Ekirajawaa sümaalu’u tü aleeyawaakat COVID - 19
R
Aküjalaa süpüla makatüin waya wepialu’u
Juya jouutkalü o’u a’leeyajawaa Jukumajala
Katia Rodríguez
Nicolas Chirokoff
www.laaldea.co
www.LaAldea.co
Cho’ujaasü paa’inwain waya su’nnaa tü a’leeyawaakat, na akaaliinjakana sünainn tü a’yatawaakat naya naainua:
.2.
Ju'ttia
.3.
www.LaAldea.co
Pütchi sümüinjatü wayuu supushua’a otta ekirajawaa sümaalu’u tü a’leeyajawaakat COVID - 19
.4.
Suu’ulaküin ayuulin waya sutuma a’leeyajawaakat, nnojotsü wayaawatüin wakua’ipa süpüla waa’inrüin wanee kasa. Musia wakuwa’ipa sünain waashajaain namaa na wanee,otta sünain wekirajaain süchiirua tü karalouktakat. Wale’ejapa wepialu’umüin sümaa wapüshi, waneejatsü sukuwa’ipa tü ka’ikat, waneejatsü waa’in nnnojotsü watüjaain aa’u tü asakinnakalü anain waya. Kapüleesü ekirajawaa sutuma tü a’leeyajawaakat: yootüinjana na wayuukana sümaa nachonnii, nekirajüinjana otta nashaitüinjana amaa, otta müshi’iya na ekirajüshiikana, anainjatü natuma shikirajia tepichi sünain karaloukta wattajee. Sütüma tüü, anasü wakumajai sukuwa’ipa wanee jeketü ekirajaa otta ekirajawaa.
Ju'ttia
Sükajee tü karalouktakat otta müsia saapajünüin tü pütchikat jee müsia wanee naa’inrajatkat na tepichi (5 jümaa 14 ouyase) otta mushi’iya na wayuu laülaayuukana natüjaajeerü aa’u jüchiki tü a’leeyajawaakat süpüla neisalajuinjatüin nakua’ipa. Tü aküjalaa sulu’ukat La Aldea süpülajatü wakotchiraain sümaa wapüshi otta wachonnii supula natüjaainjatüin jaa’u tü kasa alatakat maa’utpünaa sümaa naashaje’erüin, nashaitüin. Tü karaloutakat namüinjatü tepichi, na nashikanairua, na ekirajüshiikana otta müsia tü ekirajüleekat. cho’ujaasü namüin süpüla nekirajüin wanaalu’upünaa sümaa tü a’leeyajawaakat. Tü pütchi yaakat sulu’u tü karaloutakat, pansaasü sümaa Estándares Básicos de Competencias del Ministerio de Educación Nacional.
Tü karalouktakat süpülajatü wayuu süpüshua’a, eesü süpüla püshakatirüin shia sulu’ujee www.LaAldea.co
.5.
www.LaAldea.co
¿Kasache wayu R
.6.
?
Ju'ttia
Akumajuushi La Aldea süpüla ekirajaa wayuu sükajee aküjalaairua süchiki waneeirua mü’rüt kottiraka jee alataka amüin wainma kasa ma’aka sümüin wayuu. Sükajee tü alatakat sulu’u La Aldea emi’ijashii na tepichikana, talatshii naya sümaa nayaawatüin saa’u tü alatakat namüin nepialu’u, noumainpa. Tü aküjalaa sulu’ukat La Aldea, aapüsü wanee anaa namüin na na tepichikana, süchecherüin naa’in, yalayatshii, nnojotsü mojuin naa’in otta eesü naa’in sünain tü karalouktakat . Tü karalouktakat sulu’usü Internet, akumajuushi süpüla ekirajawaa wepialu’u, eesüja’a süpüla ne’iküin süka na ekirajüliikana sulu’u wanee e’ikülee. Pütüjaweere soo’omüin, püchajaa sulu’u www.LaAldea.co
.7.
www.LaAldea.co
Tü karaloukta sulu’ukat La Aldea süpülajatü natüjain wainma kasa na tepichikana
Lenguaje
Ciencias Sociales
Ciencias Naturales
Matemáticas
Habilidades socio-emocionales
Atención plena
.8.
Ju'ttia
Otta eesü süpüla shikirajünüin aka sulu’u wanee akuwa’ipa waneejatü
Ekirajawaa sulu’u e’ikülee
Ekirajawaa wamüiwa’a
.9.
Ekirajawaa wepialu’u
Ekirajawaa wattajee
Ekirajawaa su’unnaa a’leeyajawaa
www.LaAldea.co
Ekirajaaya 1.
E’raajaa:
¿Jaraliiche na kepiakana sulu’u La Aldea
Aashaje’eraa sümaa aapajaa.
.10.
2.
Juya jouutkalü o’u a’leeyajawaa. Antüsü tü wanülü’ükat sulu’umüin ( La Aldea) ee’ïratsü wakua’ipa sütüma. Shiasa’a yalejee nnojotsü pansaaain tü akuwa’ipaakat. ¿Jameetche nakuwa’ipa na mürütkana sutuma tü kasa kapüleesü alataka namüin? ¿Nainkeetche nekiralaain nakuwa’ipa sünain tü alatakat namüin sutuma tü ayuuliikat?
Yootoo sümaa aainjaa:
3.
1. A’wanajaasü tü mmapa’akat. Antüsü tü a’leeyajawaakat COVID 19, müliashii ma’in waya sutuma. ¿Shii’iranaje’erüinche sukuwa’ipa tü kasa waa’inrüinjatiaakat paala?
2.¿Jama piakai? ¿Pünoujain supushua’a tü paapakat? Nnojotsü pansaain tü aküjuushikat sulu’upunaa Internet süchiki tü wanülü’ükat, shia waapajüinjatka wanee pütchi lotoka akuwa’ipa süpüla waa’inmajiraain suulia tü a’leeyajawaakat.
Ju'ttia
3. Watta’a maalü a’leeyajawaaka - Covid 19. Tü a’leeyajawaakat maa’utpünaa yaa, kottiraasü wamaa. ¿Shiimüinche watüjaain saa’u kasain wayuu shia? ¿Watüjaa aa’uche sünain jamüin su’ttunüin tü a’leeyajawaakat?
5. ¿Pejesüche eera wanee ja’atalu’u tü mmakat? Wanaa sümaa suchuntünüin sünülia wanee mma müsü wattakai saa’in woulia. Mayaainje’e wattain China suulia America, müsü pejejiraakai saa’in…
4. Anashaatasü ma’in aa’inmajirawaa. Nnojotsü shiainjatüin ne’e waa’inmajüin watapa’a suulia tü wanülü’ükat, waa’inmajüinjatü tü sulu’ukat wekii. ¿Jamüsü süpüla katsüinjatüin waa’in otta anainjatüin wekii suulia tü a’leeyajawaakat?
.11.
6. ¿Jamüsüche kajaalapüka tü wanülü’ükat? Weinshi watta jaalii wayuu o’ttaka anain tü a’leeyajawaakat mayaainje’e waa’inmajiraain wapushua’a suulia tü a’leeyajawaakat. ¿Jamüsüche sülataka tia?
www.LaAldea.co
Arnulfo II tü zarigüeyakat Taya wanee mürüt tütüshi otta atüjashi ma’in. Kamalainsü tamüin palajanain taya waneepia. Sutuma tia, ee’ewaisü wanee kaa’i nnojoikalü o’u jaa tamüin. Nnojotsü püküjainjatüin tia jümüin jarat.
.12.
Efrén II chi tapirkai Taya wanee mürüt anashichon sümaa katsüinshaatain taya. Chi tashikai nia no’utku na e’itaakana La Aldea. Ayatsia eein tü wepiakat nutuma niakai, talatsü taa’in sutuma tü taainjakat yayaa, kee’ireesü taa’in anainjatüin shia ma’akaapu’u paalainka.
E'raajaa
Paco II chi püülükükai Taya wanee püülükü, loto akuwa’ipachi otta laülaa aa’inchi. Tü kachiiruakat taa’in shia pansaainjatüin jümaa lotuin jukuwa’ipa tü kasakat julu’u La Aldea. Makalaka jashichiwalin taya suluwajünüle wanee kasa jee saapünüle sümüin wayuu yalejeeru’u wanee kasa. ¡Nnjotsü shiainjatüin sukuwa’ipaka!
.13.
Carmen II tü jeesükat Taaya wanee Jeesü, waneesüchon taya sulu’u La Aldea. Mulo’ushaana taya suulia tü wanee mürütkalüirua. Shia anaka tamüin kojutüin wamüin tü namakat na waneeinnua otta nnojoluinjanain walanaain noo’opünaa. Matüjainsat mojaa tanüiki süchiki wanee kasa shia tachekaka sukumajünüin sukuwa’ipa wanee kasachiki alataka sulu’u La Aldea.
www.LaAldea.co
Lorena II tü molokoonokat Taya wanee molokoono, ekiipü’üjana sulu’u La Aldea. Juchuntüin tamüin tü ta’yataainkat anainjatüin tatuma sukuwa’ipa süpüla anainjatüin tü mürütkalüirua sulu’u La Aldea. Shia kee’ireeka taa’in kottiraain waya sulu’u woumain. .14.
Inés II tü jaibakat Taya wanee Jaíba. Antüsü taya suu’umüin La Aldea jüchikijee su’walakajaain tepia sutuma süchi’raa tü mmakat. Shiasa’a sünanjee tia, nnojotsü anain taa’in, tayouktüin sümawaa tü waneeirua mürütkalüirua, tamüiwaweesü taya, taainjeein wanee kasa süka taa’in tamüiwa’a. Shia ne’e takuwa’ipaka tia.
E'raajaa
Enrique II chi jokooliwakai ¡Jamayaa! Enrique tanülia, jekechi taya yaamüin süchikijee amuloulin tepia sutuma suwajaain tü mma kalujutka shia. Wuittüsü tü tano’ukat, shiasa’a talatüle taya mariiyataishi taya, müshia mmorüle taya jepisiiyasü tano’u, jashichire taya, tü tano’ukat müsü aka saa’in so’u wanee siki jotusü. Watta naaliin na nnojoliikana atüjaain saa’u jamüin maka’a taya, ki’raichipa taya sünain müin takuwa’pa. ¡Antüshii jia sulu’umüin La Aldea!
.15.
Las guacamayas
Guacamaya wayakanairua, waküjain süchiki tü kasa alataka sulu’u La Aldea. Waküjain süchiki jupushua’a tü kasa alatakat: perulaa, atkawaa jee wanee kasa eekai jeketüin sülatüin. Awatshii waya sünainjee wanee aipia sünainmüin wanee sünain aküjaa süchiki tü kasa alatakat. Eesü wakoo’omüinjale tü süchikikat wanee kasa süpüla wasirajüin otta müsia we’rüinjatüin jamüin no’uuta na mürütkana.
www.LaAldea.co
Tü Jeyuukalüirua: Waya tü a’yataakalüirua sulu’u La Aldea, shia wa’yataaka anain tü akumajaakat piichi. Nnojoishii waya walakaain sünain wa’yataain otta pansaasü shia watuma. ¡Nia kama’anaka waneepia tü shiimainkat chi aluwataashikai!
.16.
Tü kaliineetakalüirua:
¡Jamaya! waya tü kaliineetakalüirua, kottachensü waya, nnojotsü waya apüniraain suulia tü wapüshikat. Wanaawasü watuma tü wamakat otta müsia tü waa’inrakat. Eesü süpüla wanaawain tü jülüjakat waa’in… mmole’e waya otta müsüja malayaain waya. Matüjainsalii waya asakiraa shia waa’inraka tü münakat wamüin.
E'raajaa
Tü ma’leeyakalüirua:
Waya na süpü’üyakana aküjaa eeinjatüle juya. Tü kee’ireekat waa’in shia waa’inmajüinjatüin tü mojuuikaluirua sulu’u woumainka otta eeinjatüin mapa. Nnojotsü eein wanee mapa jemetakalü ma’aka saa’in tü eekat sulu’u La Aldea.
.17.
Tü monkolonseetkalüirua:
Watta saali wa’yataain sulu’u La Aldea wayakana na monkolonseekana. Waya na ekirajakana na jo’uuyuukana, shia wanee a’yatawaa cho’ujaashaanasü. Wekirajaa achiiruat wainma kasa eekai sülatüin. Sutuma tia, eesü süpüla we’rajaain tü mürüt eekai ayuulin. ¡Kamalainsü wamüin tü waainjakat! Watüjaa aa’u nnojoluin shaitaain tü wa’yataainkat müsüjese’e anain ma’in sukuwa’ipa watuma.
www.LaAldea.co
Juya jouutkalü o’u a’leeyajawaa
Aashaje’eraa sümaa aapajaa
Piyula juyaakua süpüla paapajüin tü aküjalaakat. Sulu’usü www.LaAldea.co
www.LaAldea.co
.20.
Eetaasü wanee ka’i ma’ayaka maa’ulu, achijiraashii na kepiakana sulu’u La Aldea sutuma nuwarala chi ka’ikai, eiwa’aiya oju’itaa sa’akapünaa tü sirumakat. Tü molokoono kanüliakat Lorena, nnojotsü atunkuin süka pansaa, oju’itajatüirü shia. Naya shi’rajaainjanaka palajana na monkolonseetkana süpüla sütüjaain saa’u jalapünaainain na jima’alii e’ikünakana. Jüchikijee chainjatü eemüin tü ma’leeyakalüirua, jütüjawee aa’u jamüin sukuwa’ipa tü yarütsükat ja’akapünaa tü sirumakat sulu’u La Aldea. Mapa chainjatü nümaa Arnulfo wanee Zarigueya, sünán analaa jamüirüin tü eküüt akotchojünakat. Suju’itapa sulu’ujee jipiakat, shiyaawatüin su’wanajaain sukuwa’ipa tü mmapa’akat.
¡Ee paa’in! ¡Ee paa’in! - majataasü tü Guacamayakalüirua chaa iipünaa. Antüna anainrü wanee jeket a’leeyajawaa sulu’u wanee Aldea wattajat, poloonosü tü mürütkalüirua, oonojusüirua otta motsotusü saa’in. ¡Wainmairü ouktaka! Nnojotsü kettaain namaa tü wunu’u nepinasekat. Nnojoluiwa’a kettaain sünüiki tü Guacamayakalüirua, oju’itaasü wanee kalineeta sünain sukuleekajüin eepünaweere shia
Aashaje'eraa sümaa aapajaa
.21.
¡Ouktajana waya! ¡Aja’ttüshii waya! Ayo’ujaasü saa’in tü wanee kalineetakalüirua. ¡Aja’ttüshii waya! ¡Tatüjaatülia aa’u! ¡Ta’lapüinsü! Jiasa’a sünainjee tia awanaajaayaa müsü tü mürütkalüirua sulu’umüin shipia jee sulu’umüin sünaajaale tü eküütkat süpüla süsaajüin eküüt. Shiasa’a tü Zarigüeyakalüirua, eetaayaai saaapajüin sünüiki tü Guacamayakalüirua. Sunouja’alüin ne’e tü sümakat tü waneeirua, munnata’atsüirua sümaa süchoin, eesü palensü nawaralu’u. Shi’rüin Lorena sümaa mojuin saa’in tü alatakat. Juunejaaka sünain wanee outkajawaa tü Guacamayakalüirua, Carmen, tü jeesükat otta müshiija’a tü monkolonseetkalüirua.
www.LaAldea.co
¿Kasa ma’in aküjünaka süchiki tü a’leeyawaakat? Süsakirüin tü molokoonokot tü Guacamayakalüirua aka shiain achajaain jee antirüin tü pütchikat.
Nnojotsiaaje’e, shiaja’a ne’e kakuain jia. Shia watüjaaka aa’u süttüinjanain namüiwa’a na ayuuishiikana süpüla anainjanain naya. Nnojoluinjatü woo’ulaain süntüin yaamüin tü wattaje’ewannuukalürua... Sümaka wanee guacamaya.
.22.
Cho’ujaashantasü anain ju’lojooya tü su’uikat sümaa sütüna. Nümakalaka wanee monkolonseet. Yootushii waya sümaa waneeirua monkolonseet yaakat peejepünaa, saajüin shiakalüirua o’ttüsü tü a’leeyajawaakat sünain wanee mürüt müleka shipennajiraale, nnojoluinjatü nasiraain tü wuinkat sulu’u waneesia laa, nnjotsü nepettüinjatüin neimata sümaa no’u süka najapü otta no’ui. Ke’icheerajüinjana na eekana ayuulin. Achecheraasü tü ayuuliikat sünain tü mojuuikat jee sünain wunu’ulia, shiaka ne’e anain makatüinjanain waya wepialu’u.
Aashaje'eraa sümaa aapajaa
¡Jamaka shia! Anakaja’a shikirajünüle tü mürütkalüirua suulia s’ttüin tü a’leeyawaakat süpüla anainjanain waya wapüshua’a yaa sulu’u La Aldea, sümakalaka Lorena. Watüjaa aa’ulu wane’ewai wakua tü kasa we’raajakat süpüla anashantajatüin sukuwa’ipa tü ekirajaakat. Nayeena ekirajakana na monkolonseetkana na motsoyunnuukana. Otta müsia tayaka sümaa Carmen, nayeena wekirajaka na waneeinnua yaakana wamaa. Müshia Paco chi püülükükai, “ani’iya taya” nümaka süpüla nüsaajüin tü wunu’ukat Romero, su’lojiainjatü wo’ui suulia tü a’leeyajawaakat. Ayatüinjatü tü guacamayakalüirua jüküjain jüchiki tü a’leeyajawaakat, lotuinjatü sukuwa’ipa suulia shiyo’ujaain aa’in tü mürütkalüirua. Nnojoliinjana weimolojuin otta waküjain amüin perulaa.
.23.
www.LaAldea.co
Jüchikijee jaapünüin jünüiki Lorena jee nakumajüin jukuwa’ipa tü a’yatawaakat o’ttushii naya sünain ekirajaa. Jiasa’a nekirajünapa sünain jukuwa’ipa tü naa’inmajiraayainjatkat, antüshi Efrén, nia wanee Tapir, chajachi o’unajaain sainküin waneeirua Aldea, nüsakaka waneeirua mürüt jünain nojolin naa’inmajiraain. Juataaka Carmen jünain jümüin nümüin: “Nnojo pürütkaain sünainmüin tü mürütkalüirua, jimatüinjachi pia pipialu’u so’un piama semaana , watüjaainjatü aa’u nnojoluin pünain tü a’leeyawakat”.
.24.
“Alaasa ma’in pia Carmen”, nümaka Efrén sümaa manoulain nia. Wattajatü tia, nnojotsü wanainpünaain. Nnojotsü te’rüin wanee mürüt eekai ayuulin cha eejeere taya, nnojoika taya ayuulin. Naapaka najapü sümüin waneeirua Zarigüeya.
Aashaje'eraa sümaa aapajaa
Efrén, nnojotsü antamaatüin jaalin tü wanülü’ükat, eesü süpüla kama’ain jia sünain süntüin, eesü ma’aka poloo pienchimüin ka’i jee poloo aipiruamüinre shiweetüin; mayaainje’e müin anakai paa’in joolu’u, nnojotsü pansaain waa’in sutuma tia. Eesüja’a süpula eein tü wanülü’ükat sünain tü mürüt püntiraakalü amaa, shiaja’a ne’e müin anakai naa’in, eeshi süpüla pu’ttuin tü a’leeyawaakat.
Nnojotsü sücheküin tü mürütkalüirua saapaain sümaa tü pütchi anainjatka atuma shiairua. Nnojotsü kachipünaain naa’in Efren tü pütchikat, naainka wanee mi’iraa aipa’a nüntia sulu’u La Aldea. O’unüsü sünain mi’iraaka jüse’eru’upünaa tü mürt eekat sulu’u La Aldea. Nnojotsü jüljain naa’in tü kasa alatajatkat namüin sulu’ujee tia. .25.
www.LaAldea.co
¡Ay! ¡¡ Ayayay!! Mataalasü nikiise Efren wanee semaana jüchikijeee tia, palasütüshi nia sulu’u nipia. Aishaatasü te’iruku, motsosü ma’in taa’in.
.26.
¡Cof! ¡Cof!, müsü joonojuinra tü kalineetakat. Ouktajana waya joolu’u. ¡Achis! ¡Achis!, müsü süshoula tü Zarigüeyakalüirua. Ma’aka jüyatapünaa La Aldea, aijasü ne’iruku sutuma tü a’leeyajawaakat. ¡Aisü wamüla sümaa poloonoin waya! Nükaaliinjain Paco chi püülükükai, süma tü monkolonseetkalüirua na ayuushiikana, aja’ttüsü tü wunu’u nepinjatkat. Ache’ijaasü eepu’ule ne’rajaanüin na ayuuishiikana sulu’u La Aldea, naya anannaka palajana na mayeinkana, na waneeinnua makatüinjana nepialu’u sünain naa’inmajiraain.
Aashaje'eraa sümaa aapajaa
So’utpunaa tia, wanee ja’ata tü mürütkalüirua na nnojoishiikana ayuulin mmotshii ma’in: Naja’ttirüin tü eküülü anajaaushikat, jiasa’a jüchikijee na’luwajüin jipia tü ma’leeyakalüirua süpüla na’lü’üjain tü mapakat. Üttaka saa’in Ines tü Jaibakat sümaa mmoluin jia, jü’ina’alaka jüka ipa nepia na ayuuishiikana. Niasa’a Arnulfo, tü Zarigueyakat, nu’luwajüin jüpüshua’a tü palensukat, nüsülüjaaka sümaa pa’ülü’ü süpula nnnojoluinjatüin nikiraain. Keemasü tü alatakat, jee akoo’omüinraashii na mürüt ayuuikana sutuma tü a’leeyajawaakat, Jiyaawata aa’u Lorena nnojoleenain naya oju’itüin suulia tü a’leeyajawaakat müleka nnojorüle jaa’inmajüin na aa’inmajüliikana na ayuuishiikana sulu’u La Aldea. Süchikijee suutkajaain sümaa tü monkolonseetkalüirua, jimatüinjatü süpüshua’a tü mürütkalüirua. Yalejee yala, nnojoluinjatü kasain aa’innajatüin sulu’u La Aldea. Nnojotsü kasain shi’yataainjatüin tü mürütkalüirua, jimatüinjatüirua shipialu’u. No’lojooinjatü noo’ui apünüinwai oora, nnojoishii epennajiraainjanain naya. Nnojotsü eeinjatüin tü o’onoojirawaakat wane’ere’eya saja’tapa a’leeyajawaakat.
.27.
www.LaAldea.co
.28.
Aashaje'eraa sümaa aapajaa
Su’ttaka wanee ka’i müle’u sünain maitüin shia. Müle’usü mojuui sulu’u tü wopukalüirua, kaamüshe’esü waraitaa. Asürülaayaa müsü tü mürütkalüirua sümaa süpüshi sulu’u shipia, e’raajiraasü supushua’a, anajiraasüriua süchikua’a, yootiraasüirua süka süttüitpain shiairua. Na laülaayuukana aküjashii sümüin naikkeyuu süchiki wanülü’ü alatapu’ukat paalainka, naküja achiki cho’ujaain ma’in kottiraain naya, namüliajiraain, otta kojutujiraain naya. Naküja achikit nnojotpu’uin shi’nnaajünüin wainma kasa süchiki tü wanülü’ükat, sünainjee tia jülüjainjatü naa’in tü aküjünakat sulu’ujee waneeirua Aldea, nanoujainjatü anain sünüiki tü achajaakat süchiki shipinase tü wanülü’ükat. Waküjainjatü achiki tü waa’inrakat süpüla waa’inmajiraain. Cho’ujaasü kottiraain waya maa’utpünaa. Jiasa’a müin Inés tü Jaibakat, nnojotsü jimateein ouktüsü jamü. Jeketü antüin sulu’umüin La Aldea süka jaja’ttaleein jipia sutuma wanee jouktai maka’a nnojoluin pansaain sukuwa’ipa. Mapüshisat shia, palitchon wayuu ji’raajüin, cho’ujaaka juju’itüin Inés sünain jüchajaain jiküin. So’ujee süttüinjatüin mürüt saashin Lorena, palitchon eküüt saapaaka, kettiraasü ne’e sümaa palitchon ka’i. Juju’itaka, saashin tü guacamaayakalüirua, shia ne’e o’ttaka anain laülaayuu tü a’leeyajawaakat, nnojotsü laülaain shia saashin
.29.
www.LaAldea.co
Eesü oju’itaa nüpüleerua Paco, chi pülükükai, süka niain asaajawalin tü wunu’u nasüinjatka na ayuuishiikana. Ni’raka sünain suju’itüin. ¡Maa’insat pia! Nu’waataka sümüin. ¡Nnojotsü süpüla puju’itüin¡ ¡ Eesü süpula pu’ttuin tü a’leeyajawakat, müsia pu’ttirüin na waneeinnua! Nnojo pike’ejüin taa’in, Paco, achajaainjatü taya eküülü. Maka to’ttule tü a’leeyajaakat, nnojoleerü jamüin taya sutuma, jia ne’e ouktaka tü laülaayuukat sutuma
.30.
¿Jamüsü maka’a pia Inés? motusü paa’in tü wekiipu’ukat Lorena polooiruin shikii juya shia, mayaaisüje nnojoluin ayuuli pia, eesü süpüla pülatirüin tü a’leeyawaakat.
Aashaje'eraa sümaa aapajaa
.31.
Jülüjaa müsü saa’in Inés tü nümakat Paco, shiimüinya tia. Shia ne’e Lorena akaaliinjaka shia süntaiwa’aya sulu’umüin La Aldea. Püle’eja pipialu’umüin, pu’lojoo pajapü nümaka Paco sümüin. Akaaliinjiraainjana waya wapushua’a, te’ikajaweerü amüin pia eküüt. Anakaja sümaka soo’opünaa saa’in. Anasüje’e saja’ttüle maat tü süttaakat. Waya kajapulu’uka tia, nümaka Paco sünain ni’ikajaain shia shipialu’umüin.
www.LaAldea.co
Waneemüin ka’i, jiyuluin Lorena wanee karaloukta, jüntaka wane’ewai nepialu’umüin sulu’u jüta püla’anna. Müsü sünüiki tü karalouktakat …
.32.
Aashaje'eraa sümaa aapajaa
Süchijirüin waya tü a’leeyajawaakat süpüla jülüjainjatüin waa’in tü wakuwa’ipakat. Cho’ujaasü anainjanain waya, lotuinjatüin wakua’ipa sümaa kottiraain waya. Mayaainje’e wattaawainjanain waya, nnojoishii motuinjanain waa’in na waneeinnua. Jülüja waa’in waneeshin ne’e chi alatirakai tü a’leeyawaakat sümüin wainma wayuu. Cho’ujaaka kottiraain waya wapüshua’a. Wayainjana ne’e shipinaseka tü a’leeyajawaakat. Jimatüinjana waya wepialu’u otta woonooinjatü amaa tü aluwataanakalü anain waya süpüla washawale’erüin tü a’leeyajawaakat suulia ouktüin wainma mürüt sulu’u La Aldea. Taapüin tanüiki jümüin sünain ayateenain wakotchojuin soo’omüin eküüt, eeweerü tü jiküinkat semanaat jee eeweet piichi jümüin. Nnojo shapaain jaa’in, nnojoleerü kasain cho’ujaain jümüin. Waya kajapulu’uka maa’ulu yaa tü wakua’ipakat süpüla walatüin süchikumüin a’leeyajawaakat, tü waa’inrakat wane’ewai wakua sükaaliinjeet tü waneeirua. Jikiipü’üjana taya sünain kepiain sulu’u La Aldea, jimateerü taya tepialu’u otta toonoojeerü amaa tü aluwataanakalü anain süpüla wuleinjanain waya. Taküjeerü jümüin waneepia jamüin wakuwa’ipa yaa sulu’u La Aldea jee taküjeerü wanee pütchi lotsü jee shiimainsü. Jülüjainjatü waa’in wapüshua’a tü kasa alatakat.
¿Eshiiche süpüla kottiraain na kepiakana sulu’u La Aldea süpüla anainjanain naya suulia tü a’leeyajawaakat?
.33.
www.LaAldea.co
A’yatawaa jipialu’u
.34.
A’yatawaaa
.35.
www.LaAldea.co
.36.
in
rü
’in
aa
ja ti a
ak at
tü
sh iim ai nk at
N n o j o t s ü
p a n s a a i n
tü
Ja tü mü sh a’ sü ka ait leey che m ’lai üsü aja ju’ su üna ra. su wa wa wa ’un ka Ee lu’u aka naj yu üin t. M me pü t s aal uk pü a raa na üm e s al m ka sü a a uk üi a tü ru a sh tü piich a ka uw a a sü i ch na pü katü ii m yee ’ipa aa in sh n ul ta t m ko i sü asü o’u sej ü m et le m ka yu ee m ka eji a t, u ru ap ar ia a p tü tü ’u a al er ü k u sü ’ak u’u ü i p em ya n a , sü mu iich ion lak ain t. A ch us ip ka at pi sü iir a, a’a lü sü pia sü ua h , ir m k k wa am ees ua, aa a, epe in ne ste ü s tü e r. üp m ro At ül et oy ka a ro o as pa ü pe tü l.
w
m m a p a ’ a k a t Tü
Nnojotsü pansaain tü mmapa'akat
.37.
www.LaAldea.co
Paainja tü a’yatawaakat süpüla pütüjaain saa’u nnojoluin pansaain tü mmapa’akat A’yatawaa 1. Paashaje’era tü karalouktakat otta püshaja: ¿Kasa jaainjüinjatka paala Lorena?
.38.
A’yatawaa 2. Jukumajüin jukuwa’ipa Lorena ma’aka saa’in wanee ka’i eekai eein. Püshaja sünülia tü kasairua paainjapu’uka sulu’u koleejiakat, wanaa jümaa püchijiraain sünainmüin piisalaain. Püma sümüin püpüshi süshajai sulu’u wanee karaloukta tü naa’inrapu’ukat.
Nnojotsü pansaain tü mmapa'akat
A’yatawaa 2.a. Pejeetta jüka laapi ishosü tü waneeirua kasa paainjapu’ukat ee’irataka sukuwa’ipa, süka laapi wuitusü, pejeetta tü ayatakalia paainjain, süka laapi amarillo tü a’wanajaweetkat so’u palitchon ka’i. Paainjüle tia, jükaaliinjeechi pia sümaa püpüshi süpüla pikiralaainjachin süka su’wanajaain sukuwa’ipa tü mmapa’akat.
A’yatawaa 3. Püshaja sulu’u wanee karaloukta tü pütchikat. Anachon putuma shia otta pi’itaa sulu’u pipia süpüla ji’nnajatüin:
.39.
aawalarikE A’yatawaa 3.a. Puchunta sümüin püpüshi nashajai sulu’u wanee karaloukta jamalu’ulüin tü pütchikat Ekiralawaa. Naashaje’erüinjatü tü nashajakat otta ne’itaainjatü sünain tü karalouktakat, yooto pia namaa süchiki: ¿Cho’ujaasüche paashajaain maa’ulu süchiki tia pütchikat pipialu’u? ¿Jamüsü cho’ujaaka shia?
www.LaAldea.co
A’yatawaa 4.
A’atapajaa
Ee’iyataa. Maa’ayaka tü alatakat sümüin Lorena, eesü nnojorüle juju’itüin tü kee’ireekat waa’in: Eesü tü kasa isakat wachiki. ¿Eepu’usia alatüin pümüin tia? Paainja wanee dibujo eere pii’iyatüin wanee kasa alatalaa makat sümaa nnojoluin shiain tü pukumajakat akuwa’ipa paala. Puchunta sümüin püpüshi naküjai pümüin wanee kasa alataka namüin makalia aka saa’in tia
.40.
Shiimüinka alatüin.
vs.
Nnojotsü pansaain tü mmapa'akat
A’yatawaa 5. Jukumaja jukuwa’ipa süpüla jiattain tü shapawaakalü aa’in sutuma su’wanajaain tü mmapa’akat. ¿Pütüjaa aa’u kasain wayuu tü akumajaakalü akuwa’ipa? ¿Eesüche süpula pukumajüin pukuwa’ipa? ¡Anashii wakumajüle wakuwa’ipa wapüshua’a!
Akumajaa akuwa’ipaa:
.41.
A’yatawaa 5.a. Piakai sümaa püpüshi püchajaainjatü tü kasairua jukumajüinjatka aka jukuwa’ipa (karaloukta, serulaat, calendarios jee waneeirua kasa). Jukotchojo süpüshua’a tü kasa cho’ujaakat jümüin otta ji’itaa shia saa’u wanee meesa.
www.LaAldea.co
A’yatawaa 5.b. Ju’tta sünain akumajaa jukuwa’ipa, jülüja jaa’in tü kasa jaa’inrajatkat so’u tü aliikakat: ¿Kaseetche na’yataaka anain? ¿Je’reetche naka’iya jünain tü na’yataainkat?¿Jalainjatü jaainjain tü a’yatawaakat? ¿Kasa cho’ujaaka jümüin süpüla jaainjain shia? Jüshaja wane’ewai jukua sulu’u wanee karaloukta.
¿Jamüsüche tü wuchiikat suwataka müsia tü etkat nnojotka juwatüin?: Atüjasü akumajaa jukuwa’ipa.
.42.
Wanee mee’erachon
¿Eesüche pütüjain wanee mee’erachon naata suulia tia? Püküja sümüin püpüshi, jiyo’ujiraa jaralüin atüjain ma’in mee’era.
A’yatawaa 5.c. Pukumaja pukuwa’ipa sümaa püpüshi sünain tü jaa’inrajatkat waneemüin ka’i, semaana jee shiale wanee kashi. Ji’itaa tü a’yatawaakat eere ji’nnajatüin süpüla anainjatüin jukuwa’ipa jutuma. ¿Sükaaliinjeenache jia tü jaa’inrüitpakat süpüla junouktüin jukuwa’ipa tü mmakat?
Nnojotsü pansaain tü mmapa'akat
A’yatawaa 6. Püshaja wanee karaloukta sümüin wanee wattaje’ewat, niale wanee jintüi, shiale wanee jintut, wanee laülaa. Püküja süchiki tü kasa a’wanajaakat akuwa’ipa pipialu’u süka süttüin pia sutuma tü wanülü’ükat. Püküja talatüle pia, mojule paa’in, mmorule pia otta tü paa’inrakat süpüla pikiralaain sünain süttaa. ¿Jameerü pünüiki namüin süpüla talatüin naa’in jee naa’inmajiraain su’unnaa tü süttaakat?
.43.