2013 Ard-Fheis

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2013, An tIúr, Co. an Dúin

120 Bliain ag Fás

19

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2013, An tIúr, Co. an Dúin

Clár ama aN deireadh seachtaine: Dé hAoine, 5 Aibreán 2013 Plé Traenáil

11.00 14.00

Cruinniú gréasánaíochta leis na Scéimeanna Pobail Gaeilge i nGaeláras Mhic Ardghail Traenáil do na Scéimeanna Pobail Gaeilge i nGaeláras Mhic Ardghail

Plé

20.00

Fáilte chuig an Iúr - John McArdle, Méara an Iúir agus Mhúrn Oscailt na hArd-Fheise Painéal cainteoirí: ‘120 bliain ag fás agus céard atá os ár gcomhair?’

• Cormac Ó hEaghra, Raidió na Gaeltachta • Niall Comer, Uachtarán Chomhaltas Uladh • Seán Ó Coinn, Leas-Phríomhfheidhmeannach Fhoras na Gaeilge Ceol agus fáiltiú - urraithe ag Comhairle an Iúir agus Mhúrn

20.30

Siamsaíocht

22.00

Dé Sathairn, 6 Aibreán 2013 Siamsaíocht Plé

Siamsaíocht

08.00 08.30 09.30 10.00 12.00 12.10 12.15 12.45 13.00 13.00

Bricfeasta Caint iarbhricfeasta ar 100 bliain de Choláiste Bhríde le Séamus Mac Dhaibhéid Cuntais an Chonartha Plé ar na rúin de réir tosaíochtaí Na rúin nár pléadh a aontú nó a dhiúltú Conradh ‘16 - Céard é?

Tuairisc ó na heagraíochtaí faoi scáth an Chonartha & Ard-Fheis 2014 Caint an Uachtaráin Toghchán na hUachtaránachta agus toghchán an Choiste Gnó (go dtí 15.30) Lón

Plé Peil Traenáil

13.15 14.00 14.15

Siamsaíocht

15.15

Fóram na Gaeilge d’Aontas na Mac Léinn in Éirinn Tús leis an gcomórtas 7 an taobh Ceardlanna: a. Conas na meáin shóisialta (Facebook, srl.) a úsáid chun cabhrú le hobair na Craoibhe? b. Scéimeanna maoinithe Fhoras na Gaeilge do choistí agus conas airgead a thiomsú? c. Feachtais an Chonartha - cén ról atá ag na Craobhacha?

Tae/caife

Traenáil

15.30 (go 16.30)

Ceardlanna: a. Conas imeachtaí a eagrú - SnaG, ranganna, Bailiúchán Náisiúnta, Is Leor Beirt, agus eile sa phobal? b. Conas pleanáil go háitiúil? c. Conas plé leis na meáin áitiúla?

Peil Siamsaíocht

17.00 18.00

Craobh an chomórtais 7 an taobh - Fáilte roimh gach duine Seoladh Ghaeláras Mhic Ardghail le Dominic Ó Brolcháin, CTR. Cuirfear soláistí ar fáil

Siamsaíocht

20.30 21.00

Fáiltiú roimh Dhinnéar na hArd-Fheise - urraithe ag Comhaltas Uladh Dinnéar agus Céilí na hArd-Fheise

(Tá fáilte roimh theachtaí na hArd-Fheise buladh isteach ar thaispeántas ar Ghaeltacht Óméith agus ar Choláiste Bhríde sa Ghaeláras thar an deireadh seachtaine)

Dé Domhnaigh, 7 Aibreán 2013 Eile Siamsaíocht

2

10.30 12.00

Aifreann i nGaeláras Mhic Ardghail Turas Bus - Turas na bhFilí in Ard Mhacha Theas

120 Bliain ag Fás

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2013, An tIúr, Co. an Dúin

clár leabhar na hArd-Fheise 1. Na Rialacha Seasta .............................................................................................................

5

2. Tuairisc an Uachtaráin ....................................................................................................... 6 3. An Eagraíocht: 3.1. Na Coistí agus Ionadaíocht ....................................................................................... 11 3.2. An Fhoireann ..............................................................................................................

12

3.3. An Tinreamh ar Chruinnithe de na Coistí Ceannais ............................................. 13 3.4. Tuairisc na hEagraíochta ........................................................................................... 14 3.5. Tuairisc Timireachta ................................................................................................... 26 3.6. Na Cuntais Airgid 2012 ............................................................................................. 28 3.7. Bailiúchán Náisiúnta 2012 ......................................................................................... 36 3.8. Síntiús na nGael .......................................................................................................... 38 3.9. Comhbhrón .................................................................................................................

38

4. Tuairiscí na nEagraíochtaí faoi Scáth an Chonartha: 4.1. Tuairisc Seachtain na Gaeilge Teo ................................................................................ 40 4.2. Tuairisc Oireachtas na Gaeilge ....................................................................................

42

4.3. Tuairisc Ógras ............................................................................................................. 45 4.4. Tuairisc An Coimisiún le Rincí Gaelacha .................................................................... 46 5. Tuairisc Clódhanna Teoranta ............................................................................................... 49 6. Tuairiscí ó na Tograí 6.1. Tuairisc An Clár As Gaeilge ........................................................................................

51

6.2. Tuairisc Gael-Fhorbairt na Gaillimhe .......................................................................... 52 6.3. Tuairisc Gaeilge Locha Riach ....................................................................................... 53 6.4. Tuairisc Scéim an Aonaigh .......................................................................................... 57 6.5. Tuairisc Togra Mhaigh Eo ...........................................................................................

58

7. Ainmniúcháin do na Toghcháin 2013 .............................................................................. 60 8. Rúin na hArd-Fheise 2013 ................................................................................................. 64 9. Torthaí Ghlór na nGael 2012 ............................................................................................. 71 10. Óráid an Uachtaráin 2012 ................................................................................................ 72 11. Miontuairiscí Ard-Fheis 2012, Inis ................................................................................. 73 12. Sonraí Teagmhála ............................................................................................................ 81 13. Uachtaráin Chonradh na Gaeilge ..................................................................................

120 Bliain ag Fás

82

3 19

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2013, An tIúr, Co. an Dúin

CAOL DÍREACH... go ceann scríbe!

Ní gá dul amú a thuilleadh. Tá bealach glan romhat. Pé eolas atá uait faoin nGaeilge agus a mbaineann léi, éascóidh www.gaeilge.ie do thuras.

No roundabouts here. Let the information superhighway take you where you want to go with the Irish language. Just log on to www.gaeilge.ie for the quickest route to the information you need.

Féach go speisialta inneall fógraíochta NASC, áit gur féidir leat: • cúrsa/ imeacht a fhógairt nó a iarraidh, • do shainspéis a chlárú (chun nod a fháil nuair a bhíonn eolas nua faoi ar an suíomh), nó • a bhfuil ar fáil i do cheantar féin a chuartú.

Check out the NASC classified ads where you can: • post an ad to request or advertise a course/ event, • register your area of interest to get alerts when new info is posted, or • search for what’s available in your neighbourhood. And much more.

Tabhair cuairt agus glac páirt sa Chíbear-ghaeltacht inniu!

do nasc leis an teanga 87

It’s never been easier to connect with the Cyber-gaeltacht!

your link to the language

120 Bliain ag Fás T:    /    (T.É.) R: eolas@forasnagaeilge.ie

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2013, An tIúr, Co. an Dúin

9.

1. Na Rialacha Seasta 1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

Trí nóiméad don té a mholann rún.

Dhá nóiméad don té a chuidíonn leis an rún.

Níl cead ag aon duine eile labhairt níos faide ná dhá nóiméad.

Níl cead ag aon duine labhairt faoi dhó i dtaobh na ceiste céanna ach amháin an té a mholann rún.

Níl cead ag teachta athrá a dhéanamh ar chaint a thug teachtaí eile cheana féin.

Is é 25 teachta a bheidh mar líon gnó le linn na hArd-Fheise.

Ní cheadaítear rún ar bith nach bhfuil luaite ar an gclár a phlé mura gcuirtear na Rialacha Seasta ar leataobh.

Chun na Rialacha Seasta a chur ar leataobh ní foláir do dhá thrian nó níos mó dá bhfuil i láthair agus i dteideal vótála, vóta a chaitheamh ar a thaobh sin.

10.

11.

12.

13.

Ní foláir do dhá thrian nó níos mó dá bhfuil i láthair agus i dteideal vótála, vótáil ar son rúin phráinní, a phléifear faoi riail 6, le go nglacfar leis mar rún.

Beidh aon rún a bhainfidh le hairgeadas, rún práinneach a phléifear agus a ghlacfar leis faoi rialacha 6 agus 7 ina measc, mar mholadh seachas mar threoir don Choiste Gnó nua le cur i bhfeidhm laistigh d’acmhainní na heagraíochta.

Beidh cead labhartha ag iar-Uachtaráin an Chonartha.

Muna bhfuil ar chumas teachta a bheith i láthair chun rún dá c(h)uid a mholadh ní foláir dó nó di é sin a chur in iúl don Ard-Oifig roimh ré agus ní foláir dó nó di teachta eile a fháil chun an rún sin a mholadh agus é sin a cheadú i scríbhinn.

Muna ndéantar amhlaidh titfidh gach rún nach molfar dá réir seo.

Ní ceadmhach leasú a mholadh ar rún má athraíonn sé spiorad an rúin.

Coiste Gnó Chonradh na Gaeilge 2012-13

Chun tosaigh ó chlé: Leachlain Ó Catháin; Peadar Mac Fhlannchadha, Timire Náisiúnta; Donnchadh Ó hAodha, Uachtarán; Cóilín Ó Cearbhaill, Tánaiste; Aodhán Ó Deá; Eibhlín Uí Mhorónaigh; Paula Melvin. Dara sraith ó chlé: Breandán Mac Fhionnghaile; Labhaoise Ní Fhaoláin; Pádraig Mac Fhearghusa; Daithí de Buitléir; John Ó Liodáin; Ar chúl ó chlé: Eoghan Mac Cormaic; P.T. Mac Ruairí; Mícheál Ó Raghallaigh; Jacqueline Uí Mhuirí; Pádraig Ó Dálaigh; Eoghan Ó Murchadha; Niall Comer; Breandán Ó Cathasaigh

120 Bliain ag Fás

5 19

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2013, An tIúr, Co. an Dúin

2. Tuairisc an Uachtaráin 2013 A chairde sa Chonradh, Ba mhaith liom, ar dtús fáilte a chur roimh theachtaí na hArd-Fheise agus roimh chairde Chonradh na Gaeilge chuig Ard-Fheis 2013 san Iúr i gCo. an Dúin i mBliain na Gaeilge.

Gan amhras, beidh an-eagar ar gach rud a bhaineann leis an ócáid agus thar bhur gceann ba mhaith liom buíochas a ghabháil le Comhaltas Uladh, lenár gcomhghleacaithe san Iúr, agus le foireann na hArd-Oifige as na socruithe a dhéanamh dúinn.

Sa chuntas gairid seo ba mhaith liom díriú ar cúpla rud: • An Státchóras agus an Ghaeilge • Feidhmiú na heagraíochta An Státchóras agus An Ghaeilge: Mar is eol dúinne i saol na Gaeilge, caithfidh an Stát a bheith gníomhach agus tacúil do chur chun cinn na Gaeilge chun go mbeidh aon rath ar iarrachtaí an phobail dheonaigh, mar dá fheabhas na hiarrachtaí san nílid in ann bheith chomh cuimsitheach riamh le cumas an stáit san oideachas, seachadadh teanga, srl. Tá sé tábhachtach mar sin go mbeadh lucht na Gaeilge de shíor ag áitiú ar an stát cúram ceart a dhéanamh den ghnó agus feidhm a thabhairt go háirithe do na pleananna atá fógartha acu m.sh.

Straitéis 20 Bliain don Ghaeilge 2010 - 2030 sa deisceart agus an Straitéis atá ag teacht chun cinn sa tuaisceart. Go dtí seo, i mo thuairim, tá cuma an dul chun cinn le braith le tamall sa tuaisceart, agus dá ndéarfainn é, tá cuma gan a bheith ag dul áit ar bith, ar an scéal ó dheas, go háirithe leis an síorathmheas (cur ó dhoras, atheagar agus athló) a dheintear ar na socruithe struchtúrtha stáit, comhnasctha nach léir cén bhuntáiste atá iontu d’aon chuspóir. Sa phróiseas (sic) seo fiú tá coincheap fadbhunaithe a bhí riamh ann mar “luach ar airgead” casta anois ina 6

Donnchadh Ó hAodha,Uachtarán Chonradh na Gaeilge

mantra gan bhrí. Caitear isteach é san oiread san díospóireachtaí gan comhthéacs, gan sainmhíniú agus beag beann ar fad ar slatanna tomhais nó ar mhodhanna meastóireachta.

Ní haon ionadh gur deacair an bóthar chun cinn a fheiscint, ach caithfimid leanúint linn lenár gcás a dhéanamh.

An Ard-Fheis: Do luas sa chuntas beag anuraidh go raibh na coistí ceannais tar éis aontú ar go leor athruithe a dhéanamh ar chlár ama agus imeachtaí deireadh seachtaine na hArdFheise. D’éirigh go han-mhaith leis na pleananna san. Is léir san dúinn ón suirbhé leictreonach iar-Ard-Fheise a deineadh go luath ina dhiaidh. Cúpla toradh (bunaithe ar 23% den tinreamh): Ar éirigh go maith leis an Ard-Fheis?

Cainteanna oíche Aoine?

Leagan amach an tSathairn?

Go dona ar fad/go dona Ceart go leor Go maith/iontach

120 Bliain ag Fás

4.4/5.0 4.2/5.0 4.4/5.0 0.0 % 17% 83%

Conradh na Gaeilge

C

éard í Bliain na Gaeilge?

Táimid ag ceiliúradh na Gaeilge in 2013 ar fud an oileáin agus ag cur na mílte deiseanna úsáide Gaeilge ar fáil don dá mhilliún duine sa phobal a bhfuil Gaeilge ar leibhéil éagsúla acu, chomh maith le daoine a mhealladh leis an nGaeilge a fhoghlaim. Beidh idir imeachtaí náisiúnta, imeachtaí sa phobal, comórtais agus tionscadail nua Ghaeilge ar siúl i rith na bliana.

Cén fáth 2013?

Cuireadh tús le hathbheochan na Gaeilge in 1893 le bunú Chonradh na Gaeilge. In 2013 táimid ag tabhairt aitheantais don dul chun cinn ar fad atá déanta le 120 bliain anuas ag na heagraíochtaí Gaeilge agus Gaeltachta, na scoileanna agus grúpaí eile ó shin i leith leis an nGaeilge a chaomhnú, a bhuanú agus a chur chun cinn.

Cé atá páirteach?

Ard-Fheis 2013, An tIúr, Co. an Dúin

C

éard gur féidir leat déanamh in 2013?

• Bain úsáid as an nGaeilge le do chairde, do ghaolta, do chomhghleacaithe agus eile in 2013 • Féach ar na himeachtaí ar fad ar ár suíomh gréasáin agus déan freastal ar chuid acu • Glac páirt sna comórtais - duaiseanna an-mhór le baint amach • Déan cinneadh feabhas a chur ar do chuid Gaeilge nó í a fhoghlaim in 2013 (d’fheadfá páirt a ghlacadh san fheachtas Líofa 2015 freisin) • Téigh ar saoire go dtí an Ghaeltacht • Meall cairde thar lear le teacht go hÉirinn in 2013 le freastal ar imeachtaí de chuid Bhliain na Gaeilge agus páirt a ghlacadh i Tóstal Éireann 2013

• Ceannaigh earraí déanta in Éirinn le cabhrú leis Tá breis is 100 eagraíocht (idir eagraíochtaí an timpeallacht ina bhfuil an Ghaeilge á cur Gaeilge, Gaeltachta, cultúrtha, mac léinn agus chun cinn againn eile) ar ghrúpa oibre ag eagrú chlár na bliana. Ní www.gaeilge2013.ie amháin sin ach tá na céadta grúpa eile ag reáchtáil imeachtaí in 2013. eolas@gaeilge2013.ie 120 Bliain ag Fás 19

Conradh na Gaeilge

87

Ard-Fheis 2013, An tIúr, Co. an Dúin

120 Bliain ag Fás

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2013, An tIúr, Co. an Dúin

Ach, is dóigh liom gurb é an ní ba thábhachtaí as san ar fad ná gur bhain na teachtaí níos mó sásaimh as. Gan amhras an toradh is mó atá uainn dá bharr ná go dtiocfaidh feabhas dá réir ar an dtinreamh agus ar pháirtíocht na mball. Leanfaimid ag cur breis feabhais ar an leagan amach i mbliana agus tosóimid go luath anois ar aird na heagraíochta a dhíriú ar Ard-Fheis Chill Airne (28 Feabhra ~ 02 Márta 2014). Tá cuid mhaith socruithe déanta cheana féin ina comhair.

Baill Ghníomhacha: Ní ar a shon féin atá na hiarrachtaí chun feabhas a chur ar éifeacht na hArd-Fheise ar siúl. Iontu féin cuirfidh siad le héifeacht agus le taitneamh na hócáide. Ach ní leor san. ‘Sé an bunchuspóir a chaithfidh a bheith laistiar den leagan amach seo ná na baill, na craobhacha, na coistí contae agus cúige maraon leis na coistí ceannais a ghríosú

chun bheith níos gníomhaí, níos cumasaí (trí oiliúint) agus níos éifeachtaí.

Tugann díospóireachtaí ag Ard-Fheis deis dúinn mar eagraíocht díriú ar phrióireachtaí.

Sin mar is ceart – ach cuimhnímis - an obair atá le déanamh againne dá bharr, is sinne a chaithfidh é a dhéanamh.

Mar sin, tá súil agam go mbeidh bliain rathúil againn i gConradh na Gaeilge agus sinn ag iarraidh úsáid na Gaeilge a chur chun cinn idir seo agus Ard-Fheis Chill Airne ó 28 Feabhra - 2 Márta 2014.

Fearaim fáilte romhaibh chuig Ard-Fheis 2013!

Donnchadh Ó hAodha Uachtarán Chonradh na Gaeilge Cúil Aodha, Co. Chorcaí Lá Fhéile Pádraig 2013.

120 Bliain ag Fás

19

Conradh na Gaeilge

87

Ard-Fheis 2013, An tIúr, Co. an Dúin

120 Bliain ag Fás

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2013, An tIúr, Co. an Dúin

3. An Eagraíocht 3.1. Coistí Agus Ionadaíocht An Coiste Gnó Tionóladh an chéad chruinniú den Choiste Gnó nua ar 12 Bealtaine 2012 agus toghadh Cóilín Ó Cearbhaill mar Thánaiste ar an gConradh ag an gcruinniú sin.

Comhthoghadh Róisín Ní Ghairbhí, Rónán Mistéil agus Cabríní de Barra ar an gCoiste Gnó. Reáchtáladh 7 gcruinniú de Choiste Gnó an Chonartha ó Ard-Fheis 2012 go 02/03/1013.

An Buanchoiste Tionóladh an chéad chruinniú den Bhuanchoiste nua ar 16 Meitheamh 2012. Bhí 8 gcruinniú den Bhuanchoiste ó Ard-Fheis 2012 go dtí 02/03/2013. Seo a leanas baill an Bhuanchoiste: An tUachtarán: Donnchadh Ó hAodha.

An Tánaiste: Cóilín Ó Cearbhail.

Baill ceaptha ag an gCoiste Gnó: Pádraig Mac Fhearghusa; P.T. Mac Ruairí; Peadar de Blúit agus Aodhán Ó Deá.

Fochoistí Is iad seo a leanas na fochoistí de réir mar a rangnaíodh iad ag an gCoiste Gnó i mbliana: • Oideachas: Pádraig Mac Fhearghusa.

• Gaeltacht: Cabríní de Barra.

• Bolscaireacht: P.T. Mac Ruairí.

•Teicneolaíocht: Aodhán Ó Deá.

•Fochoiste 2012/2022: Peadar de Blúit.

Ionadaíocht Is iad seo a leanas na hionadaithe thar ceann an Choiste Ghnó a ainmníodh ar eagraíochtaí agus ar choistí éagsúla i rith na bliana: Comhdháil Náisiúnta na Gaeilge Julian de Spáinn, Ard-Rúnaí.

Cóilín Ó Cearbhaill, An Tánaiste (Ionadaí).

Coiste Oideachais Fhorais na Gaeilge Julian de Spáinn, Ard-Runaí.

Coiste Stiúrtha Ógras Peadar de Blúit; Paula Melvin.

Seachtain na Gaeilge Teo. Stiúrthóirí: Donnchadh Ó hAodha, Uachtarán; Labhaoise Ní Fhaoláin.

Coiste Náisiúnta an Oireachtais Seisear ball 1 bhliana: Aodhán Ó Deá; Cóilín Ó Cearbhaill; Máire Ní Laoire; Paula Melvin; Mícheál Ó Raghallaigh; P.T. Mac Ruairí.

Beirt Ionadaithe thar ceann an Choiste Gnó: Micheál de Mordha; Risteard Mac Fhlannchadha.

Na Naíonraí Gaelacha Jacqueline Uí Mhuirí.

Clubanna Chonradh na Gaeilge Baile Átha Cliath: Daithí de Buitléir.

Gaillimh: Jacqueline Uí Mhuirí.

Foras Éireann P.T. Mac Ruairí.

An Fhéile Phan-Cheilteach Mícheál Ó Raghallaigh.

120 Bliain ag Fás

11 19

Conradh na Gaeilge

3.2. An Fhoireann Ceann-Áras an Chonartha Julian de Spáinn, Ard-Rúnaí Peadar Mac Fhlannchadha, Leas-Ardrúnaí agus Timire Náisiúnta Síne Nic an Ailí, Feidhmeannach Forbartha agus Oifige Máiread Seoighe, Oifigeach Cléireachais Sinsearach Máire Ní Dhuiginn, Oifigeach Cléireachais/Fáilteoir Aodhán Ó Deá, Comhordaitheoir na Mac Léinn An Siopa Leabhar Daragh Ó Tuama, Oifigeach na bhFoilseachán Cillian de Búrca, Cúntóir Peadar de Blúit, Cúntóir An tOireachtas Liam Ó Maolaodha, Stiúrthóir Máirín Nic Dhonnchadha, Riarthóir Emer de Barra, Oifigeach Forbartha Loretta Ní Churraighín, Feidhmeannach Ógras Maedhbh Ní Dhónaill, Riarthóir

12

Ard-Fheis 2013, An tIúr, Co. an Dúin

Ríonach Ní Scolaí, Oifigeach Forbartha Chúige Uladh Risteard Ó Fuaráin, Oifigeach Forbartha Chúige Mumhan Aisling de Barra - Taaffe, Oifigeach Cléireachais Seán Ó Buachalla, Oifigeach Forbartha Chúige Laighin & Connachta Seachtain na Gaeilge Teo. Brenda Ní Ghairbhí, Bainisteoir Áine Ní Chuaig, Oifigeach Riarcháin An Coimisiún le Rincí Gaelacha Máire Ní Threasaigh-Mhic Riocard, Bainisteoir Lisa Gatti, Feidhmeannach Lily McGovern, Scrúduithe Colin Forbes, Cuntais Tograí Forbartha Baba Ní Fhlátharta, Stiúrthóir Gníomhach, Togra Ghael-Fhorbairt na Gailllimhe Ruth Ní Shiadhail, Oifigeach Forbartha, Togra Ghaeilge Locha Riach Breandán Mac Fhionnghaile, Stiúrthóir, Togra An Clár As Gaeilge Brídín Ní Cheallaigh, Stiúrthóir, Togra Mhaigh Eo Kim Ní Mhaolchatha, Stiúrthóir, Togra an Aonaigh

120 Bliain ag Fás

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2013, An tIúr, Co. an Dúin

3.3. An Tinreamh ar Chruinnithe de na Coistí Ceannais TINREAMH AN CHOISTE GHNÓ 2012/13 Ainm an Bhaill 12/05/12 07/07/12 Aedín Uí Mhaoildéidigh / Máirín Ní Ruairc - Tuathaigh X Aodhán Ó Deá X X Breandán Mac Fhionnghaile X X Breandán Ó Cathasaigh X X Cabríní de Barra X Celine Ní Chóchlaigh X Cóilín Ó Cearbhaill X X Conchubhair Mac Lochlainn Daithí de Buitléir X X Donnchadh Ó hAodha X X Eibhlín Uí Mhorónaigh X X Eoghan Mac Cormaic X Jacqueline Uí Mhuirí X X John Ó Liodáin X Labhaoise Ní Fhaoláin X X Leachlain Ó Catháin X X Máire Ní Laoire X Máire Uí Ghairbhí X Micheál Ó Raghallaigh X X Niall Comer X P T Mac Ruairí X X Pádraig Mac Fhearghusa X X Pádraig Ó Dálaigh X X Paula Melvin X X Peadar de Blúit X Róisín Ní Ghairbhí* X Rónán Mistéil X Seán Ó Murchadha

08/09/12 X X X X X X X X

03/11/12 X

X X X X

X X

X X X X X

08/12/12 X X X X X X X X X X

02/02/13 X X X X X

02/03/13 X X X X X X

X X

X X

X X X X X

X

X X X X X X

X X X

X

X X X X

X

X X X X

X

X X X

X X

X

X

X X X X X

X X X X X X

X X X

X X

Iomlán 5 6 7 7 5 5 6 3 3 6 6 3 4 4 4 6 5 3 5 2 7 6 5 7 4 2 5 4

* ar saoire mháithreachais

TINREAMH AN BHUANCHOISTE 2012/13 Ainm an Bhaill 16/06/12 Aodhán Ó Deá X Cóilín Ó Cearbhaill X Donnchadh Ó hAodha X Peadar de Blúit P T Mac Ruairí X Pádraig Mac Fhearghusa X

08/09/12 X X X X X

29/09/12 X X X X X X

24/11/12 X X X X X

08/12/12 X X X X X X

120 Bliain ag Fás

19/01/13 X X X X X X

02/02/13 X X X X

02/03/13 X X X X X X

Iomlán 7 7 7 7 8 7

13 19

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2013, An tIúr, Co. an Dúin

3.4. Tuairisc na hEagraíochta Is é Conradh na Gaeilge fóram daonlathach phobal na Gaeilge agus is í príomhaidhm na heagraíochta an Ghaeilge a athréimniú mar ghnáththeanga na hÉireann. Is eagraíocht uile-Éireann an Conradh a ghníomhaíonn ar bhun 32 chontae agus ar fud na cruinne ar son na teanga, agus creideann an Conradh gur le pobal uile na hÉireann í an Ghaeilge.

Tá breis agus 200 craobh ag an gConradh agus líon mór ball aonair atá fós ag fás go leanúnach. Bíonn baill uile an Chonartha ag saothrú go dian díograiseach chun úsáid na Gaeilge a chur chun cinn, agus níorbh aon eisceacht í obair na bliana seo. Seo a leanas príomhbheartais a dhírigh an t-eagras orthu ó bhí an Ard-Fheis dheiridh ann anuraidh: ARD-FHEIS CHONRADH NA GAEILGE Ba é Comhstraitéis Ghníomhach don Ghaeilge an téama a bhí ag Ard-Fheis Chonradh na Gaeilge 2012 agus chuir sé seo tús leis an bplé ar chomhstraitéis a chuimseoidh An Straitéis 20 Bliain don Ghaeilge 2010 - 2030 sna 26 Chontae, straitéis Ghaeilge ó thuaidh agus samhail mhaoinithe nua Fhoras na Gaeilge. Bhí leagan amach úr ar chlár na hArd-Fheise anuraidh freisin: spreag Dónal Ó hAiniféin na teachtaí Ard-Fheise i ndiaidh an bhricfeasta maidin Shathairn sular pléadh rúin na hArd-Fheise roimh lón. Ansin reáchtáladh ceardlanna traenála i dtaca le heagrú imeachtaí, Seachtain na Gaeilge, ciorcail chomhrá Is Leor Beirt agus cúrsaí poiblíochta / teicneolaíochta do bhaill agus do chraobhacha um thráthnóna. Eagraíodh Féile Peile na nGael 2012 mar chuid den Ard-Fheis anuraidh den chéad uair freisin, comórtas peile seachtar-an-taobh arna eagrú ag an gcraobh Na Gaeil Óga CLG le foirne Gaeilge ó Ollscoil Uladh, ó Bhaile Átha Cliath agus ón gceantar áitiúil i gCo. an Chláir.

D’éirigh go han-mhaith le leagan amach nua na hArd-Fheise agus cloífear leis seo do chlár na hArd-Fheise i mbliana dá bharr. Beidh níos mó foirne Gaeilge ag glacadh páirt i bhFéile Peile na nGael 2013 agus feartar fáilte roimh theachtaí na hArd-Fheise, bhaill 14

Mic léinn ó Chumann Gaelach Ollscoil Uladh a ghlac páirt i bhFéile Peile na nGael ag Ard-Fheis Chonradh na Gaeilge 2012 in Inis, Co. an Chláir (31 Márta 2012)

an phobail agus lucht tacaíochta freastal ar an gcluiche ceannais Dé Sathairn. Sna ceardlanna traenála i mbliana, beidh béim ar phleanáil áitiúil agus na meáin áitiúla; úsáid na meán sóisialta chun leasa obair na craoibhe; scéimeanna maoinithe Fhoras na Gaeilge agus tiomsú airgid; cúrsaí oideachais; agus eagrú imeachtaí agus fáilte roimh gach teachta de chuid na hArd-Fheise freastal ar na ceardlanna eolais idirghníomhacha seo.

Aitheantas Is grúpa d’eagraíochtaí Gaeilge éagsúla é Aitheantas a thacaíonn leis an oideachas lánGhaeilge. Bhí Aitheantas gníomhach ag spreagadh tuismitheoirí le Gaeilge a roghnú sa suirbhé a d’eagraigh an Roinn Oideachais agus Scileanna le déanaí. Chraol Aitheantas fógra raidió ag cur rogha na Gaelscolaíochta os comhair tuismitheoirí ar fud na tíre, eagraíodh cruinnithe poiblí agus scaipeadh bileoga eolais le spéis na dtuismitheoirí a mhúscailt a Ghaeloideachas ina gceantar féin. ÁR dTEANGA, DO ROGHA agus SEÓ BÓTHAIR NA SCOILEANNA Tá Comhordaitheoir na Mac Léinn fostaithe le trí bhliain anuas chun an Ghaeilge a spreagadh i measc daoine óga, agus chun iad a chur ar an eolas faoina gcearta teanga sa bhaile agus san Eoraip mar chuid den bhfeachtas feasachta Ár dTeanga, Do Rogha (Glac Leis roimhe seo). Tá an post maoinithe ag Conradh na Gaeilge, Comhar na Múinteoirí Gaeilge, Comhluadar, Glór na nGael, agus Aontas na Mac Léinn in Éirinn. Díríonn an

120 Bliain ag Fás

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2013, An tIúr, Co. an Dúin

Seó Bóthair ar scoláirí sna coláistí samhraidh, sna meánscoileanna agus sna coláistí tríú leibhéal go príomha agus spreagann na ceardlanna cumasaithe mar chuid den seó na daoine óga chun machnamh a dhéanamh ar na cearta teanga s’acu faoin mBunreacht agus faoi Acht na dTeangacha Oifigiúla, agus ar na buntáistí a bhaineann le stádas oifigiúil oibre na Gaeilge ag leibhéal na hEorpa.

Déanann Comhordaitheoir na Mac Léinn ionadaíocht thar cheann na heagraíochtaí ar fad trí bhranda na n-eagraíochtaí a chur i mbéal an phobail agus le heolas a scaipeadh faoinár gcuid oibre tríd an bhliain, ag glacadh páirte in imeachtaí dá leithéid Buntáistí Breise na Gaeilge; Siolla mar chuid d’Fhóram Óige an Chláir; Seachtain na Gaeilge na gcoláistí éagsúla; comhdhálacha; laethanta oscailte; agus go leor eile. Thug sé cuairt ar 120 meánscoil go dtí seo i mbliana, labhair le breis agus 10,000 scoláire ar 50 cúrsa sna coláistí samhraidh, agus bíonn ag plé le 26 chumann Gaelach ag an tríú leibhéal go leanúnach.

Bailiúchán Náisiúnta 2013 Sa bhreis ar obair iontach na gcraobhacha agus na gcoistí contae áitiúla, chabhraigh Gaelscoileanna, clubanna CLG agus craobhacha Chomhaltas Ceoltóirí Éireann (CCÉ) áitiúla le Bailiúchán Náisiúnta Chonradh na Gaeilge arís i mbliana. Tá airgead fós ag teacht isteach ó na ceantair éagsúla ach ár mbuíochas le chuile duine a ghlac páirt sa Bhailiúchán i mbliana.

BLIAIN NA GAEILGE 2013 Ó bunaíodh Conradh na Gaeilge 120 bliain ó shin ar 31 Iúil 1893, ritheadh rún ag ArdFheis 2012 go reáchtálfaí Bliain na Gaeilge le linn 2013. Féile ollmhór ar son na teanga atá i gceist leis an gcomóradh seo ar 120 bliain d’athbheochan na Gaeilge, áit atá imeachtaí spraíúla éagsúla á n-eagrú - ar bhonn áitiúil agus go náisiúnta - ar fud na 32 chontae in Éirinn chun an pobal a spreagadh lena gcuid Gaeilge a úsáid go rialta tríd an bhliain. Tá sí mar aidhm ag Bliain na Gaeilge an pobal a ghríosú agus a chumasú chun an Ghaeilge a úsáid trí na mílte deis úsáide Gaeilge a chur ar fáil don 2 mhilliún den daonra ar an oileán a deir go bhfuil an teanga acu sa lá atá inniu

ann, agus tá ag éirí thar cionn leis an togra teanga go dtí seo.

Sheol Rónán Mac Aodha Bhuí, craoltóir le RTÉ Raidió na Gaeltachta, suíomh Bhliain na Gaeilge ag Oireachtas na Samhna 2012; tá áis ar www.gaeilge2013.ie le himeachtaí áitiúla Gaeilge a chlárú agus le teacht ar eolas faoi imeachtaí náisiúnta na bliana. Ansin scaoileadh 120 balún in áiteanna poiblí ar fud na hÉireann - Inis, Co. an Chláir; Doire; Béal Feirste; Baile Átha Cliath; Gaillimh; Caisleán an Bharraigh agus Béal an Mhuirthead i nGaeltacht Mhaigh Eo san áireamh - leis an bhféile a sheoladh ag an ócáid theaghlaigh

Páistí ag seoladh Bhliain na Gaeilge 2013 ag an ócáid teaghlaigh Spraoi Sa Phobal i mBéal an Mhuirthead i nGaeltacht Mhaigh Eo (25 Samhain 2012)

SPRAOI SA PHOBAL ar 25 Samhain 2012, cothrom lae chaint Dhubhghlas de hÍde, The Necessity for De-Anglicising Ireland. Is léacht é seo a thug iar-Uachtarán na hÉireann agus duine de phríomhbhunaitheoirí an Chonartha i mBaile Átha Cliath ar 25 Samhain 1892, áit ar spreag a chuid cainte gluaiseacht athbheochana chultúr agus theanga na nGael, bunú Chonradh na Gaeilge san áireamh.

B’iad Mícheál Ó Muircheartaigh, laoch spóirt áitiúil, agus Pádraig Ó Sé, ceoltóir clúiteach ó Chiarraí, a sheol Bliain na Gaeilge 2013 go hoifigiúil le teachtaireacht phearsanta réamhthaifeadta ón Uachtarán Michael D Higgins ar An Daingean, Co. Chiarraí, ar Oíche Chinn Bhliana, 31 Nollaig 2012.

Bhailigh na mílte daoine ag Ceann an Ché roimh na tinte ealaíne bliantúla, áit a chuala siad teachtaireacht spreagúil an Uachtaráin do

120 Bliain ag Fás

15 19

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2013, An tIúr, Co. an Dúin

An tUachtarán Míchéal D Higgins ag seoladh Bhliain na Gaeilge 2013 in Áras an Uachtaráin

lucht labhartha na Gaeilge ar fud na cruinne sular chan gach duine Auld Lang Syne as Gaeilge le chéile. Rinne TG4 teachtaireacht an Uachtaráin a chraoladh Lá Coille agus tá sé ar fáil le fo-theidil i nGaeilge agus / nó i mBéarla ar-líne. Tá gach eolas eile faoin bhféile agus na comórtais iontacha atá á reáchtáil mar chuid den bhliain ar fáil ar-líne ar Facebook ar www.facebook.com/gaeilge2013; ar Twitter @ gaeilge2013; nó ar www.gaeilge2013.ie féin.

87

Tá ionadaithe ó bhreis is 100 eagraíocht (idir eagraíochtaí Gaeilge, Gaeltachta, cultúrtha, mac léinn agus eile) ar ghrúpa oibre ag eagrú clár na bliana. Ní amháin sin ach tá na céadta grúpa eile ag reáchtáil imeachtaí in 2013 Tá Foras na Gaeilge agus Údarás na Gaeltachta ag tacú le Bliain na Gaeilge.

Sa bhreis air sin ar fad, táimid ag obair chun Bliain na Gaeilge a chur chun cinn i gcomhar le Tóstal Éireann 2013, tionscnamh turasóireachta agus ceiliúradh ar gach a bhfuil fíorbhreá agus uathúil i dtaobh na hÉireann agus a muintire, an Ghaeilge san áireamh. Is príomhchomhpháirtí de chuid an togra í Bliain na Gaeilge 2013 agus chomh maith le príomhimeachtaí na Bliana a chlárú leis an Tóstal, tá comhoibriú ar siúl maidir le poiblíocht, eamhnú craobhacha in Éirinn agus thar lear, Gaelú an Tóstail féin, agus eile.

Bígí Linn - Let’s Celebrate Our Language!

Cad is féidir leatsa a dhéanamh le linn Bhliain na Gaeilge 2013?

• Bain úsáid as an nGaeilge le do chairde,

120 Bliain ag Fás

Conradh na Gaeilge

• • •

• •

•

Ard-Fheis 2013, An tIúr, Co. an Dúin

do ghaolta, do chomhghleacaithe agus eile i 2013 Féach ar na himeachtaí ar fad ar www. gaeilge2013.ie agus déan freastal ar chuid acu Glac páirt sna comórtais - tá duaiseanna iontacha le baint amach!

Déan cinneadh feabhas a chur ar do chuid Gaeilge nó í a fhoghlaim in 2013 d’fheadfaí páirt a ghlacadh san fheachtas Líofa 2015 fiú Téigh ar saoire go dtí an Ghaeltacht Meall cairde thar lear le teacht go hÉirinn in 2013 le freastal ar imeachtaí de chuid Bhliain na Gaeilge agus páirt a ghlacadh i dTóstal Éireann 2013 Ceannaigh earraí déanta in Éirinn le cabhrú leis an timpeallacht ina bhfuil an Ghaeilge á cur chun cinn againn

CÚRSAÍ GAEILGE Le mic léinn ón bPeiriú, ón mBrasaíl, ón Spáinn, ón nGearmáin, ón Iodáil, ón Ísiltír, ón Ungáir, ó Éirinn agus ó thíortha eile nach iad ag foghlaim a gcéad chúpla focal ag ranganna Chonradh na Gaeilge, is léir go bhfuil ag éirí go hiontach le réimse cúrsaí an Chonartha foghlaimeoirí a mhealladh ó gach cearn den domhan chun tabhairt faoin teanga.

Freastalaíonn cúrsaí an Chonartha ar gach leibhéal foghlaimeora ó ghlantosiatheoirí go cainteoirí líofa sa rang cruinnis, agus cloíonn formhór na gcúrsaí le siollabas Theastas Eorpach na Gaeilge (TEG) de chuid Ollscoil na hÉireann, Má Nuad. Ar an iomlán, cuireann an eagraíocht idir ranganna oíche; chúrsaí ullmhúcháin don agallamh Gaeilge do chúrsa iarchéime na bunmhúinteoireachta; dhianchúrsaí samhraidh; dhianchúrsaí lae agus chúrsaí 10-seachtaine do dhaltaí Ardteiste ar fáil, mar aon le cúrsaí ranganna comhrá agus eile in ionaid éagsúla ar fud na tíre. Tá an córas lárnach le háiteanna a chur in áirithint ar-líne trí shuíomh an Chonartha ar www.cnag.ie/courses ag feidhmiú go han-mhaith do na grúpaí ar fad atá cláraithe leis go dtí seo; más spéis le craobh ar bith ranganna a dhíol ar-líne tríd an gcóras seo, ní gá ach teagmháil a dhéanamh leis an ArdOifig chuige seo.

Tá Conradh na Gaeilge ag feidhmiú mar

Ag seoladh thús Bhliain na Gaeilge i nDaingean Uí Chúis, Co. Chiarraí Oíche Chinn Bhliana (31 Nollaig 2013)

sholáthraí seachfhoinse ranganna Gaeilge do chomhlachtaí poiblí - Coláiste na Tríonóide agus Tithe an Oireachtais ina measc - agus tá súil againn tógáil ar an obair seo agus cúrsaí an Chonartha ar conradh a leathnú sna míonna amach romhainn. Tá Conradh na Gaeilge ag spreagadh daoine le clárú leis an togra teanga Líofa 2015 ó thuaidh freisin.

Is Leor Beirt Tá an gréasán náisiúnta de chiorcail chomhrá ag méadú agus ag leathnú ar fud na tíre i gcónaí, áit a bhíonn ciorcail úra ag clárú linn as a stuaim féin go rialta. Tacaíonn muid leis na ciorcail seo trína sonraí a scaipeadh ar an suíomh, trí ábhar cainte a chur ar fáil sa nuachtlitir mhíosúil, agus trí ábhar bolscaireachta ar nós póstaeir agus eile a dhearadh dóibh. Tá Is Leor Beirt @ Teach Laighean ar siúl ar bhonn rialta go fóill agus d’eagraíomar bricfeasta le Gaeilge i dTithe an Oireachtais mar chuid de Sheachtain na Gaeilge 2013 agus Laethanta na nÚdarás ar 7 Márta i mbliana. Tá an fhéidearthacht ciorcal comhrá míosúil a bhunú do Chomhaltaí an Fheidhmeannais i Stormont fós á fiosrú againn, agus rinneadh teagmháil leis an ArdOifig maidir le Craobh Stormont a bhunú amach anseo freisin i rith na bliana.

MEÁIN CHUMARSÁIDE Tá Conradh na Gaeilge go fóill ag soláthar colún dar teideal Cúpla Focal dírithe ar fhoghlaimeoirí na teanga sa bhforlíonadh seachtainiúil Foinse leis an Irish Independent gach Céadaoin. Scríobhann An Timire Náisiúnta alt don Galway Advertiser gach

120 Bliain ag Fás

17 19

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2013, An tIúr, Co. an Dúin

Foghlaimeoirí na Gaeilge ó Pheiriú, ón mBrasaíl, ón Spáinn, ón nGearmáin, ón Iodáil, ón Ísiltír, ón Ungáir agus ó Éirinn ag freastal ar chúrsa Chonradh na Gaeilge in Uimhir 6 Sráid Fhearchair, Baile Átha Cliath (Earrach 2012)

seachtain freisin. Agus muid ag iarraidh ar a laghad preasráiteas amháin in aghaidh na seachtaine a eisiúint arís i mbliana, tá toradh na hoibre le feiceáil sa tuairisciú atá déanta ar phríomhfheachtais agus ar phríomhimeachtaí na heagraíochta ó bhí Ard-Fheis 2012 ann.

Rinneamar físeán maidir le hobair na heagraíochta do Choláiste Hibernia mar chuid den ábhar teagaisc dá rang Gaeilge, agus bhí giota ar an gConradh, ar Bhliain na Gaeilge agus ar Raidió Rí-Rá san iris Sult a foilsíodh mar fhorlíonadh den Irish Daily Star arís i mbliana le linn Sheachtain na Gaeilge 2013. Tá ag éirí le Bliain na Gaeilge breis phoiblíochta a ghiniúint freisin i mbliana, agus tugadh deis dúinn alt a sholáthar ar an ábhar don Evening Echo, Nu@cht de chuid Choláiste Ollscoile Bhaile Átha Cliath, An Phoblacht agus Connacht Telegraph.

Is iomaí agallamh atá déanta ag an gConradh le TG4, RTÉ, RTÉ Raidió na Gaeltachta, Newstalk, Today FM, Talk Radio News Service (Stáit Aontaithe Mheiriceá), Radio Kerry, Community Radio Youghal, Phoenix FM, TheCity.ie, DIT FM, Shannonside, Near FM, Raidió na Life, TEh IRish Times, Irish Independent agus eile i gcaitheamh na bliana freisin. Tá forbairt leanúnach á déanamh againn ar bhranda an Chonartha ar-líne trí leithéidí Facebook, Twitter, LinkedIn, Abair Leat! agus eile, mar aon le nua-shonrú leanúnach ar shuíomh lárnach na heagraíochta ag www.cnag.ie i gcónaí.

Tá súil againn tabhairt faoi shuíomh níos idirghníomhaí agus níos éifeachtaí fós a dhearadh sa bhliain amach romhainn.

18

Is mór an trua go bhfuilimid ag brath go fóill ar liosta na ndaoine atá againn atá sásta litir scríobh chuig eagarthóir aon nuachtán a fhoilsíonn alt frith-Ghaeilge, agus ar na teagmhálaithe gníomhacha atá againn ar na líonraí sóisialta arlíne, óir is cosúil go bhfuil líon na n-alt i gcoinne na Gaeilge ag dul i méid le bliain anuas. Ár mbuíochas do gach duine a chabhraigh le feachtas na litreacha go dtí seo agus más mian leat páirt a ghlacadh san fheachtas amach anseo, ní gá ach do shonraí teagmhála a chur ar aghaidh go nuacht@cnag.ie.

NUACHTLITIR Tá cartlann de nuachtlitreacha Chonradh na Gaeilge ar fáil ar-líne ar http://issuu.com/ cnag/docs anois. Tá leagan amach úr ar an nuachtlitir le bliain anuas chomh maith agus cé go mbíonn brú orainn i dtaca le heagar agus le seoladh na nuachtlitreach ó am go ham, tá súil againn gur áis úsáideach í do na craobhacha agus do na baill aonair i gcónaí.

Má tá moltaí ina leith, nó scéal ar bith gur mian leat a chur sa nuachtlitir amach anseo, is féidir ríomhphost a sheoladh chuig nuacht@cnag.ie.

Raidió Rí-Rá Thosaigh Raidió Rí-Rá ag craoladh beo i bPort Láirge agus i mBaile Átha Cliath ar an gcóras Chraoladh Fuaime Digití (DAB) ar 01 Iúil 2012, agus is é an t-aon stáisiún Gaeilge don aos óg atá ag craoladh ar an gcóras raidió úir digiteach go fóill. Beidh an cairtstáisiún Gaeilge ar fáil ar DAB i gCorcaigh agus i Luimneach roimh dheireadh na bliana seo freisin, agus go náisiúnta amach anseo.

Faigheann Raidió Rí-Rá maoiniú ón Roinn Ealaíon, Oidhreachta agus Gaeltachta trí Chiste na Gaeilge ó Fháltais an Chrannchuir Náisiúnta agus cuireann Conradh na Gaeilge tacaíocht ar fáil dó ó bunaíodh an cairtstáisiún ceoil i 2008. Cheadaigh an tAire Stáit Dinny McGinley TD deontas ar leith do Raidió Rí-Rá i mí Lúnasa 2012 a chuir ar chumas an chairtstáisiúin stiúideo dá chuid féin a fhorbairt in Uimhir 6 Sráid Fhearchair.

Ag eascairt uaidh seo, tá seirbhís níos fearr a sholáthar do dhaoine óga óir tá teacht níos fusa ar láithreoirí éagsúla ar stiúideo le

120 Bliain ag Fás

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2013, An tIúr, Co. an Dúin

míreanna agus cláracha iomláine a thaifead.

Tá sceideal iomlán á chraoladh Luan - Aoine ó mheánlae go 8.00in anois, áit go mbíonn An Lón Mór; Na Singlí Scaoilte; agus TRL Ar Éileamh á chraoladh ó 12.00 - 6.00in gach lá. Bíonn ceol éagsúil á chasadh ar an gclár Fuaim Eile ó 6.00 - 8.00in Luan - Déardaoin, agus ó 8.00 - 10.00in oíche Aoine, Shathairn agus Domhnaigh sna sála ar an gclár Top 40 Oifigiúil na hÉireann. Chomh maith leis sin, tá tús curtha le cláracha rialta um dheireadh seachtaine freisin - DS Ar Strae ó 10.00rn 2.00in agus An Lón Leisciúil ó 2.00 - 6.00in gach Satharn agus Domhnach - agus bíonn Rí-Rá Spórt agus scéalta PopNuachta seachtainiúla á gcraoladh ar fad an ama.

Foireann Raidió Rí-Rá ag síniú chonradh DAB le craoladh ar an gcóras Chraoladh Fuaime Digití i bPort Láirge agus i mBaile Átha Cliath (25 Meitheamh 2012)

Sna sála ar rath ar an albam Rí-Rá Le Hector 2012 a eisíodh i gcomhar leis an gclár Breakfast With Hector on RTÉ 2fm anuraidh, eiseofar an t-albam Rí-Rá Le Hector 2013 leis an nuachtán Foinse ins The Irish Independent arís i mbliana Dé Céadaoin, 17 Aibreán 2013.

Is iad The Coronas, Keywest, This Club, Bitches With Wolves, Walking On Cars, Maud In Cahoots, Republic of Loose, Robb Murphy, The Shoos, Senakah, Aslan, The Spikes, The Pale, Kíla agus Traic Ó Braonáin ceoltóirí na bliana seo. Is áis é Raidió Rí-Rá d’idir dhaltaí scoile agus mhúinteoirí, fhoghlaimeoirí agus chainteoirí líofa na Gaeilge, chun sult agus tairbhe a bhaint as an teanga.

Bíonn teagmháil leanúnach againn le héisteoirí trí Facebook, Twitter agus ar shuíomh an stáisiúin féin tríd an bhliain

agus tá teacht ar an gcairtstáisiún tríd an bhfeidhmchlár iPhone, trí TuneIn ar an Android, agus ar-líne ar www.rrr.ie go fóill 24 / 7 freisin.

SAMHAIL NUA-MHAOINITHE Sna sála ar an gcur i láthair a rinne Conradh na Gaeilge, Guth na Gaeltachta agus Aontas Phobal na Gaeilge (APG) don Chomhchoiste Dála um Chomhshaol, Iompar, Cultúr agus Gaeltacht maidir le maoiniú Sheachtain na Gaeilge agus na heagraíochtaí Gaeilge eile ar 8 Feabhra 2012, d’fháiltigh APG go croíúil roimh chinneadh Bhord Fhoras na Gaeilge chun deireadh a chur leis an tSamhail Nua Mhaoinithe ag cruinniú de chuid Bhord an Fhorais ar 29 Meitheamh 2012. D’fháiltigh APG go háirithe roimh fhógra Fhoras na Gaeilge go mbreathnófar ar mhúnlaí eile anois agus go gcuirfear tuarascáil an Chomhchoiste um Chomhshaol, Iompar, Cultúr agus Gaeltacht san áireamh, chomh maith le moltaí Choiste Cultúir, Ealaíon agus Fóillíochta Thionól Thuaisceart Éireann, agus moltaí agus tuairimí a léiríodh le linn an phróisis chomhairliúcháin faoin tSamhail Nua Mhaoinithe go dtí seo.

Tá súil againn go gcuirfear córas comhpháirtíochta i bhfeidhm chun na heagrais bhunmhaoinithe san earnáil dheonach Ghaeilge a chur ag obair le chéile ar bhonn níos éifeachtaí ar leas na teanga agus ar leas an phobail, agus tá obair leanúnach ar bun againn i gcomhar le Foras na Gaeilge agus leis na heagraíochtaí Gaeilge eile chuige sin ó shin.

STOCAIREACHT Sna sála ar fhoilsiú an Bhille Ghaeltachta 2012 ó dheas ar 19 Meitheamh 2012, rinne Conradh na Gaeilge agus Guth na Gaeltachta stocaireacht chun reachtaíocht níos láidre a chinntiú do phobal na Gaeilge agus na Gaeltachta trí leasuithe éagsúla a mholadh ina leith. D’fhreastail ionadaithe ó nach mór gach páirtí ar an seisiún eolais a d’eagraíomar i dTeach Laighean ar an ábhar ar 03 Iúil 2012, agus thugamar faoi chruinnithe aonair a eagrú le baill an Rialtais agus an fhreasúra araon sna seachtainí idir foilsiú agus reachtú

120 Bliain ag Fás

19

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2013, An tIúr, Co. an Dúin

an Bhille. Cé gur léirigh an freasúra agus baill de pháirtithe an Rialtais tacaíocht do thromlach na moltaí dár gcuid, i gcás bhaill Fhine Gael agus Pháirtí an Lucht Oibre, thug Teachtaí agus Seanadóirí an Rialtais le fios go raibh an cinneadh déanta, nach raibh smacht acu ar an scéal, agus nach raibh an Rialtas chun glacadh le leasú ar bith ar an mBille Gaeltachta 2012. Sin go díreach a tharla, agus i bhfianaise nach raibh sé i gceist ag an Aire Gaeltachta Dinny McGinley TD glacadh le haon cheann de bhreis agus 150 leasuithe a bhí molta acu ar an mbille sular reachtaíodh é, chinn an freasúra tarraingt as tuilleadh baint a bheith acu leis an díospóireacht ar an mBille Gaeltachta 2012 agus shiúl amach ón Dáil ar 19 Iúil 2012.

An tAire Cultúir, Ealaíon agus Fóillíochta Carál Ní Chuilín CTR; Julian de Spáinn, Ard-Rúnaí Chonradh na Gaeilge; agus Méabh Ní Chuinneagaín ó Thír Eoghain i Stormont ag spreagadh daoine chun sult a bhaint as Bliain na Gaeilge agus an deis a thapú clárú don fheachtas Líofa 2015 le feabhas a chur ar a gcuid Gaeilge i mbliana (21 Nollaig 2012)

Tháinig corr nimhneach sa scéal i mí Lúnasa 2012 áfach; chuir sé idir dhéistin agus díomá an domhain ar Chonradh na Gaeilge go ndearna An Roinn Ealaíon, Oidhreachta agus Gaeltachta iarracht cosc a chur ar urlabhraí pobail Ghuth na Gaeltachta labhairt ar ábhar an Bhille Ghaeltachta. Sheol an Roinn litir - i mBéarla amháin - chuig Dónal Ó Cnáimhsí atá fostaithe mar gharraíodóir i bPáirc Náisiúnta Ghleann Bheatha, a thagann faoi scáth na Roinne Ealaíon, Oidhreachta agus Gaeltachta, ag bagairt air agus ag tabhairt le fios ann go mb’fhéidir gur sháraigh an tUasal ó Cnáimhsí a téarmaí fostaíochta trí labhairt amach in aghaidh an Bhille Gaeltachta.

20

Thacaigh pobal na Gaeilge agus na Gaeltachta go láidir le Dónal, Conradh na Gaeilge san áireamh, agus leanann an stocaireacht chun an tAcht Gaeltachta 2012 a láidriú.

Sna sála ar an gconspóid leis an reachtaíocht Ghaeltachta le linn an tsamhraidh, d’fhreastail breis agus 40 polaiteoir - idir Theachtaí Dála, Sheanadóirí agus ionadaithe polaitiúla ó gach páirtí - ar an lá eolais a d’eagraigh Conradh na Gaeilge agus Guth na Gaeltachta in Óstán Buswells i mBaile Átha Cliath don cheathrú bliain as a chéile ar 21 Samhain 2012. Bhí deis ag na polaiteoirí an tAcht Gaeltachta agus cúrsaí Gaeilge agus Gaeltachta trí chéile a phlé le hionadaithe ón bpobal ina ndáilcheantar féin. I measc na n-ábhar cainte a bhí acu, bhí béim ar leith ar mhúineadh na Gaeilge sa chóras oideachais; ar phobal na Gaeilge agus na Gaeltachta a aithint mar gheallsealbhóir i gcur i bhfeidhm na Straitéise 20 Bliain don Ghaeilge ó dheas; ar an nGaeilge agus ar an nGaeltacht a thógáil san áireamh sa Bhille um Boird Oideachais agus Oiliúna 2012; agus ar chosaint a thabhairt don Ghaeilge sa chuíchóiriú atá ar siúl san earnáil phoiblí faoi láthair.

Agus liosta na ndroch-chinntí atá á nglacadh ag Rialtas na hÉireann i dtaca leis an nGaeltacht agus leis an nGaeilge ag dul i méid, agus go háirithe sna sála ar an gcinneadh a glacadh leis an gComhairle um Oideachas Gaeltachta agus Gaelscolaíochta (COGG) a chur faoin gComhairle Náisiúnta Curaclaim agus Measúnachta (CNCM), d’eagraíomar cruinniú i nGaillimh chun cumhacht a éileamh don phobal i gcur i bhfeidhm na straiteisí teanga in Éirinn ar 1 Feabhra 2013. Is mór an líon de ghrúpaí agus d’eagraíochtaí Gaeilge agus Gaeltachta a bhí i láthair, agus thacaigh an slua leis na príomhéilimh go n-aithneofaí an pobal Gaeilge agus Gaeltachta mar gheallsealbhóirí i gcur i bhfeidhm na Straitéise 20 Bliain don Ghaeilge ó dheas agus an straitéis dhon Ghaeilge ó thuaidh agus na struchtúir riachtanach ardleibhéil a chur ar bun chuige sin, chomh maith le neamhspleáchas COGG a choinneáil in aon ghaol nua leis an CNCM.

120 Bliain ag Fás

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2013, An tIúr, Co. an Dúin

120 Bliain ag Fás

19

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2013, An tIúr, Co. an Dúin

Póstaer úr d’ionaid na Seirbhíse Saor-Chomhairle Dlí Náisiúnta i mBaile Átha Cliath, gCorcaigh, i nGaillimh agus i nGaoth Dobhair, Co. Dhún na nGall

Creideann muid gur gá dúinn teacht chun tosaigh ar na droch-chinntí atá á nglacadh ag Rialtas na hÉireann go rialta maidir le cur i bhfeidhm na Straitéise agus droch-chinntí eile go mbíonn tionchar díreach acu ar dhul chun cinn na Gaeltachta agus na Gaeilge; ní féidir linn troid in aghaidh gach drochchinnidh a ghlac agus a ghlacfaidh an Roinn agus an Rialtas i gcónaí. Níl an fuinneamh ná na hacmhainní againn. Is gá teacht chun tosaigh ar na cinntí agus tionchar dhíreach a imirt chun go mbeidh na cinntí aontaithe idir an pobal agus na húdaráis le chéile. Tarlaíonn sé in earnálacha éagsúla go n-aithnítear na geallsealbhóirí agus go mbíonn ionadaíocht acu ag an mbord a ghlacann na cinntí móra. Tá an t-aitheantas agus an ionadaíocht chéanna uainn. Tá sé ar leas na n-údarás glacadh leis an éileamh gur chuireamar chucu chun go mbeidh muid, le chéile, ag glacadh seilbhe ar chur i bhfeidhm na Straitéise agus ag aontú ar an mbealach is fearr chun cinn don Ghaeilge agus don Ghaeltacht.

Tá stocaireacht leanúnach ar siúl againn - idir chruinnithe, cheisteanna Dála, cheisteanna Tionóil agus cheisteanna Pharlaiminte na hEorpa leanúnacha - le comhstádas a thabhairt don Ghaeilge ar lipéadú bia, ar chomharthaí bóthair dátheangacha agus i gcóras códphoist na hÉireann; chun neamhspleáchas Oifig an Choimisinéara Teanga a chinntiú; ag tacú le hagóidí i gcoinne ciorruithe i scoileanna Gaeltachta; i dtaca le deontais na n-ábhar oidí sa Ghaeltacht; maidir le neartú agus cur i bhfeidhm na Straitéise ina hiomláine, 22

agus maidir le pobal na Gaeilge agus na Gaeltachta a aithint mar gheallsealbhóirí i gcur i bhfeidhm na Straitéise 20 Bliain don Ghaeilge ó dheas agus na Straitéise ó thuaidh amach anseo; agus chun ionadaíocht a fháil don Ghaeilge agus don Ghaeltacht ar na boird úra faoin mBille um Boird Oideachais agus Oiliúna. Tá aighneachtaí curtha le chéile againn i mbliana do gach scéim Ghaeilge a foilsíodh ón Ard-Fheis, chomh maith le haighneachtaí ar an iliomad ábhar eile a bhain leis an nGaeilge le bliain anuas. Tá stocaireacht leanúnach á déanamh againn i dtaca le hAcht Gaeilge ceartbhunaithe, cuimsitheach do na Sé Chontae sa bhreis ar an straitéis atá idir lámha do Thuaisceart Éireann.

SEIRBHÍS SAOR-CHOMHAIRLE DLÍ NÁISIÚNTA Tá Conradh na Gaeilge agus Craobh na gCeithre Cúirteanna fós ag obair i gcomhpháirt le FLAC (Free Legal Advice Centres) chun seirbhís dlí in aisce a chur ar fáil do phobal na Gaeilge in ionaid éagsúla ar fud na tíre, Baile Átha Cliath, Corcaigh, Gaillimh, agus Gaoth Dobhair, Co. Dhún na nGall san áireamh. Táimid ag obair i gcomhar lena chéile ar bhileoga eolais dátheangacha faoi láthair freisin, áit a phléifear na ceisteanna dlí is coitianta i measc an phobail trí mheán na Gaeilge agus trí Bhéarla araon.

Tá forbairt agus obair leanúnach á déanamh ar leathanach Facebook na Seirbhíse SaorChomhairle Dlí Náisiúnta ar www.facebook. com/seirbhisdli agus chruthaíomar cuntas Twitter nua @seirbhisdli chomh maith.

Tá an bhrandáil chéanna ag baint leis na cuntais ar na meáin shóisialta seo ar fad, agus cloíonn an dearadh nua ar an bpóstaer agus ar an bhfógra nuachtlitreach nua leis an mbrandáil seo freisin. Is féidir coinne a dhéanamh d’aon cheann de na hionaid mhíosúla trí ríomhphost a sheoladh chuig dli@cnag.ie.

TIMIREACHT Tá obair leanúnach ar siúl againn chun craobhacha agus baill aonair as an nua a earcú le páirt a ghlacadh san eagraíocht agus tá ag éirí go maith linn arís i mbliana. Tá 24 bhall aonair agus 10 gcraobh as an nua cláraithe

120 Bliain ag Fás

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2013, An tIúr, Co. an Dúin

linn ó mhí Aibreáin na bliana seo caite, agus is fiú a luaigh gur cumann choláiste tríú leibhéal nó comhaltas mac léinn iad 5 chraobh acu siúd. Táimid i gcónaí ag obair go dlúth le craobhacha agus le baill aonair ag cur an Ghaeilge chun cinn i measc a bpobail féin ar an talamh, agus tá sé suntasach go bhfuil dhá cheann de na craobhacha nua-chláraithe ag feidhmiú chomh fada thar sáile le Newcastle na Breataine Móire agus Beirlín na Gearmáine.

TRAENÁIL & TAITHÍ OIBRE D’eagraigh Conradh na Gaeilge, Glór na nGael agus Aontas na Mac Léinn in Éirinn (AMLÉ) deireadh seachtaine traenála agus muintearais do na cumainn Ghaelacha, do na hoifigigh Ghaeilge agus do chraobhacha ollscoile na heagraíochta don séú bliain as a chéile ón 12 - 13 Deireadh Fómhair 2012. Is i bpáirt le Glór na nGael, Comhluadar agus le Aontas na Mac Léinn in Éirinn gur eagraíodh an deireadh seachtaine, le tacaíocht ón Roinn Oideachais agus Scileanna agus ó Fhoras na Gaeilge. D’fhreastail breis agus 100 duine ar an traenáil, áit a bhí ionadaithe ó 26 institiúid tríú leibhéal ó cheithre airde na tíre i láthair.

Tá an comhoibriú idir na cumainn ar fad ag dul ó neart go neart gach bliain agus tá toradh na hoibre seo le feiceáil trasna an bhoird in obair na heagraíochta ar an talamh i measc an aosa óig go háirithe.

Is iomaí scoláire meánscoile agus ollscoile atá tar éis tréimhse a chaitheamh ag obair le Conradh na Gaeilge, Raidió Rí-Rá, Rith, Seachtain na Gaeilge agus An tSeirbhís SaorChomhairle Dlí Náisiúnta ó bhí Ard-Fheis 2012 ann. Is cosúil gur bhain na scoláirí sult ar leith as an traenáil leis an gcóras úr Myriad agus CoolEdit a chuireamar ar fáil dóibh i stiúideo nua Raidió Rí-Rá in Uimhir 6 agus tá súil againn an traenáil raidió seo a sholáthar d’oibrithe deonacha agus do bhaill an Chonartha ar aon amach anseo.

UIMHIR 6 Tá Conradh na Gaeilge ag obair go dlúth i gcomhar leis na grúpaí Gaeilge ar fad atá lonnaithe in Uimhir 6 Sráid Fhearchair leis an lárionad Gaeilge a fhorbairt i lár na príomhchathrach. Bíonn grúpaí tuistí

agus leanaí ar siúl ag Comhluadar in Áras Moibhí gach coicís. Sa bhreis ar an tacaíocht a thug Conradh na Gaeilge don ollrith sealaíochta Rith 2012, tacaíonn muid leis an iliomad imeachtaí a bhíonn á reáchtáil ag Club Chonradh na Gaeilge san íoslach, cabhraíonn le hÓgras agus le hOireachtas na Gaeilge ag barr an tí aon uair gur féidir, agus soláthraíonn cabhair le fógraí raidió agus comhairle dhearthóireachta do Sheachtain na Gaeilge chomh maith. Bíonn cruinnithe leis Na Gaeil Óga CLG agus cúrsaí lae le Forbairt Naíonraí Teo. ar siúl in Uimhir 6 ar bhonn rialta, mar aon le cleachtaí ag Aisteoirí Bulfin agus cruinnithe den Chomhdháil Cheilteach - agus tá stiúideo úr Raidió Rí-Rá oscailte san áras ó thús na bliana.

Aodhán Ó Deá, Comhordaitheoir na Mac Léinn ag spreagadh na teanga le scáth fearthainne na Gaeilge ag Cearta & Ceiliúradh i mBéal Feirste (06 Deireadh Fómhair 2012)

Chuir na grúpaí in Uimhir 6 clár cuimsitheach d’imeachtaí éagsúla Gaeilge ar siúl mar chuid den Oíche Chultúir i mBaile Átha Cliath ar 21 Meán Fómhair 2012, agus mar chuid den chéad Oíche Oscailte in Uimhir 6 ar 8 Márta 2013. D’eagraigh Conradh na Gaeilge turas treoraithe staire ar an gCeannáras agus caint le Colm Ó Broin dar teideal Ag Déileáil le FrithGhaelachas mar chuid den Oíche Oscailte, caint a bhí bunaithe ar shraith alt a scríobh Colm leis na hionsaithe is coitianta a dhéantar ar an nGaeilge sna meáin Bhéarla a fhreagairt.

Tá na hailt i nGaeilge ar fáil i bhfoirm leabhráin ón Ard-Oifig d’aon duine gur mian leo cóip a fháil, ábhar a bheadh úsáideach go maith go háirithe dóibh siúd a bhíonn ag scríobh litreacha chuig eagarthóirí na nuachtán ina bhfoilsítear ábhar frithGhaeilge go rialta.

120 Bliain ag Fás

23 19

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2013, An tIúr, Co. an Dúin

Tá suíomh úr ar www.uimhir6.ie á dhearadh faoi láthair agus seoladh leathanach Facebook ar www.facebook.com/uimhir6 le déanaí.

Dála Imscrúdaithe; ag seoladh thuarascáil an Choimisinéara Teanga; ag Buntáiste Breise na Gaeilge ar fud na tíre; agus ag comhdhálacha, Ard-Fheiseanna agus imeachtaí éagsúla eile i gcaitheamh na bliana.

Imeachtaí Sóisialta agus Eile Is iomaí imeacht shóisialta agus campa samhraidh a d’eagraigh craobhacha, tograí Bíonn muid ag obair go dícheallach le agus foireann an Chonartha i gcaitheamh hairgead a choigilt agus le leas níos éifeachtaí an ama ón Ard-Fheis dheireanach, ina a bhaint as na hacmhainní s’againn - idir measc An Tionól Gaeltachta 2012 i mBaile acmhainní daonna agus acmhainní airgid na an Fheirtéaraigh, Co. Chiarraí; oícheanta heagraíochta - agus tá an comhoibriú i bpáirt airneáin, ceoil agus scéalaíochta; turais le grúpaí, le heagraíochtaí agus le daoine lae; ciorcail chomhrá; seimineáir eolais; aonair eile ag croí-lár na hoibre sin. Is mór fóraim óige; léamha filíochta; ceardlanna an méid cabhrach agus cúnaimh a thug an drámaíochta agus go leor eile, go háirithe t-eagras do phobal na Gaeilge ar fud na tíre le linn Sheachtain na Gaeilge 2013. Thug agus ar fud na cruinne ar bhealaí éagsúla ó an tAire Carál Ní bhí Ard-Fheis 2012 ann, Chuilín CTR agus an agus is mór an méid tAire Stáit Donnchadh cabhrach agus cúnaimh Mac Fhionnlaoich TD a fuaireamar ó phobal léargas uile-oileánda na Gaeilge ar bhealaí ar thodhchaí na teanga éagsúla. Tá buíochas in Éirinn ag Seimineár ag dul do gach duine Oireachtais Chonradh - idir bhaill aonair, na Gaeilge 2012, ag bhaill craoibhe agus labhairt ar an téama Ag oibrithe deonacha eile Pleanáil don Ghaeilge ó a thugann a gcuid ama Thuaidh & Sa Ghaeltacht agus a gcuid fuinnimh - Cad Í Do Thuairim? ag An tAire Stáit um Ghaeltacht Dinny McGinley TD; an tAire go fial, flaithiúil don Oireachtas na Samhna eagraíocht i gcónaí.

Cultúir, Ealaíon agus Fóillíochta Carál Ní Chuilín CTR; Donnchadh Ó hAodha, Uachtarán Chonradh na Gaeilge; i Leitir Ceanainn, Co. Dhún na nGall ar 3 Cabríní de Barra, urlabhraí Gaeltachta Chonradh na Gaeilge; & Ba mhaith liom Comer, Uachtarán, Comhaltas Uladh ag caint ag Seimineár Samhain 2012. Bhí Niall buíochas ó chroí a Oireachtais Chonradh na Gaeilge 2012 (03 Samhain 2012) Léacht Nollaig Uí ghabháil le gach fostaí Ghadhra 2013, léacht bhliantúil Chonradh den eagraíocht féin agus de na heagraíochtaí na Gaeilge, ar siúl mar chuid den seimineár faoi scáth an Chonartha. Tugann siad níos mó arna eagrú ag an bhFóram Díospóireachta ná gur féidir a bheith ag súil leis i gcónaí. ar 1 Márta 2013 agus Tuireamh na hÉireann?

Cuntas nua do phobal nua? ab ea téama na Is láidre muid ag obair ó lámha a chéile, agus cainte a thug An tOllamh Michael Cronin ó ní bheadh ann don eagraíocht 120 bliain ónar Ollscoil Chathair Bhaile Átha Cliath in Óstán bunaíodh í i 1893 murach ionchur iontach, Buswells i mBaile Átha Cliath ar an oíche úd. leanúnach bhaill an Chonartha, agus phobal na Gaeilge agus na Gaeltachta trí chéile. Go Bhí ionadaíocht ag Conradh na Gaeilge ag An mbeire Conradh na Gaeilge agus an Ghaeilge Tionól Teagaisc; ag Aonach Oibre Fhorbairt beo beathach 120 bliain eile!

Feirste; ag Cearta & Ceiliúradh; ag laethanta eolais agus gairmeacha Gaeilge i nDún Uladh Julian de Spáinn agus i Machaire Rátha, Co. Dhoire; ag seoladh Ard-Rúnaí bhunachar Thionscal Logainmneacha Conradh na Gaeilge Thuaisceart Éireann; ag Scoil Samhraidh +353 (0)1 4757401 / Mhic Reachtain; ag seoladh an Chomhchoiste ardrunai@cnag.ie

24

120 Bliain ag Fás

www.oideas-gael.com

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2013, An tIúr, Co. an Dúin

Cúrsaí Gaeilge do Dhaoine Fásta ón ghlantosaitheoir go

líofa

Cúrsaí speisialta ard-leibhéal Gaeilge • Cruinneas na Gaeilge • Oiliúint Múinteoirí • SCG • Ó Bhéarla go Gaeilge (cúrsa san aistriúchán)

• Saibhreas na Gaeilge • Gaeilge na hAlban

Laethe Saoire Gníomhaíochta

• Siúl sléibhe • Timpeallacht & Cultúr • Seandálaíocht • Damhsa • Péintéireacht • Feadóg • Bodhrán • Cláirseach • Griangrafadóireacht • Taipéis

Eolas 2013 ó

OIDEAS GAEL

Gleann Cholm Cille Co. Dhún na nGall Fón: 074 973 0248 Facs: 074 973 0348

120 Bliain ag Fás oideasgael@eircom.net

19

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2013, An tIúr, Co. an Dúin

3.5. Tuairisc timireachta Stocaireacht Pholaitiúil & Feachtais Chaith mé an-chuid ama le bliain anuas ag plé le cúrsaí feachtais: Plean 20 Bliain an Rialtais, cúrsaí oideachais, cosaint Chúirteanna Gaeltachta, athbhreithniú ar an Acht Teanga agus maoiniú na n-eagraíochtaí Gaeilge.

Bhí plé agam freisin le lá stocaireachta na bpolaiteoirí i mBuswells agus leis an stocaireacht leanúnach le polaiteoirí. Táim ag obair ar na feachtais seo le lárchoiste na heagraíochta agus le baill agus le craobhacha an Chonartha ar fud na tíre.

Spraoi Sa Phobal le Bliain na Gaeilge a sheoladh

Tograí Timireachta Bhí plé leanúnach agam leis na Tograí Timireachta, atá maoinithe faoi Scéim Mhaoinithe Fhoras na Gaeilge, i gContae an Chláir, Gaillimh, Baile Locha Riach agus Maigh Eo. Bhí plé agam freisin le roinnt de na Tograí eile agus cruinnithe pleanála rialta eagraithe i rith na bliana i gcomhar leis na feidhmeannaigh teanga agus le foireann na hArd-Oifige. Tá buíochas faoi leith ag dul do na coistí bainistíochta deonacha atá ag obair leis na Tograí.

Campaí Samhraidh Táim ag plé le heagrú Campaí Samhraidh i gcomhar le craobhacha an Chonartha i gcontaetha éagsúla. Tá plé agam leis an ngrúpscéim árachais do na campaí, le 26

scéimeanna na Roinne Gnóthaí Pobail, Tuaithe agus Gaeltachta, agus le scéimeanna Fhoras na Gaeilge. Bíonn obair thimireachta i gceist leis na craobhacha agus eile, chomh maith le cuairt a thabhairt ar na campaí éagsúla.

Is fiú go mór do chraobhacha Campaí mar seo a eagrú ina gceantar féin. Tá córas tacaíochta maith ar fáil agus is obair í atá indéanta i nach mór gach ceantar. Tugann sé bunús maith freisin chun dul chun cinn eile a dhéanamh go háitiúil.

Seachtain na Gaeilge Bhí plé leanúnach agam le heagrú Sheachtain na Gaeilge 2013. Rinne mé obair faoi leith ar chlár na Gaillimhe agus cuireadh clár anleathan le chéile don fhéile.

An Bailiúchán Náisiúnta Bhí mé ag plé le heagrú an Bhailiúcháin ó mhí Eanáir go dtí Lá Fhéile Pádraig, go háirithe leis na deacrachtaí a bhain le cúrsaí ceadúnais. Mar atá luaite agam le cúpla bliain anuas tá sé soiléir, leis an titim sa líon daoine atá ag freastal ar Aifreann agus an gearradh siar ar líon na nAifreann ar Lá Fhéile Pádraig, go gcaithfear tabhairt faoi bhealaí nua chun airgead a bhailiú.

Gaelscolaíocht Tá tacaíocht curtha ar fáil agam don Fhoras Pátrúnachta agus don eagraíocht Aitheantas maidir le forbairt na Gaelscolaíochta. Bhí mé ag obair le Coiste Dúiche na Gaillimhe chun cóiríocht a chur ar fáil do Ghaelscoil de hÍde in Órán Mór agus do Ghaelscoil Riabhach i mBaile Locha Riach, agus bhí plé freisin agam le Gaelscoil Áth an Rí.

120 Bliain ag Fás

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2013, An tIúr, Co. an Dúin

Timireacht Ghinearálta Tá obair déanta agam sa cheantar lártíre chomh maith le plé rialta le craobhacha agus grúpaí eile thar ceann an Chonartha. Táim ag plé le Roinn na Gaeltachta maidir leis an scéim Phleanála Gaeltachta agus freisin le hÚdarás na Gaeltachta maidir le tacaíocht do chraobhacha Gaeltachta.

Maidin léitheoireachta i nGaillimh

Áras na nGael Bím ag plé le riarachán ginearálta an Árais, le Club Áras na nGael, agus le riaradh Thogra na Gaillimhe. Bhí plé agam le hobair athchóirithe ar chlós an Árais freisin agus plé leanúnach leis an gClár Fostaíochta Pobail atá lonnaithe in Áras na nGael.

Ranganna Gaeilge Pléim le forbairt leanúnach ar chóras ranganna Áras na nGael agus forbairt sraith ranganna nua. Bíonn plé agam le foireann na hArd-Oifige agus Oifig na Gaillimhe le hullmhú ábhar poiblíochta do na ranganna agus le hullmhú chóras comónta do ranganna an Chonartha. Tá cúnamh tugtha agam do chraobhacha maidir le heagrú ranganna Gaeilge chomh maith.

Tionól Gaeltachta Bhí Tionól Gaeltachta 2012 ar ais i mBaile an Fheirtéaraigh agus tá buíochas ag dul d’Oidhreacht Chorca Dhuibhne agus do Mhícheál de Mórdha as an obair eagrúcháin a rinne siad agus do phobal Chorca Dhuibhne a thug gach cúnamh dúinn.

I mbliana, beidh Tionól Gaeltachta 2013 in Árann Mór, Tír Chonaill.

Ginearálta Lean mé ag plé leis an ngrúpscéim nua árachais do chraobhacha an Chonartha.

Bhí mé ag feidhmiú mar bhall den Choiste Gaeltachta. Bhí plé leanúnach agam le grúpaí agus eagraíochtaí thar ceann an Chonartha. Bhí plé rialta agam freisin le cúrsaí poiblíochta agus rinne mé ionadaíocht don Chonradh ag ócáidí éagsúla. Leanaim le soláthar colúin sheachtainiúil don nuachtán The Irish World i Sasana.

Is mian liom mo bhuíochas a ghabháil leis an Uachtarán Donnchadha Ó hAodha agus leis an gCoiste Gnó, le Julian de Spáinn agus le foireann oibre Uimhir 6 Sráid Fhearchair.

Tá buíochas faoi leith ag dul d’fhoireann oibre an Árais i nGaillimh agus táim go mór faoi chomaoin Bhaba Ní Fhatharta atá i gceannas ar Thogra na Gaillimhe.

Is mian liom buíochas ó chroí a ghabháil le baill an Chonartha ar fud na tíre a thug cúnamh flaithiúil dom ó cheann ceann na bliana.

Peadar Mac Fhlannchadha Timire Náisiúnta, Conradh na Gaeilge.

16 Feabhra 2013

120 Bliain ag Fás

27 19

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2013, An tIúr, Co. an Dúin

3.6. Na Cuntais Airgid 2012

CONRADH NA GAEILGE RÁITEAS AR FHREAGRACHTAÍ AN CHOISTE GNÓ Tá an Coiste Gnó freagrach as an Tuarascáil Bhliantúil agus na ráitis airgeadais a ullmhú de réir dhlíthe oiriúnacha agus de réir Chleachtais Chuntasaíochta a bhfuil gnáth-ghlacadh leo in Éirinn, ar a n-áirítear na caighdeáin chuntasaíochta atá eisithe ag an mBord um Chaighdeáin Cuntasaíochta agus atá foilsithe ag Cuntasóirí Cairte na hÉireann.

Tá iallach ar an gCoiste Gnó ráitis airgeadais a ullmhú i gcomhair gach bliana airgeadais a thugann léargas fíor cothrom ar ghnóthaí Chonradh na Gaeilge agus ar fharasbarr nó ar easnamh Chonradh na Gaeilge don tréimhse sin. Agus na ráitis airgeadais sin á n-ullmhú acu ní foláir don Choiste Gnó: -

polasaithe cuntasaíochta oiriúnacha a roghnú agus ansin iad a chur i bhfeidhm go leanúnach,

-

breithiúnais agus meastacháin a dhéanamh atá réasúnta agus stuama,

-

na ráitis airgeadais a ullmhú ar bhonn gnóthais leantaigh ach amháin sa chás go bhfuil sé mí-oiriúnach a cheapadh go leanfaidh Conradh na Gaeilge i mbun gnóthaí.

Deimhníonn an Coiste Gnó go bhfuil na riachtanais thuas comhlíonta agus na ráitis airgeadais á n-ullmhú acu. Tá an Coiste Gnó freagrach as taifid chuntasaíochta chuí a choimeád a léiríonn le cruinneas réasúnta stádas airgeadais Chonradh na Gaeilge ag am ar bith agus a chuireann ar a gcumas bheith deimhin de go bhfuil na ráitis airgeadais ullmhaithe de réir chaighdeáin inghlactha.

Tá siad freagrach freisin as sócmhainní Chonradh na Gaeilge a chosaint agus dá réir sin as céimeanna réasúnta a ghlacadh chun calaois agus gnóthaí cama eile a chosc agus a aimsiú.

Ar son an Choiste Gnó Donnchadh Ó hAodha, Uachtarán Julian de Spáinn, Ard-Rúnaí 5 Aibreán 2013

28

120 Bliain ag Fás

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2013, An tIúr, Co. an Dúin

CONRADH NA GAEILGE TUARASCÁIL AN CHUNTASÓRA NEAMHSPLEÁCH DO CHOMHALTAÍ CHONRADH NA GAEILGE AR NA RÁITIS AIRGEADAIS DON BHLIAIN DAR CHRÍOCH 31 NOLLAIG 2012 Tá mé tar éis na ráitis airgeadais i gcomhair na bliana dar chríoch 31 Nollaig 2012 ar leathanaigh 3 go 8 a ullmhú, gan iniúchadh a dhéanamh, ó na taifid chuntasaíochta agus ón eolas agus ó na mínithe a soláthraíodh dom.

Tá an tuarascáil seo tugtha do Chonradh na Gaeilge amháin mar fhreagra ar iarratas ón gCoiste Gnó.

Rinne mé mo obair ionas go bhféadfainn a thuairisciú do Chonradh na Gaeilge na hábhair úd a iarradh orm a lua san tuarascáil seo agus ní ar aon chúis eile. Chomh fada agus a cheadaíonn an dlí dom, ní ghlacaim orm féin, le freagracht do aon duine eile seachas do chomhaltaí Chonradh na Gaeilge, mar chomhlacht, as mo obair, as an tuarascáil seo, nó as na ráitis a rinne mé.

Freagrachtaí an Choiste Gnó agus an chuntasóra neamhspleách faoi seach Tá freagracht ar an gCoiste Gnó na ráitis airgeadais iniata a ullmhú.

Is í an fhreagracht s’agamsa tuairim a nochtadh an bhfuil an cuntas ioncaim agus caiteachais agus an clár comhardaithe ullmhaithe i gceart ó na ráitis airgeadais agus ó thaifid Chonradh na Gaeilge.

Tuairim Is é mo thuairim gur ullmhaíodh an cuntas ioncaim agus caiteachais agus an clár comhardaithe i gceart ó ráitis airgeadais Chonradh na Gaeilge don bhliain dar chríoch 31 Nollaig 2012.

Dáithí Ó Maolchoille Cuntasóir Cairte 75 Páirc Weston Baile Átha Cliath 14 5 Aibreán 2013

120 Bliain ag Fás

29 19

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2013, An tIúr, Co. an Dúin

CONRADH NA GAEILGE CLÁR COMHARDAITHE 31 NOLLAIG 2012 Nóta SÓCMHAINNÍ SEASTA

2

2012 € 445,302 ----------

2011 € 449,940 ----------

-

10,802

50,392 --------50,392

--------10,802

(61,415) ---------(11,023) ----------

(48,113) ----------(37,311) -----------

SÓCMHAINNÍ REATHA Féichiúnaithe Airgead sa bhanc – Ciste Liam Bulfin

CREIDIÚNAITHE (suimeanna a bheidh dlite laistigh de bhliain amháin)

3

GLANDLITEANAIS REATHA CREIDIÚNAITHE (suimeanna a bheidh dlite tar éis bliana amháin)

4

(242,811) ----------SÓCMHAINNÍ IOMLÁNA LÚIDE DLITEANAIS 191,468

(272,708) -----------139,921

DEONTAS FAIGHTE

6

(224,824) ----------(33,356) ======

(227,166) -----------(87,245) ======

(83,748)

(87,245)

50,392 ----------(33,356) ======

----------(87,245) ======

COMHDHÉANTA MAR A LEANAS Cuntas Ioncaim agus Caiteachais – (easnamh) Ciste Liam Bulfin

7

Ar son an Choiste Gnó Donnchadh Ó hAodha, Uachtarán Julian de Spáinn, Ard-Rúnaí

30

120 Bliain ag Fás

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2013, An tIúr, Co. an Dúin

CONRADH NA GAEILGE CUNTAS IONCAIM AGUS CAITEACHAIS DON BHLIAIN DAR CHRÍOCH 31 NOLLAIG 2012 2012 € 685,528

2011 € 703,898

(682,031)

(706,724)

3,497

(2,826)

(Easnamh) ag tús na bliana

(87,245)

(84,419)

(Easnamh) ag deireadh na bliana

(83,748) ======

(87,245) ======

Ioncam Caiteachas Farasbarr/(easnamh) na bliana

----------

-----------

Ar son an Choiste Gnó Donnchadh Ó hAodha, Uachtarán Julian de Spáinn, Ard-Rúnaí NÓTAÍ AR NA CUNTAIS DON BHLIAIN DAR CHRÍOCH 31 NOLLAIG 2012 1. POLASAITHE CUNTASAÍOCHTA Gnás Cuntasaíochta Ullmhaítear na ráitis airgeadais de réir an ghnás chéadchostais agus de réir an Chaighdeáin um Thuairisciú Airgeadais d’Aonáin Bheaga.

Dímheas Sócmhainní Inláimhsithe Seasta agus Amúchadh Deontas Dímheastar na sócmhainní seasta ina ngálaí cothroma bliantúla thar saol measta na sócmhainní. Seo iad na rátaí atá in úsáid faoi láthair: Trealamh Caiteachas ar an áitreabh Amúchadh deontas faighte

20% per annum 1% per annum 1% per annum

Gnóthas Leantaigh Ullmhaítear na ráitis airgeadais seo ar bhonn gnóthais leantaigh. Tá an bonn seo oiriúnach, i dtuairim an Choiste Gnó, de bharr tacaíocht airgeadais ó Bhainc Aontais Éireann cpt.

120 Bliain ag Fás

31 19

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2013, An tIúr, Co. an Dúin

NÓTAÍ AR NA CUNTAIS (ar leanúint) 2. SÓCMHAINNÍ INLÁIMHSITHE SEASTA Trealamh Caiteachas ar an Iomlán Áitreabh Costas € € € Ar 1 Eanáir agus ar 31 Nollaig 33,229 463,854 497,083 ===== ====== ====== Dímheas Ar 1 Eanáir 33,229 13,914 47,143 Muirear na bliana reatha 4,638 4,638 ------------------------Ar 31 Nollaig 33,229 18,552 51,781 ===== ===== ===== Glanmhéid 31 Nollaig 2012 445,302 445,302 = ====== ====== 31 Nollaig 2011 449,940 449,940 = ====== ====== Ba sa bhliain 2009 a rinneadh an caiteachas ar an áitreabh, 6 Sráid Fhearchair, Baile Átha Cliath 2, atá léirithe anseo. Níl caiteachas mar sin a rinneadh roimh 2009 agus a bhí díscríofa roimhe sin ar an gClár Comhardaithe ar 31 Nollaig 2012.

3. CREIDIÚNAITHE (dlite laistigh de bhliain amháin) 2012 € Creidiúnaithe ginearálta 37,090 Banc (nóta 5) 24,325 --------61,415 ===== 4. CREIDIÚNAITHE (dlite tar éis bliana amháin)

2012 € 242,811 ======

Banc (nóta 5)

32

120 Bliain ag Fás

2011 € 35,192 12,921 --------48,113 =====

2011 € 272,708 ======

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2013, An tIúr, Co. an Dúin

NÓTAÍ AR NA CUNTAIS (ar leanúint) 5. BANC Cuntas reatha – (airgead sa bhanc) Iasachtaí

2012 € (2,975) 270,111 ----------267,136 ======

2011 € (11,879) 297,508 ----------285,629 ======

Dlite laistigh de bhliain amháin – nóta 3 Dlite tar éis bliana amháin - nóta 4

24,325 12,921 242,811 272,708 ------------------267,136 285,629 ====== ====== Tá morgáiste ag Bainc Aontais Éireann cpt ar an áitreabh, 6 Sráid Fhearchair, Baile Átha Cliath 2.

6. DEONTAS – An Roinn Ealaíon, Oidhreachta agus Gaeltachta 2012 2011 € € Faighte 234,192 234,192 ====== ====== Amúchadh Ar 1 Eanáir 7,026 4,684 Aistrithe go hioncam i mbliana 2,342 2,342 --------------Ar 31 Nollaig 9,368 7,026 ==== ==== Glanmhéid 224,824 227,166 ====== ====== 7. CISTE LIAM BULFIN Faighte ó Chraobh Liam Bulfin Iasachtaí inaisíoctha leis an gCiste Ús faighte Costais bainc 31 Nollaig 2012 Airgead sa Bhanc

2012 € 69,146 (19,000) 250 (4) ---------50,392 =====

Nóta: Iasachtaí agus ús inaisíoctha leis an gCiste 19,475 ===== 8. GLACADH NA RÁITEAS AIRGEADAIS Ar 5 Aibreán 2013 faomhadh na ráitis airgeadais agus údaríodh go n-eiseofaí iad.

120 Bliain ag Fás

33 19

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2013, An tIúr, Co. an Dúin

CONRADH NA GAEILGE RÁITEAS SREABHADH AIRGID DON BHLIAIN DAR CHRÍOCH 31 NOLLAIG 2012 2012 €

2011 €

18,493 =====

12,760 =====

Glandliteanas don bhanc ag tús na bliana

(285,629)

(298,389)

Insreabhadh glandliteanais don bhanc

18,493 ________ (267,136) =======

12,760 ________ (285,629) =======

3,497 4,638 (2,342) 10,802 1,898 ______ 18,493 =====

(2,826) 4,638 (2,342) (6,201) 19,491 ______ 12,760 =====

INSREABHADH GLANDLITEANAIS DON BHANC Ó GHNÍOMHACHTAÍ OIBRIÚCHÁIN LAGHDÚ AR GHLANDLITEANAS DON BHANC ANAILÍS AR GHLUAISEACHTAÍ GLANDLITEANAIS DON BHANC I RITH NA BLIANA Glandliteanas don bhanc:

Glandliteanas don bhanc ag deireadh na bliana RÉITEACH IDIR FARASBARR/(EASNAMH) NA BLIANA AGUS INSREABHADH GLANDLITEANAIS DON BHANC Ó GHNÍOMHACHTAÍ OIBRIÚCHÁIN Farasbarr/(easnamh) na bliana Dímheas Deontas amúchta Laghdú/(méadú) ar fhéichiúnaithe Méadú ar chreidiúnaithe

34

120 Bliain ag Fás

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2013, An tIúr, Co. an Dúin

CONRADH NA GAEILGE MIONCHUNTAS IONCAIM AGUS CAITEACHAIS DON BHLIAIN DAR CHRÍOCH 31 NOLLAIG 2012

IONCAM Deontais: Foras na Gaeilge Foras na Gaeilge – Bliain na Gaeilge Bailiú agus Clárú Cíosanna Ranganna Gaeilge Ábhair Díolacháin Síntiúis Cumann Lúthchleas Gael Fógraíocht agus Urraíocht Glac Leis/Seó Bóthar Comhdhálacha Ciste Liam Bulfin: Iasacht inaisíoctha

CAITEACHAS Rátaí, Árachas Cothabháil Tuarastail, Scéim Phinsin Ranganna Gaeilge Taisteal, Iostas Postas, Teileafón Páipéarachas Leictreachas Stóras Costais Bainc Ús Bainc Táille Cuntasaíochta Costais Oifige Comhdhálacha Coiste Gnó Bolscaireacht Ciste Liam Bulfin: Iasacht inaisíoctha le hús Dímheas: Caiteachas ar an Áitreabh Lúide: Deontas amúchta

Farasbarr/(easnamh) na bliana

120 Bliain ag Fás

2012 €

2011 €

371,897 24,963 26,966 58,552 113,897 17,180 4,537 5,000 5,340 27,146 18,550 11,500 --------685,528 ======

398,440 30,700 71,692 126,951 17,895 12,217 5,000 1,700 14,802 24,501 ---------703,898 ======

20,757 10,630 394,610 67,864 23,958 23,527 17,067 6,541 817 3,057 10,642 3,075 48,061 20,220 5,828 11,294 11,787 4,638 (2,342) ---------682,031 ====== 3,497 ====

19,677 13,359 413,130 69,602 32,370 18,668 13,520 1,611 792 2,815 11,071 3,075 44,151 35,042 9,564 15,981 4,638 (2,342) ----------706,724 ====== (2,826) =====

35 19

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2013, An tIúr, Co. an Dúin

3.7. An Báiliúchán Náisiúnta CÚIGE CHONNACHT

36

CÚIGE LAIGHEAN

Co. na Gaillimhe Craobh na Gaillimhe Craobh Ghort Inse Guaire Craobh Thuama Craobh Anach Cuain Craobh Bhaile Átha an Rí Craobh Mhaigh Cuilinn Craobh GMIT Craobh Chumann Craic na Gaillimhe Craobh an Chumainn Drámaíochta Craobh Bhéal Átha na Slua Craobh Chairde de hÍde, Orán Mór Craobh Bhaile Locha Riach Ard Raithín Beithe

€900 €330 €70 €100 €169 €255 €100 €150 €100 €50 €50 €50 €90 €120

Co. Mhaigh Eo Craobh Bhéal an Átha Craobh Chaisleán an Bharraigh Lios na Maol & Roibín Craobh Bhall Álainn Craobh Chlár Chlainne Mhuiris Baile an Daighin Baile Gaelach Crois Bhaoithin Bearna Chearúil Mainistir Mhaigh Eo Baile Uí Fhiacháin

€225 €300 €300 €100 €250 €90 €80 €80 €80 €80 €50

Co. Ros Comáin Craobh Ros Comáin CCÉ Caisleán Riabach Aill Fhionn CCÉ Áth Liag CCÉ Béal Átha na Buillí

€405 €238 €155 €128 €500

Co. Shligigh CLG Inis Crabhánn

€191

120 Bliain ag Fás

Baile Átha Cliath Craobh Spreagadh An Ard Chraobh Craobh Inse Chór Craobh Liam Bulfin Craobh Aimhirgin Craobh Moibhí Craobh an Athar Ó hIceadha Craobh Bhréanainn Craobh Chumann Gaelach Choláiste na Tríonóide Craobh Choiste na Gaeilge, Col. Teicneolaíochta Craobh Chumann Gaelach, ITBÁC Craobh Na Gaeil Óga Craobh na gCeithre Cúirteanna Craobh Mháirtín Uí Chadhain Craobh Borbabu Craobh Raidió Craobh Chumann Gaelach OCBÁC Craobh Chumann Gaelach COBÁC Craobh Choláiste Phádraig Craobh AMLÉ *Craobh Ghaelphobal ACT Tamhlacht *Craobh Chumann Gaelach Froebel

€250 €150 €50 €210 €20 €60 €50 €30 €80 €50 €80 €50 €50 €50 €50 €50 €80 €80 €80 €80 €75 €80

Co. na hIarmhí CCÉ An Móta

€411

Co. an Longfoirt Gaelscoil Longfoirt

€350

Co. Loch Garman Craobh Loch Garman

€451

Co. Chill Chainnigh Craobh Chill Chainnigh

€177

Co. Cheatharlach Craobh Cheatharlach

€50

Co. Laoise Craobh Phort Laoise

€150

Co. Chill Dara Craobh Chuallacht Mhá Nuad Craobh Rith

€80 €50

Co. na Mí Craobh Ráth Cairn Craobh Cheanannais Mór Craobh na hUaimhe Cill Dhéagláin Dún Doire Gaelscoil na Buinne Craobh Áth Buí

€31 €260 €350 €164 €154 €236 €66

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2013, An tIúr, Co. an Dúin

CÚIGE MUMHAN

CÚIGE ULADH

Co. Chorcaí Craobh Chúil Aodha Craobh Bhaile Bhúirne Craobh an Sciobairín Craobh Mhainistir na Corann Craobh Bheanntraí Craobh an Chraoibhín Aoibhinn Craobh Mala Craobh an Chuallacht, Col. Na hOllscoile Corcaigh Craobh Thraolach Mhic Shuibhne, Corcaigh

€140 €70 €350 €200 €280 €50 €300 €80 €50

Co. Chiarraí Craobh Thrá Lí Craobh Uibh Rathaigh Craobh Chill Orgláin 2012 Craobh Lios Tuathail Craobh Chorca Dhuibhne Craobh Chill Airne Craobh Oileán Chiarraí

€350 €350 €100 €300 €170 €210 €325

Co. Luimnigh Craobh Chaisleán Nua Thiar Craobh Luimnigh Ceapach Mór An Gleann Áth Dara An Feothanach Béal an Átha (Co. an Chláir) Maigh Rua Cathair Cheann Lís Cathair Laighean Cill Míde agus Fiodnach Cill Íde, Áth na bhFuinseog & Raitheanach Eas geitine agus Baile Stiafna Teampall an Ghleanntáin Ollscoil Luimnigh

€472 €516 €65 €62 €120 €40 €125 €140 €65 €32 €130 €90 €99 €32 €50

Co. Thiobraid Árann Craobh Chaiseal Mumhan Craobh Ros Cré Craobh Dhúrlas Eile Cumann Gaelach Chluain Meala Craobh Charraig na Siúire Craobh an Aonaigh Scoil Mhuire Carraig na Siúire

€325 €250 €285 €384 €300 €300 €300

Co. an Chláir Craobh Chill Chaoi Craobh Chlub na Sionna Craobh na hInse

€90 €123 €300

Co. Phort Láirge Cumann Iom. agus Peil Dún Garbháin

Aontroim Craobh Naomh Pádraig Craobh Naomh Pádraig Craobh Reachlainn Craobh Dhún Lathaí Craobh Phort Ghleann Abhainn Eoghain Craobh Ard Eoghain Craobh Bhaile Raghnaill Craobh Ruairí Mhic Asmaint (BF) Craobh Bhaile an Chaisleáin Craobh Bhun Abhann Dalla Paróiste Ballyclare & Ballygowan Cumann Gaelach Ros Earcáin

£1,899

Doire Craobh Ghleann Iolair

£840

An Dún Craobh Leath Chathail Craobh Bheannchair Craobh Ard Mhic Nasca Craobh an Iúir

£842

Tír Eoghain Craobh Chaisleán na Deirge Craobh Rua Dún Geanainn Craobh Chabhán an Chaorthainn Craobh Oileán an Ghuail Craobh Mhic Easmaint

£970

An Cabhán Cairde Eois Glór Bhreifne

€1,650

Muineachan Craobh Charraig Mhachaire Rois Craobh Mhuineachain Gaelscoil Lorgan Muineachán

€1,650

An Lú Craobh Dhún Dealgan Co. Dhún na nGall Ard an Ratha, Na Gleanntáin * Craobh Choiste Forbartha Ghaoth Dobhair

2011 Iomlán i gCúige Uladh agus Contae Lú

€18,766

£525

Fear Manach Craobh Lios na Sceithe

€225

2012 Iomlán i gCúige Chonnachta, i gCúige na Mumhan & i gCúige Laighean

Ard Mhacha Craobh Chill Mhóir Craobh Creagain Íochtaraigh Craobh an Phoirt Mhóir Port an Dúnáin Craobh na Lorgan

€23,117

120 Bliain ag Fás

€193

€310 €3,299

2012 €5,076 €7,101

2011 €6,147 €2,684

37 19

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2013, An tIúr, Co. an Dúin

3.8. Síntiús na nGael Gabhtar buíochas mór leis na daoine seo a leanas as an síntiús leanúnach seo a ghlacadh leis an gConradh faoi scéim Shíntiús na nGael: • Aoife Ní Scolaí • Breandán Ó Cathasaigh • Brenda Ní Ghairbhí • Daithí de Faoite • Daithí Mac Cárthaigh • Donnchadh Ó hAodha • Íte Ní Chionnaith • Julian de Spáinn • P.T. Mac Ruairí • Peadar Mac Fhlannchadha • Seán agus Nóirín Uí Cheallaigh • Seán Ó Cionfhaola • Seán Ó hAdhmaill • Síne Nic an Ailí FOIRM SHÍNTIÚS NA nGAEL

A. Ainm: _________________________________________________________________________________ B. Seoladh: _______________________________________________________________________________ C. Cén cineál cáiníocóra tú (roghnaigh ceann amháin le tic)? (i) Duine aonair a íoncann ÍMAT: ........

...... Uimhir PSP: _________________________________

(ii) Duine féinmheasta: ......................

...... Uimhir PSP: _________________________________

(iii) Tabhartais chorparáideacha: ........

...... Uimhir na cuideachta: _________________________

(iv) Ní íocann tú cáin ar bith: .............. _____________________________________________________________________________

Treoir don Bhanc Dochair Dhíreacha a íoc

Le treoir a thabhairt don bhanc íocaíochtaí dochar díreach a íoc ó do chuntas líon isteach 1-5 ar an bhfoirm thíos agus cuir chuig an seoladh seo a leanas í: Conradh na Gaeilge, 6 Sráid Fhearchair, Áth Cliath 2 1. Scríobh isteach seoladh do bhrainse bainc:

Banc: __________________________________________________________________________________ Brainse: ________________________________________________________________________________

2. Ainm an duine a bhfuil an cuntas bainc aige/aici: _________________________________________ 3. Cód Sórtála: ______ - ______ - _______

Uimhir do Chuntais: ____________________________

4. Bainfear an íocaíocht seo de do chuntas ar an gcéad Máirt de gach mí i gcás síntiúis mhíosúil.

5. Treoir don Bhanc agus do Shíniú

• Tugaim treoir duit dochair dhíreacha a íoc ó mo chuntas le Conradh na Gaeilge.

• Dearbhaím go mbeidh €_________ le híoc

& is féidir í a chur do dhochar go míosúil / bliantúil (roghnaigh ceann)

• Cuirfidh mé nóta i bhfoirm scríbhinne chuig an mbanc má bhíonn sé i gceist agam an treoir seo a chur ar ceall.

Cuirfidh mé scéal chuig Conradh na Gaeilge, chomh maith.

RÁTHAÍOCHT AN DOCHAIR DHÍRIGH: • Is ráthaíocht í seo atá á cur ar fáil ag do Bhanc mar bhall den Scéim Dochair Dhírigh, ina mbíonn gach banc agus gach tionscnóir scéimeanna dochair dhírigh páirteach.

• Má cheadaíonn tú íocaíocht trí Dhochar Díreach: - Inseoidh do thionscnóir Dochair Dhírigh duit faoin méid a bheidh le híoc ó do chuntas - Glacfaidh do Bhanc agus íocfaidh sé dochair dhíreacha má bhíonn an t-airgead cuí i do chuntas.

• Má tharlaíonn sé go ngearrtar dochar díreach, gan údarás uait, ó do chuntas gheobhaidh tú an aisíocaíocht chuí láithreach.

• Is féidir an dochar díreach a chur ar ceal taobh istigh d'achar gairid ach nóta, i bhfoirm scríbhinne, a chur chuig do bhanc.

DON OIFIG AMHÁIN: * Uimhir Aitheantais an Tionscnóra (OIN): 3 0 4 7 6 8 * Tagairt an Tionscnóra (18 carachtar ar a mhéid): ________________________________________________ Ní mór don chéad sé charachtar (ar a laghad) a bheith statach. Ní mór dó seo a bheith san áireamh i do chéad iarratas

Síniú (sínithe): _______________________ / ________________________ Dáta: ____ / ____ / ________

3.9. Comhbhrón Cuimhnímid go speisialta ar na Conraitheoirí agus ar na Gaeil uaisle a fuair bás i rith na bliana, go háirithe: • • • • • • • • • • • • • • • 38

Micheál Mac Carthaigh; John Strapp; Peadar Ó Liatháin; Mike Diskin; Seán Ó Dálaigh; Siobhán Uí Mhathúna; Pádraig Ó Riain; Treasa Mhic Mhathúna; Míne Bean Uí Chribín; Pilib Ó Siordáin; Dara Beag Ó Fatharta; Mícheál Óg Ó Droighneáin; Dáithí Mac Réamoinn; Michael Collins; Terry Enright;

• • • • • • • • • • • • • •

Tomás Ó Bruadair; Charlie Balfe; Éamonn de Buitléir; Seán Mac Niallais; Éamonn Ó Donaile; Treasa Ní Eachthighearn; Pádraig Ó Cruimín; Críostóir Mac Ionnrachtaigh; Pádraig Ó Loingsigh; Máire Mhic Stiofán; Máire Uí Dhuinín; Méabh Uí Chriagáin; Páidí Ó Sé; Seán Ó Laighin.

120 Bliain ag Fás

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2013, An tIúr, Co. an Dúin

120 Bliain ag Fás

19

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2013, An tIúr, Co. an Dúin

4. Tuairisc na neagraíochtaí faoi scáth an Chonartha 4.1. tuairisc Seachtain na Gaeilge Ráiteas Misin Is eagraíocht neamhbhrabúis í Seachtain na Gaeilge a chuireann úsáid na Gaeilge agus an cultúr Gaelach chun cinn, anseo in Éirinn agus thar lear, trí fhéile a reáchtáil i mí an Mhárta gach bliain. Tugann an fhéile deis don phobal freastal ar imeachtaí Gaeilge, spiorad na n-imeachtaí a bhlaiseadh, spraoi a bhaint astu agus an Ghaeilge a úsáid i slí thaitneamhach.

Rannpháirtíocht Bhí féile na bliana seo idir an 4 – 17 Márta 2013. Chláraigh 200 grúpa as gach cearn d’Éirinn agus 10 dtír eile 850 imeacht ar chlár oifigiúil Sheachtain na Gaeilge. Bhí na céadta scoil páirteach arís i mbliana le himeachtaí a reáchtáil siad dá ndaltaí féin, agus bhí an-tóir ar na comórtais náisiúnta freisin. Sheolamar comórtas nua, Gradam na nÓgchlubanna, chun rannpháirtíocht ógchlubanna a spreagadh.

Seachtain na nÚdarás Ceann de bhuaicphointí na féile ná Seachtain na nÚdarás i dTithe an Oireachtais, Foirgnimh na Parlaiminte in Stormont agus go leor údáras áitiúil eile le linn na féile. Bhí ócáid stairiúil ann nuair a sheol an tAire Ní Chuilín an fhéile den chéad uair in Stormont ar 04 Márta 2013.

Bhí seoladh i dTeach an Ard-Mhéara i mBaile Átha Cliath freisin ar an dáta céanna.

Comhpháirtíocht Bhí Raidió Teilifís Éireann, Today FM agus The Irish Daily Star ina bpáirtnéirí meán ag Seachtain na Gaeilge arís i mbliana.

40

An tAire Carál Ní Chuilín ag seoladh Sheachtain na Gaeilge i Stormont

Thacaigh COGG linn chun Lámhleabhar na Scoileanna & Ógchlubanna a fhorbairt.

Thacaigh Údarás Craolacháin na hÉireann linn chun ceardlanna raidió a reáchtáil i scoileanna timpeall na tíre.

Bhí comhoibriú nua le Bewleys Hotels, See Change agus Bantracht na Tuaithe, chomh maith le comhpháirtíocht le go leor grúpaí eile.

Cúrsaí Poiblíochta Forbraíodh suíomh gréasáin agus feidhmchlár nua, agus baineadh úsáid as na meáin shóisialta chun eolas faoi imeachtaí agus gníomhaíochtaí na féile a scaipeadh níos éifeachtaí ar-líne.

Fuaireamar an-tacaíocht ó na meáin áitiúla agus náisiúnta a rinne tuairisciú nuachta, agallaimh ar chláir teilifíse agus raidió le pearsana na Seachtaine i mbliana, chomh maith le hailt agus grianghraif a fhoilsiú sna nuachtáin. Scaipeadh Sult, clár oifigiúil na féile, le The Irish Daily Star sna 32 chontae. Craoladh fógraíocht saor in aisce ar RTÉ, TG4, Today FM agus go leor stáisiún raidió áitiúil.

Bhí Paddy Barnes, dornálaí Oilimpeach as Béal Feirste; Evanne Ní Chuilinn, RTÉ; agus Róisín Ní Thomáin, TG4, ina n-ambasadóirí ar Sheachtain na Gaeilge

120 Bliain ag Fás

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2013, An tIúr, Co. an Dúin

2013. Ghlac siad páirt i bhfógraí raidió agus teilifíse na féile, d’fhreastail siad ar imeachtaí timpeall na tíre agus labhair siad leis na meáin ar son na féile.

Bliain na Gaeilge Cuireadh Bliain na Gaeilge chun cinn trí fhógraí teilifíse & raidió na féile, na lámhleabhair tacaíochta & fráma speisialta Gaeilgeoir na Seachtaine do scoileanna. Tá oifig na Seachtaine ag tacú le gníomhaíochtaí na Bliana, go háirithe Ceiliúradh Cainte ar 17 Aibreán 2013; agus tá grúpaí na Seachtaine á spreagadh chun imeachtaí breise a reáchtáil do Bhliain na Gaeilge.

Buíochas Táim an-bhuíoch d’Áine Ní Chuaig, Oifigeach Riaracháin; do bhord stiúrtha

Sheachtain na Gaeilge; d’fhoireann Ard-Oifig Chonradh na Gaeilge, agus d’fhoireann Uimhir 6 ar fad. Táimid anbhuíoch freisin de gach duine a thug cabhair agus tacaíocht dúinn san oifig agus ar an talamh i rith na féile agus na bliana ar fad. Tá buíochas speisialta ag dul do gach duine, grúpa, eagras agus scoil a ghlac páirt i Seachtain na Gaeilge 2013 agus a chuir an t-uafás oibre isteach le cinntiú go raibh féile den scoth againn arís i mbliana. Ní neart go cur le chéile.

Brenda Ní Ghairbhí Bainisteoir Sheachtain na Gaeilge 6 Sráid Fhearchair Baile Átha Cliath 2 +353 (0)1 4757401 / eolas@snag.ie / www.snag.ie

Gradam Sheachtain na Gaeilge 1977 1978 1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998

Séamus Mac Conglinne (RIP) Éamonn Ó hÉalaithe (RIP) Lil Nic Dhonnchadha (RIP) Máirtín Ó Direáin (RIP) Donncha Ó Súilleabháin (RIP) Deasún Breatnach (RIP) Gearóid Ó Maoilmhichíl (RIP) Amhlaoibh Ó hEidrisceoil (RIP) Sighle Uí Dhonnchadha (RIP) Fiachra Ó Dubhthaigh (RIP) Liam Ó Luanaigh (RIP) Seán Ó Dálaigh Pádraig Ó Riain Eibhlín Ní Chathailriabhaigh (RIP) Tomás Ó Cuilinn (RIP) Séamus Ó Muirí (RIP) Pádraig Ó Snodaigh Róisín Ní Sheaghdha Pádraig Nugent Proinsias Ó Braonáin (RIP) Cathal Ó Feinneadha Máire Ní Laoi

1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

120 Bliain ag Fás

Séamus Ó Cathasaigh (RIP) Cáit Uí Chadhain Ciarán Ó Feinneadha Colm Ó Tórna Anraí Ó Braonáin Pádraig Breandán Ó Leidhin Seán Mac Mathúna Antoine Ó Faracháin Cliodna Cussen Éamonn Ó Dónaill Dónal Mac Ionnraic Íte Ní Chionnaith Tomás Mac Ruairí Daithí de Faoite Pádraig Mac Fhearghusa

41 19

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2013, An tIúr, Co. an Dúin

4.2. tuairisc Oireachtas na Gaeilge Chuir Oireachtas na Gaeilge clár gníomhaíochta cuimsitheach i gcrích le bliain anuas a bhí tiomanta do bhaint amach Ráiteas Misin na heagraíochta: ‘Na healaíona dúchasacha, trí mheán na Gaeilge a cheiliúradh agus a fhorbairt; deiseanna a chur ar fáil do lucht a gcleachta le hardchaighdeán a shroicheadh; agus rannpháirtíocht leathan i dtaca leis na healaíona sin a chothú i measc an phobail.’

Bhí Gradaim Chumarsáide an Oireachtais ar siúl i nGaillimh arís, don dara bliain as a chéile. Bronnadh gradaim in ocht gcinn de rannóga, a chuimsigh raidió, teilifís, cló agus na meáin leictreonacha agus bhronn An tOireachtas gradam speisialta ar RTÉ Raidió na Gaeltachta ar cheiliúradh 40 bliain don stáisiún. An tAire Stáit, Donnchadh Mac Fhionnlaoich T.D., a bhí mar aoi speisialta agus mhol sé an tOireachtas as an gcomórtas bliantúil seo a reáchtáil le haitheantas a thabhairt don dul chun cinn ar fad atá á dhéanamh i meáin chumarsáide na Gaeilge.

Bhain scríbhneoirí óga agus údair seanbhunaithe araon leas as Chomórtais Liteartha an Oireachtais. Bhí na moltóirí sásta le caighdeán na scríbhneoireachta go ginearálta agus i gcás na ngradaim foilsitheoireachta, Gradam Uí Shúilleabháin & Gradam Réics Carló, bhí baill an Phainéil Roghnúcháin ar aon intinn go raibh an caighdeán leabhar i gcoitinne a bhí istigh ar na comórtais níos airde ná mar a bhí aon bhliain eile.

Reáchtáladh an dara Oireachtas Gaeilge Cheanada i 2012 - sraith leathan imeachtaí, ina measc, dráma, comórtais, taispeántas ceoil, seisiúin, céilí agus eile. Chuaigh buaiteoir an chomórtais amhránaíochta ar an sean-nós chun cinn le páirt a ghlacadh i gCorn Mháire Nic Dhonnchadha ag Oireachtas na Samhna agus tháinig baill den choiste eagraithe anall léi.

42

P O Ceannabhain

D’fhill Oireachtas na Samhna ar Leitir Ceanainn i 2012. Bhí an teicneolaíocht ina téama láidir tríd an bhféile anuraidh agus ar ndóigh bhí ‘App an Oireachtais’ againn den chéad uair riamh, feidhmchlár a chuir eolas ar fáil maidir le himeachtaí na féile, comórtais, buaiteoirí agus nithe eile. Cé gur b’iad na comórtais ardáin croí-lár na féile déantar gach iarracht freastal ar shainspéiseanna ar leith trí éagsúlacht ócáidí a reáchtáil, in measc, seisiúin, ceolchoirmeacha, clubanna féile, taispeántais, ceardlanna, seimineáir, seoltaí agus eile.

Rinneadh an-chuid plé ar leagan amach agus ar imeachtaí Scléip na hÓige i rith 2012 d’fhonn déileáil leis na dúshláin a bhí le sárú, ciste laghdaithe agus easpa lóistín oiriúnach i Leitir Ceanainn ach go háirithe. Is mór againn an comhoibriú agus an tacaíocht fial a fuaireamar ó na hógeagrais i gcaitheamh na bliana agus, dá bharr, bhí sraith breá imeachtaí ar chlár Scléip na hÓige le linn Oireachtas na Samhna. D’éirigh go seoigh leis an Seó Siamsaíochta do Theaghlaigh a d’eagraigh Comhluadar agus bhí na céadta i láthair ag Club na Féile na nÓg a bhí mar chlabhsúr ar na comórtais ardáin do dhaoine óga. Bhí tinreamh an-ard mac léinn ó fhormhór na gcoláistí tríú leibhéal ar an bhféile agus táimid buíoch d’Aodhán Ó Deá agus de Pheadar de Blúit as a dtacaíocht

120 Bliain ag Fás

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2013, An tIúr, Co. an Dúin

120 Bliain ag Fás

19

Conradh na Gaeilge

87

Ard-Fheis 2013, An tIúr, Co. an Dúin

120 Bliain ag Fás

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2013, An tIúr, Co. an Dúin

agus a gcomhoibriú. Craoladh an-chuid d’imeachtaí na féile beo ar Otv, RTÉ Raidió na Gaeltachta agus ar TG4 agus rinne an dá chainéal sin chomh maith le RTÉ, BBC Thuaisceart Éireann agus Raidió na Life cláracha ó láthair na féile. Tá buaiteoirí na gcomórtas uile - ardáin agus liteartha - ar láithreán gréasáin an Oireachtais ag www. antoireachtas.ie. Bí linn ag Oireachtas na Samhna 2013 i gCill Airne, ón 29 Deireadh Fómhair - 3 Samhain 2013.

Gabhaim buíochas le Donnchadh Ó hAodha,

Uachtarán an Chonartha, as a chabhair agus a thacaíocht leanúnach agus leis an ArdRúnaí, Julian de Spáinn, agus a fhoireann as a gcomhoibriú.

Liam Ó Maolaodha Stiúrthóir Oireachtas na Gaeilge 6 Sráid Fhearchair Baile Átha Cliath 2 +353 (0)1 4753857 / eolas@antoireachtas.ie / www.antoireachtas.ie

4.3. tuairisc Ógras Fís Ógras An Ghaeilge a chur chun cinn mar ghnáththeanga chumarsáide i measc an óige agus sa chomhthéacs seo, deis a thabhairt do dhaoine óga iad féin a fhorbairt mar phearsa agus treoraithe i measc an phobail.

Obair Bhliana Le roinnt míonna anuas tá Coiste Stiúrtha Ógras ag obair ar Phlean Straitéise a chur le chéile don eagraíocht. Chun a chinntiú go raibh mianta na mball agus na gceannairí san áireamh tugadh deis dóibh a gcuid moltaí a chur i láthair ag grúpaí oibre agus ag ceardlanna a eagraíodh timpeall na tíre i mí na Samhna agus i mí na Nollag. Chomh maith leis sin tugadh deis do cheannairí nach raibh ábalta freastal ar na ceardlanna, ceistneoir ar-líne a líonadh isteach.

Cuid de na prióireachtaí a tháinig chun solais mar gheall ar an chomhairliúchán seo ar fad ná go raibh gá don eagraíocht díriú ar na nithe seo a leanas: • •

Daoine óga thar 13 bliana d’aois a mhealladh isteach sna clubanna agus a choinneáil san eagraíocht Ceannairí a earcú agus a thraenáil, chomh maith le tacaíocht a chur ar fáil agus deiseanna a chur ar fáil dóibh nascadh le ceannairí eile

• •

• •

•

•

Cairtíneacht i gCiarraí

Forbairt polasaithe .i. Frith-Bhulaíocht; Oibrithe Deonacha, Comhionannas, srl.

Clár oibre a fhorbairt do na clubanna óige ina mbeidh daoine óga rannpháirteach i ndearadh, i soláthar agus i measúnú an chláir Cinntiú go bhfuil an eagraíocht ag comhlíonadh a dhualgais maidir leis an NQSF Straitéis chumarsáide a fhorbairt chun tacú linn ár n-aidhmeanna a bhaint amach ag leibhéal réigiúnda agus náisiúnta Straitéis a fhorbairt a chinnteoidh go bhfuil an Ghaeilge mar ghnáthchleachtas i ngach gné d’obair na heagraíochta, agus cabhróidh sé seo an Ghaeilge a láidriú i gclubanna ina bhfuil gá í a láidriú Cód rialachais a fhorbairt agus a chur i bhfeidhm don eagraíocht

120 Bliain ag Fás

45 19

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2013, An tIúr, Co. an Dúin

Chomh maith leis an phleanáil straitéise bhí na gnáth-imeachtaí ar siúl i rith na bliana – campaí samhraidh, Scléip na hÓige, laethanta Óg-Ógras, turais eachtraíochta agus cúrsaí ceannaireachta.

go dian dícheallach. Dar ndóigh táimid fíor bhuíoch do na dreamanna ar fad a chuireann maoiniú ar fáil d’obair na heagraíochta. Tá buíochas freisin ag dul d’fhoireann Ógras a oibríonn go díograiseach i rith na bliana agus ba mhaith liom mo bhuíochas ó chroí a ghabháil le foireann Chonradh na Gaeilge i mBaile Átha Cliath agus i nGaillimh as ucht a gcabhrach agus a dtacaíochta i gcónaí.

Buíochas Tá buíochas faoi leith ag dul do Chathaoirleach agus do Choiste Stiúrtha Ógras a chabhraíonn an t-eagras a stiúradh agus a fhorbairt san am deacair seo.

Freisin tá buíochas ag dul do na ceannairí deonacha ar fad atá ag obair ar fud na tíre

Maedhbh Ní Dhónaill Riarthóir Ógras 6 Sráid Fhearchair Baile Átha Cliath 2 +353 (0) 1 4751487 / eolas@ogras.ie / www.ogras.ie

•

Tiomanta d’obair ar ardchaighdeán a sholáthar don aos óg agus tiomanta do shíorfheabhsú

4.4. tuairisc AN COIMISIÚN LE RINCÍ GAELACHA Tá an nasc idir An Coimisiún le Rincí Gaelacha agus Conradh na Gaeilge neartaithe ar bhealaí éagsúla i rith na bliana atá caite. Ar an gcéad dul síos, bhí cruinnithe míosúla eadrainn féin ag na baill den Choimisiún atá ainmnithe ag an gConradh, ag féachaint le beartais níos fearr ar son na Gaeilge a cheapadh agus a chur i gcrích laistigh den Choimisiún.

Bheartaigh Coiste na Gaeilge den Choimisiún a raibh Cathaoirleach an Choiste agus oifigigh shinsearacha an Chonartha gníomhach á shocrú - €2,000 a chur ar fáil le haghaidh scoláireachtaí chun na Gaeltachta do dhaoine óga.

Chomh maith leis seo, socraíodh go mbeadh comórtais ar leith i labhairt na Gaeilge ar siúl i gcomhar le hOireachtas Náisiúnta na hÉireann de na Rincí Gaelacha i mí na Bealtaine 2012. Chinn an Coimisiún freisin ar Dhuais Speisialta a bhronnadh i gcuimhne ar Sheán Ó Dálaigh, a shaothraigh ar feadh na mblianta ar son na Gaeilge mar bhall den Choimisiún agus den Chonradh araon.

46

Oireachtas Rince na hÉireann

Tá iarrachtaí leanúnacha á ndéanamh ag baill Choiste na Gaeilge den Choimisiún chun an Coimisiún trí chéile a ghríosú agus a spreagadh le tuilleadh Gaeilge a úsáid i ngach réimse d’obair an Choimisiúin, go háirithe in imeachtaí poiblí faoi choimirce an Choimisiúin.

Máirín Ní Ruairc-Tuathaigh An Coimisiún Le Rincí Gaelacha 510 Foirgneamh Chéipil Mainistir Mhuire Baile Átha Cliath 7 +353 1 814 6298 / info@clrg.ie

120 Bliain ag Fás

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2013, An tIúr, Co. an Dúin

120 Bliain ag Fás

47 19

Conradh na Gaeilge

87

Ard-Fheis 2013, An tIúr, Co. an Dúin

120 Bliain ag Fás

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2013, An tIúr, Co. an Dúin

5. tuairisc clódhanna teo.

Is iad na príomhghníomhaíochtaí atá idir lámha ag Clódhanna Teo. ná: • Feasta a fhoilsiú • An Siopa Leabhar sa Cheannáras a reáchtáil Feasta Foilsítear Feasta go míosúil agus taobh amuigh den ghnáthdhíolaíocht trí shiopaí agus trí shíntiúsóirí, cuirtear cóip chuig gach rúnaí craoibhe den Chonradh. Tá deontas ó Fhoras na Gaeilge á fháil mar chuid de dheontas Fhoras na Gaeilge do Chonradh na Gaeilge, chun mórchuid na gcostas ar an iris a ghlanadh. Is é Pádraig Mac Fhearghusa an tEagarthóir agus tá sé ag cur feabhais leanúnaigh ar leagan amach agus ar úsáid dathanna san iris.

An Siopa Leabhar Is gnó tábhachtach é seo atá ag freastal ar phobal na Gaeilge agus ar fhoilsitheoirí Gaeilge araon, chomh maith le gnáthphobal na hÉireann. Tá an tseirbhís á rith ar acmhainní foirne agus airgid atá teoranta go leor; d’ainneoin sin, tá sé oscailte 6 lá sa tseachtain agus déantar gnó tríd an bpost a riaradh, taispeántais leabhar a eagrú do roinnt bheag mhór-imeachtaí lucht na Gaeilge timpeall na tíre, agus ní mór don fhoireann a bheith sár-eolach don phobal a thagann ag triail ar An Siopa i dtaobh a bhfuil ar fáil, as cló, agus eile. Tá An Siopa Leabhar ina dháileoir do leabhair An Gúm agus is cabhair mhór é sin don ghnó.

Tá méadú leanúnach ag teacht ar an gcéatadán den ghnó a dhéantar tríd an bpost agus go leictreonach. Ina ainneoin sin, is léir dúinn go bhfuil áit ag teastáil i gcónaí chun stoc a chur ar taispeáint, ligean do dhaoine féachaint ar leabhair nua agus chun a rogha féin a dhéanamh as raon d’ábhar clóite. Tá an éagsúlacht sin ar fad ag teastáil ó phobal ceannach leabhar.

Tá An Siopa Leabhar anois ag feidhmiú ar-líne ar www.cnag.ie/siopa. Tá ag éirí

Seisiún Sa Siopa

go maith leis an suíomh faoi láthair. Bíonn seoltaí leabhair rialta ar siúl anois sa Siopa, chomh maith le himeachtaí eile ar nós Comhrá le… agus Seisiún sa Siopa. Cuireann na himeachtaí seo go mór le gnó an tSiopa agus tá sé soiléir ó na figiúirí ag deireadh na laethanta sin gur fiú na himeachtaí seo a reáchtáil.

Cé go bhfuil sé mar sprioc ag bainistíocht an tSiopa go reáchtálfar An Siopa Leabhar ar na gnáthchaighdeáin thráchtála, níl an gnó sin sách mór chun go ndíolfadh sé as na costais ar fad. Ní bheadh an tseirbhís ann gan an chabhair a fhaightear ó Fhoras na Gaeilge i leith roinnt den chostas tuarastail.

Táimid buíoch as an gcabhair sin. Ar aon dul leis an titim ghinearálta ghnó sa tír faoi láthair, thit láimhdeachas an tSiopa anchuid ag deireadh na bliana 2012. Is ábhar buartha é sin, mar ciallaíonn sé go mbeidh an chailliúint a thagann dá bharr ag teacht as sochair a rinneadh blianta eile.

Buíochas Is iad Cillian de Búrca agus Peadar de Blúit na cúntóirí atá ins An Siopa Leabhar. Tá mé an-bhuíoch dóibh as a n-obair ar fad sa réimse gnó tábhachtach seo, gnó atá lárnach do chothú phobal na Gaeilge. Tá An Siopa Leabhar buíoch don bhord bainistíochta as an obair ar fad atá déanta acu le bliain anuas.

Daragh Ó Tuama Bainisteoir 6 Sráid Fhearchair Baile Átha Cliath 2 +353 (0)1 4783814 / siopa@cnag.ie / www.cnag.ie/siopa

120 Bliain ag Fás

49 19

Conradh na Gaeilge

87

Ard-Fheis 2013, An tIúr, Co. an Dúin

120 Bliain ag Fás

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2013, An tIúr, Co. an Dúin

6. TuairiscÍ Ó na Tograí 6.1. Tuairisc An Clár as Gaeilge Is í príomhaidhm An Clár As Gaeilge ná labhairt na Gaeilge a neartú sa chontae agus seirbhísí teanga cuí a fhorbairt chun freastal ar riachtanais phobal na Gaeilge.

Is togra páirtnéireachta pobail é An Clár as Gaeilge Teoranta atá á eagrú ag Conradh na Gaeilge, Inis agus maoinithe ag Foras na Gaeilge. Tá an togra bunaithe le 9 mbliana anuas agus feidhmíonn sé as oifig bhuan in Inis le hOifigeach Forbartha agus Cúntóir Oifige fostaithe le Clár Gníomhaíochta a chur i bhfeidhm.

Spriocanna Straitéiseacha 1. Stádas na Gaeilge sa chontae a neartú 2. Pobal na Gaeilge a spreagadh 3. Infheictheacht na Gaeilge a láidriú 4. Comhpháirtnéireacht le heagrais eile sa cheantar 5. Tacú le turasóireacht chultúrtha Chun na spriocanna seo a bhaint amach, seo cuid de na himeachtaí a cuireadh i gcrích i gCo. an Chláir ó bhí Ard-Fheis 2012 againn in Inis: Imeachtaí Cultúrtha • Féile Scoildrámaíochta ar a bhfreastalaíonn bunscoileanna agus iarbhunscoileanna an chontae • Ba í Féile na hInse an fhéile teanga is mó sa cheantar i mbliana agus 30 mbliana a bunaithe á gceiliúradh againn i 2013. Ghlac breis agus 2,000 duine óga páirt i mbreis agus 100 imeacht trí mheán na Gaeilge • Eagraíodh a lán imeachtaí i gcomhar le Comhairle Contae an Chláir, Comhaltas Ceoltóirí Éireann agus eagrais phobail eile mar chuid de Sheachtain na Gaeilge 2013 ar fud an chontae • Chuir An Clár As Gaeilge ranganna

Gradam Gaeilge an Chláir de chuid An Clár As Gaeilge

Gaeilge ar thrí leibhéal ar fáil mar chuid de Scoil Samhraidh Idirnáisiúnta Willie Clancy i mbliana freisin • Cúl-Chaint atá mar theideal ar an gclár seanchais agus nuachta ar Clare FM le Domhnall Ó Loingsigh gach Satharn ar 9.00rn. Tuilleadh eolais: donal@clare.fm Oideachas Sa bhreis ar na ranganna Gaeilge ag Scoil Samhraidh Willie Clancy, eagraíodh ranganna Gaeilge ag trí leibhéal (bunleibhéal, meánleibhéal agus cainteoirí) i gCois na hAbhna i Lárionad Réigiúnda Chomhaltas Ceoltóirí Éireann tríd an mbliain. D’fhreastail suas le 140 duine orthu agus mar thoradh ar an mór-éileamh a bhí ar na ranganna i mbliana, tá ceithre leibhéal á mbeartú don bhliain amach romhainn.

Imeachtaí Óige • Is campa samhraidh do pháistí bunscoile ó rang 3 – 6 bunaithe ar ghníomhaíochtaí trí mheán na Gaeilge é Scléip an tSamhraidh agus freastalaíonn suas le 120 páiste air gach bliain • Reáchtáladh Comórtas Óráidíocht Poiblí Iarbhunscoile do scoileanna an chontae, eagraithe i gcomhar le Comhairle Baile na hInse le duaiseanna de pháirtscoláireachtaí Gaeltachta • D’fhreastail breis ‘s 280 dalta meánscoile ar an Seimineár Buntáistí Breise na Gaeilge eagraithe ag Comhdháil Náisiúnta na

120 Bliain ag Fás

51 19

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2013, An tIúr, Co. an Dúin

Gaeilge sa West County, Inis.

• Bhuaigh dhá scoil ón gClár duaiseanna i gComórtas G de chuid Ghlór na nGael i mbliana le Duais Cúige Mhumhan ag dul go Scoil Naomh Cháimín, Sionna agus ba iad Pobalscoil Cill Mhíchíl príomhbhuaiteoirí an chomórtais. Maith sibh!

Comhoibriú leis an bPobal • Eagraítear Aonach na Leabhar agus na gCártaí gach bliain mar chuid d’fheachtas díolacháin leabhar Gaeilge agus cártaí tráth na Nollag • Rinne An Clár As Gaeilge ionadaíocht ar Choiste Logainmneacha an Chláir, coiste comhairliúcháin do Chomhairle Contae an Chláir, leis an nGaeilge a chur chun cinn in ainmniú eastáit tithíochta, bóithre agus ceantair sa chontae • Bhuaigh Siopa na mBróg Mhic Chárthaigh Gradam Gaeilge an Chláir de chuid An Clár As Gaeilge, gradam bliantúil atá dírithe ar an earnáil tráchtála agus a bhronntar ar an gcomhlacht a dhéanann an obair is

mó leis an nGaeilge a chur chun cinn ina réimse oibre. Mar thoradh air seo, beidh níos mó Gaeilge le feiceáil agus le cloisteáil i gcroílár na hInse agus ar fud an chontae • Bhuaigh An Clár as Gaeilge Duais Chonradh na Gaeilge i gComórtas Ghlór na nGael 2012 • Bhuaigh Clare FM Duais U.C.E. i mbliana • Rinneadh forbairt ar an mórthionscnamh Inis Dom, togra chun siopadóireacht i nGaeilge a chur chun cinn in Inis, le imeachtaí éagsúla i rith 2012. Dá bharr, tá an Ghaeilge le feiceáil agus le cloisteáil in a lán gnólachtaí sa bhaile i láthair na huaire agus táimid ag súil le níos mó a thabhairt linn ón earnáil trádála Breandán Mac Fhionnghaile Oifigeach Forbartha An Clár As Gaeilge 5 Ardán Naomh Antaine Inis Co an Chláir +353 (0)65 6864474 / clarasgaeilge@eircom.net

6.2. tuairisc GAEL-FHORBAIRT NA GAILLIMHE Is áis phobail í oifig Chonradh na Gaeilge in Áras na nGael, Gaillimh ina gcuirtear seirbhísí agus eolas faoin nGaeilge ar fáil don phobal go forleathan. Bíonn ranganna Gaeilge, ranganna ceoil traidisiúnta, damhsa, drámaíocht, ceardlanna agus go leor imeachtaí eile ar bun againn i rith na bliana. An phríomhaidhm atá againn ná an cultúr agus an teanga a chur chun cinn i gcathair agus i gcontae na Gaillimhe.

Comhordú ar Sheachtain na Gaeilge 2013 Bhí Clár Sheachtain na Gaeilge 2013 lán go béal le himeachtaí éagsúla i mbliana. Idir cheardlanna, airneál, shiúlóidí, chluichí spóirt agus a leithéid, bhí imeacht ar siúl do gach aoisghrúpa. Bhí neart ceoil de gach saghas le cloisteáil ar fud an chontae, agus

52

Ard Raithín

siamsaíocht leanúnach ar fáil i gClub Áras na nGael le linn an cheiliúrtha.

Comhordú ar Ranganna Gaeilge Eagraíodh idir ranganna agus dhianchúrsaí Gaeilge in Áras na nGael i gcaitheamh na bliana. Tá éileamh ar na ranganna go dtí seo agus formhór na rannpháirtithe ag clárú do na ranganna tríd an suíomh idirlín ag www. cnag.ie.

Bíonn na cúrsaí seo a leanas á reáchtáil againn tríd an bhliain:

120 Bliain ag Fás

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2013, An tIúr, Co. an Dúin

• Ranganna Gaeilge ó Thosaitheoirí go Meánleibhéal • Cúrsa Gaeilge do Dhaltaí an Teastais Shóisearaigh • Cúrsa ullmhúchán do Scrúdú Béal na hÁrdteiste • Dianchúrsa an tSamhraidh • Dianchúrsa Ullmhúcháin Gaeilge d’Agallaimh na gCúrsaí Oiliúna sa Bhunmhúinteoireacht • Ranganna Damhsa (Daoine Fásta agus Páistí) Campaí Samhraidh D’éirigh thar barr leis na Campaí Samhraidh Gaeilge arís an bhliain seo. Tá móréileamh ar na campaí i gcónaí mar cuireann siad siamsaíocht agus oideachas ar fáil trí mheán na Gaeilge. Tá siad dírithe ar pháistí idir 7 agus 14 bliana d’aois agus úsáidtear ceol, drámaíocht agus ealaíon araon le ranganna Gaeilge chun cabhrú leis an nGaeilge atá ag na páistí a chur chun cinn. Bhí na campaí ar siúl in 9 ionad éagsúla timpeall chontae na Gaillimhe i 2012. Bhí slua mór ar na campaí uile agus tá súil againn campaí nua a fhorbairt sna blianta romhainn.

Club Áras na nGael Tá Club Áras na nGael á reáchtáil againn mar lárionad siamsaíochta i gcathair na Gaillimhe, ag cur réimse leathan imeachtaí ar fáil trí Ghaeilge. Bíonn idir

6.3. Tuairisc Gaeilge locha riach Is é leathnú is buanú manna bhord stiúrtha Ghaeilge Locha Riach. Tá Gaeil ag cur fúthu sa cheantar le fada agus é ina chuspóir acu Gaeilge a bheith in úsáid i réimse fíorleathan imeachtaí agus fáil a bheith ag muintir na háite uirthi. Tá Gaeilge labhartha i gcuimhne sheanmhuintir an cheantair go fóill agus déantar gach deis a thapú chun tógáil air sin.

Tá ionad buail isteach is oifig riaracháin,

Ranganna Damhsa ar an Sean Nós, Oíche na bhFoghlaimeoirí, Oíche na Mac Léinn, Oíche Bhriotanach, Ceol Traidisiúnta agus imeachtaí sóisialta éagsúla ar siúl sa Chlub gach seachtain.

Cothú Comhoibrithe le hImeachtaí Gaeilge Bhí teagmháil rialta againn le grúpaí agus le heagraíochtaí Gaeilge timpeall chathair agus chontae na Gaillimhe. Bíonn muid ag comhoibriú le grúpaí chun an Ghaeilge a chur chun cinn ar aon bhealach gur féidir linn. Tá caidreamh leanúnach againn leis na meáin agus bíonn clár Gaeilge Do Ghuth le cloisteáil ar Galway Bay FM gach Máirt.

Tá muid ag obair le na heagraíochtaí Gaeilge ar imeachtaí Bhliain na Gaeilge agus d’eagraigh muid seoladh san Fhaiche Mhór i mí na Samhna.

Tá súil againn tógáil ar na méid oibre atá déanta ón Ard-Fheis seo agus tuilleadh forbairt a dhéanamh i rith na bliana amach romhainn.

Baba Ní Fhlatharta Stiúrthóir Thogra Ghael-Fhorbairt na Gaillimhe Áras na nGael 45 Sráid Doiminic Gaillimh +353 (0)91 567824 / conradh@bradan.iol.ie

siopa beag is leabharlann de leabhair Ghaeilge is ceoil Gaelach á roinnt ag oifig Ghaeilge Locha Riach le muintir Oirthear na Gaillimhe. Is iad seo a leanas cuid de réimsí feidhmithe Ghaeilge Locha Riach: • ag coinneáil daoine an cheantair ar an eolas faoi bhuntáistí na Gaeilge; • ag cur deiseanna ar fáil d’Éireannaigh is do nua Éireannaigh araon Gaeilge a fhoghlaim; • ag tacú le gaelscoileanna is le clubanna óige Gaeilge a spriocanna féin a chur i bhfeidhm; • ag obair le múinteoirí is scoláirí na scoileanna eile chun nós úsáide na

120 Bliain ag Fás

53 19

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2013, An tIúr, Co. an Dúin

Gaeilge a athrú; • ag cur oiliúint ar an lucht gnó maidir le dátheangachas; agus • ag cruthú imeachtaí is ócáidí de gach cineál a thugann daoine le chéile trí labhairt na Gaeilge a reáchtáil trí mheán na Gaeilge.

Dírítear cuid mhaith ar ghrúpaí pobail, eagraíochtaí gnó agus ar na húdaráis áitiúla chun gnéithe Gaelacha a neartú ina gcuid imeachtaí, is comhoibriú cultúrtha i leith na Gaeilge a chinntiú a mhéid agus is féidir. Tá baill an bhoird stiúrtha páirteach i ngrúpaí ar leith sa cheantar rud a fhágann go bhfuil éisteacht á fáil de réir a chéile ó áiteanna éagsúla agus ó na húdaráis áitiúla ach go háirithe.

Déantar iarracht fosta gearáin oifigiúla a dhéanamh maidir le héagothromaíocht ar bith a mhothaítear i leith comhfhreagras /teagmháil i nGaeilge leis na húdaráis áitiúla.

Tá obair ar leith déanta chun sóisialú trí Ghaeilge a chothú i measc an aos óg, idir thacaíocht do chlubanna óige, scoláireachtaí chun na Gaeltachta is dúshláin léitheoireachta a chruthú.

Cuirtear comórtas ar siúl do scoileanna gach bliain i gcomhar leis an chomhairle contae is an choiste gairmoideachais áitiúil chun na mic léinn a dhíriú ar Ghaeilge lasmuigh den churaclam.

Déantar ceardlanna cultúrtha is amhránaíochta, is eile, a reáchtáil i gcomhar le múinteoirí bunscoile ionas go mbeidh taithí ag leanaí ar an teanga lasmuigh de Sheachtain na Gaeilge agus chun deis a thabhairt dóibh taitneamh a bhaint as an Ghaeilge i gcoitinne.

Amach romhainn tá Féile Raifteirí 2013, féile speisialta lena cuirtear béim ar amhráin, litríocht, drámaíocht, filíocht is ceol thraidisiúnta. Dírítear ar gach aoisghrúpa agus beidh seó puipéad 54

Lá Idirnáisiúnta na Leabhar 2013

speisialta ann do theaghlaigh le leanaí óga. Tá Gaeilge Locha Riach páirteach i bhféilte i gcomhar le grúpaí eile, Slógadh Eachtaí, mar shampla, ócáid ag a ndéantar gach gné d’oidhreacht agus staire phobal tuaithe a cheiliúradh in áit úr gach bliain.

Bíonn gné dhátheangach ag baint leis seo le roinnt blianta anuas.

Eagrófar imeachtaí a oireann d’ócáidí náisiúnta is idirnáisiúnta arís i mbliana, Lá Idirnáisiúnta na Leabhar agus an tSeachtain Oidhreachta. Beifear páirteach i Lá Díospóireachta na nGaelbhunscoileanna agus eagrófar campa samhraidh ar feadh coicíse do leanaí bunscoile.

Táthar ag súil le deireadh seachtaine tumtha i nGaeilge a eagrú do theaghlaigh an fómhar seo fosta.

Níl ansin ach blaiseadh den mhéid atá ar siúl sa cheantar, dar ndóigh, bíonn ciorcail comhrá is neart eile ar siúl ar bhonn rialta.

Ruth Ní Shiadhail Oifigeach Forbartha Ghaeilge Locha Riach 3 Seanbhóthar na Gaillimhe Baile Locha Riach Co. na Gaillimhe +353 (0)91 870718 / www.lochariach.com

120 Bliain ag Fás

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2013, An tIúr, Co. an Dúin

120 Bliain ag Fás

19

Conradh na Gaeilge

87

Ard-Fheis 2013, An tIúr, Co. an Dúin

120 Bliain ag Fás

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2013, An tIúr, Co. an Dúin

6.4. Tuairisc scéim an aonaigh Táimid i nDún Mhuire, 50 Sráid an Phiarsaigh, An tAonach, Co. Thiobraid Árann agus seo tuairisc ar obair na bliana ó aimsir na hArd-Fheise in Inis 2012. Tá siopa i nDún Mhuire agus tagann an pobal isteach go rialta chun cárta/leabhar a cheannach, nó chun ceist a chur faoin nGaeilge nó faoi rang, nó eile.

Tionscnamh nua don Aonach ab ea Rith 2012 agus ní foláir a rá gur éirigh go breá leis le muintir Thuaim Uí Mheára agus muintir an Aonaigh páirteach ann.

Chothaíomar leanúnachas imeachtaí chun an pobal a thabhairt linn agus chun cleachtadh a thabhairt do mhuintir na háite freastail go speisialta ar Dhún Mhuire, lárionad na Gaeilge, agus ar ionaid eile a mbainimid úsáid astu chun an Ghaeilge a chloisteáil agus a labhairt. Ar na himeachtaí sin bhí Oíche Cheoil, Caint Comhluadar & Damhsa ar an Sean Nós; Oíche Amhráin, Foinn & Filíocht le Louis de Paor, Róisín Elsafty agus Ronan Browne; Ceolchoirm le Gearóid Ó Murchú (An Spailpín Fánach) agus Austin Durack; Binncheol an Aonaigh / Love Live Music agus Oíche Chultúir i gcomhar leis an Oifigeach Ealaíne sa Chomhairle Chontae i rith na bliana. Tugadh cabhair don Choiste Contae le Dúchas agus bhí freastal maith ar na léachtaí, ar an gceol agus ar an drámaíocht. Léiríodh an dráma Cé hé sin amuigh ag Aisteoirí an Aonaigh arís i nDún Mhuire, i Luimneach agus i nDúrlas.

Eagraíodh Féile an Aonaigh / Seachtain na Gaeilge san earrach agus Féile an Fhómhair san Fhómhar leis an iliomad comórtas do dhaoine óga. Bíonn Ciorcal Comhrá sa Leabharlann uair sa mhí agus Oíche le Gaeilge i dTábhairne Uí Shúilleabháin uair sa mhí chomh maith.

Bhí éileamh maith ar ranganna – eagraíodh dhá cheann do dhaoine fásta agus dhá cheann do dhéagóirí go seachtainiúil.

Seoladh leabhair ‘Gaoth na Cuimhne’

D’éirigh go maith leis an gCúrsa Samhraidh Iarbhunscoile i mí an Mheithimh, leis an gCúrsa Samhraidh Bunscoile agus leis an gCampa Spraoi do Pháistí Réamhscoile i mí Iúil.

Cuireadh tús le Naíonra Ríocht na nÓg ag Cúl an Tí i Meán Fómhair 2011 le hochtar páiste agus tháinig fás air in achar gearr. Tá 16 páiste ag freastail air faoi láthair agus iad ag obair chun Naíonra Glas a bhaint amach.

Bímid ag comhoibriú le Gaelscoil Aonach Urmhumhan agus le haon ghrúpa gur suim leo an Ghaeilge.

Cuirtear alt Seo an Scéal sa Nenagh Guardian go míosúil. Rinneadh scannánaíocht ar chuid den obair atá ar siúl san Aonach agus léiríodh é tar éis na Nuachta ar TG4 i mí Eanáir 2013.

D’fhreastail Kim Ní Mhaolchatha, Oifigeach Forbartha Gaeilge, ar chuid mhaith cruinnithe faoi 2013 Bliain na Gaeilge agus táimid ag obair chun go mbeidh fás agus forbairt i mbuanú na Gaeilge mar theanga lárnach sa phobal i dTuaisceart Thiobraid Árann. Chun a thuilleadh eolais a fháil air seo, buail isteach chuig www.cnagantaonach.ie.

Kim Ní Mhaolchatha Oifigeach Forbartha Scéim an Aonaigh Dún Mhuire An tAonach Co. Thiobraid Árann +353 (0)67 41570 / kimcahill67@hotmail.com

120 Bliain ag Fás

57 19

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2013, An tIúr, Co. an Dúin

6.5. tuairisc TOGRA MHAIGH EO Is iomaí rud a tharla in oifig Thogra Mhaigh Eo le bliain anuas. Bliain ghníomhach agus ghnóthach a bhí ann agus bhíomar sásta leis an dul chun cinn a rinneadh. Sheol An Coimisinéir Teanga, Seán Ó Curraoin, Seachtain na Gaeilge Mhaigh Eo i mBéal an Átha agus d’éirigh go han-mhaith le himeachtaí na Seachtaine. Bhí an-oíche againn le Nuala Ní Dhomhnaill ag deireadh na bliana agus an lá ina dhiaidh sin, thug sí cuairt ar mheánscoileanna an pharóiste.

Chuaigh an ócáid go mór i bhfeidhm ar na mic léinn mheánscoile.

D’éirigh go han-mhaith freisin leis na clubanna scoile i mbliana agus bhí naoi gcinn acu ar fad againn, scaipthe thart timpeall an chontae. Bhí Féile Drámaíochta againn i dtús an earraigh agus bhí trí champa samhraidh sa chontae faoi choimirce an Togra. Reáchtáladh ranganna san earrach agus san fhómhar agus tá ag éirí go breá leo chomh maith. Tá Is Leor Beirt ag leanúint ar aghaidh i gCaisleán an Bharraigh agus i gCathair na Mart.

Cuirtear béim ar leith ar sheirbhís oifige a chur ar fáil don phobal agus chomh maith leis sin, déanaimid gach iarracht tacaíocht a thabhairt do na craobhacha. Ghlacamar páirt ghníomhach i bhFéile Croí Chaisleán an Bharraigh sa samhradh agus theastaigh uainn go mbeadh an teanga lárnach agus feiceálach le linn na Féile. Bhíomar i lár an aonaigh freisin ag Fleadh Cheoil Mhaigh Eo i mBaile Uí Fhiacháin agus d’éirigh thar cinn le Seomra na Gaeilge ansin.

An chloch is mó ar ár bpaidrín do Bhliain na Gaeilge ná Tóstal Mhaigh Eo i mí Dheireadh Fómhair. Tá scór go leith Gaeilgeoirí ag teacht ó Ghaeltacht Cheanada don Tóstal seo agus tá siad chun cúig lá a chaitheamh

58

In éineacht leis an gCoimisinéir Teanga, Seán Ó Curraoin, bhí Áine Ní Chiaráin, Foras na Gaeilge; Brídín Ní Cheallaigh, Togra Mhaigh Eo; Anna Nic Charthaigh, Gnó Mhaigh Eo; An Comhairleoir Therese Ruane; Máirtín G. Ó Maicín, Cathaoirleach, Togra Mhaigh Eo; agus Oonagh Ní Chéilleachair, Oifigeach Forbartha na Gaeilge, Comhairle Chontae Mhaigh Eo; ag Seoladh Sheachtain na Gaeilge 2012 i mBéal an Átha

sa chontae. Tá sé i gceist acu cuairt a thabhairt ar na Gaeltachtaí uilig sa chontae agus oíche a chaitheamh iontu. Críochnóidh an Tóstal le hoíche mhór scléipe i gCaisleán an Bharraigh ar 24 Deireadh Fómhair 2013.

Tá Tóstal Mhaigh Eo á eagrú ag Togra Mhaigh Eo, Comhairle Chontae Mhaigh Eo agus Comhaltas Mhaigh Eo in éindí lena chéile. Beidh Fáiltiú Cathrach ag an oíche i gCaisleán an Bharraigh agus beidh Comhaltas Mhaigh Eo ag bronnadh aitheantas ar na cuairteoirí. Is é an Seanadóir Labhrás Ó Murchú, Ard-Stiúrthóir CCÉ, a dhéanfaidh an bronnadh.

Tá muintir Bhéal Átha hAmhnais ag comóradh céad bliain ar Feis Mhaigh Eo a tharla ansin céad bliain ó shin. Mar chuid de Bhliain na Gaeilge, tá sé i gceist againn seimineár a eagrú níos déanaí i mbliana chun staid na teanga sa chontae sa bhliain 2013 a phlé. Tá obair tosaithe air seo cheana féin.

Chomh maith leis sin, is mian linn na clubanna scoile a fhorbairt a thuilleadh agus teastaíonn uainn go mbeadh níos mó teagmháil agus comh-oibre eadrainn féin agus scoileanna an chontae. Tá tús maith curtha leis seo agus tá sé mar aidhm againn

120 Bliain ag Fás

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2013, An tIúr, Co. an Dúin

é a fhorbairt níos mó.

Tá Fleadh Cheoil Chonnacht 2014 ag teacht go Caisleán an Bharraigh agus tá sé mar aidhm againn go mbeadh an Ghaeilge i lár an aonaigh le linn na Fleidhe. Táimid ag obair ar seo faoi láthair agus tá pleananna ar leith againn.

Mar fhocal scoir, gabhaimid buíochas le gach éinne a chabhraigh linn in aon bhealach teanga agus cultúr na nGael a

chur chun cinn i gCo. Mhaigh Eo le bliain anuas.

Máirtín G. Ó Maicín Cathaoirleach, Togra Mhaigh Eo, Oifig Chonradh na Gaeilge, Sráid Ellison, Caisleán an Bharraigh, Co. Mhaigh Eo. +353 (0)94 9022444 / eolas@conradhmhaigheo.ie

120 Bliain ag Fás

19

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2013, An tIúr, Co. an Dúin

7. Ainmniúcháin do na Toghcháin IARRTHÓIR Don UACHTARÁNACHT 1. Ó hAodha, Donnchadh Ó chathair Chorcaí ó thús. Ina chónaí i gCúil Aodha le blianta fada. Ina bhall de Chonradh na Gaeilge ón am go raibh sé ina dhéagóir. Chaith 10 mbliana ag obair in Ard-Oifig an Chonartha, ag plé le stiúradh timireachta agus cúpla bliain mar Rúnaí ar an eagraíocht. Mar Uachtarán reatha ag an gConradh agus ina Chathaoirleach ar Dháil na Mumhan le tamall roimhe sin.

Ina thimire deonach don Chúige ó 2010. Ina bhainisteoir ar Ghaelscoil Mhúscraí ó thús 2011. Ag obair le Coláiste na hOllscoile (foireann riaracháin i nGnóthaí na Mac Léinn) go dtí 2010 agus ina Chathaoirleach ar Bhord na Gaeilge sa Choláiste. Bhronn an Ollscoil céim oinigh MA (honoris causa) air i 2009.

IARRTHÓIRí Don CHOISTE GNÓ Ó NA CRAOBHACHA (Dáréag le toghadh) 1. de Blúit, Peadar Is Leas-Uachtarán don Ghaeilge le hAontas na Mac Léinn in Éirinn (AMLÉ) ó 2011 é Peadar. Ball den Choiste Gnó, de Bhuanchoiste Chonradh na Gaeilge, de lárchoiste Rith, de choiste an Oireachtais, leas-Chathaoirleach i gClub Chonradh na Gaeilge, agus stiúrthóir Sheachtain na Gaeilge. Tá sé ag obair ins An Siopa Leabhar. Tá sé ina bhall den Choiste Gnó ó 2010.

2. Mac an Rí, Aindriú Leis an bpaisean don teanga agus taithí atá agam, sílim go bhfuil mé an-oiriúnach don Choiste Gnó. Ó aois óg, bhí an Ghaeilge ag croí-lár mo shaoil. D’oibrigh mé mar chinnire, mar ard-chinnire, agus

60

mar fheighlí ceannais i gColáiste agus i gCumann na bhFiann, deiseanna a chur le mo thaithí oibre. San ollscoil, d’oibrigh mé mar oifigeach siamsaíochta ar choiste an Chumainn Ghaelaigh i gColáiste na Tríonóide, agus d’eagraigh mé an-chuid imeachtaí a chur le bliain iontach don chumann an bhliain seo caite. I mbliana, tá mé mar reachtaire ar an gCumann Gaelach, agus tá mé tar éis an Cumann a fheabhsú arís, le níos mó imeachtaí gach seachtain.

3. Mac Cormaic, Eoghan Tá Eoghan ina Chathaoirleach ar Chraobh Bhaile Locha Riach, agus bhí sé ina Thánaiste ar an gConradh ar feadh dhá bhliana. Is iarstiúrthóir é ar Thogra Bhaile Locha Riach agus tá sé ag obair le Glór na nGael i láthair na huaire. Tá sé ina LeasChathaoirleach ar Fhoras na Gaeilge. Tá cuid mhór blianta caite aige ar an gCoiste Gnó agus ar an mBuanchoiste.

4. Mac Fhearghusa, Pádraig Uachtarán ar Chomhdháil Náisiúnta na Gaeilge agus iar-uachtarán ar Chonradh na Gaeilge. Cathaoirleach Chraobh Thrá Lí.

Bunaitheoir Ghaelscoil Mhic Easmainn, Trá Lí. Eagarthóir ar Feasta. D’eagraigh bunú Ghaelcholáiste Chiarraí, Trá Lí, ó 1981.

Páirteach le coistí bunaithe Gaelscoileanna in Oileán Ciarraí, i gCill Airne agus i Lios Tuathail.

5. Mac Ruairí, Tomás Ball den Chonradh ó 1956; Uachtarán 19982003; Tánaiste 1994-1995; Coiste Gnó agus Buanchoiste ag tréimhsí éagsúla ó 1962; ball de Chraobh Bhréanainn; Cathaoirleach an Oireachtais 1995-1996; Uachtarán Chomhdháil Náisiúnta na Gaeilge 20042010; iriseoir; craoltóir; stiúrthóir de Chomhlacht Cumarsáide Chreagáin Teoranta agus CCC.Nuacht Teoranta.

120 Bliain ag Fás

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2013, An tIúr, Co. an Dúin

6. Melvin, Paula Is imreoir agus ball gníomhach den Chumann CLG lánGhaeilge Na Gaeil Óga í Paula. Iar-Oifigeach na Gaeilge ar Aontas na Mac Léinn i gColáiste Phádraig, Droim Conrach. Athbhunaitheoir agus iar-Chathaoirleach ar Chumann Ghaelach an Choláiste sin freisin. Bainteach leis an bhfeachtas úr nua “Muintir na Gaeilge Ongar” ina ceantar féin i mBaile Átha Cliath 15. Deonaí Raidió na Life le breis agus trí bliana anuas. Ar Choiste Stiúrtha Ógras agus Oireachtas na Gaeilge. Oifigeach Caidrimh Poiblí ar Choiste Chontae Bhaile Átha Cliath an Chonartha.

7. Ní Chóchlaigh, Celine Tá blianta fada caite ag Celine ar Choiste Gnó an Chonartha agus tá sí an-ghníomhach i gcúrsaí an Chonartha i dTiobraid Árann Theas. Is iar-mhúinteoir scoile í agus tá an-suim aici i gcúrsaí Gaeilge sa chóras oideachais.

8. Ní Laoire, Máire Tá Máire ina ball de Choiste Gnó an Chonartha le seacht mbliana anuas. Is múinteoir í agus tá an-spéis aici i gcúrsaí Gaeilge sa chóras oideachais, spéis a spreag í chun máistreacht a dhéanamh ar dhearcadh daltaí i leith na Gaeilge. Tá sí ina rúnaí ar Chomhar na Múinteoirí Gaeilge chomh maith. Tá sí bainteach le cur chun cinn na Gaeilge i gcathair Chorcaí.

9. Ó Catháin, Leachlain Ball de Chraobh Thraolaigh Mhic Suibhne, Gleann Maghair, Corcaigh agus iarbhall den Bhuanchoiste. Ag saothrú ar son na Gaeilge i gcónaí. Aturnae a bhunaigh cumann do dhlíodóirí a bhí sásta cleachtadh trí Ghaeilge. Tá ailt agus léachtaí tugtha aige a bhaineann le hábhar thar na blianta. Údar ar an gcéad athbhreithniú ar chúrsaí dlí agus Gaeilge. Ball de Fhoras na Gaeilge 1999 - 2008. Tiomsaitheoir bhailiúchán focal

agus teilgean chainte an dlí. Gníomhach i gcúrsaí drámaíochta ar feadh a shaoil.

10. Ó Cearbhaill, Cóilín Is Tánaiste reatha an Chonartha é agus é ina bhall den Choiste Gnó, den Bhuanchoiste agus de Choiste Náisiúnta an Oireachtais.

Cathaoirleach ar Chlub Chonradh na Gaeilge agus bainisteoir ar fhoireann peile Na Gaeil Óga CLG, an t-aon club lánGhaeilge taobh amuigh den Ghaeltacht oifigiúil. Leas-Chathaoirleach ar Choiste Contae Átha Cliath. Stiúrthóir ar Rith Teoranta agus ar Ghlór na nGael Teoranta.

11. Ó Coileáin, Cormac Is iar-bhall don Choiste Gnó é agus is ball do Chraobh Bhréanainn é.

11. Ó Coileáin, Diarmaid Is as Baile Átha Cliath do Dhiarmaid agus is mar bhall de Chraobh Bhréanainn é. Is saineolaí é i gcúrsaí Teicneolaíocht Faisnéise. Tá an-suim aige sa Ghaeilge agus ba mhaith leis an Ghaeilge a tharraingt níos faide isteach sa domhan teicneolaíochta.

Bíonn sé ag obair in earnáil an oideachais agus na ríomhaireachta.

12. Ó Deá, Aodhán Oifigeach na Gaeilge le hAontas na Mac Léinn in Éirinn 2009 - 2011. As Baile Átha Cliath dó, tagann a shuim i gcúrsaí Gaeilge ó Choláiste na bhFiann agus ó Chumann Gaelach Choláiste Ollscoile Bhaile Átha Cliath a athbhunú. Bhí sé mar Oifigeach Gaeilge agus Uachtarán Aontas na Mac Léinn i gCOBÁC. D’eagraigh sé agóid chiúin faoin nGaeilge don Ardteist arú anuraidh agus ghlac 1000 mac léinn dara agus tríú leibhéal páirt inti. Ag obair mar Chomhordaitheoir na Mac Léinn le hAontas na Mac Léinn in Éirinn (AMLÉ), Comhar na Múinteoirí Gaeilge, Comhluadar, Conradh na Gaeilge, agus Glór na nGael faoi láthair.

120 Bliain ag Fás

61 19

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2013, An tIúr, Co. an Dúin

13. Ó hAodha, Donnchadh Féach faoin Uachtaránacht.

14. Ó Liodáin, John Mac léinn tríú leibhéal in Ollscoil na hÉireann Ma Nuad - Dlí agus NuaGhaeilge. Oifigeach na Gaeilge agus Gnóthaí Cultúrtha in Aontas na Mac Léinn Má Nuad, Cathaoirleach ar Chraobh Aontas na Mac Léinn Má Nuad, Oifigeach Chumarsáide ar an gCoiste Bunaithe Ghaelcholáiste Mhaigh Nuad agus iarUachtarán ar Chuallacht Cholm Cille OÉ Má Nuad. Bhí páirt lárnach aige san fheachtas chun Oifigeach na Gaeilge a choimeád mar chuid lárnach de bhunreacht Aontas na Mac Léinn in Éirinn.

15. Ó Murchadha, Seán Tá Seán ina chathaoirleach ar Chraobh Mhuineacháin de Chonradh na Gaeilge.

Tá sé ar an choiste lárnach de Chomhaltas Uladh agus mar bhainisteoir ar an iris An tUltach. Ba é an t-eagraí contae i Muineachán ar son Rith 2012 agus beidh sé páirteach arís i Rith 2014.

16. Seoighe, Feidhlim Tá Feidhlim ina Oifigeach na Gaeilge i gComhaltas na Mac Léinn, OÉ Gaillimh, agus tá sé i mbliain a chéime. Tá sé ag obair i gClub Áras na nGael, club Chonradh na Gaeilge i nGaillimh, le trí bhliana anuas chomh maith.

17. Uí Mhuirí, Jacqueline Tá Jacqueline ina ball de Chraobh na Gaillimhe agus tá sí ina ball reatha den Choiste Gnó agus de Choiste an Oireachtais freisin. Tá ranganna agus dianchúrsaí á múineadh aici le Conradh na Gaeilge i nGaillimh agus i mBaile Átha Cliath le

62

fada an lá. Chomh maith leis sin, tá sí ag obair ar thráchtas in Ollscoil na Gaillimhe faoi láthair. Tá sí lárnach i gcur chun cinn na Gaeilge i gceantar na Gaillimhe.

IARRTHÓIRí Don CHOISTE GNÓ Ó NA BAILL AONAIR (Duine le toghadh) 1. Ní Fhaoláin, Labhaoise Is aturnae í Labhaoise Ní Fhaoláin le 10 mbliana anuas agus í ag plé le dlíthíocht tráchtála. Tá bliain caite aici mar Oifigeach Gaeilge Institiúid Teicneolaíochta Bhaile Átha Cliath faoi chonradh shaoire mháithreachais. Bíonn sí ag múineadh Gaeilge d’aturnaetha agus ag dearadh cúrsaí. Tugann léachtaí sa dlí sa Dlíchumann chomh maith. Tá sí ina ball den Choiste Gnó le bliain anuas agus is stiúrthóir í le Bord Sheachtain na Gaeilge (mar ionadaí don Choiste Gnó).

Ainmniúcháin do Bhord Sheachtain na Gaeilge ó na Craobhacha (Beirt le toghadh) 1. de Blúit, Peadar Craobh Aontas na Mac Léinn in Éirinn 2. Mac Lochlainn, Conchubhair Craobh Mhuineacháin

Ainmniúcháin do Bhord Sheachtain na Gaeilge ó na Baill Aonair (Duine le toghadh) 1. Chris Newell, Gaillimh

120 Bliain ag Fás

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2013, An tIúr, Co. an Dúin

120 Bliain ag Fás

19

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2013, An tIúr, Co. an Dúin

8. RÚIN NA hARD-FHEISE 2013 1. Aontaíonn an Ard-Fheis go bhfuil sé riachtanach an pobal Gaeilge a aithint mar gheallsealbhóirí i gcur i bhfeidhm na Straitéise don Ghaeilge ó thuaidh ón tús agus na fadhbanna atá tar éis teacht chun cinn ó dheas a sheachaint. Chuige sin, molann an Ard-Fheis go gcuirfear struchtúr riachtanach ardleibhéil, áit a dhéanfar na moltaí sula gcuirtear ar aghaidh chuig na hAirí cuí iad, ar bun idir na húdaráis agus na heagraíochtaí pobail Gaeilge. Ba chóir ionadaíocht ó na grúpaí seo a leanas a bheith air: • An Roinn Cultúir, Ealaíon agus Fóillíochta • Foras na Gaeilge • Saineolaí aitheanta pleanála teanga • Na heagraíochtaí pobail Gaeilge Craobh Ghleann an Iolair 2. Cáineann an Ard-Fheis an cinneadh a ghlac an tAire Oideachais agus Scileanna ó dheas leis an gComhairle um Oideachas Gaeltachta agus Gaelscolaíochta (COGG) a chur faoin gComhairle Náisiúnta Curaclaim agus Measúnachta (CNCM).

Tá Rialtas na hÉireann ag cur todhchaí na hinstitiúide éifeachtaí Gaeilge agus Gaeltachta seo i mbaol. Aontaíonn an ArdFheis: • Gur gá go mbeidh buiséad COGG imfhálaithe i gcónaí (.i. níor chóir go mbeadh aon chumhacht ag an CNCM ar an mbuiséad) • Go gcaithfear neamhspleáchas Bhord COGG a choinneáil agus is gá é sin a aontú i scríbhinn leis an Stát (.i. níor chóir go mbeadh Bord COGG faoi smacht Bhord na CNCM) • Gur féidir le hoifig COGG a bheith ina satailít den CNCM ach nach féidir foireann COGG a lonnú in oifigí an CNCM Craobh Thrá Lí 64

3. Aontaíonn an Ard-Fheis go bhfuil lagú déanta ar An Straitéis 20 Bliain don Ghaeilge 2010-30 ó dheas ó thosaigh an Comhrialtas nua, agus go bhfuil sé riachtanach an pobal Gaeilge agus Gaeltachta a aithint mar gheallsealbhóirí i gcur i bhfeidhm na Straitéise 20 Bliain don Ghaeilge le teacht i dtír ar na fadhbanna atá cruthaithe ag an Rialtas reatha agus le cur chuige ceart a chur ar bun leis an Straitéis ina hiomlán a chur i gcrích. Chuige sin, molann an Ard-Fheis go gcuirfear struchtúr riachtanach ardleibhéil, áit a dhéanfar na moltaí sula gcuirtear ar aghaidh chuig na hAirí cuí iad, ar bun idir na húdaráis agus na heagraíochtaí pobail Gaeilge agus Gaeltachta. Ba chóir ionadaíocht ó na grúpaí seo a leanas a bheith air: • An Roinn Ealaíon, Oidhreachta agus Gaeltachta • Foras na Gaeilge • Údarás na Gaeltachta • COGG • Saineolaí aitheanta pleanála teanga • Na heagraíochtaí pobail Gaeilge agus Gaeltachta Donnchadh Ó hAodha, Coiste Gnó 4. Aithníonn an Ard-Fheis go bhfuil An Straitéis 20 Bliain don Ghaeilge 2010-30 ann ó dheas agus go mbeidh Straitéis don Ghaeilge ó thuaidh go luath. Molann an Ard-Fheis gur chóir an dá straitéis a nascadh agus iad a aithint mar Straitéis Uile-Éireann don Ghaeilge. Chabhródh straitéis uile-Éireann le comhordú agus le húsáid éifeachtach agus éifeachtúil a bhaint as acmhainní curtha ar fáil ag an dá Rialtas leis an nGaeilge a chur chun cinn. Molann an Ard-Fheis chomh maith go mbeidh sé riachtanach an pobal Gaeilge agus Gaeltachta a aithint mar gheallsealbhóirí i gcur i bhfeidhm aon straitéis uile-Éireann don Ghaeilge agus go mbeidh, mar sin, gá le struchtúr ardleibhéil, áit a dhéanfar na moltaí sula gcuirtear ar aghaidh chuig na hAirí cuí iad, a chur ar

120 Bliain ag Fás

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2013, An tIúr, Co. an Dúin

bun idir na húdaráis agus na heagraíochtaí pobail Gaeilge agus Gaeltachta. Moltar ionadaíocht ó na grúpaí seo a leanas air: • An Roinn Cultúir, Ealaíon agus Fóillíochta • An Roinn Ealaíon, Oidhreachta agus Gaeltachta • Foras na Gaeilge • Údarás na Gaeltachta • COGG • Saineolaí aitheanta pleanála teanga • Na heagraíochtaí pobail Gaeilge agus Gaeltachta Donnchadh Ó hAodha, Coiste Gnó 5. Tacaíonn an Ard-Fheis leis an moladh atá ag an gComhairle Múinteoireachta an t-íosriachtanas iontrála sna coláistí oiliúna a ardú go B1 sa Ghaeilge. Chomh maith leis sin, aithnítear gur gá cumas labhartha na mac léinn a mheas roimh dhul isteach sna coláistí oiliúna. Chuige sin, is gá go gcuirfí agallamh ar gach mac léinn le cinnte a dhéanamh de go bhfuil caighdeán labhartha sásúil acu. Ba chóir don agallamh seo a bheith bunaithe ar chóras aitheanta náisiúnta cosúil le Teastas Eorpach na Gaeilge nó ar chóras eile aitheanta ar an gCreat Náisiúnta Cáilíochtaí.

Craobh Borabu 6. Molann an Ard-Fheis gur chóir do Rialtas na hÉireann scéim scoláireachta nó cúrsa faoi leith sa Ghaeltacht a chur ar fáil do mhic léinn ó scoileanna dara leibhéal i gceantracha faoi mhíbhuntáiste (nó mic léinn ó scoileanna eile go bhfuil fadhbanna airgid ina dteaghlach) nach faigheann seans freastail ar choláiste samhraidh Gaeltachta.

B’fhearr an tacaíocht seo a chur ar fáil in ionad díolúine nó íosriachtanas iontrála sna coláistí oiliúna a laghdú do na mic léinn seo. Is fearr na fadhbanna a réiteach agus na tacaíochtaí breise a chur ar fáil.

Craobh Chumann Gaelach Choláiste Phádraig

7. Molann an Ard-Fheis an tuairisc a d’fhoilsigh Ollscoil Uladh i mí Mheán Fómhair 2012 darbh ainm ‘Teangacha don Todhchaí’ agus molann an ArdFheis gur cheart teangacha a áireamh mar fhréamhábhair GCSE agus ar an dóigh seo go roghnóidh gach mac léinn dara leibhéal teanga amháin don GCSE (sa bhreis ar an Bhéarla).

Craobh an Cumann Gaelach, Ollscoil Uladh 8. Molann an Ard-Fheis seo feachtas leanúnach a eagrú le cinntiú nach ndéanfar aon athrú do stádas na Gaeilge mar chroíábhar don Ardteist nó mar riachtanas iontrála do na hollscoileanna atá mar chuid d’Ollscoil na hÉireann.

Craobh an Chumann Craic, OÉ Gaillimh 9. Molann an Ard-Fheis go gcuirfí tuilleadh áiteanna ar fáil ar chúrsaí PGCE le múinteoirí a oiliúint trí mheán na Gaeilge in ábhair mheánscolaíochta.

Craobh an Cumann Gaelach, Ollscoil Uladh 10. Molann an Ard-Fheis go dtógfaí meánscoil lán-Ghaeilge le freastal a dhéanamh ar lár Chúige Uladh.

Craobh Ghleann an Iolair 11. Éilíonn an Ard-Fheis ar Rialtas na hÉireann a chinntiú go mbeidh An Coimisinéir Teanga in ann feidhmiú go neamhspleách i gcónaí agus na hacmhainní riachtanach a bheith ar fáil dó chuige sin.

Craobh Borabu 12. Éilíonn an Ard-Fheis cothrom na Féinne do phobal labhartha na Gaeilge ó thuaidh, agus Acht Gaeilge ceartbhunaithe a ghníomhú láithreach chun cearta teanga na ndaoine sin ar mian leo Gaeilge a labhairt a chosaint, beag beann ar an phobal nó ar an chúlra polaitíochta lena mbaineann siad.

Craobh an Iúir

120 Bliain ag Fás

65 19

Conradh na Gaeilge

66

Ard-Fheis 2013, An tIúr, Co. an Dúin

120 Bliain ag Fás

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2013, An tIúr, Co. an Dúin

13. Molann an Ard-Fheis do na Rialtais maoiniú breise a chur ar fáil do mhic léinn tríú leibhéal le freastal ar chúrsaí Gaeltachta.

Craobh an Cumann Gaelach, Ollscoil Uladh 14. Molann an Ard-Fheis go n-eagrófaí cruinniú leis an gCumann Lúthchleas Gael (CLG) chomh luath agus is féidir le comhoibriú idir Conradh na Gaeilge agus an CLG a threisiú.

Craobh Ghleann an Iolair 15. Molann an Ard-Fheis gur chóir do Chonradh na Gaeilge moladh do Roinn na Gaeltachta roinnt foirgneamh de chuid na Gníomhaireachta Náisiúnta um Bainistíocht Sócmhainní a cheannach agus a chur ar fáil do Chonradh na Gaeilge lena bhforbairt mar chultúrlanna mar chuid lárnach den Straitéis 20 Bliain don Ghaeilge 2010-30.

Craobh Ghaelphobal ACT 16. Molann an Ard-Fheis go gcuirfí níos mó brú ar na Rialtais sa Sé Chontae agus sna Sé Chontae ‘s Fiche freastal ar mhianta tuismitheoirí atá ag iarraidh a bpáistí a chur trí Ghaeloideachas, trí níos mó Gaelscoileanna a bhunú, go háirithe sna ceantair nach bhfuil rogha an Ghaeloideachais ann faoi láthair.

Craobh Ghaelphobal ACT 17. Molann an Ard-Fheis, i gcomhar leis an gCumann Lúthchleas Gael (CLG), go gcuirfí níos mó béime ar an nGaeilge labhartha sna clubanna agus i struchtúir na heagraíochta sin, agus go mbeadh Conradh na Gaeilge ar fáil le cabhrú leis an bpróiseas seo trí cheardlanna agus ranganna a chur ar fáil don CLG más gá.

Craobh Ghaelphobal ACT

18. Molann an Ard-Fheis do bhaill uilig an Chonartha, agus do phobal na Gaeilge, seirbhís iomlán trí Ghaeilge a éileamh ó gach comhlacht agus rannóg stáit i gcónaí, agus molann an Ard-Fheis go mbuailfeadh Conradh na Gaeilge le príomhionadaithe ó gach seirbhís stáit le cinntiú go bhfuil seirbhís ar fáil as Gaeilge ag gach leibhéal.

Aodhán Ó Deá , Coiste Gnó 19. Molann an Ard-Fheis go gcuirfí deireadh leis an chosc ar úsáid na Gaeilge sna Cúirteanna sna Sé Chontae.

Craobh Gharbhachaidh 20. Molann an Ard-Fheis go gcuirfí tuilleadh maoinithe ó Chiste PEACE IV ar fáil do thograí Gaeilge.

Craobh Gharbhachaidh 21. Tréaslaíonn an Ard-Fheis le Raidió na Life atá ag ceiliúradh 20 bliain ar an aer i mbliana, agus le Raidió Fáilte, le Raidió Rí-Rá, agus le Raidió na Gaeltachta, agus molaimid do phobail Ghaeilge na cruinne a dtacaíocht a léiriú dóibh.

Craobh Bhréanainn 22. Cáineann an Ard-Fheis seo Foras na Gaeilge as an easpa luacha a chuireann an Foras ar obair ríthábhachtach na gcoistí agus na n-oibrithe deonacha sa phobal.

Is dlúthchuid iad do spreagadh agus d’fhorbairt na Gaeilge ar bhonn áitiúil agus bíonn ról lárnach acu in obair a mballeagraíochtaí náisiúnta chomh maith.

Craobh Borabu 23. Iarrann an Ard-Fheis ar Rialtas na hÉireann plean céimiúil a réiteach le fáil réidh leis an maolú ar stádas na Gaeilge san Aontas Eorpach faoi 2016 agus molann

120 Bliain ag Fás

67 19

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2013, An tIúr, Co. an Dúin

an Ard-Fheis go ndéanfaidh Conradh na Gaeilge comhordú ar fheachtas leis an sprioc seo a bhaint amach.

Craobh na gCeithre Cúirteanna

30. Molann an Ard-Fheis go mbeadh Lá na gCraobhacha eagraithe ag gach Coiste Contae.

Craobh na hInse

24. Molann an Ard-Fheis seo Ros Cré a roghnú mar ionad na hArd-Fheise don bhliain 2015.

Craobh Ros Cré

31. Molann an Ard-Fheis go gcuirfidh an Coiste Gnó grúpa oibre le chéile chun cinntiú go mbeidh deis ag páistí óga, faoi aois a seacht, páirt a ghlacadh in imeachtaí chlub (óg-ógras nó club nua más gá).

Craobh Luimnigh

25. Molann an Ard-Fheis seo Dún Dealgan a roghnú mar ionad na hArd-Fheise don bhliain 2015.

Craobh Dhún Dealgan 26. Éilíonn Ard-Fheis Chonradh na Gaeilge go gcuirfí feachtas ar bun chun forbairt a dhéanamh ar chóras na gcraobhacha timpeall na tíre, agus go gcuirfí béim faoi leith ar ról agus ar thábhacht na gcraobhacha i gcur chun cinn na Gaeilge ar bhonn áitiúil.

Craobh Aontas na Mac Léinn Má Nuad 27. Cáineann an Ard-Fheis an Roinn Ealaíon, Oidhreachta agus Gaeltachta as an gcaoi a chaith sí leis an eagraíocht Guth na Gaeltachta, go háirithe le hurlabhraithe na heagraíochta.

Craobh Dhún Dealgan 28. Cáineann an Ard-Fheis seo Foras na Gaeilge as ucht an deontas airgid a aistarraingt ón nuachtán Gaelscéal.

Craobh Dhún Dealgan 29. Molann an Ard-Fheis go mbeadh féilte a bhfreastalóidh ar phaistí scoile a gcuid ceoil, amhránaíochta, labhairt na Gaeilge agus spraoi a úsáid, ar nós Féile na hInse, i ngach contae.

Craobh na hInse

68

32. Molann an Ard-Fheis go n-eagrófaí feachtas, i bpáirt le Leasuachtarán na Gaeilge d’Aontas na Mac Léinn in Éirinn (AMLÉ), le scéim cónaithe Gaeilge a bhunú i ngach coláiste tríú leibhéal, chun Gaeltacht bheo, bhríomhar a bhunú iontu.

Craobh an Chumann Craic, OÉ Gaillimh 33. Molann an Ard-Fheis go n-eagródh an Coiste Gnó, i gcomhar leis na coistí cúige agus leis na coistí contae, painéal cainteoirí údarásacha ar na gnéithe móra a bhaineann le haidhmeanna an eagrais agus na sonraí cuí a bheith ar fáil do na haonaid uilig chun cabhrú leo ócáidí fiúntacha a eagrú.

Craobh Bhréanainn 34. Is dona leis an Ard-Fheis deireadh a bheith curtha le Gaelscéal agus iarrtar ar an gCoiste Gnó comhchainteanna a thionscnamh leis na heagrais eile Ghaeilge agus le pobail na Gaeilge i gcoitinne chun go ndéanfaí géar-iniúchadh ar thogra inmharthana a dhréachtú le haghaidh nuachtán nua don aois seo, togra a mhaoineofar i gceart ón tús maidir le hiriseoireacht agus forbairt tráchtála agus go dtacóidh an pobal leis trína cheannach.

Craobh Bhréanainn

120 Bliain ag Fás

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2013, An tIúr, Co. an Dúin

120 Bliain ag Fás

19

Conradh na Gaeilge

87

Ard-Fheis 2013, An tIúr, Co. an Dúin

120 Bliain ag Fás

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2013, An tIúr, Co. an Dúin

9. Torthaí ar Ghlór na nGael 2012 GearrLiosta Coistí le Cúnamh Fostaíochta • Glór Cheatharlach • Coiste Forbartha Dhobhar, Co Dún na nGall • Comharchumann Mhic Dara, An Cheathrú Rua, Co. Dhún na nGall • Glór Bhaile Locha Riach, Co. na Gaillimhe • Gaelphobal an tSrátha Bháin, Co. Thír Eoghain Gearrliosta Coistí Deonach Iar-Ghaeltacht • Cumann Gaelach Leath Chathail, Dún Phadraig • Áth Buí le Gaeilge, Co na Mí • Glór Bhreifne, Co an Chabháin Gearrliosta Coistí Deonach Iar-Ghaeltacht • Glór na nGael, Gort a’ Choirce, Co. Dhún na nGall • Coiste Pobail na Tulaigh, Co. na Gaillimhe • Comharchumann Ráth Chairn, Co na Mí

Duais Chomhairle Chontae Dhún na nGall Baile na Finne, Co. Dhún na nGall Duais Chomhairle Chontae na Gaillimhe Maigh Cuilinn, Co na Gaillimhe Duais Cholmcille Glór Cheatharlach agus Comharchumm Forbartha Ghaoth Dobhair Duais na Comhairle Oidhreachta Ancaire (Comharchumann na nOileán Beag)

Comórtas na gCumann Gaeilge sna Coláistí Tríú Leibhéal Buaiteoirí le fógairt

Údarás Craolacháin na hÉireann Stáisiún Tráchtála: Clare Fm Stáisiún Pobail: Near FM

Comórtas G! Buaiteoirí le fógairt

Duais Iontaobhas Ultach Céim Aniar, Na Dúnaibh, Tír Chonaill agus An Droichead, Béal Feirste

Duaiseanna Speisialta Ghlór na nGael 2012

Duais Chló Iar‑Chonnachta Maigh Cuilinn, Co. na Gaillimhe

Duais Chumann na Sagart Gort a Choirce, Tír Chonaill

Duais an Fhorais Phátrúnachta Craobh na Bóinne, Baile an Bhiataigh, Co. na Mí

Duais Chonradh na Gaeilge An Clár as Gaeilge agus Glór Cheatharlach

Duais Ógras Cumann Forbartha Charn Tóchair

Duais an Fháinne Ionad Uíbh Eachach, Béal Feirste Duais Chomhluadar Coiste Forbartha Charn Tóchair, Co. Dhoire Duais Chomhairle na Gaelscolaíochta Glór na Móna, Béal Feirste

Global Gaeilge 1. Conradh na Gaeilge, Glaschú 2. Ollscoil Bhaile Phitt 3. Daltaí na Gaeilge, Nua Eabhrach Gradam Ghlór na nGael 2012 RTÉ – Radio na Gaeltachta

120 Bliain ag Fás

71 19

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2013, An tIúr, Co. an Dúin éifeachtach, an chuma dea-phleanálach, an chuma chun torthaí a fháil, an t-aon slí, ar deireadh, chun rudaí a chur chun cinn. N’fheadar cén fhaid a leanfaidh an bubble tuairimíochta san.

10. Óráid an Uachtaráin 2012 Mionchaint do na teachtaí, 30 Márta 12.50 Sa chaint ghairid seo táim ag iarraidh díriú ar cúpla tuairim i dtaobh conas a sheasann gluaiseacht na teanga faoi láthair ag cur Straitéis 20 bliain agus cuíchóiriú na n-eagras deonach san áireamh.

Mar is léir dúinn ó bheith ag plé na rún ar maidin tá gá le fócas ar na ceisteanna seo. Ach chun cur chuige éifeachtach a bheartú, is ceart d’aon iarracht ar san a dhéanamh díriú ar dtús ar • tuiscint a fháil ar cad tá ar siúl • tuiscint a fháil ar canathaobh go bhfuil na nithe áirithe san ag tárlúint is ansan is ceart dúinn moltaí agus pleananna a leagan amach (táim an-bhuíoch don mhachnamh atá ag Maolsheachlainn Ó Caollaí ar an ábhar) Agus sinn ag díriú ar an gceist, mar sin, ba cheart dúinne i gConradh na Gaeilge cuimhneamh siar ar canathaobh gur bunaíodh an eagraíocht s’gainne agus b’fhéidir gur ceart dúinn cuimhneamh ar an gcúis san níos minicí.

Bunaíodh an t-eagras seo againne chun an Ghaeilge a choimeád á labhairt in Éirinn.

Is féidir linn tacaíocht a lorg gan amhras. Is féidir linn an cuspóir misniúil san a áiteamh ar dreamanna eile agus ar an Stát, ach in ainneoin san ní féidir linn, agus ní ceart dúinn bheith ag súil go bhféadfaí an gnó san a chur go hiomlán ar daoine eile . Uaireannta cheapfá uainn gur bheith ag cur an ualaigh ar dhaoine eile an t-aon chuspóir amháin atá againn. Dá n-éireodh linn san a dhéanamh, samhlaím go mbeimis ag rá go raibh an gnó curtha i gcrích go hiomlán trí proxy – gach rud go breá – an job déanta (ag daoine eile gan dabht) agus sinn lántsásta linn féin – mar ghaiscígh. Ach tá fhios againn in ainneoin na dtaibhreamh san, nach bhfuil ár gcuspóir chun bheith curtha i gcrích ar an mbonn san.

Tráth, bhí an bhéim ar fad á chur againn ar an stát agus ní beag a deineadh ar feadh 30/40 bliain .

Bhí dul chun cinn á dhéanamh. Ach chaill an stát a mhisneach agus pé fís a bhí ann don tír. Anois, sna blianta beaga seo tá an bhéim ar onnmharú ár ndualgas, á chur chun cinn trín a rá gur breis foirne (amháin ?) an chuma ceart, an chuma

72

Tá obair mhór ar siúl ag an bhfoireann atá ag Conradh na Gaeilge agus cuid nach beag de ar siúl ar bhonn deonach. Is mian liom iad a mholadh dá réir. Ach ní bheidh dóthain foirne riamh againn, ní bheidh dóthain acu ann riamh chun go bhféadfadh an chuid eile againn suí siar agus é a thógaint go bog. An rud is measa faoin scenario seo i mo thuairimse ná go gcaillfimis roinnt mhaith daoine deonacha, an chuid is fearr agus is cumasaí ar dtús agus de réir a chéile an chuid eile. Is gá dúinn a bheith aireach agus a chinntiú gur comhoibriú cumasach idir foireann agus deontaigh an sprioc atá uainn agus tá mórán mór daoine deonacha breise de dhíth.

Maidir le daoine deonacha, cé gur ceart go mbeadh go leor imeachtaí sóisialta ar siúl againn, agus tá san tábhachtach, is chun labhairt na Gaeilge agus pobal na Gaeilge a chothú a bhíonn siad ar siúl againn. Tá san rí-thábhachtach. Ní cheart dúinn a cheapadh ámh, go bhfuil ár gcionn déanta againn ansan. Ní caitheamh aimsire, ná an beagán saothair féin is cúraim dúinn. Is gá dúinn aigne 24/7 a bheith in úsáid againn ar fad, ag féachaint ar conas is féidir linn cur chun cinn na Gaeilge a fheabhsú agus ár ndíograis a mhéadú, agus díograis bhreise a mhealladh ó dhaoine breise.

Mar sin, i dtaobh na ndaoine a bheith tofa ar an gCoiste Gnó um thráthnóna, táim ag iarraidh oraibh, roimhré, bheith sásta níos mó cúraimí a ghlacadh oraibh féin, mar bhaill den Choiste san agus dá chuid fochoistí. Tabharfar léiriú breise air seo ag an gcéad chruinniú den Choiste Gnó nua.

Ar deireadh, is mian liom traoslú le gach éinne i gConradh na Gaeilge sa tír seo agus thar lear, as an obair atá ar siúl agaibh. Táim ag iarraidh oraibh níos mó fós a dhéanamh le linn bliana seo chugainn chun cuspóir na heagraíochta a chur chun cinn. ‘’Is féidir libh linn” Donnchadh Ó hAodha In Inis 31 Márta, 2012.

120 Bliain ag Fás

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2013, An tIúr, Co. an Dúin

11. Miontuairiscí Ard-Fheis 2012 COISTE GNÓ Donnchadh Ó hAodha, Coilín Ó Cearbhaill, Tomás Mac Ruairí, Eibhlin Uí Mhorónaigh, Máire Ní Laoire, Cormac Ó Coileáin, Pádraig Mac Fhearghusa, Eoghain Mac Cormaic, Aodhán Ó Dea, Leachlain Ó Catháin, Breandán Ó Cathasaigh, Paula Melvin, Seán Ó hAdhmaill, Conchubhair Mac Lochlainn, Seán Ó Murchadha, Breandán Mac Fhionnghaile, Daragh Ó Tuama.

Peadar de Blúit.

CÚIGE LAIGHEAN Íte Ní Chionnaith, Craobh Choiste na Gaeilge Coláiste Teicneolaíochta; Bláthnaid Ní Mhurchú, Máire Ní Mhurchú, Phyllis Gibney, An Ard Chraobh; Marie Riney, Craobh Borabu; Maolsheachlainn Ó Caollaí, Peig Uí Chaollaí, Craobh Liam Bulfin; Séadna Mac Seoin, Seán Mag Leannáin, Diarmaid Ó Cuileáin, Craobh Bhréanainn; Caoimhín Ó Cadhla, Craobh Mháirtín Uí Chadhain; Eithne Uí Dhochartaigh, Craobh na gCeithre Cúirteanna; Pádraic Schaler, Aindriú Mac an Rí, Micheál Clancy, Cumann Gaelach Choláiste na Tríonóide, Eoghan Ó Murchadha, Ruadhán Ó Feinneadha, Na Gael Óga; Síomha Ní Mhuirí, Craobh Choláiste Phádraig; Ronán Mistéal, Craobh Rí Rá, Tomás Ó Murchú, Craobh Loch Garman; John Ó Liodáin, Doireann Ní Chaoimh, Craobh Chullacht Cholmcille.

CÚIGE MUMHAN Séamas Ruiséal, Craobh an Chraoibhín Aoibhinn; Seán Ó Nuanáin, Labhrás Ó Donngaile, Craobh na Sionna; Colm Ó hAodha, Craobh Chúil Aodha; Kim Ní Mhaolchatha, Craobh an Aonaigh; Pádraig Ó Dálaigh, Nóirín Uí Dhálaigh, Áine Mhic Fhearghusa, Craobh Thrá Lí; Micheál Ó Raghallaigh, Coiste Co. Chiarraí; Seán Ó Ceallaigh, Nóirín Uí Cheallaigh, Joanne Ní Challanáin, Craobh na hInse; Domhnall Ó Loingsigh, Craobh Bhaile Bhúirne; Mícheál Mac Oireachtaigh, Peadar Ó Conghaile, Liam Mac Cionnaith, Craobh Luimnigh; Seósamh Mac Ionntachtaigh, Craobh Chill Mhichíl; Áine Ó Catháin, Craobh Thraolach Mhic Shuibhne; Séamus Ó Coisdealbha, Craobh Ros Cré.

CÚIGE ULADH AGUS CO. LÚ Ruairí de hÁl, Breandán Ó Cochlain, Craobh Dhún Dealgan; Pádraig Ó Cuinneagáin, Iognáid Ó Muircheartaigh, Glór Breifne; Seán Ó Daimhín, Máirtín Ó Maolmhaidh, Craobh an tSraith Báin; Marcas Mac Ruairí, Cumann Gaelach Leath Chathail;

Pádraig Ó Tiarnaigh, Ciarán Ó Dochartaigh, Éamonn Ó Fearráin, Oisín Mac An Bhiocáire, Siurtán Ó Catháin, Antaine Ó Dubhthaigh, Lorcán Ó Broin, Craobh Ollscoil Uladh.

CÚIGE CHONNACHT AGUS THAR LEAR Mait Ó Brádaigh, Craobh Óran Mór; Máiréad Ní Dhireáin, Peadar Ó Coinnín, Coiste Co. na Gaillimhe; Áine Ní Iarnáin, Craobh na Gaillimhe; Sally Ní Fhearchair, Máire Ní Oisín, Craobh Anach Cuain; Áine Uí Fhatharta, Bríd Uí Dhabhoráin, Craobh Mhaigh Cuilinn; Seán Ó Cionfhaola, Cáit Uí Eanacháin, Craobh Chaisleán an Bharraigh.

CUAIRTEOIRÍ & BAILL AONAIR Clare Walsh, Máire Ní Rónáin, Cathnia Ó Muircheartaigh, Dónal Mac Ionnraic, Brian Ó Baoill, Liam Ó Cionnaith, Dáithí de Faoite, Máire Ní Laoi FOIREANN Julian de Spáinn, Peadar Mac Fhlannchadha, Síne Nic an Ailí, Daragh Ó Tuama, Máiread Seoighe, Maedhbh Ní Dhónaill, Risteard Ó Fuaráin, Liam Ó Maolaodha, Máirín Nic Dhonnchadha, Brenda Ní Ghairbhí Dé hAoine, 30/03/2012 ag 8:30i.n.

Oscailt Oifigiúil & Cainteanna na hArd-Fheise Chuir Eoin Ó Ceallaigh, Cathaoirleach Chraobh na hInse, fáilte roimh gach duine chuig ArdFheis 2012. Chuir sé in iúl gurbh an-onóir í don Chraobh an Ard-Fheis a bheith in Inis agus labhair sé faoi na forbairtí móra déanta ar son na Gaeilge sa cheantar. Ghuígh sé gach rath ar an Ard-Fheis, agus d’oscail sé go hoifigiúil í.

Cainteanna na hArd-Fheise ‘Comhstraitéis UileÉireann don Ghaeilge’ Labhair Ferdie Mac an Fhailigh, Príomhfheidhmeannach Fhoras na Gaeilge, faoi phleanáil chomhstraitéis uile-Éireann aontaithe don Ghaeilge agus na páirtnéirí agus páirtithe leasmhara a bheadh bainteach léi. Maidir leis an tSamhail Nua Mhaoinithe, dúirt sé go raibh fáilte roimh mholtaí mar chuid den phróiseas comhairliúcháin go dtí 02/04/12.

Labhair Páidí Ó Lionáird, Láithreoir 7 Lá, TG4, agus colúnaí Gaelscéal, faoi na forbairtí déanta don Ghaeilge le 20 bliain anuas agus dúirt sé go raibh an méid airgid rialtais curtha ar fáil don Ghaeilge i bhfad róbheag. Dúirt sé gurb í an laige is mó i gcur chun cinn na Gaeilge ná caighdeán na Gaeilge ag ábhair oidí agus go bhfuil gá le tabhairt faoin ngéarchéim seo.

120 Bliain ag Fás

73 19

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2013, An tIúr, Co. an Dúin

Bhain Maolsheachlainn Ó Caollaí, iar-Uachtarán Chonradh na Gaeilge, úsáid as sampla an Mhodh Nua Oibre san Astráil chun na lochtanna ar an tSamhail Nua Mhaoinithe a chur in iúl. Mhol sé d’Fhoras na Gaeilge córas nua maoinithe a bhunú ar chóras comhoibrithe seachas ar chóras iomaíoch.

Na Rialacha Seasta Glacadh leis na rialacha seasta, molta ag Seán Ó Ceallaigh agus cuidithe ag P.T. Mac Ruairí.

Miontuairiscí na hArd-Fheise 2011 Glacadh le miontuairiscí na hArd-Fheise 2011, molta ag Seán Ó Ceallaigh agus cuidithe ag P.T. Mac Ruairí.

Toghadh Áiritheoirí do na toghcháin Glacadh le Seán Ó Murchadha agus Iognáid Ó Muircheartaigh mar áiritheoirí thar ceann na hArd-Fheise.

Sos Cuimhneacháin Sheas gach duine a bhí i láthair ag an Ard-Fheis ar feadh nóiméid in ómós do na daoine seo a leanas a fuair bás le linn na bliana: Micheál Ó Bréartúin; Gearóidín Ní Bhróide; Jenny Ó Briada; Síle Bn. Uí Chéilleachair; Muiris Ó Rocháin; Johnny Seoighe; Joe Ó Rodaigh; Micheál Ó Loideáin; Séamus Ó Cúille; Pól de Leigh; Mícheál Ó Cróinín; Fiachra Mac Fhionnlaoich; Pádraig Ó Dúgáin; Liam Ó Móráin; Dáithí Ó hÓgáin; Bernard Barrett; Seán Ó Cleircín; Iris Fleetwood; Máirín Uí Fhaircheallaigh; Emer Í Chuív; Séan Ganley; Bríd Uí Mhathúna; Chick Deasy; Mícheál Ó hEighin; Seán Mac Seanlaoich; Séamas de Creag; Máire Uí Mhaolaodha; Ethel Brogan.

Dé Sathairn, 31/03/2012 ag 09:30r.n.

Cuntais 2011 Dhein an tArd-Rúnaí cur i láthair ar chuntais 2011.

Glacadh leis na cuntais, molta ag P.T. Mac Ruairí agus cuidithe ag Paula Melvin.

Todhchaí na hEarnála Dhein an tArd-Rúnaí cur i láthair ar thodhchaí earnáil na Gaeilge. Chuir sé in iúl go bhfuil ciorruithe á ndéanamh ar mhaoiniú agus laghdú ag teacht ar thorthaí an bhailiúcháin náisiúnta agus go raibh gá le hairgead a thiomsú i slite nua. Chuir sé in iúl go raibh an chuma ar an scéal nach mbeifí ag dul ar aghaidh le cuid mhaith den tSamhail Nua Mhaoinithe.

Toghchán don Uachtaránacht D’fhógair an Timire Náisiúnta go foirmeálta 74

Donnchadh Ó hAodha mar Uachtarán Chonradh na Gaeilge do 2012-13 agus ghabh sé comhghairdeas leis.

Aitheasc an Uachtaráin Dhírigh Donnchadh Ó hAodha, Uachtarán Chonradh na Gaeilge, aird na hArd-Fheise ar phríomhaidhm na heagraíochta, chun an Ghaeilge a athréimniú mar ghnáth-theanga labhartha na hÉireann. Labhair sé faoin tábhacht le hobair dheonach agus gan a bheith ag brath ar an stát nó ar fhoireann eagraíochtaí chun an obair a dhéanamh.

Dúirt sé go raibh i bhfad níos mó le déanamh agus go raibh gá le bheith an-ghníomhach go deonach chun an obair a chur i gcrích.

Tuairiscí ó na hEagraíochtaí Faoi Scáth an Chonartha Thug na daoine seo a leanas tuairiscí ar obair na n-eagraíochtaí faoi scáth an Chonartha: Maedhbh Ní Dhónaill, Stiúrthóir Ógras; Liam Ó Maolaodha, Stiúrthóir Oireachtas na Gaeilge; Brenda Ní Ghairbhí, Bainisteoir Gníomhach Sheachtain na Gaeilge; agus Síne Nic an Ailí thar ceann Choimisiún le Rincí Gaelacha.

Na Rúin Glacadh leis na rúin seo a leanas: 1. Ba chóir don dá Rialtas tríd an gComhairle Aireachta Thuaidh Theas comhstraitéis ghníomhach Uile-Éireann don Ghaeilge a aontú a chuimseoidh an Straitéis 20 Bliain don Ghaeilge 2010-2030 ó dheas agus an Straitéis Ghaeilge ó thuaidh. Le cinntiú go mbeidh sealbh ag an bpobal agus ag na húdaráis ar an gcomhstraitéis agus le cinntiú go mbeidh pleanáil chomhtháite, éifeachtach agus éifeachtúil i gceist, ba chóir don Chomhairle Aireachta Thuaidh agus Theas Aonad Pleanála Uile-Éireann a bhunú leis an gComhstraitéis a stiúradh le hionadaíocht ón bpobal agus ó na húdaráis.

Molta ag Donnchadh Ó hAodha; cuidithe ag Conchubhair Mac Lochlainn.

2. Éilíonn an Ard-Fheis ar an Rialtas go dtógfar Pobal na Gaeilge san áireamh sna struchtúir i gcur i bhfeidhm na Straitéis 20 Bliain don Ghaeilge 20122030. Ní éireoidh le haon straitéis muna mbíonn an pobal lárnach sa chur i bhfeidhm.

Molta ag Donnchadh Ó hAodha; cuidithe ag P.T. Mac Ruairí.

3. Go n-iarrann an Ard Fheis seo ar an Rialtas, mar chuid den Bhille Gaeltachta nua, cinntiú: • Go mbeidh deis ag pobal na Gaeltachta ionadaithe a thoghadh ar Bhord Údarás na Gaeltachta trí thoghchán poiblí.

120 Bliain ag Fás

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2013, An tIúr, Co. an Dúin

120 Bliain ag Fás

19

Conradh na Gaeilge

87

Ard-Fheis 2013, An tIúr, Co. an Dúin

120 Bliain ag Fás

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2013, An tIúr, Co. an Dúin

Sa chás go bhfuil sé i gceist ag an Rialtas go mbeadh Baill ainmnithe ar Bhord Údarás na Gaeltachta go mbeadh na baill seo earcaithe trí chomórtas poiblí, bunaithe ar théarmaí tagrach sonrach, go háirithe go mbeidh Gaeilge líofa ag gach ball de bhord Údarás na Gaeltachta.

Molta ag Áine Ní Iarnáin; cuidithe ag Caoimhín Ó Cadhla; leasaithe ag Íte Ní Chionnaith.

•

4. Go n-iarrann an Ard-Fheis seo ar an Rialtas an cinneadh chun Oifig an Choimisinéara Teanga a nascadh le hoifig an Ombudsman a aisghairm láithreach.

Molta ag Mairéad Ní Dhíreáin; cuidithe ag Cormac Ó Coileáin.

5. Ba cheart teangacha a áireamh mar fhréamhábhair GCSE agus ar an dóigh seo go roghnóidh gach mac léinn dara leibhéal teanga amháin don GCSE (sa bhreis ar an Bhéarla).

Molta ag Seán Ó Murchadha; cuidithe ag Conchubhair Mac Lochlainn.

6. Molann an Ard-Fheis go mbeidh 2013 mar bhliain na Gaeilge, ceiliúradh 120 bliain an Chonartha. Iarrtar ar an gCoiste Gnó féilire imeachtaí a chur le chéile don bhliain. Ba chóir do na Craobhacha, Seachtain na Gaeilge, agus aonaid eile an Chonartha a bheith an-ghníomhach ann agus ba chóir cuireadh a thabhairt do na heagraíochtaí Gaeilge eile páirt a ghlacadh ann.

Molta ag Aodhán Ó Deá; cuidithe ag Rónán Mistéil.

7. Éilíonn an Ard-Fheis seo ar an gComhairle Aireachta Thuaidh agus Theas na scéimeanna iomaíoch molta sa Samhail Nua Mhaoinithe a chur ar leataobh láithreach agus samhail chomhpháirtíochta a chur ina n-áit, i. ligint do na heagraíochtaí bunmhaoinithe féin cuíchóiriú a dhéanamh agus laghdú a dhéanamh ar an líon eagraíochtaí ag gníomhú go neamhspleách óna chéile Molta ag Cóilín Ó Cearbhaill; cuidithe ag Conchubhair Mac Lochlainn.

8. Go mbunódh Conradh na Gaeilge grúpa ina mbeadh baill de pháirtithe polaitiúla na tíre, chomh fada agus is féidir, le beartais éagsúla na bpáirtithe i leith na Gaeilge a thabhairt chun solais chomh luath agus is féidir, le plé a dhéanamh orthu agus moltaí a dhéanamh ina leith.

Molta ag Aodhán Ó Deá; cuidithe ag Brian Ó Baoill; leasaithe ag Caoimhín Ó Cadhla.

9. Go ndéanfaidh Conradh na Gaeilge ceiliúradh ar Éirí Amach na Cásca 1916 agus an baint a bhí ag an eagraíocht leis. Mar chuid den obair seo, ba chóir airgead a bhailiú d’obair na heagraíochta le níos mó neamhspleáchais a bhaint amach di.

Molta ag Cóilín Ó Cearbhaill; cuidithe ag Conchubhair Mac Lochlainn; leasaithe ag Íte Ní Chionnaith.

10. Éilíonn an Ard-Fheis seo ar an Roinn Ealaíon, Oidhreachta agus Gaeltachta saineolaí idirnáisiúnta sa phleanáil teanga nó iarbhreitheamh neamhspleách a cheapadh leis na haighneachtaí ar fad a fuair an Roinn a mheas agus moltaí cuimsitheach a chur le chéile mar chuid den athbhreithniú ar Acht na dTeangacha Oifigiúla 2003.

Molta ag Aodhán Ó Deá; cuidithe ag John Ó Liodáin; leasaithe ag Maolsheachlainn Ó Caollaí.

11. Ba cheart go mbeadh straitéis láidir chuimsitheach ann i leith na Gaeilge i dTuaisceart Éireann agus go mbeadh an straitéis seo mar chéim eile i dtreo Acht na Gaeilge.

Molta ag Seán Ó Murchadha; cuidithe ag Conchubhair Mac Lochlainn.

12. Éilíonn an Ard-Fheis seo ar an gComhairle Aireachta Thuaidh agus Theas go n-aithneoidh aon samhail nua mhaoinithe infreastruchtúr deonach na n-eagraíochtaí reatha, ríthábhacht rannpháirtíocht na mball deonaigh agus saineolas na bhfoirne reatha. Tá sé riachtanach go mbeidh pobal na Gaeilge i gceannas ar a gclár oibre féin le tacaíocht ó na húdaráis.

Molta ag Cóilín Ó Cearbhaill; cuidithe ag Donnchadh Ó hAodha.

13. Ba chóir Cothrom na Féinne a thabhairt do phobal labhartha na Gaeilge ó thuaidh, agus Acht Gaeilge ceartbhunaithe a ghníomhú láithreach chun cearta teanga na ndaoine sin ar mian leo Gaeilge a labhairt a chosaint, beag beann ar an phobal nó ar an gcúlra polaitíochta lena mbaineann siad.

Molta ag Seán Ó Murchadha; cuidithe ag Conchubhair Mac Lochlainn.

14. Bunreacht: Feidhmeanna na Craoibhe: Cur le Alt 20: (h) Plean comhtháite teanga a chur le chéile bunaithe ar threoirlínte ó Chonradh na Gaeilge.

Molta ag Seósamh Mac Ionnrachtaigh; cuidithe ag Seán Ó Ceallaigh.

15. Eagraíocht: Go mbeidh Ard-Fheis 2014 i gCill Airne.

120 Bliain ag Fás

77 19

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2013, An tIúr, Co. an Dúin

Molta ag Mícheál Ó Raghallaigh; cuidithe ag Áine Uí Dhálaigh; (ar an tuiscint go raibh solúbthacht ag baint leis más rud é go raibh gá socrú eile a dhéanamh chun a bheith in oiriúint do chomhocáid a eagrú le heagraíochtaí eile de chuid Aontas Phobal na Gaeilge).

16. Go dtacóidh an Roinn Oideachais agus Scileanna le buanú éiteas lán-Ghaeilge ar scoileanna. Go bpléifear leis an bhForas Pátrúnachta agus le Gaelscoileanna an bealach is fearr leis na scoileanna lánGhaeilge, ag an mbun agus ag an dara leibhéal, a bunaíodh le dhá ghlúin anuas a bhuanú ina scoileanna lánGhaeilge sa bhfad tréimhse, chun go n-aimseofar cosaint dhlíthiúil do shainmheon lánGhaeilge na scoileanna sin nach bhfuil cosaint phátrúin Ghaeilge acu ach go háirithe, i dtreo gur féidir leis an gcéad ghlúin eile de phobal na Gaeilge tógáil ar an dul chun cinn atá déanta.

Molta ag Mícheál Ó Raghallaigh; cuidithe ag Nóirín Uí Dhálaigh; leasaithe ag Máire Ní Laoire.

17. An Ghaeilge i measc an phobail. Go n-iarrfadh an Coiste Gnó ar gach Coiste Contae féile Ghaeilge a bhunú i ngach contae le nasc a dhéanamh leis an bpobal ionas go mbeidh páirtíocht acu leis an nGaeilge trí pháirtíocht a bpáistí féin.

Molta ag Seán Ó Ceallaigh; cuidithe ag Caoimhín Ó Cadhla.

18. An Ghaeilge sa saol trádála: Iarann an ArdFheis seo ar an gCoiste Gnó teagmháil oifigiúla a dhéanamh le gach cumann trádála sa tír chun an Ghaeilge a chur in úsáid i ngnáth-ghnó na siopadóireachta.

Molta ag Seán Ó Ceallaigh; cuidithe ag P.T. Mac Ruairí.

19. Seirbhísí trí Ghaeilge: Go n-iarrfadh an Coiste Gnó ar bhaill uilig an Chonartha, agus ar phobal na Gaeilge, seirbhís iomlán trí Ghaeilge a éileamh ó gach comhlacht agus rannóg stáit. Molann an Ard-Fheis don phobal a bheith san airdeall faoi iarrachtaí ar ghalldú a chur ar siúl i réimsí éagsúla den chóras poiblí agus a bheith réidh le seasamh go láidir ina choinne.

Molta ag Breandán Mac Fhionnghaile; cuidithe ag P.T. Mac Ruairí.

20. Iarann Ard-Fheis Chonradh na Gaeilge ar an Roinn Ealaíon, Oidhreachta agus Gaeltachta plean a fhorbairt leis an nGaeilge a threisiú i gcontae an Chláir feasta i gcomhar le Coiste Forbartha na Gaeltachta i gContae an Chláir agus Craobhacha eile de Chonradh na Gaeilge taobh istigh de Chontae an Chláir.

78

Molta ag Seósamh Mac Ionnrachtaigh; cuidithe ag Seán Ó Ceallaigh 21. Iarrann an Ard-Fheis seo ar an Roinn Oideachais agus Scileanna agus go háirithe ar an Aire, Ruairí Ó Coinn, plean struchtúrach a chur i bhfeidhm maidir le todhchaí scoileanna na Gaeltachta, mar chuid den Straitéis Fiche Bliain don Ghaeilge 2010-2030 agus ag tabhairt aird ar Airteagail 8 agus 42 de Bhunreacht na hÉireann agus d’ailt 6, 9 agus 31 den Acht Oideachais 1998.

Molta ag Eithne Ní Dhochartaigh; cuidithe ag P.T. Mac Ruairí.

22. Iarann an Ard-Fheis Chonradh na Gaeilge ar an Roinn Oideachais plean comhtháite teanga a chur i dtoll a chéile chun barr feabhas a chur ar gach gaelscoil ó Inis siar go Carraig an Chabhaltaigh i 2012.

Molta ag Seósamh Mac Ionnrachtaigh; cuidithe ag Rónán Mistéil.

23. Go n-iarrann an Ard-Fheis seo ar an Aire Oideachais, Ruairí Quinn, an cinneadh maidir leis an gcóimheas nua atá molta idir líon na ndaltaí agus múinteoirí bunscoile a aisghairm láithreach.

Molta ag Áine Uí Fhatharta; cuidithe ag P.T. Mac Ruairí.

24. Aithníonn an Ard-Fheis an obair déanta ag Craobh na gCeithre Cúirteanna le Seirbhís Náisiúnta Saor-Chomhairle Dlí a chur ar bun agus iarrtar ar gach ball don Chonradh úsáid a bhaint aisti.

Molta ag Daragh Ó Tuama; cuidithe ag P.T. Mac Ruairí.

25. Cáineann an Ard-Fheis seo go tréanláidir cinneadh na Roinne Oideachais agus Scileanna deireadh a chur le deontais d’ábhair oidí le freastal ar chúrsaí tumoideachais Ghaeilge sa Ghaeltacht mar chuid riachtanach dá gcúrsa, cinneadh a thagann salach ar na moltaí déanta ag an Rialtais sa Straitéis 20 Bliain agus ag an gComhairle Mhúinteoireachta.

Molta ag Paula Melvin; cuidithe ag P.T. Mac Ruairí.

26. Athdhearbhaíonn Ard-Fheis Chonradh na Gaeilge a tacaíocht don Choimisinéir Teanga agus a fhoireann, molaimid a saothar iontach atá déanta acu agus éilímid go bhfágfar iad ag feidhmiú mar aonad neamhspleách.

Molta ag Cormac Ó Coileáin; cuidithe ag P.T. Mac Ruairí.

120 Bliain ag Fás

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2013, An tIúr, Co. an Dúin

120 Bliain ag Fás

19

Conradh na Gaeilge

87

Ard-Fheis 2013, An tIúr, Co. an Dúin

120 Bliain ag Fás

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2013, An tIúr, Co. an Dúin

12. Sonraí Teagmhála Ceann-Áras Chonradh na Gaeilge, 6 Sráid Fhearchair, Baile Átha Cliath 2.

Fón:+353 (0)1 4757401 eolas@cnag.ie www.cnag.ie

Togra Mhaigh Eo, Sráid Ellison, Caisleán a’ Bharraigh, Co Mhaigh Eo. Fón: +353 (0)94 9022444 eolas@conradhmhaigheo.ie www.conradhmhaigheo.ie

Áras na nGael, 45 Sráid Doiminic, Gaillimh.

Fón: +353 (0)91 567824 conradh@bradan.iol.ie www.cnag.ie

Togra an Aonaigh, Dún Mhuire, 50 Sráid an Phiarsaigh, An tAonach.

Co. Thiobraid Árann Fón: +353 (0)67 41570

An Clár as Gaeilge, 5 Ardán Naomh Antaine, Inis, Co an Chláir.

Fón: +353 (0)65 6864474 clarasgaeilge@eircom.net www.cnag.ie

Gaeilge Locha Riach, 3 Seanbhóthar na Gaillimhe, Baile Locha Riach, Co na Gaillimhe.

Fón: +353 (0)91 870718 oifig@lochriach.com lochariach.com

Tá AIB ar Shráid an Dáma

Chonradh na Gaeilge.

brodúil as an tacaíocht a thugann siad do

Buail isteach chugainn nó cuir glaoch orainn ar 01-6793211

120 Bliain ag Fás

Allied Irish Banks, p.l.c. is regulated by the Central Bank of Ireland.

19

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2013, An tIúr, Co. an Dúin

13. UACHTARÁIN CHONRADH NA GAEILGE (1893 - 2012)

82

1893 - 1915

Dúbhglas de h-Íde (An Chraoibhín Aoibhinn)

1915 - 1916

Folúntas

1916 - 1919

Eoin Mac Néill

(1867 - 1945)

1919 - 1922

Seán Ua Ceallaigh (Sceilg)

(1872 - 1957)

1922 - 1925

Peadar Mac Fhionnlaoich (Cú Uladh)

(1856 - 1942)

1925 - 1926

An Dr. Seán P. Mac Énrí

(1862 - 1930)

1926 - 1928

Cormac Breatnach

(1886 - 1956)

1928 - 1933

Mac Giolla Bhríde (An Tiarna Ashbourne)

(1868 - 1942)

1933 - 1940

Peadar Mac Fhionnlaoich (Cú Uladh)

(1856 - 1942)

1940 - 1941

Liam Ó Buachalla

(1899 - 1970)

1941 - 1942

Seán Óg Ó Tuama

(1912 - 1980)

1942 - 1945

Diarmuid Mac Fhionnlaoich

(1903 - 1964)

1945 - 1946

Seán Mac Gearailt

(1916 - 2004)

1946 - 1949

Liam Ó Luanaigh

(1914 - 1998)

1949 - 1950

Diarmuid Mac Fhionnlaoich

(1903 - 1964)

1950 - 1952

Annraoi Ó Liatháin

(1917 - 1981)

1952 - 1955

Seán Mac Gearailt

(1916 - 2004)

1955 - 1959

Tomás Ó Muircheartaigh

(1907 - 1967)

1959 - 1965

Micheál Mac Cárthaigh

(1911 - 1983)

1965 - 1968

Cathal Ó Feinneadha

(1928)

1968 - 1974

Maolsheachlainn Ó Caollaí

(1939)

1974 - 1979

Pádraig Ó Snodaigh

(1935)

1979 - 1982

Albert Fry (1940)

1982 - 1985

Micheál Ó Murchú (An Gabha Gaelach)

(1918 - 1990)

1985 - 1989

Íte Ní Chionnaith

(1953)

1989 - 1994

Proinsias Mac Aonghusa

(1933 - 2002)

1994 - 1995

Áine de Baróid

(1950)

1995 - 1998

Gearóid Ó Cairealláin

(1957)

1998 - 2003

Tomás Mac Ruairí

(1939)

2003 - 2004

Séagh Mac Siúrdáin

(1958)

2004 - 2005

Nollaig Ó Gadhra

(1943 - 2008)

2005 - 2008

Dáithí Mac Cárthaigh

(1968)

2008 - 2011

Pádraig Mac Fhearghusa

(1947)

2011 -

Donnchadh Ó hAodha

(1944)

120 Bliain ag Fás

(1860 - 1949)

19

Aidhm na hEagraíochta: Is í aidhm na hEagraíochta an Ghaeilge a athréimniú mar ghnáththeanga na hÉireann.

Cuspóir na hEagraíochta: Is é cuspóir na hEagraíochta, daoine a spreagadh chun feidhmiú ar son na haidhme trí, i measc rudaí eile: (a)

cur le líon lucht labhartha na Gaeilge;

(b)

cur le líon na dteaghlach a thógann clann le Gaeilge;

(c)

cur le stádas na Gaeilge de jure agus de facto in Éirinn agus thar lear;

(d)

gach tacaíocht, gach seirbhís agus gach áis a bheith ar fáil chun saol a chaitheamh trí Ghaeilge in Éirinn;

(e)

cur le líon na n-eagraíochtaí, le líon na n-institiúidí, le líon na n-institiúidí oideachais agus oiliúna, le líon na ngnóthlachtaí agus le líon na n-imeachtaí a fheidhmíonn trí Ghaeilge;

(f)

seasamh le forlámhas na Gaeilge mar theanga an phobail sna limistéir Ghaeltachta agus pobail nua Ghaeltachta a bhunú;

(g)

stocaireacht a dhéanamh ar son na Gaeilge;

(h)

ionadaíocht a dhéanamh thar ceann lucht labhartha na Gaeilge;

(i)

aidhm agus cuspóirí na hEagraíochta a chraobhscaoileadh le briathar agus le gníomh.

Saintréithe na hEagraíochta: Is iad saintréithe na hEagraíochta: an daonlathas, oscailteacht, rannpháirtíocht, comhionannas, uileghabhálachas, dínit an duine agus cearta an duine.