2020 Ard-Fheis by Conradh na Gaeilge

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2020, Gaillimh

Ard-Fheis 2020

‘‘Oideachas, Reachtaíocht & Toghcháin’ Am agus Lá

Mír

Aíonna / le haghaidh

Ionad

Dé hAoine, 21 Feabhra 17.00 – 18.00 Cruinniú de Bhord Sheachtain na Gaeilge

Bord Sheachtain na Gaeilge

18.00 – 18.45 Cruinniú den Choiste Gnó

An Coiste Gnó

Svuít Bhaile Uí Bheacháin

18.00 - 19.45

Fáilte roimh Theaghlaigh

Seomra Teaghlaigh

Scannán le Grán Rósta

20.00 – 20.30 Oscailt na hArd-Fheise & Caint an Uachtaráin

• An Dr. Niall Comer, Uachtarán, Conradh na Gaeilge • Ionadaí ó Ard-Fheis na nÓg • Cathaoirleach: Paula Melvin, Tánaiste

20.30 – 22.00 Plé le painéal de pholaiteoirí:

• Cathaoirleach: Máirín Ní Ghadhra, RTÉ Raidió na Gaeltachta

‘Oideachas, Reachtaíocht & Toghcháin’

22.00 ar aghaidh

Siamsaíocht agus Fáiltiú

Svuít Bhaile Uí Bheacháin

* Beidh na polaiteoirí le fógairt níos gaire don Ard-Fheis toisc an olltoghcháin ag dul ar aghaidh ó dheas ar 8 Feabhra 2020 • Seisiún ceoil

Tolglann & Beár an Atlantaigh

Dé Sathairn, 22 Feabhra 09.00 – 09.15 Tús le gnó na hArd-Fheise - Tuairisc ar airgeadas agus forbairt na heagraíochta

Julian de Spáinn, Ard-Rúnaí

09.15 – 10.00 Toghchán don Uachtaránacht (ag an am céanna leis an bplé)

Baill an Chonartha

09.15 – 12.00 Plé ar na Rúin

Baill an Chonartha

10.00 – 12.00 Spraoi le Ceol

Fáilte roimh Theaghlaigh

Seomra Teaghlaigh

11.00 - 12.30 Toghchán don Choiste Gnó (ag an am céanna leis an bplé)

Baill an Chonartha

Lasmuigh de Svuít Bhaile Uí Bheacháin

12.00 - 13.00

Ceardlanna: a. Conas Seachtain na Gaeilge a chur chun cinn i do Chraobh b. Conas gur féidir do Chraobh agus Coiste Contae a fhorbairt c. Conas na meáin shóisialta a úsáid i do Chraobh (ardchúrsa) Deaisc eolais: a. An Bailiúchán Náisiúnta b. Na meáin shóisialta (gach leibhéal)

• Conchubhair Mac Lochlainn, Cathaoirleach SnaG & Orlaith Nic Ghearailt, Bainisteoir SnaG & Feachtais Feasachta • Donnchadh Ó hAodha, Uachtarán Dáil na Mumhan & Ciarán Wadd, Feidhmeannach Ballraíochta & Oideachais • Róisín Ní Mhaoláin, Feidhmeannach Cumarsáide

Svuít Bhaile Uí Bheacháin

• Aodhán Ó Deá, Stiúrthóir Forbartha • Baill foirne éagsúla

14.00 – 15.30 Seoladh Seachtain na Gaeilge le Energia

Fáilte roimh chách

15.00 - 16.00

Tionól na Mac Léinn

Mic léinn 3ú leibhéal

15.30 - 18.00

Seisiún Ceoil

Fáilte roimh chách

16.00 - 17.00

Seisiún Spraoi

Fáilte roimh Theaghlaigh

16.00 - 17.00

Taispeántas ó Chartlann Chonradh na Gaeilge atá bronnta ar OÉ, Gaillimh

Fáilte roimh chách

18.00 - 19.30

Dinnéar na bPáistí

Teaghlaigh ag fanacht san óstán amháin

19.30 - 20.00

Fáiltiú

Urraithe ag Coiste Duiche na Gaillimhe

& Seoladh Síntiús na nGael

• Aodhán Ó Deá, Stiúrthóir Forbartha

Dinnéar na hArd-Fheise

• Gradaim Chonradh na Gaeilge • Ceol, Craic agus Damhsa le COGAR

20.00 ar aghaidh

Svuít Bhaile Uí Bheacháin

‘Oideachas, Reachtaíocht & Toghcháin’

Ionad Siopadóireachta, An Fhaiche Mhór

Áras na nGael, 45 Sráid Dominic

Caifé an Óstáin Óstán Chuan na Gaillimhe Svuít Leitir Móir

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2020, Gaillimh

CLÁR LEABHAR NA hARD-FHEISE Clár na hArd-Fheise ............................................................................................................... 2 1. Na Rialacha Seasta .............................................................................................................

2. Tuairisc an Uachtaráin ....................................................................................................... 6 3. An Eagraíocht: 3.1. Na Coistí agus Ionadaíocht ....................................................................................... 9 3.2. An Fhoireann ..............................................................................................................

3.3. An Tinreamh ar Chruinnithe de na Coistí Ceannais ............................................. 11 3.4. Tuairisc na hEagraíochta ........................................................................................... 12 3.5. Na Cuntais Airgid 2019 ............................................................................................. 24 3.6. Bailiúchán Náisiúnta 2019 ......................................................................................... 40 3.7. Comhbhrón .................................................................................................................

4. Tuairiscí ó Aonaid Éagsúil den Eagraíocht 4.1. Tuairisc Seachtain na Gaeilge Teo ................................................................................ 44 4.2. Tuairisc An Coimisiún le Rincí Gaelacha .................................................................... 47 4.3. Tuairisc An Siopa Leabhar ........................................................................................... 49 4.4. Tuairisc Raidió Rí-Rá ................................................................................................... 50 4.5. Tuairisc ó PEIG ...........................................................................................................

5. Tuairiscí ó na Tograí 5.1. Tuairisc An Clár As Gaeilge ........................................................................................

5.2. Tuairisc Gael-Fhorbairt na Gaillimhe .......................................................................... 53 5.3. Tuairisc Togra Mhaigh Eo ...........................................................................................

5.4. Tuairisc Scéim an Aonaigh .......................................................................................... 55 5.5. Tuairisc Muineachán le Gaeilge ................................................................................... 56 6. Ainmniúcháin do na Toghcháin 2020 .............................................................................. 59 7. Rúin na hArd-Fheise 2020 ................................................................................................. 62 8. Miontuairiscí Ard-Fheis 2019, Muineachán ...................................................................

9. Uachtaráin Chonradh na Gaeilge ....................................................................................

‘Oideachas, Reachtaíocht & Toghcháin’

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2020, Gaillimh

Is í ár dteanga féin í. Coigil aithinne d’aislinge: scaradh léi is éag duit.

BAILE ÁTHA CLIATH · BÉAL FEIRSTE · RÁTH CHAIRN · DÚN SEACHLAINN · GAOTH DOBHAIR

forasnagaeilge.ie ‘Oideachas, Reachtaíocht & Toghcháin’

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2020, Gaillimh

1. NA RIALACHA SEASTA 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.

Dhá nóiméad don té a mholann rún (Dhá nóiméad ag an tús nó nóimead ag an tús agus ag an deireadh). Nóiméad amháin d’aon teachta eile ag caint ar an rún. Níl cead ag aon duine labhairt faoi dhó i dtaobh na ceiste céanna ach amháin an té a mholann rún. Níl cead ag teachta athrá a dhéanamh ar chaint a thug teachtaí eile cheana féin. Is é 25 teachta a bheidh mar líon gnó le linn na hArd-Fheise. Ní cheadaítear rún ar bith nach bhfuil luaite ar an gclár a phlé mura gcuirtear na Rialacha Seasta ar leataobh. Chun na Rialacha Seasta a chur ar leataobh ní foláir do dhá thrian nó níos mó dá bhfuil i láthair agus i dteideal vótála, vóta a chaitheamh ar a thaobh sin.

10. 11.

12. 13.

Ní foláir do dhá thrian nó níos mó dá bhfuil i láthair agus i dteideal vótála, vótáil ar son rúin phráinní, a phléifear faoi riail 6, le go nglacfar leis mar rún. Beidh aon rún a bhainfidh le hairgeadas, rún práinneach a phléifear agus a ghlacfar leis faoi rialacha 6 agus 7 ina measc, mar mholadh seachas mar threoir don Choiste Gnó nua le cur i bhfeidhm laistigh d’acmhainní na heagraíochta. Beidh cead labhartha ag iar-Uachtaráin an Chonartha. Muna bhfuil ar chumas teachta a bheith i láthair chun rún dá c(h)uid a mholadh ní foláir dó nó di é sin a chur in iúl don Ard-Oifig roimh ré agus ní foláir dó nó di teachta eile a fháil chun an rún sin a mholadh agus é sin a cheadú i scríbhinn. Ní ceadmhach leasú a mholadh ar rún má athraíonn sé spiorad an rúin. Mura mbíonn duine ann in am le rún a mholadh rachaidh an rún go deireadh an liosta rún

COISTE GNÓ CHONRADH NA GAEILGE 2019 - 2020

Chun tosaigh ó chlé: Dara sraith ó chlé: Ar chúl ó chlé:

Íte Ní Chionnaith; Clíodhna Ní Chorráin; Paula Melvin, Tánaiste; Niall Comer, Uachtarán; Séámus Mac Dhaibhéid; Julian de Spáinn, Ard-Rúnaí. Ursula Ní Shabhaois; Eibhlín Uí Mhorónaigh; PT Mac Ruairí; Aedín Uí Mhaoiléidigh; Róisín Ní Mhaoláin; Caoimhe Ní Ghriallais; Rónán Mistéil. Caoimhín Ó Dónaill; John Ó Loideáin; Donnchadh Ó hAodha; Aodhán Ó Deá; Cuan Ó Seireadáin; Conchubhair Mac Lochlainn; Pádraig Mac Fhearghusa.

‘Oideachas, Reachtaíocht & Toghcháin’

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2020, Gaillimh

2. TUAIRISC AN UACHTARÁIN 2020

Ba mhaith liom fearadh na fáilte a chur roimh gach duine anseo go hArd-Fheis Chonradh na Gaeilge i nGaillimh. Cuid mhór mhaith den am agus píosaí á n-ullmhú agam don leabhrán, do nuachtlitir Chonradh na Gaeilge nó fiú do na nuachtáin, is ag éileamh cearta do na Gaeil a bhím – agus go díreach mar a bhíonn baill Chonradh na Gaeilge go hiondúil. Is chuige sin atáimid agus níor chóir dúinn leithscéal a ghabháil ina leith. Ar ndóigh, is minic a chuireann obair den chineál seo tuirse agus frustrachas ar an té a bhíonn ina bun agus ní bhíonn toradh na feachtasaíochta soiléir i gcónaí. Ní fheictear dom go bhfuil sé i nádúr Conraitheoirí (ná i nádúr na nGael, le fírinne) a bheith ag maíomh as an méid atá bainte amach againn. Níl le déanamh, áfach, ach súil a chaitheamh siar cúpla mí agus feicfear go bhfuil tionchar ollmhór á imirt ag Conradh na Gaeilge ar shochaí na hÉireann. Den chéad uair riamh tá stádas oifigiúil ag an Ghaeilge in Éirinn ar fad agus tá deireadh leis an phéindlí deiridh a choinnigh cosc ar úsáid na Gaeilge sna cúirteanna. Níl aon duine ag maíomh go bhfuil an socrú i leith na Gaeilge foirfe ach is cinnte go bhfuil go leor forálacha sa reachtaíocht nua sa dá thrian de Chúige Uladh a thugann dóchas dúinn, mar Ghaeil. Le trí bliana ó cuireadh deireadh leis an rialtas ó thuaidh tá ceist na Gaeilge i lár an aonaigh agus ní féidir linn ról ollmhór agus lárnach Chonradh na Gaeilge san fheachtas seo a shéanadh. Ní ar chúrsaí ó thuaidh amháin a bhí ar súile ná ár n-iarrachtaí dírithe, ar ndóigh. Roimh an Nollaig rinneadh go leor plé ar an Bhille Teanga nua agus

Niall Comer, Uachtarán Chonradh na Gaeilge

dála na reachtaíochta nua ó thuaidh, bhí idir dhóchas agus dhíomá faoin méid a foilsíodh. Is baolach anois go gcuirfear an bille, mar thosaíocht, go “tóin poill” mar gheall ar an olltoghchán luath ach is cinnte go mbeidh an Conradh ag coinneáil súil ghéar ar an cheist chéanna agus ag cur brú ar an chóras nua pholaitiúil cloí leis an dualgas atá orthu, is cuma cé acu páirtí a bheas i gcumhacht, an tseoid is luachmhaire dár n-oidhreacht a chosaint. Ina theannta sin, is mór an tionchar a d’imir feachtasaíocht Chonradh na Gaeilge ar fhorbairtí atá geallta don Ghaelscolaíocht, mar a d’fhógair an tAire Oideachais, Joe McHugh, i dtús mhí Eanáir. D’admhaigh sé féin gur plean uaillmhianach agus dúshlánach é líon na bpáistí sa chóras Gaelscolaíochta a mhéadú faoi dhó roimh 2030 ach, le fírinne, cá mbeimis gan uaillmhian ná dúshlán? An Dr. Niall Comer, Uachtarán Chonradh na Gaeilge, Feabhra 2020.

‘Oideachas, Reachtaíocht & Toghcháin’

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2020, Gaillimh

Ag Neartú na Gaeltachta trí Neartú na Gaeilge An Próiseas Pleanála Teanga i gcomhar le

‘Oideachas, Reachtaíocht & Toghcháin’

Conradh na Gaeilge

www.oideasgael.ie

Ard-Fheis 2020, Gaillimh

Cúrsaí Gaeilge do Dhaoine Fásta líofa ón ghlantosaitheoir go

• Siúl sléibhe • Timpeallacht & Cultúr • Seandálaíocht • Damhsa • Bodhrán • Péintéireacht • Feadóg • Cláirseach • Taipéis • Griangrafadóireacht

Cúrsaí speisialta ard-leibhéal Gaeilge • Cruinneas na Gaeilge • Oiliúint Múinteoirí • SCG • Ó Bhéarla go Gaeilge (cúrsa san aistriúchán)

• Saibhreas na Gaeilge

Laethe Saoire Gníomhaíochta

Eolas 2020 ó

Gleann Cholm Cille, Co. Dhún na nGall

Fón: +353 (0)74 97 30 248 87 oifig@oideasgael.ie

‘Oideachas, Reachtaíocht & Toghcháin’

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2020, Gaillimh

Coiste Stiúrtha Ógras Róisín Ní Mhaoláin.

3. AN EAGRAÍOCHT 3.1. COISTÍ AGUS IONADAÍOCHT

An Coiste Gnó Tionóladh an chéad chruinniú den Choiste Gnó nua ar 06 Aibreán 2019 agus toghadh Paula Melvin mar Thánaiste ar an gConradh ag an gcruinniú sin. Bhí 7 gcruinniú den Choiste Gnó ann ó Ard-Fheis 2019. An Buanchoiste Tionóladh an chéad chruinniú den Bhuanchoiste nua ar 18 Bealtaine 2019. Bhí 6 chruinniú den Bhuanchoiste ann ó Ard-Fheis 2019. Seo a leanas baill an Bhuanchoiste: Niall Comer, Uachtarán; Paula Melvin, Tánaiste; Donnchadh Ó hAodha; P T Mac Ruairí; Pádraig Mac Fhearghusa; Conchubhair Mac Lochlainn agus Caoimhín Ó Dónaill. Coiste Chomhoibrithe le Foras na Gaeilge Bhí cruinniú amháin den choiste seo ón Ard-Fheis. Seo a leanas baill reatha an Choiste Comhoibrithe: Niall Comer, Uachtarán, Paula Melvin, Tánaiste (cathaoirleach), Aodhán Ó Deá agus Caoimhín Ó Dónaill. An Coiste Iniúchadh Cuireadh Coiste Iniúchadh ar bun ar 3 Samhain 2015. Bhí 10 gcruinniú ann go dtí seo. Seo a leanas baill an Choiste: Tadhg Ó Rodaigh (cathaoirleach), Ciarán Ó Feinneadha agus Labhaoise Ní Fhaoláin. Ionadaíocht Is iad seo a leanas na hionadaithe thar ceann an Choiste Ghnó a ainmníodh ar eagraíochtaí eile i rith na bliana:

Seachtain na Gaeilge Teo. Stiúrthóirí: Niall Comer, Uachtarán. Clíodhna Ní Chorráin. Club Chonradh na Gaeilge Baile Átha Cliath: Cuan Ó Seireadáin. Gaillimh: Caoimhe Ní Ghriallais Foras Éireann P.T. Mac Ruairí. An Fhéile Phan-Cheilteach Caoimhín Ó Cadhla. An Coimisiúin le Rincí Gaelacha Baill ceithre bhliain: 2017-2021 Éamonn de Bhál, Gráinne Ní Chonchubhair, Seán Mac Donnchadha 2019-2023 Máire Mhic Aogáin, Séamus Ó Sé, Aedín Uí Mhaoiléidigh Baill dhá bhliain 2019-21 Seán Ó Féagáin, Eileen Fagan Gargan, Dónas Tréanlámhach, Séamus Mac Uistín, Máire Ní Cheallaigh, Nancy Troy O’Herlihy Liosta Náisiúnta Bhaill Cúige 2019 - 2021 Uladh: Proinnsias Mac Oirialla, Seán Mac an tSagairt. Mumhan: Máirín Ni Ruairc Tuathaigh, Seán Ó Cuilleanáin. Laighean: Máire Nic Giolla Rua, Colette Nic Ádhastar. Connacht: Gearóid Ó Cianaigh, Mairéad Nic Giolla Bhríde. Sasana: Dónal Ó Dochartaigh, Rós Mhic Giobúin, Máire Ní Dhufaigh. Albain: Eoghan Mac Amhlaoi

‘Oideachas, Reachtaíocht & Toghcháin’

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2020, Gaillimh

3.2. AN FHOIREANN Conradh na Gaeilge Julian de Spáinn

Ard-Rúnaí

Alma Ní Bhroin

Riarthóir

Jade Pepper

Riarthóir Sealadach

Seán Ó hAdhmaill

Bainisteoir Acmhainní Daonna (i bpáirt le Glór na nGael)

Cosaint Teanga agus Ionadaíocht Peadar Mac Fhlannchadha

Bainisteoir Abhcóideachta ó dheas & Leas-Ardrúnaí Tionscadail

Conchúr Ó Muadaigh

Bainisteoir Abhcóideachta ó thuaidh

Róisín Ní Mhaoláin

Feidhmeannach Cumarsáide

Pádraig Ó Tiarnaigh

Feidhmeannach Cumarsáide & Abhcóideachta ó thuaidh

Caoimhín Ó Cadhla

Feidhmeannach Anailíse & Taighde

Feachtais Feasachta Orlaith Nic Ghearailt

Bainisteoir Sheachtain na Gaeilge & Feachtais Feasachta

Sophie Osbourne

Feidhmeannach Sheachtain na Gaeilge & Feachtais Feasachta

Dónal Ó Galllachóir

Feidhmeannach Ilmheán & Lárphointe Feasachta

Seán Ó Murchadha

Feidhmeannach Feachtais Feasachta & Ilmheán ó thuaidh

Lynn Rickard

Forbróir Árdán Ilmheán

Eagraíocht Aodhán Ó Deá

Stiúrthóir Forbartha & Leas-Ardrúnaí Eagraíochta

Gráinne Ní Mhuilneoir

Bainisteoir an tSiopa Leabhar

Ciarán Wadd

Feidhmeannach Oideachais agus Ballraíochta

Niamh Ní Chróinín

Bainisteoir Raidió Rí-Rá

Cuan Ó Seireadáin

Coimeádaí

Síomha Ní Ruairc

Comhordaitheoir Óige

Caolán Mac Grianna

Comhordaitheoir na Mac Léinn Tríú Leibhéal

Eve Ní Bhraoin

Comhordaitheoir Seó Bóthair

Aoife Ní Mhórdha

Comhordaitheoir Seó Bóthair

Dáire Ó Faogáin

Comhordaitheoir Tionscadail

Cuisle Nic Liam

Oifigeach Tionscadail

Síne Nic an Ailí

Stiúrthóir, Cultúr Club (go dtí mí Eanáir 2020)

Tograí Forbartha

Caoimhe Ní Ghriallais

Feidhmeannach, Gael-Fhorbairt na Gailllimhe

Le líonadh

Feidhmeannach, Pobal ar a’n Iúl

Nollaig Mac Giolla Thuile

Feidhmeannach, An Cumann Gaelach Muineachán

Marc Mac an Adhastair

Feidhmeannach, An Clár As Gaeilge

Brídín Ní Cheallaigh

Feidhmeannach, Togra Mhaigh Eo

Sorcha Ní Uallacháin

Feidhmeannach, Togra an Aonaigh

‘Oideachas, Reachtaíocht & Toghcháin’

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2020, Gaillimh

3.3. AN TINREAMH AR CHRUINNITHE DE NA COISTÍ CEANNAIS TINREAMH AN CHOISTE GHNÓ 2019/20 (Baill tofa ag Ard-Fheis 2019) Ainm an Bhaill

06/04/19

Aodhán Ó Deá

Caoimhe Ní Ghriallais

18/05/19

29/06/19

14/09/19

02/11/19

07/12/19

20/01/20

Iomlán

Caolán Mac Grianna Clíodhna Ní Chorráin

Cuan Ó Seireadáin

Edel Ní Bhraonáin

Íte Ní Chionnaith

John Ó Loideáin

Niall Comer

Pádraig Mac Fhearghusa

Paula Melvin

Róisín Ní Mhaoláin

Séamus Mac Dhaibhéid

Tomás Mac Ruairí

Ursula Ní Shabhaois

X X

7 4

*Bhí ionadaíocht eile ar an gCoiste Gnó ó Choistí Chúige, Coistí Chontae agus eagraíochtaí faoi scáth an Chonartha

TINREAMH AN BHUANCHOISTE 2019/20 Ainm an Bhaill Caoimhín Ó Dónaill

18/05/19

13/07/19

Conchubhair Mac Lochlainn

14/09/19

16/10/19

07/12/19

20/01/20

Iomlán

X X

Donnchadh Ó hAodha

Niall Comer, Uachtarán

Pádraig Mac Fhearghusa

Paula Melvin, Tánaiste P T Mac Ruairí

‘Oideachas, Reachtaíocht & Toghcháin’

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2020, Gaillimh

3.4. TUAIRISC NA hEAGRAÍOCHTA Agus Ard Fheis 2020 á reáchtáil againn, is fiú súil siar ar an méid atá bainte amach ag Conradh na Gaeilge ó bhí Ard Fheis 2019 ann. Is cúis bhróid an dul chun cinn atá déanta i mbliana. Is é Conradh na Gaeilge fóram daonlathach phobal na Gaeilge, agus is í príomhaidhm na heagraíochta ná an Ghaeilge a athréimniú mar ghnáth-theanga na hÉireann. Gníomhaíonn an Conradh sna 32 contae agus ar fud na cruinne - tá breis agus 190 craobh ag an gConradh ó Arizona go Beirlín, agus ó Cheanada go Conamara. Tá líon na mball aonair ag fás go leanúnach, agus bíonn baill uile an Chonartha ag saothrú go dian díograiseach chun úsáid na Gaeilge a chur chun cinn ina gceantair féin. Seo cuntas ar obair na bliana seo de réir na réimsí seo a leanas: 1. Oiliúint, Eagraíocht agus Imeachtaí 2. Cosaint Teanga agus Ionadaíocht 3. Feachtais Feasachta OILIÚINT, EAGRAÍOCHT & IMEACHTAÍ Craobhacha agus Baill Is iomaí craobh agus ball aonair ag Conradh na Gaeilge ar fud an oileáin agus ar fud an domhain. Ó bunaíodh an eagraíocht i 1893, tá craobhacha Chonradh na Gaeilge gníomhach ag cur chun cinn na teanga i ngach gné de shaol na tíre, agus ag saothrú go dian díograiseach chun úsáid na teanga a chur chun cinn ina gceantair féin. Is bealach iontach éifeachtach é craobh a bhunú leis an nGaeilge a chur chun cinn go háitiúil agus le páirt a ghlacadh i bhfeachtais náisiúnta. Más maith leat craobh a bhunú nó clárú mar bhall aonair de Chonradh na Gaeilge, is féidir tuilleadh eolais a aimsiú ag cnag.ie, nó teagmháil a dhéanamh le Ciarán Wadd, ár bhFeidhmeannach Oideachais agus Ballraíochta, ag ciaran@cnag.ie

Traenáil na Mac Léinn Tá gréasán leathan gníomhach Cumann Gaelacha cláraithe mar Chraobhacha den Chonradh sna hinstitiúidí tríú leibhéal ar fud an oileáin. Cuireann na Cumainn imeachtaí sóisialta agus acadúla ar fáil do bhaill an Chumainn, don choláiste agus don phobal, le ceiliúradh a dhéanamh ar an teanga agus ar an gcultúr Gaelach. Cuireann Conradh na Gaeilge Traenáil ar fáil do na grúpaí seo chuile bhliain i bpáirt le Glór na nGael agus Aontas na Mac Léinn in Éirinn, maidir le cur chun cinn na teanga, feasacht agus stocaireacht éifeachtach a dhéanamh ina gceantar féin. Glacann na Cumainn páirt i bhfeachtais eile le linn na bliana, #Dúshlán agus Gaeilge 24, mar shampla. Ranganna Gaeilge Cuireann Conradh na Gaeilge ranganna Gaeilge ar fáil d’fhoghlaimeoirí agus cainteoirí ag cúig leibhéal éagsúla, le cúrsaí atá in oiriúint do shiollabais Theastas Eorpach na Gaeilge (TEG) de chuid Ollscoil na hÉireann, Má Nuad (OÉ Má Nuad). Bíonn ranganna Gaeilge de chuid an Chonartha ar siúl i mBaile Átha Cliath, i nGaillimh, in Inis, ar an Iúr, i Luimneach, i Maigh Eo, i nGuaire, agus in áiteanna eile ar fud na hÉireann. Ritheann Conradh na Gaeilge ranganna seachtracha in áiteanna éagsúla ar fud fad na Príomhchathrach, Áras an Uachtarán agus Ambasáid na Síne in measc.

An tAire Cultúir, Oidhreachta agus Gaeltachta, Josepha Madigan TD ar chuairt ar Uimhir 6, Sráid Fhearchair

‘Oideachas, Reachtaíocht & Toghcháin’

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2020, Gaillimh

Faoi láthair i mBaile Átha Cliath amháin, tá os cionn 150 duine cláraithe do na cúrsaí seo, idir óg agus aosta, ó ghlantosaitheoirí go cainteoirí ó dhúchas ar mhaith leo feabhas a chur ar chruinneas gramadaí. D’fhreastail thart ar 600 ar chúrsaí le linn na bliana 2019. Forbraíodh ranganna nua in 2019, dianchúrsaí lae sa áireamh agus d’éirigh go maith le líon freastail na gcúrsaí siúd. De bharr na n-iarrachtaí in 2019, fuair Conradh na Gaeilge áit ar ghearrliosta na duaise: ‘Scoil Teanga is Fearr’ le ‘The Education Awards Ireland’. Nuachtlitir agus Suíomh Gréasáin Cuirtear nuachtlitir 3 uair sa bhliain ar fáil do chraobhacha agus baill aonair de Chonradh na Gaeilge, agus scaiptear i measc an phobail í. Bíonn gach eolas maidir le feachtais, mórimeachtaí na heagraíochta, agus dul chun cinn na craobhacha ar fáil sna nuachtlitreacha seo. Is deis iontach é do chraobhacha a chuid oibre a chur chun cinn nó a chur in iúl do ghrúpaí eile. Beidh an nuachtlitir á fhorbairt i mbliana le hardán cuimsitheach agus spéisiúil a chur ar fáil do chraobhacha agus baill an Chonartha, chomh maith leis na gnáthscéalta nuachta a bhaineann leis an eagraíocht. Bíonn gach eolas maidir le himeachtaí, cúrsaí agus scéalta nuachta an Chonartha ar fáil ag cnag. ie. Déantar uasdátú agus forbairt leanúnach ar an suíomh, ionas go mbíonn na háiseanna agus an t-eolas cuí ar fáil don phobal i gcónaí. Is féidir teagmháil a dhéanamh le Róisín Ní Mhaoláin, ár bhFeidhmeannach Cumarsáide, ag roisin@cnag.ie. Tionól Gaeltachta Leagadh béim ar phobail a neartú agus a fhorbairt ag Tionól Gaeltachta Chonradh na Gaeilge 2019, a reáchtáladh i nGleann Cholm Cille & Teileann, i gContae Dún na nGall. Táimid fíorbhuíoch as an bhfáilte ar chuir muintir Dún na nGall ar fáil do bhaill Chonradh na Gaeilge le linn an tsamhraidh. “Pleanáil Gaeltachta don Todhchaí” an téama

Ag stocaireacht le Craobh London i Westminster don Acht Gaeilge ó thuaidh

a bhí ag seimineár an Tionóil, agus labhair Micheál Mac Giolla Easpaig ó hÚdarás na Gaeltachta, Mairéad Ní Chuinneagain ó Sráidbhaile Oidhreachta Ghleann Cholm Cille, agus Eunan Mac Cuinneagáin, Cathaoirleach ar Choiste Pleanáil Teanga an Iardheiscirt ar an téama sin leis an gCathaoirleach Shane Ó Curraighín ó TG4. An Bailiúchán Náisiúnta D’eagraigh craobhacha Conradh na Gaeilge An Bailiúchán Náisiúnta fud fad na tíre arís ar Lá Fhéile Pádraig. Deis iontach a bhíonn sa Bhailiúchán le hairgead a thiomsú don chraobh chomh maith le deis bualadh le daoine nua le Gaeilge sa cheantar agus labhairt leo faoi na himeachtaí Gaeilge a bhíonn ag tarlú go háitiúil. Croí na Féile Bhí Croí na Féile, togra nua leis an nGaeilge a chur i gcroílár féilte cheoil Samhraidh, i láthair ag Féile na Gealaí, Ráth Chairn, Co na Mí, Kaleidoscope - féile chlainne a reáchtáladh don chéad uair i mbliana i mBaile Coimín, Co. Chill Mhantáin, Body & Soul, Co. na hIarmhí agus Picnic Leictreach, An Sráidbhaile, Co. Laoise. Idir chomharthaí draíochtúla, láithreacha champála Gaeltachta agus ardáin bhreá ghlórmhar, shroicheamar os cionn 50,000 duine thar an Samhradh leis an togra nua #CroíNaFéile.

‘Oideachas, Reachtaíocht & Toghcháin’

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2020, Gaillimh

COSAINT TEANGA & IONADAÍOCHT I mbliana, léirigh figiúirí phobalbhreith Kantar Millward Brown, a choimisiúnaigh Conradh na Gaeilge, go bhfuil tacaíocht láidir ón bpobal don Ghaeilge agus don Ghaeltacht. Creideann nach mór beirt i ngach triúr ó dheas, dóibh siúd a cuireadh faoi agallamh, gur chóir go mbeidh polasaí cuimsitheach a nascann múineadh na Gaeilge ón réamhscoil go bunscoil go meánscoil go dtí an tríú leibhéal. Seo cuid de na torthaí ba shuntasaí ón bpobalbhreith: ● D’aontaigh 53% ó dheas agus 40% ó thuaidh gur chóir go mbeadh tacaíocht ann do pháistí a thógáil le Gaeilge ● D’aontaigh 54% ó dheas agus 36% ó thuaidh gur chóir go mbeadh scoláireachtaí Gaeltachta ar fáil do dhaoine fásta ● Lorg 17% ó dheas agus 5% ó thuaidh seirbhísí as Gaeilge ón Stát ● D’aontaigh 64% ó dheas gur chóir go gcoinneofar an Ghaeilge mar chroí ábhar ardteiste (ní raibh ach 14% a d’easaontaigh leis seo) Is iontach an spreagadh iad na figiúirí seo, agus cabhraíonn siad go mór leis na feachtais. Olltoghchán 2020 ó dheas Rinne Conradh na Gaeilge comhordú ar fheachtas láidir le gach iarrthóir agus le gach páirtí polaitiúil a mhealladh chun gealltanais a thabhairt ar na héilimh comónta don Ghaeilge agus don Ghaeltacht aontaithe ag breis is 70 grúpa Gaeilge, Gaeltachta agus eile. D’eagraigh muid fóraim ghnímh i ngach mór gach contae ó dheas agus d’éirigh linn tríd sin gníomhairí sa phobal a spreagadh le gníomhú go háitiúil. Tá eolas faoi sheasamh na bpáirtithe ar na héilimh le feiceáil ar an mbileog trasna agus tá sé fíor a rá go bhfuil neart gealltanas tugtha dúinn. Leanadh leis an mbrú sa phobal le bileog eolais dáilte i ngach dáilcheantar le seasamh na n-iarrthóirí orthu. Chuirfear brú ar pé Rialtas nua na héilimh a chur san áireamh in aon chlár Rialtais.

Cuid de na fóraim Ghnímh i mbliana don Olltoghchán ó dheas: Cill Dara; Ciarraí; Ceatharlach; Baile Átha Cliath; Gaillimh; Dún na nGall.

Acht Gaeilge ó Thuaidh Tháinig dlús ollmhór faoin fheachtas #AchtAnois ó thuaidh ar son Acht Gaeilge ceart-bhunaithe agus neamhspleách le linn na Nollag agus sna laethanta luatha de mhí Eanáir nuair a cuireadh brú mór poiblí ar an NIO chun cruinniú, a bhí aontaithe roimh an Nollaig, a éascú le Rúnaí Stáit na Breataine. D’éirigh linn an cruinniú sin a chur i gcrích faoi dheireadh thiar thall Dé Domhnaigh 5 Eanáir, áit ar chuir toscaireacht Chonradh na Gaeilge moltaí agus argóintí chun tosaigh maidir leis an Acht Gaeilge, mar aon le dréacht-bhille a bhí curtha le chéile ag an Chonradh. Oíche Dhéardaoin 9 Eanáir foilsíodh an dréacht-chomhaontú ‘New Decade New Approach’ ina raibh tagairtí suntasacha

‘Oideachas, Reachtaíocht & Toghcháin’

D’iarr muid ar pháirtithe polaitiúla a dtacaíocht oifigiúil a ghealladh do na 4 mhóréileamh thíosluaite (atá aontaithe ag breis is 70 grúpa Gaeilge, Gaeltachta agus eile), agus seo a leanas freagraí na bpáirtithe a fuair muid faoi Dé Máirt, 28 Eanáir 2020, mar eolas duit agus tú ar tí vóta a chaitheamh ar 8 Feabhra 2020. Tá eolas / freagraí / coimitmintí forógra eile ó na páirtithe ar fáil ar www.cnag.ie/gaelvota1

Páirtí Polaitiúil Political Party

We asked political parties to officially pledge their support for the 4 commitments (agreed by over 70 Irish language, Gaeltacht and other groups) below, and these are the responses we received from the parties as of Tuesday, 28th of January 2020, for your information before you cast your vote on 8th of February 2020. Other information / answers / manifesto commitments from the parties can be found at www.cnag.ie/gaelvota1

Aire Sinsearach don Ghaeilge Senior Minister for the Irish Language

Infheistíocht €18 Milliún €18 Million investment

Polasaí don Ghaeilge sa Chóras Oideachais Policy for Irish in the Education System

Bille Teanga Níos Láidre Stronger Official Languages Bill

Eile | Other

Gan freagra | No answer

Eile | Other

I gcás nach bhfuair muid freagra ó pháirtí, tá tuairim á tabhairt ag Conradh na Gaeilge faoina seasamh bunaithe ar fhorógraí polaitiúla, ar ráitis phoiblí agus eile. Is féidir le haon pháirtí teagmháil a dhéanamh linn ag cearta@cnag.ie má tá siad ag iarraidh tacú leis na héilimh agus déanfar na hathruithe cuí. Rinneadh teagmháil ar a laghad faoi dhó le gach páirtí maidir lena seasamh ar na 4 éileamh. Tá an páirtí seo ag geallúint níos mó ná €18 milliún leis an nGaeilge agus leis an nGaeltacht a chur chun cinn.

In the case where we received no answer from a party, Conradh na Gaeilge is providing an opinion based on election manifestos, public announcements, etc. Any party can contact us at cearta@cnag.ie if they wish to support the commitments and we will make the relevent changes. All parties were contacted at least twice to indicate their stance on the 4 commitments. This party is promising more than €18 million to support Irish and the Gaeltacht.

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2020, Gaillimh

Cruinniú leis an Tánaiste, Simon Coveney TD agus le hAire na Gaeltachta, Seán Kyne TD maidir le hAcht Gaeilge

don Ghaeilge. Ghlac na páirtithe leis an chomhaontú sin Aoine 10 Eanáir. I ndiaidh oíche anailíse d’fhoilsigh Conradh na Gaeilge freagra a luaigh gur dul chun cinn stairiúil a bhí sa bhille Ghaeilge a bhí molta d’Acht Thuaisceart Éireann, cé gur thit sé go maith faoin mhéid a gealladh i gComhaontú Chill Rimhínn in 2006, go háirithe ar cheist an stádais oifigiúil, ceist na comharthaíochta agus ról Oifig an Chéad Aire agus an leasChéad Aire in aontú agus cur i bhfeidhm dualgais an choimisinéara nua Gaeilge. Leanann an feachtas ar aghaidh. Tá go leor bainte amach, ach tosaíonn an obair anois. Bille Teanga ó dheas Foilsíodh Bille na dTeangacha Oifigiúla 2019 faoi dheireadh agus mar thoradh ar roinnt blianta de stocaireacht ó Chonradh na Gaeilge. Cé go bhfuil cuid den fhoclaíocht sa bhille lag agus tá roinnt leasuithe atá ag teastáil ón gConradh in easnamh fós, tá bunús ann gur féidir a láidriú a fhad is a théann an bille tríd Tithe an Oireachtais. Táimid ag díriú go háirithe ar spriocbhlianta a bheith luaite le forálacha éagsúla sa bhille, go háirithe an fhoráil le 20% de na daoine a earcófar sa todhchaí a bheith inniúil ar an nGaeilge. #SEAS19 Reáchtáladh #SEAS19 leis an gá le hinfheistíocht a chur ar fáil Ghaeilge agus don Ghaeltacht i gCáinaisnéis 2020 a léiriú 16

do Theachtaí Dála agus Seanadóirí in Óstán Buswells ag tús mhí Dheireadh Fómhair. Casadh ar Theachtaí Dála agus polaiteoirí ó fud fad na tíre le cás na Gaeilge agus na Gaeltachta a phlé agus tábhacht na hinfheistíochta a chur i luí orthu. Labhair stocairí lena n-ionadaithe áitiúla, ag éileamh ar na polaiteoirí infheistíocht a dhéanamh sa Ghaeilge agus sa Ghaeltacht mar thosaíocht don Rialtas, mar a aontaíodh i measc 88 grúpa Gaeilge agus Gaeltachta, i gCáinaisnéis 2020. Tá súil againn go gcruthóidh an plean os cionn 1,190 post nua, ach go háirithe i gceantair Ghaeltachta. #Gaeilge4All Seoladh feachtas nua, darbh ainm #Gaeilge4All, leis an nGaeilge a chosaint agus a láidriú sa chóras oideachais chun go mbeidh eispéireas sásúil foghlama Gaeilge ag gach dalta sa chóras oideachais ón réamhscoil go dtí an tríú leibhéal. Ar an 11 Nollaig, ghlac an tAire Oideachais agus Scileanna, Joe McHugh TD, le 12,000 síniú ag éileamh polasaí cuimsitheach don Ghaeilge sa chóras oideachais ón réamhscoil go dtí an tríú leibhéal. Gluaiseacht D’fhógair Príomh-Aoire an Rialtais agus Aire Stáit na Gaeltachta, Seán Kyne T.D., deontas do Chonradh na Gaeilge chun cabhrú linn ‘Gluaiseacht’ a reáchtáil. Is forbairt í ‘Gluaiseacht’ ar Sheó Bóthair Chonradh na Gaeilge arna maoiniú ag an Roinn ó 2017 i leith. Tá plean oibre níos leithne leagtha amach ag an gConradh le go mbeidh an tionscadal ‘Gluaiseacht’ in ann freastal go díreach ar bheagnach 19,000 duine óg in 2019 agus 26,000 duine óg in 2020 leis an seó bóthair - ceardlanna idirghníomhacha ina mbeidh an duine óg féin lárnach sa chur chuige, a mheallfaidh, a spreagfaidh agus a chuirfidh ar chumas daoine óga cinntí coinsiasacha a dhéanamh chun an Ghaeilge a úsáid agus ról gníomhach a imirt i ngluaiseacht na Gaeilge. Cuirtear béim

‘Oideachas, Reachtaíocht & Toghcháin’

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2020, Gaillimh

freisin ar na deiseanna fostaíochta atá ar fáil trí Ghaeilge sna ceardlanna seo. Stocaireacht Eile Bíonn cruinnithe rialta ag Conradh na Gaeilge le rannóga éagsúla den Rialtas agus eagraíochtaí eile, le stocaireacht leanúnach a dhéanamh agus éilimh phobal na Gaeilge agus na Gaeltachta a chur os a gcomhair. Saor-Chomhairle Dlí Is féidir freastal ar na hionaid um ShaorChomhairle Dlí seo a leanas uair sa mhí, ach coinne a eagrú roimh ré: Baile Átha Cliath, cathair na Gaillimhe, Ros Muc, Corcaigh, Dún na nGall, nó Béal Feirste. Is féidir fiosrúcháin a sheoladh chuig dli@cnag.ie. Ceist na Comharthaíochta dátheangaí ó thuaidh Tá feachtais faoi lán-seoil anois idir Ollscoil Uladh, Ollscoil na Banríona agus i Halla na Cathrach, Comhairle Cathrach Bhéal Feirste, chun comharthaíocht dhátheangach a bhaint amach sna hinstitiúidí sin a leanas. Sa dá Ollscoil, glacadh le rúin ar son na comharthaíochta i reifrinn de chuid aontas na mac léinn agus i gComhairle Bhéal Feirste ar cheist na sólanna, d’aontaigh móramh i gcomhairliúchán poiblí gur cheart go mbeadh comharthaíocht dhátheangach ann sna hionaid nua thras-chathracha. Tá Conradh na Gaeilge ag plé leis na Cumainn Ghaelacha, le húdaráis ‘chomhionannais’ na nOllscoileanna agus le foireann agus páirtithe na Comhairle i mBéal Feirste chun an sprioc seo a bhaint amach gan mhoill. Seimineár an Oireachtais Reáchtáladh Seimineár an Oireachtais 2019, Plean don Todhchaí, Dé Sathairn, 2 Samhain i Citywest, mar chuid d’imeachtaí Oireachtas na Samhna 2019. Ar an bpainéal, bhí Niall Comer, Uachtarán Chonradh na Gaeilge; Daithí Mac Cárthaigh, Abhcóide agus Iaruachtarán Chonradh na Gaeilge; Pádraig Ó Duibhir, Ollscoil Chathair BÁC, agus Clíodhna Ní Chorráin, mac léinn Ollscoil

Seimineár an Oireachtais 2019 in Óstán Citywest

na Ríona agus ar an bpainéal aiseolais bhí Caoimhe Ní Mhaolaí, Colm Ó Neassa agus Clíodhna Ní Dhufaigh. Labhair an painéal leis an gcathaoirleach, Caoimhe Ní Chathail, ag an ócáid. FEACHTAIS FEASACHTA Chomh maith le bheith ag plé le stádas agus cosaint na teanga sna meáin chumarsáide agus ar na meáin shóisialta ar bhonn laethúil, eagraíonn Conradh na Gaeilge imeachtaí agus feachtais feasachta le linn na bliana, le fiúntas, beocht agus uilíocht na Gaeilge a chur in iúl don phobal. Seachtain na Gaeilge Reáchtáladh Seachtain na Gaeilge le Energia ó 1 -17 Márta 2019. Ghlac thart ar 750,000+ duine páirt san fhéile in 2019 go háirithe sna scoileanna. Seoladh an fhéile anuraidh os comhair na meán i gCé an Adhmaid agus go náisiúnta i gContae Mhuineacháin, Ard Fheis Chonradh na Gaeilge le spraoi agus siamsaíocht sráide do chlainne agus don phobal. Cuireadh na mílte imeacht pobail agus scoile ar siúl ar fud na hÉireann agus ar fud na cruinne, in áiteanna chomh fada i gcéin le L.A. agus an Astráil, le deiseanna a chothú do chách, ó fhoghlaimeoirí go cainteoirí líofa, taitneamh agus spraoi a bhaint as an teanga. Reáchtálfar Seachtain na Gaeilge le Energia arís i mbliana idir an 1 - 17 Márta, agus beidh Gráinne McElwain, Eimear Considine, agus

‘Oideachas, Reachtaíocht & Toghcháin’

An Dioplóma sa Ghaeilge Tá OÉ Gaillimh ag tairiscint cúrsaí Dioplóma sa Ghaeilge thar dhá bhliain (páirtaimseartha) don phobal. Tá an Dioplóma ar fáil ag leibhéil éagsúla ó Thosaitheoirí go hArdleibhéal. Is oíche amháin in aghaidh na seachtaine atá i gceist. The Dioplóma sa Ghaeilge is available at Beginner, Intermediate and Advanced Levels. This part-time Diploma course runs over two years - one evening per week - and is taught by experienced language teachers.

Tuilleadh Eolais/Further Information: Amanda Ní Fhlatharta T: 091 495248 R:andioplomasaghaeilge@oegaillimh.ie

Tar éis dom críochnú ar scoil bhí leibhéal maith Gaeilge agam. Bhí múinteoir an-mhaith agam agus chaith mé trí shamhradh i gColáiste Chiaráin mar scoláire. Ina dhiaidh sin d’iarr siad ar ais mar chúntóir mé. Tháinig feabhas mór ar mo chuid Gaeilge an samhradh sin mar go raibh deis agam a bheith ag comhrá go rialta le daoine a raibh leibhéal ard Gaeilge acu. Mar a tharlaíonn bhí tréimhse ansin ann nuair nach raibh deis agam mórán Gaeilge a labhairt. Ach ansin le linn dom a bheith ag imirt d’fhoireann rugbaí Chonnacht dúirt duine eile de na himreoirí go raibh sé ag smaoineamh ar chlárú ar an Dioplóma agus chinn mé go mbeadh sé iontach an deis sin a thapú leis an nGaeilge a chleachtadh níos rialta. Bhí mé níos sine ag tabhairt faoin Dioplóma sa Ghaeilge, agus thug mé níos mó aird ar an teagasc ná mar a rinne mé agus mé ar scoil agus fuair mé tuiscint níos fearr ar an teanga. Chabhraigh sé go raibh na teagascóirí an-chabhrach i gcónaí. Tá sé iontach a bheith in ann an méid a d’fhoghlaim mé ar an Dioplóma a úsáid agus mo chuid eolais rugbaí a roinnt ar an bpobal agus mé i m’anailísí le Rugbaí Beo ar TG4. Bhain mé an-taitneamh as an gcúrsa agus mholfainn é do dhuine ar bith atá ag smaoineamh ar Ghaeilge a fhoghlaim nó ar a chuid Gaeilge a fheabhsú. Ronan Loughney Iar-imreoir rugbaí le Connachta agus anailísí ar Rugbaí Beo, TG4. Tá réimse leathan cúrsaí fochéime agus iarchéime á dtairiscint ag Acadamh na hOllscolaíochta Gaeilge freisin. Gach eolas ag www.oegaillimh.ie/acadamh

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2020, Gaillimh

James Kavanagh mar ambasadóirí i mbliana. Is féidir imeachtaí a chlárú don fhéile agus tuilleadh eolais mar gheall ar an méid a bheidh ag tarlú a aimsiú ag snag.ie. Lá na Meán Sóisialta Is í an Ghaeilge ceann de na 100 teangacha is bríomhaire ar líne, agus dóibh siúd ar spéis leo a gcúpla focal a úsáid ar an idirlíon, beidh Lá na Meán Sóisialta, nó #LNMS20, eagraithe Dé Céadaoin, 11 Márta 2020, le ceiliúradh a dhéanamh ar fhorbairt agus fás na teanga ar líne. Reáchtáladh agus craoladh imeacht beo ó Theach an Ard-Mhéara i mBaile Átha Cliath i 2019. Labhair painéal d’aíonna speisialta - Michael Darragh MacAuley (peileadóir Átha Cliath), Helen McHugh (Oifigeach Tionscadal Teicneolaíochta, OCBÁC) agus Oisín Ó Duinn (Gaelchultúr, Duolingo) ar an lá mar gheall ar láithreacht na Gaeilge ar líne. D’éirigh go hiontach leis an imeacht agus bhain na céadta daoine úsáid as an haischlib #LNMS19 ar an lá. Raidió Rí-Rá Tá príomh-stiúideo Raidió Rí-Rá lonnaithe i mBaile Átha Cliath agus i mí na Samhna 2019, d’oscail Raidió Rí-Rá dhá stiúideo nua. Tá stiúideo amháin lonnaithe in oifigí Ghael Taca i gCorcaigh agus tá Raidió Rí-Rá ag roinnt stiúideo le Tech Space agus le Raidió na dTreabh in Áras na nGael i nGaillimh. Bhí cruinnithe oscailte agus laethanta traenála ar siúl sa dá stiúideo nua le cúpla seachtain anuas agus léiríodh go leor spéise ón bpobal. Tá Raidió Rí-Rá ag súil le foireann an stáisiúin a mhéadú sa bhliain amach romhainn. GaelZón ag Zeminar Reáchtáladh an GaelZón ag Zeminar 2019, comhdháil dírithe ar fhorbairt agus ar fholláine an duine óg, mar chuid de Bhliain na Gaeilge, agus lean sé ar aghaidh anuraidh. D’fhreastail 20,000 duine óg ar an gcomhdháil anuraidh. Anuas ar an nGaelzón, d’eagraigh Conradh na Gaeilge

Ag bronnadh an achainí #Gaeilge4All le 12,000 síniú ar an Aire Oideachais agus Scileanna, Joe McHugh TD ag an Roinn Oideachais agus Scileanna roimh na Nollaig

painéal cainte ar an bpríomhardán le plé a dhéanamh ar dheiseanna fostaíochta leis an nGaeilge. Bhí aíonna den scoth ag labhairt ar an bpainéal; James Kavanagh (láithreoir & scríbhneoir), Ola Majekodunmi (craoltóir & scríbhneoir) agus Shanna Ní Rabhartaigh (aistritheoir leis an gCoimisiún Eorpach sa Bhruiséil). Bhí Niamh Ní Chróinín, bainisteoir Raidió Rí-Rá agus craoltóir raidió, mar bhean an tí ar an bpainéal. D’eagraigh Conradh na Gaeilge an GaelZón, agus i measc na n-eagraíochtaí sa cheantar bhí Raidió Rí-Rá, Cumann na bhFiann, Coláiste Uisce, CONCOS, Gael Linn, Foras na Gaeilge agus TechSpace. Cuireadh réimse leathan ceardlanna ar fáil sa cheantar, idir cheardlanna fostaíochta, cheardlanna raidió agus cheardlanna ar fhoclaíocht na teanga. Trasna na dTonnta Chruthaigh an feachtas Trasna na dTonnta cibear-Ghaeltacht ar líne idir Dé Luain, an 4ú Feabhra agus Dé hAoine an 8ú Feabhra 2019. Le linn na seachtaine sin, spreagadh daoine ar fud an domhain giolcanna Gaeilge a sheoladh, ag úsáid an haischlib #TrasnaNadTonnta agus ag déanamh ceiliúradh ar an teanga agus ag cothú naisc agus caidrimh idir Ghaeil ar fud na cruinne.

‘Oideachas, Reachtaíocht & Toghcháin’

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2020, Gaillimh

Fiontar agus Scoil na Gaeilge — Scoil ildisciplíneach — Bunchéimeanna: — (DC118) BA Gnó agus Gaeilge — (DC239) BA Gaeilge, Iriseoireacht agus na Meáin Dhigiteacha — Iarchéim Mhúinte: — (DC627) MSc i nGnó & i dTeicneolaíocht an Eolais — Taighde www.dcu.ie/fiontar_scoilnagaeilge ‘Oideachas, Reachtaíocht & Toghcháin’

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2020, Gaillimh

‘Oideachas, Reachtaíocht & Toghcháin’

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2020, Gaillimh

Gréasán na Lárionad Gaeilge Cuireadh tús le Gréasán na Lárionad le nasc níos láidre a chruthú idir na lárionaid Ghaeilge ar fud na tíre. Tá 40 lárionad Gaeilge cláraithe leis an ngréasán anois, agus seirbhísí agus eolas á chur ar fáil acu don phobal. Tá gach eolas mar gheall ar na lárionaid ar fáil ag PEIG.ie/ lárionaid nó i bhfoirm leabhráin, atá ar fáil sna lárionaid féin thart timpeall na tíre. #Dúshlán Chuaigh os cionn 700 dalta meánscoile agus mic léinn ollscoile san iomaíocht leis an teideal don fhoireann is Gaelaí sa tír a bhaint amach sa chomórtas #Dúshlán, 2830 Eanáir. Eagraíonn Conradh na Gaeilge #Dúshlán gach bliain le daoine óga a spreagadh i mbun feachtasaíochta ar son na Gaeilge ar bhealach spraíúil. Roinntear an #Dúshlán i gcatagóirí éagsúla - ó na meáin shóisialta agus go seirbhísí stáit - agus bíonn ar na rannpháirtithe 30 tasc a bhaint amach thar thréimhse 50 uair a’chloig, ag bailiú pointí de réir mar a chomhlíonann siad na gníomhartha sin. Dúirt 99% de na daltaí a ghlac páirt anuraidh go go raibh siad sásta leis an gcomórtas!

Ag spreagadh na Gaeilge sna scoileanna le Seó Bóthair an Chonartha

cinn i mbealach taitneamhach. Foghlaimíonn daltaí faoi na háiteanna ar féidir leo an Ghaeilge a úsáid, faoina gcearta teanga agus spreagtar na daoine óga le smaoineamh faoi gairmeacha Gaeilge a roghnú amach anseo. Tá clú agus cáil bainte amach ag an Seó mar chuid thábhachtach den fhéilire scoile. Tá sé á fhorbairt an t-am ar fad le breis scoileanna ag glacadh páirte gach bliain. Chuir an Roinn Cultúir, Oidhreachta agus Gaeltachta ag cur tacaíochta ar fáil anuraidh agus tá béim faoi leith á chur ar deiseanna fostaíochta le Gaeilge.

Gaeilge 24 Don seachtú bhliain as a chéile, cuireadh dúshlán os chomhair daoine óga an Ghaeilge amháin a labhairt ar feadh 24 uair a’ chloig: sa bhaile, ar scoil, le siopaí agus gnólachtaí, timpeall an bhaile, le cairde, sa chlub spóirt nó óige agus eile. Ghlac breis is 340 scoil agus 32,000 duine páirt san imeacht i mbliana, ag spreagadh úsáid na teanga lasmuigh den seomra ranga agus déanamh normalú ar an teanga trí nascadh le gnóthaí agus le siopaí le Gaeilge, le grúpaí Gaeilge áitiúla, agus le seirbhísí stáit le Gaeilge.

Ní bheadh ann do Chonradh na Gaeilge ná d’fheachtais éagsúla an Chonartha murach tiomantas spreagúil, leanúnach bhaill an Chonartha, agus phobal na Gaeilge agus na Gaeltachta trí chéile. Táimid go mór faoi chomaoin ag gach ball aonair, gach ball craoibhe, agus gach oibrí deonach eile nach iad a thugann a gcuid ama agus a gcuid fuinnimh don eagraíocht gan teip gan staonadh. Gabhaim buíochas ó chroí libh uile thar ceann an Chonartha - ní neart go cur le chéile!

Seó Bóthair Is ceardlann idirghníomhach é an Seó Bóthair a úsáideann cluichí, plé, agus díospóireacht chun an Ghaeilge a chur chun

Julian de Spáinn Ard-Rúnaí, Conradh na Gaeilge +353 (0)1 4757401 julian@cnag.ie

‘Oideachas, Reachtaíocht & Toghcháin’

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2020, Gaillimh

3.5. NA CUNTAIS AIRGID 2019 CONRADH NA GAEILGE BLIAIN DAR CHRÍOCH AN 31 NOLLAIG 2019 RÁITEAS AR FHREAGRACHTAÍ AN CHOISTE GNÓ Tá an Coiste Gnó freagrach as tuarascáil bhliantúil agus ráitis airgeadais a ullmhú de réir dhlíthe oiriúnacha agus de réir Chaighdeáin um Thuairisciú Airgeadais 102 -Alt 1A. Bhain siad leas as an díolúine i gCTA102 - Alt 1A ón gceanglais chun ráiteas sreabhadh airgid a ullmhú toisc go bhfuil Conradh na Gaeilge (“an Conradh”) rangaithe mar eagraíocht bheag. Tá iallach ar an gCoiste Gnó ráitis airgeadais a ullmhú i gcomhair gach bliana airgeadais a thugann léargas fíor cothrom ar ghnóthaí an Chonartha agus ar fharasbarr nó ar easnamh an Chonartha don tréimhse sin. Agus na ráitis airgeadais sin á n-ullmhú acu ní foláir don Choiste Gnó: -

polasaithe cuntasaíochta oiriúnacha a roghnú agus ansin iad a chur i bhfeidhm go leanúnach,

breithiúnais agus meastacháin a dhéanamh atá réasúnta agus stuama,

a rá ar ullmhaíodh na ráitis airgeadais de réir chaighdeán cuntasaíochta is infheidhme, na caighdeáin sin a aithint agus tionchar agus cúiseanna imeachta ábhartha ó na caighdeáin sin a nótáil, agus

na ráitis airgeadais a ullmhú ar bhonn gnóthais leantaigh ach amháin sa chás go bhfuil sé mí-oiriúnach a cheapadh go leanfaidh an Conradh i mbun gníomhaíochta.

Deimhníonn an Coiste Gnó go bhfuil na riachtanais thuas comhlíonta agus na ráitis airgeadais á n-ullmhú acu. Tá an Coiste Gnó freagrach as taifid chuntasaíochta chuí a choimeád a léiríonn le cruinneas réasúnta stádas airgeadais an Chonartha ag am ar bith agus a chuireann ar a gcumas a bheith deimhin de go bhfuil na ráitis airgeadais ullmhaithe de réir chaighdeáin inghlactha. Tá siad freagrach freisin as sócmhainní an Chonartha a chosaint agus dá réir sin as céimeanna réasúnta a ghlacadh chun calaois agus gnóthaí cama eile a chosc agus a aimsiú. A mhéid is eol don Choiste Gnó, níl aon fhaisnéis a bhaineann leis an iniúchadh nach bhfuil a fhios ag an iniúchóir reachtúil agus tá na céimeanna glactha ag an gCoiste Gnó chun iad féin a chur ar an eolas faoi aon ábhartha faisnéis iniúchta agus a chinntiú go gcuirtear an t-iniúchóir reachtúil ar an eolas faoi aon fhaisnéis den sórt sin.

Ar son an Choiste Gnó Niall Comer, Uachtarán Julian de Spáinn, Ard-Rúnaí 31 Eanáir 2020

‘Oideachas, Reachtaíocht & Toghcháin’

OireAChtAs NA sAmhNA Gaillimh, Príomhchathair Chultúir na heorpa 2020 23 Deireadh Fómhair - 1 samhain Bí linn ar Stáitse Mór na hEorpa i nGaillimh na Saíochta agus na Suáilce do Phríomhfhéile Náisiúnta na nGael Steipeanna, Stéibheanna & Seisiúin Scéalta, Seónna & Seimineáir Cláraigh dár Nuachtlitir www.antoireachtas.ie/nuachtlitir/claraigh-linn.html agus coinnigh suas chun dáta.

#ONAs2020

An tOireachtas 6 Sráid Fhearchair, Baile Átha Cliath 2, D02 VH98 Fón: +353 1 475 38 57 Ríomhphost: eolas@antoireachtas.ie Suíomh Gréasáin: www.antoireachtas.ie

LE BUNMHAOINIÚ Ó

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2020, Gaillimh

CONRADH NA GAILGE BLIAIN DAR CHRÍOCH AN 31 NOLLAIG 2019 DEARBHÚ AN CHOISTE GNÓ Tá na ráitis airgeadais ar leathanaigh 8 go 13 á bhfaomhadh ag an gCoiste Gnó agus deimhníonn siad go bhfuil siad freagrach astu, roghnú polasaithe cuntasaíochta cuí san áireamh, iad a chur i bhfeidhm go comhsheasmhach agus na breithiúnais thacaíochta a dhéanamh ar bhunús réasúnta agus stuama. Ullmhaíodh iad ar bhonn gnóthais leantaigh ar an mbonn go leanfaidh Conradh na Gaeilge i mbun gníomhaíochtaí. Deimhníonn an Coiste Gnó gur chuir siad taifid chuntasaíochta uile an Chonartha ar fáil don iniúchóir agus tugadh dó an fhaisnéis go léir atá riachtanach chun na ráitis airgeadais a ullmhú. Deimhníonn an Coiste Gnó, chomh fada agus is eol dóibh agus a chreideann siad, go léiríonn na ráitis airgeadais idirbhearta uile an Chonartha don bhliain dar chríoch an 31 Nollaig 2019. Ar son an Choiste Gnó Niall Comer, Uachtarán Julian de Spáinn, Ard-Rúnaí 31 Eanáir 2020

TUARASCÁIL AN INIÚCHÓRA NEAMHSPLEÁCH DO CHOMHALTAÍ CONRADH NA GAEILGE Tuarascáil ar an iniúchadh ar na ráitis airgeadais Tá iniúchadh déanta agam ar na ráitis airgeadais do Conradh na Gaeilge (“an Conradh”) don bhliain dar críoch an 31 Nollaig 2019 ar leathanaigh 8 go 13 ar a n-áirítear an Cuntas Ioncaim agus Caiteachais, an Clár Comhardaithe agus nótaí ar na ráitis airgeadais ar a n-áirítear achoimre ar na polasaithe suntasacha cuntasaíochta mar atá leagtha amach i Nóta 1. Is é an creat tuairiscíochta airgeadais a cuireadh i bhfeidhm agus iad á n-ullmhú ná dlí na hÉireann agus Caighdeán Tuairiscíochta Airgeadais 102 – Alt 1A, a bhfuil feidhm leis in Éirinn. Tuairimí agus conclúidí ag eascairt as m’iniúchadh I dtaca leis na ráitis airgeadais, i mo thuairimse • tugann siad léargas fíor cothrom ar na sócmhainní, na dliteanais agus ar staid airgeadais an Chonartha ar an 31 Nollaig 2019 agus ar a thoradh don bhliain a chríochnaigh ansin; agus • ullmhaíodh iad mar is cuí faoi réir Chaighdeán Tuairiscíochta Airgeadais 102 Alt 1A. Bunús na Tuairime

‘Oideachas, Reachtaíocht & Toghcháin’

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2020, Gaillimh

Stiúraigh mé m’iniúchadh faoi réir na gCaighdeán Idirnáisiúnta Iniúchóireachta (Éire) {CII (Éire)} agus an dlí atá i bhfeidhm. Tá cur síos breise ar mo fhreagrachtaí faoi réir na gcaighdeán seo sa chuid de mo thuarascáil dar teideal Freagrachtaí an iniúchóra as iniúchadh a dhéanamh ar an ráitis airgeadais. Táim neamhspleách ar an gConradh faoi réir na gceangaltas eiticiúla a bhaineann le m’iniúchadh ar ráitis airgeadais in Éirinn, ar a n-áirítear Caighdeáin Eiticiúla d’Iniúchóirí in Éirinn, arna eisiúint ag Údarás Maoirseachta Iniúchta agus Cuntasaíochta na hÉireann (ÚMICÉ) agus chomhlíon mé mo chuid dualgas eiticiúla eile faoi réir na gceangaltas seo [ar a n-áirítear Alt 6 den Chaighdeán Eiticiúil – Forálacha ar fáil d’Aonáin Bheaga (FafAB) (2016) faoi réir na gcúinsí atá leagtha amach i Nóta 9 ar na ráitis airgeadais]. Creidim go bhfuil an fhianaise iniúchóireachta a fuair mé dóthanach agus cuí le go mbeadh bunús le mo thuairim. Tátail a bhaineann le gnóthas leantach Níl aon ní le tuairisciú agam i dtaca leis na cúrsaí seo a leanas a bhfuil dualgas orm faoi réir CII (Éire) a thuairisciú libh nuair: nach bhfuil an úsáid a bhaineann an Coiste Gnó as bonn cuntasaíochta an ghnóthais leantaigh, agus na ráitis airgeadais á n-ullmhú, cuí; nó Tátail a bhaineann le gnóthas leantach (ar leanúint) nár nocht an Coiste Gnó sna ráitis airgeadais aon éiginnteachtaí ábhartha aitheanta a d’fhágfadh faoi amhras suntasach cumas an Chonartha chun leanúint de bheith ag baint úsáide as bonn cuntasaíochta an ghnó leantaigh ar feadh tréimhse dhá mhí déag ar a laghad ón 31 Eanáir 2020 ar a n-údaraítear eisiúint na ráiteas airgeadais. Eolas Eile Tá an Coiste Gnó freagrach as an eolas eile. Cuimsíonn an t-eolas eile an t-eolas úd atá sa tuarascáil bhliantúil cé is moite de na ráitis airgeadais agus de mo thuarascáil orthusan. Ní chlúdaíonn mo thuairim ar na ráitis airgeadais an t-eolas breise agus, seachas an méid atá ráite go sonrach i mo thuarascáil, ní thugaim aon tátal dearbhaithe orthusan. I dtaca le m’iniúchadh ar na ráitis airgeadais, tá freagracht orm an t-eolas breise a léamh agus, é sin á dhéanamh agam, cíoradh a dhéanamh féachaint an bhfuil an t-eolas eile neamhréireach go bunúsach leis na ráitis airgeadais nó le heolas ar tháinig mé air agus mé i mbun an iniúchta, nó a fheictear dom a bheith míshonraithe go hábhartha ar aon dóigh eile. Má thagaim ar aon neamhréireacht ábhartha nó aon mhíráiteas follasach tá dualgas orm a chinneadh cé acu an bhfuil, nó nach bhfuil, aon mhíráiteas ábhartha sna ráitis airgeadais nó aon mhíráiteas ábhartha san eolas eile. Má thagaim ar an dtuairim, agus an tuairim bunaithe ar an obair atá déanta agam, go bhfuil míráiteas ann san eolas breise, tá dualgas orm é sin a thuairisciú. Níl aon ní le tuairisciú agam i dtaca leis seo. Tuairimí faoi nithe eile Fuaireas gach eolas agus gach míniú a mheasaim a bheith riachtanach chun críche m’iniúchta.

‘Oideachas, Reachtaíocht & Toghcháin’

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2020, Gaillimh

Is í mo thuairim go raibh taifid chuntasaíochta an Chonartha dóthanach le go bhféadfaí na ráitis airgeadais a iniúchadh go héasca agus mar is cuí agus go bhfuil na ráitis airgeadais ag teacht leis na taifid chuntasaíochta. Freagrachtaí faoi seach Freagrachtaí an Choiste Gnó as na ráitis airgeadais Mar atá mínithe ar bhealach níos iomláine i bhfreagrachtaí an Choiste Gnó atá leagtha amach ar leathanach 2, tá an Coiste Gnó freagrach as ullmhú na ráiteas airgeadais agus as bheith sásta go dtugann siad léargas fíor cothrom, agus as cibé rialú inmheánach a mheasann siad a bheith riachtanach chun go bhféadfaí na ráitis airgeadais a ullmhú ar dhóigh go mbeidís saor ó aon mhíráiteas ábhartha, bíodh sé mar earráid nó mar chalaois. Freagrachtaí an Choiste Gnó as na ráitis airgeadais (ar leanúint) Agus na ráitis airgeadais á n-ullmhú, tá an Coiste Gnó freagrach as cumas an Chonartha chun leanúint air mar ghnóthas leantach a mheas agus as nithe a bhaineann le gnóthas leantach á nochtadh acu, mar atá infheidhmithe, agus leas á bhaint acu as bonn cuntasaíochta an ghnóthais leantaigh mura bhfuil sé in intinn ag bainistíocht an Chonartha a leachtú nó éirí as gnóthaí, nó mura bhfuil aon rogha réadúil acu ach é sin a dhéanamh. Freagrachtaí an iniúchóra as iniúchadh a dhéanamh ar an ráitis airgeadais Tá mar aidhmeanna agam dearbhú réasúnta a fháil faoi cé acu an bhfuil, nó nach bhfuil, na ráitis airgeadais ina n-iomláine saor ó aon mhíráiteas ábhartha, bíodh sé mar earráid nó mar chalaois, agus chun tuarascáil iniúchóra a eisiúint a chuimsíonn mo thuairim. Is dearbhú d’ardchaighdeán é dearbhú réasúnta, ach ní urrús é go n-éireoidh i gcónaí le hiniúchadh a dhéantar faoi réir CII (Éire) mírialtacht ábhartha a aimsiú nuair is ann di. Is féidir le míráitis eascairt as calaois nó as earráid agus meastar iad a bheith ábhartha má cheaptar go réasúnta go bhféadfaidís, ina n-aonar nó ina n-iomláine, tionchar a imirt ar thuairimí eacnamaíochta úsáideoirí a bheadh bunaithe ar bhonn na ráiteas airgeadais seo. Faisnéis bhreise ar scóip mo fhreagrachtaí mar iniúchóir Mar chuid d’iniúchadh faoi réir CII (Éire), tarraingím ar bhreithiúnas gairmiúil agus coinním sceipteachas proifisiúnta le linn an iniúchta. Thairis sin: •

•

Aithním agus déanaim meastóireacht ar na rioscaí a ghabhann le míráiteas ábhartha sna ráitis airgeadais, bíodh sé mar thoradh ar chalaois nó ar earráid, ar leagan amach nó ar ghnáthaimh fheidhmiúcháin an iniúchta bheith freagrúil do na rioscaí seo, agus fianaise iniúchóireachta a aimsiú atá dóthanach agus cuí chun bheith mar bhonn le mo thuairim. Is mó an baol nach n-aimseofaí míráiteas a d’eascair as calaois ná ceann a d’eascródh as earráid, cionn is gur féidir le claonpháirtíocht, brionnú, easnamh d’aon ghnó, bréagléiriú nó sárú rialachais inmheánaigh bheith i gceist le calaois. Tuiscint a fháil ar an rialachas inmheánach atá ábhartha don iniúchadh chun go bhféadfaí gnáthaimh iniúchóireachta a dhearadh a bheadh oiriúnach do na toscaí ach ní chun críche tuairim a nochtadh faoi éifeacht rialachas inmheánach an Chonartha. Meastóireacht a dhéanamh ar chuibhiúlacht na bpolasaithe cuntasaíochta a

‘Oideachas, Reachtaíocht & Toghcháin’

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2020, Gaillimh

úsáideadh agus ar réasúntacht na meastachán cuntasaíochta agus na bhfaisnéisithe gaolmhara a rinne na stiúrthóirí. • Teacht ar thuairim faoi cé chomh cuí is atá úsáid bhonn cuntasaíochta an ghnó leantaigh ag an gCoiste Gnó agus, i bhfianaise na faisnéise iniúchóireachta a Faisnéis bhreise ar scóip mo fhreagrachtaí mar iniúchóir (ar leanúint)

•

fuarthas, faoi cé acu an bhfuil nó nach bhfuil éiginnteacht ábhartha ann a bhaineann le himeachtaí nó le cúinsí, a fhéadfadh amhras suntasach a chaitheamh ar chumas an Chonartha chun leanúint air mar ghnóthas leantach. Má thagaim ar an dtuairim gur ann d’éiginnteacht ábhartha tá dualgas orm i mo thuarascáil iniúchóra aird a dhíriú ar an nochtadh eolais gaolmhar sna ráitis airgeadais nó, má tá an nochtadh gan a bheith dóthanach, mo thuairimí a leasú. Tá mo chonclúidí bunaithe ar an bhfianaise iniúchóireachta atá faighte agam suas le dáta mo thuarascáil iniúchóra. Mar sin féin, d’fhéadfadh imeachtaí nó tosca amach anseo bheith ina gcúis le nach bhféadfadh an Conradh leanúint air mar ghnóthas leantach. Cur i láthair, struchtúr agus ábhar na ráiteas airgeadais a mheas, ar a n-áirítear na nochtaithe agus faoi cé acu an léiríonn, nó nach léiríonn, na ráitis airgeadais bun-idirbhearta ar shlí a thugann léiriú cothrom.

Tuairiscím leosan a bhfuil freagracht as rialachas orthu i leith, i measc nithe eile, scóip agus tráthúlacht pleanáilte an iniúchta maille le nithe suntasacha a aimsítear san iniúchadh, ar a n-áirítear aon easpa shuntasach sa rialachas inmheánach ar tháinig mé uirthi le linn m’iniúchta. Cuspóir m’obair iniúchóireacha agus cé do/di a bhfuil mé freagrach Is do chomhaltaí an Chonartha amháin, mar chomhlachas, mo thuarascáil. Thug mé faoi m’obair iniúchóireachta le go dtuairisceoinn do chomhaltaí an Chonartha na nithe úd a bhfuil dualgas orm a thuairisciú i mo thuairisc iniúchóireachta agus ní ar aon chúis eile. Chomh fada agus is ceadmhach dom de réir dlí, ní ghlacaim ná ní ghabhaim chugam féin freagracht as m’obair iniúchóireachta, as an tuarascáil seo ná as na tuairimí ar tháinig mé orthu, i leith duine ar bith eile seachas i leith an Chonartha agus comhaltaí an Chonartha mar chomhlachas. Dáithí Ó Maolchoille Iniúchóir Cláraithe, Cuntasóir Cairte Sínithe ar a shon agus thar a cheann: Dáithí Ó Maolchoille Comhlacht Reachtúil Iniúchóireachta 75 Páirc Weston Baile Átha Cliath D14 HW58 31 Eanáir 2020

‘Oideachas, Reachtaíocht & Toghcháin’

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2020, Gaillimh

CONRADH NA GAEILGE CUNTAS IONCAIM AGUS CAITEACHAIS DON BHLIAIN DAR CHRÍOCH AN 31 NOLLAIG 2019

Ioncam

2019

2018

€

1,871,667 2,072,527

Caiteachas

(1,822,268) (2,072,369) _______ _________ 49,399 158 ===== ===

Farasbarr na bliana

Cuntas ioncaim agus caiteachais: Farasbarr ag tús na bliana Farasbarr na bliana Farasbarr ag deireadh na bliana

94,667

94,509

49,399 ______ 144,066 ======

158 ______ 94,667 =====

‘Oideachas, Reachtaíocht & Toghcháin’

Seirbhísí, tacaíochtaí & nuachtlitreacha do naíonraí, scoileanna & tuismitheoirí gaeloideachas.ie irishforparents.ie | gaeilgedonnaionra.ie

Riachtanais Speisialta Oideachais: Ócáid do thuismitheoirí

Dátaí don dialann Tionól Forbartha na scoileanna lán-Ghaeilge & Gaeltachta

30 Aibreán i mBÁC

Samhain 2020

dáta le deimhniú i nGaillimh

(01) 853 5195 eolas@gaeloideachas.ie www.gaeloideachas.ie @Gaeloideachas @Gaeloid @gaeloideachas

DÉAN TEAGMHÁIL LINN

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2020, Gaillimh

CONRADH NA GAEILGE CLÁR COMHARDAITHE

31 NOLLAIG 2019 Nótaí

2019 € 412,836 ----------

2018 € 417,474 ----------

Féichiúnaithe

17,482

19,352

Airgead sa bhanc

26,053 --------43,535 ---------

74,539 ---------93,891 ----------

(49,690)

(65,690)

----------(49,690) ----------(6,155) ---------

(28,000) ----------(93,690) -----------201 -----

(54,185) ----------

(112,236) -----------305,439

(208,430) -----------144,066 ======

(210,772) -----------94,667 =====

144,066 ======

94,667 =====

SÓCMHAINNÍ SEASTA

SÓCMHAINNÍ REATHA

CREIDIÚNAITHE (suimeanna a bheidh dlite laistigh de bhliain amháin) Creidiúnaithe ginearálta

Ioncam iarchurtha

GLAN(DLITEANAS)SÓCMHAINNÍ REATHA CREIDIÚNAITHE (suimeanna a bheidh dlite tar éis bliana amháin)

SÓCMHAINNÍ IOMLÁNA LÚIDE DLITEANAIS DEONTAS FAIGHTE

COTHROMAS Cuntas Ioncaim agus Caiteachais Ar son an Choiste Gnó

Niall Comer, Uachtarán Julian de Spáinn, Ard-Rúnaí 31 Eanáir 2020

‘Oideachas, Reachtaíocht & Toghcháin’

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2020, Gaillimh

CONRADH NA GAEILGE NÓTAÍ AR NA RÁITIS AIRGEADAIS DON BHLIAIN DAR CHRÍOCH AN 31 NOLLAIG 2019 1.

POLASAITHE CUNTASAÍOCHTA Is é Conradh na Gaeilge fóram daonlathach phobal na Gaeilge. Tá níos mó ná 200 craobh agus an iliomad ball aonair ag an gConradh ar fud na cruinne, baill a bhíonn ag saothrú chun úsáid na teanga a chur chun cinn ina gceantar féin. Is í príomhaidhm na heagraíochta an Ghaeilge a spreagadh mar ghnáth-theanga labhartha na hÉireann. Bhunaigh Dubhghlas de hÍde, Eoin Mac Néill agus comhghleacaithe leo Conradh na Gaeilge ar an 31 Iúil 1893. Tá idir ranganna Gaeilge, abhcóideacht ar son cearta teanga, fheachtais feasachta, Seachtain na Gaeilge; PEIG.ie, lárphointe eolais don Ghaeilge, An Siopa Leabhar, tacaíocht do Raidió Rí-Rá, agus eile ar bun ag an eagraíocht ó shin i leith. Tá ceanncheathrú an Chonartha ag 6 Sráid Fhearchair, Baile Átha Cliath D02 VH98. Is eagraíocht neamhchorpraithe í an Conradh. Is iad CHY 3094 uimhir charthanach na gCoimisinéirí Ioncaim agus 20061890 uimhir an Rialálaí Charthanas. Gnás Cuntasaíochta Ullmhaítear na ráitis airgeadais ar bhonn gnóthais leantaigh agus faoi réir caighdeán chuntasaíochta a bhfuil gnáth-ghlacadh leo in Éirinn agus faoi reachtaíocht na hÉireann san áireamh, faoi réir na Comhairle um Thuairisciú Airgeadais infheidhme in Éirinn (Caighdeán um Thuairisciú Airgeadais 102 – Alt 1A) eisithe ag Údarás Maoirseachta Iniúchta agus Cuntasaíochta na hÉireann. Dímheas Sócmhainní Inláimhsithe Seasta agus Amúchadh Deontais Dímheastar na sócmhainní seasta ina ngálaí cothroma bliantúla thar saol measta na sócmhainní. Seo iad na rátaí atá in úsáid faoi láthair: Caiteachas ar an áitreabh 1% per annum Amúchadh deontais faighte 1% per annum Díolúine Ráiteas Shreabhadh Airgid Bhain an Conradh leas as an díolúine atá i Alt 1A den Chaighdeán um Thuairisciú Airgeadais 102 agus mar thoradh air sin roghnaíodh gan ráiteas shreabhadh airgid a ullmhú.

FARASBARR NA BLIANA

Léirítear na torthaí tar éis na ndeontas seo leanas a fháil: Foras na Gaeilge Aontas Eorpach An Roinn Gnóthaí Eachtracha agus Trádála – Clár Tacaíochta Eisimirceach - Cultúr Club - Caidreamh Cultúrtha 2019 - Ciste Cur chun Cinn agus For-rochtana –

2019 €

2018 €

846,157 17,341

1,342,922 13,340

28,000

28,170

‘Oideachas, Reachtaíocht & Toghcháin’

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2020, Gaillimh

Cultúr Club Vancouver Cultúr Club na hAstrálaise 2018 - Cultúr Clun na hAlban An Roinn Cultúir, Oidhreachta agus Gaeltachta - Cartlann an Chonartha - Lárionad Ghaeilge Bhaile Átha Cliath – Uimhir 6 - Comhdháil ELEN - Cultúr Club - Gaelphobal Thamhlachta - Scéimeanna Tacaíochta Gaeilge – Seó Bóthair - Oifig an Chéad Aire agus an Leas-Chéad Aire

901 -

7,000 1,295

60,000 42,690 6,500 34,454 23,290 93,000 -

60,000 22,000 28,170 11,698 23,484

3. CÁIN AR FHARASBARR NA BLIANA Tá stádas carthanúil faighte ag an gConradh ó na Coimisinéirí Ioncaim a thugann faoiseamh ó cháin i leith ioncaim nó ghnócháin chaipitiúla a úsáidtear agus atá inúsáidte chun críche aidhmeanna carthanúla amháin 4. SÓCMHAINNÍ INLÁIMHSITHE SEASTA

Costas Ar 1 Eanáir agus ar an 31 Nollaig Dímheas Ar 1 Eanáir Muirear na bliana reatha Ar an 31 Nollaig Glanmhéid 31 Nollaig 2019 31 Nollaig 2018 4.

Caiteachas ar an Áitreabh € 463,854 ====== 46,380 4,638 --------51,018 ===== 412,836 ====== 417,474 ======

SÓCMHAINNÍ INLÁIMHSITHE SEASTA ar leanúint) Ba sa bhliain 2009 a rinneadh an caiteachas ar an áitreabh, 6 Sráid Fhearchair, Baile Átha Cliath D02 VH98, atá léirithe anseo. Níl caiteachas mar sin a rinneadh roimh 2009 agus a bhí díscríofa roimhe sin ar an gClár Comhardaithe ar an 31 Nollaig 2019.

5. CREIDIÚNAITHE (dlite laistigh de bhliain amháin) 2019 € Iasachtaí ó chraobhacha 30,000 Iniúchadh 3,690 Banc (nóta 7) 16,000 --------49,690 =====

‘Oideachas, Reachtaíocht & Toghcháin’

2018 € 45,000 3,690 17,000 --------65,690 =====

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2020, Gaillimh

6. CREIDIÚNAITHE (dlite tar éis bliana amháin) Banc (nóta 7) 7. BANC Iasacht

2019 € 54,185 =====

2018 € 112,236 ======

2019 € 70,185 =====

2018 € 129,236 ======

17,000 16,000 54,185 112,236 ----------------70,185 129,236 ===== ====== Tá morgáiste ag Bainc Aontais Éireann cpt ar an áitreabh, 6 Sráid Fhearchair, Baile Átha Cliath D02 VH98.

Dlite laistigh de bhliain amháin – nóta 5 Dlite tar éis bliana amháin - nóta 6

DEONTAS – An Roinn Cultúir, Oidhreachta agus Gaeltachta 2019 2018 € € Faighte 234,192 234,192 ====== ====== Amúchadh Ar an 1 Eanáir 23,420 21,078 Aistrithe go hioncam i mbliana 2,342 2,342 ----------------Ar an 31 Nollaig 25,762 23,420 ===== ===== Glanmhéid

208,430 ======

SEIRBHÍSÍ CURTHA NEAMHSPLÉACH

FÁIL

210,772 ====== INIÚCHÓIR

Dála a lán gnóthas eile ar chóimhéid agus den chineál céanna, cuidíonn ár n-iniúchóir linn na ráitis airgeadais a ullmhú. 10.

FAOMHADH NA RÁITEAS AIRGEADAIS Ar an 31 Eanáir 2020 faomhadh na ráiteas airgeadais agus údaraíodh go n-eiseofaí iad.

‘Oideachas, Reachtaíocht & Toghcháin’

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2020, Gaillimh

CONRADH NA GAEILGE MIONSONRAÍ IONCAIM AGUS CAITEACHAIS DON BHLIAIN DAR CHRÍOCH AN 31 NOLLAIG 2019 EAGRAÍOCHT

2019 €

IONCAM Eagraíocht: Táillí, Clárú 5,141 Bailiúchán Náisiúnta 9,786 Síntiúis 1,053 Fógraíocht agus Urraíocht 101,094 Comhdhálacha 24,572 Ábhair Díolacháin/Gaeilge 24 154,854 Dearadh Scéimeanna 21,457 Foras na Gaeilge – aisíoc oifige 13,700 Aisíocaíochtaí aon uaire 25,056 Uimhir 6 agus Ranganna: Ranganna Gaeilge 111,305 Cíos 45,961 Aisíoc Teileafóin 2,899 Aisíoc Aibhléis 5,953 Tionscadail faoi leith: PEIG, Cartlann, Cultúr Club, Crannchur 77,776 Techspace 60,344 Foras na Gaeilge - Scoláireachtaí 39,648 Seó Bóthair/Gluaiseacht 27,435 Cumann Lúthchleas Gael 5,000 Aontas Eorpach 17,341 An Roinn Gnóthaí Eachtracha agus Trádála: - Clár Tacaíochta Eisimirceach - Cultúr Club 28,000 - Caidreamh Cultúrtha 2019 - Ciste Cur chun Cinn agus For-rochtana – Cultúr Club Vancouver 901 Cultúr Club na hAstráilise - Cultúr Club na hAlban An Roinn Cultúir, Oidhreachta agus Gaeltachta: - Cartlann an Chonartha 60,000 - Lárionad Ghaeilge Bhaile Átha Cliath–Uimhir 6 42,690 - Comhdháil ELEN 6,500 - Cultúr Club 34,454 - Gaelphobal Thamhlachta 23,290 - Scéimeanna Tacaíochta Gaeilge–Seó Bóthair 93,000 Oifig an Chéad Aire agus an Leas-Chéad Aire Foras na Gaeilge – Bliain na Gaeilge 2018 Ciste Liam Bulfin Ioncam 1,039,210 Caiteachas Farasbarr na bliana

(989,811) 49,399 =====

‘Oideachas, Reachtaíocht & Toghcháin’

2018 € 6,298 13,267 766 62,302 41,558 146,994 4,079 35,158 33,258 3,841 80,392 48,578 3,426 8,166 35,100 22,834 5,000 13,340 28,170 7,000 1,295 60,000 22,000 28,170 11,698 23,484 475,365 18,531 1,240,070 (1,239,886) 184 ===

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2020, Gaillimh

CONRADH NA GAEILGE MIONSONRAÍ IONCAIM AGUS CAITEACHAIS DON BHLIAIN DAR CHRÍOCH AN 31 NOLLAIG 2019 EAGRAÍOCHT

2019 €

2018 €

168,680 3,879

150,926 8,835

Riarachán: Costais Oifige Teileafón Cló Postas Trealamh, Ríomhaireacht Táillí Bainc Ús Bainc Síntiúis Comhdhálacha Forbairt (Gradaim, Timireacht, Fondúireacht de hÍde)

9,449 8,279 5,792 22,777 1,909 1,493 4,098 8,455 35,919 63,708

10,829 8,930 7,397 17,617 5,083 886 4,685 9,279 54,768 23,552

Ábhair agus Imeachtaí: Ábhair Díolacháin/Gaeilge 24 Nuachtlitir Seachtain na Gaeilge Scoláireachtaí

47,743 1,252 20,093 39,648

58,427 1,471 13,424 35,100

Uimhir 6: Rátaí Cothabháil, Glanadh Aibhléis Stóras Ranganna Gaeilge Dímheas: Caiteachas ar an Áitreabh Lúide: Deontas amúchta Lárionad Ghaeilge Bhaile Átha Cliath – Uimhir 6

21,877 17,195 17,582 57,141 4,638 (2,342) 29,589

21,626 16,325 16,679 3,650 60,842 4,638 (2,342) 62,514

173,908 77,523 83,343 23,972 23,290 14,554 4,367 -

167,377 10,643 3,407 463,318

989,811 ======

1,239,886 =======

CAITEACHAS EAGRAÍOCHT: Pearsanra: Tuarastail, Scéim Phinsin Costais Foirne

Tionscadail faoi leith: PEIG, Cartlann, Cultúr Club, Crannchur Techspace Seó Bóthair/Gluaiseacht Ciste Chrannchur Oidhreachta

Gaelphobal Thamhlachta

Aontas Eorpach Ilnithe Foras na Gaeilge – Bliain na Gaeilge 2018

‘Oideachas, Reachtaíocht & Toghcháin’

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2020, Gaillimh

CONRADH NA GAEILGE MIONSONRAÍ IONCAIM AGUS CAITEACHAIS DON BHLIAIN DAR CHRÍOCH AN 31 NOLLAIG 2019 TIONSCADAL FHORAS NA GAEILGE

IONCAM Deontas: Foras na Gaeilge CAITEACHAS Cíos, Rátaí, Aibhléis Árachas Tuarastail Costais Foirne Páipéarachas, Postas, Fón, Costais Oifige Costais Taistil – Bord Earcaíocht Trealamh Oiliúint Foirne Iniúchóireacht agus Cuntasaíocht

2019 €

2018 €

832,457 ======

36,824 9,921 545,455 33,706 21,679 7,992 334 6,923 2,982 5,320

36,063 8,424 521,704 37,030 26,589 9,499 484 5,465 210 3,690

Feachtais Feasachta: Seachtain na Gaeilge Clár d’Fheachtais Feachtais Ghníomhaíochta Gaelscolaíocht Seirbhís Eolais agus Comhairleach PEIG

32,876 39,666 14,481 27,133 11,579 10,314 4,832 2,742 13,595 11,099 43,438 120,801 52,535 143,489

Ionadaíocht: Anailís Monatóireacht Réimse Poiblí

17,745 9,868 5,259

Cosaint Teanga: Cosaint Thráthúil Feachtais Spriocdhírithe

3,537 4,111

20,689 6,496 32,872 5,765 32,950 2,334 7,648 4,552 832,457 ======

(Easnamh) na bliana

0 ==

‘Oideachas, Reachtaíocht & Toghcháin’

6,886 832,483 ====== (26)

====

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2020, Gaillimh

3.6. AN BÁILIÚCHÁN NÁISIÚNTA

Craobh Craobh Bhéal an Átha Móir CLG Chontae Liatroma Cumann Peil na mBan Fíonach CLG Chontae Liatroma Cumann Chill Tiobraid CLG Chontae Liatroma Gleann an Chairthe/Cluainín Iomlán Co. Liatroma €351.07

Baile Béal an Átha Móir Fíonach Cill Tiobraid Gleann an Chairthe/Cluainín

Cúige Cúige Chonnacht Cúige Chonnacht Cúige Chonnacht Cúige Chonnacht

Contae Contae Liatroma Contae Liatroma Contae Liatroma Contae Liatroma

Coiste Contae Mhaigh Eo Craobh an Phiarsaigh, Caisleáin an Bharraigh Cathair na Mart Cluain Cearbhán Baile Uí Fhiacháin Baile an Róba Oileán Eadaigh & Gleann an Aoláin Leathardán & Both Fionnain An Pháirc Coill an Bhaile Baile Aluinn Baile an Corraigh/ Belcarra

Caisleán an Bharraigh Caisleán an Bharraigh Cathair na Mart Cluain Cearbhán Baile Uí Fhiacháin Baile an Róba Oileán Eadaigh & Gleann an Aoláin Leathardán & Both Fionnain An Pháirc Coill an Bhaile Baile Aluinn Baile an Corraigh/ Belcarra

Cúige Chonnacht Contae Mhaigh Eo Cúige Chonnacht Contae Mhaigh Eo

Craobh Bhéal an Átha

Béal an Átha

Cúige Chonnacht Contae Mhaigh Eo

Craobh Uileog de Búrca, Clár Chlainne Mhuiris, Craobh Uileog de Búrca, Clár Chlainne Mhuiris, Craobh Uileog de Búrca, Clár Chlainne Mhuiris, Craobh Uileog de Búrca, Clár Chlainne Mhuiris, Craobh Uileog de Búrca, Clár Chlainne Mhuiris, Craobh Uileog de Búrca, Clár Chlainne Mhuiris, Craobh Uileog de Búrca, Clár Chlainne Mhuiris, Craobh Uileog de Búrca, Clár Chlainne Mhuiris, Craobh Uileog de Búrca, Clár Chlainne Mhuiris,

Clár Chlainne Mhuiris Baile An Daighin Crois Bhaoithín Mainistir Mhaigh Eo Bearna Chearúil Cill Bheacháin Baile Gaelach Log Buí Bricíní

Cúige Chonnacht Cúige Chonnacht Cúige Chonnacht Cúige Chonnacht Cúige Chonnacht Cúige Chonnacht Cúige Chonnacht Cúige Chonnacht Cúige Chonnacht

Contae Mhaigh Eo Contae Mhaigh Eo Contae Mhaigh Eo Contae Mhaigh Eo Contae Mhaigh Eo Contae Mhaigh Eo Contae Mhaigh Eo Contae Mhaigh Eo Contae Mhaigh Eo

Coiste na dTuismitheoirí/ Craobh Chairde de hÍde Coiste na Gaillimhe Coiste na Gaillimhe Coiste na Gaillimhe Coiste na Gaillimhe Coiste na Gaillimhe Coiste na Gaillimhe Coiste na Gaillimhe Craobh Annach Cuain Craobh Dúiche Raifteirí Craobh Ghort Inse Guaire Craobh Mhaigh Cuilinn Craobh na Gaillimhe Craobh na Tuama Cumann na hAchréidh Tabhartas- Maigh Cuilinn

Óran Mór Beithe Leadhbán Árd Raithín Áth Cinn Cinn Mhara Béal Chláir Tobair Pheadair Annach Cuain Dúiche Raifteirí Gort Inse Guaire Maigh Cuilinn Gaillimh Tuaim Achréidh Maigh Cuilinn

Cúige Chonnacht Cúige Chonnacht Cúige Chonnacht Cúige Chonnacht Cúige Chonnacht Cúige Chonnacht Cúige Chonnacht Cúige Chonnacht Cúige Chonnacht Cúige Chonnacht Cúige Chonnacht Cúige Chonnacht Cúige Chonnacht Cúige Chonnacht Cúige Chonnacht Cúige Chonnacht

Contae na Gaillimhe Contae na Gaillimhe Contae na Gaillimhe Contae na Gaillimhe Contae na Gaillimhe Contae na Gaillimhe Contae na Gaillimhe Contae na Gaillimhe Contae na Gaillimhe Contae na Gaillimhe Contae na Gaillimhe Contae na Gaillimhe Contae na Gaillimhe Contae na Gaillimhe Contae na Gaillimhe Contae na Gaillimhe

Comhaltas Ceoltóirí Éireann Áth Liag Comhaltas Ceoltóirí Éireann Ros Comáin Comhaltas Ceoltóirí Éireann, Béal na mBuillí

Ath Liag Ros Comáin Béal na mBuillí

Cúige Chonnacht Contae Ros Comáin Cúige Chonnacht Contae Ros Comáin Cúige Chonnacht Contae Ros Comáin

Gaelscoil Longfoirt

Longfort

Cúige Laighean

Contae an Longfoirt

An Ard-Chraobh Craobh Bhreandán Uí Bheacháin Craobh Gaelphobal Thamhlachta Craobh Inse Chór Craobh Liam Bulfin Craobh Mháirtín Uí Chadhain, BÁC

BÁC Baile Átha Cliath Tamhlacht Inse Chór Baile Átha Cliath Baile Átha Cliath

Cúige Laighean Cúige Laighean Cúige Laighean Cúige Laighean Cúige Laighean Cúige Laighean

Contae Átha Cliath Contae Átha Cliath Contae Átha Cliath Contae Átha Cliath Contae Átha Cliath Contae Átha Cliath

Craobh Ghlór Cheatharlach

Ceatharlach

Cúige Laighean

Contae Cheatharlach

Cill Chainnigh

Cúige Laighean

Contae Chill Chainnigh

Craobh Choilm Chille, Tulach Mhór

Tulach Mhór

Cúige Laighean

Contae Uibh Fháilí

Craobh Garman

Loch Garman

Cúige Laighean

Contae Loch Garman

€450.00

An Muileann gCearr Comhaltas Ceoltóirí Éireann Áth Luain

An Muileann gCearr Áth Luain

Cúige Laighean Cúige Laighean

Contae na hIarmhí Contae na hIarmhí

€253.00

CLG Chontae na Mí CLG Chontae na Mí CLG Chontae na Mí CLG Chontae na Mí CLG Chontae na Mí CLG Chontae na Mí CLG Chontae na Mí CLG Chontae na Mí CLG Chontae na Mí CLG Chontae na Mí CLG Chontae na Mí CLG Chontae na Mí CLG Chontae na Mí CLG Chontae na Mí CLG Chontae na Mí CLG Chontae na Mí CLG Chontae na Mí CLG Chontae na Mí

Damhlaig- Baile Beiliú Baile an tSinsealaigh Naomh Bríd CLG Naomh Colmcille Dún Doire Bhulf Tón Ath Trom Sláine Maigh Nealta Magh Locha Ráth Coinnigh Carr na Ruis Cluain Iorad Cnoc na Mí Baile Corr Baile Iomhair Sean Chaisleán Naomh Ultán

Cúige Laighean Cúige Laighean Cúige Laighean Cúige Laighean Cúige Laighean Cúige Laighean Cúige Laighean Cúige Laighean Cúige Laighean Cúige Laighean Cúige Laighean Cúige Laighean Cúige Laighean Cúige Laighean Cúige Laighean Cúige Laighean Cúige Laighean Cúige Laighean

Contae na Mí Contae na Mí Contae na Mí Contae na Mí Contae na Mí Contae na Mí Contae na Mí Contae na Mí Contae na Mí Contae na Mí Contae na Mí Contae na Mí Contae na Mí Contae na Mí Contae na Mí Contae na Mí Contae na Mí Contae na Mí

‘Oideachas, Reachtaíocht & Toghcháin’

2018

€200.00 €200.00

2018 €100.00 €148.00 €39.07 €64.00 Iomlán €351.07 €350.00 €300.00

€200.00 €220.00

€75.00 €35.00 €40.00 €40.00 €35.00 €30.00 €150.00 €125.00 €120.00 €350.00 €560.00 €50.00 €225.00

€200.00 €30.00 €50.00 €50.00 €50.00 €60.00 €50.00 €40.00 €30.00 €180.00 €80.00 €40.00 €50.00 €45.00 €35.00 €30.00 €30.00 €169.60 €120.00 €180.00 €240.00 €760.00 €50.00 €200.00 €100.00

€654.00 €326.30 €300.00 €450.00 €150.00 €12.85 €100.00 €60.00

€50.00 €12.85

€50.00

€50.00 €50.00

€350.00

€347.00

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2020, Gaillimh

Cill Dealga Cill Bhríde Naomh Mhicheál Magh Dearma Drom Samhraidh / Cnoc an tSamhraidh An Obair Ath-Buí (Clann na nGael) Bard an Mhuilinn Coill Chill Mhaigheann Cill Taille Magh Nealbha Dún Samhna Baile an locha Domhnach Seachnaill Drom Conrach Cill Liadhán Cill Scíre An Mhí

€1,000.00

€2,000.00

Coiste Contae na Mí Craobh Cholmchille Craobh na hUaimhe Craobh na hUaimhe Craobh Uí Ghramhnaigh Craobh Ráth Chairn

Cill Dhéagláin Ceanannas Mór Scrín, Ráth Faiche St Olivers, St Marys, Príomh séipéal Baile Átha Buí Ráth Chairn

Cúige Laighean Cúige Laighean Cúige Laighean Cúige Laighean Cúige Laighean Cúige Laighean

Contae na Mí Contae na Mí Contae na Mí Contae na Mí Contae na Mí Contae na Mí

€106.00

€170.00 €325.00 €420.00 €200.00 €94.20 €107.00

Craobh Chill Chaoi Craobh an Dúin Bhig Craobh na Sionna

An Dún Beag Sionnan

Cúige Mumhan Cúige Mumhan Cúige Mumhan

Contae an Chláir Contae an Chláir Contae an Chláir

€118.00 €130.00 €150.00

€183.00 €150.00 €145.00

Craobh Chill Airne Craobh Chorca Dhuibhne Craobh Oileán Chiarraí Craobh Thrá Lí Craobh Cois Leamhna Craobh Uibh Ráthaigh

Cill Airne Baile an Fheirtéaraigh Oileán Chiarraí Trá Lí Cill Orglan Cathair Saidhbhín

Cúige Mumhan Cúige Mumhan Cúige Mumhan Cúige Mumhan Cúige Mumhan Cúige Mumhan

Contae Chiarraí Contae Chiarraí Contae Chiarraí Contae Chiarraí Contae Chiarraí Contae Chiarraí

Craobh Bhaile Mhúirne Craobh Chúil Aodha Craobh Eochaill Craobh Mhainistir na Corann

Baile Mhuirne Cúil Aodha Eochaill Mainistir na Corann

Cúige Mumhan Cúige Mumhan Cúige Mumhan Cúige Mumhan

Contae Chorcaí Contae Chorcaí Contae Chorcaí Contae Chorcaí

€100.00 €100.00

€50.00 €100.00 €50.00 €108.00

Craobh Chathair Luimnigh

Luimneach

Cúige Mumhan

Contae Luimnigh

€850.00

€500.00

An Cumann Gaelach, Cluain Meala Craobh an Aonaigh Caiseal Mumhan Craobh Dhurlas Éile Craobh Uí Icí, Carraig na Siúre

Cluain Meala An tAonach Caiseal Durlas Éile Carraig na Siúre

Cúige Mumhan Cúige Mumhan Cúige Mumhan Cúige Mumhan Cúige Mumhan

Contae Thiobraid Árann Contae Thiobraid Árann Contae Thiobraid Árann Contae Thiobraid Árann Contae Thiobraid Árann

€340.00 €345.00 €500.00

€210.00 €180.00

Baile na Lorgan / Gaelscoil Lorgan Iomlán

Contae Mhuineacháin

Cúige Uladh

Contae Mhuineacháin

€300.00 €8,361.00

€12,437.87

CLG - Dún na nGall

Contae Dhún na nGall

Cúige Uladh

Contae Dhún na nGall

€5,500.00

€4,800.00

Craobh Mhuineacháin

Muineacháin

Cúige Uladh

Contae Mhuineacháin

€120.00

€110.00

Pobal ar a'n Iúl

Contae Lú

Cúige Uladh

Contae Lú

Craobh Bheannchair Craobh Ard Mhic Nasca Craobh Leath Chathail Craobh an Iúir Feis an Dúin

Contae an Dúin Contae an Dúin Contae an Dúin Contae an Dúin Contae an Dúin

Cúige Uladh Cúige Uladh Cúige Uladh Cúige Uladh Cúige Uladh

Contae an Dúin Contae an Dúin Contae an Dúin Contae an Dúin Contae an Dúin

Craobh Ard Eoghain Craobh Aindrias Mhic Dubhthaigh Craobh Phort Ghleann Abhainn Craobh Bhaile Raghnaill Craobh Bhaile an Chaisil Craobh Naomh Pádraig Craobh Mhic Easmainn

Contae Aontroma Contae Aontroma Contae Aontroma Contae Aontroma Contae Aontroma Contae Aontroma Contae Aontroma

Cúige Uladh Cúige Uladh Cúige Uladh Cúige Uladh Cúige Uladh Cúige Uladh Cúige Uladh

Contae Aontroma Contae Aontroma Contae Aontroma Contae Aontroma Contae Aontroma Contae Aontroma Contae Aontroma

Craobh An Chréagáin Íochtaraigh

Contae Ard Mhacha

Cúige Uladh

Contae Ard Mhacha

Craobh Ghleann an Iolair Craobh Charn Tóchair Baile na Scríne

Contae Dhoire Contae Dhoire Contae Dhoire

Cúige Uladh Cúige Uladh Cúige Uladh

Contae Dhoire Contae Dhoire Contae Dhoire

€140.00 €220.00

€80.00 €85.00 €90.00

Feis Lios na Scéithe Tús Nua

Contae Fhear Manach Contae Fhear Manach

Cúige Uladh Cúige Uladh

Contae Fhear Manach Contae Fhear Manach

€300.00 €280.00

€270.00 €240.00

Craobh Chabhán an Chaorthainn Craobh Rua Dún Geanainn Craobh Mhic an Chrosáin Craobh Chaisleán na Deirge Feis Oileán agus Cluaine

Contae Thír Eoghain Contae Thír Eoghain Contae Thír Eoghain Contae Thír Eoghain Contae Thír Eoghain

Cúige Uladh Cúige Uladh Cúige Uladh Cúige Uladh Cúige Uladh

Contae Thír Eoghain Contae Thír Eoghain Contae Thír Eoghain Contae Thír Eoghain Contae Thír Eoghain

€213.85 €485.26 €230.00 €150.00 €40.00

€216.00 €403.00

€9,269.11 €17,630.11

€8,877.47 €20,965.34

Iomlán Olliomlán

‘Oideachas, Reachtaíocht & Toghcháin’

€150.00 €150.00 €300.00 €300.00 €50.00 €200.00

€226.00 €200.00

€114.47

€260.00 €420.00 €50.00

€120.00 €120.00 €620.00

€90.00 €187.00 €253.00 €50.00 €130.00 €100.00 €120.00 €180.00 €85.00 €550.00 €404.00 €200.00

€120.00

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2020, Gaillimh

3.7. COMHBHRÓN

Cuimhnímid go speisialta ar na Conraitheoirí agus ar na Gaeil uaisle a fuair bás i rith na bliana: • An Canónach Col Ceannabháin • An tAthair Mícheál Ó Súilleabháin • Ann de Leastar • Art Ó Gnímh • Báirbre Uí Chonghaile • Beartla Ó Curraoin • Béib Mhic Dhonncha • Béibhinn Ó Meadhra • Bernadette de Búrca (née Cahill) • Betsy Ní Shuibhne • Breandán de hÓra • Breandán Mac Séalaigh • Breandán Ó Cathaoir • Breandán Ó Madagáin • Bríd Ó Dubhghaill (née Hickey) • Bríd Ó Tighearnaigh • Bríd Seoighe • Bridie (Devaney) Uí Chonghaile • Brídín (Ní Dhuibhne) Uí Mhaolagáin • Caitlín Mac Craith (née McAleese) • Caoimhe Ní Thiomáin • Caoimhín Breathnach • Carmel Ó Feinneadha • Carmel Uí Choisdealbha • Catherine Bn Uí Uallacháin. • Ciara Ni Chúlachain • Ciarán Ó Riain • Cóilín Don Owens • Colm Ó Rianin • Colm Ó Tighearnaigh • Colm Sheáin Jeaic Mac Donnacha • Cormac Ó Braonáin • Cormac Ó Néill • Déaglán Ó Muíneacháin • Delia Uí Iarnáin • Dervilla Nic Canna Henry • Diarmuid Mac Ionraic • Dominic Bearnard Ó Súilleabháin • Dónal Mac Suibhne • Dónal Ó hUaithnin • Dónal Ó Muircheartaigh • Ed Ward

• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •

Eibhlín Uí Dhubháin Eithne Nic Aodháin Emer Uí Cholchúin (née Gill) Eoghan Mac Adhaimh Eoin Ó Buachalla Fiacha Ó Marcaigh Filis Ui Thuathail Hayden Foster John (Ruairí Bhig) Ó Fátharta John Mac Donncha John Mac Donncha John Mháirtin Ó Cuinn Laurie Uí Raghallaigh Liam Mac an Iomaire Liam Ó Cochláin Liam Ó Draighneáin Liam Ó Tuama Maebh (Ní Néill) Breathnach Máire Ni Loideáin Máire Sheáinín Nic an Iomaire Máiréad Ní Bhroin Mairéad Uí Fharrachtáin Máirín (Ní Neachtain) Uí Dhonnchadha Máirín Ni Shúilleabháin Máirtín (Bán) Ó Cualáin Máirtín Mac an Iomaire Máirtín Ó Conghaile Máirtin Ó Gabháin Máirtín Ó Reaghallaigh Marian Finucane Marion L Mac Siúrtáin Mary J Ó Conaill Mícheál Ó Briain Mícheál Ó Conaill Micheál Ó hÓgáin Mícheál Ó Loideáin Mícheál Óg Ó Marnáin Micko Ó Conaire Monica (Ní Fhlatharta) Uí Chonghaile Muiris Mac Conghaill Nell Ní Loideáin Niall Tóibín Niamh Uí Laoithe Nioclás Ó Maitiú Nóirín Uí Chasaide (née Nic Mhaigh) Nora Ghriallais Mhic

Dhonncha • Nóra Ó Maolalaí (Ní Chochlán) • Nóra Uí Ghionnáin • Olive Ó Corrbuí • Pádraic Breathnach • Pádraic Ó Ceallaigh • Pádraig Ó Cléirigh • Pádraig Ó Coisdealbha • Pádraig Ó Conchubhair • Pádraig Ó Dubháin • Pádraig Ó Fathaigh • Pádraig Ó hUigín • Pádraig Ó Siochrú • Pádraigín Ní Mhurchú • Páraic Phat Sheáin Ó Máirtín • Patsy Molloy • Peadar Ó Ceallaigh • Peggie Pháidí Harleigh McBride • Peige Lally (née Ní Chonghaile) • Pól Mac Murchú • Pól Ó Cuinneagáin • Proinséas Ó hÓgartaigh • Róisín Uí Chathasaigh • Rónán Ó Riain • Séamas Mac Suibhne • Séamas Ó Buachalla • Séamas Ó Cinnéide • Séamas Ó Riain • Séamus Mac Suibhne • Seán de Cléir • Seán de hÍde • Seán Ó Buachalla • Seán Ó Conaill • Seán Ua hUigín • Seosaimhín Bean de Rís (née Mac Críomhtháin) • Sheila Breathnach • Síle Mhic Ionnraic (née Nic Ruairí) • Simon Brooke • Tadhg Mac Giolla Ríogh • Tom Ó Conalláin • Tomás (Tommy Tom Mhicil) Ó Ceallaigh • Tomás Gearóid Mac Ardghail • Tomás Mac Conraoi • Tomás Ó Ceallaigh

‘Oideachas, Reachtaíocht & Toghcháin’

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2020, Gaillimh

Déan Campaí teagmháil linn anois leÓgras tuilleadh eolais fháil faoi Samhraidh i Mí Iúil a2015 Chlubanna agus faoi Champaí Ógras do phaistí ó 7-14 bliana d’aois. Clubanna Do Daoine óga ó 7 – 19 bliana d’aois Baile Átha Cliath, Cill Dara, Gaillimh, Co. Chiarraí, Campaí do Phaistí ó 7-14 bliana d’aois Co. Uibh Fhailí Tuilleadh eolais: www.ogras.ie +353 1 4751487

Tuileadh Eolais agus Foirmeacha: www.ogras.ie ‘Oideachas, Reachtaíocht & Toghcháin’

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2020, Gaillimh

4. TUAIRISCÍ Ó AONAID ÉAGSÚIL DEN EAGRAÍOCHT 4.1. TUAIRISC SEACHTAIN NA GAEILGE LE ENERGIA

D’eagraigh breis ‘s 200 grúpa imeachtaí don fhéile féin ar fud na hÉireann agus ar fud an domhain anuraidh. Buíochas le hEnergia chuireamar ciste tacaíochta de €10,000 ar fáil do na grúpaí pobail i mbun imeachtaí a eagrú do #SnaG19, agus ghlac 94% de scoileanna na hÉireann páirt san fhéile. B’iad Tracy Clifford, láithreoir le 2fm; peileadóir Átha Cliath Michael

Imeachtaí do theaghlaigh i rith Sheachtain na Gaeilge le Energia

Darragh MacAuley; amhránaí Sibéal Ní Chasaide as Ráth Chairn; agus Linda Ervine, Oifigeach Forbartha Gaeilge i mBéal Feirste a bhí mar ambasadóirí na féile. Ceann de na himeachtaí is mó a bhí ann in 2019 ná Lá na Meán Sóisialta, feachtas atá ann le cúpla bliain anuas le daoine a spreagadh fud fad an domhain le tuilleadh Gaeilge a úsáid ar na meáin shóisialta. Bhí an haischlib #LNMS19 ag treochtú mar chuid den lá agus bhí imeacht ar siúl mar chuid de i dTeach an Ardmhéara. 44

Ceiliúradh in Aerfort Bhaile Átha Cliath i ndiaidh an chomhrá is faide ó thaobh míleáiste de a bhaint amach

I mbliana is iad Gráinne McElwain, James Kavanagh agus Eimear Considine a bheidh mar ambasadadóirí na féile. #Comhrá19 D’éirigh le grúpaí pobail an comhrá is faide ó thaobh míleáiste de a bhaint amach. Bhí #Comhrá19 ar siúl idir 1517 Deireadh Fómhair 2019. Is bealach spraíúil, éagsúil é an churiarracht bhliantúil seo chun pobal na Gaeilge ó cheithre airde na cruinne a nascadh le chéile agus chun úsáid na teanga a chur chun cinn i measc an phobail idirnáisiúnta. Bhí grúpaí ón Eoraip, ón Áis, ó Mheiriceá Theas, agus ón Astráil ag comhrá lena chéile ar-líne mar chuid de churiarracht na bliana seo caite. Bhí an comhrá Gaeilge gan stad á shruthú beo ar www.snag.ie don fheachtas ar fad agus bhí an haischlib #Comhrá19 in úsáid ar Twitter. Orlaith Nic Ghearailt Bainisteoir Sheachtain na Gaeilge & Feachtais Feasachta +353 (0)1 4757401 | snag@cnag.ie www.snag.ie

‘Oideachas, Reachtaíocht & Toghcháin’

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2020, Gaillimh

1-17

MÁRTA

#SNAG20 WWW.SNAG.IE @SNAGAEILGE

‘Oideachas, Reachtaíocht & Toghcháin’

Conradh na Gaeilge

rte.ie/rnag

@RTERnaG

Ard-Fheis 2020, Gaillimh

/RTERnaG

t +353 91 506677

‘Oideachas, Reachtaíocht & Toghcháin’

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2020, Gaillimh

4.2. TUAIRISC AN COIMISIÚN LE RINCÍ GAELACHA

Thugamar fúinn níos mó béime a chur ar labhairt na Gaeilge. Bhí imeachtaí againn ag Oireachtas na hÉireann chun cúrsaí teanga a cheiliúradh. Bhí toscairí ón gConradh i láthair ag na hOireachtais Cúige agus ar ndóigh le linn Oireachtas na hÉireann I gCill Áirne. Lena chois sin ainmníodh toscaire Gaeilge le h-aghaidh na cúigí in Éirinn le go mbeidh daoine ar leith ag chur an Ghaeilge chun cinn .Bhí an Ghaeilge in úsáid ag na láithreoirí agus bhí ar gach iomaitheoir ainm , uimhir agus rince leithleach a rá agus iad agclárú. Deineadh é seo ar bhealach an taitneamhach agus chuireamar áiseanna ar fáil do dhaoine a chónaíonn thar lear. Ár mbuíochas le Máire Mhic Aogáin a bhí i mbun an iarracht seo a stiúradh. Ina theannta sin ní mór dóibh siúd atá ag tabhairt faoi na scrúduithe grád 1-4 in Éirinn agallamh simplí a dhéanamh as Gaeilge. Tá siollabas leagtha amach againn agus áiseanna curtha ar fáil chun cuidiú le múinteoirí agus iad ag ullmhú daltaí dos na scrúduithe. Táimíd buíoch do Aedín Uí Mhaoiléidigh agus Nancy Troy O Herlihy na cúrsaí seo a phlé leis an údarás scrúduithe ar ár son. Tá sé ar intinn again é seo a leathnú amach go dtí grádanna 5 agus 6 agus beidh deis ar dhaoine in aon tír an scrúdú Gaeilge é dhéanamh más spéis leo é sin a dhéanamh. Táthar ag leanúint ar aghaidh leis na ceachtanna Gaeilge ag na cruinnithe den Choimisiún agus cuirtear tús le gach cruinniú anois le hAmhrán na bhFiann. Tá cúram na Gaeilge ag na baill atá tofa ón gConradh agus tá feiceálacht na teanga ag dul I bhfeabhas. Ag Oireachtas na Cruinne sa Bhaile Glas North Carolina, cuireadh ranganna Gaeilge ar siúl agus

Baill de An Coimisiúin le Rincí Gaelacha ag Oireachtas Rince na hÉireann

bhain na rinceoiri agus an pobal a bhí ag freastal taitneamh agus tairbhe astú. Deineadh cinneadh ag an gcruinniu deireanach go mbeadh an deis acu siúd atá ag múineadh rince in Éirinn ach nach bhfuil cónaí orthu sa tír, grádanna 1-4 a dhéanamh sa scrúdú Gaeilge dá mba rud é gur mheasadar go mbeadh an scrudu Gaeilge féin ró- chrua faoi láthair. Táimíd ag tacú leis na múinteoiri sin le seisiúin cainte le linn na h-oireachtais agus áiseanna a chur ar fáil Thairis sin beidh amhráin An Choimisiúin, Rince is ansa le CLRGle cloisteáil i gCill Airne agus I Greensboro. Tá comórtas á reachtáil ag iarraidh ar rinceoiri ar fud na cruinne físeán a chur chugainn agus an t-amhrán á chasadh acu. Ag Oireachtas na Cruinne 2020 I mBaile Átha Cliath, beidh féile rince agus gach ghné den chultúr again le cluichi, ceol, cuimhní cinn agus An Ré Órga á cheiliúradh. Ar aghaidh Linn! Orfhlaith Ní Bhriain-Uí Ruairc ADCRG Oifigeach Caidreamh Poiblí An Coimisiún Le Rincí Gaelacha www.clrg.ie

‘Oideachas, Reachtaíocht & Toghcháin’

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2020, Gaillimh

4.3. TUAIRISC AN SIOPA LEABHAR

Ionad cultúrtha agus litríochta an Siopa Leabhar, ionad a chuireann lón léitheoireachta agus machnaimh ar fáil do léitheoirí, cainteoirí agus foghlaimeoirí na Gaeilge. Dlúthchuid de ghnó laethúil an tsiopa ná an Ghaeilge a chur chun cinn agus tacaíocht a thabhairt do phobal na Gaeilge, agus tá ról lárnach ag teaghlaigh agus páistí sa phobal sin. Tugann an Siopa tacaíocht do theaghlaigh atá ag iarraidh páistí a thógáil le Gaeilge. Is minic a bhímid ag caint le tuismitheoirí nó seantuismitheoirí faoi na bealaí éagsúla atá ann chun an Ghaeilge a tharraingt isteach sa saol laethúil. Bíonn an-tóir ar na leabhair amhrán i gcónaí, mar bhealach chun an teanga a thabhairt isteach i ngíomhaíochtaí laethúla ar bhealach spraíúil. Ina theannta sin, is féidir linn acmhainní a mholadh a úsáidtear chun gramadach na Gaeilge a fhoghlaim agus a fheabhsú, agus cnuasaigh nathanna is féidir a úsáid le páistí óga. Comhlíonann an Siopa orduithe ó chlúbanna leabhar agus ó chustaiméirí aonair ar fud na cruinne. Bímis ag plé le horduithe scoile chomh maith, ag soláthar leabhar agus cluichí do bhunscoileanna agus meánscoileanna. Is féidir le múinteoirí teagmháil a dhéanamh linn féachaint an bhfuil táirgí againn agus cad is féidir linn a fháil isteach. Tá fás ag teacht i gcónaí ar líon na leabhar atá ar fáil don uile aoisghrúpa, go háirithe na leabhair do pháistí. Tá ábhar misnigh is mórtais dúinn ansin, agus an méid sin leabhair iontacha

Réimse leathan léitheoireachta agus earraí Gaelacha ar fáil ins An Siopa Leabhar

ildaite anois ar fáil do pháistí a bhfuil fonn orthu leabhair a léamh i nGaeilge, idir aistriúcháin ó theangacha eile agus shaothair de bhunadh na Gaeilge. Tá líon na leabhar do dhéagóirí ag dul i méid de réir a chéile freisin – bímis ag súil lena thuilleadh! Tá an-chuid athruithe curtha i bhfeidhm againn sa siopa le bliain anuas agus cuirimis fáilte roimh dhaoine nár thug cuairt orainn le tamaillín. Tá atheagar curtha ar an stoc; suíomh nua idirlín tógtha agus seolta; neart glantachán déanta, agus ardmholadh faighte againn air sin ar fad. Táimid ag tosú ag glacadh le saothair athláimhe freisin. Má bhíonn rud ar bith le tabhairt ar láimh agat is féidir teagmháil linn. Gráinne Ní Mhuilneoir, Bainisteoir, An Siopa Leabhar +353 1 478 3814 siopa@cnag.ie www.cnag.ie/siopa

‘Oideachas, Reachtaíocht & Toghcháin’

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2020, Gaillimh

4.4. TUAIRISC RAIDIÓ RÍ-RÁ

Bhí bliain ghnóthach, rathúil ag Raidió Rí-Rá i 2019 agus d’éirigh leis an stáisiún líon na gclár a mhéadú, an fhoireann a mhéadú agus líon na n-éisteoirí a mhéadú go suntasach. Bhí an-éileamh ar cheardlanna Raidió Rí-Rá le linn 2019. Rinneadh os cionn 50 ceardlann raidió le daltaí i mbunscoileanna, meánscoileanna, clubanna óga agus grúpaí Gaeilge eile.

Seoladh stiúideo nua Raidió Rí-Rá i nGaillimh agus i gCorcaigh le hAire na Gaeltachta, Seán Kyne, TD

Thug na ceardlanna deis d’os cionn 750 duine óg blaiseadh den chraoltóireacht a fháil, dul i dtaithí ar threalamh raidió a úsáid agus scileanna cumarsáide a fhoghlaim. Tá liosta feithimh fhada againn cheana féin do cheardlanna raidió 2020 agus tá obair tosaithe orthu cheana féin. D’oscail Raidió Rí-Rá dhá stiúideo nua le linn 2019. Tá príomh-stiúideo an stáisiúin lonnaithe in oifigí Chonradh na Gaeilge ar Shráid Fhearchair ach tá stiúideonna nua ag Raidió Rí-Rá anois i gCorcaigh agus i nGaillimh. D’oscail an tAire Seán Kyne na stiúideonna go

hoifigiúil i mí na Samhna 2019. Tá an stiúideo i gCorcaigh lonnaithe in oifigí Ghael Taca agus tá Raidió Rí-Rá ag roinnt stiúideo le foireann Tech Space agus le foireann Raidió na dTreabh in Áras na nGael i nGaillimh. Bhí cruinniú oscailte agus lá traenála ar siúl sa stiúideo i nGaillimh agus sa stiúideo i gCorcaigh le déanaí agus bhí go leor daoine i láthair agus spéis acu a bheith páirteach in obair Raidió Rí-Rá. Táimid ag súil go mór leis an bhfoireann a mhéadú le linn 2020. Dár ndóigh, tá sé mar sprioc ag Raidió Rí-Rá a bheith ag craoladh ar FM go lánaimseartha fud fad na tíre. Fad is atá an stáisiún ag obair i dtreo sin déanann Raidió Rí-Rá iarracht craoladh ar FM ar feadh tréimhse gearr ar a laghad uair sa bhliain. Bhí Raidió Rí-Rá le cloisteáil ar FM i mBaile Átha Cliath, Corcaigh, Gaillimh agus Luimneach ar feadh 5 lá i mí na Samhna 2019. Bhí scoileanna ag tiúnáil isteach agus ag éisteacht ón seomra ranga agus mheallamar níos mó daoine le héisteacht le craoltóireacht na Gaeilge. Faoi láthair tá Raidió Rí-Rá ag craoladh ar líne ag rrr.ie agus ar an aip. Tá an aip le fáil saor in aisce do ghutháin iOS agus Android. Bíonn foireann Raidió Rí-Rá i gcónaí ag breathnú chun tosaigh agus ag smaoineamh ar thodhchaí an stáisiúin. Mar atá thuasluaite, tá sé mar sprioc ag Raidió Rí-Rá bheith ag craoladh ar FM go lánaimseartha i ngach contae sa tír agus táimid ag obair go dian ar seo faoi láthair agus ag súil go mbeimid in ann an chéim seo a ghlacadh go luath. Niamh Ní Chróinín Bainisteoir, Raidió Rí-Rá www.rrr.ie | niamh@cnag.ie

‘Oideachas, Reachtaíocht & Toghcháin’

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2020, Gaillimh

4.5. TUAIRISC PEIG

B’iontach d’fhoireann PEIG.ie an suíomh úr a sheoladh ag Oireachtas na Samhna anuraidh agus anois táimid ag súil go mór le tógáil ar an méid a bhaineamar amach sa chéad thréimhse eile amach romhainn. Tá sé ar intinn againn tús a chur le roinnt tograí spéisúla nua sa bhliain amach romhainn agus aghaidh a thabhairt ar fhorbairtí nua chun tuilleadh feabhais a chur ar an ardán ilmheán é féin. Tá tús curtha againn le foilsiú leanúnach ár n-ábhar féin, ailt a fhoilsítear ar líne gach seachtain ar an Aoine. Coinnigh súil amach dóibh ar na meáin shóisialta! Anuas air sin tá pleananna curtha le chéile againn chun córas an eolaire gnó a chur ar phríomhshuíomh PEIG.ie agus córas a bhunú chun láithreacht a thabhairt do na lárionaid Ghaeilge air freisin. Is obair í seo

a bhíonn ar siúl go leanúnach agus roimh lár na bliana seo táimid dóchasach go mbeidh toradh na hoibre le feiceáil in áit amháin lárnach ar an suíomh. Cuirfidh an chéim seo feabhas suntasach ar an suíomh agus ar an eispéireas a bhíonn ag a úsáideoirí chomh maith. Bíonn Foireann PEIG.ie i gcónaí ag lorg imeachtaí, folúntas agus scéalta nuachta le cur ar shuíomh s’againne agus mar sin má tá aon rud mar sin ar siúl agat i do cheantar áitiúil cuir ar an eolas muid trí ríomhphost a sheoladh go peig@cnag.ie. Déanfaidh muid tús áite a thabhairt do chraobhacha an Chonartha ar mhaithe leis an obair iontach a bhíonn ar bun acu a chur chun cinn. Dónal Ó Gallchóir Feidhmeannach Ilmheán & Lárphointe Feasachta, www.peig.ie

‘Oideachas, Reachtaíocht & Toghcháin’

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2020, Gaillimh

5. TUAIRISCÍ Ó NA TOGRAÍ 5.1. TUAIRISC AN CLÁR AS GAEILGE

Is í príomhaidhm An Clár As Gaeilge ná labhairt na Gaeilge a neartú sa chontae agus seirbhísí teanga cuí a fhorbairt chun freastal ar riachtanais phobal na Gaeilge. Is togra páirtnéireachta pobail é An Clár as Gaeilge Teoranta atá á eagrú ag Conradh na Gaeilge, Inis agus maoinithe ag Foras na Gaeilge. Tá an togra bunaithe le seacht mbliana déag anuas agus feidhmíonn sé as oifig bhuan in Inis le hOifigeach Forbartha agus Cúntóir Oifige fostaithe le Clár Gníomhaíochta a chur i bhfeidhm. Spriocanna Straitéiseacha • Stádas na Gaeilge sa chontae a neartú • Pobal na Gaeilge a spreagadh • Infheictheacht na Gaeilge a láidriú • Comhpháirtnéireacht le heagrais eile • Tacú le turasóireacht chultúrtha

Fógairt torthaí Féile Scoildrámaíochta an Chláir

Chun na spriocanna seo a bhaint amach, seo cuid de na himeachtaí a cuireadh i gcrích i gCo. an Chláir ó Ard-Fheis 2019: Imeachtaí Cultúrtha • Féile Scoildrámaíochta ar a bhfreastalaíonn bunscoileanna agus iar-bhunscoileanna an chontae 52

• B’í Féile na hInse an fhéile teanga is mó sa cheantar i mbliana agus 35 mbliana a bunaithe á gceiliúradh againn in 2019. Ghlac breis agus 2,500 duine óga páirt i mbreis agus 100 imeacht trí mheán na Gaeilge • Eagraíodh a lán imeachtaí i gcomhar le Comhairle Contae an Chláir, Comhaltas Ceoltóirí Éireann agus eagrais phobail eile mar chuid de Sheachtain na Gaeilge 2019 ar fud an chontae • Cuireann An Clár as Gaeilge ranganna Gaeilge ar fáil go rialta ag leibhéal éagsúla • Bíonn ailt ag An Clár as Gaeilge sna meán chlóite gach seachtain • Cúl-Chaint atá mar theideal ar an gclár seanchais agus nuachta ar Clare FM le gach Satharn ar 9.00rn. Tuilleadh eolais: donal@clare.fm Líonra na hInse Bhí áthas an domhain ar mhuintir na hInse nuair a bronnadh stádas Líonra ar an mbaile cúpla bliain ó shin. Tá roinnt mhaith oibre déanta ó shin i dtaobh cúrsaí pleanála teanga. Tar éis feachtas bolscaireachta cuimsitheach ag Gaeilge le Chéile, scaipeadh suirbhé chun eolas a bhailiú ó ghnáth mhuintir na hInse. D’éirigh linn níos mó ná 600 freagra a fháil ar ais. Fuaireamar aiseolas ón suirbhé faoi láidreacht na Gaeilge sa cheantar. Scríobhadh Plean Teanga na hInse agus tá sé curtha ar aghaidh againn go dtí an Roinn. Bhí an-áthas ar choiste Líonra na hInse a bheith bainteach leis an bPróiséas Pleanála Teanga agus táimid ag tnúth go mór leanúint leis an bpróiseas agus an Plean Teanga a chur i bhfeidhm sna blianta atá amach romhainn. Marc Mac an Adhastair Oifigeach Forbartha An Clár As Gaeilge 2 Clós na Beairice, Sráid na Beairice Inis, Co an Chláir +353 (0)65 6864474 / anclarasgaeilge@gmail.com

‘Oideachas, Reachtaíocht & Toghcháin’

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2020, Gaillimh

5.2. TUAIRISC GAEL-FHORBAIRT NA GAILLIMHE

Bhí an-bhliain ag Craobh agus GaelFhorbairt na Gaillimhe sa bhliain 2019. Idir an Club agus an Áras bhí muid gnóthach. Bhí neart ócáidí cultúrtha agus sóisialta ar siúl sa Chlub agus san Áras féin, agus tá súil againn go mbeidh bliain eile gnóthach againn arís i mbliana, go háirithe agus go bhfuil Gaillimh mar phríomhchathair Cultúrtha na hÉireann.

Club Áras na nGael i nGaillimh

Mar is iondúil tá muid ag cur ranganna Gaeilge ar fáil ag ceithre leibhéal gach uile seachtain. Tá dhá oíche de ranganna Gaeilge againn an téarma seo. Bíonn ranganna ceoil dátheangach ar siúl chomh maith. Beidh idir dianchursaí agus cúrsaí lae

Gaeilge ar fáil i rith na bliana chomh maith. Tá cúrsaí an Chlub ag dul go maith, idir Oíche na bhfoghlaimeoirí agus na Ranganna damhsa ar an Sean-nós agus na himeachtaí sóisialta ar fad! Is gearr go mbeidh Seachtain na Gaeilge linn agus tá neart ócáidí le fógairt againn, coinnígí súil amach ar an leathanach Facebook agus ár suíomh idirlíon le bheith suas chun dáta ar na h-imeachtaí ar fad a bhíonn ag tarlú. Tá Gael-Fhorbairt na Gaillimhe ag leanacht ar aghaidh ag obair leis na tograí agus le na cumainn nuabhunaithe anseo i nGaillimh chomh maith. Tá Gael na Gaillimhe ag dul ó neart go neart gach uile seachtain. Tá an grúpa Caint agus Comhrá fós ag castáil le chéile i Blakes ar sráid Eglinton uair sa tseachtain chomh maith agus bíonn neart cainte ar siúl acu anseo, buailigí isteach má fhaigheann sibh deis. Bíonn sé ar siúl gach Máirt ón 10.30r.n. Chomh maith leis sin, más áit um thráthnóna atá tú ag lorg, chun cleachtadh a dhéanamh ar do chuid Gaeilge ná déan dearmad go mbíonn an-oícheanta go deo sa Chlub a bhíonn ar oscailt Luan go Satharn, agus fáilte roimh chách! Caoimhe Ní Ghriallais Oifigeach Forbartha Gaeilge, Togra Ghael-Fhorbairt na Gaillimhe. caoimhe@cnag.ie www.arasnangael.ie 091 567824

‘Oideachas, Reachtaíocht & Toghcháin’

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2020, Gaillimh

5.3. TUAIRISC TOGRA MHAIGH EO

Is í Brídín Ní Cheallaigh Oifigeach Feidhmiúcháin Thogra Mhaigh Eo de Chonradh na Gaeilge. Tá oifig an Togra lonnaithe i Sráid Ellison i gCaisleán an Bharraigh agus é á riaradh mar oifig eolais don phobal. Is áit í a mbíonn fáil ag an bpobal uile ar eolas cuimsitheach faoi gach rud a bhaineann le saol na Gaeilge, scéimeanna tacaíochta, agus eile, agus tá sé dírithe ar phobal na Gaeilge agus ar phobal an Bhéarla araon. Tá ár gcuid oibre dírithe ar Chontae Mhaigh Eo ar fad, go speisialta ar cheantair Ghalltachta ach tríd ár gceangal láidir le craobhacha Chonradh na Gaeilge sa chontae, éiríonn linn go leor a dhéanamh. Oibríonn muid leis na ceantair uirbeacha go háirithe agus tá ceangal láidir againn le ceantair cosúil le Caisleán an Bharraigh, Clár Chlainne Mhuiris, Béal an Átha, Cathair na Mart, Baile an Róba, agus Béal Átha na Muice. Is tríd na bailte sin a dhéanann muid ceangail leis na ceantair tuaithe. Tá sé de pholasaí againn sa Togra comhoibriú le heagraíochtaí Gaeilge eile ar fud an chontae freisin.

ar fud an chontae. Cuireadh 4 Club Scoile ar bun le linn 2019 (Meán FómhairNollaig 2019) agus de réir na dtuairiscí ar fad, d’éirigh go maith leo. Lean muid ar aghaidh leis an scéim Is Leor Beirt agus le cúpla ciorcal cainte i mbliana, bíonn siad ar siúl againn i gCaisleán an Bharraigh gach Céadaoin ón 11-12, Béal an Átha gach oíche Dé Luain ón 8.00-9.00i.n. agus Baile an Róba gach Céadaoin ón 11-12am. Bhí léacht againn in Óstán an TF áit ar labhair Seán Bán Breathnach linn faoi a shaol srl. D’fhreastail thart ar 40 duine ar an ócáid sin.

Chuir muid tús leis an mbliain le sraith de ranganna Gaeilge i gCaisleán an Bharraigh, (Bunrang) agus Clár Chlainne Mhuiris (Meánrang). Bhí freastal anmhaith orthu.

Chomh maith leis sin ghlac muid páirt i Lá Mhaigh Eo - Oíche Chultúrtha - Lá Spraoi Teaghlaigh agus Comhrá 19 i gcomhair le Comhairle Contae Mhaigh Eo

Bhí Seoladh Sheachtain na Gaeilge ar siúl againn in Óstán an TF, Caisleán an Bharraigh, Co Mhaigh Eo agus is é Liamy McNally a rinne an seoladh dúinn. Bhí oíche den scoth i gceist leis an seoladh; bhí suas le 100 imeacht éagsúla luaite ar an gclár agus d’éirigh thar barr le Seachtain na Gaeilge i Maigh Eo i 2019.

Níl aon dabht faoi ach gur mhór an cuidiú an Togra do chur chun cinn na Gaeilge i gContae Mhaigh Eo. Bhí bliain iontach againn in 2019. Bhí bliain an-ghnóthach againn ar fad!

Leagamar béim arís i mbliana ar chlubanna scoile a bhunú i mbunscoileanna éagsúla

Cheryl Cobern Brown, Úna Ní Ghabhláín agus Pádraig de Brún ag an seoladh leabhar ‘Gabhar Éireannach’

Brídín Ní Cheallaigh Oifigeach Feidhmiúcháin, Togra Mhaigh Eo de Chonradh na Gaeilge www.conradhmhaigheo.ie eolas@conradhmhaigheo.ie

‘Oideachas, Reachtaíocht & Toghcháin’

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2020, Gaillimh

5.4. TUAIRISC SCÉIM AN AONAIGH

Anuraidh eagraíodh comórtais aithriseoireachta ealaíne, labhairt na Gaeilge agus slua amhránaíochta do bhunscoileanna. Chomh maith leis sin, eagraíodh comórtais bhlagála, fhilíochta agus labhairt na Gaeilge le scoláireachtaí don Ghaeltacht mar dhuaiseanna. Rinneadh seo i bpáirt le Coláiste Seosaimh i gCill Chiaráin i gConamara. Bhí triúr teachtaí ó Chraobh an Aonaigh ag an Ard Fheis i Muineachán i 2019. Dhéin an tOifigeach forbartha plé le polaiteoirí Thiobraid Árann in Óstán Buswells i mí Dheireadh Fómhair. Cuireadh fáilte roimh Mháire agus Étáin Ní Churraoin ó Rath Chairn, buaiteoirí “Réalta agus Gaolta” ar TG4, go dtí an Aonach i rith na bliana. Sheinn ceoltóirí óga ó Chomhaltas an Aonaigh ag an Oíche Chultúir chomh maith i mí Meán Fómhair 2019. Rinneadh moltóireacht ar Chomórtais Drámaíochta ag an bhFleadh chomh maith. Eagraíodh Aifreann Lá le Pádraig, an chéad Chomaoineach don Ghaelscoil, paidreacha agus iomainn as Gaeilge go rialta ag na hAifrinn. D’fhoghlaim an Sagart nua ón Ind cúpla paidir as Gaeilge i mbliana. Iarrann muid ar dhaoine a bheith páirteach sa Chraobh mar bhaill nuair a bhuailimid leo ag imeachtaí as Gaeilge. Tá suíomh gréasáin, Facebook agus Instagram ag Craobh an Aonaigh. Cuirtear fógraí, grianghraif agus ailt sa nuachtán áitiúil agus chuig an raidió. Bíonn “Naíonra Ríocht na nÓg” ar siúl gach maidin ag Cúl an Tí. Ón Luan go hAoine, tagann na páistí chun foghlaim

Ceol i nDún Mhuire

agus súgradh trí mheáin na Gaeilge. Tá ranganna Gaeilge á n-eagrú againn do scoláirí meánscoile chomh maith chun a leibhéal Gaeilge a fheabhsú. Bíonn Maidin Caife gach Céadaoin i gcaife sa bhaile. Tagann muintir an Aonaigh chun cainte agus comhrá go seachtainiúil. Bíonn oíche chultúir agus oíche ag “Léamh agus Plé” litríocht, leabhair agus filíocht éagsúla againn go rialta. Pléadh na leabhair seo a leanas: “Cléireach” le Darach Ó Scolaí, “Titim agus Éirí” le Diarmuid Breathnach agus “An Buchcafé” le Isobel Ní Riain. Pléadh filíocht na bhfilí seo a leanas: Máire Mac an tSaoi, Antaine Ó Raifteirí , Louis de Paor, Celine de Fréine, Seán Ó Tuama agus Máire Dinny Wren, ag ócáidí rialta i rith na bliana i nDún Mhuire. I mbliana tá deis againn a thuilleadh baill a mhealladh chun Gaeilge a scaipeadh ar fud an Aonaigh. Ag deireadh an lae, is í an aidhm is mó atá againn ná an Ghaeilge a chur chun cinn agus a spreagadh ar fud na háite. Sorcha Ní Uallacháin, Aonach Urmhumhan www.cnagantaonach.ie cnagantaonach@gmail.com

‘Oideachas, Reachtaíocht & Toghcháin’

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2020, Gaillimh

5.5. TUAIRISC MUINEACHÁN LE GAEILGE

Le cúpla bliain anuas tá méadú ollmhór tagtha ar líon na bpáistí atá ag fáil a gcuid oideachais trí mheán na Gaeilge i gcontae Mhuineacháin. Ó thaobh na bunscolaíochta de, tá 4 Ghaelscoil lonnaithe i gcontae Mhuineacháin a chuireann oideachas trí mheán na Gaeilge ar fáil do 875 páistí nó 11.1% de scoláirí bunscoile an chontae. Anuas air sin, tá an t-éileamh ar an nGaeloideachas sa chontae ag fás go gasta agus fógraíodh sa bhliain 2019 go gcuirfí maoiniú ar fáil do Ghaelscoil Lorgan agus do Ghaelscoil Eois chun foirgnimh nua a thógáil – rud a chuirfidh go mór le líon na bpáistí sna scoileanna siúd. Is iomaí deis a thugann an bhunchloch seo don chraobh áitiúil de Chonradh na Gaeilge – Muineachán le Gaeilge – agus tá an chraobh ag díriú go mór ar chúrsaí óige faoi láthair. Ag deireadh na bliana seo chaite, bhunaigh an chraobh club óige darb ainm ‘Óg-Ógras Mhuineacháin’ agus tá ag éirí go geal leis go dtí seo. Anuas air sin, eagraíonn an chraobh campa samhraidh lánGhaeilge gach samhradh agus tá an campa sin ag dul ó neart go neart le gach bliain. Ina dteannta sin, tá an chraobh ag iarraidh dul i bhfeidhm ar ghrúpaí eile ar nós Chomhaltas Ceoltóirí Éireann agus an Cumann Lúthchleas Gael chun an Ghaeilge a chur chun cinn go nádúrtha sa 56

Ceol Beo i Muineachán

cheantar agus tá 3 chlub cláraithe go dtí seo do Fhondúireacht Sheosaimh Mhic Dhonncha. Is dócha gurb í an chéad chéim eile don chraobh seo ná ionad lán-Ghaeilge a thógáil chun aitheantas, stádas agus buaine a thabhairt don Ghaeilge sa cheantar. Beidh an chraobh ag déanamh go leor feachtasaíochta agus taighde le linn na bliana seo chun tús a chur leis an tionscnamh mór millteach seo. Nuair atá an uile ní ráite, tá glúin nua Gaeilgeoirí ag fás aníos sa chontae agus tá todhchaí gheal roimh an nGaeilge dá bharr sin. Mol an óige agus tiocfaidh sí. Nollaig Mac Giolla Thuile Oifigeach Forbartha Gaeilge, Muineachán le Gaeilge, Muineachán. feargal@mlg.ie www.mlg.ie

‘Oideachas, Reachtaíocht & Toghcháin’

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2020, Gaillimh

‘Oideachas, Reachtaíocht & Toghcháin’

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2020, Gaillimh

6. AINMNIÚCHÁIN DO NA TOGHCHÁIN IARRTHÓIR DON UACHTARÁNACHT Niall Comer Craobh Ghleann an Iolair Is de bhunadh an Iúir é Niall Comer, ach tá cónaí anois air i nGleann an Iolair, Co. Dhoire. Tá sé ina léachtóir Ollscoile i gColáiste Mhig Aoide, Doire, agus tá sé pósta agus beirt pháistí aige. Tá Niall ina Uachtarán reatha ar an gConradh agus chaith sé cúig bliana mar eagarthóir ar An tUltach. Tá sé ina chathaoirleach ar Chraobh Ghleann an Iolair chomh maith, agus ar Bhuanchoiste Chonradh na Gaeilge. IARRTHÓIRÍ DON CHOISTE GNÓ Ó NA CRAOBHACHA (Dáréag le toghadh) 1. Ailbhe Ní Riain Craobh Bhreannáin Is láithreoir BlocTG4 agus DJ raidió antiomanta í Ailbhe ar Raidió na Life 106.4FM. Is iar-bhainisteoir Kneecap í ach bainisteoir turais anois chun díriú ar a teastas i Creative and Cultural Entrepreneurship i gColáiste na Tríonóide. Bhí sí mar OCP an Chumainn Gaelaigh ITBÁC an bhliain inar mbuaigh siad ‘an Cumann is mó feabhas’. Tá sí ar Bhord Sheachtain na Gaeilge. 2. Aodhán Ó Baoill Craobh Cumann Gaelach Ollscoil na Banríona Is as Doire d’Aodhán. Ta sé mar Oifigeach na Gaeilge le hOllscoil na Banríona i mBéal Feirste. Bhí Aodhán an-pháirteach san fheachtas le comharthaí dátheangach a bhaint amach san ollscoil le tamall anuas. 3. Caoimhe Ní Ghriallais Craobh na Gaillimhe Is as an Lochán Beag in Indreabhán do Chaoimhe. Rinne sí staidéar ar an nGaeilge agus ar Léann an Aistriúcháin in Ollscoil na hÉireann, Gaillimh. Tá sí ag obair mar Oifigeach Forbartha Gaeilge in Áras na nGael i nGaillimh. Rugadh agus tógadh í le Gaeilge sa bhaile agus tá an-suim aici an Ghaeilge agus an cultúr a chur chun cinn.

4. Caoimhín Ó Dónaill Craobh Ollscoil Uladh Is as Béal Feirste do Chaoimhín, fuair sé a oideachas tríú leibhéil i gColáiste na Tríonóide agus is léachtóir le Gaeilge in Ollscoil Uladh é. Tá sealanna caite aige mar ghobharnóir bunscoile agus mar chraoltóir deonach le Raidió na Life. Le dhá bhliain anuas bhí sé ag cuidiú leis an Chonradh ina iarrachtaí le himircigh a imeascadh i bpobal na Gaeilge. 5. Cárthach Ó Faoláin Craobh na Cuallachta Corcaigh Is as an Rinn do Chárthach. Tá sé i mbliain na céime le Dlí & Gaeilge. Is ceoltóir é leis an ngrúpa ceoil Nuadán. B’oiliúnaí le haistriúchán i Lucsamburg é agus ba theagascóir Gaeilge agus ionadaí cultúrtha in Montana é anuraidh. Cabhraíonn a chúlra sa dlí lena chuid gníomhartha ar son cearta na teangan agus na Gaeltachta agus na tíre. 6. Clíodhna Ní Chorráin Craobh Cumann Gaelach Ollscoil na Banríona Is as Ard Mhacha do Chlíodhna agus faoi láthair tá sí ag obair leis an chomhlacht léirithe teilifíse Macha Media mar oiliúnaí de chuid an Chiste Craoltóireachta Gaeilge (ILBF). Feachtasóir teanga í, agus ball tiomanta den Dream Dearg. Iar-Leasuachtarán an Chumainn Ghaelaigh in Ollscoil na Banríona í, a throideann go láidir ar son cearta teanga ó thuaidh ach go háirithe. Tá sí ina bhall den Choiste Gnó le bliain anuas. 7. Cormac Ó Coileáin Craobh Bhreannáin Taighdeoir nano-teicneolaíocht, fhisic agus cheimic, ó BÁC, is ea Cormac, le cáilíochtaí i bhforbairt inbhuanaithe. Faoi láthair, tá sé ag obair i Ionad um Thaighde ar Nanostruchtúir Oiriúnacha agus Néana-Fhíseáin agus Institiúid Ard-Ábhair agus Taighde Bithfhiontair i gColáiste na Tríonóide. Tá suim aige an Ghaeilge a spreagadh agus a chur chun cinn ina cheantar agus go háirithe san eolaíocht. 8. Edel Ní Bhraonáin Craobh Na Gaeil Óga As an nGleann i nGaeltacht Uíbh Ráthaigh d’Edel & í páirteach sa Chonradh óna raibh

‘Oideachas, Reachtaíocht & Toghcháin’

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2020, Gaillimh

sí óg lena hathair age baile i gCraobh Uíbh Ráthaigh ‘s bhí sí bainteach i mBÁC ó shin. Is iar reachtaire í ar an gCumann Gaelach i gCOBÁC í & is duine de bhunaitheoirí CLG Na Gaeil Óga í. Tá sí lárnach sa chlub ó shin idir daoine nua a mhealladh & forbairtí an chlub 9. Íte Ní Chionnaith An Ard-Chraobh Tá Íte gníomhach sa Chonradh le 50 bliain anuas. Iar-Uachtarán Chonradh na Gaeilge (1985-1989). Iar-Chathaoirleach an Oireachtais, Iar-Eagarthóir Feasta. Chaith 7 lá i bpríosún Mhoinseó mar chuid d’fheachtas teilifíse an Chonartha. Bíonn páirteach i gcláracha raidió agus teilifíse ar TG4, RTÉ, BBC, RnaG, Raidió na Life, Raidió Fáilte. Iar-Léachtóir Sinsearach le Gaeilge i Scoil na Meán DIT. Gníomhach i gcónaí. 10. John Prendergast Craobh Chairde an Chlub Ciarraíoch 26 d’aois is ea John Prendergast atá ina Oifigeach Pleanála Teanga Chiarraí Thiar le Tobar Dhuibhne. Iarscoláire Fulbright & ICUF is ea é, a theagasc an Ghaelainn i Meiriceá, i gCeanada, sa Bhreatain Bheag agus in Éirinn, fiú. MA sa Bhreatnais & Léann Ceilteach & BCL (Dlí & Gaelainn) aige. IarOifigeach Gaelainne Aontas na Mac Léinn ChOC, iarChathaoirleach ar an gCuallacht san Ollscoil chéanna. Is maith leis cearta & ceartas teanga agus sochtheangeolaíocht fheidhmeanch na Gaelainne. 11. Justin Scannell Craobh Tithe an Oireachtais Thosaigh Justin Ó Scanaill de bheith gníomhach i saol na Gaeilge agus é san ollscoil, cé gur músclaíodh a shuim i bhfad roimhe sin. Bhí sé gníomhach i nGael-Taca. D’fhostaigh Acadamh Ríoga na hÉireann é chun páirt a ghlacadh i dtionscadal Fhoclóir Stairiúil na Nua-Ghaeilge. Bhog sé go BÁC i 2017 chun obair mar aistritheoir Gaeilge don Stát, agus is é cathaoirleach Chraobh Thithe an Oireachtais de Chonradh na Gaeilge.

12. Mairéad Ní Fhathartha Craobh na Gaillimhe Is as Inis Meáin, Oileáin Árann do Mhairéad agus tá sí an-bhródúil as ceangal an Oileáin le Conradh na Gaeilge ón tús. Bhain sí Máistreacht amach I dTeagasc Teangacha (An Ghaeilge) in nOllscoil Náisiúnta na hÉireann, Gaillimh, chomh maith le hArd Diploma san Oideachas. Tá sí ag obair mar Phríomhoide ar Choláiste Naomh Eoin, Inis Meáin. Tá an-suim aici i gcúrsaí pobail chomh maith le bheith paiseanta faoi spreagadh na Gaeilge ar bhun náisiúnta. 13. Muireann Nic Corcráin Craobh Chumann Gaelach TCD Muireann Nic Corcráin, Oifigeach na Gaeilge AML Choláiste na Tríonóide, Ball de Chumann Gaelach TCD. Tá grá don Ghaeilge ag Muireann ó aois óg, agus í ag spreagadh an teanga ag obair mar chúntóir i gColáiste Chonnacht agus mar threoraí i Músaem Pháirc an Chrócaigh. Imríonn Muireann le foireann camógaíochta Chontae Loch Garman. Faoi láthair, agus í mar Oifigeach na Gaeilge, tá go leor oibre déanta ag eagrú Éigse na Tríonóide agus ar fheachtais chun síneadh fada a fháil ar chártaí aitheantais mhic léinn na Tríonóide. 14. Mícheál Ó Raghallaigh Craobh Chill Airne Ball de Craobh na n-Airne, Cill Airne. Ball de bhord bainistíochta Ghaelcholáiste Chiarraí, Cisteoir Choiste Dúiche Chiarraí, Conradh na Gaeilge. Toscaire do Dháil na Mumhan, Conradh na Gaeilge. Ball de Choiste Fhóram na Gaeilge le Comhairle Chontae Chiarraí. Áisitheoir i gciorcal comhrá i gCill Áirne, faoi láthair. 15. P Tomás Mac Ruairí Craobh Bhréanainn Ball CnaG ó 1956; Uachtarán 1998-2003; Tánaiste 1994-1995; Coiste Gnó+Buanchoiste 34 bliain: 1962-66, 1970, 1993-2020; Timire+O.C.P CnaG 1966-1969; Cathaoirleach reatha Clódhanna Teoranta / An Siopa Leabhar; Cathaoirleach an Oireachtais 19951996; Uachtarán Chomhdháil Náisiúnta na Gaeilge 2004-2010; Rúnaí Raidió na

‘Oideachas, Reachtaíocht & Toghcháin’

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2020, Gaillimh

Life; gníomhach i mbunú Scoil Neasáin + Gaelscoileanna; iriseoir, craoltóir, taighdeoir, comhairleoir meán; úinéir ‘Comhlacht Cumarsáide Creagáin Teoranta’ + ‘CCC. nuacht Teoranta’. 16. Pádraig Mac Fhearghusa Craobh Thrá Lí Cathaoirleach Chraobh Thrá Lí. Ball den Bhuanchoiste agus den Choiste Gnó. Bunaitheoir Ghaelscoil Mhic Easmainn. Eagarthóir Feasta. Bunaitheoir ar Ghaelcholáiste Chiarraí, Trá Lí. Buaiteoir faoi dhó ar phríomhchomórtas filíochta an Oireachtais, agus comórtas oscailte filíochta Sheachtain na Scríbhneoirí, Lios Tuathail. Stair Chonradh na Gaeilge i gCiarraí, agus leabhar ar Freud & Jung foilsithe aige. Lámh aige i mbunú 3 ghaelscoil eile. 17. Paula Melvin Pobal Gaeilge 15 Tá Paula Melvin ina Tánaiste ar Chonradh na Gaeilge ó bhí 2017 ann. Is í an Cathaoirleach ar Chraobh Phobal Gaeilge 15. Is ball bunaidh í den fheachtas “Trasna na dTonnta” a chuireann an Ghaeilge chun cinn ar fud na cruinne. Beidh Paula ag tabhairt cainte faoin gConradh ag Seán Nós Northwest in Olympia sna Stáit Aontaithe i mbliana. 18. Rónán Mistéil Craobh Rith Is as BÁC do Rónán, áit a mbíonn sé ag plé, i measc eile, le cúrsaí Gaeilge sa chontae mar Chathaoirleach ar Choiste Cheantair Átha Cliath agus mar chomhbhunaitheoir ar an ngrúpa rothaíochta nua Gaeilge sa chathair. Tá tréimhsí caite ag Rónán ag obair sna meáin, i gcúrsaí cumarsáide agus gnó agus chaith sé cúpla bliain sna Gardaí Síochána freisin. 19. Ruairí Egan Craobh Chumann Gaelach OCBÁC Is mac léinn sna hilmheáin in Ollscoil Chathair Bhaile Átha Cliath é Ruairí. Is IarReachtaire ar an gCumann Gaelach é leis an dara háit i gcomórtas Ghlór na nGael bainte amach acu anuraidh. Tá spéis mhór aige sna meáin agus cruthú ábhair lena

phodchraoladh, Léim Thart, fís BLOC TG4 agus cláir ar Raidió Rí-Rá & Raidió na Life. 20. Síne Nic an Ailí Craobh na Máthairtheangacha Duine de bhunaitheoirí & iar-bhainisteoir Raidió Rí-Rá; iar-imreoir & oibrí deonach leis Na Gaeil Óga; fostaí CnaG 2007-2020; Teagascóir Gaeilge Fulbright, Montana 20142015; bunaitheoir & stiúrthóir Cultúr Club go hidirnáisiúnta 2016-2020; rúnaí reatha Chraobh na Máthairtheangacha ag tacú le teangacha oidhreachta in Éirinn. Sainspéis & taithí le hoideachas, polaiteoirí, cumarsáid, féiniúlacht Éireann, an Ghaeltacht & ilchineálacht i bpobal na Gaeilge. IARRTHÓIRÍ DON CHOISTE GNÓ Ó NA BAILL AONIAR (Beirt le toghadh) 1. John Ó Liodáin Is as Contae na Mí do John Ó Liodáin ach tá sé ag cur faoi i mBaile Átha Cliath agus tá sé gníomhach i saol na Gaeilge san ard-chathair le blianta fada. Is bainisteoir tionscadail é sa tseirbhís phoiblí. Is baill reatha é don Choiste Gnó. Tá sé mar chisteoir ar Bhord Bainistíochta Ghaelscoil Uí Earcáin agus baill choiste ar Chlub Chonradh na Gaeilge agus ar Chlódhanna Teo. faoi láthair. IarChathaoirleach ar Chlub Chonradh na Gaeilge, Iar-Oifigeach na Gaeilge in Ollscoil Mhá Nuad agus Iar-Uachtarán ar Chuallacht Cholm Cille san ollscoil chéanna. Spéis ar leith aige i réimse an bheartais phoiblí. 2. Osgur Ó Ciardha Is óstánaí é Osgur ó Bhaile Átha Cliath, a bhfuil taithí breis agus deich mbliain aige san earnáil turasóireachta. Tá taithí úinéireachta, bainistíochta agus sainchomhairleoireachta aige in Éirinn agus Meiriceá Theas. Bronnadh gradam Glór na nGael 2018 ar an togra ‘Pop Up Gaeltacht’ a chum Osgur agus a chomhbhádóir. Tá suim faoi leith aige i gcúrsaí teanga, fiontair inbhuanaithe, cultúr agus nuálaíocht. Tá sé pósta agus beirt iníon aige.

‘Oideachas, Reachtaíocht & Toghcháin’

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2020, Gaillimh

7. RÚIN NA hARD-FHEISE 2020

Molann an Ard-Fheis an obair (b) Iarrann an Ard-Fheis seo ar Fhoras na Gaeilge maoiniú ceart a chur ar ar fad a rinne gach Craobh, gach (a) ball den eagraíocht agus gach fáil don Scéim Phobail Gaeilge nua atá beartaithe le go mbeidh sé ar ball den 70+ grúpa Gaeilge agus chumas na gcoistí áitiúla foireann Gaeltachta a thacaigh leis na 4 a fhostú ar bhun seachtain oibre éileamh a leanas a bhaint amach: iomlán, mar aon le maoiniú cuí don 1. Go gceapfaí Aire Sinsearach chlár gníomhaíochtaí le dearadh a don Ghaeilge agus don fheidhmiú. Ghaeltacht, le Gaeilge, chun go Craobh na Gaillimhe mbeadh ionchur níos láidre ag an nGaeilge ag Bord an Rialtais (c) Aithníonn an Ard-Fheis go bhfuil agus sa cháinaisnéis an bac is mó ar bhreis maoiniú a 2. Go ndéanfaí infheistíocht chur ar fáil d’Fhoras na Gaeilge €18 milliúin sa bhreis i bplean bainte anois, i. tá an Rialtas ó phobal na Gaeilge & na thuaidh ag feidhmiú arís. Éilíonn Gaeltachta le borradh a chur an Ard-Fheis seo ar an dá Rialtas faoi úsáid na Gaeilge agus le thu-aidh agus theas an plean 500+ post nua a chruthú infheistíochta aontaithe ag 80 3. Go bhforbrófar agus go grúpa Gaeilge agus Gaeltachta gcuirfear i bhfeidhm Polasaí a mhaoiniú ina iomlán gan a don Ghaeilge sa Chóras thuilleadh moille. Éilíonn an ArdOideachais ón Réamhscoil go Fheis chomh maith go mbeidh aon dtí an 3ú Leibhéal (faoi mar atá mhaoiniú breise tugtha d’Fhoras mar sprioc ag an bhfeachtas na Gaeilge ceangailte leis na sprio#Gaeilge4All) canna sa phlean infheistíochta céanna. 4. Go dtacófar le Bille na Craobh Ghleann an Iolair dTeangacha Oifigiúla 2019 a láidriú, go háirithe le (d) Fáiltíonn an Ard Fheis seo roimh spriocbhliain de 2030 a chur chinneadh Aire Stát na Gaeltachta, leis an bhforáil go mbeidh 20% Seán Kyne, TD, Pleananna do do na hiarrthóirí a earcófar Líonra Gaeilge do Chluain Dolcáin, don stát seirbhís inniúil ar an Baile Locha Riabhach agus Inis nGaeilge a fhaomhadh. Éilíonn an Ard Aontaíonn an Ard-Fheis gur chóir Fheis go gcuirfear an leibhéal don eagraíocht gach brú a chur iomlán maoinithe ar fáil, chun ar na páirtithe atá chun Rialtas a na pleananna a chur i bhfeidhm chur le chéile chun glacadh leis go héifeachtach, faoi mar a bhí na héilimh in aon chlár Rialtas sonraithe sna hiarratais, agus go agus an brú a choinneáil go dtí go ndéanfar amhlaidh leis na hiarratais ón dá Líonra ó thuaidh. gcuirfear i bhfeidhm iad. Craobh na hInse Craobh Raidió Rí-Rá 62

‘Oideachas, Reachtaíocht & Toghcháin’

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2020, Gaillimh

(e) Go n-aontaíonn an Ard-Fheis seo go bhfuil sé riachtanach go mbeadh spriocama cinnte in Acht na dTeangacha Oifigiúla chun feidhm a thabhairt don fhoráil san Acht maidir le hearcú foirne le Gaeilge. Moltar go mbaintear leas as córas céimithe faoi mar a d’úsáid Institiúidí an Aontais Eorpaigh chun deireadh a chur le díolúine na Gaeilge sna hinstitiúidí sin. Craobh na Gaillimhe (f) Aithníonn an Ard-Fheis an dul chun cinn déanta i mBille na dTeangacha Oifigiúla 2019 ó dheas agus tugtar 3. moladh d’Aire na Gaeltachta, Roinn na Gaeltachta agus don fhreasúra i (a) dTeach Laighean as seo. Aithníonn an Ard-Fheis, áfach, go bhfuil gá leis na leasuithe agus na forálacha breise molta ag an gConradh a chur san áireamh sa Bhille le cinntiú go mbeidh an Bille in ann seirbhís shásúil Ghaeilge a chur ar fáil do phobal na Gaeilge agus na Gaeltachta. Mar shampla is gá spriocbhliain a chur leis an bhforáil go mbeidh 20% do na hiarrthóirí a earcófar sa státseirbhís inniúil ar an nGaeilge amach anseo. Niall Comer, Coiste Gnó 2.

2. Dualgais an údaráis maidir leis an Acht Teanga agus reachtaíocht eile a chomhlíonadh 3. Seirbhísí an údaráis a chur ar fáil don phobal trí mheán na Gaeilge 4. Deiseanna fhoghlaim agus labhairt na Gaeilge a eagrú don phobal Bheadh an na hoifigí seo ag feidhmiú go huile is go hiomlán trí mheán na Gaeilge Craobh Bhéal an Átha Mhóir Aithníonn agus molann an Ard-Fheis an feachtas Dream Dearg agus ról na heagraíochta le haitheantas i reachtaíocht a bhaint amach don Ghaeilge ó thuaidh. Aithníonn an Ard-Fheis go bhfuil féidearthachtaí maithe ann do phobal na Gaeilge sna moltaí a glacadh ó phlécháipéis an Chonartha sa reachtaíocht molta, ar nós: stádas oifigiúil don teanga; na caighdeáin; an coimisinéir teanga; straitéis don Ghaeilge; deireadh leis na péindlíthe; láraonad aistriúcháin agus eile. Molann an Ard-Fheis leanúint leis an tacaíocht don fheachtas Dream Dearg agus cinntiú go gcuirfear na féidearthachtaí aitheanta roimhe seo i bhfeidhm agus go gcuirfear rudaí a fágadh ar lár san áireamh, ar nós comharthaíochta, i gcur chun oifigiúil den Ghaeilge ó thuaidh amach anseo. Niall Comer, Coiste Gnó

Go mbeadh sé mar ceann de na príomhéilimh ag an gConradh amach anseo go mbeadh “Oifig na Gaeilge” i ngach údarás áitiúil sna 32 contae agus go mbeidh, ar a laghad, ball foirne amháin (Oifigeach Gaeilge) ag gach údarás agus níos mó ná sin sna contaetha móra, ar aon dul leis na hOifigigh Ealaíne agus Oifigigh Oidhreachta atá ann cheanna féin. Seo a leanas (b) In ainneoin na hoibre atá fós le déanamh chun cearta teanga cuid de na dualgais do gach oifig: a bhaint amach ó thuaidh, go 1. Cur chun cinn na Gaeilge i bhfáiltíonn an Ard-Fheis roimh an limistéar an údaráis sin ‘Oideachas, Reachtaíocht & Toghcháin’

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2020, Gaillimh

dul chun cinn suntasach a rinneadh éifeachtach d’fhonn brú a chur ar an rialtas an fhadhb seo a réiteach don Ghaeilge mar chuid den socrú gan mórán moille. chun an Comhthionól ó thuaidh a Craobh Bhréanainn athbhunú. Go n-aithníonn an ArdFheis an obair éachtach a rinne an (d) Molann an Ard-Fheis gur chóir go mbeadh gá taithí Gaelscoile a fháil le grúpa feachtasaíochta An Dream linn an cúrsa Bhaitsiléir Oideachais. Dearg agus foireann Chonradh na Craobh Chumann Gaelach OCBÁC Gaeilge féin, Ciarán Mac Giolla Bhéin, An Dr Pádraig Ó Tiarnaigh, (e) Aontaíonn an Ard Fheis gur chóir Conchúr Ó Muadaigh agus Cuisle go mbeadh tacaíocht ar fáil ón Roinn Oideachas agus Scileanna Nic Liam, chun é seo a bhaint do mhic léinn na Gaeilge chun dul amach. chuig an nGaeltacht mar chuid den Coiste Dúiche na Gaillimhe chúrsa céime. 4. Molann an Ard-Fheis seo fógra an Craobh Chumann Gaelach, Aire Oideachais agus Scileanna, Joe Ollscoil Luimnigh (a) McHugh TD ar 30 Nollaig 2019 gur go mbeidh spás chóir polasaí don Ghaeloideachas 5. Molaimid, comhairleoireachta ag baill coiste a chur le chéile agus go mbeadh sé mar sprioc an líon daoine ag (a) Chairde an Chlub i dtaobh na bplean-anna d’Uimhir a 6, gur freastail ar an ngaelscolaíocht féidir leis an gcoiste comhairle agus a dhúblú. Éilíonn an Ard-Fheis moltaí a thabhairt i dtaobh deartha, seo ar an Roinn Oideachais agus leagan amach agus maisiú an Chlub Scileanna gníomhú ar an bpolasaí féin sna hamanna amach romhainn. seo go práinneach. Craobh Chairde an Chlub Craobh Raidió Rí-Rá (b) Éilíonn an Ard Fheis seo go (b) Molaimid, le linn na bhforbairtí molta ar Uimhir a 6, Sráid Fhearchair, mbronnfaí aitheantas mar go gcoimeádfar spás go sonrach Ghaelcholáiste neamhspleách faoi ar son bhaill agus lucht freastail phátrúnacht Bord Oideachais agus Chlub Chonradh na Gaeilge, go Oiliúna Luimnigh agus an Chláir ar gcoimeádfar neamhspleáchas an an aonaid dara leibhéil Lán-Ghaeilge Chlub ar son spioraid na háite a reatha, Gaelcholáiste an Chláir, atá ag choinneáil mar atá coinnithe le 51 feidhmiú le fada gan na tacaíochtaí bliana anuas agus go n-aithneofar cuí, agus go ndéanfar amhlaidh leis an Club mar lárionad cultúrtha, go na haonaid eile ar fud na tíre. háirithe cultúr na hoíche. Craobh na hInse Craobh Chairde an Chlub (c) Molann an Ard-Fheis go ndéanfadh an Coiste Gnó fiosrúchán leis na 6. Aithníonn an Ard-Fheis seo an obair fhiúntach atá ar siúl ag na Gaelscoileanna móide na heagrais agus forais chuí uilig eile, an Stát (a) hoifigigh pleanála teanga fud fad na tíre. Éilíonn an Ard-Fheis seo go san áireamh, ar líon na bpáistí a n-oibreoidh Conradh na Gaeilge ndiúltaíodh dóibh go bliantúil le go dlúth leis na hoifigigh pleanála cúig bhliain anuas toisc easpa spáis teanga & grúpaí leasmhara sna agus ansin go spreagfaí feachtas

‘Oideachas, Reachtaíocht & Toghcháin’

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2020, Gaillimh

Gaeltachtaí le cinntiú go mbainfear a spriocanna amach. Edel Ní Bhraonáin, Coiste Gnó (b) Éilíonn an Ard-Fheis seo cinntiú go bhfuil stádas ar leith ag scoileanna Gaeltachta fén dtuath agus ar na hoileáin, go háirithe le cinntiú nach gcaillfí aon mhúinteoir arís. 7. Craobh Uíbh Ráthach

Éilíonn an Ard-Fheis seo go gcuirfear gach geallúint atá tugtha cheanna i bhfeidhm le cinntiú go mbainfear na spriocanna amach. Éilíonn an ArdFheis seo go gcabhróidh Conradh na Gaeilge in aon tslí gur féidir. Craobh Uíbh Ráthach Molann an Ard-Fheis Alt 109 ‘Tagann Seachtain na Gaeilge Teoranta, Ógras, agus an Coimisiúin le Rincí Gaelacha (“Eagraíochtaí Faoi Scáth”) faoi scáth Chonradh na Gaeilge’ a leasú trí ‘Ógras’ a fhágaint ar lár. Craobh Rith

(c) Éilíonn an Ard-Fheis seo go n-oibreoidh Conradh na Gaeilge i gcomhar leis na páirtithe leasmhara leis na GTeic(eanna) nua a fhorbairt agus a líonadh le dul i ngleic le bánú na tuaithe agus na Gaeltachta. 8. Aithníonn an Ard-Fheis seo an Edel Ní Bhraonáin, Coiste Gnó obair fhiúntach atá ar siúl ag Gaelchlubanna na tíre seo. Éilíonn (a) (d) Go bhfáiltíonn an Ard-Fheis seo an Ard-Fheis seo go leanfaidh roimh an obair a thosaigh an Conradh na Gaeilge ag obair Rialtas ó dheas chun straitéis leis na clubanna seo le tuilleadh náisiúnta a fhorbairt d’oileáin deiseanna a chothú agus a chruthú na hÉireann agus go n-iarrann fud fad na tíre. an Ard-Fheis ar an Rialtas nua Craobh na Gaeil Óga gníomhú go práinneach chun an (b) Aithníonn an Ard-Fheis seo straitéis sin a chríochnú, agus a an tábhacht a bhaine-ann le fheidhmiú, chun inmharthanacht himeachtaí agus gníomhartha a na n-oileán Gaeltachta a chinntiú. reáchtáil trí Ghaeilge. Éilíonn an Coiste Dúiche na Gaillimhe Ard-Fheis seo cinntiú go mbeidh imeachtaí de chuid an fheachtais (e) Go n-aithníonn an Ard-Fheis seo 20x20 ar siúl trí mheán na Gaeilge an obair atá idir lámha ag Údarás le cinntiú go mbeidh stádas ar leith na Gaeltachta chun Páirc na ag an nGaeilge agus Mná i spórt na Mara a fhorbairt i gCill Chiaráin tíre seo. i gConamara. I gcomhthéacs Craobh na Gaeil Óga tábhacht na hoibre seo chun pobal inmharthana a chinntiú 9. Moltar go mbeadh Ard-Fheis 2021 san Aonach, Co. Thiobraid Árann. i gceantar Iorras Aithneach, go (a) Craobh an Aonaigh n-iarrtar ar an Rialtas nua tacaíocht iomlán a thabhairt don phlean. (b) Molann an Ard-Fheis go gcuirfí na sonraí riachtanacha cuí ar fáil ar Craobh na Gaillimhe dháta nach déanaí ná 01 Deireadh (f) Aithníonn an Ard-Fheis seo Fómhair 2020 do na haonaid uilig an obair fhiúntach atá ar siúl maidir le reáchtáil Ard-Fheise 2021 ag Tascfhórsa Uíbh Ráthaigh. i Nua Eabhrach, mar a aontaíodh ‘Oideachas, Reachtaíocht & Toghcháin’

Conradh na Gaeilge

(b)

11. (a)

Ard-Fheis 2020, Gaillimh

ag Ard-Fheis 2019, agus mar chuid na hÉireann. Go gcuirfidh den eolas riachtanach seo go gcuirfí craobhacha Chonradh na Gaeilge in iúil do na haonaid ar an mbealach lántacaíocht ar fáil don fheachtas gur féidir le siúd nach mian leo seo chomh maith. taisteal chuig Nua Eabhrach bheith Craobh Mhaigh Cuilinn rannpháirteach san Ard-Fheis anseo in Éirinn tríd na córais reatha (b) Tacaíonn an Ard-Fheis seo leis an ilchineálacht san eagraíocht teicniúla.. agus i saol na Gaeilge trí chéile; Craobh Bhréanainn leis an gcomhoibriú le Mother Moltar go mbeadh Ard-Fheis 2022 i Tongues Ireland (Craobh na mBaile Átha Cli-ath 15. Máthairtheangacha) ar thograí Craobh Phobal 15 chun an Ghaeilge a chur chun Moltar go mbeadh Ard-Fheis 2022 i cinn i gcomhthéacs domhanda an nGaoth Dobhair. ilteangachais; le comhpháirtithe Craobh Ard Mhic Neasa agus cairde atá ag feachtasaíocht ar Molann an Ard-Fheis seo bunú agus son teangacha neamhfhorleathana forbairt Fhon-dúireacht de hÍde san Eoraip agus i gcéin; agus leis sna Stáit Aontaithe agus aontaíonn an obair fheasachta atá idir lámha an Ard-Fheis gur chóir leanúint le chun an Ghaeilge a chur i láthair forbairt na fondúireachta ar mhaithe pobail nua ó thíortha eile in Éirinn le foinse ioncaim breise a ghiniúint agus iad a spreagadh le páirt don eagraíocht a chabhróidh le ghníomhach a ghlacadh i bpobal tionsca-dail thar lear agus sa bhaile. na teanga. Molann an Ard-Fheis an obair Craobh na Máthairtheangacha iontach déanta ag an gCoimeádaí, go háirithe, leis an bhforbairt ar an 12. Go gcuirfidh an Coiste Gnó bhFondúireacht a bhaint amach. tuairisc chuig na craobhacha ag Craobh Ghleann an Iolair (a) tús an Fhómhair faoin obair atá Go n-aithníonn an Ard-Fheis seo bainte amach ó thaobh na rún a an obair uilig atá déanta le blianta ghlacadh leo ag an Ard Fheis ag beaga anuas lena cinntiú go mbeidh tús na bliana. deireadh le díolúine na Gaeilge Craobh Mhuineacháin san Aontas Eorpach ag deireadh na bliana 2021 agus go mbeidh (b) Molann an Ard-Fheis seo gur chóir amharc ar bheal-aí le freastal Ardaitheantas iomlán aici mar theanga Fheise a éascú do chraobhacha oibre san Aontas. I gcomhthéacs na idirnáisiúnta nach féidir i gcónaí hoibre seo go n-iarrtar ar an Rialtas an obair seo a threisiú lena cinntiú a bheith i láthair go fisiciúil le rúin go mbainfear an sprioc seo amach. agus le gnó na hArd-Fheise a phlé (de Coiste Dúiche na Gaillimhe bharr cúinsí taistil, airgid, nó eile), agus féach an féidir an teicneolaíocht Go n-iarrann an Ard-Fheis seo ar nó eile a úsáid le rannpháir-tíocht a na Ranna Rialtais cuí ranganna chothú ar bhealach a oireann do Gaeilge a chur ar fáil mar chuid den ghnó na heagraíochta sa lá atá inniu chóras tacaíochta a chuirtear ar fáil ar fáil do na hÉireannaigh nua, mar ann. aon le heolas ar shaíocht agus cultúr Craobh na Máthairtheangacha ‘Oideachas, Reachtaíocht & Toghcháin’

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2020, Gaillimh

(c) Éilíonn an Ard-Fheis seo go mbunófaí Fochoiste Gaeltachta chun díriú go sonrach ar pholasaí agus ar cur chuige na heagraíochta i leith na Gaeltachta. 17. Craobh Uíbh Ráthach 13.

14.

15.

16.

earraí coitianta grósaera, go háirithe i gceantair ina bhfuil gaelscoileanna. Go n-ainmneofar oifigeach fostaithe mar chathaoirleach ar an meitheal oibre. Craobh Rua

Éilíonn an Ard-Fheis gur chóir brú a chur ar údarás Ollscoil Ní aithníonn an Ard-Fheis seo (a) na Ríona chun na deiseanna atá na haistriúcháin Béar-la ar na ar fáil do staidéar na Gaeilge le hábhair eile a leathnú, ionas go logainmneacha álainn stairiúil mbeidh sí ar chomhchéim leis Gaelach thu-aidh agus theas sa tír na teangacha eile. seo. Níl aon chiall nó aon bhrí leis Craobh Chumann Gaelach na haistriúcháin seo atá in úsáid go Ollscoil na Ríona forleathan. Molann an Ard-Fheis (b) Go dtacóidh an Conradh leis an seo go n-úsáidfidh an ea-graíocht gCraobh Chumann Gaelach OÉ, fíor logainmneacha Gaeilge na Gaillimh le tacaíocht airgeadais a fháil contaetha agus bailte chomh fada ó SocsBox dá n-imeachtaí agus turais. is gur féidir i ngach comhfhreagras Craobh Chumann Gaelach, OÉ Gaillimh Béarla, preasráiteas, litir agus postáil ar na meáin sóisialta as seo (c) Go gcuirfidh an Conradh amach. ceardlanna fostaíochta ar fáil do mhic léinn le cur in iúl na tréithe Aodhán Ó Deá, Coiste Gnó agus na cáilíochtaí cuí ar chóir Éilíonn an Ard-Fheis ar an Rialtas a bheidh ag duine le hobair leis maoiniú a chur ar fáil do Raidió Rían nGaeilge amach anseo agus le Rá le craoladh go lánaimseartha léiriú a thabhairt ar na cineál poist ar réimse leathan d’ardáin, le FM difriúla atá ar fáil le Gaeilge. san áireamh, agus freastail sásúil Craobh Chumann Gaelach, ar mhianta daoine óga ó thaobh OÉ Gaillimh seirbhíse raidió de. (d) Go n-eagróidh an Conradh Craobh Raidió Rí-Rá imeachtaí níos rialta do na Molaimid an obair atá déanta ag cumainn Ghaelacha ar fad ar fud Ógras, Óg-Eagraíocht Chonradh na tíre, leis an chairdeas a neartú na Gaeilge le 50 bliain anuas idir Ghaeilgeoirí. Craobh Chumann Gaelach, agus táimid ag súil le cur lenár OÉ Gaillimh gcomhoibriú leo amach anseo. Craobh Phobal 15 (e) Aontaíonn an Ard-Fheis gur chóir scoláireachtaí a bheith ar Go gcuirfí meitheal oibre le chéile, fáil ón Rialtas do na scéimeanna ag comhoibriú le heagraíochtaí eile chónaithe Gaeilge atá i gcoláistí Gaeilge chun feachtas a sheoladh tríú leibhéal in Éirinn. a mbeadh sé mar thoradh air Craobh Chuallacht Cholmcille, pacáistiú dhátheangach a bheith ar Ollscoil Mhá Nuad ‘Oideachas, Reachtaíocht & Toghcháin’

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2020, Gaillimh

(f) Molann an Ard-Fheis gur chóir 21. Aithníonn an Ard-Fheis seo go Seomra na Gaeilge nó spás Gaelach bhfuil formhór de Ghaeltachtaí a bheith ar fáil do mhic léinn i ngach na tíre cois chósta & go bhfuil coláiste tríú leibhéal in Éirinn. eacnamaíocht roinnt mhaith Craobh Chuallacht Cholmcille, acu ag braith ar iascaireacht, na Ollscoil Mhá Nuad coláistí samhraidh, srl. Aithníonn an Ard-Fheis seo go bhfuilimid 18. Éilíonn an Ard-Fheis seo cothrom na i lár éigeandála agus géarchéim féinne ón lucht gnó. timpeallachta agus go bhfuil Craobh Chill Airne na Gaeltachtaí i mbaol ollmhór 19. Éilíonn an Ard-Fheis seo dá bharr. Éilíonn an Ard-Fheis go gcuirfeadh an Coiste seo ar Chonradh na Gaeilge Gnó meitheal éifeachtach tacú & ballraíocht a ghlacadh comhdhéanta de bhaill ón leis an ngrúpa stocaireachta/ gCoiste Gnó móide saineolaithe comhghuaillíochta “Stop faofa ag an mBuanchoiste i mbun Éigeandáil na Timpeallachta” iniúchadh ar an bhféidearthacht ar mhaithe leis na Gaeltachtaí go mbunófaí aonad, dlíthiúil a chosaint agus a chaomhnú. neamhbhrabúsaí le cinntiú go Éilíonn an Ard-Fheis seo ar bhaill slánófaí sócmhainní Chonradh an Chonartha a bheith lárnach sa na Gaeilge idir árais agus eile chéad léirsiú eile go háirithe ar son don todhchaí agus go ndéanfaí na Gaeltachta. Ní bheidh ann don seo le haontas na n-aonad lena Ghaeilge nó don Ghaeltacht gan an mbaineann na sócmhainní seo domhain. agus ar bhealach a chosnódh a Edel Ní Bhraonáin, Coiste Gnó gcearta úinéireachta uilig, agus 22. Tacaíonn an Ard-Fheis seo le cur go gcuirfeadh an mheitheal chun cinn na Gaeilge i measc na tuairisc ar fáil don Choiste Gnó nGael thar sáile, agus molann an agus don eagras ar an dtogra seo Ard-Fheis an obair chun páistí sé mhí ar a laghad roimh Ardan diaspóra a spreagadh chun na Fheis 2021. Gaeilge tríd an togra Cultúr Club Tomás Mac Ruairí, Coiste Gnó go dtí seo. 20. Molann an Ard-Fheis go n-áireofaí Craobh na Máthairtheangacha sonraí cuí gach craobh agus aonad cuí eile den eagras ar bhunachair 23. Molann an Ard-Fheis gur chóir go mbeidh lá lán-Ghaeilge ag chuile eolais an Siopa Leabhar chun go bhunscoil chuile sheachtain. gcuirfeadh an Siopa Leabhar eolas Craobh Chuallacht Cholmcille, rialta chuig na haonaid seo. Ollscoil Mhá Nuad Craobh Bhréanainn

‘Oideachas, Reachtaíocht & Toghcháin’

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2020, Gaillimh

8. MIONTUAIRISCÍ ARD-FHEISE 2019 Teachtaí: • Peadar Mac Fhlannchadha, Craobh Mhaigh Cuilinn • Mairéad Ní Dhireáin, Coiste Dúiche na Gaillimhe • Peter Rabbitt, Coiste Dúiche na Gaillimhe • Seán Ó Cionfhaola, Craobh an Phiarsaigh • Máirín Uí Thuairisg, Craobh Bhéal Átha na Slua • Caoimhe Ní Ghriallais, Craobh na Gaillimhe • Grace Ní Chonghaile, Craobh Thuama • Rossa Ó Snodaigh, Craobh Bhéal an Átha Móir • Cuan Ó Seireadáin, An Ard-Chraobh • Ciarán Wadd, Craobh Chlub Chonradh na Gaeilge • Caoimhín Ó Cadhla, Craobh Mháirtín Ó Cadhain • Orlaith Nic Ghearailt, Craobh na Gaeil Óga • Síne Nic an Ailí, Craobh na Máthairtheangacha • Dónal Ó Gallachóir, Craobh na Gaeil Óga • Julian de Spáinn, Craobh Raidió Rí-Rá • Lynn Rickard, Craobh Raidió Rí-Rá • Niamh Ní Chróinín, Craobh Raidió Rí-Rá • Pól Ó Finn, Craobh Chlub Chonradh na Gaeilge • Síomha Ní Ruairc, Craobh Rith • Aodhán Ó Deá, Craobh Rith • Jade Pepper, Craobh na Máthairtheangacha • Sophie Osborne, Craobh Rith • Áine Ní Ghabhann, An Ard-Chraobh • Íte Ní Chionnaith, An Ard-Chraobh • Treasa Ní Mhurchú, An Ard-Chraobh • Máire Ní Laoi, Ball Aonair • PT Mac Ruairí, Craobh Bhreannáin • Art Ó Coileáin, Craobh Bhreannáin • Cormac Ó Coileáin, Craobh Bhreannáin • Cóilín Ó Cearbhaill, Craobh Chlub CnaG • Áine Ní Mhórdha, Craobh Cholmcille, Ceannanas Mór • Úna Madden, Craobh Cholmcille, Ceannanas Mór • Seán Ó Farrelly, Craobh Cholmcille, Ceannanas Mór • Máire Ní Chonghaile, Craobh Cholmcille • Bairbre Ní Ghoill, Craobh Ghaelphobal Tamhlachta • Ciarán Ó Feinneadha, Craobh Ghleann na Life • Síle Mhic Réamoinn, Craobh Ghuaire • Bernie Ní Bhriain, Craobh Loch Garman • Máire Ní Choillte, Craobh Loch Garman • Cris Ní Choisdealbha, Craobh Mháirtín Uí Cadhain • Tadhg Ó Cruadhlaoich, Craobh Mháirtín Uí Cadhain • Conchubhair Mac Lochlainn, Craobh Mhuineacháin • Micheál Ó Cearbhallán, Craobh na hUaimhe • Rónán Mistéil, Craobh Rith • Breandán Ó Cathasaigh, Ógras • Paula Melvin, Tánaiste Chonradh na Gaeilge • Aoife Ní Dhéisigh, Craobh AMLÉ • Róisín Ní Mhaoláin, Craobh Chuallacht Cholmcille • Ceithleann Ní Dhuibhir Ní Dhiúlacháin, COBÁC • Hugh Mac Giolla Chearra, Cumann Gaelach COBÁC • Jamie Mac Uiginn, Craobh An Cumann Gaelach COBÁC • Caolán Mac Grianna, Craobh an Cumann Gaelach CNT • Emmet de Barra, Craobh an Cumann Gaelach CNT • Oisín Ó Muirthile, Craobh an Cumann Gaelach CNT • Rónan Fallon, Craobh an Cumann Gaelach CNT • Ruairí Mac Aodgháin, Craobh an Cumann Gaelach OCBÁC

• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •

Stephen Forristal, Ball Aonair Eibhlín Uí Mhorónaigh, Craobh an Aonaigh Pádraig Ó Neachtain, Craobh an Aonaigh Celine Ní Chóchlaigh, Craobh Charraig na Siúire Risteard Mac Fhlannchadha, Craobh Chill Airne Pádraig Mac Fhearghusa, Craobh Thrá Lí Donnchadh Ó hAodha, Uachtarán Dáil na Mumhan Tom Ó Ceallaigh, Conradh na Gaeilge i Londain Micheál Ó Muireagáin, Craobh Hamburg Pádraig Mahoney, Craobh na Fuiseoige Lorcán Burns, Craobh na Fuiseoige Chris Byrne, Craobh Chumann Chaitlín agus Thomáis Uí Chléirigh Aneta Mlckovska, Craobh Ghlór na Móna Ciarán Mac Giolla Bhéin, Craobh Ghlór na Móna Pádraig Ó Tiarnaigh, Craobh Ghlórtha Uladh Seán Ó Murchadha, Craobh Mhuineacháin Seán Antón Ó Conalláin, An Chraobh Rua Eibhlín Mhic Brádaigh, Craobh Ghlór Bhréifne Pádraig Ó Cuinneagáin, Craobh Ghlór Bhréifne Caoimhín Ó Dónaill, Comhaltas Uladh Nicole Ní Mhaolaigh, Craobh an Eachréidh Ruth Ní Ghallachóir, Craobh an Eachréidh Peadar Ó hEochaidh, Craobh an Iúir Séamus Mac Dhaibhéid, Craobh an Iúir Joe Lee, Craobh Ard Eoghain Breandán Mac Achráin, Craobh Dhún Dealgan Niall Ó Sluain, Craobh Dhún Dealgan Ruairí de hÁl, Craobh Dhún Dealgan Tadhg Ó Maoláin, Craobh Dhún Dealgan Iognáid Ó Muircheartaigh, Craobh Ghlór Bhreifne Conchúr Ó Muadaigh, Craobh Ghlór na Móna Gráinne Ní Ghilín, Craobh Ghlórtha Uladh Róise McClafferty, Craobh Leitir Ceanainn Damian Ó Néill, Craobh Ruairí Mhic Easmuinn, Oileán agus Cluain Paud Ó Maolagáin, Craobh Tús Nua Seán Ó Daimhín, Gaelphobal an tSratha Báin Margaret Uí Dhonnghaile, Pobal Ar A’n Iúl / Craobh na hÓmaí Michaeline Donnelly, Pobal Ar A’n Iúl / Craobh na hÓmaí Sinéad Ní Mhearnóg Uí Ghéibheannaigh, Pobal Ar A’n Iúl / Craobh na hÓmaí Ursula Ní Shabhaois, Uachtarán Chomhaltas Uladh Niall Comer, Uachtarán Chonradh na Gaeilge Nollaig Mac Giolla Thuile, Craobh Mhuineacháin Clíodhna Ní Chorráin, Craobh an Cumann Gaelach Ollscoil na Ríona Niall Páirc, Craobh an Cumann Gaelach Ollscoil na Ríona Aimee-Leigh Cochrane, Craobh Ollscoil Uladh Brian Ó Gallchóir, Craobh Ollscoil Uladh Ciarán Mac Giolla Úir, Craobh an Cumann Gaelach Ollscoil Uladh Katy Rose Mead, Craobh an Cumann Gaelach Ollscoil Uladh Seán McKenna, Craobh an Cumann Gaelach Ollscoil Uladh Siobhán Nic Giolla Easpuig, Craobh an Cumann Gaelach Ollscoil Uladh

‘Oideachas, Reachtaíocht & Toghcháin’

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2020, Gaillimh

Cuairteoirí: • Rónán Ó Domhnaill, An Coimisinéir Teanga • Tomás Ó Póil, An Foras Pátrúnachta • Gráinne McElwain, TG4 • Catherine Connolly TD, Cathaoirleach an Chomhchoiste Gaeilge, Gaeltachta agus na nOileán • Pól Ó Gallchóir, Cathaoirleach, Foras na Gaeilge • Eugene Ó Cruadhlaoich, Comhchoiste na Gaeilge, na Gaeltachta agus na nOileán • Dara Callery TD, Fianna Fáil • Colm Ó Baoill, Foras na Gaeilge • Éamonn Ó hArgáin, Foras na Gaeilge • Gearóid Trimble, Foras na Gaeilge • Seán Ó Coinn, Foras na Gaeilge • Dearbhla Ní Dhuinn, Foras na Gaeilge • Antoine Ó Coileáin, Gael Linn • Réamonn Ó Ciaráin, Gael Linn • Bláthnaid Ní Ghreacháin, Gaeloideachas • Órla de Búrca, Oifig an Choimisinéara Teanga • Conchúr Ó Fionn, Oifigeach na Gaeilge, ISSU • Liam Ó Maoladha, Oireachtas na Gaeilge • An tAire Seán Kyne TD, Príomhaoire an Rialtais agus Aire na Gaeltachta • Máirín Ní Ghadhra, RTÉ Raidió na Gaeltachta • Patsy McGlone CTR, SDLP • Aengus Ó Snodaigh TD, Sinn Féin • Dee Nic Gabhann, Spleodar • Aodhán Mac Cormaic, Stiúrthóir na Gaeilge, An Roinn Cultúir, Oidhreachta agus Gaeltachta • Ciarán Mag Uidhir, Raidió Fáilte • Tricia Ní Chearra, Cumann Lúthchleas Gael • Ailbhe Ó Monacháin, TG4

Glacadh leis na rúin seo a leanas ag Ard-Fheis 2019: 1. Aithníonn an Ard-Fheis an dul chun cinn le spriocanna an phlean infheistíochta aontaithe ag 90 grúpa Gaeilge agus Gaeltachta a bhaint amach do chruthú fostaíochta sa Ghaeltacht. Beidh €2 mhilliún sa bhreis i mbuiséad caipitil Údarás na Gaeltachta in 2019. Ní leor sin, ná baol air, ach aithníonn muid an soláthar breise déanta ag Roinn na Gaeltachta de €2 mhilliún, ag an Roinn Forbartha Tuaithe agus Pobail d’Údarás na Gaeltachta faoin scéim Forbairt agus Athghiniúint Tuaithe de €2.8m do thionscadail i nGaeltachtaí Dhún na nGall, Mhaigh Eo agus na Gaillimhe agus an soláthar de €2m do Pháirc na Mara i gCill Chiaráin ón gCiste Forbairt Fiontraíochta Réigiúnach a fógraíodh le déanaí. Is ionann seo agus maoiniú breise de €6.8m ina iomlán sa bhreis geallta. Tugann an Ard-Fheis moladh do gach duine a choinnigh brú ar na polaiteoirí agus ar na húdaráis do mhaoiniú breise caipitil. Aontaíonn an ArdFheis gur gá an brú a choinneáil le buiséad caipitil bliantúil an Údaráis fhéin a mhéadú go €12 mhilliún sa bhliain faoi mar atá leagtha amach sa phlean infheistíochta. 2. Aithníonn an Ard-Fheis an €1.5 milliúin sa bhreis fógartha ó dheas ag an Aire Seán Kyne roimh an Nollaig le bheith caite ar chiste caipitil an Údaráis agus tionscadail Gaeilge laistigh agus lasmuigh den Ghaeltacht, cuid díobh bainteach leis an bPlean Infheistíochta Gaeilge agus

Gaeltachta aontaithe. Mhéadaigh seo an méid airgid breise a bheidh ag an nGaeltacht, ag an nGaeilge, ag na hOileáin agus ag an bhForas Teanga go 10% in 2019. Tá an méadú seo le moladh ach caithfear a aithint go mbeidh ardú de 14% do chúrsaí Cultúir agus 15% do chúrsaí Oidhreachta sa Roinn céanna in 2019. Níl Cothrom na Féinne ann, mar sin, agus ní raibh ann le tamall de bhlianta. Éilíonn an Ard-Fheis seo go mbrúfar le haghaidh Chothrom na Féinne ó Rialtas na hÉireann agus go lorgófar tacaíocht ó gach páirtí polaitiúil eile. 3. I bhfianaise na ndeacrachtaí a bhaineann le maoiniú Fhoras na Gaeilge de bharr na bhfadhbanna leanúnacha leis an gcomhthionól ó Thuaidh, iarrann an Ard-Fheis seo ar an gCoiste Gnó nua iarratas foirmiúil a dhéanamh don Aire Chultúir, Oidhreachta agus Gaeltachta chun córas maoinithe Fhoras na Gaeilge a leasú le nach mbeidh sé faoi shrian ag an gcóras polaitiúil ó thuaidh. Go gcuireann an Ard Fheis seo fáilte mhór roimh fheachtas an Dream Dearg, a chinntigh go raibh ceist cearta do phobal na Gaeilge ar an phríomhcheist pholaitiúil le dhá bhliain anuas ó thuaidh agus arís eile go gcuireann Conradh na Gaeilge gach acmhainn agus tacaíocht ar fáil don fheachtas le hAcht Gaeilge a bhaint amach sa bhliain amach romhainn agus go dtí go bhfuil an t-éileamh sin bainte amach – Acht Gaeilge neamhspleách atá cuimsitheach agus ceart-bhunaithe. 4. Aithníonn an Ard Fheis seo go bhfuil tromlach stairiúil do pháirtithe agus ionadaithe tofa ó thuaidh ag tacú leis an éileamh ar son Acht Gaeilge, 50 as 90 CTR reatha agus éilíonn an Ard Fheis seo go léiríonn na páirtithe polaitiúla ó dheas á dtacaíocht shoiléir, dhiongbháilte go poiblí d’Acht Gaeilge neamhspleách agus go mbíonn Conradh na Gaeilge ag obair i dtreo an tacaíocht sin a fháil, go háirithe in aon toghchán a thiocfadh aníos, thuaidh nó theas. 5. Aontaíonn an Conradh le coiste a bhunú idir na coistí um Acht Gaeilge i mBéal Feirste, i mBaile Átha Cliath agus i Londain chun obair le chéile ar an bhfeachtas d’Acht Gaeilge agus aontaítear gur cóir tacaíocht agus acmhainní a thabhairt don choiste seo chun a chuid oibre a dhéanamh go héifeachtúil. 6. Molann an Ard-Fheis go spreagfaí níos mó úsáide a bhaint as an nGaeilge go leanúnach ar stáisiúin raidió agus teilifíse agus sna meáin chlóite ar fud na tíre in ionad cloí le Béarla amháin. 7. Éilíonn an Ard-Fheis seo ar Rialtas na hÉireann an maoiniú cuí a chur ar fáil le Raidió Rí-Rá a chur ar fáil go lánaimseartha ar FM ar fud na tíre agus éilíonn an Ard-Fheis tacaíocht gach páirtí polaitiúil eile chuige seo. 8. Éilíonn an Ard-Fheis seo ar an Aire Oideachais agus Scileanna le polasaí oideachais do mhúineadh na Gaeilge ón réamhscoil go hollscoil a fhorbairt ó dheas le dul i ngleic leis na fadhbanna agus na deiseanna ar fad a chruthódh a leithéid de pholasaí. Chuimseodh a leithéid de pholasaí comhtháite gach leibhéal den chóras, an Ghaelscolaíocht, páirt-tumoideachas, curaclam, oiliúint

‘Oideachas, Reachtaíocht & Toghcháin’

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2020, Gaillimh

múinteoirí, srl. Bheadh ciall agus ceangal le foghlaim na Gaeilge sa chóras ón gcéad lá sa réamhscoil don dalta go dtí an scrúdú Ardteiste agus ar aghaidh go dtí an tríú leibhéal.

bunscoile chun chabhrú le muinín daltaí atá le freastal ar iarbhunscoileanna a ardú. Moltar freisin athmhachnamh a dhéanamh maidir le fíorscrúdú béil a chur ar ais arís le haghaidh scrúdú an teastais shóisearaigh.

9. Go n-aithníonn an Ard-Fheis seo gur chóir go raibh Gaeloideachas, ar achan leibhéal, ar fáil d’aon duine óg atá á lorg agus nach mbíonn aon duine óg faoi mhíbhuntáiste, bíodh sin ó thaobh acmhainní, soláthar seirbhísí sainriachtanais, taistil nó eile, de thairbhe an chinnidh freastal ar Ghaelscoil. Éilíonn an Ard Fheis go gcuirfear acmhainní ar fáil ar bhonn práinneach chun plé leis an mhíbhuntáiste fadbhunaithe agus córasach in earnáil na Gaelscolaíochta i dtaobh soláthair shainriachtanais de ó thuaidh.

16. Go n-iarrann an Ard-Fheis seo ar an Roinn Oideachais agus Scileanna an deontas €103 in aghaidh an dalta a íocann an Roinn go bliantúil d’iarbhunscoileanna a dhéanann teagasc trí Ghaeilge a íoc feasta do scoileanna faoi chúram na Boird Oideachais agus Oiliúna a bhíonn á dteagasc trí Ghaeilge agus deireadh a chur leis an éagothroma atá ann faoi láthair.

10. Aontaíonn an Ard-Fheis seo gur chóir leanúint leis an nGaeilge a chosaint ó gach iarracht déanta le hísliú stádais a thabhairt don Ghaeilge ag leibhéal na hArdteiste agus gur chóir í a choinneáil mar chroí-ábhar a ndéanfaidh gach dalta iar-bhunscoile staidéar air. 11. Éilíonn an Ard-Fheis seo ar an Aire Oideachais agus Scileanna ó dheas córas nua, bunaithe ar an gCreat Eorpach d’Fhoghlaim Teangacha, a úsáid in ionad córas reatha na ndíolúintí ó staidéar na Gaeilge. D’fheadfadh na foghlaimeoirí laga nó aon dalta ag teacht isteach déanach ó thar lear ar scoil foghlaim ag na leibhéil is oiriúnaí dóibh. 12. Go dtugann an Ard Fheis seo dúshlán do na cinntí agus don leatrom leanúnach atá ag teacht salach ar an dualgas reachtúil ar an Roinn Oideachais agus Comhaontú Aoine an Chéasta trí ísliú ar úsáid agus stádas na Gaeilge san Údarás Oideachais ó thuaidh. 13. Go dtréaslaíonn an Ard-Fheis seo le pobail na scoileanna Gaeltachta a bhfuil tús bríomhar curtha acu le feidhmiú an pholasaí oideachais Ghaeltachta, agus leis an Roinn Oideachais agus Scileanna as a dtacaíocht agus an maoiniú breise atá ceadaithe acu don scéim. I gcomhthéacs áfach an líon ard scoileanna i gceantair Ghaeltachta áirithe nach bhfuil páirteach sa pholasaí oideachais Ghaeltachta iarrann an Ard-Fheis ar an Roinn Oideachais tabhairt faoi shraith bheartais chun an caighdeán reatha Gaeilge sna scoileanna seo a chosaint agus a neartú agus nach ligfear do chaighdeán na Gaeilge sna scoileanna seo titim. 14. Aontaíonn an Ard-Fheis seo go leanfaidh Conradh na Gaeilge a bheith gníomhach san fheachtas ‘Gaelscoil - Gach Scoil’ i gcomhpháirtíocht le Gael-Taca, Corcaigh. Moltar an obair déanta ag Gael Taca cheana féin le breis is 20 bunscoil a mhealladh páirt a ghlacadh i scéim le cleachtadh coirp a mhúineadh trí Ghaeilge. Aithníonn an Ard-Fheis an dul chun cinn déanta ag an gConradh gur éirigh linn an sprioc don pháirt-tumoideachas a bheith curtha san áireamh i bplean 5 bliana an Rialtas do chur i bhfeidhm na Straitéise 20 Bliain don Ghaeilge ó dheas. 15. Molann an Ard-Fheis seo go gcuirfear múinteoirí líofa Gaeilge ar fáil mar thacaíocht fhoirfe do mhúinteoirí

17. Go n-aithníonn an Ard Fheis seo na cumhachtaí breise a tugadh don státchóras ó thuaidh, go raibh bua suntasach stairiúil ag Conradh na Gaeilge san Ardchúirt i mBéal Feirste i mí Mhárta 2017 i gcoinne an fheidhmeannais, i leith Straitéis don Ghaeilge agus i bhfianaise an rialaithe sin, go n-éilíonn muid ar na húdaráis ó thuaidh Straitéis don Ghaeilge a chur i bhfeidhm mar ábhar práinne. 18. Aithníonn an Ard-Fheis an obair fhiúntach déanta ag an eagraíocht seo le tacaíocht ón gCoimisinéir Teanga, Aire na Gaeltachta, na polaiteoirí sa fhreasúra, an BuanChomhchoiste Gaeilge, Gaeltachta agus Oileán agus Roinn na Gaeltachta ar na ceannteidil chun Acht na dTeangacha Oifigiúla 2003 a láidriú. Éilíonn an Ard-Fheis go gcuirfí Acht tríd in 2019 leis na ceannteidil sin agus le leasuithe eile an Chonartha a chuimsíonn forálacha nua nó leasuithe ar na ceannteidil, ar nós: spriocdhátaí a chur ar an sprioc earcaíochta 20% do dhaoine inniúil ar an nGaeilge agus gach seirbhís a bheith curtha ar fáil do mhuintir na Gaeltachta trí Ghaeilge; comharthaíocht bhóthair dhátheangach chothrom; lipéadú ar alcól, agus eile. 19. Athdhearbhaíonn Ard-Fheis Chonradh na Gaeilge a tacaíocht don Choimisinéir Teanga agus a fhoireann agus iarrtar ar bhaill uilig an Chonartha agus ar phobal na Gaeilge a chinntiú seirbhís chuí trí Ghaeilge a éileamh ó gach comhlacht agus rannóg stáit agus údarás poiblí. 20. Aithníonn an Ard-Fheis seo go bhfeadfadh go leor droch-impleachtaí éirí as cur i bhfeidhm an Bhreatimeachta do phobal na Gaeilge agus na Gaeltachta sa dá dlínse. San áireamh leis na droch-impleachtaí seo d›fheadfadh: srianta a bheith curtha ar thaisteal an phobail ó dhlínse amháin go dlínse eile; laghdú teacht ar rochtain ar mhaoiniú agus deiseanna fostaíochta san Aontas Eorpach; damáiste a bheith déanta do gheilleagar na Gaeltachta, go háirithe Gaeltacht Dhún na nGall (ceantar Gaeltachta atá buailte go holc cheana féin ag an imirce); castachtaí a bheith ann do chúrsaí foirne agus airgeadais an Chonartha agus eagraíochtaí/ grúpaí Gaeilge eile; laghdú teacht ar ghuth na Gaeilge laistigh den Aontas Eorpach; agus eile. Aontaíonn an Ard-Fheis seo gur chóir cur i gcoinne aon socrú polaitiúil a d’fhágfadh pobal na Gaeilge agus na Gaeltachta níos measa as ná mar atá sa suíomh reatha leis an dá dlínse san Aontas Eorpach. 21. Tuigtear go forleathan go bhféadfaí athruithe móra a

‘Oideachas, Reachtaíocht & Toghcháin’

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2020, Gaillimh

bheith in Éirinn, thuaidh agus theas, i ngeall ar thoradh an Bhreatimeachta. D’fhéadfadh, amach anseo, Éire Aontaithe a bheith ann trí reifreann/vóta teorann agus má tharlaíonn sé seo beidh impleachtaí móra ann don Ghaeilge in Éirinn. Is léir ón méid a thit amach go dtí seo ná chóir an plé seo a fhágáil go dtí an nóiméad deiridh agus molann an Ard-Fheis seo gur cheart tús a chur le plé ar an áit a bheadh ag an Ghaeilge i sochaí nua uileÉireann. 22. Éilíonn an Ard-Fheis seo go dtreiseoidh Conradh na Gaeilge an caidreamh atá ann idir Ghaeil na hÉireann agus Gaeil na hAlbain agus go gcuirfear leis an gcaidreamh seo ar mhaithe le pobail mhionteangacha na n-oileán seo. 23. Go n-aithníonn an Ard Fheis seo an obair thábhachtach atá na grúpaí pobail a dhéanamh leis an Ghaeilge a chur chun cinn ón bhun aníos agus go n-éilíonn muid go mbíonn na hacmhainní cuí ar fáil do na grúpaí le go dtig leo freastal ar á bpobal. Chuige sin, éilíonn muid go mbíonn an maoiniú do na grúpaí pobail fríd an Scéim Phobail Gaeilge méadaithe le go dtig leo oifigigh a fhostú 5 lá sa tseachtain, seachas an 4 lá mar atá faoi láthair. Chun sin a bhaint amach, aithníonn an Ard Fheis seo an géarghá le stocaireacht éifeachtach ar Fhoras na Gaeilge agus an dá údarás, thuaidh agus theas, go háirithe le linn na tréimhse comhairliúcháin ar an scéim nua. 24. Iarrann an Ard-Fheis seo ar Fhoras na Gaeilge Scéim Phobail Gaeilge nua a fhorbairt mar chomharba ar an scéim reatha nuair a chríochnaíonn sé ag deireadh mhí an Mheithimh 2020. Iarrtar ar an bhForas a chinntiú go gcuirfear maoiniú ceart ar fáil don scéim nua le go mbeidh sé ar chumas na gcoistí áitiúla foireann a fhostú ar bhun seachtain oibre iomlán, mar aon le maoiniú cuí don chlár

gníomhaíochtaí a fheidhmiú. Iarrtar ar an bhForas freisin an Scéim reatha a leathnú do gach contae sa tír. 25. Go n-iarra an Conradh ar Chomhairle Contae Dhún na nGall go gcuirfear ateangaire ar fáil do chruinnithe na Comhairle agus nach mbeidh ar Chomhairleoirí a roghnaíonn an Ghaeilge a úsáid aistriúchán go Béarla a dhéanamh. 26. Éilíonn an Ard-Fheis seo go dtacóidh Conradh na Gaeilge leis an bhfeachtas in aghaidh na dtáillí Gaeltachta d’ábhair oidí. 27. Éilíonn an Ard-Fheis seo go leanfaidh Conradh na Gaeilge ar aghaidh leis an bhfeachtas faoi na táillí Gaeltachta (€1,500) a bhíonn le híoc ag ábhair oidí go dtí go gcuireann an Roinn Oideachais maoiniú ceart ar fáil do na táillí Gaeltachta. 28. Éilíonn an Ard-Fheis seo go mbeidh slánú na nGaeltachtaí mar phríomh-chuspóir aon rialtas na hÉireann feasta. 29. I gcomhthéacs na ndeacrachtaí leanúnacha le seirbhís aerthaistil a chur ar fáil do na hoileáin Árann, na deacrachtaí a bhaineann le múinteoirí le Gaeilge a earcú do na hoileáin Ghaeltachta, agus na fadhbanna eile atá ag pobail na n-oileán Gaeltachta iarrann an Ard-Fheis seo ar an Rialtas straitéis náisiúnta a fhorbairt d’oileáin na hÉireann. 30. Moltar go n-eagrófar Ard-Fheis na bliana 2021 i NuaEabhrac agus in Éirinn.

Glacadh leis an liosta comhbhróin seo: • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •

Agnes Ó Ceallaigh Áine Ó Fearaíl Áine Uí Dhonnchadha Áine Uí Fhlatharta Áine Uí Shé Alfred Mac Lochlainn An tAthair Seosamh Ó Mealáin An tStiúr Caoimhín Ní Uallacháin Angela Uí Chonmhuí Anna Brioscú Aodhán Ó Conchúir Art Ó Colmáin Beatie Uí Chéilleachair Bláthnaid Uí Dhubhthaigh Breandán Mac Eachrainn Breandán Ó hUallacháin Briain Breathnach Bríd Bn. Uí Dhabhoráin Caitlín Mac Seoin Claire Ó Cléirigh Colette Ní Mhoitleigh Diarmuid Mac Fhlannchadha Dónal Mac Coiti

• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •

Dónal Ó Caoláin Dr Bríd Ó Dochartaigh Dr. Lorcán Ó Tuama Eamonn Fitzmaurice Edna Uí Chinnéide Eithne Ní Choinmhídhe Mhic Aoidh Eoin Ó Coinn Eoin Ó Tighearnaigh Fiachra Ó Ceallaigh Joan Ó Loingsigh Liam Ó Muirthile Lily Uí Riordáin Lorcán Ó Hóbáin Máire de Paor Máire Mhac Giolla Máire Proinséas Ní Chatháin Máire Uí Conalláin Máire Uí Raghallaigh Mairéad Ni Mhaonaigh Mairead Uí Mhurchú Máirtín Mac Fheorais Mícheal de Brúch Nan Ghriallais

• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •

‘Oideachas, Reachtaíocht & Toghcháin’

Nóra de Hóir Pádraig Ó Mathúna Paul Fitzgerald Peadar Ó Cualáin Peter Ó Domhnaill Pól Ó Catháin Réamonn Ó Cinnéide Rita Uí Chéidigh Séamas Ó Cléirigh Séamas Ó hEartúin Seán Mac Niocaill Seán Ó Domhnaill Seán Ó Fiannaí Seán Ó Loingsigh Seosamh Ó Brollacháin Shane Cuffe Siobhan Uí Chianáin Siobhán Uí Riain Tadhg de Brún Tadhg Ó Flatharta Tomás Ó Briain Tomás Ó Ríordáin Úna Uí Rócháin

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2020, Gaillimh

‘Oideachas, Reachtaíocht & Toghcháin’

Conradh na Gaeilge

Ard-Fheis 2020, Gaillimh

9. UACHTARÁIN CHONRADH NA GAEILGE (1893 - 2020) 1893 - 1915 Dúbhglas de hÍde (An Craoibhín Aoibhinn) (1860 - 1949) 1915 - 1916 Folúntas 1916 - 1919 Eoin Mac Néill (1867 - 1945) 1919 - 1922 Seán Ua Ceallaigh (Sceilg) (1872 - 1957) 1922 - 1925 Peadar Mac Fhionnlaoich (Cú Uladh) (1856 - 1942) 1925 - 1926 An Dr. Seán P. Mac Énrí (1862 - 1930) 1926 - 1928 Cormac Breatnach (1886 - 1956) 1928 - 1933 Mac Giolla Bhríde (An Tiarna Ashbourne) (1868 - 1942) 1933 - 1940 Peadar Mac Fhionnlaoich (Cú Uladh) (1856 - 1942) 1940 - 1941 Liam Ó Buachalla (1899 - 1970) 1941 - 1942 Seán Óg Ó Tuama (1912 - 1980) 1942 - 1945 Diarmuid Mac Fhionnlaoich (1903 - 1964) 1945 - 1946 Seán Mac Gearailt (1916 - 2004) 1946 - 1949 Liam Ó Luanaigh (1914 - 1998) 1949 - 1950 Diarmuid Mac Fhionnlaoich (1903 - 1964) 1950 - 1952 Annraoi Ó Liatháin (1917 - 1981) 1952 - 1955 Seán Mac Gearailt (1916 - 2004) 1955 - 1959 Tomás Ó Muircheartaigh (1907 - 1967) 1959 - 1965 Micheál Mac Cárthaigh (1911 - 1983) 1965 - 1968 Cathal Ó Feinneadha (1928 - 2015) 1968 - 1974 Maolsheachlainn Ó Caollaí (1939) 1974 - 1979 Pádraig Ó Snodaigh (1935) 1979 - 1982 Albert Fry (1940) 1982 - 1985 Micheál Ó Murchú (An Gabha Gaelach) (1918 - 1990) 1985 - 1989 Íte Ní Chionnaith (1953) 1989 - 1994 Proinsias Mac Aonghusa (1933 - 2002) 1994 - 1995 Áine de Baróid (1950) 1995 - 1998 Gearóid Ó Cairealláin (1957) 1998 - 2003 Tomás Mac Ruairí (1939) 2003 - 2004 Séagh Mac Siúrdáin (1958) 2004 - 2005 Nollaig Ó Gadhra (1943 - 2008) 2005 - 2008 Dáithí Mac Cárthaigh (1968) 2008 - 2011 Pádraig Mac Fhearghusa (1947) 2011 - 2014 Donnchadh Ó hAodha (1944) 2015 - 2017 Cóilín Ó Cearbhaill (1975) 2017 - Niall Comer (1975)

‘Oideachas, Reachtaíocht & Toghcháin’

Aidhm na hEagraíochta: Is í aidhm na hEagraíochta an Ghaeilge a athréimniú mar ghnáththeanga na hÉireann. Cuspóir na hEagraíochta: Is é cuspóir na hEagraíochta, daoine a spreagadh chun feidhmiú ar son na haidhme trí, i measc rudaí eile: (a) cur le líon lucht labhartha na Gaeilge; (b) cur le líon na dteaghlach a thógann clann le Gaeilge; (c) cur le stádas na Gaeilge de jure agus de facto in Éirinn agus thar lear; (d) gach tacaíocht, gach seirbhís agus gach áis a bheith ar fáil chun saol a chaitheamh trí Ghaeilge in Éirinn; (e) cur le líon na n-eagraíochtaí, le líon na n-institiúidí, le líon na n-institiúidí oideachais agus oiliúna, le líon na ngnóthlachtaí agus le líon na n-imeachtaí a fheidhmíonn trí Ghaeilge; (f) seasamh le forlámhas na Gaeilge mar theanga an phobail sna limistéir Ghaeltachta agus pobail nua Ghaeltachta a bhunú; (g) stocaireacht a dhéanamh ar son na Gaeilge; (h) ionadaíocht a dhéanamh thar ceann lucht labhartha na Gaeilge; (i) aidhm agus cuspóirí na hEagraíochta a chraobhscaoileadh le briathar agus le gníomh. Saintréithe na hEagraíochta: Is iad saintréithe na hEagraíochta: an daonlathas, oscailteacht, rannpháirtíocht, comhionannas, uileghabhálachas, dínit an duine agus cearta an duine.