CJP Magazine Nummer 1 2013 (restyle)

Nummer 1 – 2013

Henry van Loon Rob Wijnberg Sara Kroos Frank Heinen Emma Curvers

cjp was here

colofon

CJP Magazine Jaargang 22, nummer 1

Hoofd media en communicatie Suzan Damen

CJP Magazine is hét magazine over cultuur en verschijnt vijf keer per jaar.

Wil je de redactie bereiken?

Redactie@cjp.nl. Vragen over je pas? cjp.nl/helpdesk of informatie@cjp.nl

Hoofdredactie Arne van Terphoven René van der Meer

Roep alles wat je wil (en volg ons voor extra kortingen en acties) cjp.nl Facebook/CJPnl Twitter: @CJPnl Redactieadres CJP Magazine, Postbus 3572 1001 AJ Amsterdam Persberichten kunnen naar redactie@cjp.nl.

Coördinerend eindredacteur Sara Madou Design Maslow Coverfoto Julia de Boer Medewerkers aan dit nummer Robbert Blokland, Julia de Boer, Charlotte Bouman, Genna Bostelaar, Emma Curvers, Roel Determeijer, Sophie de Groot, Titia

Hahne, Frank Heinen, Anouk Kemper, Ilja Meefout, Britta Möller, Norbert Pek, Alwin Slomp, Steven Stoffers, Meis Belle Wahr Bladmanager Hester Leeflang Uitgever CJP Drukwerk Platform P, Rotterdam Distributie Sandd Met dank aan sponsor TakeCareNow! ISSN 1871-6652 Adverteren in CJP Magazine?

Bel voor informatie en tarieven met Apprentice Uitgevers: 020-8512647, y.devos@apprenticeuitgevers.nl Aanleveren advertentiemateriaal kirsten@cjp.nl Voor verdere vragen over CJP: cjp.nl, facebook.com/CJPnl

inhoud Fris & fruitig

3. Colofon 4. Inhoud / Makers Uitgelicht

Iets goeds, hoe geweldig het ook is, kan altijd beter.

Dat geldt voor je salaris, het aantal mooie feestjes in je agenda én dit magazine.

We vonden het tijd voor een opfrisbeurt. Dat zie je terug in de vormgeving, maar ook in de artikelen zelf. Er zijn een aantal vaste rubrieken verdwenen, maar daar komen ook een aantal heel sterke nieuwe exemplaren voor terug. Zo namen we bijvoorbeeld afscheid van onze geliefde Arjen Lubach, maar verwelkomen we vanaf dit nummer Emma Curvers als nieuwe columniste.

Enjoy!

Groet, De Redactie

6. Fotocolumn 8. Film in beeld 10. Work in progress 12. Expo 14. Agenda 24. Bios 26. Dvd 28. CJP kortingen 32. Interview: Henry van Loon 38. Theater tip: Sara Kroos 41. Geen dank – social media 42. Frank Heinen bezoekt de J. Kessels fandag 46. En nu ik: Anne van Veen, Chagall

& Morrison Schiffmacher

52. Beroemde schrijvers

met een kloteleven

58. Boeken: Rob Wijnberg 60. Lifestyle 64. Vroeger, toen...:

Rumours van Fleetwood Mac

66. CJP luistert af 68. Christanne de Bruijn

over hoge en lage cultuur

72. Winnen 76. De Lijst: ultrakorte boeksamenvattingen cjp.nl 78. Reizen: Europese musea Facebook.com/CJPnl Twitter: @CJPnl 80. Muziek: moet je horen… redactie@cjp.nl 82: Column: Emma Curvers

5

makers uitgelicht

De makers van dit magazine schrijven niet alleen over culturele activiteiten, ze hebben zelf ook nog wel een paar tips voor je.

32 Norbert Pek schreef het interview met Henry van Loon, op pagina 32. Hij trekt feelgood-films niet zo goed omdat ze suikerzoet zijn, maar Silver Linings Playbook kan hij iedereen aanraden. ‘Twee psychiatrische gevallen, Bradley Cooper en Jennifer ‘Hunger Games’ Lawrence, helpen elkaar door het leven heen. Ze zijn zó gestoord, dat je zelf weer een beetje normaal lijkt’, aldus Norbert. ‘Maar je gaat van hun tragiek en onmogelijkheden houden. Plus: ze kunnen heel grappig dansen.’

58

60

64

Redacteur Steven Stoffers kijkt heel erg uit naar de nieuwe cd van Wavves, Afraid of Heights, die 25 maart verschijnt. ‘Ik ben een beetje klaar met al die synthesizers en omarm de nieuwe rammeltrend in indie dus met liefde,’ aldus de schrijver van de Boekenpagina op pagina 58. ‘Sail to the sun, de eerste single van Wavves, belooft veel goeds voor hun derde album.’

De gouden tip van Sophie de Groot kunnen we bewonderen in het Centraal Museum Utrecht.

Expo Blue Jeans is volgens de journaliste/styliste van Lifestyle (pagina 60) zeer geslaagd. Sophie: ‘Echt de moeite waard, door de combinatie van mooie beelden en persoonlijke verhalen.’

We móeten New Talent van Guide to Unique Photography (GUP) zien, volgens René van der Meer. Hij schreef Vroeger, toen… op pagina 64. René: ‘Wanneer je loeren alle foto’s hebt bestudeerd, weet je twee dingen zeker. 1. Nederland is vruchtbare grond voor uitzonderlijk fototalent.

2 Goed fotograferen is een vak, waarvoor het spreekwoordelijke petje best wat vaker af mag.’

6

fotocolumn

Uitgeknipt Surrealistisch met een modische inslag. Dat is hoe de foto’s van Sanja Marusic (1991) omschreven worden en waar de winnares van de Fashion Photography prijs in 2009 (georganiseerd door ELLE) zich wel in kan vinden. Nils Uitgeknipt is een test voor een serie van Sanja’s eindexamen.

De vierdejaars studente fotografie wilde er het Amerikaanse gevoel in beeld mee neerzetten, een gevoel dat ze in Europa zoekt.

Bekijk meer foto’s van Sanja op sanjamarusic.nl en op de expo MOAM in Foam, Amsterdam, waar je € 4,75 CJP-korting krijgt.

9

film in beeld

The Man With The Iron Fists (Universal Pictures) draait vanaf 7 februari in de bioscopen. Hierin zie je onder andere Russell Crowe en Lucy Liu, die in de negentiende eeuw een Chinees dorp tegen bloeddorstige strijders verdedigen. Een zwarte smid (RZA) moet wapens regelen die behoorlijk effectief zijn. Daarvoor zijn volgens hem maar drie dingen nodig: het juiste metaal, een temperatuur boven de 750 graden en iemand die er wel trek in heeft om anderen te doden.

Met je CJP-pas krijg je € 2,- korting bij Pathé en tot € 2,- korting bij andere bioscopen.

11

work in progress

Beeld Alwin Slomp

Introdans - Moderne Meisjes De dansers lachen, maar de repetities voor Moderne Meisjes zijn zwaar. Ze moeten namelijk niet één, maar vier pittige choreografieën leren beheersen. Bij Moderne Meisjes wordt je getrakteerd op ijzersterke stukken van Lucinda Childs, Jennifer Muller en Twyla Tharp, de drie Amerikaanse grootmeesteressen van de moderne dans. Waar voor je geld dus, deze bijzondere voorstelling. Zeker met een CJP-pas. t/m 14 juni 2013 Heel Nederland, korting verschilt per theater introdans.nl

13

expo

Gely Korzhev - De vaandeldrager (1960)

De Sovjet Mythe – Socialistisch realisme 1932-1960 Drents Museum, Assen Socialistisch realisme. Dat klinkt nogal paradoxaal, nietwaar? Als er íets is waar het de socialisten aan ontbrak in de Sovjet-Unie, dan was het wel realiteitszin. Het wordt nog gekker als je bedenkt dat de kunststroming realisme, die in de titel bedoeld wordt, als kernstreven had om het alledaagse af te beelden. De schilderijen in de expo zijn overdonderend, kleurrijk, prachtig geschilderd, ontroerend en geven het tijdsbeeld weer. Maar alledaags..?

Met je CJP-pas krijg je € 4,- korting op de toegang. drentsmuseum.nl

14

agenda Met je CJP-pas krijg je korting op alles wat cultuur is of er enigszins op lijkt.

In de agenda lichten we er een aantal uit. Meer kortingen, tips, acties en, belangrijk, alle actuele voorwaarden vind je op cjp.nl.

Dancing the night away

5 Days Off 6 t/m 10 maart 2013 Paradiso/Melkweg/De Balie, Amsterdam Prijs per concert: tot € 21,- (excl. servicekosten en lidmaatschap) Met CJP-pas op vijf geselecteerde concerten € 3,- korting : 6 maart, The Magician e.a., Paradiso 7 maart, Audio Culture, Paradiso 7 maart, Modeselektor presents 50WEAPONS, Melkweg 9 maart, Inneract, Paradiso 10 maart, Mr. Scruff, Melkweg Kaartverkoop via 5daysoff.nl

Beeld: Madeon: 5 Days Off 2012 / Desiré v/d Berg

Elektronische tracks zijn dé trend in de muziekwereld. Ook een liefhebber? Dan weet je vast allang dat het festival 5 Days Off bestaat.

Zo niet, even op een rijtje wat er zo geweldig is aan 5 Days Off en waarom je 6 maart, de dag dat het begint, niet mag vergeten.

1: de internationale line-up is onbetwist, dit jaar met o.a. The Bloody Beetroots en Jameszoo. 2: het festival duurt maar liefst vijf dikke vette dagen (of eigenlijk: nachten). 3: naast de muziek, kun je ook naar verschillende feesten en expo’s op het gebied van film, (grafische) kunst, mode en fotografie. 4: met je pas krijg je korting op vijf speciaal voor CJP geselecteerde concerten. Dus stof die dancing shoes maar vast af.

16

Agenda

Korte films en veel bitterballen Als je concentratievermogen niet zo ontzettend sterk is, of als je gewoon van afwisseling houdt, kan een filmfestival wat zwaar op de maag vallen. Het mooie aan Go Short is dat ze, de naam zegt het al, korte films vertonen. Je ziet er, dus een heleboel moois (ruim 300 films), veelal in blokken van meerdere films.

Voor ieder wat wils: van een selectie favorieten uit vijf jaar festival via een competitie voor beste Europese korte film tot het speciale programma rondom Zweedse films. Enige nadeel: bést moeilijk kiezen zo. Maar wij zijn de flauwste niet en hebben je een handje geholpen. Tijdens CJP Serveert laten we je onze drie favoriete filmblokken zien. Bovendien krijg je bier en bitterballen. Als dat geen topdag wordt, weten wij het ook niet meer.

Go Short – International Short Film Festival Nijmegen 13 t/m 17 maart LUX, Nijmegen Prijs: € 9,- / Met CJP-pas: € 7,Prijs CJP Serveert (16 maart, 2 kaarten per pas): € 18,50 Kaartverkoop start via goshort.nl/cjp

ad

19

Agenda

Sinaasappels in de opera Eerlijk is eerlijk: we zijn behoorlijk trots dat we jullie deze toffe aanbieding kunnen presenteren.

Want door Tijl Beckand, Tania Kross en de DWDDopera’s weten steeds meer mensen hoe mooi, bijzonder en ontroerend een opera kan zijn. Alleen is het jammer dat ze vaak zo verrekte duur zijn.

In samenwerking met Fidelio, de jongerenvereniging van De Nederlandse Opera, organiseren we een speciale voorstelling van de opera L’amour des trois oranges. Je wordt feestelijk ontvangen met een exclusieve rondleiding achter de schermen, bekijkt de voorstelling (met pauzedrankje) en kunt nakletsen tijdens de aansluitende borrel.

Een mooie avond dus! Nog even over die voorstelling, die overigens ook prima is te volgen als je nog nooit een opera hebt gezien. L’amour des trois

oranges is een satirisch stuk van de beroemde Sergej Prokofjev en gaat over een prins, de zoon van de Klaverkoning. Hij is behoorlijk depri en de mensen om hem heen proberen een lachbui op te wekken. Dat lukt pas als hij de heks Fata Morgana ziet vallen. In haar woede vervloekt ze hem tot een verliefdheid voor drie prinsessen, die veranderen in sinaasappelen. Een van hen, Ninette, lijkt de depressie van de prins daadwerkelijk te kunnen laten verdwijnen.

L’amour des trois oranges – De Nederlandse Opera 15 maart 2013 Muziektheater, Amsterdam Prijs: CJP’ers betalen € 25,- (i.p.v. € 132,-).

Kaartverkoop via: cjp.nl

ad

AGENDA

Beeld: Phile Deprez

21

Stalen zenuwen Kick-ass stunts, vechtsport, mooie moves; Staal is niet zomaar een toneelstuk. De geacteerde scene’s worden met een heleboel andere disciplines in de mix gegooid en dat doen ze goed. Tel daar nog een cast van steengoede acteurs en een fijne dosis humor bij op en je hebt een toneelstuk waarbij je je geen seconde verveelt. Het verhaal: zeven jongens wachten tot tot ze door de rest van de wereld ein-de-lijk worden gezien als échte mannen.

Staal – TGMax T/m 22 april Landelijke tournee Prijs: verschilt per theater / Met CJP-pas: tot 50% korting Meer info en kaarten bestellen: tgmax.nl/staalactie

22

agenda

Techno toestanden Een festival met alléén maar muziek? Da’s wel een tikkeltje 2012. STRP zoekt het breder en komt met een dik festival waar een fikse berg disciplines vertegenwoordigd is.

Film, (elektronische) muziek, performance art, design, robotics, installatiekunst; you name it. Overdag kun je naar de bijzondere expo en een door vele kunstenaars gecreëerde City of Cyborgs, in een hal van het Klokgebouw. Op 2 maart stort je je ’s nachts op een van de vele dance nights, waar onder andere Hudson Mohawke, Apparat en SBTRKT draaien. Vergeet ook zeker niet om op vrijdag 8 maart een kijkje te nemen bij STRP COLLEGE, een speciaal programma voor studenten.

STRP Biënnale 1 t/m 10 maart Klopgebouw Strijp-S, Eindhoven Prijs expo: € 10,- / Met CJP-pas: € 7,Prijs avondprogramma: € 30,- / Met CJP-pas: € 27,Kaartverkoop: voor expo aan de kassa, voor het avondprogramma via strp.nl

23

agenda

Getekend Om écht te ontdekken hoe divers het genre van de animatiefilm is, kun je op geen betere plek zijn dan het Holland Animation Film Festival. Cartoons, videoclips, games, strips, abstracte filmkunst en expo’s waarop je ziet hoe dit gemaakt wordt; het is in Utrecht allemaal te zien. Tijdens editie nummer zestien alweer is er extra aandacht voor geëngageerde films én voor 3D, dat niet alleen in blockbusters maar ook in kunstzinnige films steeds vaker gebruikt wordt. Wij tippen in het bijzonder de speciale avond op donderdag 21 maart. CJP is mede-organisator en laat een mooie selectie films zien, gepresenteerd door een expert als host.

Holland Animation Film Festival 20 t/m 24 maart Verschillende locaties, Utrecht Prijs losse kaart: € 8,50 / Met CJP-pas: € 6,50 Prijs CJP-avond 21 maart: € 5,Kaartverkoop: vanaf 6 maart, via haff.nl

24

Met je CJP-pas krijg je € 2,korting bij Pathé en tot € 2,- korting bij andere bioscopen.

bios tekst ROBBERT BLOKLAND

Draadjesvlees of droomreis?

De overstap van succesvol podiumartiest naar acteur blijkt vaak toch een wat ongelukkige carrièrezet. Het floppen van oorlogsepos Het Bombardement lag echt niet alleen aan zanger Jan Smit. Maar er was hem, en de rest van Nederland, een hoop ellende bespaard gebleven als hij niet heel arrogant had gedacht dat een ongeschoold acteur daadwerkelijk een film zou kunnen dragen. Laat staan een film over één van de grootste rampen uit de Nederlandse geschiedenis.

25

Een aangenaam voorbeeld van hoe het óók kan, komt dit voorjaar van Diederik Ebbinge. Hij is bij het grote publiek vooral bekend als een van de drie legendarische Vliegende Panters. Hoewel het trio officieel nooit uit elkaar is gegaan, staan Ebbinge, Remko Vrijdag en Rutger de Bekker al zes jaar niet meer samen op een podium.

Een terugkeer hebben ze nooit uitgesloten, maar de kans dat dit in de nabije toekomst gaat gebeuren is vrij klein.

Ebbinge was degene van de drie mannen die zich de afgelopen jaren het minst profileerde. Afgezien van kleine rollen in De Co-Assistent en Alles is Familie werkte de Panter vooral achter de camera aan een nieuwe carrière als regisseur. Na drie korte films presenteerde hij onlangs op het Filmfestival Rotterdam zijn eerste film, Matterhorn.

De titel verwijst naar het doel van de droomreis die weduwnaar Fred (Ton Kas) nog nooit heeft gemaakt. De kans dat Fred dit nog gaat doen, lijkt klein: zijn vrouw is dood en zijn zoon is weg. Enige steun ervaart hij van de regelmaat in zijn calvinistische leventje, waar zijn dagelijkse ritje met de bus, bezoekjes aan de kerk en aardappels met draadjesvlees en jus om klokslag zes uur geruststellend houvast bieden.

Hierin komt verandering als Fred op een dag de vreemdeling Leo (Rene van ‘t Hof) tegenkomt. Hoewel Leo weinig zegt, biedt hij met zijn aanwezigheid toch een zekere rust en warmte in het kille, gestructureerde leven van de weduwnaar. Maar als de twee mannen besluiten samen te gaan wonen, stuit dit op veel weerstand van de bekrompen kerkgemeenschap.

Matterhorn is het soort film waarop Alex van Warmerdam in Nederland patent leek te hebben: mooi gestileerd absurdisme in een herkenbaar oer-Hollands decor. Ebbinge legt, net als Van Warmerdam, niet graag uit wat hij met de beelden bedoeld heeft. ‘Dit was het verhaal dat ik wilde vertellen, laat de kijker daar maar mee doen wat hij of zij wil’, stelt de regisseur. Is het een oproep voor medemenselijkheid in deze donkere tijden? Het vinden van lichtpuntjes op momenten wanneer je het even helemaal niet meer ziet zitten? Of is Matterhorn toch een subtiele lofzang op de liberale Nederlandse normen en waarden? Een pleidooi voor acceptatie van samenlevingsvormen die afwijken van het gangbare? Feit is dat het hoopvolle sprookje, de twee sublieme hoofdrolspelers en de prachtige enscenering dagenlang door je hoofd blijven spoken.

Autodidact Ebbinge sleept de kijker zonder enige moeite mee in zijn tragikomische hersenspinsels die smaken naar méér. We blijven de Vliegende Panters missen, maar met Matterhorn is in elk geval onze honger naar iets nieuws dat ontregelt en aanzet tot nadenken weer even gestild.

Matterhorn draait nu in de bioscoop.

ook in de bioscoop

De ontmaagding van Eva van End Het is oneerlijk om films over disfunctionele families af te zetten tegen genremijlpaal Happiness van regisseur Todd Solondz. Toch dringt deze positieve vergelijking zich op, wanneer een typisch Nederlandse klaaggezin door een perfecte Duitse uitwisselingsstudent uit hun ongelukkige status quo wordt gesleept. (draait nu)

Hitchcock Anthony Hopkins en Helen Mirren werden onterecht genegeerd bij de Oscars dit jaar. Ze hadden op z’n minst een nominatie verdiend voor hun rollen als Alfred Hitchcock en zijn vrouw, in deze lichtvoetige biografiefilm over de beroemdste thrillerregisseur aller tijden.

De basiscursus Hitch concentreert zich op het maken van zijn meesterwerk Psycho. (14 maart)

The Imposter Deze documentaire, die wegkijkt als een meeslepende thriller, was één van de hoogtepunten op de laatste editie van het IDFA. Franse oplichter Frédéric Bourdin wist zich tien jaar geleden uit te geven als een verdwenen Texaanse tiener. Hoewel hij niet eens op deze Nicholas Barclay léék, slikte de familie zijn bizarre verhaal als zoete koek. (28 februari)

26

dvd tekst arne van terphoven

Man kijkt

Girls Ik ben een man. Een echte. Denk: AC/DC, techno, bier, voetbal.

Als echte man ben ik bovenmatig geïnteresseerd in meisjes. Girls, op z’n Engels. Meisjes zijn wonderlijk, grappig, mooi en onbegrijpelijk. Zoals het hoort, vind ik meisjes totaal onbegrijpelijke wezens.

Mars/Venus.

Ja/Nee. ‘Wat is er niet duidelijk aan: we moeten over 15 minuten weg?’

‘Nee, ik dacht eigenlijk even nergens aan. Nee, NERGENS!’ Er is één situatie waar ik mij als man verre van pro-

beer te houden: meisjes onder elkaar.

Los van het feit dat nooit duidelijk is of ze elkaar nou haten of liefhebben en of er gezegd wordt wat men bedoelt, zal een man nooit de ongeschreven regels kunnen doorgronden.

Niet willen. Niet proberen.

Ik hou me dus niet bezig met televisieseries die vrouwen als doelgroep hebben. Gooische Vrouwen, nooit gezien. Sex and the City, niet één aflevering.

Wijvengedoe.

Wel is mij na vele afluistersessies in de kroeg duidelijk wat het geheim is van televisie voor deze doelgroep. Ja ja, zéér glad ijs, maar daar gaan we:

27

– De hoofdpersonen hebben iets dat vrouwen willen, maar graag binnen de kaders van de menselijkheid. (lees: ook in New York vinden ze zichzelf te dik en kan een kledingkast uren door mannen onbegrepen stress veroorzaken) – Lekker klessebessen over expliciete seks. Graag in onomwonden bewoordingen.

– Hoe meer onvolkomenheden, hoe beter. Twijfels, vetrollen, verkeerde-mannen-waar-toch-steedsweer-mee-naar-huis-wordt-gegaan: stop het in je vrouwenserie en succes gegarandeerd.

– Het liefst zoveel mogelijk analysemodellen die op eigen vriendenkring toegepast kunnen worden.

– Ondanks alles zijn we toch vriendinnen forever and ever.

En dan is daar Girls.

De tv-serie van supergirl Lena Dunham, die van het onvolprezen HBO de kans heeft gekregen om haar eigen serie te schrijven, regisseren en er ook nog eens de hoofdrol in te spelen. Vorige maand mocht Dunham twee Golden Globes ophalen; één voor beste actrice en één voor beste komedie.

Girls draait om vier vriendinnen in New York (ha!).

Hannah: intelligent en welbespraakt, mollig en stuntelig. Marnie: verpletterend knap, wil eigenlijk van haar softe vriendje af. Jessa: bereisd, stoer en ongenaakbaar. Lijkt het. En Shosanna: het muurbloempje dat op haar 22e nog maagd is. Thema’s zijn: de vrouwen zelf, mannen, seks, werk, ouders en De Toekomst.

Girls voldoet aan alle bovenstaande criteria, maar er is meer. De serie is ontdaan van alle opsmuk.

In sneltreinvaart en met ongemakkelijke, maar hilarische, rauwheid toont deze serie dat de mens (vrouw, maar zeker ook man) verre van perfect is.

Verfrissend, scherp en zeer van deze tijd.

Telefoongesprekken vinden niet plaats in een jaloersmakend interieur, maar onhandig voor de spiegel, terwijl een panty wordt aangetrokken. De schaamteloosheid van met name Lena Dunham en ook de oncharmante seks-scènes zijn prachtig, de dialogen messscherp: ‘Niets is asocialer dan niet komen opdagen bij je eigen abortus’.

Ik, manmens, had slechts één avond nodig om het eerste seizoen van Girls er doorheen te rammen.

Het vrouwelijke deel der natie zal zich meer dan ooit begrepen voelen.

Win de dvd van Girls seizoen 1. Zie pagina 72.

OOK OP DVD

Voor mannen wiens vrouwelijke kant slechter ontwikkeld is (of vrouwen met een voorliefde voor meer actie): deze dvd’s zijn net verschenen.

Seven Psychopaths Een van de zekerheden in het leven is: als Tom Waits ergens aan mee doet, kán het niet slecht zijn. Hij is een held. Zoals bijvoorbeeld Woody Harrelson, Christopher Walken en Colin Farrell dat ook zijn. Goed nieuws dus, dat ze allemaal in Seven Psychopaths zitten. Lang verhaal kort: doodbrave schrijver Marty belandt in de onderwereld van LA, als een van zijn vrienden de hond van een topcrimineel ontvoert.

Looper Nu we toch in de heldenhoek zitten: Joseph Gordon-Levitt en Bruce Willis spelen in Looper elkaar.

Nee wacht, Gordon-Levitt speelt de jonge Willis en Willis speelt de oude Gordon-Levitt. Dat zit zo: in 2074 stuurt de maffia haar vijanden dertig jaar terug in de tijd, waar ze worden doodgeschoten door zogenaamde loopers. Joe (door beide heren vertolkt) is zo’n looper. Hier laten we het bij, maar geloof ons: puntje van je stoel.

Win een pakket met Looper, Seven Psychopaths en een derde aanrader: Deadfall. Zie pagina 75.

28

cjp kortingen De beste lifestyle-kortingen met je CJPpas. Meer kortingen en de voorwaarden vind je op cjp.nl/kortingen.

CoolCat: 20% De perfecte party outfits en bijbehorende accessoires kun je vinden in de rekken van CoolCat. Je krijgt er sowieso 10% korting met je CJP-pas, maar op zaterdag 23 februari verdubbelen we die korting tot 20%! cjp.nl/coolcat

AKO: 10%

America Today: 20%

Als je op een trein moet wachten is het wel zo prettig om wat leesvoer bij de hand te hebben.

Gelukkig is AKO zo’n beetje bij elk station te vinden en hé, da’s mooi meegenomen: je krijgt er 10% korting met je CJP-pas op je favoriete tijdschriften en schrijfwaar. Dus: schaf die glossy aan en koop dan ook gelijk die Parker pen voor de puzzels. cjp.nl/ako

Relaxte shirts, fijne blazers en de beste jeans en jassen: bij America Today kun je altijd mooie kleren kopen met 10% korting. Zaterdag 23 februari is een dag die het shoppen nóg leuker maakt. Dan is er koopzaterdag voor CJP-pashouders, met maar liefst 20 % korting. Dat mag je dus niet missen! cjp.nl/americatoday

Welikefashion.com: 20% Het is lastig om jezelf weg te rukken van Welikefashion.com. Ook al probeer je het uit alle macht, zoveel mooie kleding mĂŠt 10% CJP-korting is niet

Front Runner: cadeau De nieuwe collectie van Front Runner is binnen!

Om dat te vieren krijg je (naast de standaard 10% korting) een paar mooie zwarte handschoenen cadeau van Front Runner, bij besteding van â‚Ź 25,of meer. Als je slim bent haal je die nieuwe Vans, All Stars of Adidasjes dus bij Front Runner. Shop ze!

De actie loopt van Valentijnsdag tot en met 10 maart en geldt ook in de webshop van frontrunner.nl.

te weerstaan. Welikefashion.com doet daar een schepje bovenop: van 27 februari tot en met 17 maart krijg je maar liefst 20% korting!

30

cjp kortingen

ruim

€ 70 CJ

P-korting

CJP DUO DAGKAART EEn hElE DAG REizEn mET nS

mET z’n TwEEEn vOOR € 26 Meer info en de voorwaarden: cjp.nl/ns

CJP Duo Dagkaart Ben je de afgelopen keer vergeten om een CJP Duo Dagkaart te kopen? Of was je nét te laat? Zonde.

Met die dagkaart kunnen jij en een vriend(in) namelijk een hele dag treinen met NS voor maar: € 26,-! Dat is een korting van ruim € 70,-. Best lekker als je naar het Groninger Museum wil gaan, bijvoorbeeld. Of maak er een heel weekend Groningen

voor twee personen van, dat scheelt je € 140,-.

We gaan binnenkort weer knallen met een nieuwe CJP Duo Dagkaart, dus log in op cjp.nl en vink de optie ‘nieuwsbrief ontvangen’ aan. Dan sturen we jou een herinnering als de verkoop van de CJP Duo Dagkaart weer begint én krijg je het laatste nieuws over onze kortingen. Kedeng kedeng!

Verzeker je scooter Wij begrijpen ook wel dat een verzekering nou niet bepaald het eerste is waar je aan denkt, bij het bewonderen van je mooie (nieuwe) scooter. Helaas moet het écht, dus dan kun je het maar beter zo goedkoop mogelijk fiksen. Via CJP is een scooterverzekering gemiddeld 25% goedkoper. Maar da’s niet alles: je bent drie jaar verzekerd tegen de nieuwwaarde en kunt opzeggen wanneer je wil. De precieze premie hangt onder andere af van je scooter en je leeftijd.

Op de site kun je uitrekenen wat jij per maand betaalt. cjp.nl/verzekeringen

Op cjp.nl/kortingen kun je al het pasvoordeel vinden. Ook staan hier de actuele acties en natuurlijk de voorwaarden.

Fiets, scooter & auto CJP autoverhuur cjp.nl/autoverhuur Centralbikes 5% online korting op kwaliteitsfietsen

Film Pathé € 2,- korting m.u.v. vrijdag en zaterdag vanaf 18:00 uur, erkende feestdagen en de kerstvakantie

Fun & sport Perry Sport 7,5% korting (winkels en online) SnowWorld € 4,- korting

Lezen

Wereldwinkels 10% korting

AKO 10% korting

WAAR 10% korting

De Slegte 10% korting

Musicals

ISS Tijdschriften tot 75% korting (via cjp.nl/iss)

50% last minute korting cjp.nl/musicals

nrc.next Exclusief voor CJP’ers nrc.next met 39% korting! cjp.nl/nrcnext

nrc.next Reizen

Lifestyle Accessorize 10% korting America Today 10% korting (winkel en online) 20% op 23 feb CoolCat 10% korting Front Runner 10% korting (winkels en online) Skullcandy 15% korting Welikefashion.com 10% korting (winkel en online) 20% van 27 feb t/m 17 mrt

CJP Duo Dagkaart ruim € 70,- korting, 5 keer per jaar te koop. Voor € 26,- een hele dag reizen met z’n tweeën met NS cjp.nl/ns

Verzekeringen Auto-, scooter-, reis-, studentenen ongevallenverzekering via cjp.nl/verzekeringen Zorgverzekering TakeCareNow! de voordelige zorgverzekering (korting op je basisen aanvullende zorgverzekering) Zie pagina 2

32

interview

tekst norbert pek Beeld julia de boer Met dank aan de kleine komedie

‘Ik was overal de pias’ Weinig cabaretiers in Nederland zijn zo droogkomisch als Henry van Loon (30), die al jaren indruk maakt op tv en in het theater. Over Doe maar Dave, zelfspot en de internethit ‘DWDD in 3 minuten’.

‘De grootste misvatting die bestaat over cabaretiers,’ zegt Henry van Loon, ‘is dat ze ook supergek zijn als ze niet op het podium staan. Ik ken er niet één die de hele tijd grapjes maakt. Daniel Arends is een vriend van mij en soms komen we samen op een leuk onderwerp. Dan improviseren we wat. Maar meestal praten we gewoon, net als wij nu. Hoeveel grapjes heb ik het afgelopen anderhalf uur gemaakt?’ Van Loon begint te tellen en komt op drie. Waaronder het moment waarop hij opeens niest en secondenlang zijn hoofd met gesloten ogen laat hangen. Om vervolgens quasiverontschuldigend te zeggen: ‘Ik krijg altijd een black-out als ik nies.’

Word je vaak verkeerd begrepen?

‘Als mens wel. Als cabaretier heet dat verwarring zaaien.’

Als mens wel?

‘Mensen vragen zich regelmatig af waarom ik zo stil ben. Als ik nieuwe mensen ontmoet, hou ik me in het begin altijd wat afzijdig. Het komt mijn werk alleen maar ten goede. Ik kan mensen daardoor makkelijk op het verkeerde been zetten.’

Volgens je broer Patrick is het publiek regelmatig verbaasd als je de foyer in loopt na een voorstelling. Die energie, gekke jongen is opeens rustig en onzeker.

‘Ik heb het zelfs bij de man in wiens kroeg ik regelmatig zit. Een leuke vent waar ik veel mee klets.

Hij had mijn programma op televisie gezien en was helemaal flabbergasted. ‘Wat doe je allemaal voor gekke shit, joh?’ Hij kon het niet rijmen met die gast in de kroeg. Net als... Hoe heet die evil dude van Goede Tijden Slechte Tijden?’

Ludo.

‘Iedereen denkt dat Ludo in het echt een lul is.

Dat roepen ze hem na op straat. Nou, dan heb je je werk goed gedaan.’

33

interview

tekst XXX Beeld XXX

AGENDA

33

35

Van Loon heeft de afgelopen jaren op vele podia gestaan, met zijn eerste avondvullende show De Henry van Loon Entertainmentshow en opvolger Electropis. Ook staat er regelmatig televisiewerk op de agenda: als acteur en in het verleden als vertolker van typetjes bij Kopspijkers en Draadstaal. Het droogkomische talent bereikt zo een steeds groter publiek. En naar een publiek heeft hij altijd gezocht. Van Loon: ‘In groep drie merkte ik al dat ik aandacht kon krijgen door anders te doen, grappige dingen te verzinnen. Ik begon klasgenoten van hun werk af te houden door ze te vermaken. De leraar zette me weleens voorin het lokaal. Maar dan had ik een groot publiek, want de hele klas zat achter me. Wanneer de meester niet keek, deed ik iets geks. Waarna ik weer achterin werd gezet en degene naast me de pineut werd.

Ik verveelde me. Het enige dat ik leuk vond, waren de jaarlijkse playbackshow en het toneelstuk.

Jim Carrey vertelde ooit dat hij een geweldige leraar had. Die liet hem aan het eind van elke dag een stukje van tien minuten doen. Dan zat Carrey, naast zijn gewone werk, de hele dag dingen te verzinnen voor die leraar. Zo is zijn liefde voor en ervaring met stand-up geboren. Kijk, sommige mensen vinden het moeilijk om in de klas te zitten. Die zijn vervelend om een reden.’

Je kreeg een mavo/havo-advies, maar ging mavo doen. Volgens je broer pure gemakzucht.

‘De mavo zat letterlijk aan de andere kant van de straat. Lekker makkelijk.’

Je had niet de drang jezelf uit te dagen.

‘Zeker niet. Op de havo zou ik echt aan de slag moeten. De verwachting was, dat bleek ook, dat ik op de middelbare school geen reet zou uitvoeren. Ik was de pias van de klas.’

Had je destijds een serieuze kant?

‘Bijna niet. Die was in ieder geval heel erg verborgen. In elke groep ontstaat een taakverde-

henry van loon

ling: dat is de mafkees, dat is de jankerd, dat is de serieuze, dat is de weet-ik-veel. Op de zwemclub, op school, in de vriendenclub; ik was eigenlijk overal de pias. Naar die rol ging ik leven.

Ik was echt wel ooit serieus hoor, maar dat zag dan bijna niemand. Cabaret is een uitlaatklep.

Daar kan ik alles doen wat ik wil. Ik kan mijn energie en non-concentratie kwijt. Het geeft me de ruimte om naast het podium rustig te zijn.’

Ondanks dat Van Loon alleen mavo heeft, wordt hij aangenomen bij de Kleinkunstacademie in Amsterdam. Het initiële enthousiasme dooft langzaam als blijkt dat veel onderdelen niet bij hem passen. Van Loon: ‘Ik moest ook de Tsjechovs en de Shakespeares spelen. Daar was ik nog te onrijp voor. Mijn energie ging op verkeerde plekken zitten. Bij bepaalde lessen lette ik expres niet op, omdat ik er geen zin in had.’ Na drie jaar kreeg hij dan ook een negatief studie-advies, wat ondanks de sabotagepogingen tóch voelde als falen.

Van Loon: ‘Ik heb er ook nuttige dingen opgepikt.

Op het gebied van houding, beweging, spraak en acteren bijvoorbeeld. Maar in grappig zijn kun je überhaupt geen les geven.’

Wat ging je na de Kleinkunstacademie doen?

‘Via Daniel Arends was ik al bij Comedytrain terechtgekomen. Ik speelde er een keer en dat was supergaaf. Maar ja, ik moest naar school. Toen ik daarmee stopte, ging ik weer naar Comedytrain.

Dit vak leer je in de praktijk en Comedytrain is het allerbeste gezelschap dat we hebben.’

Je neigde al snel naar televisie. Wat sprak je daarin aan?

‘Een programma als Jiskefet of 30 Minuten van Arjan Ederveen zou ik nog lang niet kunnen maken.

Maar ik hoop dat ik er ooit bij in de buurt kom. Voor BNN’s TVLab maakte ik sketches. De Bloopershow was goed gelukt, maar de rest nog niet helemaal.

Behalve dan mijn alter ego Doe Maar Dave.’

36

henry van loon

Dat is de blonde B-ster die op Piratenfestivals wil staan. Zijn er mensen die geloven dat hij echt is?

‘Aan de reacties op internet te merken wel ja. Er zijn veel zangers in dit land. Dan heb ik het niet eens over Rinus, maar daar een categorie onder en daar wéér een categorie onder. Iemand maakt muziek, zingt het in, betaalt 200 euro voor een clipje en zet het op internet. Die mensen krijgen nog optredens ook. De clipjes zie je op Facebook opduiken, het is een cultdingetje. Doe Maar Dave zit er ook weleens tussen. Mensen sturen het rond: ‘kijk eens wat voor eikel dit is!’’

Hoe belangrijk is zelfspot?

‘Noodzakelijk. Een clown die alleen maar mensen bespot, wordt vervelend. Hij moet ook zelf een keer op z’n bek gaan.’

In je eerste show stak je de draak met entertainers, zoals ballonkunstenaars en halfgeslaagde goochelaars. Je hebt dit als bijbaantje gedaan.

Beviel het?

‘Ja, ik vond het leuk. Het kwam bij optreden in de buurt.’

Zag je er al tragiek in?

‘Dat kwam later. De tragiek dat ik cabaretier wilde worden, maar dat ik clown was. Bij een winkelopening vouwde ik een uur lang ballonnen. Veel hondjes en konijnen.’

Zie je sowieso veel tragiek om je heen?

‘Ik ben minder zwartgallig dan vroeger. Rond mijn negentiende dacht ik: waar gaat het leven over?

Er is geen God, we gaan allemaal dood. Laten we maar zuipen en feesten. Dat denk ik nu nog steeds, maar wel wat positiever. We gaan allemaal dood, dus maak er wat van.’

Je filmpje ‘DWDD in 3 minuten’ werd een grote internethit. Ergerde je je zo aan het programma?

‘Het valt wel mee, maar wat ik erover zeg is waar.

Ze worden zelden kritisch. Het zijn geen interviews op het scherpst van de snede, maar zo presenteren ze het wel. Bij DWDD zitten alleen maar mensen die iets te promoten hebben.’

Mag je nog wel ooit langskomen?

‘Ja hoor. Ze vroegen of ik het filmpje live in de studio kwam doen. Dat vond ik niet zo’n goed idee.

Humor is om de een of andere reden ingewikkeld bij DWDD.’ Je vond het eng.

‘Ja. Als ze me vragen voor de promotie van mijn cabaretprogramma, kom ik er zitten. Maar ik ga niet even grappig doen voor 1,2 miljoen mensen.’

Risico hoort toch bij het vak?

‘Ik vind het een te groot podium. Plus: het filmpje is op zichzelf al goed genoeg.’

Volgens je broer heb je een jong publiek. Kan je dat verklaren?

‘Deels omdat ik soms een beetje grof ben. Maar het is ook logisch dat het gros van je publiek van dezelfde leeftijd is als jij. Je hebt het over dezelfde onderwerpen. Veel kinderen houden van K3 omdat die zingen over kinderlijke onderwerpen. Zoals oma’s. Mijn oma’s zijn dood, dus ik vind K3 niet meer interessant. De muziek is wel goed hoor, begrijp me niet verkeerd.’

99% van de cabaretiers heeft het over Geert Wilders. Jij niet. Waarom?

‘Ik zou niet weten wat ik daar aan toe moet voegen. Ik weet niet zoveel van politiek en het vertaalt zich slecht naar mijn stijl. Als er iemand stoer op straat loopt en ik die persoon vervolgens zie struikelen, kan ik er meteen wat mee. Ik heb wel eens iets met politiek geprobeerd, maar dan komt er zo’n obligaat grapje uit.’

Hoe ziek ben je van de Hans Teeuwen-vergelijking?

‘Vroeger werd ik er paranoia van. Ik begon net en mensen zeiden: hij doet Hans Teeuwen na. Daarom deed ik m’n uiterste best om hem niet te kopiëren.

Maar iemand schreef eens dat het aan dingen ligt waar ik niets aan kan doen: we zijn beide Brabants, hebben dezelfde soort absurde humor, een bepaalde manier van bewegen. Bij Comedytrain zeggen ze het niet meer, anders had ik er wel meer aan proberen te doen. Met anderen vergeleken worden hoort er altijd bij als je net begint. Maar als ik iets níét wil, is het op iemand anders lijken.’

Henry tourt nu door het land met zijn show Electropis. Zie voor een speellijst henryvanloon.nl Met je CJP-pas krijg je tot 50% korting in het theater.

‘Ik krijg altijd een black-out als ik nies’

38

theater tip tekst Genna Bostelaar

Voor welke voorstellingen nemen theatermensen zelf graag plaats op het pluche? Ieder magazine tipt een ander talentvol iemand uit het wereldje zijn/ haar theaterfavoriet van dat moment.

Sara Kroos

Sara Kroos (31) ken je waarschijnlijk van de voorstellingen waarmee ze door het land toert.

Haar zesde solo-show, Voor de Leeuwen, kun je tot en met 23 februari zien. Je krijgt met je CJPpas tot 50% korting in verschillende theaters.

Maar Sara is niet alleen in de theaters te bewonderen. Op 17 februari begint het tweede seizoen van tv-programma In Goed Gezelschap, waarin de cabaretière improviseert met onder andere Thomas van Luyn, Georgina Verbaan en Pieter Derks. Zie sarakroos.nl/speellijst.

Hij Gelooft In Mij ‘De musical Hij Gelooft In Mij is een absolute aanrader. Ik ben een musicalfan en omdat mijn collega’s zeiden dat dit verhaal zó goed in elkaar gezet is, ben ik bij de try-outs al gaan kijken. Op deze avond vertolkten Chantal Janzen en Martijn Fischer de hoofdrollen (Hadewych Minis vervangt Chantal regelmatig, red.). Los van het feit dat Martijn beangstigend veel op Hazes lijkt, vind ik dat hij André ongelofelijk goed speelt. Net als Chantal Rachel heel goed neerzet. Ik ben natuurlijk geen actrice en weet ook niet zoveel van acteren. Maar mensen die zelf op de planken staan, kijken op een andere manier naar theater. Een beetje hetzelfde als wanneer een bakker een koekje van een andere bakker proeft. Ik zag in Hij Gelooft In Mij dat er hele

slimme aanpassingen in de muziek zijn gemaakt.

Niet alle liedjes zijn precies zo gebleven als je ze van Hazes kent, maar ze passen daardoor wel beter in het verhaal.

Meestal kijk ik wel of een verhaal komisch is.

In deze musical wordt gelachen, maar het blijft vooral een schrijnend verhaal. Hazes was ziek, hij worstelde met alcoholisme. Het is natuurlijk verschrikkelijk om daar als gezin mee te leven. Die moeilijke situatie is mooi neergezet in de voorstelling, door het sterke script en de acteerprestaties.

Een bijzondere voorstelling dus. Ik ben nooit een fan van Hazes geweest. Toch vind ik het wel belangrijk dat mensen zijn liedjes kennen, omdat hij een echt Nederlands icoon is. Na de musical is mijn mening over Hazes’ muziek niet echt veranderd, maar ik ben wel anders naar hem als mens gaan kijken. Hij was kwetsbaarder dan hij op het podium deed voorkomen. Ook voor Rachel heb ik veel respect gekregen. Je moet het maar kunnen, dealen met zo’n situatie.’

Hij Gelooft In Mij is tot september te zien. Met je CJP-pas krijg je 50% last minute korting aan de kassa in het DeLaMar Theater in Amsterdam. cjp.nl/musicals/

41

geen dank Via Twitter en Facebook komen vaak mooie vragen, fijne sneren en vooral veel liefdesbetuigingen binnen. De meest memorabele reacties delen we graag met jullie. #geendank

42

even langs bij...

Er is zoveel geweldigs te doen, zien en horen op cultuurgebied; je zou van gekkigheid bijna niet meer weten wat te kiezen. Wij vroegen schrijver Frank Heinen om ons daarmee te helpen. Hij vertelt ons graag over de J. Kessels Fandag.

Gezellig, optreden met Katja en Nico Aan het eind van de middag vraagt de fotograaf me nog even mee naar buiten, voor een foto in de schemering.

‘Ga hier maar staan. Nee, hier. Een klein beetje daar. Ja, daar. Even naar voren. Nee, jij niet. Nog eentje. Neem even een slokje. Ja!’ Even verderop staat een man tegen de muur geleund. Hij walst een restje bier in zijn glas.

‘Zo, jij denkt: ik ga meteen maar op de foto voor de pers? Ik ben nu al het mannetje?’

Twee weken eerder kreeg ik een mailtje van de uitgever van P.F. Thomése. Dat ze hebben genoten van mijn melige bespreking van Thoméses laatste boek, J. Kessels: Het Bamischandaal, en of ik misschien iets wil komen doen op de J. Kessels Fandag.

Iets doen?

Dat wil ik wel.

Een week later volgt de onvermijdelijke toelichting.

‘Misschien zou het leuk zijn om, aangezien er al de nodige komische acts zullen zijn, iets inhoudelijks te doen.’

‘Misschien zou het leuk zijn om’ is opdrachtgeverstaal. Wat bedoeld wordt, is: doe het zus en zo, anders vragen we iemand anders.

‘Goed idee,’ mail ik terug.

De volgende dag krijg ik het ontwerp van de poster in m’n mailbox. Tussen verwachte namen (Nico Dijkshoorn, Michiel Romeyn) en minder verwachte namen (Katja Schuurman, ex-PSV’er Bjorn van der Doelen) zie ik die van mezelf. Normaalste zaak van de wereld natuurlijk.

43

tekst FRANk heinen Beeld ilja meefout

44

Maar wacht even: wie is die hele J. Kessels eigenlijk? En waarom zou je voor hem een fandag organiseren? Een korte introductie in de wereld van J. Kessels.

Keurig P.F. Thomése, schrijver van literaire meesterwerken als Nergensman, Schaduwkind en De weldoener, is een keurige heer met een keurige vrouw die in een keurig huis woont waar hij over het algemeen keurige boeken schrijft. Af en toe neemt hij echter even pauze van zijn hooggestemde literaire arbeid en wijdt zich vervolgens enkele maanden aan de nieuwe avonturen van J. Kessels en P.F. Thomése (niet te verwarren met de schrijver, dat spreekt vanzelf). Eigenlijk spelen de oude maten Thomése en Kessels (in werkelijkheid ook bekend als Jos Kessels, columnist voor het Eindhovens Dagblad) de glansrollen in hun eigen roadmovie, Tilburg-style.

Mannen van een zekere leeftijd die naar de hoeren van Hamburg rijden met een lijk in hun kofferbak en naar Shanghai vertrekken om er verzeild te raken in een fietstour voor Duitse homo’s; dat vat de boeken over J. Kessels wel zo’n beetje samen. Altijd en overal duiken er begeerlijke vrouwen met nog veel begeerlijker rondingen op.

Toegegeven, wel het soort personage om een fandag voor te organiseren.

Katja en Thijs Straks, over anderhalf uur, zit het Comedytheater in Amsterdam bomvol. De tweehonderd plaatsen zijn allemaal uitverkocht. Fans van J. Kessels, van P.F. Thomése of van allebei.

Of van mij, je weet het maar nooit. Ik sta tenslotte ook op het affiche.

Ietwat verloren sta ik in de lege zaal. Op het podium oefent Nico Dijkshoorn wat countryklassiekers met zijn band The Hank Five.

Op een stoel achterin zit Michiel Romeyn. Hij prutst aan een klein helikoptertje.

Katja is er nog niet.

Ik praat wat met het meisje dat straks de kaartjes verkoopt (toevallig ook mijn vriendin) en bestudeer m’n tekst, die ik zojuist in de trein nog helemaal omgegooid heb.

‘Je doet het vast goed,’ zegt mijn vriendin, terwijl ze de gastenlijst vol beroemde types afloopt.

even langs bij...

‘Denk je?’

‘Tuurlijk. Je hebt een hartstikke goede tekst geschreven.’ (Later die dag, in de trein terug, zal ze toegeven dat ze zich wel een beetje zorgen had gemaakt. Ze ‘had niet zo’n gevoel’ met de tekst).

Steeds meer bekende en minder bekende Nederlanders druppelen binnen. Ze bestellen bier en vragen waar de bami blijft. Katja en Thijs zijn inmiddels ook gearriveerd, ze staan te praten met mensen van de organisatie. Ik kijk naar ze, zoals iedereen naar ze kijkt. Zo moeten mensen altijd naar je kijken als je Katja bent, of Thijs. Altijd en overal die vreemde combinatie van onverschilligheid, afgunst en idolatrie. Ze lijken er nauwelijks iets van te merken.

Het Comedytheater stroomt langzaam vol. Ik word voorgesteld aan de fotograaf die de foto’s bij dit stuk zal maken.

‘Ik let vanmiddag gewoon een beetje op je,’ zegt hij. Het volgende moment haalt hij een prachtige camera uit zijn hoes en legt me vast als ik net een forse slok bier neem om de zenuwen eronder te krijgen.

Aan de nervositeit voor m’n optreden (waarvoor, in het draaiboek, maar liefst vier minuten is uitgetrokken) wordt nu de angst toegevoegd voor een foto waar ik opsta als een zenuwachtige, slecht geschoren reporter met een enigszins inhoudelijke voorleesact over de problematische relatie tussen schrijvers en hun werkelijk bestaande personages.

Westmalle tripel Twee vrienden komen binnen. Ze wonen toch in de buurt en hebben speciaal hun zondagse spelletje FIFA onderbroken om mij te horen voorlezen.

Ik zeg dat dat heel aardig is, maar echt nergens voor nodig. Ze blijven toch.

Om vier uur gaat het zaallicht uit. Ik stommel naar mijn gereserveerde plek bij het podium. Daar zit inmiddels een oudere man met een stok.

Tegen oudere mannen met stokken begin je niets, al zitten ze honderd keer op je gereserveerde plek. Wijselijk ga ik aan de andere kant van de zaal zitten.

Ik zit vroeg in het programma, net na Thijs en net voor Michiel. In stilte beredeneer ik of dat gunstig is of juist niet, maar kom er niet uit.

De middag begint met een videoclip van Bjorn van der Doelen, de ex-voetballer die een ketting-

rokende countryzanger blijkt te zijn geworden.

In de clip (Allez Soldaat – Zoals een man zwijgt) zien we J. Kessels wat beteuterd achter een Westmalle Tripel zitten. Hij rookt zware shag en zijn ogen staan dof, alsof ze teveel Duitse homo’s en kutwedstrijden van Willem II hebben moeten verwerken.

Daarna leest Thijs een komische passage voor uit J. Kessels: The Novel, begeleid door de jankende gitaar van Dijkshoorn. Thijs is Kessels-fan, verklaart hij. Hij zou hem best willen spelen, in een verfilming. Helaas voor hem is hij dertig jaar jonger, drie koppen groter en twee keer opgewekter dan J. Kessels ooit zal zijn.

Na Thijs is het mijn beurt. Een zin die ik, los van de context, veelbetekenend zou kunnen uitspreken, maar daarvoor ben ik veel te nerveus. In het schelle toneellicht knik ik instemmend als ik

word geïntroduceerd, lach bevrijd als Thomése een stukje voorleest en doe nonchalant terwijl ik m’n eigen stuk voorlees.

Tijdens het lezen luister ik scherp naar het publiek, waarvan ik alleen vage omtrekken ontwaar.

Ik denk iedere lach individueel te kunnen horen, evenals iedere lach die niet gelachen wordt.

Wanneer ik klaar ben, is het stil. Ik mompel een vlug ‘dankjewel’, druk de microfoon in handen van Thomése en loop het podium af als iemand die uit principe niet rent voor de bus, maar toch wel graag mee wil.

Het applaus valt, zeker voor een inhoudelijk stukje op een fandag, toch niet tegen.

Bij De Slegte krijg je met je CJP-pas 10% korting op de boeken van Thomése, behalve exemplaren die onder de vaste boekenprijs vallen.

46

interview

tekst Charlotte Bouman Beeld Titia Hahne

En nu

ik Jahaaa... ze hebben een vader die ook in ‘het vak’ zit. Maar deze drie talenten zijn met hun eigen carrières inmiddels veel meer dan ‘de dochter van’.

Haar vader Herman bezorgde Anne van Veen (29) al eeuwige roem toen ze drie jaar was, door het liedje Anne over haar te schrijven. Nu is ze, net als hij, muzikaal theatermaakster.

‘Ik was op de middelbare school al met niets anders bezig dan in bandjes zingen en toneel maken. Toch was het nog een hele stap om daarvan mijn beroep te maken. Ik ontkende een hele tijd dat ik net zo gepassioneerd over het podiumvak was als mijn vader. Na twee extra ‘uitstel-jaren’, waarin ik mijn vwo-diploma heb gehaald, wist ik het zeker: ik móést auditie doen voor de Theaterschool in Amsterdam. Als ik aangenomen zou worden, had ik tenminste een bevestiging dat mijn gevoel klopte, dat ik het ook echt kón.

Je ouders kunnen wel zeggen dat je goed bent, maar ja, dat horen ze ook te zeggen. Halverwege de opleiding realiseerde ik me dat ik als performer precies hetzelfde wilde doen als mijn vader: solo kleinkunst maken, met zelfgeschreven liedjes. Daar schrok ik een beetje van, maar ik zei al snel tegen mezelf: ‘ik ben Anne en heel anders

dan hij. Jong, een vrouw en van een nieuwe generatie. Ik ga er gewoon voor.’

De manier waarop mijn voorstellingen zich ontwikkelen, is eigenlijk heel logisch. Bij mijn eerste programma was ik vooral op zoek naar mijn identiteit, moest nog loskomen van mijn jeugd.

De tweede ging over hoe je vervolgens jezelf blijft in de grote wereld. Mijn nieuwe voorstelling gaat meer over de angst voor het onbekende. En dat loslaten daarbij soms beter voor je is dan vasthouden aan dat wat je al wél kent.

Ik denk dat er, toen ik net begon, ook publiek van mijn vader naar mijn voorstellingen kwam kijken.

Helemaal niet vervelend hoor. Het is juist leuk om te merken dat hij iets heeft opgebouwd bij een bepaald publiek, dat vervolgens nieuwsgierig is naar mij. Dit is zo bij ieder vak dat overgaat op de volgende generatie. Wanneer het kind van een bakker of slager de familiezaak overneemt, gaan klanten van vader of moeder toch ook even kijken wat dat kind ervan maakt?

‘Ik schrok toen ik hetzelfde wilde doen’

Nu ik met mijn derde programma bezig ben, begint mijn naam gelukkig ook steeds meer autonoom te vallen. Jongere generaties kennen het werk van mijn vader soms niet eens meer, hoogstens via hun ouders. Natuurlijk wordt de connectie tussen mij en zijn liedje Anne nog weleens gelegd. Daar ben ik vooral trots op. Zoals bij de Top 2000 (het staat op nummer 588, red.). Op dat soort momenten merk je dat het nummer veel bij mensen losmaakt en dat het publiek er na jaren nog steeds van geniet. Het zou fantastisch zijn als mijn werk ook ooit zoveel waarde voor mensen krijgt. Daar teken ik voor.’

Tot en met begin april is Annes derde voorstelling Tegengif door het hele land te zien. Dit najaar, wanneer de voorstelling in reprise gaat, brengt Anne ook een album uit met nummers uit de voorstelling. Met je CJP-pas krijg je tot 50% korting in theaters. Meer info: annevanveen.nl.

48

interview

tekst XXX Beeld XXX

49

en nu ik

‘De titeltrack voor zijn film betekende de ommekeer’ Zangeres Chagall (24) is de dochter van regisseur Rudolf van den Berg (Tirza, Süskind) en kostuumontwerpster Linda Bogers. Ze zette zich eerst af tegen het onregelmatige bestaan van haar ouders, maar koos uiteindelijk toch voor een artiestenleven.

‘Ik heb een heel avontuurlijke jeugd gehad. Mijn ouders werkten veel in het buitenland en namen mijn zusje en mij dan gewoon mee. Ik heb daardoor maanden in landen als Hongarije en Tunesië gewoond, ben echt opgegroeid op filmsets. Dat was leuk en spannend, maar ik dacht toen al wel: ik wil later minder onzekerheid over werk dan mijn ouders. Ook al zat ik altijd in bandjes; verder gaan in de muziek was niet iets wat ik serieus overwoog. Het leven van mijn ouders leek me niks, ik wilde meer rust. Dus ben ik geschiedenis gaan studeren. Maar op een gegeven moment kon ik mijn muzikaliteit niet langer negeren.

De titeltrack voor mijn vaders film Tirza betekende de ommekeer voor mij. Hij had het nummer, zonder te zeggen dat het van mij was, onder de tijdelijke montage van de film gezet. De reacties waren heel erg goed, dus het heeft de uiteindelijke film gehaald. Dat nummer heeft mijn leven veranderd.

Niet alleen omdat ik merkte dat het schrijven van muziek me heel erg goed beviel, maar ook omdat het me kansen gaf, die ik vervolgens met beide handen aangegrepen heb. Zoals de samenwerking met de band Bronstibock. Het eerste nummer dat we samen schreven kwam meteen op de radio en we werden zelfs uitgeroepen tot 3FM Serious Talent.

Nu ik met mijn album bezig ben, herken ik steeds meer dingen waar mijn ouders vroeger tegenaan liepen. Er zullen bijvoorbeeld altijd mensen zijn die anders over mijn artistieke keuzes denken dan ik. Vanuit huis heb ik geleerd dat je altijd naar iedereen moet luisteren, maar toch zoveel mogelijk vast hoort te houden aan je eigen ideeën. Dan kun je in ieder geval tegen jezelf zeggen: ik heb gedaan wat ík wilde doen.

Mijn vader heeft trouwens mijn nieuwste videoclip geregisseerd. Dat is toevallig zo gelopen. We hadden samen een verhaal voor de clip bedacht. Er waren nog meer voorstellen, die ik met mijn producers en de rest van het team heb besproken. Ons eigen idee, waarbij mijn moeder de kleding deed, is uiteindelijk verwerkt in de clip. Maar verder doe ik echt alles zelf. Sterker nog: ik heb het inhoudelijk niet eens met ze over mijn muziek. Ze krijgen de cd ook pas te horen als hij helemaal af is.

Zeggen dat je iets je leven lang wil doen, vind ik een beetje eng. Toch kan ik me nu al niet meer voorstellen dat ik ooit iets anders doe dan muziek maken.

Optreden is namelijk het allerleukste dat er is.’

Dit voorjaar komt Chagalls debuutalbum uit. Ze is ook live te zien en horen, kijk voor de speellijst op chagallmusic.com. Met je CJP-pas krijg je korting op concerten, die verschilt per locatie.

50

en nu ik

‘Ik ben net zo’n workaholic’

Voor Morrison Schiffmacher (22) was het al vroeg duidelijk dat ze van tatoeëren haar vak wilde maken.

Net als haar vader, Henk Schiffmacher. Ze heeft inmiddels vijf jaar een tattooshop in Amsterdam, waar ze ook samenwerken.

‘Als mijn zusje met mijn moeder de stad in ging om te winkelen, nam mijn vader me mee naar de tattooshop. Vijf jaar geleden ben ik gestopt met school om te gaan tatoeëren. Leren was namelijk helemaal niets voor mij, dat riep ik al vanaf de eerste dag op de middelbare school. Ik heb ADHD, ADD én ben dyslectisch. Leren vind ik alleen leuk als iets echt mijn interesse heeft, zoals kunst. Op schoolreisjes zat iedereen te zuchten als we een kerk moesten bezoeken, behalve ik. Qua kunst ben ik echt een nerd. Vroeger zat ik al elke dag te tekenen en dat doe ik nu nog steeds. Tatoeëren is eigenlijk een soort tekenen. Ik wist dan ook al vanaf mijn twaalfde dat ik er iets mee wilde doen.

Het is mijn werk én mijn hobby.

Mijn vader is bij mij in dienst, maar ik zie hem toch echt als de grote baas. Dat klinkt tegenstrijdig, maar voelt voor mij heel logisch. De winkel heet ‘Schiffmacher’, niet ‘Morrison Schiffmacher’; grote beslissingen zal ik altijd met hem overleggen. Het bedrijf is iets van de hele familie. Ik wil uiteindelijk mijn eigen naam maken, maar dat komt vanzelf wel. Zolang je jezelf maar blijft ontwikkelen, want als tatoeëerder ben je nooit klaar met leren. Ik heb veel opgestoken van mijn vader.

De belangrijkste les die hij me leerde, was hoe ik snel een mooie, stevige lijn kan zetten met de naald. Hij blééf dat maar herhalen, best irritant, maar ik besef steeds beter dat hij gelijk had met daar zo op te hameren. Je moet niet bang zijn het tempo erin te houden. Het is wel zo fijn voor de klant, om geen uren te hoeven blijven zitten.

Ik heb ook een paar kleine tattoos bij mijn vader gezet, maar hij is erg lastig om te tatoeëren. Je zou het misschien niet verwachten, maar hij zit dan de hele tijd te piepen. Als hij stil moet zitten, wordt hij gek. Hij is een workaholic, net als ik. Niets doen irriteert hem mateloos. Als je goed kijkt heeft hij verder ook geen echt grote tattoos, wel veel kleintjes. Omgekeerd vindt hij het ook niet leuk om mij te tatoeëren, omdat hij me geen pijn wil doen. ‘Een chirurg gaat ook niet in zijn eigen dochter snijden?’, zegt hij altijd. Toch heb ik hem een paar keer over weten te halen, hij is immers heel goed in zijn werk.

Mijn allereerste heeft hij ook gezet, ik was toen vijftien. Op die tatoeages ben ik heel trots. Maar ik vind het wel leuk om werk te ‘sparen’ van verschillende tatoeëerders. Zo wordt mijn lichaam een soort lopend fotoboek vol souvenirs. Ik wil nu niet veel grote tattoos meer, want dan kan ik meer verhalen verzamelen. Op een gegeven moment is je lichaam toch vol.’

Lees meer over Morrisons shop op tattooiing.nl.

51

interview

tekst XXX Beeld XXX

53

tekst Frank Heinen Beeld ANP photo (Hemingway) uitgeverij contact (Foster wallace)

Tussen tennisracket en Grote Witte Haai Schrijvers en hun demonen

Zijn alle schrijvers sombere types? Het lijkt soms wel zo. Nu er postuum een nieuw boek verschijnt van de befaamde depressieveling David Foster Wallace, storten we ons op deze kwestie. Een korte geschiedenis van de combinatie depressie en literatuur.

Op de middelbare school liep David Foster Wallace altijd rond met een tennisracket in zijn rugzak, ook als hij helemaal niet gespeeld had. Hij vond het verschrikkelijk om zichtbaar te zweten, dus wanneer mensen hem vroegen waarom hij toch zo zweette was een gebaar naar zijn tennisracket voldoende.

Hij had ook altijd een tandenborstel in een sok zitten. Voor noodgevallen.

54

Foster Wallace was een man van obsessies. Hij was geobsedeerd door tennis, drank en drugs, maar vooral door de onmogelijkheid om het leven in literatuur te vatten. Die wetenschap maakte hem razend en tegelijk zwaar depressief. Wanneer hij zich op 12 september 2008 ophangt, als zijn vrouw even niet thuis is, blijkt zijn werkkamer bezaaid met losse pagina’s van een uiterst ambitieus manuscript. Dat zal later postuum verschijnen als The pale king, sinds kort in het Nederlands vertaald als De bleke koning.

Wallace schreef veel en vaak over zijn periodes van diepe somberheid. Beroemde verhalen van hem in dat kader zijn bijvoorbeeld The Depressed Person, Good Old Neon en The Planet Trillaphon As It Stands In Relation to The Bad Thing.

The bad thing was Wallaces favoriete benaming voor zijn geestesgesteldheid. Soms had hij het ook over ‘the great white shark of pain’ en ‘a level of psychic pain wholly incompatible with human life as we know it’.

Opvallend genoeg is zijn werk niet alleen maar somber. Integendeel, zelfs. Het was juist zijn gave om alles, zelfs het meest dorre en levenloze, te voorzien van een opgewekte levendigheid. Zozeer zelfs, dat je met veel plezier kon lezen over iemands donkerste momenten.

Lotgenoten Foster Wallace is zeker niet de enige schrijver die, ondanks ernstige psychische problemen, een groot (en groots) oeuvre bij elkaar schreef. Talloze meer en minder getalenteerde auteurs gingen hem voor. Zelfs de grootste romanschrijver ooit, Tolstoj, leed aan depressies. Je kunt er dus vrij ver mee komen.

Een Nederlands voorbeeld is dichter Willem Kloos. Als een van de voornaamste Tachtigers (‘Ik ben een God in het diepst van mijn gedachten’) was hij eind negentiende eeuw redacteur van het tijdschrift De Nieuwe Gids, waarin vele andere belangrijke dichters publiceerden. Onder hen Albert Verwey, voor wie Kloos een intense vriendschap voelde. Volgens sommige bronnen was het feit dat Verwey zich verloofde een belangrijke aanleiding voor Kloos’ eerste depressies. De Nieuwe Gids werd onder redactie van een verbitterde, immer dronken Kloos een blad waarin hij woedende scheldsonnetten tegen collega’s publiceerde. Kloos schreef zelfs een bundel sonnetten over deze periode, Het

schrijvers en hun demonen

boek van kind en God, waarin het trouweloze kind (Verwey?) God (Kloos?) verlaat.

Het geval Rogi Wieg is wat recenter. Wieg leed jarenlang aan depressies en schreef over die periode onder andere de roman Kameraad scheermes. Ook een bekend figuur als Herman Brusselmans is altijd open geweest over zijn jarenlange periodes van depressie, waarin hij nauwelijks de deur uit durfde.

Niet alleen in interviews, maar ook in zijn vrijwel altijd autobiografische romans.

Met veel plezier lezen over iemands donkerste momenten

Hemingway De verrassende levenslust die uit het werk van Wallace blijkt, vind je ook terug in de verhalen van Ernest Hemingway. Als er íemand het leven vierde en met volle teugen indronk, was het Hemingway wel. Toch sloeg ook de schrijver van The old man and the sea uiteindelijk de hand aan zichzelf.

Het is 2 juli 1961. Een zondag. Vroeg in de ochtend stapt Ernest Hemingway uit bed en sluipt zo zachtjes mogelijk, om zijn vrouw Mary niet wakker te maken, de trap naar de kelder af. Daar pakt hij een dubbelloops pistool, dat hij wel eens gebruikt om duiven af te schieten. Met het pistool in zijn hand loopt Hemingway naar de woonkamer, gaat midden in de ruimte staan, zet de dubbele loop tegen zijn slaap en haalt de trekker over.

Vele jaren eerder heeft zijn vader zich op identieke wijze van kant gemaakt.

Charles Bukowski

57

Talloze biografen hebben zich in de loop der jaren gebogen over het waarom van Hemingways zelfmoord. In tegenstelling tot Foster Wallace, Brusselmans en Wieg schreef hij zelden over een verdriet dat hem kwelde, onberedeneerde droefenis of het verlies van de zin om te leven. Later blijkt dat Hemingway begin jaren zestig op relatief hoge leeftijd depressief werd. De situatie was zelfs zo ernstig dat hij geen letter meer schreef. Op een bepaald moment kreeg hij zelfs elektroshocks, een omstreden behandelmethode voor psychiatrische patiënten die wereldberoemd werd door One flew over the cuckoo’s nest.

In 2006 verscheen er uiteindelijk een wetenschappelijk artikel over Hemingways geestelijke toestand. In Ernest Hemingway: A psychological autopsy of a suicide beweerde psychiater Christopher Martin dat hij, na lezing van alle boeken van en over de schrijver, met zekerheid kon vaststellen dat Hemingway altijd al manisch depressief moest zijn geweest.

Depressie maakt creatief ‘Manische depressie komt relatief vaak voor bij creatieve mensen.’ Aldus Stephen Fry, zelf schrijver en acteur, in een documentairereeks die hij enkele jaren geleden voor de BBC maakte. Daarin outte hij zichzelf ook maar meteen als manisch depressief.

Volgens Fry zijn de manies, de periodes van schier onuitputtelijke energie en creativiteit, verslavend en zelfs essentieel voor wie wil uitblinken in een creatief beroep.

In tegenstelling tot Fry ziet befaamde somberman Charles Bukowski zijn psychische problemen in relatie tot zijn werk niet als noodzaak, maar als onontkoombaarheid. Hij was open en eerlijk over zijn somberheid, vooral in zijn poëzie: My heart is a thousand years old / I am not like / other people. / I’d die on their picnic grounds / smothered by their songs / unloved by their soldiers / gored by their humor / murdered by their concern / I am not like / other people / I am / burning in hell. / The hell of / myself.

Bukowski beschouwde zijn depressieve aard als een handicap, het soort verlamming dat je niet in een rolstoel doet belanden. Het beste was, vond Bukowski, om je erbij neer te leggen en van je nadeel een voordeel proberen te maken. Dat hij ondanks die pragmatische instelling behoorlijk

schrijvers en hun demonen

getroebleerd was, blijkt wel uit een van zijn beroemdste citaten: ‘I don’t hate people, I just feel better when they’re not around.’

Oven David Foster Wallace schreef veel over de dood.

Er zijn mensen die zeggen dat hij daarmee zijn eigen einde oefende. Ondanks de kolossale bibliotheek die hij naliet, jarenlange therapie en medicijngebruik, bleek hij niet in staat het leven voor zichzelf draaglijk te maken.

Zijn leven vertoont een opvallende gelijkenis met dat van Virginia Woolf. Ook Woolf experimenteerde er in haar boeken flink op los, schreef ondanks een leven vol depressie en psychose een groot oeuvre en ging uiteindelijk toch ten onder aan zichzelf.

Wanneer Woolf psychotisch was, vertelde ze hoe de vogels haar opzochten en in het oud-Grieks een praatje aanknoopten, hoe haar reeds lang overleden moeder op bezoek kwam. Op die periodes volgden dagen of weken van totale stilte, weken waarin Virginia niet veel meer deed dan zwijgend in een stoel zitten. Ze stierf uiteindelijk op 59-jarige leeftijd toen ze op een dag de rivier inliep, haar mantel gevuld met zware stenen.

Woolf had al een aantal prachtige boeken geschreven toen ze stierf. Voor Sylvia Plath moest het allemaal nog beginnen. Plath, een bijzonder getalenteerde dichteres, was haar hele leven lang psychiatrisch patiënt. Ze stierf op dertigjarige leeftijd, kort na het verschijnen van haar eerste boek, The bell jar. De ontvangst van dit boek viel haar tegen en op een ochtend nam zij een handvol slaappillen en stak haar hoofd in de oven. De kinderen lagen boven te slapen. Pas toen vele jaren later haar dagboeken werden gepubliceerd, bleek hoe pikzwart Plaths gedachten al die tijd waren geweest.

Depressies zijn geen vereiste om een groot schrijver te worden. Obsessies waarschijnlijk wel, een beetje op zijn minst. Maar een tennisracket in je tas stoppen als je niet gaat tennissen en de great white shark of pain, daar zit nog wel wat tussen.

De bleke koning van David Foster Wallace is net verschenen en valt nog onder de vaste boekenprijs. Maar bij De Slegte krijg je met je pas wél 10% korting op zijn eerdere werk, plus de boeken van de andere genoemde schrijvers.

58

boeken Ieder nummer mag iemand waarvan wij vinden dat hij/zij het verdient € 100,- stukslaan in boekenwinkel De Slegte. Daar krijg jij met je CJP-pas sowieso 10% korting. Check cjp.nl voor de voorwaarden.

Rob Wijnberg Rob Wijnberg schrijft columns en boeken waarin hij de dagelijkse praktijk met een filosofische blik bekijkt. Maar je kent hem waarschijnlijk vooral van nrc.next, waar hij hoofdredacteur was. Omdat zijn laatste boek De Nieuwsfabriek binnenkort verschijnt, vieren we in boekhandel De Slegte een klein feestje met Rob. Ronald van Raak - Op zoek naar vrijheid, een filosoof in de politiek ‘Volgens veel mensen is filosofie zoiets als archeologie. Iemand graaft een pot op uit 2000 voor Christus en dat is mooi, maar wat kun je daar nu nog mee? Filosofie is veel minder geïsoleerd dan het nu vaak verkocht wordt: iedereen heeft wel een idee over de wereld. Als je er op die manier over nadenkt, merk je dat filosofie overal in zit. Zo kun je hedendaagse problemen beter begrijpen, of in ieder geval de denkwijze van de mensen achter die problemen. Bijvoorbeeld hoe verschillend Amerikanen denken over wapenbezit; dat wordt logischer als je kijkt naar de manier waarop ze ‘vrijheid’ definiëren. Daarom vind ik boeken over hedendaagse filosofie interessanter dan klassiekers als The Laws of Plato. Ik ben vooral benieuwd naar wat Ronald van Raak zegt over de filosofische grond van zijn partij, de SP, want vrijheid en gelijkheid zijn typische kenmerken van het liberale gedachtegoed. Alleen de uitvoering is anders.’

E.L. James - Vijftig tinten grijs ‘Het populairste boek van dit moment móét iets zeggen over wat mensen nu bezighoudt. Waarom verkoopt het een miljoen exemplaren? Dat is echt ongekend. Bovendien heeft iedereen het erover en ik vind het toch wel handig om een beetje mee te kunnen praten. Anders lijk je zo wereldvreemd.’

Dan Laughey - Key Themes in Media Theory Asa Briggs & Peter Burke - Sociale geschiedenis van de media, van boekdrukkunst tot internet ‘Eigenlijk is De Nieuwsfabriek precies deze twee boeken, maar dan geschreven voor een publiek dat geen theoretische verhandelingen koopt. De meeste boeken over nieuws, mediaconsumptie en mediatheorie zijn óf heel algemeen en wetenschappelijk óf gaan heel specifiek in op bijvoorbeeld de filosofie achter Seinfeld. Er is geen middenweg: een boek dat zo algemeen is als mediatheorie, maar dan een stuk toegankelijker. Jammer, want de invloed van media en nieuws is wel zo groot dat het voor een groot publiek interessant is.’

Ewald Engelen - Een ongeluk in slow motion, aantekeningen van een ramptoerist ‘Ik trok deze uit de kast, puur omdat de titel meteen een sterk beeld oproept. Nou ja, ook omdat ik de columns van Ewald Engelen graag lees. Hij maakt economie begrijpelijk voor mensen die het niet hebben gestudeerd. Bijvoorbeeld door een metafoor van een auto-ongeluk te gebruiken om de economische crisis uit te leggen. De crisis is hét thema van deze tijd. Volgens mij moet je er wel iets van af weten, om de wereld van nu te kunnen begrijpen.’

Dave Eggers - box: Wat is de wat, Hoe hongerig wij zijn, U zult versteld staan van onze beweeglijkheid, E.H.V.V.D.G. ‘Ik lees meestal met een reden, voor een column bijvoorbeeld, bijna nooit voor mijn plezier. Maar ik ben heel benieuwd naar Dave Eggers, want als je die naam laat vallen is er altijd wel iemand in de buurt die zegt: ‘Oh, hij is geweldig.’ Het citaat op de achterflap doet het hem natuurlijk: ‘Het boek dat ik zelf had willen schrijven. – Paul de Leeuw.’’

59

tekst Steven Stoffers Beeld Julia de Boer

61

lifestyle Styling en tekst SOPHIE DE GROOT Beeld MEIS BELLE WAHR

Toffe mutsen (die je ook binnen kunt dragen) Koen draagt: Muts van Carhartt, € 19,95 > € 17,96. Trui van Vita Morte, € 59,95 > € 53,95. Broek van Carhartt, € 89,95 > € 80,96. Sneakers van Puma, € 79,95 > € 71,96. Allemaal via Front Runner, waar je 10% korting krijgt met je CJP-pas.

Theta draagt: Muts van Carhartt, € 19,95 > € 17,96. Jas van Vera Moda Very, € 149,95 > € 134,96. T-shirt van Selected Femme, € 64,95 > € 58,46. Kraagje van Pieces, € 19,95 > € 17,96.

Broek van Selected Femme, € 39,95 > € 35,96. Schoenen van Converse, € 69,95 > € 62,96. Schoenen en muts via Front Runner (10% korting), de rest via Welikefashion.com (10% korting).

62

gespot Bij de jaarlijkse HTNK One Day Shop in club Trouw (Amsterdam) zagen we een heleboel goed gemutste mensen. Naast een momentje voor de camera vroegen we ze: Waar haal jij jouw creativiteit vandaan?

Amber Wattimena (17), oprichtster LA-sisters: ‘Samen met mijn zusje heb ik een eigen kledingmerk.

Onze inspiratie hiervoor halen we uit merken die we cool vinden, zoals Wildfox en Univ, en catwalkshows van merken als Versace en Balmain.’

Safi Graauw (24), student Milieukunde: ‘Mijn creativiteit haal ik uit mijn fantasie. Creatief denken doe je niet voor de tv, maar in de trein of onder de douche.’

Djinder Verduyn Lunel (21), student Psychologie: ‘Creativiteit komt vaak ineens op. Bij het zien van een mooi beeld, of als ik muziek hoor. Ik luister vooral veel elektronische muziek en produceer zelf ook. Mijn laatste muzikale ontdekking is Jan Blomqvist.’

Lena Essing (24), student Europese & Midden Oosten Studies: ‘Tumblr is voor mij een grote bron van inspiratie.

Al die beelden zet ik, samen met mijn eigengemaakte foto’s, op Thisistheinhalebeforetheexhale.tumblr.com.’

€ 12,95 > € 11,66 America Today

€ 19,90 > € 17,90 Accessorize

€ 19,95 > € 17,96 Carhartt via Front Runner

Goed gemutst Weer of geen weer: een muts is de kers op iedere outfit.

€ 12,95 > € 11,66 America Today

€ 39,95 > € 35,96 Fred Perry via Front Runner

10% korting met je CJP-pas

€ 24,95 > € 22,46 Pimpelicious C.Y.D. via Front Runner

€ 12,95 > € 11,66 America Today

€ 19,95 > € 17,96 New York Yankies via Front Runner

Fleetwood Mac Rumours Harmonieuze scheiding

65

Vroeger, toen een tv nog twee zenders had tekst René van der Meer

CJP gaat voor jong, nieuw, fris en getalenteerd. Maar dat betekent niet dat we de klassiekers vergeten.

Ze gingen kapot tijdens de opnames van Rumours, maar eenmaal voltooid hadden de vijf van Fleetwood Mac goud in handen.

‘Het was als in het leger. Je moest paraat staan.

Altijd.’ Zo blikt zangeres Stevie Nicks terug op Fleetwood Mac en hoe het voelde om in 1976 in een van de bekendste bands ter wereld te zitten.

Ze hadden dat jaar een studio gehuurd voor de opnames van hun elfde album, Rumours. Er was geen deadline, maar dat betekende niet dat je als bandlid je spreekwoordelijke snor kon drukken, mocht je even geen zin hebben.

Als dat wél een optie was geweest, hadden we waarschijnlijk nooit kunnen luisteren naar Rumours. De sfeer in Fleetwood Mac is in 1976 nogal gespannen en dan drukken we ons héél zwak uit. Toetseniste en zangeres Christine McVie ligt in scheiding met bassist John. De twee spreken elkaar alleen nog over praktische zaken. Christine zoekt troost bij de lichtman en doet haar best dit voor John verborgen te houden. Stevie Nicks en Lindsey Buckingham (zang, gitaar) verscheuren ondertussen elkaars hart. De twee waren jaren een setje, maar de liefde is over. Als ze elkaar niet negeren, maken ze wel knallende ruzie. Drummer Mick Fleetwood ziet het vanachter zijn bekkens gebeuren. Het ontbreekt hem aan de puf om de boel te sussen. Hij heeft zelf net ontdekt dat zijn vrouw, tevens moeder van zijn kinderen, het bed deelt met zijn beste vriend.

Gebroken hart of niet, over één ding zijn de bandleden het met elkaar eens: muzikaal hebben ze een unieke klik. Zo kan het dat John ‘s avonds onder het raam van Christine staat te schreeuwen, om de volgende ochtend doodleuk met haar aan een nieuw nummer te schaven. Nou ja, volgende ochtend... Een werkdag bij Fleetwood Mac begint in die tijd meestal rond zeven uur ‘s avonds. Pas rond de klok van een uur of twee ‘s nachts, als iedereen vol zit met drank, drugs en dat wat verder voor handen is, wordt er een gitaar omgehangen. Stoned, dronken en gedreven lukt het de band om alle drama’s opzij te schuiven en af te tellen voor een nieuwe opname.

De schoonheid van Rumours zit juist in al dat gedoe. Wat de bandleden niet in elkaars gezicht vertelden, stopten ze in de muziek. Verwijten, hoop en frustratie, verpakt in perfecte popsongs. Rumours is tijdens de release in 1977 niet de zoveelste popplaat, maar drie kwartier relatietherapie met een A- en B-kant.

Daarbij klinkt elk nummer als een klok. Zowel akoestisch als elektrisch schrijft Fleetwood Mac melodieën die na één keer luisteren voorgoed in je hoofd zitten. Ongeëvenaard is de harmonieuze zang van Nicks, Buckingham en McVie (Christine).

Hun stemmen lijken voor elkaar gemaakt. Je ziet ze bijna rond dezelfde microfoon hun hart uitstorten, terwijl ze in de ogen kijken van diegene die hen zo wist te raken.

De aanloop was slopend, maar eenmaal voltooid betekent Rumours eeuwige roem voor Fleetwood Mac. Inmiddels staat de teller op ruim veertig miljoen verkochte exemplaren. Laten we hopen dat ze het album integraal spelen als ze straks weer op het podium staan. Inderdaad, Fleetwood Mac is weer bij elkaar. Om dat te vieren, is Rumours opnieuw verschenen.

Wij geven vijf exemplaren weg van deze wereldplaat. Zie pagina 72.

66

cjp luistert af Zoveel mensen, zoveel kunst, zoveel interpretaties. We luisteren stiekem naar de gesprekken van museumbezoekers en ontdekken dat mensen het zelden eens zijn over wat kunst is. Deze keer: Matisse, in het Stedelijk Museum (Amsterdam).

De Franse kunstenaar Henri Matisse werd geboren op de laatste dag van 1839. In 1982 vertrok Matisse naar zijn voormalig studentenstad Parijs, om avondcursussen aan de Ecole des Arts décoratifs te volgen. Met zijn leraren boterde het niet echt; Matisse kon volgens hen niet tekenen. De Fransman liet zich echter niet tegenhouden. Gelukkig maar. In 1905 begon hij naam te maken, voornamelijk als grondlegger van het ‘fauvisme’. Deze stijl staat bekend om contrasterende kleuren en het ontbreken van een duidelijk perspectief. Zijn bekendste werken ken je vast wel. Google maar eens op De rode kamer, De dans en De muziek. De laatste tien jaar van zijn

leven zat Matisse, vanwege een mislukte operatie, in een rolstoel. Schilderen ging niet meer en daarom werkte hij met geverfd papier. De parkiet en de zeemeermin (Originele titel: La perruche et la sirene) maakte hij rond het jaar 1952. Aan zijn assistenten vertelde hij hoe de vormen op de muur moesten komen. Het schilderij is zo’n zeven bij drie meter. Omdat zijn drukker de kleuren en materialen heeft bewaard, kunnen de papieren kunstwerken tot het allerlaatste detail gerestaureerd worden. In 1954 overleed Matisse, aan de gevolgen van een hartinfarct. Hij was 84 jaar.

Bij het Stedelijk Museum krijg je 50% korting.

67

tekst Anouk Kemper

Henri Matisse

De parkiet en de zeemeermin

Een keurig echtpaar neemt hun plaats in. Ze worden vergezeld van een jonger stel, wij gokken hun zoon en schoondochter. ‘Leuk voor de kinderkamer’, hint de oudere dame. ‘Van wie is dit dan?’ vraagt de oudere man. Zijn vrouw: ‘Volgens mij Matisse. Ja, kijk, hier is de parkiet.’ Ze wijst naar de parkiet.

Man: ‘O ja. Ik dacht dat het een wortel was.’

Zijn schoondochter glimlacht. Dat werkt aanmoedigend: ‘Leuke print voor een zomerjurkje, nietwaar?’ Zijn zoon vindt het tijd om door te lopen.

Tegelijkertijd hebben twee vrouwen van middelbare leeftijd besloten dat de blauwe vormen kwallen zijn.

‘Of appeltjes. En het groen is dan van de bomen.’

Bezoekers van het Stedelijk Museum kunnen moeilijk om deze ‘collage’ heen, al is voor lang niet iedereen duidelijk wat het precies voorstelt. ‘Het lijken wel van zo’n blaadjes die je vroeger op het autoraam plakte’, zegt een jongen van midden twintig. ‘Cool was dat.’

Een moeder vindt het tijd voor wat quality time met haar dochtertje van zes. Dat begon vanochtend door haar dezelfde kleding aan te trekken als ze zelf draagt (rok, maillot, laarzen en een trui).

Nu staan moeder en dochter in het museum. Wat ziet de kleine meid allemaal in deze Matisse? ‘Ik weet het al, het is een heks. Gaan we nu weg?’

‘Het heet De parkiet en de zeemeermin’, zegt de ene homo tegen de andere homo. Na een monotoon ‘oh ja’ draait die laatste zich abrupt om, zijn vriend verbaasd achterlatend.

Een puberjongen slentert gedwee achter zijn moeder aan. Hij heeft een fototoestel om zijn nek; foto’s maken is een mooi excuus om niet continu te hoeven luisteren. ‘Hier was hij al 80.’ Ze blijft een magere vijf seconden staan. Haar zoon maakt geen foto van de Matisse.

Als je gepensioneerd bent, moet je voortaan dingen met je vrouw ondernemen. Zo ook een besnorde meneer. Nadat zijn vrouw het bordje heeft voorgelezen, zegt hij: ‘Grote lijst hè?’. Inderdaad, De parkiet en de zeemeermin zit in een heel grote lijst.

69

interview

tekst Steven Stoffers Beeld Roel Determeijer

‘Hoge cultuur is sowieso pretentieus’ ‘Ik hou zelf niet van musicals.’ Christanne de Bruijn (26) kijkt ons verontschuldigend en geamuseerd tegelijk aan. Lekkere binnenkomer als je iemand interviewt over haar rol in het op voorhand tot hitmusical uitgeroepen Sister Act. Eerder speelde Christanne in de musical Wicked én in Shakespeares Richard III, van toneelgezelschap Orkater. Dat leek ons genoeg voer voor een pittig gesprek over het verschil tussen hoge en lage cultuur. Ze is er duidelijk klaar voor.

niets aan mijn rol toe kon voegen en heb daarom lang getwijfeld of ik wel auditie wilde doen, het zou mijn eerste musical worden. Om heel eerlijk te zijn, zat ik om werk verlegen toen Stage Entertainment belde. Tot mijn verbazing kwam ik steeds een ronde verder en opeens was die rol voor mij. In eerste instantie dacht ik: ‘Oh jee. Wil ik dit wel?’ Maar ik ben heel blij dat ik het gedaan heb. Je kunt, ook bij grote musicals, veel meer van jezelf in een rol stoppen dan ik dacht.’

Christanne studeerde muziektheater aan het conservatorium, luistert graag naar jazz en speelt piano. Als je haar ziet en hoort praten, snap je direct hoe een rol in Shakespeares Richard III, een van haar eerste, op haar lijf geschreven is.

De intelligente, welbespraakte Christanne past naadloos in het artistieke toneelwereldje. Maar met haar rol als heks Nessarose in Wicked en nu als non Maria Roberta in Sister Act gaat ze radicaal tegen de stroom in. Of toch niet?

‘Spelen is spelen’ ‘Een toneelvoorstelling ontstaat tijdens de repetities. Je hebt vrijheid om je rol in te vullen; hoe je dat doet is de essentie van een stuk. Bij grote musicals heb je vaak pas tijd om je personage te ontwikkelen als je al op het toneel staat.

Het concept, decor en zelfs je plek op het toneel staan al voor een groot deel vast. De producties zijn vaak groots opgezet, zodat je tijdens de repetities vooral bezig bent met de juiste tekst en opletten dat je niet geraakt wordt door een rondvliegend decorstuk. Daardoor denken musicalacteurs volgens mij niet diep genoeg na over waarom ze een personage op een bepaalde manier spelen, waarom ze staan waar ze staan zeggen wat ze zeggen. Terwijl het wel kan. Het ‘musicalacteren’, waar toneelacteurs vaak op neerkijken, bestaat niet. Je kunt in een musical wél gelaagdheid spelen. Het is alleen een grote-

‘Oh jee, wil ik dit wel?’

‘Dat ik niet van musicals hou is te stellig, al ligt mijn persoonlijke smaak ergens anders. Ik hou in principe heel erg van musicals, maar dan moeten ze wel écht goed en origineel zijn. Bij een musical als Wicked staat alles vast: het is een aangekocht concept en daar mag je eigenlijk niks aan veranderen. Ik was dus bang dat ik zelf

70

christiane de Bruijn

re uitdaging. Veel toneelacteurs kunnen nog wel wat leren van musicalsterren. Vooral wat betreft fysiek spelen, muzikaliteit en vocaliteit. Maar ja, ze gaan zelden naar een musical. Die werelden zijn gescheiden.’

‘Ik maak me ook schuldig aan dat onderscheid’ ‘Door termen als hoge cultuur en lage cultuur vergroot je de scheiding tussen die twee werelden.

Het probleem van die categorieën is dat je drempels opwerpt die er eigenlijk niet zijn. Het grote publiek krijgt continu het idee voorgeschoteld dat toneel en moderne dans niet voor hen bestemd is. Dat komt deels doordat het niet goed in de markt wordt gezet, maar ook door de politiek. Het beeld dat het theater een hobby voor de linkse elite is, werd de laatste jaren gecreëerd door politici. Zo kunnen ze er makkelijker op bezuinigen. Zogenaamde hoge cultuur is niet per se moeilijk, het vraagt vooral een actievere houding en je moet je open durven te stellen. Dat is het enige. Andersom geldt dat als iets commercieel is, het niet hoeft te betekenen dat het slecht of oninteressant is. Het stomme is dat ik me ook wel eens schuldig maak aan dat onderscheid. Voor musicals waarin ik speel nodig ik wel collega’s, vrienden en familie uit, maar ik vind het toch lastiger om bijvoorbeeld de gerenommeerde toneelregisseurs van grote gezelschappen te vragen of zij komen.’

‘Hoge cultuur klínkt beter’ ‘Hoge cultuur is onderscheidend, wil vernieuwen, grenzen opzoeken, mensen tot nadenken aanzetten en een bepaalde boodschap meegeven.

Lage cultuur is vermaak voor het grote publiek, waardoor het passiever en misschien conservatiever is: het houdt vast aan wat we al kennen.

Maar de térmen zijn verkeerd. Vooral omdat mensen die musicals afserveren als ‘lage cultuur’ geen idee hebben wat het eigenlijk inhoudt. Het is keihard werken en vergt veel discipline en ambacht om een publiek zeven, acht of zelfs negen keer per week mee te nemen naar een andere wereld. Een musical pretendeert voornamelijk een avond vermaak te zijn en hoeft mensen niet aan te zetten tot nadenken. Het verschil zit hem dus meer in het onderscheid tussen kunst en amusement. Dat merk je ook aan het publiek.

Bij Wicked wisten mensen wat ze konden verwachten en hadden ze een fijne avond als die verwachtingen werden ingelost. Na Richard III moest men eerst nog verwerken wat ze zojuist gezien hadden en kwam er naast de complimenten ook regelmatig een kritische vraag.’

‘Musicals lenen zich bij uitstek voor maatschappijkritiek’ ‘Ik zou willen dat er niet zoveel in genres gedacht wordt. Het is niet waar dat toneel per definitie ‘hoge cultuur’ is, er zijn ook heel commerciële stukken die mensen gewoon een leuke avond willen bezorgen. Net zo goed als er actuele musicals zijn die mensen actief willen laten kijken en nadenken. In 2008 is in Amerika bijvoorbeeld de musical Next to Normal verschenen, over een gezin dat uit elkaar valt doordat de moeder manisch depressief is. Die heeft enorm succes gehad op Broadway, maar het verhaal is een kritiek op de farmaceutische industrie in Amerika.

Je loopt met gemengde gevoelens de zaal uit.

Maatschappijkritiek en actualiteit kunnen dus prima in musicals.’

‘Maar ja, wie durft?’

‘Next to Normal is hier ook met succes (viersterrenrecensies, 120 shows en twee Musicalworldawards, -red.) opgevoerd, maar ik zou heel graag zien dat we in Nederland vaker onze eigen musicals schrijven, zoals Hij Gelooft in Mij of Soldaat van Oranje. Daarvoor moeten componisten en toneelschrijvers zich met de musical gaan bezighouden, maar er lijkt in Nederland nog weinig animo voor te zijn. Onder componisten en schrijvers blijft het idee bestaan dat een musical altijd een dans-spektakel moet zijn. Dat is echt achterhaald. In New York of London is juist er veel overlap tussen het serieuze toneel en musicals.

Acteurs schitteren het ene jaar in Shakespeare en het andere in Les Misérables. Dat is een verrijking, voor beide genres. Het theatervak kan zich op die manier ontwikkelen. Want een musical kan artistiek interessant én commercieel zijn. Stephen Sondheim (West Side Story, Sweeney Todd, -red.) is een duidelijk voorbeeld. Als één van de eersten maakte hij maatschappijkritische musicals. In zijn muziek zitten altijd rare wendingen, waardoor het publiek nooit écht comfortabel zit.

Toch werkt het. Het zou fantastisch zijn als dat

in Nederland ook lukt. Ik hou bijvoorbeeld erg van jazz, moeilijke muziek waar sommige collega’s nauwelijks naar kunnen luisteren. Het zou volgens mij heel spannend zijn als je dat in een musical gebruikt. Hopelijk gaat het daar naartoe, dat we meer de grenzen van het musicalgenre gaan opzoeken. Maar ja, wie durft als eerste?’ Sister Act is vanaf half februari te zien in het AFAS Circustheater in Den Haag. Met je CJP-pas krijg je 50% last-minute korting. Halleluja!

72

winnen Kans maken op deze prachtige prijzen doe je op cjp.nl/winnen.

2x2

10x

Girls De nieuwste knaller van HBO is Girls. De serie won in januari twee Golden Globes, waarvan er eentje naar schrijfster Lena Dunham ging.

Verwacht gezellig meidengedoe, maar dan recht voor je bek en op het scherpst van de snede. Zie ook pagina 26.

5x

HAFF Iedereen die animatiefilms op waarde weet te schatten, gaat in maart naar Utrecht voor het Holland Animation Film Festival.

Je kunt sowieso met CJP-korting naar HAFF, dat van 20 t/m 24 maart plaatsvindt in de Domstad. Zij die nog twijfelen geven we graag een duw in de rug met 2 x 2 passepartouts.

Fleetwood Mac Vier van de vijf bandleden lagen met elkaar in scheiding toen Fleetwood Mac in 1977 Rumours maakte.

Ideale omstandigheden voor een perfecte plaat. Dit jaar toert Fleetwood Mac weer en voor iedereen die zijn oude exemplaar van Rumours kwijt is, brengt de band hun perfecte popplaat opnieuw uit. We verloten 5 exemplaren op cd.

10x

2x2

Alles wat er was Met jaloersmakend veel ambitie en talent is Hanna Bervoets op weg naar de top. Niet alleen schrijft ze de beste column van Volkskrant Magazine, Hanna levert ook nog eens doodleuk roman nummer drie af. Alles wat er was gaat over acht mensen die opgesloten zitten in een schoolgebouw. Wij geven 10 exemplaren weg van dit boek.

Jacco Gardner Het psychedelische debuutalbum van Jacco Gardner, Cabinet of Curiosities, is nĂŠt uit, maar hij tourt de komende maanden al flink door Amerika. Waarom? De paar losse nummers die sinds vorig jaar rondslingerden op het internet werden onder luid gejubel opgepikt door een aantal zeer belangrijke muziekblogs. Iedereen met een beetje

muzieksmaak wil hem nu een keer in het echt zien. Als Jacco in april weer terug is, doet hij slechts een paar shows in Nederland. Wij zijn dus erg blij dat we de hand hebben weten te leggen op 2x2 kaarten voor de show op 5 april in Metropool, Hengelo. Hier wil je bij zijn.

75

winnen

3x €100

4x2

3x3

Tweetakt festival Het allerbeste van theater en muziek voor jong en ouder ontdek je op het Tweetakt Festival.

Van 22 maart t/m 7 april zie je in de Utrechtse binnenstad voorstellingen op het gebied van theater, muziek, dans en cabaret.

Zoals Faberyayo, maar ook de man op de cover van dit magazine. We verloten 4 x 2 vrijkaarten voor een voorstelling naar keuze.

America Today Wees eens eerlijk. Ben jij niet toe aan een paar nieuwe broeken, een prima jas en wat truien, nu de R alweer tijden in de maand zit? Doe dan vooral mee met deze win-actie.

Je maakt dan kans op een America Today waardebon van € 100,-.

We geven er drie weg.

Niet gewonnen? Troost je met de 10% korting die je standaard bij America Today krijgt.

dvd-pakket Looper, Seven Psychopaths en Deadfall. Met deze drie dvd’s haal je Joseph Gordon-Levitt, Bruce Willis, Eric Dana, Kris Kristofferson, Colin Farrell, Tom Waits, Christopher Walken en Woody Harrelson in huis. Drie films met een duister randje. De lente is nog ver. Heel, heel ver.

76

spoiler alert!

de lijst Beeld maslow

Ultrakorte Boeksamenvattingen Accepteer dat je sommige klassiekers nooit zal lezen. Kom op, we hebben nu Facebook, Sarah Lund en National Geographic, het gaat er echt niet meer van komen. Lees hieronder wat je gemist hebt:

E.L. James - Vijftig tinten grijs De jonge student Anastasia ontmoet de rijke Christian. Daarop volgen 500 pagina’s keiharde werk- en beukseks, zweepslagen, manipulatie, bondage en zie daar: het vrouwelijke deel van de wereld heeft weer een gespreksonderwerp.

Jan Wolkers - Turks Fruit Gast houdt onvoorwaardelijk van zijn meisje. En houdt dat vol. Ook als ze zijn meisje niet meer is.

Of er zelfs helemaal niet meer is. Verwarrend, ja.

Jan Cremer - Ik, Jan Cremer Gast reist, neukt, schildert, zuipt, schreeuwt en vecht zichzelf op bewonderenswaardige wijze door het leven.

William Sutcliffe - Ben je ervaren?

Gast reist meisje achterna in de hoop haar te versieren en belandt in de backpackershel die India heet.

Tolstoj - Anna Karenina Hysterisch dik boek over een vrouw die vreemdgaat, met op iedere pagina een ziljoen Russische namen die je onmogelijk kunt onthouden. We besparen je een paar weken uit je leven: ze gaat dood.

Herman Melville - Moby Dick Groepje overmoedige mannen stapt in een bootje om een wat opgefokte witte potvis te vangen. Een van de mannen mist een been. Da’s dan weer de schuld van die potvis.

Willem Frederik Hermans - De donkere kamer van Damokles Osewoudt heeft geen baardgroei, ontwikkelt wat foto’s en sterft voor een Nederlands vuurpeloton.

Harry Mulisch - De Elementen Lucht, water, vuur, aarde.

Multatuli - Max Havelaar Man schrijft na zijn ontslag de bestgelezen klachtenbrief over de Neederlandsche overheid allertijden ooit. Hij houdt daarmee de gansche natie een spiegel voor: onze weelde bestaat bij de gratie van het lijden elders in de wereld.

J.R.R. Tolkien - In de Ban van de Ring Tijdens de queeste om de schat van draak Smaug te heroveren vond de hobbit Bilbo Ballings diep in een Orkgrot een magische ring die de drager ervan onzichtbaar maakt. Jaren later komt tovenaar Gandalf erachter dat deze ring de bron van macht is voor Sauron, de duistere meester die heel MiddenAarde jarenlang terroriseerde. De enige manier om de ring (en Sauron) te vernietigen, is om hem in het vuur te smijten waaruit deze gemaakt is: de lavapoel in de Doemberg, in het hart van Saurons rijk Mordor. Gandalf verzamelt een reisgezelschap van elfen, dwergen en mensen die de jonge Frodo, neef van Bilbo, begeleidt op zijn gevaarlijke missie van de lieflijke omgeving van de Gouw naar de Doemberg. Honderden pagina’s later hebben ze duizenden Orks en trollen geslacht, massale veldslagen gevoerd, bedriegers ontmaskerd, reuzenspinnen getrotseerd, een leger uit de dood doen herrijzen, op reuzenadelaars gevlogen, wandelende bomen ontmoet en de strijd tussen goed en kwaad beslecht. Dit alles als metafoor voor het gevaar van industrialisatie, dictators en machtsmisbruik, met bijrollen voor vriendschap, mededogen, vergiffenis en verbroedering.

Kort gezegd dan hè.

78

Reizen Wat een reis naar het buitenland écht compleet maakt, is een bezoek aan een museum. We begrijpen dat je eenmaal op vakantie niet wilt stressen over de vele mogelijkheden. Daarom kiezen wij deze maand vier toffe Europese musea uit, waar je korting op krijgt.

1

2

Benaki Museum in Athene, Griekenland Zo, de eerste dagen van je vakantie in Athene zijn om. Je bent naar de Tempel van de Olympische Zeus geweest, hebt de Akropolis beklommen en rust nu uit in de Nationale Tuin van Athene, Ethnikos Kipos. What’s next? Geniet nog maar even van je vanille-hazelnootijsje, want wij hebben alweer de volgende activiteit voor je in petto: Het Benaki Museum. Dit museum voltooit je (culturele) reis door Athene. Oké, het Benaki heeft de pilaren en beelden uit de Griekse oudheid, maar het biedt je meer dan dat. Denk: schilderijen, tekeningen, brons en zilverwerk uit kerken en manuscripten.

Waar? Koumbari Street 1, Athene

Aargauer Kunsthaus in Aarau, Zwitserland In de Zwitserse stad Aarau lijkt de tijd te hebben stilgestaan. Toch biedt het Aargauer Kunsthaus je ook modern werk. Wij tippen de meesterwerken van Sophie Taeuber-Arp en Ferdinand Hodler.

Sophie is vooral bekend van haar moderne kunst, haar werk staat op het biljet van vijftig Zwitserse frank afgebeeld. Ferdinand verwierf bekendheid door zijn omstreden schilderijen, zoals De Nacht.

Dat werd ooit geweigerd voor een tentoonstelling.

Ferdinand huurde vervolgens een kamertje waar hij het schilderij ophing en een Zwitserse frank per bezoeker vroeg. Dat noemen wij nou creatief.

Waar? Aargauerplatz, Aarau

Korting op z’n Europees Het is je vast al opgevallen: op je CJP-pas staat ook het icoontje EYCA. Dit is de afkorting voor European Youth Card, wat kort gezegd een CJP-pas voor heel Europa is. Je krijgt dus ook korting op een museum in Spanje, een theatervoorstelling in Italië of een film in Polen. De pas is daarom een uitkomst als je op vakantie bent, een jaar gaat reizen of in het buitenland studeert. Je krijgt met je pas gratis toegang voor deze vier musea. Kijk voor meer locaties op: eyca.org.

3 Hamburg Museum in Duitsland Je kunt over de geschiedenis van Hamburg lezen, maar het is veel interessanter om de historie te zíen.

Kijk bijvoorbeeld eens naar het Hamburg Museum, dat in 1922 haar deuren opende. Alle eer voor het opvallende ontwerp gaat naar de beroemde Zwitserse architect Fritz Schumacher. Goed, genoeg geschiedenislessen, laten we het over de expo’s hebben. Die beginnen bij het ontstaan van de stad en gaan uiteindelijk over in het hier en nu. Van de Tweede Wereldoorlog tot de hoerenwijk Sankt Pauli, waar het stadsbestuur het in de zeventiende eeuw nogal moeilijk mee had.

Waar? Holstenwall 24, Hamburg

79

tekst Genna Bostelaar

4 Art museum of Estonia: Adamson-Eric in Talinn, Estland Dat je maar beter vroeg aan je carrière kunt beginnen, geldt niet alleen voor modellen en sporters.

Ook kunstenaars bewijzen dat jong beginnen loont.

Neem Adamson-Eric uit Estland. Hij toonde zijn eerste schilderijen op 23-jarige leeftijd in Tallinn en heeft daar nu zijn eigen museum. Dat laat zien hoe veelzijdig de kunstenaar was: van stillevens naar porselein en van meubels naar gouden sieraden; er was weinig dat Adamson niet versierde. Dus als je het schilderachtige Tallinn bezoekt weet je wat je te doen staat.

Waar? Lühike jalg 3, Tallinn

80

Moet je horen… tekst steven stoffers

Met je CJP-pas krijg je korting op concerten en festivals!

Maya Jane Coles – Easier To Hide (EP) Je hebt stoere wijven, stoere wijven achter draaitafels én Maya Jane Coles. Vorig jaar keihard doorgebroken en nu op zegetocht langs clubs en straks, let maar op, de festivalweides. Als Engelse chicks op oorlogspad zijn, kun je maar beter een stapje opzij zetten.

Beeld: John Speirs

CHVRCHES – The Mother We Share (single) CHVRCHES wordt door de BBC getipt als ‘het geluid van 2013’ en dat zou zomaar eens waar kunnen zijn. Wie The Mother We Share hoort, moet oppassen dat het na een week niet nog steeds in zijn hoofd zit. We hadden het geluk ze nog te zien in een klein zaaltje op Eurosonic Noorderslag, maar het kan niet lang meer duren voordat de band rondom de beeldschone Lauren Mayberry ontploft. Daar zorgen hun ijzersterke synth-indie popliedjes wel voor. Alles rondom deze band is vaag, Google ze maar eens. Zo ook de releasedatum van hun eerste cd: ‘ergens in het voorjaar’.

HAIM – Don’t Save Me (single) Ook HAIM scoorde hoge ogen in zo’n beetje alle tiplijstjes voor 2013. De drie zussen (achternaam: Haim) uit Californië maken perfecte popliedjes á la Fleetwood Mac, maar dan met een modern randje.

HAIM is zo mogelijk nog vager wat betreft de releasedatum van hun eerste cd dan CHVRCHES: ergens in 2013. Je zult het dus nog even moeten doen met singles Don’t Save Me en Forever, maar dat is ook erg aangenaam luisteren.

Jacco Gardner - Cabinet Of Curiosities (CD) Jacco Gardner maakt muziek die net zo goed uit de sixties of seventies had kunnen komen, maar vergis je niet: hij is pas 24. Op 11 februari komt zijn debuutalbum Cabinet of Curiosities uit en we voorspellen een gouden toekomst voor de kleine frontman uit Hoorn. Dat zit zo: belangrijke muziekblogs als NME en Pitchfork waren laaiend enthousiast over zijn eerste twee nummers en nu tourt Jacco de komende maand door Amerika.

Eén van de weinige Nederlandse optredens die hij de komende tijd geeft, is in de Metropool in Hengelo. Met een CJP-pas krijg je € 3,- korting op je kaartje. Wees er snel bij, want door alle aandacht die Gardner krijgt is de kans groot dat dit concert snel uitverkoopt.

The Royal Concept – The Royal Concept (EP) Dit klinkt alsof Kensington, Destine, Go Back To The Zoo en MGMT een babyband hebben gekregen. Oftewel: The Royal Concept is een hitmachine die de festivals platspeelt als ze de kans krijgen.

Vooralsnog hebben deze Zweedse pretty boys nog geen optredens staan in Nederland, maar als er ook maar één boeker aanwezig was bij hun ontzettend strakke en meer dan energieke optreden op Eurosonic Noorderslag, dan komt dat wel goed.

Hun debuut EP is gratis te streamen op Soundcloud, waar wacht je nog op?

Beeld: Brantley Gutierrez

Kodaline – High Hopes (single) Als het goed is, ken je Kodaline al. All I Want werd gedraaid op 3FM en de heren uit Dublin waren regelmatig te gast in de radioshow van Giel Beelen.

Het zou ons verbazen als deze Coldplay-klonen (en dat is louter positief bedoeld) niet op Pinkpop of Lowlands staan dit jaar. Vanaf 18 maart ligt hun eerste cd In A Perfect World in de winkel, dus je hebt genoeg tijd om te oefenen met meezingen.

82

Column tekst Emma Curvers Beeld titia hahne

Emma Curvers (1985) schrijft voor Folia, heeft een debuutroman geschreven die dit jaar verschijnt bij Atlas Contact en is de nieuwe columniste van CJP Magazine. Verder zou ze graag een keer terechtstaan voor majesteitsschennis en gaat ze iedere dinsdag langs bij haar moeder.

Ervaringenmachine Hoi, ik ben je nieuwe columnschrijver. Voordat we beginnen, is het misschien goed om dit te weten: Ik kom uit Gulpen, een dorpje in Zuid-Limburg. Ik hou van orde en regelmaat, maar dat is niet erg, en verder hou ik van kunst. Meestal kijk ik naar kunst met mijn moeder, want zij geeft altijd heel goed commentaar. ‘Voor wie is dit nou eigenlijk leuk?’, vraagt ze geërgerd als we voor een foto van versgeslacht vee staan. Of, als ik mijn lievelingsfilm meeneem: ‘Aan deze film is geen touw vast te knopen, het is gewoon oervervelend om te zien’.

Waarom kijk ik dan naar kunst met mijn moeder?

Mijn moeder vindt dat kunst er moet zijn om van te genieten, zij is kijker type 1, de Genieter. Soms begeef ik me in andere kringen. Kringen waar genieten van kunst juist iets is dat vies gevonden wordt. Dit zijn kijkers van type 2, de Gravers. De pindakaasvloer van Wim T. Schippers bijvoorbeeld. Die stinkt heel erg, maar stank vindt een Graver uitstekend. En ik? Ik twijfel of ik Amour wel wil zien, een bejaardenhorrorfilm. Dat het geen pretje zal worden, weet ik zeker. Waarom zou ik dat mezelf aandoen? Om maar gewoon iets te beleven? Maar ik ga waarschijnlijk toch, omdat ik heimelijk óók een Graver ben.

Je kunt onderzoeken wat voor kunstmens je in de kuip hebt met behulp van de Ervaringenmachine, die filosoof Robert Nozick in 1974 bedacht. Het is een theoretische machine, waarmee je elke denkbare ervaring zou kunnen beleven. Het enige dat je daarvoor hoeft te doen, is instappen. De grote vraag is: stáp je in?

Moeilijk. Een Genieter zal misschien zeggen van wel. Maar ben je echt je hele leven bezig met het verzamelen van plezante ervaringen? Ik denk van niet. Nee, zegt ook Nozick: we willen naast genot het gevoel hebben deel uit te maken van

iets, iets échts. Ik ben dus opgegroeid in Gulpen en hoewel ik daar nooit meer kom, wil ik liever niet dat Gulpen ophoudt te bestaan. En toch, als het dorp morgen afgebroken wordt, vermindert dat mijn welzijn in de machine niet. Ik lig in zalige onwetendheid naast mijn chocoladefontein en kijk Breaking Bad, terwijl mijn voeten gemasseerd worden door Griekse goden en… en…

Enfin: als je mij vooraf wilt geruststellen, kun je niet zeggen: ‘Maak je geen zorgen. Voor jou lijkt het alsof Gulpen er nog zal zijn.’

We willen dat iemand anders ons af en toe op ons hoofd hamert, of aait. We willen spontaan de stank van pindakaas ervaren, of van de dood. Het leven buiten de machine is echt, maar woest, dus je moet er met beleid aan meedoen. Dáárom kun je dus het beste naar de film of het museum gaan met iemand van het andere type. Je zult je flink ergeren af en toe hoor. Maar je weet in ieder geval zeker dat je niet in een machine zit en je geboortedorp ondertussen van de kaart geveegd kan zijn. Tenzij we dus al lang in de machine zitten.

Maar dat vraagstuk was geloof ik in The Matrix al behandeld. Misschien moet ik weer eens een kijkje gaan nemen in Gulpen.

HET BESTE VAN

GO SHORT

ZATERDAG

16

MAART

EEN TOPSELECTIE VAN KORTE FILMS + BIER EN BITTERBALLEN

CJP Serveert je voor € 18,50 een mooie Koop je kaartje op www.goshort.nl/cjp

ad