type raadzaal:

650.000 Kallmann McKinnell & Knowles 13 raadsleden Theater

CONTEXT Het stadhuis zweefde over het brede bakstenen plein en was ontworpen om een open en toegankelijke plek te creëren voor de stadsbestuur, met de meest gebruikte open-

bare activiteiten allemaal op de lagere niveaus direct verbonden met het plein. De belangrijkste openbare ruimtes, waaronder de raadskamer, de bibliotheek en het burge-

meesterskantoor, waren één niveau hoger, terwijl de administratieve kantoren daarboven waren gevestigd, achter de repetitieve beugels van de bovenste verdiepingen.

Ruimtestaat Boston City Hall Home Story Name Beganegrond

1e verdieping

Zone Category

Aantal

Opppervlakte

publiekruimte

2

1500

vergarderuimte

3

500

werkplek

2

400

service/ technische ruimte

2

350

circulatie

1

300

publiekruimte

2

1000

vergarderuimte

4

1200

werkplek

2

600

service/ technische ruimte

2

350

circulatie

1

500

Lobby

1

470

publiekruimte

2

1500

vergarderuimte

2

340

werkplek

2

2910

service/ technische ruimte

2

200

circulatie

1

320

vergarderuimte

1

50

werkplek

1

800

service/ technische ruimte

2

200

circulatie

1

100

Raadzaal

1

490

Collegezaal

8

600

12

800

werkplek

3

900

service/ technische ruimte

3

350

circulatie

1

600

2e verdieping

3e verdieping

4e verdieping

vergarderuimte

5e verdieping

6-8e verdieping

vergarderuimte

10

1000

werkplek

3

3000

service/ technische ruimte

3

350

circulatie

1

600

vergarderuimte

18

1800

werkplek

5

3500

service/ technische ruimte

3

350

circulatie

1

700 totaal 47680m2

RUIMTESTAAT

STADHUIS BOSTON

N

4

DOORSNEDE

schaal N 1:100

SCHAAL: 1:100

STADHUIS BOSTON

4 2

5

4

4 3

1

DOORSNEDE Zakelijk

4Representatief 4 3 1 1. Publiek 4 2

54

2. Burgemeester 3. Gemeenteraad Zakelijk 4. Ambtenaar 5. OverigRepresentatief 1. Publiek 2. Burgemeester 3. Gemeenteraad 4. Ambtenaar 5. Overig

54

90

90 BEGANGE GROND 4

1 2 4

BEGANGE GROND 4

1

Zakelijk

2

Representatief 4

90

1. Publiek 2. Burgemeester 3. Gemeenteraad Zakelijk 4. Ambtenaar 5. OverigRepresentatief

90

1. Publiek 2. Burgemeester 3. Gemeenteraad 4. Ambtenaar 5. Overig

110

DOORSNEDE / PLATTEGROND Vanaf de straat is er een groot open plein dat een scheidt van de hoofdingang van het stadhuis. Voor Kallman, McKinnell en Knowles werd het plein verondersteld een uitbreiding te zijn van

de hoofdverdieping van het gebouw, wat gesuggereerd wordt als het plaveisel van 110 de stenen bestrating begint te veranderen in de groeve van de lobby. In feite wordt deze subtiele overgang een mid-

del waarmee het stadhuis een relatie kan leggen tussen de publieke sector en de dagelijkse gang van zaken bij de overheid.

N

N

SCHAAL: 1:100 schaal 1:100

ZEVENDE VERDIEPING 4

4

5

5

4

4

5

Zakelijk 5

4

STADHUIS BOSTON

4 4 ZEVENDE VERDIEPING

4

Representatief

1. Publiek 2. Burgemeester Zakelijk 3. Gemeenteraad 4. Ambtenaar Representatief 5. Overig 1. Publiek 2. Burgemeester 3. Gemeenteraad 4. Ambtenaar 5. Overig

6

VIERDE VERDIEPING 2

3 1

3 VIERDE VERDIEPING 2

3 1

Zakelijk 3

Representatief 1. Publiek 2. Burgemeester Zakelijk 3. Gemeenteraad 4. Ambtenaar Representatief 5. Overig 1. Publiek 2. Burgemeester 3. Gemeenteraad 4. Ambtenaar 5. Overig

PLATTEGRONDEN De bovenste verhalen bevatten de kantoorruimte van de stad, gebruikt door ambtenaren die niet vaak door het publiek worden bezocht,

N

zoals de administratieve en planningsafdelingen. Dit bureaucratische karakter wordt weerspiegeld in de gestandaardiseerde raampatronen,

gescheiden door vooraf gegoten betonnen vinnen, met een open kantoorplan typisch voor de moderne kantoorgebouwstijl.

STADHUIS BOSTON

7

EXTERIEUR Stadhuis werd gebouwd met voornamelijk ingegoten en geprefabriceerd Portland-cement en wat metsel-

werk. Ongeveer de helft van het beton dat in het gebouw werd gebruikt, was geprefabriceerd - ongeveer 22.000 af-

zonderlijke componenten - en de andere helft was ter plaatse gestort.

STADHUIS BOSTON

8

INTERIEUR De baksteen wordt grotendeels overgebracht naar de buitenkant van dit gedeelte, en het wordt verbonden door materialen zoals binnenste

steengroeve. Het gebruik van deze terracotta-producten houdt verband met de locatie van het gebouw op een van de oorspronkelijke hellingen

van Boston - uitgedrukt in het open, met baksteen geplaveide plein - en ook met de historische baksteenarchitectuur van Boston.

N

Sequentie Publiek

STADHUIS BOSTON

SCHAAL: n.v.t.

9

SERVICE

hoofdingang v.2

TENTOONSTELLING SERVICE

hoofdingang v.2 spelen Met vides

het gebouw heeft verticaal indrukwekkende ruimtes creëren.

Om bijvoorbeeld Boston City Hall binnen te gaan, moet je eerst een verdieping oplopen,

SEQUENTIE PUBLIEK wanneer het plafond drie verdiepingen hoog is, dan ben je in deze overgangsruimte. En dan kom je in de lobby, boom! het is een vijf verdiepingen hoog plafond en nog een

TENTOONSTELLING overgangsruimte die slecht één verdieping hoog is. De bezokers voelen zich dus alsof ze een eindbestemming bereikten.

N

SCHAAL: n.v.t.

STADHUIS BOSTON

Sequentie Gemeenteraad / College

10

RAADZAAL v. 4

VERGARDERING

WERKPLEK

(raadleden & college)

RAADZAAL

hoofdingang v.2

hoofdingang Om dev.2 raadzaal

te bereiken, moeten bezoekers en raadsleden de lift nemen in de lobby.

v. 4

VERGARDERING

WERKPLEK

(raadleden & college)

SEQUENTIE GEMEENTERAAD Het bevindt zich op de 4e verdieping, samen met de raad vergaderruimte en de kantoor

van burgermeester.

N

STADHUIS BOSTON

SCHAAL: n.v.t.

Sequentie Sequentie Ambtenaren Ambtenaren

11

VERGARDERING VERGARDERING WERKPLEK WERKPLEK

WERKPLEK WERKPLEK

V.

WERKPLEK V.WERKPLEK

V.

WERKPLEK V.WERKPLEK

V.

WERKPLEK V.WERKPLEK

VERGARDERING VERGARDERING v. 5-8

v. 5-8

v. 5-8

WERKPLEK WERKPLEK

WERKPLEK WERKPLEK v. 4

v. 4

Als ambtenaren zijn er verschillende ingangen om de werkdag te beginnen. Op de hoofdingang hoofdingang v.2 v.2

v. 5-8

SEQUENTIE AMBTENAREN begane grond is er een in- ren toegang hebben tot de gang, afgezien van de hoof- WERKPLEK werksplekken.

WERKPLEK dingang, waardoor ambtena-(voorzieningen) (voorzieningen) WERKPLEK WERKPLEK

(tentoonstelling) (tentoonstelling)

WERKPLEK WERKPLEK

ingang ingang medewerker medewerker v.2 v.2

N

STADHUIS BOSTON

SCHAAL: n.v.t.

12

VERGARDERING WERKPLEK

WERKPLEK

V.

WERKPLEK

V.

WERKPLEK

V.

WERKPLEK

VERGARDERING v. 5-8

v. 5-8

WERKPLEK

WERKPLEK v. 4

WERKPLEK (voorzieningen) hoofdingang v.2

Er zijn ook twee liften om de bovenste verdiepingen te bereiken. De bovenste verha-

WERKPLEK

WERKPLEK

ingang medewerker v.2

(tentoonstelling)

len bevatten de kantoorruimte van de stad, gebruikt door ambtenaren die niet vaak

door het publiek worden bezocht, zoals de administratieve en planningsafdelingen.

schaal 1:25 SCHAAL: n.v.t.

raadsleden

N

STADHUIS BOSTON

publiek

13

Theater THEATER

schaal 1:25

raadsleden publiek

RAADZAAL Het middelste gedeelte van het stadhuis huisvest de ambtenaren: de burgemeester, de leden van de gemeenteraad en de raadskamer. De oversi-

zed schaal en het uitsteeksel van deze binnenruimtes aan de buitenkant - in plaats van ze diep in het gebouw te begraven - onthullen deze be-

langrijke publieke functies aan de voorbijganger en creĂŤren een visuele en symbolische verbinding tussen de stad en haar regering.

SCHAAL: n.v.t.

N

afmeting 6m

6m 6m 6m

6m

3m 6m

3m 3m

4m

4m 4m

6,8m

2,5m

4,6m

14m

14m 5m

2,5m

6,8m

2,5m

6,8m4,6m 4,6m

14m

3,5m

2,5m

5m 14m 5m

2,5m

3,5m

3,5m

2,5m

14m

2,5m

3,5m

3,5m

2,5m

14m

2,5m

3,5m

verlichting verlichting verlichting

materiaal materiaal materiaal

RAADZAAL Het effect is van een kleine stad met betonnen beschutte structuren die vrij boven het plein hangen: grote vormen

die belangrijke maatschappelijke activiteiten huisvesten.

De cantilevers worden ondersteund door uitwendige ko-

lommen, afwisselend op 4,37 m en 8,74 m, die met staal zijn versterkt.

STADHUIS BOSTON

afmeting afmeting

14

2

STADHUIS TERNEUZEN

STADHUIS TERNEUZEN

TERNEUZEN Jaap Bakema (1969)

STADHUIS in TERNEUZEN, NEDERLAND Jaap Bakema was een van de meest vooruitstrevende architecten van de naoorlogse architectuur in Nederland. Hij was zeer actief binnen de CIAM ( Congrès Internationaux d'Architecture Moderne) en met de hervorming van het congres onder de naam Team 10.

Bakema had een grootse visie, die zijn basis had in zijn idee van een open samenleving. Hij zag de architectuur als niet te onderschatten instrument in de maakbaarheid van de maatschappij. Zijn open samenleving was vooral democratisch, egalitair en inclusief. Niet het collectief maar een veelheid aan individuen die de massa vormen moesten zich kunnen ontplooien, hiervoor was de architectuur het fundament.

De ideeën van een open samenleving ontwikkelden zich parallel aan de opkomst van de verzorgingsstaat. De wederopbouw maakte dat er veel ruimte was voor de combinatie architectuur en massa. Echter ging Bakema verder dan dat, hij richtte zich ook op de relatie tussen de burger en de overheid, waarin de burger bovenaan stond.

Ook thema’s als inclusiviteit en sociale rechtvaardigheid zijn nog steeds relevant te noemen.

In zijn tijd werden zijn ideeën over de ‘open samenleving’ breed gedragen. Hedendaagse kritiek is vooral dat deze ideeën vaak bij generalisaties blijven hangen. En het geloof dat complexe politieke, sociale en morele problemen tot enkel met ontwerp/architectuur op te lossen zijn, is ook niet meer van deze tijd. Dit had vooral te maken met het grote optimisme wat heerste na de tweede wereldoorlog, de wederopbouw en de sterke economische groei. Daardoor kan je zeggen dat de Bakema in zijn architectuur zowel de sociaal-democratie, de verzorgingsstaat en het rauwe kapitalisme van zijn tijd combineerde.

Dit naoorlogse optimisme was ook terug te vinden in het kleine stadje Terneuzen gelegen in Zeeuws-Vlaanderen. Door de komst van de Amerikaanse chemiegigant Dow Chemical in de jaren 60, die gelijk ook de grootste werkgever van de regio werd, maakte Terneuzen een groeispurt door.

Bij deze groeispurt hoorde ook een nieuw stadhuis, die symbool zou staan voor de vooruitgang en genoeg allure had om Amerikaans delegaties te ontvangen.

Ontworpen in 1963 en uiteindelijk gebouwd in 1972, was Bakema zijn stadhuis vooral een opvallende verschijning door zijn architectuur van beton en grote overspanningen. Bij de inwoners van Terneuzen viel deze architectuur vooral in de smaak omdat deze refereerde aan de scheepvaart en een connectie maakt met de Westerschelde, door over de zeedijk heen te kijken.

Het stadhuis is opgebouwd uit verschillende in elkaar grijpende routes van publiek en gemeente die als een spiraal naar de top van het gebouw leiden. Dit wordt versterkt door split-level vloeren, waardoor de tocht door het gebouw laagdrempeliger wordt. De verbinding met de boven de entree gelegen raadzaal wordt hierdoor ruimtelijk ook natuurlijker. Zoals gezegd vond Bakema dat het volk boven de macht stond, het hoogste punt van het stadhuis is dan ook voor de bevolking, hier kijkt de burgerzaal over het water van de Westerschelde uit.

De architectonische taal van het stadhuis spreekt van een gemeentelijk overheid die een instituut is voor economische, technische en civiele ontwikkeling. Alison Smithson noemde het ontwerp dan ook ‘Historiserend’, omdat het volgens haar refereerde aan een tijd waarin de burger nog vertrouwen had in de authoriteit van de overheid.

STADHUIS TERNEUZEN

SCHAAL: 1:2000

INFO ALGEMEEN Gebouw: Stadhuis Locatie: Terneuzen, Nederland Jaartal: 1969 Inwoners: 54.589 Architect: Jaap Bakema Omvang: 31 raadsleden Type raadzaal: Lagerhuis/Theater

CONTEXT De locatie van het stadhuis is aan de voet van de dijk, die de binnenstad scheidt van het water van de Westerschelde. Gesitueerd aan een groot langgerekt stedelijk plein, buiten de bin-

nenstad, maar wel aan de as die een verbinding maakt met het centrale marktplein. De locatie speelt in op het ontvangst van internationale delegaties, die het stadhuis met autovervoer

zouden benaderen. Het huidige gebouw is uitgebreid met een groot, visueel los staand, volume aan de westzijde van het stadhuis.

Verdieping

Ruimte

Begane grond

Bode receptie

1

39

Ontvangsthal

1

190

Publieke balie

1

305

Kantoren ambtenaren

5

176

Maatschappelijk werk

7

217

Archief

2

40

Toiletten

2

22

Berging

1

25

Installaties

3

47

Raadzaal

1

181

Burgemeesterskamer

1

42

Vergaderruimte

1

67

Kantoren Wethouders

4

105

Kantoren

3

86

Trouwzaal

1

67

Studiekamer

1

18

Archief

1

52

Berging

3

56

Verkeersruimte

3

422

Toiletten

2

51

Installaties

1

28

17

483

1e verdieping

2e verdieping

3e verdieping

4e verdieping

5e verdieping

Kantoren ambtenaren

Aantal

Oppervlakte

Archief

1

42

Kadaster

1

40

Verkeersruimte

1

232

Toiletten

2

22

Installaties

2

24

10

250

Verkeersruimte

Kantoren ambtenaren

1

115

Archief

2

76

Toiletten

2

20

Installaties

2

24

Verkeersruimte

1

9

Installaties

1

160

Burgerzaal

1

145

Toiletten

1

12

Verkeersruimte

1

26

3.916 m²

STADHUIS TERNEUZEN

Ruimtestaat Stadhuis Terneuzen

STADHUIS TERNEUZEN

EXTERIEUR De gevels zijn opgebouwd uit een compositie van horizontale elementen, versterkt door die-

pliggende horizontale raamstroken. Het gebouw is voornamelijk een spel van constructieve

elementen, die naar boven toe langzaam meer open worden.

STADHUIS TERNEUZEN INTERIEUR Horizontaliteit is een belangrijk thema in de architectuur van het stadhuis, een continue route, waarin ruimtelijk weinig accen-

ten worden gelegd in de zin van grootse gebaren. De route naar boven wordt vooral gekenmerkt door een aaneenschakeling van

uitzichten en openingen naar publieke terrassen om de relatie met de omgeving te versterken.

STADHUIS TERNEUZEN

SCHAAL: 1:500

4.

6.

3.

2.

1.

5.

PLATTEGROND BEGANEGROND Renvooi 1. Entree 2. Bode

3. Publieke balie 4. Maatschappelijk werk 5. Kantoren

6. Archief bevolking

STADHUIS TERNEUZEN

SCHAAL: 1:500

4.

5.

3.

6.

1.

7.

2.

8.

8.

PLATTEGROND 1E VERDIEPING Renvooi 1. Burgemeesterskamer 2. Vergaderruimte

3. Wethouders 4. Kantoren 5. Trouwzaal

6. Studiekamer raadsleden 7. Raadszaal 8. Balkon

STADHUIS TERNEUZEN

SCHAAL: 1:500

6.

5.

4.

4.

4.

2.

3.

1.

DOORSNEDE Renvooi 1. Entree 2. Burgemeesterskamer

3. Raadzaal 4. Kantoren 5. Terras

6. Burgerzaal

STADHUIS TERNEUZEN

SCHAAL: 1:200

RAADZAAL De raadzaal biedt plaats aan 31 raadsleden en heeft een opstelling die ergens ligt tussen een lagerhuis en theateropstelling.

Met het college in een extraparlementaire opstelling geplaatst

achter de burgemeester en de griffier. Deze laatste twee zijn duidelijk het focus punt van de ruimte.

Het publiek zit behoorlijk dicht op de raad, ingesloten in

een hoek gearticuleerd met betonnen wanden. In de hoeken achter burgemeester en wethouders is plaats voor journalisten die zo visueel bijna onderdeel van de raad uitmaken.

STADHUIS TERNEUZEN

SCHAAL: 1:500

3.

2.

1.

ROUTING PUBLIEK Illuptat fugit, id ea venimilibus mi, sit et qui tem rem simolorectae sedios vid qui dignimus molori rempore sunt as minciatest, estotae quostempora cus.

Mus ditem niscitissus, sum ut inverume es doluptation estibus untur sit, odita volo ento ipsumet fuga. Et alitat qui se nonet laut enduci offic tem eos seror sequiatint faccae coria is dolup-

ta tempor as del idunt optatque maximus rerferchil eic te voluptatur sectotatur? Torit acia qui dolupta velecture resedis sumque es core, namus, quiam quam, offici autempor.

STADHUIS TERNEUZEN

SCHAAL: 1:500

4.

5.

ROUTING PUBLIEK Renvooi 1. Entree 2. Receptie/Bode 3 Trap met visueel doorzicht

op de Westerschelde.

4 Doorkijk naar kantoren van burgemeester en wethouders.

5 De raadzaal die door het pu-

bliek aan de linkerzijde betreden wordt.

STADHUIS TERNEUZEN

SCHAAL: 1:500

ROUTING COLLEGE De burgemeester en wethouders gebruiken dezelfde entree als het publiek. Echter hebben zij toegang tot een aaneenschakeling van ruimtes op de eerste

verdieping die niet openbaar is.

Een halve verdieping hoger gelegen als de raadzaal, heeft de burgemeester wel een directe fysieke en visuele verbinding

met deze raadzaal. Die aan de rechterzijde betreden wordt, anders dan het publiek en raad aan de linkerzijde.

STADHUIS TERNEUZEN

SCHAAL: 1:500

7.

6.

8.

5.

ROUTING PUBLIEK Renvooi 5 De raadzaal 6 De burgemeesterskamer uitkijkend over de dijk

7 Spreekkamers van de wethouders 8 Gang die parralel loopt aan de publieke route en hiervan en-

kel gescheiden wordt door een glazen pui.

STADHUIS TERNEUZEN

SCHAAL: 1:500

ROUTING PUBLIEK VS COLLEGE In doorsnede is goed te zien dat de routes van publiek en college elkaar snijden. Wat hier bij opvalt is dat door de split-level verdiepingen er wel

degelijk een mate van hierarchie ontstaat. Het publiek en raad 'klimt' omhoog om de raadzaal te betreden. De burgemeester en wethouders, dalen juist af , en

hebben ook al eerder een mogelijkheid om de zaal in te kijken via bovenlichten.

STADHUIS TERNEUZEN 1.

2.

3.

4.

5.

6.

ROUTING PUBLIEK Renvooi 1 Entree onder de uitkragende raadzaal 2 Halve verdieping stijgend, direct zicht op buiten

3 Doorzicht naar Westerechelde door openbaar loket 4 Paralelle route aan burgemeester en wethouders 5 De Raadzaal

6 Zicht naar burgemeesterskamer

STADHUIS TERNEUZEN

RAADZAAL Het brute kale beton wat in het interieur van het stadhuis veelvuldig aanwezig is, wordt in de raadzaal grotendeels weggewerkt. Door het gebruik van geperforeerd hout aan de wan-

den en in het plafond is aan een aangenamere akoestiek en wellichtwarmere sfeer gewerkt.

Er is veel daglicht door een volledig rondgaande band van bovenlichten, en de pui direct ach-

ter de raad, aan het balkon. In het gebruik worden echter altijd maatregelen genomen tegen dit daglicht, met behulp van gordijnen en vitrage.

3,8 m

2,1 m

9,8 m MAATVOERING RAADZAAL

DAGLICHT

MAATREGELEN TEGEN DAGLICHT

12,2 m

0,6 m

STADHUIS TERNEUZEN

1,1 m

2

STADHUIS ZWOLLE

ZWOLLE STADHUIS ZWOLLE

J.J. Konijnenburg (1975)

STADHUIS VAN ZWOLLE, NEDERLAND De oude hal en de Schepenzaal herinneren aan het oorspronkelijke Zwolse Raadhuis dat tussen 1447 en 1450 werd gebouwd op de plaats van een ouder raadhuis. Het zijn Meester Bartolomeus met behulp van de bouwmeesters Berend van Covelenz en Arnt van Calkar die dit fraaie stadhuis bouwden. De oorspronkelijke Schepenzaal wordt nu gebruikt als trouwzaal; voor de Franse revolutie was hier de rechtbank. Veel inventaris herinnert aan de rechtspraak zoals de beulszwaarden, enkele teksten en het schilderij van “het laatste oordeel” boven de schouw uit het eind van de 16de eeuw. De schouw zelf is van Drachenfelder Trachiet geleverd door Herman van Ceulen.

De balkdragende figuren aan het plafond dateren nog uit de bouwtijd, evenals de muurkasten. Het fraaie staande Horloge van de Zwolse klokkenmaker is in 1728 vervaardigd door Wilhelm Bramer.

De gemeenteraad was in 1908 voor verplaatsing van de Schepenzaal, in tegenstelling tot Krook.

Een verplaatsing was voor Krook eigenlijk onaanvaardbaar, daarom riep hij de hulp in van een commissie van prominente Nederlandse architecten bestaande uit Ed. Cuypers, K.P.C, de Bazel, Salm en W. Kromhout. Het nieuwe stadhuiscomplex met de hoofdingang - tussen zes verticale schijven - is in de jaren zeventig na een heftige strijd tussen voor- en tegenstanders tot stand gekomen. Architect ir. J.J. Konijnenburg was de ontwerper van de nieuwbouw. Ook Zwolle trachtte eerst vast te houden aan haar stadshart waar nog diverse middeleeuwse kenmerken in zichtbaar zijn. Omstreeks de eeuwwisseling bleek het gemeentehuis van Zwolle, ondanks de nieuwbouw van Konijnenburg, te klein en was de gemeente over diverse locaties verspreid door de hele stad. In Zwolle werd ervoor gekozen het oude bestuurscentrum los te laten en een nieuw stadskantoor buiten het centrum te vestigen, nabij het station. De indeling van het bestuursgedeelte op de tweede verdieping zal eveneens

gewijzigd worden. Dit betekent enerzijds de toevoeging van voorzieningen, anderzijds het creëren van openheid en transparantie. Daarnaast wordt er meer de nadruk gelegd op ontmoeten met externen. Dat ontmoeten zal plaats vinden in het multifunctionele vergadercentrum op de eerste verdieping en op de vierde verdieping.

In tegenstelling tot veel steden koos Gemeente Zwolle ervoor om vast te houden aan de exacte plaats van het bestuur door middel van – gedeeltelijke – sloop of verbouwing van het oude stadhuis. Dat is waarom het stadhuis nog altijd midden in het centrum staat, naast de Grote Kerk.

Omstreeks de eeuwwisseling bleek het gemeentehuis van Zwolle, ondanks de nieuwbouw van Konijnenburg, te klein en was de gemeente over diverse locaties verspreid door de hele stad. In Zwolle werd ervoor gekozen het oude bestuurscentrum los te laten en een nieuw stadskantoor buiten het centrum te vestigen, nabij het station.

De nieuwbouw vormt de verbinding tussen twee gerestaureerde panden. De kantoorgevels hebben een verticale structuur van glaspuien en dragende betonnen schijven, bekleed met natuursteen (ceppo di gré). De raadzaal achter de spitse gevelschijven heeft een zaagtanddak, gedragen door gelamineerde houten liggers. De dakconstructie bestaat verder uit hypparschalen. Deze eigenzinnige invulling in een historische context oogstte veel kritiek, met name echter door de grootte van het gebouw.De bedoeling was in eerste instantie om de historische bebouwing uit te breiden, maar al gauw bleek dat meer ruimte nodig was. Het resultaat is een nieuw stadhuis met historische restjes die een representatieve functie hebben gekregen: het oude stadhuis, met de historische schepenzaal en de oude Weme. De architect vulde de ruimte tussen de twee oude gebouwen en ontwierp de opmerkelijke gevel van betonnen, scheef geplaatste elementen die zijn bekleed met natuurstenen platen. Daarnaast verzorgde hij

STADHUIS ZWOLLE

SCHAAL: 1:1000

INFO ALGEMEEN Gebouw: Locatie: Jaartal: Inwoners: Architect: Omvang: Type raadzaal:

Stadhuis Zwolle Zwolle, Nederland 1975 180.000 J.J. Konijnenburg 39 raadsleden Dualistisch

CONTEXT Het Stadhuis van Zwolle is gevestigd aan het Grote Kerkplein. Het pand bestaat uit twee delen: een oud gedeelte uit de 15e eeuw (ingrijpend gemoderniseerd in 1821) en een

modern gedeelte opgeleverd in 1975. Het oorspronkelijke plan werd verworpen na massale kritiek van de bevolking. Hierbij zou een rijtje huizen moeten worden gesloopt. Voor de bouw

van de nieuwe vleugel heeft de men de achtergevel van het Mentehuis iets teruggelegd.

In de jaren negentig bleek het pand te klein voor zijn functie.

Veel ambtenaren zijn hierom

Ruimtestaat Zwolle stadhuis Verdieping

Categorie

Aantal

Oppervlakte

Buitenruimte

1

138,01

Entree

2

471,09

Fracties

1

29,15

Sanitair

3

94,42

Trappenhuis/kern

4

91,95

Trouw-/feestzaal

2

162,77

Bestuur / Kabinet

2

176,62

Buitenruimte

1

128,98

Café/Restaurant, koffieruimte

1

413,46

Foyer

1

84,72

Loopbrug

1

86,74

STADHUIS ZWOLLE

Beganegrond

1e verdieping

Sanitair

2

89,19

Trappenhuis/kern

4

80,54

Vergadercentrum

5

790,38

Vergaderruimte / Werkplek

1

44,36

Bestuur / Kabinet

2

176,62

Buitenruimte

1

111,23

Café/Restaurant, koffieruimte

1

52,41

Foyer

1

84,72

Loopbrug

1

86,74

Raadzaal

1

301,80

Sanitair

2

89,19

Trappenhuis/kern

4

80,54

Vergadercentrum

3

458,01

Vergaderruimte / Werkplek

3

376,74

Berging

1

120,45

Buitenruimte

1

111,23

Loopbrug

1

86,74

Sanitair

2

89,19

Trappenhuis/kern

5

86,19

Vergaderruimte / Werkplek

4

180,96

Berging

1

8,88

Keuken

1

45,27

Sanitair

2

12,57

Trappenhuis/kern

2

19,62

Vergadercentrum

1

263,18

2e verdieping

3e verdieping

4e verdieping

5.724,65 m²

RUIMTESTAAT Het stadhuis (Sassenstraat 2) [23] is een gebouwencomplex dat in het midden van de 15de eeuw tot stand kwam door vervanging van het oude raadhuis aan het Grote

Kerkplein. Aan de Sassenstraat verrezen het Raadhuis (1447’48) en het Wijnhuis (1448-’49) en aan het Grote Kerkplein de Raadhuistoren (1448-’52).

Aan de Sassenstraat werden

door aankoop en verbouwing nog CLIENT het J/O NAME Meentehuis (1448) OF THE CLIENT CONCEPT PROJECT J/O000-New J/O Project en het pand van Dirk Mostert SUBJECTtoegevoegd.

ZONES ZWOLLE (1459) Van die SCALE 2:1, 1:500 gebouwen bleven het Raadhuis, SIZE A1 het Meentehuis en het Dirk DATE

#Project Status-XX100

to be completed

STADHUIS ZWOLLE

SCHAAL: 1:500

4 3

2 1

BEGANE GROND

8

EERSTE VERDIEPING TWEEDE VERDIEPING

9 10

PLATTEGRONDEN EENHEID De oorspronkelijke Schepenzaal wordt nu gebruikt als trouwzaal; voor de Franse revolutie was hier de rechtbank. Veel inventaris herinnert aan de rechtspraak zoals de beulszwaarden,

enkele teksten en het schilderij van “het laatste oordeel” boven de schouw uit het eind van de 16de eeuw. De schouw zelf is van Drachenfelder Trachiet geleverd door Herman van Ceu-

len. De balkdragende figuren aan het plafond dateren nog uit de bouwtijd, evenals de muurkasten. Het fraaie staande Horloge van de Zwolse klokkenmaker is in 1728 vervaardigd door

STADHUIS ZWOLLE

SCHAAL: 1:500

DERDE VERDIEPING

VIERDE VERDIEPING

LEGENDA 1 Ontvangsthal 2 Receptie / lockers 3 Trappenhuis / atrium

4 Raadzaal 5 Trouwzaal 6 Feest-, burgerzaal

7 Burgemeester kamer 8 Besluitvorming

STADHUIS ZWOLLE

EXTERIEUR Een nieuw element dat eveneens contrasteert met zijn omgeving is het nieuwe stadhuis dat, gelegen aan een eigen voorruimte, aan de oostkant van het Gro-

te Kerkplein het beeld bepaalt.

Een inpassing die, hoewel qua verschijningsvorm een contrast vormt met het historische stadsbeeld ter plaatse, structuurlijnen

als Sassenstraat en Goudsteeg, alsmede de ruimte rond de kerk respecteert.

STADHUIS ZWOLLE INTERIEUR De indeling van het bestuursgedeelte op de tweede verdieping zal eveneens gewijzigd worden. Dit betekent enerzijds de toevoeging van

voorzieningen, anderzijds het creĂŤren van openheid en transparantie. Daarnaast wordt er meer de nadruk gelegd op ontmoeten met externen.

Dat ontmoeten zal plaats vinden in het multifunctionele vergadercentrum op de eerste verdieping en op de vierde verdieping.

STADHUIS ZWOLLE

SCHAAL: 1:200

ROUTE BEZOEKERS Door de verbouwing die het stadhuis het afgelopen jaar is ondergaan, staat de voorzijde van het gebouw nog deels in de steigers. Hierdoor geraakt men ietwat ongelukkig bij de entree:

een automatische draaideur en daarnaast nog een enkele deur.

Eenmaal binnen is de receptiebalie duidelijk zichtbaar, weliswaar op twintig meter afstand, maar de receptioniste vraagt al

roepend waar men voor komt, direct na het binnenstappen.

Moet ik nu ook door de lobby gaan roepen, vertellen waar ik voor kom?

STADHUIS ZWOLLE

SCHAAL: 1:500

ROUTE BEZOEKERS De lobby biedt voldoende plek en dient als multifunctionele ruimte, als vergaderruimte, wachtruimte en uiteraard als entree van het algehele gebouw.

De ruimte is bovendien dubbel hoog, door een vide ter plaatse van het restaurant op de 1e verdieping en biedt zo ook voldoende ruimte in verticale zin.

De renovatie is begin 2019 afgerond, waardoor nog weinig gebruikssporen zichtbaar zijn en de afwerking dus in goede staat verkeerd.

STADHUIS ZWOLLE

SCHAAL: 1:200

DOORSNEDE A-A’ Illuptat fugit, id ea venimilibus mi, sit et qui tem rem simolorectae sedios vid qui dignimus molori rempore sunt as minciatest, estotae quostempora cus.

Mus ditem niscitissus, sum ut inverume es doluptation estibus untur sit, odita volo ento ipsumet fuga. Et alitat qui se nonet laut enduci offic tem eos seror sequiatint faccae coria is dolup-

ta tempor as del idunt optatque maximus rerferchil eic te voluptatur sectotatur? Torit acia qui dolupta velecture resedis sumque es core, namus, quiam quam, offici autempor.

STADHUIS ZWOLLE

SCHAAL: 1:500

ROUTE RAADSLEDEN Vanuit de lobby geraakt men in het trappenhuis, of pakt men ĂŠĂŠn van de twee aanwezige liften, maar het trappenhuis is de moeite waard. De met zorg afgewerkte trap van natuursteen

beschikt over een prettige open aantrede waardoor de route richting de raadzaal rustgevend en soepel verloopt.

Op de tweede verdieping aangekomen, lopend langs een tafel

met reclamefolders over het actuele onderwerp of thema, is er achterin een hoek nog plek voor de entree van de raadzaal.

STADHUIS ZWOLLE

SCHAAL: 1:200

DOORSNEDE B-B’ Illuptat fugit, id ea venimilibus mi, sit et qui tem rem simolorectae sedios vid qui dignimus molori rempore sunt as minciatest, estotae quostempora cus.

Mus ditem niscitissus, sum ut inverume es doluptation estibus untur sit, odita volo ento ipsumet fuga. Et alitat qui se nonet laut enduci offic tem eos seror sequiatint faccae coria is dolup-

ta tempor as del idunt optatque maximus rerferchil eic te voluptatur sectotatur? Torit acia qui dolupta velecture resedis sumque es core, namus, quiam quam, offici autempor.

STADHUIS ZWOLLE

SCHAAL: 1:500

B&W

ROUTE COLLEGESLEDEN Illuptat fugit, id ea venimilibus mi, sit et qui tem rem simolorectae sedios vid qui dignimus molori rempore sunt as minciatest, estotae quostempora cus Mus ditem niscitissus, sum ut inveru-

me es doluptation estibus untur sit, odita volo ento ipsumet fuga.

Et alitat qui se nonet laut enduci offic tem eos seror sequiatint faccae coria is dolupta tempor as del idunt optatque maximus

rerferchil eic te voluptatur sectotatur? Torit acia qui dolupta velecture resedis sumque es core, namus, quiam quam, offici autempor.

STADHUIS ZWOLLE

SCHAAL: 1:200

CLIENT

J/O NAME OF THE CLIENT

PROJECT J/O000-New J/O Project SUBJECT DOORSNEDE ZWOLLE

GSEducationalVersion

DE RAADZAAL De raadzaal. Publiek kan direct plaatsnamen op drie rijen stoeltjes die klaarstaan aan de zijkant van de raadzaal, langs de grote ramenpartij die uitkijkt op de binnenplaats (BIJLAGE

A). Door de luxaflex shutters, die hard nodig blijken, want elk raam in de raadzaal is ervan voorzien, is er echter géén contact met buiten. Gelukkig zijn ze paars van kleur, want zo zijn

ook de stoelen en het tapijt in de raadzaal.

Het tapijt verandert echter van kleur als men het afstapje neemt naar het midden van de opstelling, de middencirkel.

SCALE

1:28,57

SIZE

A1

DATE

to be completed

#Project

STADHUIS ZWOLLE

SCHAAL: 1:200

19m

3,5m 16m

3,5m

3,1m

+-20m

CLIENT

J/O NAME OF THE CLIENT

PROJECT J/O000-New J/O Project

CONCEPT

SUBJECT DOORSNEDE ZWOLLE

GSEducationalVersion

SCALE

1:28,57

SIZE

A1

DATE

to be completed

#Project Status-XX100

LICHT EN AFMETINGEN

GSEducationalVersion

De afstand tussen de spreker en de plek van de twee interruptie microfoons (die nooit tegelijkertijd gebruikt worden, waardoor enig nut van de tweede microfoon in twijfel kan worden ge-

trokken), is aangenaam goed als blijkt dat gezichtsuitdrukkingen kunnen worden waargenomen door een ieder. De positie van de spreker wordt echter matig verlicht, zoals ook andere plek-

ken in de zaal. Het kunstlichtCONCEPT is willekeurig doordat het, welis#Project Status-XX100 waar esthetisch indrukwekkende, plafond niet is afgestemd op de opstelling waarin wordt vergadert.

CLIENT

J/O NAME OF THE CLIENT

PROJECT J/O000-New J/O Project SUBJECT DOORSNEDE ZWOLLE SCALE

1:28,57

SIZE

A1

DATE

to be completed

STADHUIS ZWOLLE

SCHAAL: 1:200

CLIENT

J/O NAME OF THE CLIENT

PROJECT J/O000-New J/O Project

CONCEPT

SUBJECT DOORSNEDE ZWOLLE

GSEducationalVersion

SCALE

1:28,57

SIZE

A1

DATE

to be completed

#Project Status-XX100

MEUBILAIR EN VERHOUDING

GSEducationalVersion

Het met houten latten afgewerkte plafond bevat vier lichtbakken, die evenwijdig lopen

aan de vorm van de ruimte, maar doordat de tafelopstelling hieronder rond gaat, is de hoe-

veelheid licht op élke plek CONCEPT anders en daarmee willekeurig.

CLIENT

J/O NAME OF THE CLIENT

PROJECT J/O000-New J/O Project SUBJECT DOORSNEDE ZWOLLE SCALE

1:28,57

SIZE

A1

DATE

to be completed

#Project Status-XX100

STADHUIS ZWOLLE

2

STADHUIS *REYKJAVIK*

STADHUIS *REYKJAVIK*

REYKJAVIK

STADHUIS VAN REYKJAVIK, IJSLAND Nam, inus, si cum sumet licipsam lania etum faccaborismagnietreipsandamadexplaturapit,tenit aut volumqu iscientempos iuntorunt.

Molorectis et que perrum et et lam, omnim dolore sum nis modi beaquibusci idem quam faccullecaes eaqui to ommos eos illa eost, consequas nihilia cum hillani hiciam renis aliquae ernatiis nonseditate verfere provit omnimpelest, con esequi iur, si omnis minusti ommod quis perum utese suntust iissincitio dis et labore net quiderume non res doluptur as sequis aut ad moloreperem audi quia sequi sum nossit quundia endit rat escidismaquisvelluptussedialiquevolorpossintfuga.

Soluptaspelitianonesdoluptatur,omnimusetasimagnationre,cum,quicumdemconsequasquam nonsequam atur, quibus cum consequis doluptas sam ex ene vel iliquo ma sitati temporiam dentibus eos nimenihiciis il molorep udaersp erores ut ipsandus as nossinis dionem re, inctam venissusa dolore doluptatur aut aut odiori con re dolorum sum voluptatis aut labo. Nam eum alit eatur si ius dolectur?

Tem et rem cor rae mint mo quiderc ipsante santius eatio consenis et, arciliquatem a nem dolupid quatur renimus audis sum destrum quam aut aliae sum faceseditio qui tetum voluptam repudior mi, quam, eaquia quiae pera voluptat essus rerferi aut occum faceaquam hil millabore id magnist, ommodquioditibusamestiostistpeliqueratium,odit atur remqui cusantis nis dem qui ut lam, se con nita doloritat ut rempedi ut is ex et vendaerum cus sendae autam, ut hicidisquia cones et untur? Qui coriate perisimi, conem voloren ihillup tatur?

Volorendant, odist andae nonem ipsunt, con esti corum dest everund ellaborrovid ut veri omnimpore magni adipsant.

Diat inis et poresequam, consequam exerum senist dus eicimolecti dolecep tatenderum et, ipic te veliquia doloresto omnis repe molupta spersperibus essimuscidel etur?

Illant. Id minimpo rererovit, et doloresto ever-

spitae. Uptas volores eliqui omnist, con nonectur?

Parcillab iuntio. Itaspelenis eatem et odis aborum si blab id quam ulpa peri rehenda essimin et idundae ab idemporem digenis aut acestis rectotasit libea consedipsae. Ro ipsantem di bero blat autat quo verrum accati aliti vitatiossita doluptatur sante es assimen dissum volorro id ut assequae libus sandaes equosse et autatiu ntempel ipsanda quatiandi dolorum qui omni totam ius sa sint abore, volorepudit, omnistiorro voluptas illorum, omnimpe lignienissit dolenda quibus volupta ssint.

Qui remporae non re nimaxim andias inusapid quatectis quisquia ped es dero quatias nos et est que nempore ptatur? Qui as et eoste volorep erecum hitaerum que aut porio. Mus etur a nia vendipit qui omnis at volupta temquatio to odipsa simin et ullaccatur?

Bus aliquat emporum quibus verum lant, tem res volores aut velit endaerupti dolo que venis est, quatest iandandi sim et porrum harchil liquae eosantotatem doluptur sant et pa et elit que qui commolum quatum aut faccus.

Invelit omnis veri undaest, tet oditios vel magnatu rerumque veliquunt fugias ut quis sedi consed ut eumquasiti audae. Et la voloribus, enimus, occusant.

Et as consequ ataqui volorep rovitiaeriae evel is qui core am, cum haribus.

Equi re asim destis minctat emporibus, quamusd amuscidus.

Bus, sequi denis quatend ipientium, nonseque odit verovitem eos modia id evendipsum quias veriorit evel mosamus.

Ximinti aliciae voloriaspita et, sumqui te quiam quiberitaspictestempelendeserodoluptiaaceroet exerum quatur? Qui tem fuga. Ita vit libus corum, intoreminihitandandiquasetquoommoluptatem ut a voluptatem sa voluptatur aut fugit, si omnim est, volluptatur aut post dellorerum eaquos conseroeaturandanturaruptavoluptatatamestemos tetur? Qui beate etumquatur?

3

N

STADHUIS *REYKJAVIK*

SCHAAL: 1:1500

INFO ALGEMEEN Gebouw: Stadhuis Reykjavik Locatie: Reykjavik, IJsland Jaartal: 1988 Inwoners: 142.246 Architect: Studio Granda Omvang: 30 raadsleden Type raadzaal: -

CONTEXT Illuptat fugit, id ea venimilibus mi, sit et qui tem rem simolorectae sedios vid qui dignimus molori rempore sunt as minciatest, estotae quostempora cus.

Mus ditem niscitissus, sum ut inverumeesdoluptationestibus untur sit, odita volo ento ipsumet fuga. Et alitat qui se nonet laut enduci offic tem eos seror sequiatint faccae coria is dolup-

ta tempor as del idunt optatque maximus rerferchil eic te voluptatur sectotatur? Torit acia qui dolupta velecture resedis sumque es core, namus, quiam quam, offici autempor.

STADHUIS *REYKJAVIK*

N

Tabel 1 Ruimtestaat stadhuis Utrecht Verdieping

Ruimte

Oppervlakte

Begane grond Omloop

430

Stadhuishal

170

Trouwzalen

220

Publieke vergaderruimte / werkplekken

250

Raadsleden, B&W vergaderruimte / werkplekken

300

Verhuurbare vergaderruimte / werkplekken

400

Sanitair

56

Omloop

340

Raadzaal

200

Raadsleden, B&W vergaderruimte / werkplekken

550

Verhuurbare vergaderruimte / werkplekken

400

1e verdieping

Sanitair

35

2e verdieping Raadsleden, B&W vergaderruimte / werkplekken Verhuurbare vergaderruimte / werkplekken

1200 250

RUIMTESTAAT Illuptat fugit, id ea venimilibus mi, sit et qui tem rem simolorectae sedios vid qui dignimus molori rempore sunt as minciatest, estotae quostempora cus Mus ditem niscitissus, sum ut inveru-

me es doluptation estibus untur sit,oditavoloentoipsumetfuga.

Et alitat qui se nonet laut enduci offic tem eos seror sequiatint faccae coria is dolupta tempor as del idunt optatque maximus

rerferchil eic te voluptatur sectotatur? Torit acia qui dolupta velecture resedis sumque es core, namus, quiam quam, offici autempor.

N

STADHUIS *REYKJAVIK*

SCHAAL: 1:500

0

5

10

25m

BEGANE GROND Illuptat fugit, id ea venimilibus mi, sit et qui tem rem simolorectae sedios vid qui dignimus molori rempore sunt as minciatest, estotae quostempora cus.

Mus ditem niscitissus, sum ut inverume es doluptation estibus untur sit, odita volo ento ipsumet fuga. Et alitat qui se nonet laut enduci offic

tem eos seror sequiatint faccae coria is dolupta tempor as del idunt optatque maximus rerferchil eic te voluptatur sectotatur? Torit acia qui dolupta velecture resedis sumque es

N

STADHUIS *REYKJAVIK*

SCHAAL: 1:500

0

5

10

25m

VERDIEPING 1 Renvooi 1 2

3 4 5

6 7 8

N

STADHUIS *REYKJAVIK*

SCHAAL: 1:500

0

5

10

25m

VERDIEPING 2 Illuptat fugit, id ea venimilibus mi, sit et qui tem rem simolorectae sedios vid qui dignimus molori rempore sunt as minciatest, estotae quostempora cus.

Mus ditem niscitissus, sum ut inverume es doluptation estibus untur sit, odita volo ento ipsumet fuga. Et alitat qui se nonet laut enduci offic

tem eos seror sequiatint faccae coria is dolupta tempor as del idunt optatque maximus rerferchil eic te voluptatur sectotatur? Torit acia qui dolupta velecture resedis sumque es

STADHUIS *REYKJAVIK*

N SCHAAL: 1:500

N

STADHUIS *REYKJAVIK*

SCHAAL: 1:500

0

5

10

25m

0

5

10

25m

0

5

10

25m

GSEducationalVersion

GSEducationalVersion

RUIMTELIJKE ERVARING PUBLIEK Illuptat fugit, id ea venimilibus mi, sit et qui tem rem simolorectae sedios vid qui dignimus molori rempore sunt as minciatest, estotae quostempora cus.

GSEducationalVersion

Mus ditem niscitissus, sum ut inverume es doluptation estibus untur sit, odita volo ento ipsumet fuga. Et alitat qui se nonet laut enduci offic

tem eos seror sequiatint faccae coria is dolupta tempor as del idunt optatque maximus rerferchil eic te voluptatur sectotatur? Torit acia qui dolupta velecture resedis sumque es

N

STADHUIS *REYKJAVIK*

SCHAAL: 1:500

0

5

10

25m

0

5

10

25m

5

10

25m

GSEducationalVersion

GSEducationalVersion

0

Illuptat fugit, id ea venimilibus mi, sit et qui tem rem simolorectae sedios vid qui dignimus molori rempore sunt as minciatest, estotae quostempora cus.

GSEducationalVersion

RUIMTELIJKE ERVARING RAAD Mus ditem niscitissus, sum ut inverume es doluptation estibus untur sit, odita volo ento ipsumet fuga. Et alitat qui se nonet laut enduci offic

tem eos seror sequiatint faccae coria is dolupta tempor as del idunt optatque maximus rerferchil eic te voluptatur sectotatur? Torit acia qui dolupta velecture resedis sumque es

STADHUIS *REYKJAVIK*

EXTERIEUR Illuptat fugit, id ea venimilibus mi, sit et qui tem rem simolorectae sedios vid qui dignimus molori rempore sunt as minciatest, estotae quostempora cus.

Mus ditem niscitissus, sum ut inverumeesdoluptationestibus untur sit, odita volo ento ipsumet fuga. Et alitat qui se nonet laut enduci offic tem eos seror sequiatint faccae coria is dolup-

ta tempor as del idunt optatque maximus rerferchil eic te voluptatur sectotatur? Torit acia qui dolupta velecture resedis sumque es core, namus, quiam quam, offici autempor.

STADHUIS *REYKJAVIK* INTERIEUR Illuptat fugit, id ea venimilibus mi, sit et qui tem rem simolorectae sedios vid qui dignimus molori rempore sunt as minciatest, estotae quostempora cus Mus ditem niscitissus, sum ut inveru-

me es doluptation estibus untur sit,oditavoloentoipsumetfuga.

Et alitat qui se nonet laut enduci offic tem eos seror sequiatint faccae coria is dolupta tempor as del idunt optatque maximus

rerferchil eic te voluptatur sectotatur? Torit acia qui dolupta velecture resedis sumque es core, namus, quiam quam, offici autempor.

N

STADHUIS *REYKJAVIK*

SCHAAL: 1:500

DOORSNEDE Illuptat fugit, id ea venimilibus mi, sit et qui tem rem simolorectae sedios vid qui dignimus molori rempore sunt as minciatest, estotae quostempora cus.

Mus ditem niscitissus, sum ut inverume es doluptation estibus untur sit, odita volo ento ipsumet fuga. Et alitat qui se nonet laut enduci offic

tem eos seror sequiatint faccae coria is dolupta tempor as del idunt optatque maximus rerferchil eic te voluptatur sectotatur? Torit acia qui dolupta velecture resedis sumque es

N

STADHUIS *REYKJAVIK*

SCHAAL: 1:500

FUNCTIEOVERZICHT Illuptat fugit, id ea venimilibus mi, sit et qui tem rem simolorectae sedios vid qui dignimus molori rempore sunt as minciatest, estotae quostempora cus.

Mus ditem niscitissus, sum ut inverume es doluptation estibus untur sit, odita volo ento ipsumet fuga. Et alitat qui se nonet laut enduci offic

tem eos seror sequiatint faccae coria is dolupta tempor as del idunt optatque maximus rerferchil eic te voluptatur sectotatur? Torit acia qui dolupta velecture resedis sumque es

N

STADHUIS *REYKJAVIK*

SCHAAL: 1:500

GSEducationalVersion

RUIMTELIJKE ERVARING PUBLIEK Illuptat fugit, id ea venimilibus mi, sit et qui tem rem simolorectae sedios vid qui dignimus molori rempore sunt as minciatest, estotae quostempora cus.

Mus ditem niscitissus, sum ut inverume es doluptation estibus untur sit, odita volo ento ipsumet fuga. Et alitat qui se nonet laut enduci offic

tem eos seror sequiatint faccae coria is dolupta tempor as del idunt optatque maximus rerferchil eic te voluptatur sectotatur? Torit acia qui dolupta velecture resedis sumque es

N

STADHUIS *REYKJAVIK*

SCHAAL: 1:500

GSEducationalVersion

RUIMTELIJKE ERVARING RAAD Illuptat fugit, id ea venimilibus mi, sit et qui tem rem simolorectae sedios vid qui dignimus molori rempore sunt as minciatest, estotae quostempora cus.

Mus ditem niscitissus, sum ut inverume es doluptation estibus untur sit, odita volo ento ipsumet fuga. Et alitat qui se nonet laut enduci offic

tem eos seror sequiatint faccae coria is dolupta tempor as del idunt optatque maximus rerferchil eic te voluptatur sectotatur? Torit acia qui dolupta velecture resedis sumque es

N

STADHUIS *REYKJAVIK*

SCHAAL: 1:500

RAADZAAL Illuptat fugit, id ea venimilibus mi, sit et qui tem rem simolorectae sedios vid qui dignimus molori rempore sunt as minciatest, estotae quostempora cus.

Mus ditem niscitissus, sum ut inverume es doluptation estibus untur sit, odita volo ento ipsumet fuga. Et alitat qui se nonet laut enduci offic

tem eos seror sequiatint faccae coria is dolupta tempor as del idunt optatque maximus rerferchil eic te voluptatur sectotatur? Torit acia qui dolupta velecture resedis sumque es

N

STADHUIS *REYKJAVIK*

SCHAAL: 1:500

3,3m

6,7m

3,4m

16m 12m

GSEducationalVersion

RUIMTELIJKE ERVARING RAADZAAL Illuptat fugit, id ea venimilibus mi, sit et qui tem rem simolorectae sedios vid qui dignimus molori rempore sunt as minciatest, estotae quostempora cus.

Mus ditem niscitissus, sum ut inverume es doluptation estibus untur sit, odita volo ento ipsumet fuga. Et alitat qui se nonet laut enduci offic

DEZE PAGINA HERHALEN INDIEN MEER ANALYSEMATERIAAL AANWEZIG

tem eos seror sequiatint faccae coria is dolupta tempor as del idunt optatque maximus rerferchil eic te voluptatur sectotatur? Torit acia qui dolupta velecture resedis sumque es

STADHUIS BORGORICCO

BORGORICCO A. ROSSI (1990)

STADHUIS VAN BORGORICCO, ITALIE Borgorrico is een klein dorpje in de provincie Padua, in de Italiaanse regio Veneto, ongeveer 30 kilometer ten noordwesten van Venetië. De plek waar Palladio het bekende principe van de Renaissance Villa bedacht. Door de groei van het dorpje was er behoefte aan een groter stadhuis. Aldo Rossi werd aangesteld als architect voor een ontwerp van een nieuw stadhuis.

Aldo wordt vaak gerekend tot het postmodernisme. Hij neemt lokale architectonische archetypen over, om ze in zijn eigen werk te verwerken.

Daarnaast past Rossi vrijwel altijd een gereduceerde, heldere vormstructuur toe, Licht en schaduw zijn een bepalende element in zijn vormgeving.

Rossi plaatste het nieuwe stadhuis op één van de grid lijnen van het dorp, voortkomen uit de Romeinse stadsopbouw dat een belangrijk kenmerk van het grondgebied vormt. Vervolgens verwijst hij naar een lokale archetype de Palladio (Renaissance Villa) wat de basis voor het ontwerp voor het stadhuis van Borgoricco vormt. Een heldere symmetrische opzet voorzien van twee enkel laags kantoorvleugels en een twee laags centraal

blok waarin de maatschappelijke functies gefaciliteerd zijn.

Twee vleugels vormen een openbaar plein, repeterende kolommen in de vorm van een colonnade creëren een publieke toegankelijkheid.

Het centrale blok is voorzien van twee robuuste kolommen die niet alleen de ceremoniële hoofdentree markeren maar de entree tevens voorzien van status, en verwijzen naar Palladio’s Villa.

Het hoofdgebouw is voorzien van een ronde koperen metalen dak waaronder de raadzaal zich bevind. Het dak wordt gedragen door grote houten balken, die refereren naar de traditionele lokale scheepsbouwtraditie. De raadzaal heeft op de publiekstribune na geen vaste inrichting, dit maakt het mogelijk om de ruimte voor meerdere doeleinde te gebruiken waaronder een burgerzaal.

Gecentreerd achter het stadhuis staat een gemetselde schoorsteen. Rossi wil hiermee het traditionele dialoog aan gaan met de nabij gelegen kerk.

STADHUIS BORGORICCO

SCHAAL: 1:2000

INFO ALGEMEEN Gebouw: Locatie: Jaartal: Inwoners: Architect: Omvang: Type raadzaal:

Stadhuis Borgoricco Viale Europa 10, 35010 Borgoricco 1990 7.429 A. (Aldo) Rossi 13 raadsleden Tribunaal

CONTEXT Borgorrico is een klein dorpje in de provincie Padua, in de Italiaanse regio Veneto, ongeveer 30 kilometer ten noordwesten van Venetië. Rossi plaatste het nieuwe stadhuis op één

van de grid lijnen van het dorp, voortkomen uit de Romeinse stadsopbouw dat een belangrijk kenmerk van het grondgebied vormt. Het gebouw vormt samen met het bovengelegen

museum en ondergelegen huisartsenpraktijk een stedelijk plein dat ingezet wordt voor verschillende doelen.

STADHUIS BORGORICCO Begane grond

1e verdieping

Nr

Ruimte

1 2 3 4 5 6

Colonnade Entree Bibliotheek Kantoor Burgemeester Kantoor Wethouders Kantoor Ambtenaren

7 8

Raadzaal Stadsarchief

RUIMTESTAAT

ca. 1.693 m2

B BEGANE GROND

2

1

3

3 4

6

4

ZAKELIJK

4

2

5

REPRESENTATIEF 1. Publiek 2. Burgemeester 3. Wethouders 4. Ambtenaren 5. Gemeenteraad 6. Overig

A

A

1

6

B

B

6

EERSTE VERDIEPING

5 6

6

7 ZAKELIJK REPRESENTATIEF 1. Publiek 2. Burgemeester 3. Wethouders 4. Ambtenaren 5. Gemeenteraad 6. Overig

8

8

A

A

B

STADHUIS BORGORICCO

SCHAAL: 1:500

PROGRAMMA Het stadhuis van Borgoricco heeft een duidelijke ruimtelijke structuur, dit komt met name door een clustering van functies.

In de twee kantoorvleugels worden de administratieve functies ondergebracht. Het centrale blok faciliteert de maatschappe-

lijke onderdelen. De positionering van de verschillende functies komt voort uit het principe van de palladiaanse Villa

STADHUIS BORGORICCO

SCHAAL: 1:500

DOORSNEDE A-A

6

6

1

DOORSNEDE B-B

7

2

1

3

RENVOOI 1 Colonnade 2 Entree 3 Bibliotheek

4 Kantoor Burgemeester 5 Kantoor Wethouder 6 Kantoor Ambtenaren

7 Raadzaal 8 Stadsarchief

STADHUIS BORGORICCO

EXTERIEUR In het exterieur van Borgoricco’s stadhuis is de door Aldo Rossi gebruikte postmodernistische kenmerken terug te vinden. Niet alleen de lokale architectonische archetypen

kenmerken het gebouw, maar ook de elementaire vormen zijn beeldbepalende elementen. Met name de geometrische eenvoud en het herhaaldelijk gebruik van dezelfde elementen geeft het

gebouw zijn expressie. Licht en schaduw zijn belangrijke elementen die het gebouw doen veranderen door de jaargetijden heen.

STADHUIS BORGORICCO INTERIEUR Het interieur van het stadhuis verwijst met verschillende elementen naar de historie van het dorp. De houten balken

zijn kenmerkende elementen voortkomend uit de plaatselijke scheepsbouw. In het interieur wordt een ruimtelijk gebaar ge-

maakt, dat gepaard gaat met veel daglicht en grote ruimtes.

STADHUIS BORGORICCO

SCHAAL: 1:1000

PUBLIEK

8 7

9

6

5 4

3

1

2

5

2

BURGEMEESTER 1

4 3

6

AMBTENAREN

5 4 3

2

1

ROUTING GEBRUIKERS De gebruikers van het stadhuis hebben elk hun individuele routing door het gebouw wat ondersteunt wordt door het gebruik van een functie specifieke entree. Bezoekers van het ge-

bouw worden door de colonnade richting de hoofdentree geleid. Hiervandaan vervolgd een korte functionele route richting de Raadzaal. De burgemeester is voorzien van een eigen en-

tree gelegen aan de noordzijde van het gebouw. Via korte routes kan hij het gehele gebouw bereiken. De ambtenaren zijn gefaciliteerd in de vleugels van het gebouw. De vleugels hebben

PUBLIEK

9

3

4

5

6

BURGEMEESTER

5

AMBTENAREN

6

3

ROUTING GEBRUIKERS elk een eigen entree die via de colonnade te bereiken is, deze entree is ondergeschikt waardoor het geen afbreuk doet aan de monumentale waarde van de hoofdentree.

STADHUIS BORGORICCO

SCHAAL: 1:1000

STADHUIS BORGORICCO

RUIMTELIJKE SEQUENTIE

STADHUIS BORGORICCO RUIMTELIJKE SEQUENTIE

STADHUIS BORGORICCO

SCHAAL: 1:100

RAADZAAL De raadzaal gelegen op de 1e etage van het centrale blok, toegankelijk via de hoofdtrap van het gebouw. Via de raadzaal word uitgekeken door grote raampartijen op de ‘’schoor-

steen’’ toren aan de noordzijde van het gebouw. Het is een relatief grote en open ruimte met een hoog gebogen plafond. De Raadzaal beschikt over eenvoudig losstaand meubilair en een

vaste publiekstribune. Het losse meubilair zorgt ervoor dat de ruimte multifunctioneel inzetbaar is. Geregeld vinden er andere activiteiten plaats dan een raadsvergadering.

STADHUIS BORGORICCO

5,9 m 3,1 m 14,6 m

13,7 m

RAADZAAL Maat en schaal De raadzaal is een rechthoekige ruimte en is voorzien van een gebogen plafond.

Kunst-en Daglicht De ruimte is voorzien van grote daglichtvensters aan de noordzijde en zuidzijde. Een viertal ronde lampen voorzien de ruimte van kunstlicht.

Inrichting Raadzaal beschikt over eenvoudig losstaand meubilair en een vaste publiekstribune. Het losse meubilair zorgt ervoor dat de ruimte multifunctioneel inzetbaar is.

24 STADHUIS AARHUS

Richard Meier

STADHUIS VAN DEN HAAG, NEDERLAND In 1986, het toen nog grotendeels kaalgeslagen gebied tussen stadhuis en Centraal Station zal een nieuwe binnenstad verrijzen. Een onderdeel hiervan is het nieuwe stashuis van Den Haag met dank aan Adri Duivesteijn, die eind jaren tachtig voor de PvdA wethouder stadsvernieuwing was. Zijn idee was het, het reeds bestaande plan voor herbouw van het stadhuis aan het Burgemeester de Monchyplein te vervangen door een veel ambitieuzer plan voor een stadhuis/ bibliotheek in het hart van het Haagse centrum.

De prijsvraag die vervolgens werd uitgeschreven, leidde tot een fel debat in de gemeenteraad en onder de inwoners van Den Haag. Sommigen waren voorstander van het ontwerp van Rem Koolhaas, anderen van het ontwerp van Richard Meier.

is zo ongeveer hoe hij erover denkt.

Dit leidde uiteindelijk tot een ideologische ruzie binnen de PvdA en het aftreden van de betrokken wethouders Duivesteijn en Van Otterloo Het stadhuis wordt ook wel het Ijspaleis genoemd.

Het stadhuis zelf bestaat uit twee kantoorvleugels aan het atrium. De vleugels zijn 12,5 graden ten opzichte van elkaar gedraaid. Deze hoek is afkomstig uit het stratenpatroon. De vleugels met 10 en 12 verdiepingen worden ontsloten via loopbruggen, liften en trappen in het 50 meter hoge atrium.

Ook is er een ondergrondse parkeergarage voor fietsen en auto’s.

Richard Meier (Newark (New Jersey), 12 oktober 1934) is een Amerikaans architect uit de tweede helft van de 20e eeuw die vooral bekendstaat om zijn gebruik van de kleur wit.

Er is geen historische referentie naar Den Haag, maar wel een We hebben het dan over de nauwkeurige inpassing van een groot gebouw in de binnenstad, een gebouw dat de omringende buitenruimte domineert.

Hij zegt ook: ‘architectuur is het onderwerp van mijn architectuur’. Al teveel maatschappelijke toeschietelijkheid valt van zijn smetteloze bouwkunst niet te verwachten. De gebruikers, in dit geval de Haagse ambtenaren, dienen zich aan zijn architectuur te onderwerpen en beslist niet andersom. Dat

Met het overdekte binnenplein (140 m lang en 50 m hoog) zou de architect aan de stad een nieuw hart hebben geschonken, een groot, bewust leeggehouden hart wel te verstaan. Duivesteijn: ‘Daarmee gaf hij niet alleen een plein, maar ook de verantwoordelijkheid terug aan de stad, alsof hij wilde zeggen: niet ik maar jullie, Hagenaars, maken uit of het hart leeft of niet.

Voetgangers kunnen het atrium op een informele wijze gebruiken tijdens hun route door de stad.

Op deze manier faciliteert het publieke interieur de ontmoeting tussen de mensen in de stad. “Enerzijds is het de huiskamer van de stad, anderzijds is het de werkplek van heel veel ambtenaren,”

De bibliotheek is ondergebracht in een rond en een wigvormige volume op de hoek van de Kalvermarkt met het Spui. In het verlengde van de Gedempte Gracht is er een onderdoorgang naar de entree van het stadhuisatrium. Op de begane grond aan de Kalvermarkt en het Spui zijn diverse winkelruimtes gesitueerd.

De raadzaal zelf bevindt zich prominent aan één zijde van de hoofdingang. Het bovenoppervlak, zichtbaar vanaf de vliegende bruggen, biedt een informele ruimte voor de raadsleden om het grote publiek te ontmoeten.

STADHUIS DEN HAAG

DEN HAAG

STADHUIS DEN HAAG

SCHAAL: 1:250

INFO ALGEMEEN Gebouw: Locatie: Jaartal: Inwoners: Architect: Omvang: Type raadzaal:

Stadhuis Den haag Den haag, Nederland 1996 537.833 Richard Meier 45 raadsleden hoefijzer

CONTEXT Het huidige stadhuis van Den Haag is gelegen aan de zuidoostzijde van de Kalvermarkt en de noordoostzijde van het Spui.

Het dankt zijn bijnaam IJspaleis aan zijn witte kleur. Het ken-

merkt zich ook door het atrium, het grootste van Nederland. In hetzelfde gebouw zijn ook de Bibliotheek Den Haag en het Haags Gemeentearchief gevestigd. Een ander deel wordt com-

mercieel verhuurd.

Aan de westzijde is tramstation Spui, en aan de noordwestzijde tramhalte Kalvermarkt-Stadhuis.

Begane grond

1e verdieping

2e t/m 11e verdieping

3e verdieping

10e verdieping

11e verdieping

Zone Category

Aantal

Parkeergarage (auto's en fie Atrium/hal Receptie Sociale zaken Burger zaken (balies) Gemeentearchief Kavelwinkel Den Haag info centrum Servicepunt Toilet Filmzaal Liften Retail Bibliotheek Café

Oppervlakte 1 1 1 1 25 1 1 1 1 3 1 4 6 1 1

Raadzaal Foyer Huwelijkskamer Spreekkamers burgerzaken Liften vergaderruimte/Werkplek Toiletten

1 1 1 1 4 1 2

Kantoor Toiletten Liften

1 2 4

Kantoor Toiletten Liften

1 4 4

Kantoor Toiletten Liften

1 2 2

Kantoor Toiletten Dakterras

1 2 1

4500 m²

131.000 m²

RUIMTESTAAT Illuptat fugit, id ea venimilibus mi, sit et qui tem rem simolorectae sedios vid qui dignimus molori rempore sunt as minciatest, estotae quostempora cus Mus ditem niscitissus, sum ut inveru-

me es doluptation estibus untur sit, odita volo ento ipsumet fuga.

Et alitat qui se nonet laut enduci offic tem eos seror sequiatint faccae coria is dolupta tempor as del idunt optatque maximus

rerferchil eic te voluptatur sectotatur? Torit acia qui dolupta velecture resedis sumque es core, namus, quiam quam, offici autempor.

STADHUIS DEN HAAG

Ruimtestaat Den Haag stadhuis

Home Story Name Kelder

STADHUIS DEN HAAG

SCHAAL: 1:150

4 14

13

11

15

2 9

12

14

9 10

3

8

1

7

14

6 5 12 1

14

9

14

14

BEGANE GROND Renvooi 1 Atrium 2 Receptie 3 Burgerzaken 4 Bibliotheek 5 Kavelwinkel

6 Gemeentearchief 7 DH infocentrum 8 Servicepunt 9 Toilet 10 sociale zaken 11 Filmhuis

12 Liften 13 Cafe 14 Retail 15 Entreehal

8

STADHUIS DEN HAAG

SCHAAL: 1:150

4

2 7

1

11 9

9

10 1

5

3

2 6

10 3

9

1

7

8

9 7

1E VERDIEPING Renvooi 1 Raadzaal 2 Foyer 3 Huwelijkskamer 4 Bibliotheek

5 Spreekkamers burgerz.

6 Vergaderruimte verhuur 7 Kantoor 8 Retail 9 Toilet

10 Liften 11 Entreehal

STADHUIS DEN HAAG

SCHAAL: 1:150

1

2

1

2

3 1

3 1

2

3

3

1

3 1

2

6E VERDIEPING Renvooi 1 Kantoor

2 Liften 3 Toilet

4 Comissiekamer

STADHUIS DEN HAAG

SCHAAL: 1:150

DOORSNEDE Illuptat fugit, id ea venimilibus mi, sit et qui tem rem simolorectae sedios vid qui dignimus molori rempore sunt as minciatest, estotae quostempora cus Mus ditem niscitissus, sum ut inveru-

me es doluptation estibus untur sit, odita volo ento ipsumet fuga.

Et alitat qui se nonet laut enduci offic tem eos seror sequiatint faccae coria is dolupta tempor as del idunt optatque maximus

rerferchil eic te voluptatur sectotatur? Torit acia qui dolupta velecture resedis sumque es core, namus, quiam quam, offici autempor.

STADHUIS DEN HAAG

SCHAAL: 1:200

SEQUENTIE RAADSLID PLATTEGROND Illuptat fugit, id ea venimilibus mi, sit et qui tem rem simolorectae sedios vid qui dignimus molori rempore sunt as minciatest, estotae quostempora cus Mus ditem niscitissus, sum ut inveru-

me es doluptation estibus untur sit, odita volo ento ipsumet fuga.

Et alitat qui se nonet laut enduci offic tem eos seror sequiatint faccae coria is dolupta tempor as del idunt optatque maximus

rerferchil eic te voluptatur sectotatur? Torit acia qui dolupta velecture resedis sumque es core, namus, quiam quam, offici autempor.

STADHUIS DEN HAAG

SCHAAL: 1:75

SEQUENTIE RAADSLID DOORSNEDE Illuptat fugit, id ea venimilibus mi, sit et qui tem rem simolorectae sedios vid qui dignimus molori rempore sunt as minciatest, estotae quostempora cus Mus ditem niscitissus, sum ut inveru-

me es doluptation estibus untur sit, odita volo ento ipsumet fuga.

Et alitat qui se nonet laut enduci offic tem eos seror sequiatint faccae coria is dolupta tempor as del idunt optatque maximus

rerferchil eic te voluptatur sectotatur? Torit acia qui dolupta velecture resedis sumque es core, namus, quiam quam, offici autempor.

STADHUIS DEN HAAG

SCHAAL: 1:150

SEQUENTIE BEZOEKER PLATTEGROND Illuptat fugit, id ea venimilibus mi, sit et qui tem rem simolorectae sedios vid qui dignimus molori rempore sunt as minciatest, estotae quostempora cus.

Mus ditem niscitissus, sum ut inverume es doluptation estibus untur sit, odita volo ento ipsumet fuga. Et alitat qui se nonet laut enduci offic tem eos seror sequiatint faccae coria is dolup-

ta tempor as del idunt optatque maximus rerferchil eic te voluptatur sectotatur? Torit acia qui dolupta velecture resedis sumque es core, namus, quiam quam, offici autempor.

STADHUIS DEN HAAG

SCHAAL: 1:75

SEQUENTIE BEZOEKER DOORSNEDE Illuptat fugit, id ea venimilibus mi, sit et qui tem rem simolorectae sedios vid qui dignimus molori rempore sunt as minciatest, estotae quostempora cus Mus ditem niscitissus, sum ut inveru-

me es doluptation estibus untur sit, odita volo ento ipsumet fuga.

Et alitat qui se nonet laut enduci offic tem eos seror sequiatint faccae coria is dolupta tempor as del idunt optatque maximus

rerferchil eic te voluptatur sectotatur? Torit acia qui dolupta velecture resedis sumque es core, namus, quiam quam, offici autempor.

STADHUIS DEN HAAG

SCHAAL: 1:150

SEQUENTIE AMBTENAAR PLATTEGROND Illuptat fugit, id ea venimilibus mi, sit et qui tem rem simolorectae sedios vid qui dignimus molori rempore sunt as minciatest, estotae quostempora cus.

Mus ditem niscitissus, sum ut inverume es doluptation estibus untur sit, odita volo ento ipsumet fuga. Et alitat qui se nonet laut enduci offic tem eos seror sequiatint faccae coria is dolup-

ta tempor as del idunt optatque maximus rerferchil eic te voluptatur sectotatur? Torit acia qui dolupta velecture resedis sumque es core, namus, quiam quam, offici autempor.

STADHUIS DEN HAAG

SCHAAL: 1:75

SEQUENTIE AMBTENAAR DOORSNEDE Illuptat fugit, id ea venimilibus mi, sit et qui tem rem simolorectae sedios vid qui dignimus molori rempore sunt as minciatest, estotae quostempora cus Mus ditem niscitissus, sum ut inveru-

me es doluptation estibus untur sit, odita volo ento ipsumet fuga.

Et alitat qui se nonet laut enduci offic tem eos seror sequiatint faccae coria is dolupta tempor as del idunt optatque maximus

rerferchil eic te voluptatur sectotatur? Torit acia qui dolupta velecture resedis sumque es core, namus, quiam quam, offici autempor.

STADHUIS DEN HAAG

38

EXTERIEUR De verschillende maten van het gebouw zijn bijna allemaal

een veelvoud van 45 centimeter.

De witte gevelplaten meten 85

bij 180 centimeter.

STADHUIS DEN HAAG

39

INTERIEUR Illuptat fugit, id ea venimilibus mi, sit et qui tem rem simolorectae sedios vid qui dignimus molori rempore sunt as minciatest, estotae quostempora cus Mus ditem niscitissus, sum ut inveru-

me es doluptation estibus untur sit, odita volo ento ipsumet fuga.

Et alitat qui se nonet laut enduci offic tem eos seror sequiatint faccae coria is dolupta tempor as del idunt optatque maximus

rerferchil eic te voluptatur sectotatur? Torit acia qui dolupta velecture resedis sumque es core, namus, quiam quam, offici autempor.

STADHUIS DEN HAAG

SCHAAL: 1:25

RAADZAAL Illuptat fugit, id ea venimilibus mi, sit et qui tem rem simolorectae sedios vid qui dignimus molori rempore sunt as minciatest, estotae quostempora cus.

Mus ditem niscitissus, sum ut inverume es doluptation estibus untur sit, odita volo ento ipsumet fuga. Et alitat qui se nonet laut enduci offic tem eos seror sequiatint faccae coria is dolup-

ta tempor as del idunt optatque maximus rerferchil eic te voluptatur sectotatur? Torit acia qui dolupta velecture resedis sumque es core, namus, quiam quam, offici autempor.

STADHUIS *MURCIA*

Murcia

STADHUIS *MURCIA*

Rafael Moneo (1998)

STADHUIS VAN (Murcia), (Spanje) Het bijgebouw bij het stadhuis van Murcia bevindt zich in het historische centrum van de stad, op het plein Kardinaal Belluga, samen met de kathedraal van de 16e eeuw en het bisschoppelijk paleis uit 1768. De grote ontwerpuitdaging voor Rafael Moneo was om modern institutioneel gebouw tegenover twee religieuze gebouwen met een sterke historische traditie Het was kunsthistoricus Antonio Bonet die aan het stadhuis van Murcia suggereerde dat Rafael Moneo de architect is om een ​​oplossing te vinden voor de ingewikkelde plot waarop het bijgebouw van de instelling zou gaan, aan de Plaza del Cardenal Belluga, de meest prominente openbare ruimte van de stad. Met de excessen van het postmodernisme van de jaren tachtig nog steeds in het recente geheugen, was het Plaza Cardenal Belluga-gebouw een goede gelegenheid om te bewijzen dat het preesistenze ambientali-debat over hoe een historische stad te bouwen nog steeds geen definitieve conclusies heeft getrokken. Kortom, er zijn geen regels als het gaat om ingrijpen in een historische stad. Het Cardenal Belluga-project zou erkennen wat enkelvoudig, specifiek is. We moeten luisteren naar wat de plaats suggereert, dan luisteren naar onze architecturale instincten en wazige formele wensen omzetten in betonnen gebouwen, gebruikmakend van onze kennis van het veld. Plaza Cardenal Belluga, mogelijk de belangrijkste stedelijke ruimte van Murcia, heeft de kathedraal van

Nog netjes typen

Murcia, waarvan de historische gevel is ontworpen door architect Jaime Bort in 1754; het paleis van kardinaal Belluga, waaraan architect Baltasar Canestro van 1765 tot 1768 had gewerkt; en een reeks woningen gebouwd door de lokale burgerij in het begin van de 20e eeuw. De site om in te grijpen was het resultaat van een sloop tussen de straten Frenería en San Patricio; het project moest deze leegte invullen, waardoor het plein weer een plein kon worden. En dus, na het belang van de uitlijningen te hebben erkend en een volgorde van dimensies te hebben bepaald die niet al te schokkend op het plein leek, werd de architectuur van het gebouw een alternatief voor het gigantische barokke altaarstuk of de gevel van de kathedraal.

Het gebouw van het stadhuis is een moderne replica van het altaarstuk van de kathedraal, met een verticale pilasterstructuur die een horizontaal platenstelsel herbergt; de relatie tussen de pilasters is willekeurig, hun verticale randen zijn onderstreept. Ook interessant is het contrast tussen de steen van de gevel en het basalt van de bestrating van het plein, gedefinieerd door het profiel aanzienlijk te wijzigen, wat een concaaf oppervlak is.

Concluderend wordt het plein een groep monumentale gebouwen - Kathedraal, Paleis, Stadhuis die een ruimte vormen die geen spanning verliest in de burgerlijke residenties van de vroege 20e eeuw. Het Murcia-project hoopt aan te tonen dat respect voor wat al bestaat geen obstakel is voor vrijheid in de architectuur.

N

STADHUIS *MURCIA*

SCHAAL: 1:4000

INFO ALGEMEEN Gebouw: Locatie: Jaartal: Inwoners: Architect: Omvang: Type raadzaal:

City hall Murcia Murcia, Spanje 1998 442.123 Rafael Moneo 29 raadsleden Niet aanwezig in het huidige gebouw

CONTEXT Murcia is een gemeente en een hoofdstad in het zuidoosten van Spanje. In Murcia wonen rond de 442.123 inwoners en het beschikt het over 29 raadsleden. In het midden van de

Plaza del Cardenal Belugga gaan alle lijnen naar een hoofdentree van een belangrijk gebouw of gebied. Het hart ‘het plein’ is de plek waar de menigte samenkomt voor festivals, demonstra-

ties & ontmoetingen. De Plaza del Cardenal Belugga is dus zowel symbolisch als functioneel het hart van Murcia.

STADHUIS *MURCIA*

N

STADHUIS (CASA CONSISTORIAL) Het stadhuis van Murcia (Casa Consistorial), dateert uit 1846 en werd gebouwd op de plek van een vroeger Moors paleis.

Het gebouw is in neoklassie-

ke stijl ontworpen, wat onder andere te zien is aan de hoofdentree die gekenmerkt wordt door een bloementuin met fontein. Het stadhuis wordt op dit

moment nog steeds gebruikt als stadhuis. Zo zijn er 29 raadsleden en is de raadszaal gesitueerd in het stadhuis.

STADHUIS *MURCIA*

ONTWERP 1 - ALBERTO NOGUEROL(1984) In 1986 won Alberto Noguerol de prijsvraag om een cityhall te bouwen voor Murcia.

Moor volgens het volk was het een te modernistisch gebouw en was er geen aandacht voor de

historische context van de stad.

Zo zal bijvoorbeeld de gehele voorgevel worden voorzien van een vliesgevel. Na vele lange en hevige protesten, heeft de burgermeester het project on hold

gezet. Na jaren leegstand van de kavel, kwam in 1991 eindelijk schot in de zaak voor een nieuwe City Hall. De nieuwe City Hall zal wel een relatie aangaan met de omgeving.

nmr Ruimte

Aantal

Oppervlakte

Kelder 1 verzonken terras 2 techniek ruimte 3 entree 4 koffie ruimte 5 gardarobe 6 hal 7 berging 8 berging 9 techniek / berging 10 Toilet ruimte 11 vlucht trap 12 lift

1 1 1 1 1 1 1 3 1 1 1 1

10,00 10,00 10,00 10,00 10,00 10,00 10,00 10,00 10,00 10,00 10,00 10,00

m² m² m² m² m² m² m² m² m² m² m² m²

Beganegrond 15 entree 16 tochtsluis 17 hal 18 kantoor burgerzaken 19 buiten berging 20 gesprek kamer 21 spreek ruimte 22 wacht ruimte 23 auditorium 24 media ruimte 25 toiletten

1 1 1 1 1 1 2 1 1 1 1

10,00 10,00 10,00 10,00 10,00 10,00 10,00 10,00 10,00 10,00 10,00

m² m² m² m² m² m² m² m² m² m² m²

1e Verdieping 26 overloop 27 kantoor secretaresse 28 toilet 29 kantoor burgermeester 30 31 buiten ruimte 32 buitenbrug 33 gang 34 spreekruimte 35 kantoor 36 Toilet ruimte

1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1

10,00 10,00 10,00 10,00 10,00 10,00 10,00 10,00 10,00 10,00 10,00

m² m² m² m² m² m² m² m² m² m² m²

Oppervlakte 2e Verdieping 36 hal 37 overloop 38 kantoor 39 spreek ruimte 40 spreek ruimte 41 kantoor tuin 42 toiletten

1 1 1 1 1 1 1

10,00 10,00 10,00 10,00 10,00 10,00 10,00

m² m² m² m² m² m² m²

3e Verdieping 36 hal 37 overloop 38 kantoor 39 spreek ruimte 40 spreek ruimte 41 kantoor tuin 42 toiletten

1 1 1 1 1 1 1

10,00 10,00 10,00 10,00 10,00 10,00 10,00

m² m² m² m² m² m² m²

4e Verdieping 43 hal 44 Toilet ruimte 45 kantoor secretaresse 46 berging 47 wethouder 48 kantoor 49 spreekruimtes 50 balkon 51 Toilet ruimte

1 1 1 1 1 1 3 1 1

10,00 10,00 10,00 10,00 10,00 10,00 10,00 10,00 10,00

m² m² m² m² m² m² m² m² m²

Totaal

m²

STADHUIS *MURCIA*

Ruimtestaat Murcia Cityhall

STADHUIS *MURCIA*

SCHAAL: 1:400

RUIMTES - KELDER & BEGANE GROND Op de begane grond bevinden zich de representatieve ruimtes van het gebouw. Als je binnenkomt, bevindt zich aan de linkerkant de servicebalie (18), hier

kun je je melden als je een afspraak hebt. Daarnaast bevindt zicht op de begane grond ook een auditorium (23), hier worden presentaties / wijkbijeen-

komsten gehouden. In de kelder bevindt zich, naast de koffiekamer (3) en het verzonken terras (1), voornamelijk bergruimte.

STADHUIS *MURCIA*

SCHAAL: 1:400

RUIMTES - 1E & 2E VERDIEPING De burgemeester(29) heeft samen met zijn secretaresse(27) zijn/haar kantoor op de eerste verdieping. De eerste verdieping staat in verbinding met het stadhuis door middel van een

loopbrug (32). Verder bevindt zich daar een kantoor(35) en spreekruimtes voor de ambtenaren. De tweede verdieping heeft naast kantoren ook een receptie ruimte(37) voor speci-

ale gelegenheden. Deze ruimte heeft over de volledige lengte een buitenterras, waar je uitkijkt op het plein (Plaza del Cardenal Belugga).

STADHUIS *MURCIA*

SCHAAL: 1:400

RUIMTES - 3E & 4E VERDIEPING De derde verdieping bestaat volledig uit kantoren en spreekruimtes. In het midden van het gebouw bevinden zich de liften, vluchttrappen en de

toiletvoorzieningen. Vanuit de hal (36) kijk je door een groot raam in de vide van de receptie ruimte (37). Op de vierde verdieping zijn de kantoren gere-

serveerd voor de wethouders. Al deze ruimtes zijn zakelijke ruimtes, dus niet zomaar te betreden voor de bezoeker.

STADHUIS *MURCIA*

SCHAAL: 1:400

RUIMTES - DOORSNEDE Het gebouw heeft 6 verdiepingen met boven op het dak een dakterras voor het kantoorpersoneel. Van de 6 verdiepingen bevindt zicht ĂŠĂŠn verdieping in de grond (de kelder). In de kel-

der is er ruimte voor een koffiekamer (3) en een verzonken terras (1), waar de burgers elkaar kunnen ontmoeten. Op de 1,5 verdieping is een loopbrug(32) aanwezig die het stadhuis en de

City Hall met elkaar verbindt.

Het auditorium is verdiept, zodat je vanuit de begane grond zo het auditorium (23) binnen kan lopen zonder trappen te gebruiken.

STADHUIS *MURCIA*

EXTERIEUR Om de historische context van de omgeving te respecteren, is er gekozen voor een gevel die volledig uit natuursteen bestaat. De plint van het gebouw gaat een relatie aan met Palacio

Epicopal. Beide gebouwen hebben een hoge plint met weinig sparingen. Hoe hoger het gebouw, hoe meer sparingen er aanwezig zijn. Om de relatie aan te gaan met de kathedraal, is er

een groot raam ontworpen. Als je vanuit het plein naar het raam kijkt, zie je de Santa Iglesia Catedral in het glas weerspiegelen.

Plaza del Cardenal Belluga is de ontmoetingsplek van Murcia.

STADHUIS *MURCIA* INTERIEUR De materiaalkeuze van het exterieur van het gebouw is grotendeels ook doorgetrokken naar binnen. De trappenhuizen bestaan volledig uit natuursteen en zo is het auditorium ook met

natuurlijke materialen en tinten bekleed. Namelijk met hout en vloerbedekking in een natuurtint. Bij dit ontwerp was de gevel het belangrijkste; het moest de historische context van de

omgeving respecteren, maar ook de tijdsgeest van nu uitstralen. Binnenin het gebouw is niet zo’n sterke visie aanwezig, het is voornamelijk heel functioneel en praktisch ingedeeld.

STADHUIS *MURCIA*

SCHAAL: 1:400

OPENBAAR - PRIVE Een groot gedeelte van de begane grond is toegankelijk voor bezoekers. Wel is een deel van deze ruimtes alleen op afspraak

te bezoeken, bijvoorbeeld de spreekruimtes en het auditorium. De kelder is bijna volledig niet te betreden voor bezoekers.

Alleen de koffieruimte en het verzonken terras is openbaar.

STADHUIS *MURCIA*

SCHAAL: 1:400

OPENBAAR - PRIVE Op de eerste verdieping is de hal nog toegankelijk voor bezoekers; hier kun je wachten

als je een afspraak hebt met de burgermeester. De tweede verdieping is niet toegankelijk voor

bezoekers. Hier werken alleen ambtenaren.

STADHUIS *MURCIA*

SCHAAL: 1:400

OPENBAAR - PRIVE De derde en vierde verdieping zijn beide niet toegankelijk voor

bezoekers. Verdieping drie is gereserveerd voor ambtenaren

en op de vierde verdieping werken ook wethouders.

STADHUIS *MURCIA*

SCHAAL: 1:400

OPENBAAR - PRIVE Renvooi 1 grijs = openbaar 2 arcering = semi openbaar 3 wit = niet openbaar

STADHUIS *MURCIA*

SCHAAL: 1:400

3 4

1

2

1

2

3

4

ROUTING WETHOUDER De wethouders bevinden zich op de vierde verdieping van het gebouw. Als een wethouder naar de raadzaal wil, zal hij van zijn eigen kamer (1) door de secretaresse ruimte (2) gaan. Hij

komt dan in de hal waarna hij 5 halve verdiepingen naar beneden zal gaan. Vervolgens opent hij de deur die naar de loopbrug leidt. Eenmaal buiten loopt hij de loopbrug over naar het stad-

huis om dan zijn route verder te lopen. Dit is dan ook de snelste route als hij naar het stadhuis moet.

(1) trots, (2) vertrouwd, (3) neutraal, (4) onaangenaam

STADHUIS *MURCIA*

SCHAAL: 1:400

3

4

2 1

1

2

3

4

ROUTING COLLEGE Het college bevindt zicht op de eerste verdieping van het gebouw. Als de burgemeester naar de raadzaal wil, zal hij van zijn eigen kamer (1) door de se-

cretaresse ruimte (2) gaan. Hij komt in de hal waar hij 1 halve verdieping naar boven zal lopen.

Vervolgens opent hij de deur die naar de loopbrug leidt. Eenmaal

buiten loopt hij de loopbrug over naar het stadhuis om dan zijn route verder te vervolgen.

(1) trots, (2) vertrouwd, (3) neutraal, (4) onaangenaam

STADHUIS *MURCIA*

SCHAAL: 1:400

5 4

3 2

1

2

1

3

4

5

ROUTING MEDIA De media komt via de hoofdentree binnen (1) in een tochtportaal (2) wat misschien wat krapper aanvoelt omdat maar 2 zijden van glas zijn voorzien.

Eenmaal binnen kom je in een ruime overzichtelijke hal, welke wordt gedeeld met de bezoekers.

Vervolgens ga je via een smalle gang naar het auditorium (4)

waarna je een kleine trap omhoog moet om in de projectiekamer uit te komen (5). De media mag ook aan de zijkant staan waar een iets breder pad is.

(1) groots, (2) benauwd, (3) overzichtelijk, (4) verheven, (5) krap

STADHUIS *MURCIA*

SCHAAL: 1:400

3 2

1

2

3

1

4

ROUTING PUBLIEK Het publiek komt ook via de hoofdentree binnen (1) in een tochtportaal (2) wat misschien wat krapper aanvoelt omdat maar 2 zijden van glas zijn voor-

zien. Eenmaal binnen kom je in een ruime overzichtelijke hal, waar de bezoeker zich aan de linkerzijde kan melden bij de balie. Vervolgens ga je via een

smalle gang naar het auditorium (4) waarbij je ineens in een grote hoge ruimte komt.

(1) groots, (2) benauwd, (3) overzichtelijk, (4) groot en open

STADHUIS *MURCIA*

3D IMPRESSIE Het belangrijkste van het gebouw is dat het een relatie aangaat met de historische omgeving. Het is een moderner gebouw, maar door relaties te trekken met de plint, bouw-

hoogtes en horizontale belijningen, zorgt het ervoor dat het goed opgaat in de omgeving.

Hierin heeft het plein ook een belangrijke rol, het zorgt namelijk voor de verbinding. Vanuit

een centraal punt gaan lijnen die uitkomen bij de hoofdentrees en de belangrijke gebouwen/gebieden.

STADHUIS *MURCIA* 4,8M 3,7M

23,6M

3,7M 3,7M 3,7M 4,0M 18,9M

3D IMPRESSIE - ANALYSE Door de hoge dichte plint gaat het een relatie aan met het historische gebouw aan de linkerzijde. Hoe hoger het gebouw wordt, hoe meer sparingen er aanwezig zijn. Daarnaast bestaat

het uit een volledig natuursteen gevel. De horizontale banden hebben een lichtere kleur, om zo meer accent aan te brengen.

Hierdoor is er een connectie met de belijning van de omgeving.

Door al deze aspecten brengt de Citty Hall van Rafael Moneo de historische context niet in gevaar.

2

STADHUIS *UTRECHT*

STADHUIS *UTRECHT*

UTRECHT Enric Miralles (2000)

STADHUIS VAN UTRECHT, NEDERLAND

Als een klassieke ‘tempel’, zo herkennen de meeste passanten het Utrechtse stadhuis - net als de verderop aan de Oudegracht gelegen Augustineskerk. Beide gebouwen roepen nostalgische, emotionele en zakelijke gevoelens op. In het geval van het stadhuis is dat ‘tempelgevoel’ nog niet zo gek want dit, deels classicistische, gebouw fungeert voor velen als tempel op de belangrijkste momenten in een mensenleven. Jules Kneepkens, oud-gemeenteraadslid, beschrijft dat heel fraai: “het stadhuis, of beter gezegd de stadhuizen” staat centraal in vele levenszaken, waarbij passie en emoties gepaard gaan met zakelijkheid.

Utrecht is geen stad van pleinen.

Het stadhuis ligt maar aan een klein pleintje, de stadhuisbrug, en daarom valt het weinig op. Al meer dan 650 jaar zijn hier besluiten genomen en vonnissen gewezen. Achter de neoclassicistische gevel schuilt zicht huizen die soms nog ouder zijn. Die middeleeuwse structuur is vrijwel nergens meer aanwezig, behalve in de kelders en in de hal. In tegenstelling tot de meeste andere steden is in Utrecht nooit een geheel nieuw ontworpen stadhuis gebouwd. Het huidige stadhuis is als het ware meegegroeid met de ontwikkeling van de stad Utrecht en is daarom niet alleen een monument,

maar ook een symbool van vele eeuwen stadsgeschiedenis. Wel zijn er enkele malen plannen gemaakt voor een nieuw gebouw, zowel aan de stadhuisbrug als ergens anders in de stad. Maar uiteindelijk is er steeds opnieuw weer gekozen voor het aanpassen van de bestaande bebouwing. het stadhuis bestaat dus uit een reeks van gebouwen uit verschillende tijden aan de Stadhuisbrug waarin onder meer de trouwzaal, raadzaal en vergaderruimtes van de fractie zijn ondergebracht. Het kent een lage geschiedenis van gebruik en verbouwingen. De meest recente vernieuwing heeft begin dit jaar nog plaatsgevonden, uitgevoerd door van hoogvest architecten. Op basis van deze laatste stand is het stadhuis geanaliseerd.

De hoofdentree bevindt zich nu weer in het neoklassieke, negentiendeeeuwse hoofdgebouw aan de Stadhuisbrug. Aan de achterzijde is eind vorige eeuw naar ontwerp van de Spaanse architect Enric Miralles een aanbouw toegevoegd. Bij die verbouwing is ook de bestaande logistiek binnen het gebouw ingrijpend veranderd. De recente restauratie heeft deze ingrepen van Miralles gerespecteerd.

3

N

STADHUIS *UTRECHT*

SCHAAL: 1:1500

INFO ALGEMEEN Gebouw: Stadhuis Utrecht Locatie: Utrecht, Nederland Jaartal: 806, (laatste verbouwing in 2000) Inwoners: 352.795 Architect: Enric Miralles Omvang: 45 raadsleden Type raadzaal: Lagerhuis

CONTEXT Illuptat fugit, id ea venimilibus mi, sit et qui tem rem simolorectae sedios vid qui dignimus molori rempore sunt as minciatest, estotae quostempora cus.

Mus ditem niscitissus, sum ut inverumeesdoluptationestibus untur sit, odita volo ento ipsumet fuga. Et alitat qui se nonet laut enduci offic tem eos seror sequiatint faccae coria is dolup-

ta tempor as del idunt optatque maximus rerferchil eic te voluptatur sectotatur? Torit acia qui dolupta velecture resedis sumque es core, namus, quiam quam, offici autempor.

STADHUIS *UTRECHT*

N

Tabel 1 Ruimtestaat stadhuis Utrecht Verdieping

Ruimte

Oppervlakte

Begane grond Omloop

430

Stadhuishal

170

Trouwzalen

220

Publieke vergaderruimte / werkplekken

250

Raadsleden, B&W vergaderruimte / werkplekken

300

Verhuurbare vergaderruimte / werkplekken

400

Sanitair

56

Omloop

340

Raadzaal

200

Raadsleden, B&W vergaderruimte / werkplekken

550

Verhuurbare vergaderruimte / werkplekken

400

1e verdieping

Sanitair

35

2e verdieping Raadsleden, B&W vergaderruimte / werkplekken Verhuurbare vergaderruimte / werkplekken

1200 250

RUIMTESTAAT Illuptat fugit, id ea venimilibus mi, sit et qui tem rem simolorectae sedios vid qui dignimus molori rempore sunt as minciatest, estotae quostempora cus Mus ditem niscitissus, sum ut inveru-

me es doluptation estibus untur sit,oditavoloentoipsumetfuga.

Et alitat qui se nonet laut enduci offic tem eos seror sequiatint faccae coria is dolupta tempor as del idunt optatque maximus

rerferchil eic te voluptatur sectotatur? Torit acia qui dolupta velecture resedis sumque es core, namus, quiam quam, offici autempor.

N

STADHUIS *UTRECHT*

SCHAAL: 1:500

0

5

10

25m

BEGANE GROND Illuptat fugit, id ea venimilibus mi, sit et qui tem rem simolorectae sedios vid qui dignimus molori rempore sunt as minciatest, estotae quostempora cus.

Mus ditem niscitissus, sum ut inverume es doluptation estibus untur sit, odita volo ento ipsumet fuga. Et alitat qui se nonet laut enduci offic

tem eos seror sequiatint faccae coria is dolupta tempor as del idunt optatque maximus rerferchil eic te voluptatur sectotatur? Torit acia qui dolupta velecture resedis sumque es

N

STADHUIS *UTRECHT*

SCHAAL: 1:500

0

5

10

25m

VERDIEPING 1 Renvooi 1 2

3 4 5

6 7 8

N

STADHUIS *UTRECHT*

SCHAAL: 1:500

0

5

10

25m

VERDIEING 2 Illuptat fugit, id ea venimilibus mi, sit et qui tem rem simolorectae sedios vid qui dignimus molori rempore sunt as minciatest, estotae quostempora cus.

Mus ditem niscitissus, sum ut inverume es doluptation estibus untur sit, odita volo ento ipsumet fuga. Et alitat qui se nonet laut enduci offic

tem eos seror sequiatint faccae coria is dolupta tempor as del idunt optatque maximus rerferchil eic te voluptatur sectotatur? Torit acia qui dolupta velecture resedis sumque es

STADHUIS *UTRECHT*

N SCHAAL: 1:500

N

STADHUIS *UTRECHT*

SCHAAL: 1:500

0

5

10

25m

0

5

10

25m

0

5

GSEducationalVersion

RUIMTELIJKE ERVARING PUBLIEK

Illuptat fugit, id ea venimilibus mi, sit et qui tem rem simolorectae sedios vid qui dignimus molori rempore sunt as minciatest, estotae quostempora cus.

GSEducationalVersion

10

25m

Mus ditem niscitissus, sum ut inverume es doluptation estibus untur sit, odita volo ento ipsumet fuga. Et alitat qui se nonet laut enduci offic

tem eos seror sequiatint faccae coria is dolupta tempor as del idunt optatque maximus rerferchil eic te voluptatur sectotatur? Torit acia qui dolupta velecture resedis sumque es

N

STADHUIS *UTRECHT*

SCHAAL: 1:500

0

5

10

25m

0

5

10

25m

0

5

GSEducationalVersion

GSEducationalVersion

Illuptat fugit, id ea venimilibus mi, sit et qui tem rem simolorectae sedios vid qui dignimus molori rempore sunt as minciatest, estotae quostempora cus.

GSEducationalVersion

RUIMTELIJKE ERVARING RAAD 10

25m

Mus ditem niscitissus, sum ut inverume es doluptation estibus untur sit, odita volo ento ipsumet fuga. Et alitat qui se nonet laut enduci offic

tem eos seror sequiatint faccae coria is dolupta tempor as del idunt optatque maximus rerferchil eic te voluptatur sectotatur? Torit acia qui dolupta velecture resedis sumque es

STADHUIS *UTRECHT*

EXTERIEUR Illuptat fugit, id ea venimilibus mi, sit et qui tem rem simolorectae sedios vid qui dignimus molori rempore sunt as minciatest, estotae quostempora cus.

Mus ditem niscitissus, sum ut inverumeesdoluptationestibus untur sit, odita volo ento ipsumet fuga. Et alitat qui se nonet laut enduci offic tem eos seror sequiatint faccae coria is dolup-

ta tempor as del idunt optatque maximus rerferchil eic te voluptatur sectotatur? Torit acia qui dolupta velecture resedis sumque es core, namus, quiam quam, offici autempor.

STADHUIS *UTRECHT* INTERIEUR Illuptat fugit, id ea venimilibus mi, sit et qui tem rem simolorectae sedios vid qui dignimus molori rempore sunt as minciatest, estotae quostempora cus Mus ditem niscitissus, sum ut inveru-

me es doluptation estibus untur sit,oditavoloentoipsumetfuga.

Et alitat qui se nonet laut enduci offic tem eos seror sequiatint faccae coria is dolupta tempor as del idunt optatque maximus

rerferchil eic te voluptatur sectotatur? Torit acia qui dolupta velecture resedis sumque es core, namus, quiam quam, offici autempor.

STADHUIS *UTRECHT*

EXTERIEUR Illuptat fugit, id ea venimilibus mi, sit et qui tem rem simolorectae sedios vid qui dignimus molori rempore sunt as minciatest, estotae quostempora cus.

Mus ditem niscitissus, sum ut inverumeesdoluptationestibus untur sit, odita volo ento ipsumet fuga. Et alitat qui se nonet laut enduci offic tem eos seror sequiatint faccae coria is dolup-

ta tempor as del idunt optatque maximus rerferchil eic te voluptatur sectotatur? Torit acia qui dolupta velecture resedis sumque es core, namus, quiam quam, offici autempor.

STADHUIS *UTRECHT* INTERIEUR Illuptat fugit, id ea venimilibus mi, sit et qui tem rem simolorectae sedios vid qui dignimus molori rempore sunt as minciatest, estotae quostempora cus Mus ditem niscitissus, sum ut inveru-

me es doluptation estibus untur sit,oditavoloentoipsumetfuga.

Et alitat qui se nonet laut enduci offic tem eos seror sequiatint faccae coria is dolupta tempor as del idunt optatque maximus

rerferchil eic te voluptatur sectotatur? Torit acia qui dolupta velecture resedis sumque es core, namus, quiam quam, offici autempor.

N

STADHUIS *UTRECHT*

SCHAAL: 1:500

DOORSNEDE Illuptat fugit, id ea venimilibus mi, sit et qui tem rem simolorectae sedios vid qui dignimus molori rempore sunt as minciatest, estotae quostempora cus.

Mus ditem niscitissus, sum ut inverume es doluptation estibus untur sit, odita volo ento ipsumet fuga. Et alitat qui se nonet laut enduci offic

tem eos seror sequiatint faccae coria is dolupta tempor as del idunt optatque maximus rerferchil eic te voluptatur sectotatur? Torit acia qui dolupta velecture resedis sumque es

N

STADHUIS *UTRECHT*

SCHAAL: 1:500

FUNCTIEOVERZICHT Illuptat fugit, id ea venimilibus mi, sit et qui tem rem simolorectae sedios vid qui dignimus molori rempore sunt as minciatest, estotae quostempora cus.

Mus ditem niscitissus, sum ut inverume es doluptation estibus untur sit, odita volo ento ipsumet fuga. Et alitat qui se nonet laut enduci offic

tem eos seror sequiatint faccae coria is dolupta tempor as del idunt optatque maximus rerferchil eic te voluptatur sectotatur? Torit acia qui dolupta velecture resedis sumque es

N

STADHUIS *UTRECHT*

SCHAAL: 1:500

GSEducationalVersion

RUIMTELIJKE ERVARING PUBLIEK Illuptat fugit, id ea venimilibus mi, sit et qui tem rem simolorectae sedios vid qui dignimus molori rempore sunt as minciatest, estotae quostempora cus.

Mus ditem niscitissus, sum ut inverume es doluptation estibus untur sit, odita volo ento ipsumet fuga. Et alitat qui se nonet laut enduci offic

tem eos seror sequiatint faccae coria is dolupta tempor as del idunt optatque maximus rerferchil eic te voluptatur sectotatur? Torit acia qui dolupta velecture resedis sumque es

N

STADHUIS *UTRECHT*

SCHAAL: 1:500

GSEducationalVersion

RUIMTELIJKE ERVARING RAAD Illuptat fugit, id ea venimilibus mi, sit et qui tem rem simolorectae sedios vid qui dignimus molori rempore sunt as minciatest, estotae quostempora cus.

Mus ditem niscitissus, sum ut inverume es doluptation estibus untur sit, odita volo ento ipsumet fuga. Et alitat qui se nonet laut enduci offic

tem eos seror sequiatint faccae coria is dolupta tempor as del idunt optatque maximus rerferchil eic te voluptatur sectotatur? Torit acia qui dolupta velecture resedis sumque es

N

STADHUIS *UTRECHT*

SCHAAL: 1:500

RAADZAAL Illuptat fugit, id ea venimilibus mi, sit et qui tem rem simolorectae sedios vid qui dignimus molori rempore sunt as minciatest, estotae quostempora cus.

Mus ditem niscitissus, sum ut inverume es doluptation estibus untur sit, odita volo ento ipsumet fuga. Et alitat qui se nonet laut enduci offic

tem eos seror sequiatint faccae coria is dolupta tempor as del idunt optatque maximus rerferchil eic te voluptatur sectotatur? Torit acia qui dolupta velecture resedis sumque es

N

4,6m

9,2m

4,6m

10,6m

19m

GSEducationalVersion

RUIMTELIJKE ERVARING RAADZAAL Illuptat fugit, id ea venimilibus mi, sit et qui tem rem simolorectae sedios vid qui dignimus molori rempore sunt as minciatest, estotae quostempora cus.

Mus ditem niscitissus, sum ut inverume es doluptation estibus untur sit, odita volo ento ipsumet fuga. Et alitat qui se nonet laut enduci offic

DEZE PAGINA HERHALEN INDIEN MEER ANALYSEMATERIAAL AANWEZIG

tem eos seror sequiatint faccae coria is dolupta tempor as del idunt optatque maximus rerferchil eic te voluptatur sectotatur? Torit acia qui dolupta velecture resedis sumque es

STADHUIS *UTRECHT*

SCHAAL: 1:500

2

STADHUIS WESTLAND

CITYHALL LONDON CITYHALL LONDON

FOSTER + PARTNERS (2002)

CITYHALL LONDON, VERENIGD KONINKRIJK In 2002 werd de City Hall in Londen opgeleverd naar ontwerp van Norman Foster + Partners.

Het gebouw is bedoelt voor de, destijds, nieuwe zelfstandige metropoolregio Greater London.

Hieronder vallen alle 34 boroughs waaruit Londen bestaat, waaronder de City of London.

De assembly, alle 25 leden die wij de raad zouden noemen, bepalen waar het budget heen gaat voor specifieke onderwerpen. De boroughs hebben ook eigen budgetten die zij zonder instemming van de regio kunnen verdelen. Het interessante is dat de Mayor of London en de assembly alleen over de City of London, dus slechts 1 van de 34 boroughs volledige zeggenschap heeft. Dit betekend dus dat in de City Hall de budgetten van portefeuilles als veiligheid en transport van alle 34 boroughs wordt geregeld, maar dat de portefeuilles van scholen en cultuur door de boroughs zelf worden besloten.

Alleen die van de City of London wordt dus volledig hier bepaald.

De City Hall is ontworden vanuit een gebolde vorm en steekt aan de zuidelijk zijde steeds een stukje verder uit zodat het gebouw zelf zorgt voor schaduwwerking en de zonlast in het transparante gebouw minder wordt. Aan de noordzijde opent de, al erg transparante gevel, zich nog verder met grotere glazen panelen. Deze gevel richt zich op de rivier de Theems en de Tower of London. Schuin tegenover en te voet te bereiken is de Tower Bridge te zien.

Het gebouw is bereikbaar direct via de metroingang en via het plein welke beiden zich op -1 bevinden en via het maaiveld op 0. Middels de grote entreehal is de functionele kern bereikbaar met 6 liften, 2 trappenhallen, voldoende toiletten en alle bergingen en kasten die nodig zijn. Aan de noordzijde bevindt zich een enorme helixvormig looppad dat van beneden langs de raadszaal op +1 helemaal naar het observatiedeck loopt op +9. Aan

de zuidzijde van het gebouw, rechts van de kern bevinden zich van +2 tot +7 kantoorfuncties en op +8 het kantoor van de burgemeester. Helemaal rondom de kern en om de vide van helix heen is een open plattegrond waar een invulling is van circulatieruimten.

Het gebouw is duidelijk ontworpen door Foster om een nieuw icoon te plaatsen in Londen. De wens van de stad was om het nieuwe stadhuis legitimiteit en transparantie van de democratie uit te laten stralen, terwijl de financieel achtergebleven zuidoever een extra boost krijgt door het grote masterplan waarvan het stadhuis onderdeel is.

Het gebouw is qua materialisatie en kleurgebruik erg bescheiden. en heeft behalve staal en glas alleen de kleuren paars in tapijt en blauw in balustrades in de raadszaal.

De rust in materiaalgebruik komt voort uit het idee dat je van binnenuit ook verbonden moet voelen met de omgeving: Londen. De vorm van de ruimten en de grootsheid ervan is speciaal genoeg, meer is niet nodig. Het enige dat dus is toegevoegd is glas waardoor je van elk punt uitzicht hebt op een iconisch Londens beeld, al dan niet de Tower Bridge, Tower of London, de Shard of de rivier de Theems.

CITYHALL LONDON

SCHAAL: 1:2000

Gebouw: Locatie: Jaartal: Inwoners: Architect: Omvang: Type raadzaal:

Cityhall London Greater London, Verenigd Koninkrijk 2002 8.546.761 Foster + Partners 25 assemblyleden hoefijzer en cirkel (multifunctioneel in gebruik)

SITUATIETEKENING Onderdeel van een groter masterplan aan de zuidoever van de Theems rivier in Londen. Het financieel achtergestelde gedeelte krijgt met dit masterplan een boost en aanzicht van politieke macht. Het masterplan omvat grotendeels kantoren, een nieuwe metrolijn, een groot plein en de City Hall zelf.

CITYHALL LONDON RUIMTE

AANTAL M2

begane grond: verkeersruimte 300 kern (liftschachten en service) 140 toiletten 60 eerste verdieping: raadszaal 500 verkeersruimte 800 kern (liftschachten en service) 140 toiletten 60 kantoorverdiepingen (2e-8e verdieping) kantoorfunctie 2800 verkeersruimte 4200 kern (liftschachten en service) 140 toiletten 60 observatieverdieping: observatiedeck 300 verkeersruimte 200 kern (liftschachten en service) 140 toiletten 60 totaal 11.100

RUIMTESTAAT Het gebouw is erg groot, omslaat 9 verdiepingen, heeft een ingang op plein-, maaiveld- en metroniveau en huisvest alle organen die de regio Greater London regelt. Het gebouw en de functie van het orgaan Greater London en de burgemeester zijn relatief nieuw. Met dit gebouw moet de stad een nieuw icoon krijgen en een legitieme uitstraling krijgen. Vandaar dat er niet alleen een observatiepunt op het dak is en een grote helix aan de Theemszijde als pronkstuk, maar ook een gebouw dat zo ongeveer voor de helft uit circulatieruimte bestaat.

CITYHALL LONDON

CONCEPTSCHEMA PERSPECTIEF RIVIER Het project wordt dan ook op de websites van de overheid en van Foster & Partners uitgebeeld met deze conceptschetsen. Duidelijk een icoon op straatniveau en ontworden vanuit de verschijningsvorm. Via de website wordt ook het energetische plan uitgelegd, maar dit is zeer zeker niet het startpunt geweest.

CITYHALL LONDON CONCEPTSCHEMA PERSPECTIEF PLEIN Vanuit het plein zie je ook goed hoe de vliesgevel aan de helix- en Theemszijde gedragen lijkt te worden door de bol eronder. Zou het concept van Atlas komen? De drager, de ondersteuner, hij die de wereld op zijn rug draagt.

CITYHALL LONDON

SCHAAL: 1:500

1

2

begane grond

4

2

3

1e verdieping

PLATTEGRONDEN Vanuit de plattegronden is duidelijk zichtbaar hoeveel ruimte er opgaat aan de stabiele kern met alle schachten en liftkernen samen met trappenhuizen. Hierin zitten ook de functies zoals bergingen en toiletten verwerkt. Hierdoor blijft de plattegrond erg open en alle functies gebundeld.

5

5

CITYHALL LONDON

SCHAAL: 1:500

5 5 5

5

5

5 3

2

3 5 5

5 5

5

5

5

5

5e verdieping

3

2

6

9e verdieping

DOORSNEDEN Anderzijds zie je door deze grote open ruimte ook goed hoe enorm veel circulatieruimte het gebouw gebruikt.

1. entreehal, 2. functionele kern, 3. circulatie, 4. raadszaal, 5. kantoorfunctie, 6. observatiedeck

CITYHALL LONDON

SCHAAL: 1:500

3 3 3 3 3 3 3

2 2

8

2

5

2

5

2

5

2

5

2

5

2

4

6 3 3 3 3 3 3 3

2

2 1

2

DOORSNEDE Ook in de doorsnede is goed te zien hoe al ruim 2/3e van het gebouw op lijkt te gaan aan vide boven de raadszaal, de functionele kern en circulatie ruimten.

CITYHALL LONDON EXTERIEUR Goed te zien is hoe de vliesgevel de totale gevel transparant maakt, maar door de noordgevel, bij de raadszaal, grotere openingen te geven zonder zonwering krijgt dit gedeelte, uitkijkend op de Tower of London en de Theems een extra transparante uitstraling en wordt de democratische hart extra geaccentueerd.

CITYHALL LONDON

EXTERIEUR Het gebouw staat temidden van een plein, dichtbij de Tower Bridge en is in deze afbeelding duidelijk onderdeel van het economische centrum van London met de nieuwste ontwikkelingen aan de zuidoever van Londen.

CITYHALL LONDON INTERIEUR Zoals in deze afbeeldingen goed is te zien heeft het interieur een belangrijke verbinding met het exterieur. Zicht op de Theems en contact met de gehele stad is belangrijk. Ook zie je goed hoe belangrijk de helix is. Een magistraal mooi element in de vide, afdalend vanaf het observatiepunt kom je direct uit in de raadszaal, daar waar de budgetten van Greater London worden bepaald.

CITYHALL LONDON

INTERIEUR De raadszaal is derhalve geen raadszaal als we die gewend zijn. Het is een kleine raad met slechts 25 leden. Omdat dit gebouw zo’n icoon is, is de helix-ruimte/raadszaal dan ook multifunctioneel ingericht.

Raadsvergadering zijn belangrijk, maar ook delegaties van over de hele wereld worden hier ontvangen en zijn tentoonstellingen en andere activiteiten niet zeldzaam.

CITYHALL LONDON

SCHAAL: 1:500

begane grond

1e verdieping

PUBLIEK Het publiek dat binnenstroomd via de maaiveld entree worden via tourniquetdeuren al in een gebogen lijn de entreehal ingeloodst. Via deze hal kunnen zij gemakkelijk de helix oplopen en de 500 meter lange klim naar boven afleggen of 1 verdieping stijgen en plaatsnemen als publiek bij de raadsvergadering.

CITYHALL LONDON

SCHAAL: 1:500

5e verdieping

1e verdieping

RAADSLID De raadsleden zijn aan het werk op de kantoorverdieping, vanuit hier kunnen zij helemaal naar beneden lopen via de helix en deelnemen aan de vergadering.

CITYHALL LONDON

SCHAAL: 1:500

1e verdieping

9e verdieping

BURGEMEESTER De burgemeester heeft een grote marketingsrol en geeft vaak interviews vanuit het observatiedeck.

Vanuit hier kan de burgemeester gemakkelijk de lift in stappen en de vergadering leiden.

CITYHALL LONDON

1.

3D DOORSNEDE De raadszaal ziet er erg ingewikkeld uit met alle lijnen en ronde vormen in de opstelling, gevel en helixvormige looppad.

CITYHALL LONDON 2.

3.

4.

OPBOUW RAADSZAAL Doordat de raadszaal zelf is opgebouwd uit cirkels wordt deze ruimte beter leesbaar. Deze cirkels zijn relatief klein vergeleken met anderen cirkelvorige zalen, aangezien deze raad ook slechts 25 leden heeft.

Binnen deze ruimte is het gevoel van schaal verdwenen. Hoe meer mensen er zitten hoe beter, maar door de immense hoogte van de ruimte kun je niet spreken van een menselijke maat in de raadszaal.

CITYHALL LONDON

5.

6.

6.

OPBOUW RAADSZAAL De raadszaal is georienteerd op het noorden en heeft daarbij alleen in de ochtenden en avonden binnenschijnend zonlicht. De verlichting is verwerkt in de rand van het helixvormige pad. De kleuren zijn erg donker, maar door de combinatie van het vele licht oogt het toch erg helder.

CITYHALL LONDON 7.

3D DOORSNEDE De raadszaal kijkt uit op de rivier de Theems en op de Tower of London. Twee ontzettend belangrijke iconen voor de stad en regio Londen.

1

STADHUIS HARDENBERG

STADHUIS HARDENBERG

HARDENBERG de Architecten Cie. (2013)

STADHUIS VAN HARDENBERG, NEDERLAND Doordat de gemeentelijke grenzen van Hardenberg in 2001 werden vergroot met het incorporeren van een naburige gemeente, ontstond de noodzaak om de identiteit van de gemeente te herformuleren. De meest symbolische element van de metamorfose is de creatie van een nieuw gemeentehuis.

Door het minimaliseren van de footprint van het gebouw en het destilleren van het programma in een compacte en energie-efficiënte vorm, kan een groot deel van de kavel worden getransformeerd tot een nieuw stadspark met daaronder een openbare parkeergarage.

Daarom is een vrijstaand paviljoen in een park het symbool van de nieuwe Hardenberg. Aangezien een paviljoen een solitair gebouw is, is het gemeentehuis samengesteld uit de twee meest neutrale grondvormen: de cirkel (symbool voor democratie en daadkracht) en het vierkant (symbool voor reden), die samen de vorm van het gebouw genereren.

De sculpturale ronde vorm ontstaat door een cilinder te combineren met een kubus; dit levert veel rechte wanden op in de kantoorverdiepingen en gebogen wanden in de onderste verdiepingen, waar de publieksfuncties zijn geplaatst. Twee sequenties van vides doorkruizen het gebouw diagonaal. In de centrale vide zijn de trappen geplaatst, terwijl de vide langs de buitengevel groene terrassen bevat, die tot aan

het dak doorlopen. Dwars door het gebouw leidt een ‘openbare straat’ die op de looproutes in het park aansluit. Zo is het nieuwe stadhuis een goed herkenbaar, transparant en makkelijk toegankelijk gebouw.

Het gemeentehuis Hardenberg is bij de oplevering een van de meest duurzame overheidsgebouwen van Nederland. Het is compact van opzet en heeft door zijn ronde vorm een zeer gunstige verhouding tussen inhoud en geveloppervlak, hetgeen betekent dat er relatief weinig warmteverlies optreedt. De diepe kantoorverdiepingen waarborgen een hoge maat van flexibiliteit; dit maakt de toepassing van gevarieerde kantoorconcepten mogelijk. Via de vides komt er daglicht tot in het hart van het gebouw, waardoor het elektriciteitsgebruik voor verlichting geminimaliseerd wordt.

Dankzij de ronde vorm vergen de gevels 20 % minder materiaal dan bij een rechthoekig gebouw. Door de gevelraster kleinschalig te houden is het mogelijk om alle gevels goed aan te passen op de zonoriëntatie. Rondom is het gebouw bekleedt met speciaal ontworpen panelen van gerecycled glas voorzien van een reliëf gebaseerd op het stadswapen van Hardenberg. Achter de panelen is een geavanceerde zonwering toegepast, die voor diffusie van het zonlicht zorgt.

2

STADHUIS HARDENBERG N

STADHUIS HARDENBERG

SCHAAL: 1:200

3

Info Algemeen Gebouw: Stadhuis Hardenberg Locatie: Hardenber, Nederland Jaartal: 2013 Gebouw: Gemeente Hardenberg Inwoners: 59.000 Locatie: Hardenberg, Nederland Architect: de Architecten Cie. Jaartal: 2013 Omvang: 41 raadsleden Inwoners:

59.000 Architect: raadzaal: De Architecten Cie. Type Dualistisch INFO ALGEMEEN

Omvang: 41 raadsleden Type raadzaal: Cirkel – Tribunaal

CONTEXT Het ligt aan de zuidkant van het historische centrum.

Dwars door het gebouw leidt een ‘openbare straat’ die op de looproutes in het park aansluit. Zo is het nieuwe stadhuis

een goed herkenbaar, transparant en makkelijk toegankelijk gebouw. Door het minimaliseren van de footprint van het gebouw en het destilleren van het programma in

een compacte en energie-efficiënte vorm, kan een groot deel van de kavel worden getransformeerd tot een nieuw stadspark met daaronder een openbare parkeergarage.

STADHUIS HARDENBERG

N

4 Ruimtestaat Gemeente Hardenberg Home Story Name Beganegrond

Zone Category

Aantal

Opppervlakte

Lobby

1

250

Raadzaal

1

300

vergarderuimte

2

180

werkplek

1

240

service/ technische ruimte

2

200

circulatie

1

280

lounge

3

200

restaurant

1

400

vergarderuimte

2

200

service/ technische ruimte

1

130

circulatie

1

200

lounge

1

100

vergarderuimte

1

40

werkplek

1

1200

service/ technische ruimte

1

150

circulatie

1

50

lounge

1

100

vergarderuimte

2

800

werkplek

1

500

service/ technische ruimte

1

150

circulatie

1

1e verdieping

2-4e verdieping

5-6e verdieping

80 totaal 10460 m2

RUIMTESTAAT

DOORSNEDE

N schaal 1:50

SCHAAL: 1:50

STADHUIS HARDENBERG

4

5

3

DOORSNEDE Zakelijk Representatief 4

26

1. Publiek 3 2. Burgemeester 3. Gemeenteraad Zakelijk 4. Ambtenaar 5. Overig Representatief

26

1. Publiek 2. Burgemeester 3. Gemeenteraad 4. Ambtenaar 5. Overig

45

45 BEGANGE GROND 3 5 1

4

BEGANGE GROND 3 Zakelijk 5

Representatief 4

45

1

1. Publiek 2. Burgemeester 3. Gemeenteraad Zakelijk 4. Ambtenaar 5. Overig Representatief

45

1. Publiek 2. Burgemeester 3. Gemeenteraad 4. Ambtenaar 5. Overig

45

DOORSNEDE / PLATTEGROND Aangezien een paviljoen een solitair gebouw is, is het gemeentehuis samengesteld uit de twee meest neutrale grondvormen: de cirkel (symbool voor democratie en

daadkracht) en het vierkant (symbool voor reden), die samen de vorm van het gebouw 45 genereren.

De sculpturale ronde vorm ontstaat door een cilinder te

combineren met een kubus; dit levert veel rechte wanden op in de kantoorverdiepingen en gebogen wanden in de onderste verdiepingen, waar de publieksfuncties zijn

N

N

VIERDE VERDIEPING

SCHAAL: 1:50 schaal 1:50

N

STADHUIS HARDENBERG

4

5 4

VIERDE VERDIEPING Zakelijk 4

Representatief 1. Publiek5 2. Burgemeester 4 3. Gemeenteraad Zakelijk 4. Ambtenaar

5. Overig Representatief

6

1. Publiek 2. Burgemeester 3. Gemeenteraad 4. Ambtenaar 5. Overig

EERSTE VERDIEPING 5

5

EERSTE VERDIEPING 5

Zakelijk Representatief 5

1. Publiek 2. Burgemeester 3. Gemeenteraad Zakelijk 4. Ambtenaar

5. Overig Representatief 1. Publiek 2. Burgemeester 3. Gemeenteraad 4. Ambtenaar 5. Overig

PLATTEGRONDEN geplaatst. Twee sequenties van vides doorkruizen het gebouw diagonaal. In de cen-

trale vide zijn de trappen geplaatst, terwijl de vide langs de buitengevel groene terras-

sen bevat, die tot aan het dak doorlopen.

STADHUIS HARDENBERG

7

EXTERIEUR Dankzij de ronde vorm vergen de gevels 20 % minder materiaal dan bij een rechthoekig gebouw. Door de gevelraster kleinschalig te houden is het mogelijk om alle

gevels goed aan te passen op de zonoriĂŤntatie. Rondom is het gebouw bekleedt met speciaal ontworpen panelen van gerecycled glas voorzien van een reliĂŤf gebaseerd op

het stadswapen van Hardenberg. Achter de panelen is een geavanceerde zonwering toegepast, die voor diffusie van het zonlicht zorgt.

STADHUIS HARDENBERG

8

INTERIEUR Het gebouw is compact van opzet en heeft door zijn ronde vorm een zeer gunstige verhouding tussen inhoud en geveloppervlak, hetgeen betekent dat er relatief weinig

warmteverlies optreedt. De diepe kantoorverdiepingen waarborgen een hoge maat van flexibiliteit; dit maakt de toepassing van gevarieerde kantoorconcepten mogelijk.

Via de vides komt er daglicht tot in het hart van het gebouw, waardoor het elektriciteitsgebruik voor verlichting geminimaliseerd wordt.

SCHAAL: n.v.t.

N

STADHUIS HARDENBERG

Sequentie Gemeenteraad / College

PUBLIEK

9 Sequentie Gemeenteraad / College

entrees

LOBBY

GEMEENTERAAD

entrees

entrees

LOBBY

RAADZAAL

SEQUENTIE PUBLIEK / GEMEENTERAAD IIn deze diagrammen zijn de ruimtes die mensen passeren grijs en zijn de “ action spaces” blokjes. Het geeft je een idee

hoe deze ruimtes aan elkaar gerelateerd zijn. Voor beiden is er een directe toegang vanaf de ingang. De bezoeker en

de senator passeren een gang met een reeks plafondopeningen om de lobby en de raadzaal te betreden.

SCHAAL: n.v.t.

N

STADHUIS HARDENBERG

Sequentie Ambtenaren Sequentie Ambtenaren

AMBTENAREN

10

WERKPLEK WERKPLEK

v.3 v.2 v.3 v.1 v.2

v.1-6 v.1-6

entrees entrees

v.1

v.6 v.5 v.6 v.4 v.5

WERKPLEK WERKPLEK WERKPLEK WERKPLEK WERKPLEK v.4 WERKPLEK WERKPLEK WERKPLEK WERKPLEK WERKPLEK WERKPLEK WERKPLEK

V. V. V. V. V. V. V. V. V. V. V. V.

WERKPLEK WERKPLEK

SEQUENTIE AMBTENAREN De diepe kantoorverdiepingen waarborgen een hoge maat van flexibiliteit; dit maakt de toepassing van ge-

varieerde kantoorconcepten mogelijk. Ambtenaren kunne een dynamische beleving krijgen door een reeks groene

terrassen met verschillende plafondhoogte te passeren.

schaal 1:25

raadsleden publiek

N

STADHUIS HARDENBERG

SCHAAL: n.v.t.

11

Dualistisch CIRKEL – TRIBUNAAL

schaal 1:25

raadsleden publiek

RAADZAAL Door de stoelen in een ronde te plaatsen hebben alle deelnemers goed zicht op elkaar, behalve uiteraard de gesprekspartners direct naast

hen. Hoewel de opstelling voor de dynamiek voordelen kent, neemt ze van alle indelingen de meeste ruimte in beslag. In die gevel, is het combi-

natie van cirkel en tribunaal.

Het college heeft haar plaats vooraan de zaal en naast de voorzitter.

SCHAAL: n.v.t.

N

afmeting afmeting

16m 16m 6,5m

16m 17m 17m

6,5m 6,5m

16,5m 17m

12

16,5m 16,5m

verlichting verlichting verlichting

materiaal materiaal materiaal

RAADZAAL De kamer heeft een plafond van twee vloerhoogte en het interieur is gebaseerd op witte

afwerking en houten textuur.

EĂŠn kant van de kamer is een groot open raam dat overdag

STADHUIS HARDENBERG

afmeting

veel daglicht toelaat.

STADHUIS *STAD*

NEXT Architecten (1999 )

STADHUIS VAN SĂ„YNĂ„TSALO, FINLAND Nam, inus, si cum sumet licipsam lania etum faccaboris magniet re ipsandam ad explatur apit, tenit aut volumqu iscientempos iuntorunt.

Molorectis et que perrum et et lam, omnim dolore sum nis modi beaquibusci idem quam faccullecaes eaqui to ommos eos illa eost, consequas nihilia cum hillani hiciam renis aliquae ernatiis nonseditate verfere provit omnimpelest, con esequi iur, si omnis minusti ommod quis perum utese suntust iissincitio dis et labore net quiderume non res doluptur as sequis aut ad moloreperem audi quia sequi sum nossit quundia endit rat escidis ma quis velluptus sedi alique volorpossint fuga.

Solupta spelitia nones doluptatur, omnimus et asimagnation re, cum, qui cum dem consequas quam nonsequam atur, quibus cum consequis doluptas sam ex ene vel iliquo ma sitati temporiam dentibus eos nimenihiciis il molorep udaersp erores ut ipsandus as nossinis dionem re, inctam venissusa dolore doluptatur aut aut odiori con re dolorum sum voluptatis aut labo. Nam eum alit eatur si ius dolectur?

Tem et rem cor rae mint mo quiderc ipsante santius eatio consenis et, arciliquatem a nem dolupid quatur renimus audis sum destrum quam aut aliae sum faceseditio qui tetum voluptam repudior mi, quam, eaquia quiae pera voluptat essus rerferi aut occum faceaquam hil millabore id magnist, ommod qui oditibus am estiostist pelique ratium, odit atur remqui cusantis nis dem qui ut lam, se con nita doloritat ut rempedi ut is ex et vendaerum cus sendae autam, ut hicidisquia cones et untur? Qui coriate perisimi, conem voloren ihillup tatur?

Volorendant, odist andae nonem ipsunt, con esti corum dest everund ellaborrovid ut veri omnimpore magni adipsant.

Diat inis et poresequam, consequam exerum senist dus eicimolecti dolecep tatenderum et, ipic te veliquia doloresto omnis repe molupta spersperibus essimuscidel etur?

Illant. Id minimpo rererovit, et doloresto ever-

spitae. Uptas volores eliqui omnist, con nonectur?

Parcillab iuntio. Itaspelenis eatem et odis aborum si blab id quam ulpa peri rehenda essimin et idundae ab idemporem digenis aut acestis rectotasit libea consedipsae. Ro ipsantem di bero blat autat quo verrum accati aliti vitatiossita doluptatur sante es assimen dissum volorro id ut assequae libus sandaes equosse et autatiu ntempel ipsanda quatiandi dolorum qui omni totam ius sa sint abore, volorepudit, omnistiorro voluptas illorum, omnimpe lignienissit dolenda quibus volupta ssint.

Qui remporae non re nimaxim andias inusapid quatectis quisquia ped es dero quatias nos et est que nempore ptatur? Qui as et eoste volorep erecum hitaerum que aut porio. Mus etur a nia vendipit qui omnis at volupta temquatio to odipsa simin et ullaccatur?

Bus aliquat emporum quibus verum lant, tem res volores aut velit endaerupti dolo que venis est, quatest iandandi sim et porrum harchil liquae eosantotatem doluptur sant et pa et elit que qui commolum quatum aut faccus.

Invelit omnis veri undaest, tet oditios vel magnatu rerumque veliquunt fugias ut quis sedi consed ut eumquasiti audae. Et la voloribus, enimus, occusant.

Et as consequ ataqui volorep rovitiaeriae evel is qui core am, cum haribus.

Equi re asim destis minctat emporibus, quamusd amuscidus.

Bus, sequi denis quatend ipientium, nonseque odit verovitem eos modia id evendipsum quias veriorit evel mosamus.

Ximinti aliciae voloriaspita et, sumqui te quiam qui beritaspic testemp elendesero doluptia acero et exerum quatur? Qui tem fuga. Ita vit libus corum, intorem inihit andandi quas et quo ommoluptatem ut a voluptatem sa voluptatur aut fugit, si omnim est, volluptatur aut post dellorerum eaquos consero eatur andantur arupta voluptatatam estemos tetur? Qui beate etumquatur?

STADHUIS BLOEMENDAAL

BLOEMENDAAlL

STADHUIS BLOEMENDAAL

SCHAAL: 1:1000

INFO ALGEMEEN Gebouw: Locatie: Jaartal: Inwoners: Architect: Omvang: Type raadzaal:

Gemeentehuis, Bloemendaal Bloemendaal, Nederland 2014 23.400 Next Architect Rudy Uytenhaak 19 raadsleden Hoefijzer

CONTEXT Illuptat fugit, id ea venimilibus mi, sit et qui tem rem simolorectae sedios vid qui dignimus molori rempore sunt as minciatest, estotae quostempora cus.

Mus ditem niscitissus, sum ut inverume es doluptation estibus untur sit, odita volo ento ipsumet fuga. Et alitat qui se nonet laut enduci offic tem eos seror sequiatint faccae coria is dolup-

ta tempor as del idunt optatque maximus rerferchil eic te voluptatur sectotatur? Torit acia qui dolupta velecture resedis sumque es core, namus, quiam quam, offici autempor.

STADHUIS BLOEMENDAAL Ruimtestaat Gemeentehuis Bloemendaal Categorie

Oppervlakte

Publiekcentrum Front office

298 m2

Werkplekken

609 m2

Bestuurlijke Ruimte

Back office Flexibele werkplekken

1446 m2

Facilitaire ruimte Opslag/archieven/kantine

750 m2

RUIMTESTAAT Illuptat fugit, id ea venimilibus mi, sit et qui tem rem simolorectae sedios vid qui dignimus molori rempore sunt as minciatest, estotae quostempora cus Mus ditem niscitissus, sum ut inveru-

me es doluptation estibus untur sit, odita volo ento ipsumet fuga.

Et alitat qui se nonet laut enduci offic tem eos seror sequiatint faccae coria is dolupta tempor as del idunt optatque maximus

rerferchil eic te voluptatur sectotatur? Torit acia qui dolupta velecture resedis sumque es core, namus, quiam quam, offici autempor.

STADHUIS BLOEMENDAAL

SCHAAL: 1:500

KELDER

ZAKELIJK

ZAKELIJK

0. bezoekers entree 1. tochtsluis 2. balie 3. burgerzaal/wachtruimte/publiekszaal 4. loketten 5 podium 6. publieks toiletten 7. nooduitgang 8. photo booth 9. opslagverplaatsbaar materieel 10. magazijn 11. technische ruimte/kleine opslag 12. besloten trap 13. werkplekken ambtenaren 14. werkplekken ambtenaren 15. vergaderruimte/projectruimte 16. opslag 17. archief 18. EHBO ruimte 19. opslag 20. installatieruimte 21. vergaderruimte besloten

REPRESENTATIEF

BEGANE GROND

REPRESENTATIEF

Â

 Â

Â

Â

Â? Â?

0. entree medewerkers 1. hal 2. raadzaal 3. opslag griffier 4. facilitaire diensten ict 5 pantry bode 6. bodekamer 7. kantine 8. wachtruimte/flexplekken 9. flexplek/vergaderruimte 10. vide burgerzaal 11. foyer 12. besloten trap 13. trouwezaal 14. repro 15. tochtsluis 16. garderobe 17. vergaderruimte griffie 18. flexibele vergaderruimte 19. vergaderruimte 20. werkplek wethouders 21. werkplek burgermeester 22. nooduitgang/artisten uitgang 23. ceremonieel entree

Â? Â Â?

� � ­€

Â? Â

Â

Â

Â

 Â

� �� � � � �­ �

 Â

Â?

Â?

­ �

� � ­ � ­ �

Â? Â?

EERSTE VERDIEPING

ZAKELIJK

Â?

REPRESENTATIEF 0. vergaderruimte klein 1. lockers/garderobe 2. flex werkplekken/college/fractievoor zieters 3. patio 4. secritariaat 5 vergaderruimte groot 6. besloten trap 7. vergaderruimte conference calls 8. vide

Â

TWEEDE VERDIEPING

 � �

ZAKELIJK

Â?

REPRESENTATIEF 0. trappenhuis 1. technische ruimte 2. flexible werkplekken (stilte ruimte) 3. technische ruimte 4. installatieruimte 5. vergaderruimte 6. vide

Â

Â

Â?

Â? Â?

Â? Â Â? Â?

STADHUIS BLOEMENDAAL

SCHAAL: 1:500

STADHUIS BLOEMENDAAL

EXTERIEUR Illuptat fugit, id ea venimilibus mi, sit et qui tem rem simolorectae sedios vid qui dignimus molori rempore sunt as minciatest, estotae quostempora cus.

Mus ditem niscitissus, sum ut inverume es doluptation estibus untur sit, odita volo ento ipsumet fuga. Et alitat qui se nonet laut enduci offic tem eos seror sequiatint faccae coria is dolup-

ta tempor as del idunt optatque maximus rerferchil eic te voluptatur sectotatur? Torit acia qui dolupta velecture resedis sumque es core, namus, quiam quam, offici autempor.

STADHUIS BLOEMENDAAL INTERIEUR Illuptat fugit, id ea venimilibus mi, sit et qui tem rem simolorectae sedios vid qui dignimus molori rempore sunt as minciatest, estotae quostempora cus Mus ditem niscitissus, sum ut inveru-

me es doluptation estibus untur sit, odita volo ento ipsumet fuga.

Et alitat qui se nonet laut enduci offic tem eos seror sequiatint faccae coria is dolupta tempor as del idunt optatque maximus

rerferchil eic te voluptatur sectotatur? Torit acia qui dolupta velecture resedis sumque es core, namus, quiam quam, offici autempor.

STADHUIS BLOEMENDAAL

SCHAAL: 1:500

STADHUIS BLOEMENDAAL INTERIEUR Illuptat fugit, id ea venimilibus mi, sit et qui tem rem simolorectae sedios vid qui dignimus molori rempore sunt as minciatest, estotae quostempora cus Mus ditem niscitissus, sum ut inveru-

me es doluptation estibus untur sit, odita volo ento ipsumet fuga.

Et alitat qui se nonet laut enduci offic tem eos seror sequiatint faccae coria is dolupta tempor as del idunt optatque maximus

rerferchil eic te voluptatur sectotatur? Torit acia qui dolupta velecture resedis sumque es core, namus, quiam quam, offici autempor.

STADHUIS BLOEMENDAAL

SCHAAL: 1:500

1,2m

1,2m

9,2m

0,9m

2,1m

0,3m

3m

2,3m

1,3m

4,4m

1,3m

SCHAAL EN VERHOUDING

A-A

A-A

RAADZAAL PLATTEGROND

2,3m

STADHUIS *STAD*

SCHAAL: 1:200

DAGLICHT

KUNSTLICHT

INTERIEUR

MATERIALISATIE

STADHUIS BLOEMENDAAL

TITEL TEKSTBLOK Illuptat fugit, id ea venimilibus mi, sit et qui tem rem simolorectae sedios vid qui dignimus molori rempore sunt as minciatest, estotae quostempora cus.

Mus ditem niscitissus, sum ut inverume es doluptation estibus untur sit, odita volo ento ipsumet fuga. Et alitat qui se nonet laut enduci offic tem eos seror sequiatint faccae coria is dolup-

ta tempor as del idunt optatque maximus rerferchil eic te voluptatur sectotatur? Torit acia qui dolupta velecture resedis sumque es core, namus, quiam quam, offici autempor.

2

STADHUIS *ALMELO*

ALMELO

STADHUIS *ALMELO*

Kraaijvanger Architects

STADHUIS VAN ALMELO, NEDERLAND In 2015 is het stadhuis van Almelo opgeleverd na een lange aanloop periode. Uiteindelijk is besloten het stadhuis net buiten de binnenstad te leggen, door een lege plek opnieuw waarde te geven.

Het gebouw openbaart zich middels een plein met de zogenaamde waterboulevard van de stad.

Bij de bouw is op een systematische wijze te werk gegaan, waarbij afstand is gedaan van het klassieke model maar wel elementen en verwijzingen naar de stad zijn aangebracht.

Het gebouw bestaat uit een plint van drie verdiepingen waarbinnen de publieke en representatieve functie bevinden. Daarboven zit het verhoogde parkeer dek waar bezoekers en gebruikers hun auto kwijt kunnen. De plint verwijst naar de korrelgrote van de omgeving, waardoor de gebruiker niet gevoel krijgt een groot gebouw te betreden. De torens boven de plint bieden ruimte voor de werkplekken van de ambtenaren. Het was de intentie van de architect om deze torens als representatieve bakens van het stadhuis voor de stad te maken. Met bepaalde puien in de toren, gericht zijn op de belangrijkste elementen van de stad, zoals het Twenthe-centrum, de rechtbank, het station en de binnenstad.

Met het gebouw wilde de architect verbondenheid met de stad creĂŤren. Dit heeft hij getracht door een open plein rondom, de kleuren in de toren verwijzende naar het Twenthe-centrum en het logo van Almelo. De entree moet uitnodigend zijn, zodat mensen makkelijk naar binnen gaan.

De publiekshal moet hieraan bijdragen.

Bij binnenkomst is een hoge strakke entreehal, die overzichtelijk, maar niet aanvoelt als een stadhuis. De bezoeker komt gemakkelijk bij de publiekshal, waar doormiddel van de vide contact gezocht wordt met gemeentelijk apparaat. Deze open ruimte geeft het gevoel een groot plein over te steken, waarbij de ambtenaar staat te wachten om te helpen. De raadzaal is opgebouwd uit een sobere ruimte, waar ruimte is voor een debat. De grote vensters refereren aan de openheid van de gemeenteraad richting de stad.

Het stadhuis heeft geen uitstraling en gevoel van een klassiek stadhuis. De symbolische elementen zijn minimaal aanwezig. Het gebouw bestaat meer uit een modern kantoor met noodzakelijke functies.

STADHUIS *ALMELO*

SCHAAL: 1:3000

INFO ALGEMEEN Gebouw: Locatie: Jaartal: 2015 Inwoners: Architect: Omvang: Type raadzaal:

Stadhuis Almelo Almelo, Nederland 72.560 Kraaijvanger Architects 35 raadsleden Dualistisch

CONTEXT Het stadhuis van Almelo is gelegen net buiten het stadscentrum . De open gelegen plek aan de zogenaamde waterboulevard was groot genoeg voor het geplande

stadshuis. Aan de noordwestzijde van het stadhuis bevind zich een plein dat zich openbaart richting de stad en waardoor het stadhuis goed toegankelijk is voor voetgangers.

De openingen in de torens van het stadhuis richtingen zich op de belangrijke gebouwen uit de omgeving, het Twenthecentrum, station, de kerk en de rechtbank.

STADHUIS *ALMELO*

Ruimtestaat stadhuis Almelo Verdieping

Categorie

Aantal ruimtes

Oppervlakte

Entree

1

539 m2

Publiekshal

1

687 m2

Trouwzaal

1

115 m2

Sanitair

6

121 m2

Werkplekken

3

452 m2

Technische ruimtes

6

344 m2

Fietsenberging

1

260 m2

Raadzaal Foyer College B&W Griffie Vergaderruimte Sanitair

1

450 m2

1

350 m2

10

347 m2

2

117 m2

19

1291 m2

6

73 m2

Begane grond

1e verdieping

2e verdieping Parkeren

2800 m2

Overige verdiepingen

Totaal

Restaurant Werkplekken Sanitair

1

425 m2

45 60

5139 m2 820 m2 20.060 m2

RUIMTESTAAT Het relatief grote stadhuis van Almelo biedt op de begane grond en eerste verdieping ruimte aan de publieke en representerende functies. Gebruikers van het

stadhuis kunnen middels een autolift op de tweede verdieping parkereren. De 10 verdiepingen tellende toren bieden ruimte aan de gebruiksfuncties voor

de ambtenaren. De twee toren staan middels een trappenhuis, split-level met elkaar in verbinding, waardoor een open structuur wordt gemaakt.

STADHUIS *ALMELO*

SCHAAL: 1:750

= Publiek = College B&W = Werkruimtes = Vergaderen 3

4 1 5

5

4

4

4

4

8

2

5

7

8

6

8

7

PLATTEGROND BEGANE GROND Renvooi 1 Entreehal 2 Publiekshal

3 Trouwzaal 4 Ondersteunende diensten 5 Sanitair

6 Fietsenberging 7 Werkplekken 8 Technische ruimtes

STADHUIS *ALMELO*

SCHAAL: 1:750

= Publiek = College B&W = Werkruimtes = Vergaderen 12

12

12

12

12 12 10

9

12

11 16

16

12 12 13 13 13

15

13

15

13

11

15

15

15

15

15

15 15

15

15 15

14

14

PLATTEGROND EERSTE VERDIEPING Renvooi 9 Raadzaal 10 Foyer

11 Sanitair 12 College van B&W 13 Archief

14 Griffie 15 Vergaderruimtes 16 Automatisering

STADHUIS *ALMELO*

SCHAAL: 1:1500

1 2

3

BGG College van B&W

1e

1

4 3

2

BGG Publiek / pers

1e

ANALYSE PLATTEGRONDEN College van B&W 1 Een lage overzichtelijke ruimte, samenkomst.

2 Overzicht in verticale zin 3 Verlaagde doorgang, verhoogde sobere ruimte.

Publiek 1 Hoge rustige binnenkomst met overzicht.

2 Brede zaal, door vide verbinding met gemeente 3 Trap naar wachtruimte.

4 Verlaagde brede doorgang met statige sobere ruimte, heldere indeling.

STADHUIS *ALMELO*

SCHAAL: 1:1500

1 2

3

3

BGG Raadsleden

1e

2

BGG Ambtenaren

1

1e

ANALYSE PLATTEGRONDEN Raadsleden 1 Ruime rustige entreehal.

2 Lage brede wachtruimte, ruimte voor overleg en terugtrekken.

3 Open ruimte, overzicht op

vergaderruimtes, verticale verbinding met bezoekers middels vide.

Ambtenaren 1 Snelle achter doorgang met achterdeur naar raadzaal.

2 Opstellen achter de raad, beschutte plek.

STADHUIS *ALMELO*

EXTERIEUR Het gebouw bestaat uit een 3 laagse plint met twee torens. In de torens bevinden zich grote vensters die gericht zijn richting markante plekken in de stad, zoals het Twenthe-centrum

(rechts op de foto). Aan de voorzijde boven de entree bevind zich het balkon (foto linksonder) die bij speciale aangelegenheden wordt gebruikt. Er is wordt met meerdere elementen gerefereerd

aan de stad , waaronder het logo van almelo die in de plint is tussen de kozijnen is gegraveerd.

STADHUIS *ALMELO* INTERIEUR In het gebouw wordt ook op verschillende manieren laten zien dat het om het stadhuis van Almelo gaat. De vloer in de publiekshal laat de kaart an Almelo zien en de raadzaal heeft

de kleur blauw van de stad. De raadzaal (bovenin) is de meeest opvallende ruimte. De publiekshal kenmerkt zich door een grote vide naar de bovenliggende ruimte, waardoor een open

en transparant gebaar wordt gemaakt. De trap (rechtsmidden) bij entree leidt de raadzaal. In de torens zijn de verdiepingen split-leven en bereikbaar middels een groot trappenhuis.

SCHAAL: 1:750

STADHUIS *ALMELO*

B

A

A

B

8 7 4

5

1

2

6 3

DOORSNEDE A-A Renvooi 1 Trouwzaal 2 Entreehal 3 Publiekshal

4 Werkruimte college van B&W 5 Foyer 6 Raadzaal

7 Parkeerdek 8 Verdiepingen werkplekken ambtenaren 9 Vergaderruimtes

B

STADHUIS *ALMELO*

SCHAAL: 1:750

A

A

B

8 7 5

9

2

3

DOORSNEDE B-B

SCHAAL: 1:1500

STADHUIS *ALMELO*

B

v

A

B

A-A College van B&W

B-B

A-A Publiek / pers

B-B

DOORSNEDE A-A College van B&W 1 Een lage overzichtelijke ruimte, samenkomst.

2 Overzicht in verticale zin 3 Verlaagde doorgang, verhoogde sobere ruimte.

Publiek 1 Hoge rustige binnenkomst met overzicht.

2 Brede zaal, door vide verbinding met gemeente 3 Trap naar wachtruimte.

4 Verlaagde brede doorgang met statige sobere ruimte, heldere indeling.

A

B

STADHUIS *ALMELO*

SCHAAL: 1:1500

A

A

B

A-A Raadsleden

B-B

A-A Ambtenaren

B-B

DOORSNEDE B-B Raadsleden 1 Ruime rustige entreehal.

2 Lage brede wachtruimte, ruimte voor overleg en terugtrekken.

3 Open ruimte, overzicht op

vergaderruimtes, verticale verbinding met bezoekers middels vide.

Ambtenaren 1 Snelle achter doorgang met achterdeur naar raadzaal.

2 Opstellen achter de raad, beschutte plek.

STADHUIS *ALMELO*

3d doorsnede raadzaal

doorsnede lijn

3D DOORSNEDE RAADZAAL De raadzaal kan in het stadhuis van Almelo worden aangemerkt als de belangrijkste ruimte van het gebouw. De inrichting heeft een moderne sobere uitstraling.

De opstelling van de raad bestaat uit een dubbele ovaal met daarachter aan de ene zijde de ambtenaren en aan de andere zijde het publiek en de pers. De

ruimte wordt betreden middels twee grote taatsdeuren en een verlaagd plafond, waarachter de ruimte zich ontvouwd.

STADHUIS *ALMELO* 24,5m 20m

4,5m

7-9m 5-7m

ritme en maat

natuur- en kunstlicht

Inrichting en materiaal

De raadzaal ligt op de hoek van de verdieping. Aan twee zijdes zijn de hoek afgerond die daarmee de na druk legt op de extra parlementaire dualistische opstelling van de

raad. Het zonlicht komt middels twee grote ramen die tevens de transparantie van het bestuur naar de stad weergeven. De ruimte wordt verder aangevuld met spots en een grote

plafonniere in het midden. De materialisatie is sober wit gestuct met eikenhouten schotten en luxe blauwe bureaustoelen in de kleur van de stad.

STADHUIS *ALMELO*

SEQUENTIE DOORSNEDE

STADHUIS *ALMELO*

STADHUIS *DEVENTER*

STADHUIS *DEVENTER*

Deventer

Neutelings Riedijk Architecten (2006-2016)

STADHUIS VAN (Deventer), (Nederland) Het Stadhuiskwartier omvat in totaal 24.000 m2 waarvan 20.000 m2 nieuwbouw en 4.000 m2 renovatie / restauratie van bestaande rijksmonumenten. De nieuwbouw bestaat uit een voorgebouw en een teruggelegen hoofdgebouw.

Het voorgebouw aan het Grote Kerkhof heeft twee lagen met een kap en een gevelcompositie met een sterke verticale belijning, net als de naastgelegen gebouwen ‘de Hereeniging’ en het oude stadhuis. Hierdoor schrijft het voorgebouw zich vanzelfsprekend in, in zijn historische omgeving.

Door de kap naar achter te plaatsen maakt de gevel zich los van het dakvlak waardoor een stadsbalkon en een herkenbare gevel aan het Grote Kerkhof zijn ontstaan. De bezoeker betreedt door de poort van het voorgebouw het Burgemeestershof en daarna het hoofdgebouw.

Het hoofdgebouw telt drie lagen, net als de meeste bestaande huizen eromheen. De hoge verticale ramen brengen, samen met het grote daklicht van de hal, daglicht binnen tot diep in het gebouw. Het hoofdgebouw heeft een daklandschap dat bestaat uit een regelmatig ritme van mansardekappen en groene, platte daken. Dit biedt een gevarieerde horizon die vanzelfsprekend opgaat in het vergelijkbare daklandschap in de directe omgeving.

Het dakterras aan het Burgemeestershof biedt een panoramisch uitzicht over de binnenstad van Deventer.

Het ontwerp voor het stadhuiskwartier sluit aan bij de typische Deventer stedenbouwkundige structuur van tuinen en binnenpleinen die met elkaar verbonden zijn door paden, steegjes, gangen en poorten. Het gebouw is georganiseerd rond twee nieuw ontworpen hoven; een open hof rond het voormalige burgemeestershuis en een overdekt binnenhof, de centrale hal, waar inwoners, bezoekers en medewerkers van de gemeente elkaar kunnen ontmoeten. Op de begane grond loopt vanaf de Grote Kerkhof, één nieuwe doorgaande route, via de Burgemeestershof en de cenNog netjes typen

trale hal naar het Burseplein, en vandaar naar de Brink. Haaks hierop ligt een tweede looproute die de binnenstad aansluit op de straatjes en steegjes naar de IJssel. Beide routes zijn publiek toegankelijk. De bezoekers en gebruikers van het Stadhuiskwartier brengen levendigheid terug naar een verlaten stukje binnenstad.

In de gevels van het stadhuiskwartier wisselen gesloten baksteen delen en open filigrein houten delen elkaar af. De filigrein gevels bestaan uit een raster van eikenhouten kaders van verschillende afmetingen. Het eiken raamwerk biedt ruimte aan een geïntegreerde toepassing van kunst in de architectuur. In samenwerking met de kunstenares Loes ten Anscher zijn voor de eiken kaders een reeks van roosters ontworpen: 2.264 unieke vingerafdrukken van 2.264 Deventenaren zijn in aluminium gegoten. Verspreid over de buiten- en binnengevels van het gebouw vormen zij samen één groot kunstwerk. De zichtbare aanwezigheid van de Deventenaren in de gevel maakt het stadhuiskwartier tot het ‘Huis van de Burgers’. Met zijn iconische facade heeft het nieuwe gebouw de identiteit van Deventer opnieuw vormgegeven en de stad versterkt op de kaart gezet.

Het stadhuiskwartier omvat publieke en besloten ruimtes die elk hun eigen materialisatie en detaillering hebben. Het gebouw presenteert het zich als een hedendaags palazzo met een klassiek gecomponeerde gevel. De publieke ruimtes hebben robuuste en solide materialen en details. De natuurstenen vloer leidt de bezoeker vanaf de verschillende hoofd- en zijingangen naar alle publieke gebieden zoals de centrale hal en burgermeestershof. De eiken filigrein gevel met aluminium vingerafdrukken is vanaf de straat doorgezet naar het interieur rondom de hof en centrale hal. Alle collonades leiden naar dit overdekte stadsplein toe: Deventers eigen Forum

N

STADHUIS *DEVENTER*

SCHAAL: 1:2000

INFO ALGEMEEN Gebouw: Locatie: Jaartal: Inwoners: Architect: Omvang: Type raadzaal:

Gemeente huis Deventer Deventer, Nederland 2016 442.123 Neutelings Riedijk 37 raadsleden Tribunaal

SITUATIE Het stedenbouwkundig plan van het historische Deventer kenmerkt zich door de kleine steekjes die uitmonden in hoven. In de plattegrond is te zien dat er meerdere hoven aanwe-

zig zijn. Het stadhuis heeft vier entrees en twee doorgaande publiek toegankelijke routes.

De routes kruisen elkaar op een open hof rond de oude burgemeesterswoning. Vanuit dit

gezamenlijke punt kun je het stadshuis betreden, maar ook vanuit de Bursestraat kun je het stadhuis betreden. Daarnaast zijn er meerdere kleine doorkijken naar de binnentuin.

STADHUIS *DEVENTER*

STADHUIS *DEVENTER*

EERDERE ONTWERPEN In 2006 maakte Neutelings Riedijk het eerste ontwerp voor een nieuw stadhuis van Deventer. Maar er kwam veel protest onder de inwoners van de stad.

Ze vreesden dat het gebouw het

historische stadsgezicht aan zou tasten. In 2008 kwam het tweede ontwerp, zonder bibliotheek en met drie lagen parkeerplaatsen. Maar nog steeds waren de reacties niet mals. In 2010 kreeg

Neutelings Riedijk nog een kans om een nieuw ontwerp te maken. Er was nu wel oog voor de historische context van de stad.

nmr Ruimte Kelder -1 parkeerplaatsen -2 bergingen -3 bergingen -4 techniek ruimte -5 techniek ruimte -6 -7 -8 -9 Beganegrond 1 Entree 2 Collonade 3 expotositie ruimte 4 Entree 5 hal 6 kantoor 7 kantoor 8 kantoor grifer 9 kantoor grifer 10 kantoor grifer 11 trouwzaal 12 trouwzaal ruimte 13 ruimt tbv trouwzaal 14 ruimt tbv trouwzaal 15 burgerzaal 16 kantoor 17 hal 18 spreekruimte burgemeester 19 burgermeestershof 20 tochtportaal 21 informatiebali 22 auditorium 23 tochtportaal 24 service balie 25 kantoor 26 kantoor 27 kantoor 28 kantoor 29 kantoor 30 kantoor 31 auditorium 32 spreekruimte 33 kantoor 34 kantoor 35 kantoor 36 entree parkeer garage

Aantal

Oppervlakte

1 1 1 1 1

10,00 10,00 10,00 10,00 10,00

m² m² m² m² m²

1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 2 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1

10,00 10,00 10,00 10,00 10,00 10,00 10,00 10,00 10,00 10,00 10,00 10,00 10,00 10,00 10,00 10,00 10,00 10,00 10,00 10,00 10,00 10,00 10,00 10,00 10,00 10,00 10,00 10,00 10,00 10,00 10,00 10,00 10,00 10,00 10,00 10,00

m² m² m² m² m² m² m² m² m² m² m² m² m² m² m² m² m² m² m² m² m² m² m² m² m² m² m² m² m² m² m² m² m² m² m² m²

nmr

Aantal

Oppervlakte

1e Verdieping 38 overloop 39 liften 40 restaurant kantine 41 keuken 42 kantoor 43 kantoor 44 spreekruimte 45 spreekruimte 46 kantine 47 toiletten 48 overloop 49 kantoor 50 kantoor 51 wachtruimte 52 raadzaal 53 kantoor wethouders 54 berging 55 spreekruimte 56 spreekruimte 57 burgermeester

1 1 1 1 1 1 1 3 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1

10,00 10,00 10,00 10,00 10,00 10,00 10,00 10,00 10,00 10,00 10,00 10,00 10,00 10,00 10,00 10,00 10,00 10,00 10,00 10,00

m² m² m² m² m² m² m² m² m² m² m² m² m² m² m² m² m² m² m² m²

3e Verdieping 60 overloop 61 tochruimte 62 kantoor 63 buiten ruimte 64 bordes kantine 65 kantoor 66 kantoor

1 1 1 1 1 1 1

10,00 10,00 10,00 10,00 10,00 10,00 10,00

m² m² m² m² m² m² m²

4e Verdieping 66 buiten ruimte 67 buiten ruimte 68 buiten ruimte

1 1 1

10,00 m² 10,00 m² 10,00 m²

Totaal

m²

STADHUIS *DEVENTER*

Ruimtestaat Deventer

STADHUIS *DEVENTER*

SCHAAL: 1:1000

RUIMTES De begane grond kenmerkt zicht door de 4 colonnade entrees(2). In het midden van het gebouw is een groot openbaar hof. Alle 3 de entrees aan de linkerzijde komen hier op uit. In

het representatieve gedeelte van het gebouw vind je onder andere de service balie (24) en de raadzaal op de eerste verdieping. Op de eerste verdieping zitten ambtenaren, wethouders(53) en de

burgemeester(57). Op de begane grond is nog een auditorium(31) te vinden en het historische gedeelte van het gemeentehuis; een trouwzaal(11) met de daarbij behorende ruimtes.

STADHUIS *DEVENTER*

SCHAAL: 1:1000

RUIMTES De derde verdieping is volledig gereserveerd voor kantoorplekken(62) voor de ambtenaar.

Alle ruimtes kijken uit over de belangrijkste ruimte van het stadhuis, namelijk het Atrium

(3). Hier komen alle burgers naartoe als ze iets te bespreken hebben. Aan de Grote Kerkhof zijde is nog een grote vide gecreĂŤerd voor de kantine. Het daklandschap van het gemeen-

tehuis bestaat uit veel kleinere daken. Door deze ingreep gaat het grote gebouw alsnog op in het daklandschap van de omgeving.

STADHUIS *DEVENTER*

SCHAAL: 1:1000

36

DOORSNEDE Het stadhuis van Deventer heeft 4 verdiepingen, waarvan 3 boven de grond en 1 kelder. In de kelder zijn parkeerplaatsen te vinden, welke alleen bestemd zijn voor vergunningshouders.

Dat kunnen o.a. de burgermeester of omwonenden zijn.

De royale hoogte van de begane grond (5,4 m) zorgt voor een goede aansluiting op de verdiepingsvloeren van de historische

gebouwen (doorsnede A-A). De eerste en tweede verdieping zijn 4,5 m en 3,6 m hoog.

STADHUIS *DEVENTER*

SCHAAL: 1:1000

37

Hereeniging

Nieuwbouw

1836

2016

Landshuis 1632

Gevelaanzicht Stadhuiskwartier Deventer

Stadhuis 1694

Facade North West 0

5

10

15

Cross Section CC

Doorsnede historische delen en nieuwbouw Stadhuiskwartier Deventer

0

5

10

GEVEL De voorgevel van het stadhuis bestaat uit 4 gevels die allen uit een andere tijd dateren.

Om de nieuwbouw in deze historische context te passen, is er gebruik gemaakt van de gul-

20m

den snede. De referentie komt voort uit de vensters van het oude stadhuis (1694). Zowel de binnen als de buitengevel is in de gulden snede opgetrokken.

De gevels bestaan volledig uit

een eikenhouten gevelraster van zeven verschillende formaten kozijnen. Door de vingerafdrukken is het een gebouw van Deventer voor Deventer geworden.

15

20m

STADHUIS *DEVENTER*

EXTERIEUR De gevel is opgewerkt in 7 verschillende eikenhouten kaders, die allen de verhouding hebben van de gulden snede.

Door de gevel krijgt het een historische en klassieke uitstraling.

De kozijnen zijn grotendeels ingevuld met een afgietsel van abstracte vingerafdrukken van Drentenaren in aluminium.

Zelfs bij het plafond in de colonnades is de raster structuur

doorgezet. De gevels in de zijstraten zijn grotendeels met de robuuste bakstenen bekleed. De zichtbare betrokkenheid van de inwoners maakt het gebouw tot het ‘Huis van de Burgers’.

STADHUIS *DEVENTER* INTERIEUR Het exterieur wordt ook doorgetrokken naar binnen, het gebouw loopt over van colonnades, naar een binnenplaats of naar een overdekt binnen atrium. Zo is overal ook hetzelfde

materiaal toegepast. Eiken houten kozijnen met natuursteen vloeren. In het kenmerkende atrium is een grote variĂŤteit van interieur aangebracht van beslotenheid en concentratie tot

openheid en gezamenlijkheid. In de publiekshal zijn drie gradaties aangebracht, voor de werknemers is hetzelfde concept door het hele kantoor doorgetrokken.

STADHUIS *DEVENTER*

SCHAAL: 1:1000

BUITEN RUIMTES Zoals te zien is bevindt zich een groot gedeelte van het gebouw buiten. Door de colonnades loop je wel droog en beschut

van het weer. In het midden is een groot binnenhof, terwijl in het stadhuis een groot binnen patio is wat voelt als een buiten-

ruimte door het vele glas in het dak. De verdieping heeft geen buiten colonnades meer, allen de binnenhoven.

STADHUIS *DEVENTER*

SCHAAL: 1:1000

OPENBARE RUIMTES Het huis van de burgers? Dat is niet terug te zien in de openbaarheid van het gebouw. De begane grond lijkt grotendeels wel openbaar, maar dat valt in de realiteit wel mee. Want 90%

is buitenruimte en de binnenruimte is de grote ruimte binnen voor burgerzaken. Op de eerste verdieping is de raadzaal semi openbaar, allen wanneer er raadsvergaderingen zijn, zijn de

poortjes open en kun je naar de eerste verdieping (die dan ook voor een groot gedeelte afgesloten is). Ook worden de buitenruimtes s ’avonds afgesloten.

STADHUIS *DEVENTER*

SCHAAL: 1:1000

5 3

2

1

4

6

8

7

ROUTING RAAD De raad loopt grotendeels d zelfde route als het publiek. Via de hoofdentree loop je door een colonnade rij naar het binnenhof (3). De raad kan meteen

doorlopen richting het trappenhuis (5) poortjes open en kun je je weg vervolgen richten het imposante trappenhuis (5). Op de verdieping kun je 1 richting op

lopen omdat de rest is afgesloten. De wachtruimte voelt prettig en warm aan, dit is de ruimte waar iedereen samen de raadzaal binnen gaat (8).

(1) imposant, (2) beschut, (3) open, (4) neutraal, (5) krap, (6) aangenaam, (7) warm, (8) welkom

STADHUIS *DEVENTER*

SCHAAL: 1:1000

1

2 5

4 3

ROUTING COLLEGE De burgermeester heeft een luxe en ‘’eigen entree’’. Hij of zij kan namelijk de auto in de parkeerkelder parkeren. Via een klein onaangenaam steegje kun je je auto naar beneden

rijden. De burgermeester heeft een kantoor in de vleugel die niet voor iedereen te betreden is, hij werkt daar in zijn eigen vertrouwde omgeving. Hij loopt via zijn eigen kantoor richting

de wachtkamer(7) waar iedereen samenkomt, van raad tot bezoekers. Om gezamenlijk de raadzaal te betreden.

(1) verheven/benauwend, (2) bekend, (3) neutraal, (4) welkom, (5) aangenaam

STADHUIS *DEVENTER*

SCHAAL: 1:1000

5 3

2

1

4

6

8

7

ROUTING MEDIA / PUBLIEK De media en het publiek die naar de raadzaal wil, bewandelt dezelfde route. Via de hoofdentree loop je door een colonnade rij naar het binnenhof (3). Eenmaal binnen aangekomen moet

je je melden bij de servicebalie (4). Hier doen ze voor jou de poortjes open en kun je je weg vervolgen richting het imposante trappenhuis (5). Op de verdieping kun je 1 richting op lo-

pen omdat de rest is afgesloten.

De wachtruimte voelt prettig en warm aan, dit is de ruimte waar iedereen samen de raadzaal binnen gaat (8).

(1) imposant, (2) beschut, (3) open, (4) neutraal, (5) krap, (6) aangenaam, (7) warm, (8) welkom

STADHUIS *DEVENTER*

SCHAAL: 1:1000

1

2

3

4

5

6

7

ROUTING BURGERZAKEN Via de hoofdentree loop je door een colonnade rij naar het binnenhof (3). Eenmaal binnen aangekomen moet je je melden bij de servicebalie (4). Je kan

wachten in de imposante patio van het gebouw. Als je een afspraak hebt, kun je de medewerker volgen om verder het gebouw in te komen. Na het

gesprek loop het gebouw uit via een colonnade. Het is ook mogelijk om omgekeerd de weg te bewandelen. Het gebouw heeft namelijk 4 entrees.

(1) imposant, (2) beschermend, (3) onaangenaam, (4) aangenaam, (5) imposant, (6) beschermend, (7) imposant

STADHUIS *DEVENTER*

3D IMPRESSIE De binnen patio is een ruime imposante en statige ruimte. Dit is de ruimte van het gebouw, de burgers kunnen hier wachten op hun afspraak met de desbetref-

fende medewerker van de gemeente. Het bijzondere is dat dit ook bijna de enigste openbare binnenruimte van het gebouw is. De verdieping die een groot

deel terug ligt, is niet toegankelijk voor bezoekers. Het maakt de ruimte ruimer en lichter.

STADHUIS *DEVENTER*

11,6M

4.5M 17,0M 4.5M

5.4M

39,8M 6,9M

3D IMPRESSIE - ANALYSE De begane grond heeft een royale hoogte van 5,4 m en zorgt hierdoor voor een goede aansluiting op de verdiepingsvloeren van de historische gebouwen (doorsnede A-A). De eerste

en tweede verdieping zijn 4,5 m en 3,6 m hoog. Elke verdieping heeft 1 laag aan kader die transparant is. Ook hier zijn de eikenhouten kaders terug te zien.

De vloer bestaat uit natuursteen,

terwijl het wachtgedeelte bestaat uit warme en felle kleuren.

Mede door het vele glas in het dak is het een aangename ruimte om in te verblijven.

2

STADHUIS WESTLAND

STADHUIS WESTLAND

WESTLAND Cepezed (2017)

STADHUIS VAN WESTLAND, NEDERLAND In 2004 werden vijf gemeenten samengevoegd tot één geheel: Westland. Westland bestaat uit De Lier, s-Gravenzande, Monster, Naaldwijk en Wateringen. In het nieuwe gemeentehuis aan de Verdilaan te Naaldwijk zijn de gemeentelijkdiensten gecentraliseerd in een efficiënte en gastvrije omgeving. Het fungeert als publieks- en bestuurscentrum en huisvest het ambtenarenapparaat. Het gemeentehuis en het gemeentekantoor zijn in tandem ontworpen met een selectie van thema’s die belangrijk zijn voor de gemeente: representativiteit, ruimtelijke kwaliteit, doelmatigheid, comfort en duurzaamheid. Beide gebouwen zijn erg flexibel ontworpen door de grote open vloervelden en makkelijk opvouwbare wanden.

Het gemeentehuis bestaat uit een rechthoekig volume waarbij aan de achterzijde de generieke beuk is gesitueerd. Hierin zijn spreekkamers, de kantine, kantoren en het archief verwerkt. Voor het wat geslotenere blok ligt een transparant en uitnodigend atrium. Hier is de ontvangst en servicebalie geplaatst. Te midden van dit atrium hangt een groot ‘bestuursmeubel’. Met ronde beëindigingen, extra hoge verdiepingen en geaccentueerd door het rijkelijk gebruik van glas en hout is dit meubel duidelijk het belangrijkst in het gemeentehuis. Hierin is dan ook de raadszaal gesitueerd, tezamen met de fractiekamers en kamer voor het college. Het bestuursmeubel wordt op de begane grond aangeduid door de arcade van ronde witte kolommen die wegvallen tegen de sobere witte wanden, vloeren en plafonds.

Door de houten parketvloer, die direct onder het meubel is aangebracht, worden de servicebalie en commissiekamers aangeduid. De houten koof die aan het plafond, onder het meubel hangt, waarin spotjes zijn verwerkt versterkt dit gevoel. Hierdoor ontstaat er ook een atrium rondom dit meubel waarbij de vliesgevel en hoge plafonds zorgen

voor een gevoel van hoge ruimtelijke kwaliteit en representativiteit. Het bestuursmeubel zelf heeft aan de binnenzijde een houten parketvloer, een vliesgevel tussen de ruimten en het atrium en een houten lamellenwand hierbuiten. Deze representatie zorgt voor een waardige uitstraling van de raad en de vergaderingen. De hoge mate van inzichtelijkheid en transparantie werkt uitnodigend en door de lichte en warme uitstraling is het er fijn werken.

De materialisatie is typisch voor het Westland: plantenbedden en het gebruik van glas en hout verwijzen naar de kassen van ‘de glazen stad’.

Logisch dat voor beide gebouwen uitgegaan is van ‘de kas’ als metafoor en concept. Het is een ruimtelijk, cultureel, maar ook zeker een economische plaats in de regio. De gevel is het omhulsel voor alles wat binnen leeft en groeit. Daarbij wordt het gemeentehuis een plek met ultieme transparantie, wat bijdraagt aan de gebouwbeleving en toont hiermee het democratische karakter van het gemeentehuis. De inrichting is uitgevoerd met de kleuren van het Westlandse gemeentelogo en zorgt voor een open, maar intieme sfeer. Bezoekers voelen zich gezien en welkom.

Het gebouw is CO2-neutraal en ontworpen door middel van moderne techniek- en materiaaltoepassingen. Benodigde energie wordt verzorgd door zonnepanelen. Gedacht is aan warmte- en koudeopslag in de bodem en er is voldoende daglicht om het gebouw op te warmen.

De materialisering is duurzaam geproduceerd, robuust en onderhoudsarm. De mate van algehele duurzaamheid wordt daarom ook behaald door industrieel, flexibel en demontabel te bouwen. Dit bevordert een flexibel gebruik van het gebouw en maximale mogelijkheden voor recycling of hergebruik in de toekomst.

O k

SCHAAL: 1:500

STADHUIS WESTLAND

situatie 1:1500

Gebouw: Locatie: Jaartal: Inwoners: Architect: Omvang: Type raadzaal:

D s h b D u w n r w c W g te

Stadhuis Westland Westland, Nederland 2017 108.576 Cepezed 39 raadsleden extraparlementair & dualistisch

situatie locatie Verdilaan Stokdijkkade

Stokdijkkade Verdilaan

Verdilaan

SITUATIETEKENING Gelegen aan de rand van het stadshart van Naaldwijk is het nieuwe gemeentehuis gesitueerd. Het gebouw is omringd door belangrijke functies zoals het busstation,

cepezed 0m

banken, het kerkplein, scholen en het winkelcentrum. Aan de achterzijde van het gemeentehuis is een woonwijk te vinden. Het gemeentehuis is ontworpen en gebouwd in een tandem met 0m

50m

het gemeentekantoor. Deze is aan de rand van de stad te vinden dichter in de buurt van de befaamde kassenbouw waaraan de beide ontwerpen haar concepten verlenen.

50m

D p g H g v v e tr b p e

STADHUIS WESTLAND RUIMTE STUKS AANTAL M2 hoofdingang 1 16 foyer 1 151 expositieruimte + wachtruimte 1 416 servicebalie 1 96 spreekkamer 8 12 centrale hal 1 375 multifunctionele conferentiezaal + commissiekamers 1 302 leeszaal archief 1 154 werkplek 6 156 conferentiekamer + telefoonkamer 11 17 keuken 1 33 raadszaal 1 311 fractiekamers 8 25 burgemeester- en wethouderskamer 1 97 concentratiewerkplekken 12 10 stiltezone 4 35 lounge 4 35 toiletten 18 mindervalieden toiletten 5 totaal - 2241

RUIMTESTAAT Het gemeentehuis bevat een grote vide boven de algemene ruimtes. Hierboven zweeft de raadszaal met alle fractiekamers en kamer voor wethouders en burgemeester.

De kantoorfunctionaliteit is terug te vinden in het kantoorgedeelte, het wat minder doorzichtige gedeelte. Hier zijn 3 verdiepingen in verstopt. De wethouders en burgemeesters

hebben een eigen kantoor, het overige personeel vindt haar plekje in de open kantoortuinen en stiltezones. Middels een grote foyer en trappenpartij zijn deze allen te bereiken.

STADHUIS WESTLAND

SCHAAL: 1:200

begane grond

eerste verdieping

CONCEPTSCHEMA PLATTEGROND Het ruimtelijk concept wordt uitgelegd door Cepezed als een representatief open en toegankelijk gebouw voor het bestuur en de samenleving.

Een plek waar de democratie

zichtbaar in uitvoering is. Het langgerekte volume bestaat uit een generiek volume waarin drie kantoorverdiepingen verscholen zijn en een groot, uitnodigend en transparant

atrium. Er is gedacht aan een balans tussen inzichtelijkheid en transparantie, waardigheid en aanblik met een warme en uitnodigende sfeer met het materiaal uit het Westland: glas.

STADHUIS WESTLAND

SCHAAL: 1:200

dwarsdoorsnede

langsdoorsnede

CONCEPTSCHEMA DOORSNEDEN Voor de generieke beuk zit een transparant atrium, hierin zit op de begane grond een houten meubel met glas.

Deze wordt geaccentueerd door het houten plafond en

de houten vloer. Hieromheen krult een expositieruimte met publieksontvangst en een grote representatieve ontvangst. met zicht op de transparante democratie.

Hierboven

gesitueerd zijn de fractiekamers en kamer voor het college.

Natuurlijk in de spotlight: in dit opgetilde, vrijgehouden en dubbelhoge volume temidden van dit atrium - de raadszaal.

STADHUIS WESTLAND

SCHAAL: 1:200

10 8

9

5

5

3

5

5

5

5

4

10

6

9

10

5

5

7

10

10

7

11

7

2

7 7

7

3

7

1

15 15 15 9

15 9

16

11

12

6

15

9

17

17

15

9

11

11

13

13

13

13

13

13

2

11

16

14

PLATTEGRONDEN De generieke beuk is volledig gevuld met (concentratie-) werkplekken, conferentieruimtes, stiltezones en lounges. Deze is verbonden middels de centrale hal

met de foyer op de begane grond en splitlevel eerste verdieping waar de raadszaal, fractieruimten en wethoudersen burgemeesterruimte te vinden zijn. De derde splitlevel

verdieping van de generieke beuk is helaas niet terug te vinden.

STADHUIS WESTLAND

SCHAAL: 1:200

12

3

12

3

4

4

3

5

9

5

9

11

9

13

13

13

13

7

7

7

7

3

DOORSNEDEN Duidelijk te zien is hoe het democratische blok zweeft in het atrium. Hierin zijn de belangrijkste functies te vinden voor de democratie.

Legenda: 1. hoofdingang, 2. foyer, 3. expositieruimte + wachtruimte, 4. servicebalie, 5. spreekkamer, 6. centrale hal, 7. multifunctionele conferentiezaal + commissiekamers, 8. leeszaal archief, 9. werkplek, 10. conferentiekamer + telefoonkamer, 11. keuken, 12. raadszaal, 13. fractiekamers, 14. burgemeesteren wethouderskamer, 15. concentratiewerkplekken, 16. stiltezone, 17. lounge.

STADHUIS WESTLAND

EXTERIEUR De generieke beuk is duidelijk zicht en duidelijk ondergeschikt aan het toegankelijke en transparante gedeelte waarin het zwevende blok der democratie gehuisvest is. Binnen de vliesgevel wordt de entree slechts gemarkeerd met een minuscule setback in de vliesgevel met schuifdeuren en in doosletters “gemeente Westland�.

STADHUIS WESTLAND EXTERIEUR ‘s Avonds licht het democratische doosje op binnen het atrium. ‘s Avonds is het nog duidelijker zichtbaar waar de prioriteit ligt in dit gebouw. Het generieke kantoorgedeelte is slechts een klein beetje verlicht en valt weg tegen het spectakel in het atrium.

STADHUIS WESTLAND

INTERIEUR Gezocht wordt er naar een zakelijke entree. Een entree gemarkeerd onder het democratische blok, geaccentueerd door hout boven- en onder de balie en omringd door glas. Westlandser dan dit wordt het niet,

STADHUIS WESTLAND INTERIEUR Voor deze nieuwe gemeente, waarin verschillende gemeenten tezamen komen is dit nieuwe gemeentehuis met dualistisch en extra parlementaire raadszaal ontworpen. Een plek waar de voorzitter de raadsvergadering leidt, plaats is voor sprekende burgers, een plaats voor wethouders buiten de vergadering, maar dichtbij genoeg om de raad toe te spreken mocht dit gewenst zijn. Hierbij heeft het publiek goed zicht, maar kijkt toch vooral uit op de ruggen van de raad. Buiten de ring, goed zicht, maar zonder duidelijke interactie met de vergadering.

STADHUIS WESTLAND

SCHAAL: 1:200

BEZOEKER Bezoeker arriveert bij het stadhuis en heeft een afspraak met een ambtenaar.

STADHUIS WESTLAND

SCHAAL: 1:200

AMBTENAAR Ambtenaar luncht in de keuken, heeft een vergadering en werkt in de open kantoortuin of stilteruimte.

STADHUIS WESTLAND

SCHAAL: 1:200

PUBLIEK Het publiek arriveert, neemt plaats en krijgt de mogelijkheid de raad toe te spreken als inspreker.

STADHUIS WESTLAND

SCHAAL: 1:200

RAADSLID De raad arriveert, discussieert in de fractiekamers en neemt daarna plaats in de vergadering.

STADHUIS WESTLAND

SCHAAL: 1:200

WETHOUDER De wethouder is moeilijk ter been, neemt de lift en stuurt de staf aan, daarna is de wethouder aanwezig tijdens de raadsvergadering.

STADHUIS WESTLAND

SCHAAL: 1:200

VOORZITTER De voorzitter bespreekt de agendapunten voorafgaand aan de vergadering met het college, praat met een raadslid in de fractiekamer.en neemt plaats op de stoel voor de voorzitter.

STADHUIS WESTLAND

1.

3D DOORSNEDE Middels 9 stappen wordt hier getoond hoe de raadszaal is opgebouwd. 1. is de basis lijnen tekening, 2. ritme, 3. maatvoering, 4. schaal, 5. daglicht, 6. kunstlicht, 7. materialisering en 8. interactie binnen en buiten.

STADHUIS WESTLAND 2.

1,5m

6x

7,5° m

10

5,4

12,0m

m

3,0m

m 0,9

str

am

ien

1,5m

3,0m

5,0m

9,0m

4,0m

15,0m

3.

4.

OPBOUW RAADSZAAL De raadszaal is enorm ritmisch opgebouwd, allereerst door een kolommenrij op 5,4 meter stramien.

Vanuit het hart staan 2 kolommen op 90 graden uit elkaar. Hiertussen staan houten kolommen op 7,5 graden uit elkaar en tussen de parallele kolommen op 0,9 meter uit elkaar. Binnen de ruimte zijn verschillende cirkels boven elkaar gesitueerd om alle focus op de vergadering te leggen. De kantoorfuncties hebben standaard kantoorhoogten, de welkomsthal is erg hoog om de focus op de raadszaal te leggen en binnen de raadszaal is de ruimte dubbelhoog uitgevoerd.

STADHUIS WESTLAND

5.

6.

7.

OPBOUW RAADSZAAL Via het vele glas komt het veel licht binnen de ruimte dat langs de lamellen een strak strijklicht geeft in de ruimte. Dit accentueerd de ritmiek binnen de raadszaal. Het levert een licht ruimte op, maar ook enigszins een vorm van beschutting. Via het ronde dakraam temidden van een wit plafond en witte muren wordt de aandacht gefocust op de vergadering. Ook de strakke ritmiek van spots met grote ronde ‘kroonluchter’ laat de aandacht gaan naar de vergadering. De materialisatie is sober, witte meubels en plafond, houten vloer, en royaalblauwe stoffering. Waardig, warm, Westlands.

STADHUIS WESTLAND 8.

3D DOORSNEDE In deze 3D doorsnede is duidelijk te zien hoe de raadszaal zweeft in het atrium, omringd met hout en glas in een lichte en natuurlijke omgeving. Met zicht op haar omgeving en veel inkijk vanuit de straat straalt het gebouw en het interieur rust, legitimiteit en het Westland uit.

STADHUIS *STAD*

Henning Larsen (2018)

STADHUIS VAN EYSTURKOMMUNA, FAERÖER EILANDEN, DENEMARKEN Het stadhuis van Eysturkommuna in Nordragota, op de Faeröer Eilanden is ontworpen door partner van Henning Larsen, Osbjørn Jacobsen in 2018. Eysturkommuna is een stadhuis voor de samengevoegde gemeenschappen: Gøtu kommuna en Leirvíkar kommuna en omvat de plaatsen Gøtueiði, Gøtugjógv, Leirvík, Norðragøta en Syðrugøta met in totaal 2000 inwoners.

Het stadhuis vormt een brug over de rivier Eiðisá en verbindt zo 2 helften van de gemeente met elkaar. Het dak van het stadhuis is toegankelijk en open voor het publiek, mensen kunnen hier komen picknicken en zwemmen in de rivier. Het is een enkel laags gebouw met voor kantoorfuncties. De raadzaal is precies boven de rivier geplaatst zodat er de mooiste uitzichten te zien zijn. Ook is er in de vloer een glazen doorkijk gemaakt om de vissen te zien.

De raadzaal-indeling is gebaseerd op de Kiva, een ceremoniële ruimte uit inheems Amerika.

Aan de tafel zit niemand aan het einde en komen de verschillende gemeentes bij elkaar om te overleggen en beslissingen te nemen.

Gelegen in het landschap van de Faeröer

eilanden, gaat het groene stadhuis van Eysturkommuna volledig over in de natuur.

Dit was dan ook het idee van de architect. Het conceptuele idee achter het ontwerp van het stadhuis is om de lijn tussen landschap en gebouw te vervagen.

Op de Faeröer eilanden vormt de natuur de kaders van de levens van de mensen. De natuur is altijd aanwezig. Bij de meeste hedendaagse architectuur op de Faeröer eilanden worden er rechtstreeks elementen gekopieerd van traditionele gebouwen. Het stadhuis is een eerbetoon aan de noordse landschappen en de traditionele lokale huizen met grasdaken.

Tegelijkertijd definieert het een nieuw pad voor hedendaags Faeröerse architectuur.

Het stadhuis heeft als belangrijkste taak om de verschillende gemeenten bij elkaar te brengen.

Het is onderdeel van een plan waarbij het de eerste van meer gebouwen is die het openbare leven in het centrum van Norðragøta moeten gaan heroveren en opleven. Het stadhuis creëert een ruimte die de lokale gemeenschap nieuw leven moet inblazen

STADHUIS EYSTURKOMMUNA

Eysturkommuna

STADHUIS EYSTURKOMMUNA

SCHAAL: 1:200

INFO ALGEMEEN Gebouw: Locatie: Jaartal: Inwoners: Architect: Omvang: Type raadzaal:

Stadhuis Eysturkommuna Nordragota, Faerรถer Eilanden, Denemarken 2018 2.000 Henning Larsen 5 raadsleden Cirkel

2 1

3 CONTEXT Het stadhuis[1] ligt over de rivier Eiรฐisรก[2] die hieruitmondt in een fjord[3] van de grote oceaan. De entree ligt aan

een prakeerplaats en steekt uit ten opzicht van de rest van het volume. Met de noordkant kijkt het stadhuis uit over de

rivier en de gemeente en aan de zuidkant naar het fjord.

Verdieping

Categorie

Aantal

Oppervlakte

Begane grond Entree

1

70

Publieke verkeersruimte

1

34

Politieke verkeersruimte

7

57,5

Vergaderruimte

2

25

Archief

1

24

Raadzaal

1

67

Werkplek

9

64

Sanitair

2

3,3

Kantine

1

22

Berging/tecniek

8

53 366,8 m2

RUIMTESTAAT

STADHUIS EYSTURKOMMUNA

Ruimtestaat Eysturkommuna stadhuis

STADHUIS EYSTURKOMMUNA

SCHAAL: 1:400

9

8

8

10 6 5

3

4

2 6

1

7

6 4

2

10

1

Zakelijk

Publiek

BEGANE GROND

1.

2.

3.

4.

5.

6.

Entree Ontvangst Raadzaal Burgemeesterskamer Wethouders Vergaderen

7. Kantine 8. Werkplekken 9. Archief 10. Rivier

5

3 6

1

1. Publiek 2. Burgemeester 3. Wethouders 4. Ambtenaren 5. Gemeenteraad 6. Overig

STADHUIS EYSTURKOMMUNA

SCHAAL: 1:400

2 1

1

6

2 1

Publiek

DAK

1. Pad over het dak 2. Rivier

1. Publiek 2. Burgemeester 3. Wethouders 4. Ambtenaren 5. Gemeenteraad 6. Overig

STADHUIS EYSTURKOMMUNA

SCHAAL: 1:400

DOORSNEDEN

STADHUIS EYSTURKOMMUNA

SCHAAL: 1:300

DOORSNEDEN

STADHUIS EYSTURKOMMUNA

EXTERIEUR Beeldbepalende materialen voor het exterieur zijn het zwarte hout van de gevels, het groene gras dak en de grote

verdiepingshoge glazen puien. Op het dak is een voetpad waar burgers over heen kunnen lopen.

STADHUIS EYSTURKOMMUNA INTERIEUR Beeldbepalende materialen voor het interieur zijn: de houten vloeren, het houten framewerk, de gestucte binnenmuren, de houten latjes en de glazen puien.

STADHUIS EYSTURKOMMUNA

SCHAAL: 1:500

ANALYSE - PUBLIEK Het publiek treedt binnen en komt direct in de ontvangstruimte. Hier zie je in de verte al de raadzaal, maar je kunt er nog niet komen. Wel

kun je door de grote ramen naar buiten kijken. Om door te gaan naar de raadzaal loop je via een lange rechte gang recht op de raadzaal af. Je

komt op de kopse kant binnen en ziet meteen de grote glazen puien en daarmee het uitzicht.

STADHUIS EYSTURKOMMUNA

SCHAAL: 1:500

ANALYSE - RAADSLEDEN De raadsleden hebben hun kantoor aan de lange gang naar de raadzaal toe. De kantoren hebben allemaal grote

ramen om zo veel mogelijk licht naar binnen te laten. Om naar de raadzaal toe te gaan lopen ze via de lange gang

naar de raadzaal toe en kunnen plaatsnemen aan de ronde tafel.

STADHUIS EYSTURKOMMUNA

SCHAAL: 1:500

ANALYSE - COLLEGE Net als de raadsleden lopen ze via de lange gang naar de raadzaal toe en kunnen plaatsnemen aan de ronde tafel.

STADHUIS EYSTURKOMMUNA

SCHAAL: 1:500

Publiek

Raadsleden

College

ANALYSE - PUBLIEK, RAADSLEDEN, COLLEGE

STADHUIS EYSTURKOMMUNA

SCHAAL: 1:200

RAADZAAL De raadzaal heeft een circel-opstelling met de voorzitter en griffie apart van de

andere stoelen. Tegenover de voorzitter zit het publiek en pers. In het midden van de

tafel is een glazen vloer gemaakt om zo de ervaring met de natuur te vergroten.

STADHUIS EYSTURKOMMUNA RAADZAAL De raadzaal, gezien vanaf het land, richting het fjord.

Uitzicht

3D ANALYSE

STADHUIS EYSTURKOMMUNA

STADHUIS EYSTURKOMMUNA

3.5 m

2.4 m

4.8 m

5.5 m

9m

Maat en schaal 6m

Materialen

Natuurlijk- en kunstmatig lciht

3D ANALYSE