Toscaireacht ó Thuaidh Ar Son Achta Eagrán 3.8.
Bhuail toscaireacht ó Chonradh na Gaeilge le hAirí i bhFeidhmeannas Stormont an mhí seo chun an dul chun cinn maidir le hAcht Gaeilge do Thuaisceart Éireann a phlé. Ar thoscaireacht an Chonartha bhí Dáithí Mac Cárthaigh, Uachtarán Chonradh na Gaeilge, Julian de Spáinn, Ardrúnaí, agus Ruairí Ó Bléine, Comhaltas Uladh. Bhí Janet Muller ón eagras Pobal ar an toscaireacht freisin. Bhuail an toscaireacht le Gerry Kelly MLA, aire in Oifig an Chéad-Aire agus an Leas-Chéad-Aire agus le Conor Murphy MP, MLA, Aire Forbartha Réagúnaí. Pléadh fosta an tslí ar féidir le hAirí aonair cur le stádas agus le húsáid na Gaeilge ina gcuid Ranna féin chomh maith le cur le líon agus le caighdeán na seirbhísí a chuireanna na haireachtaí sin ar fáil as Gaeilge.
Dúirt Dáithí Mac Cárthaigh, Uachtarán an Chonartha: "Ag éirí as na cruinnithe a bhí againn leis an hAirí is léir go bhfuil Acht na Gaeilge go lárnach ar an gclár oibre agus ina theannta sin go féidir go leor dul chun cinn a dhéanamh idir seo agus achtú na reachtaíocht sin chun polasaithe agus seirbhísí Gaeilge ranna ar leith a fhorbairt." Tá sé i gceist ag Conradh na Gaeilge leanúint leis na cruinnithe seo sna míonna atá romhainn le hAirí den Fheidhmeannas.
Dáil Mhór Chomhaltas Uladh Tionólfar Dáil Mhór Chomhaltas Uladh in Óstán Uí Cheallaigh, Garbhachadh, Baile Uí Dhálaigh, Tír Eoghain Dé Sathairn an 21 Meitheamh 2008 ag 11.00rn. Bí i dteagmháil leis an Rúnaí ag +44 (0)28 37548487 más mian leat freastal ar an lá.
20 Meitheamh 2008 SAN EAGRAN SEO: 1. Cúrsaí Uladh 2. Áras Íde 2. Scéim Chónaithe Nua 3. Íomhá ‘08 3. Ceol ’08 i Réime Arís! 4. Samhradh Breá Geallta 4. Sprioc an Oireachtais 5. Campaí Samhraidh 5. Dráma as Gaeilge 6. Saor-Chomhairle Dlí 6. Rialacháin 2006 7. Nuacht Áitiúil 7. Dianchúrsaí na Gaillimhe 8. Crosfhocal
Is féidir scéalta a chur chuig nuacht@cnag.ie
Le cabhair ó:
1
Atógáil Áras Íde, Luimneach
Tá Breandán Ó hÉamhaigh fostaithe mar Oifigeach Forbartha Gaeilge le Conradh na Gaeilge Luimnigh faoi scéim Pobail Fhoras na Gaeilge ó mí an Mhárta 2008 agus tá an obair athchóirithe ar Áras Íde Luimneach á chríochnú faoina stiúir faoi láthair. Tá foireann an Chonartha tar éis bogadh ar ais isteach sa bhfoirgneamh iontach nua-aimseartha. Tá an Siopa Leabhar agus Aonach na gCartaí ar ais ag an bhfáiltiú agus beidh naíonra Ríocht na Sí ag feidhmiú ón suíomh nua ó Mheán Fómhair ar aghaidh. Tá anchuma ar an Áras nua agus tá an fhoireann fós ag obair go dícheallach le go mbeidh an Seirbhís Iarscoile á sholáthair san Áras faoi cheann mí Mheáin Fhómhair seo chugainn freisin. Tá plean ann leis an gCistin a chur
ar ais i bhfeidhm mar áit cruinnithe agus áit shóisialta do mhuintir na Gaeilge anseo i g C a t h a i r Luimnigh arís gan mhoill. Má tá aon cheist agaibh i dtaca le himeachtaí an Chonartha i Luimneach, is féidir libh teagmháil a dhéanamh leis Oifigeach Forbartha ar +353 (0)61 417895 nó ag conradhluimnigh@gmail.com.
Tá Scéim Chónaithe Ghaeilge á eagrú don chéad uair ag Coiste na Gaeilge agus Saol an Champais, Institiúid Teicneolaíochta Bhaile Átha Cliath. Tá an scéim chónaithe á heagrú chun pobal Gaeilge na hInstitiúide a láidriú agus a chothú agus chun úsáid na Gaeilge a chur chun cinn i saol mac léinn na hInstitiúide. Cuirfear tacaíocht ar fáil do 5 mac léinn lánaimseartha na hInistiúide le Gaeilge chun árasán a roinnt lena chéile i lár chathair Bhaile Átha Cliath ar Shráid Líosain. Cuirfear scoláireachtaí ar fiú €850 an duine iad ar fáil do lucht cónaithe an árasáin agus beidh an Ghaeilge mar theanga labhartha an tí. Tá an t-árasán nuachóirithe i Halla Leeson lonnaithe i dteach Victeoiriach agus suite i gceantar
áisiúil i lár na cathrach in aice láimhe le Faiche Stiabhna agus Sráid Grafton. Is iontach an deis a bheireann an scéim chónaithe do mhic léinn cónaí trí mheán na Gaeilge agus beidh rannpháirtithe na scéime gníomhach i gcothú na Gaeilge sna Institiúid chomh maith, mar sin beidh Gaeilge líofa agus tiomántas do chur chun cinn na teanga de dhíth ó iarrthóirí. Is é 5.00in Dé hAoine 1 Lúnasa 2008 an dáta deiridh d’iarratais. Cuirfear rannpháirtithe an ghearrliosta faoi agallamh ar an Aoine 8 Lúnasa agus ar an Luan 11 Lúnasa 2008. Tá gach eolas maidir leis an scéim chomh maith le foirmeacha iarratais ar fáil ach dul i dteagmháil le Clare Spáinneach in Oifig na Gaeilge ar +353 (0)1 4027504 nó ag gaeilge@dit.ie.
Scéim Chónaithe Ghaeilge ITBÁC
2
Is féidir scéalta a chur chuig nuacht@cnag.ie
Íomhá '08: Torthaí Comórtas Grianghrafadóireachta ITBÁC
I mí Feabhra 2008 thug Oifig na Gaeilge go ciorcal comhrá sa cheaintín go seamróga agus Scoil na Meán, Institiúid Teicneo- agus spraoi ar Lá Fhéile Pádraig. Léiríonn laíochta Bhaile Átha Cliath cuireadh don grianghraf Eloise úsáid na nuatheicneophobal páirt a ghlacadh i gcomórtas gri- laíochta i gcur chun cinn na Gaeilge agus anghrafadóireachta eisceachtúil, Íomhá beidh sí i measc na n-íomhánna uile a ’08. An téama a bhí ag an chéad bhliain den bhaineann leis an gcomórtas a bheas le fegcomórtas ná An Ghaeilge Bheo agus tu- iceáil i mbailiúchán ealaíne na hInstitiúide gadh spreagadh do dhaoine tabhairt faoi ar taispeáint ar champais éagsúla na hInstiíomhánna a ghlacadh le léiriú a fháil ar an tiúide amach anseo. teanga i 2008. Tá súil ag lucht eagraithe An aidhm a bhí leis an chomórtais go mbeidh an gcomórtas ná fás agus forbairt ar ‘Íomhá’ léargas a fháil ar sna blianta amach smaointe an romhainn agus go mbeidh phobail i leith na an fuinneamh agus spleoGaeilge mar dar céanna le sonrú sna theanga chomhaimhíomhánna is a bhí in ionseartha, bríomhar trálacha na bliana seo. Bígí agus beo agus thar faire amach do ‘Íomhá eastaigh ón lucht “Is teanga bheo, teanga atá in úsáid ó lá go lá chun ‘09’! Tuilleadh eolais i eagraithe deis a dtaobh an chomórtais le cumarsáid a dhéanamh. Ní teanga bheo í mura ngluaiseann sí le hathrú ama…” thabhairt do gach fáil ag www.dit.ie/gaeilge. duine páirt a ghlacadh in imeacht faoin Ghaeilge. Chríochnaigh an comórtas ar an 30 Márta agus ba iontach an léargas a thug na híomhánna ar shaol comhaimseartha na Tá dlúthdhiosca Sheachtain na Gaeilge Gaeilge. 2008 ar ais sna siopaí agus sna cairteacha Bhí an comórtas oscailte do chách agus arís ó atheiseodh an tseachtain seo caite é fuarthas iontrálacha ó cheann ceann na tíre le rian bónais den amhrán Léimigí Thart agus ó thar lear. Tar éis dian mholtóireachta, air! Is leagan Gaeilge Des Bishop é ar an ba í Eloise Ní Ríordáin as Baile na Manach i amhrán iomráiteach Jump Around de chuid mBÁC a bhuaigh an chéad duais de €1,500. House of Pain agus tá an-tóir air i measc Bronnadh dearbhán le haghaidh siopa cea- Béarlóirí agus Gaeilgeoirí araon. Tá cemara John Gunn, Sráid Loch Garman, BÁC oltóirí eile den scoth ag seinnim i nGaeilge ar Eibhlín Ní hÍr, buaiteoir na dara duais as ar an gceirnín freisin, a leithéid de The CoInis Eoghain i gCo. Dhún na nGall, agus ronas, Declan O’Rourke, The Walls, Mundy, saoire Gaeltachta le hOideas Gael ar David Geraghty, Jack L, The Delorentos Fhrainc Mac Cionnaith, buaiteoir na tríú du- agus Fiach san áireamh. Tá gach brabús ón aise as Caisleán Uidhilín i gCo. an Dúin. albam ag dul chuig Barnardos le saol Bhí caighdeán na n-iontrálacha i gcoitinne pháistí ar mhíbhuntáiste in Éirinn a fhean-ard agus ba iontach an réimse ábhair a abhsú. Tuilleadh eolas: bhí sna grianghraif – gach rud ó pháistí i www.snag.ie / www.barnardos.ie. naíonraí agus páirteach in imeachtaí scoile
CEOL ‘08 - I Réim Arís!
Is féidir scéalta a chur chuig nuacht@cnag.ie
3
Samhradh Breá Geallta
Arís i mbliana, bheirfidh Scoil Cheoil an tSamhraidh 13 - 18 Iúil deis do dhaltaí réimse leathan ceoil traidisiúnta a fhoghlaim. Cuirfear ranganna ar fáil do fhoghlaimeoirí, feabhsóirí, ranganna ard-leibhéal mar aon le ceardlanna éagsúla ar toipicí agus ar ghléasanna ceoil ar leith: Gléasanna Measctha, Píobaí Uilleann, Eagrú buíonta, Amhránaíocht Traidisiúnta ‘s ar an tSean-Nós, Scéalaíocht, Béaloideas agus Rince, Céilí, Seit ‘s ar an tSean-Nós. Beidh seisiún roghnach breise curtha ar fáil saor in aisce gach lá ina mbeidh béim curtha ar an Ghaeilge, ar an amhránaíocht agus ar an damhsa. Beidh ceardlanna speisialta ag díriú ar amhránaíocht agus damhsa ar an t s e a n - n ó s , scéalaíocht, béaloideas agus logainmneacha áitiúla. Ar ndóigh, cuirfear béim ar leith ar bhuanna cheol traidisiúnta an cheantair a bhuanú. Beidh ceiliúradh mór ar shaol agus ar shaothar Patsy Touhey le linn na Féile thar dheireadh na seachtaine 18 - 20 Iúil. Déanfar comóradh ar an phíobaire seo a rugadh go háitiúil agus a bhain clú agus cáil amach go hidirnáisiúnta de bharr a bhuanna ar na píobaí. Ar ndóigh, beidh na píobaí uilleann go mór le cloisteáil i gcomharsanacht Locha Riach le linn na féile seo ach lena cois sin beidh ceilí mór, seisiúin ceoil, léacht comórtha, ranganna agus taispeán-
4
tais éagsúla ar na píobaí mar aon le ceolchoirm mhór in onóir ‘s in ómós Patsy Touhey. Beidh Seachtain Oidhreachta ag tarlú go náisiúnta fud fad na tíre 24 – 31 Lúnasa. I measc na himeachtaí a bhéas ag tarlú in Oirthear na Gaillimhe, is cosúil go n-eagrófar siúlóid sléibhe thart ar Sliabh Eachtaí i gceantar Ghráig na Muilte Iarainn ina tugfar treoir ar an cheantar, ar na suíomhanna oidhreachta sa chomharsanacht, ar dúlra na háite agus béim ar leith ar na crainn éagsúla is na foinsí uisce ann. Chomh maith leis sin, tá sé beartaithe go mbeidh idir óg ‘s aosta páirteach sa Tóraíocht Taisce thart ar bhaile ársa Locha Riach. Geallfar go mbeidh go leor spraoi ‘s sult ag teaghlaigh agus iad ag iarraidh fuascailt na ceisteanna a aimsiú thart ar an bhaile. Le linn an chraic, beidh siad ag foghlaim fá suíomhanna ársa agus dúlra álainn an bhaile. Má tá suim ag éinne sna imeachtaí thuasluaite, tá gach fáilte a thuilleadh eolais a fháil ó Gaeilge Locha Riach ag 091 870718 nó ag prua@lochariach.com.
An tOireachtas - Spriocdháta Ná dearmadaigí bhur gcuid chumadóireachta do Chomórtais Liteartha Oireachtas na Gaeilge 2008 a chur isteach roimh an chéad lá Iúil a chairde! Seol bhur n-iarratas chuig Oireachtas na Gaeilge, f/ch Chonradh na Gaeilge, 6 Sráid Fhearchair, Baile Átha Cliath 2. Spriocdháta: 1 Iúil 2008
Is féidir scéalta a chur chuig nuacht@cnag.ie
Campaí Samhraidh Fud Fad na Tíre
Tá Campaí Samhraidh á reáchtáil ag tograí de chuid an Chonartha ar fud na tíre sna míonna amach romhainn. I measc na rudaí a bheas ar siúl ag na páistí mar chuid d’imeachtaí na gCampaí, beidh drámaíocht, ceol, rince, ealaíon agus spórt go leor! Is deis iontach iad na Campaí seo do pháistí ar mhaith leo an Ghaeilge a chleachtadh taobh amuigh den scoil bhliain ar dhóigh spraíúil spreagúil. Is iad seo a leanas dátaí agus ionaid cuid de na campaí:
AN CLÁR Bunscoil Chill Mhíchíl 6 - 12 bliana d’aois 14 - 18 Iúil
Tuilleadh eolais: Seosamh Mac Ionnrachtaigh +353 (0)87 1379078
Scléip an tSamhraidh Gaelscoil Mhíchíl Cíosóg, Inis Rang a 3 - Rang a 6 7 - 18 Iúil
Tuilleadh eolais: An Clár as Gaeilge 061 6864474 / clarasgaeilge@eircom.net
MAIGH EO Scoil Raifteirí, Caisleán an Bharraigh 7 - 14 bliana d’aois 30 Meitheamh - 4 Iúil 2008
Scoil Naomh Phádraig, Cathair na Mart 7 - 14 bliana d’aois 7 - 11 Iúil 2008
Scoil Uileog de Búrca, Clár Chlainne Mhuiris 7 - 14 bliana d’aois 21 - 24 Iúil 2008 Scoil Phádraig, Béal an Átha 7 - 14 bliana d’aois 28 Iúil - 01 Lúnasa
Tuilleadh eolais: Brídín Ní Cheallaigh 094 90-22444 / 087 9781166 eolas@conradhmhaigheo.ie GAILLIMH Baile Locha Riach 11 - 22 Lúnasa
Tuilleadh eolais: Gaeilge Locha Riach 091 870718 / prua@lochariach.com
Drámaíocht as Gaeilge
Tá an scoil dhrámaíochta Gaiety School of Acting i mBaile Átha Cliath ag seoladh cúrsa iomlán nua um samhradh seo dar teideal Dráma as Gaeilge. Cúrsa ag iarraidh samhlaíocht agus muinín daltaí óga idir 7 - 11 agus 12 - 16 bliana d’aois a chothú agus a fhorbairt trína dteanga dhúchais atá ann. Marcus Lamb atá i mbun múineadh an chúrsa agus is aisteoir agus múinteoir cumasach é araon le páirteanna aige i gcláracha teilifíse dá leithéid Ros na Rún agus i léiriúcháin éagsúla
de chuid an chompántais iomráiteach Druid Theatre Company. Beidh cluichí, cleachtaí agus ról imirt ar an bpointe boise á imirt ag na rannpháirtithe chun cabhrú leo carachtair éagsúla a chruthú, chun gluaiseacht dhrámatúil a tharraingt isteach ina gcuid aisteoireachta agus chun a nguth a threisiú don stáitse. Is féidir dul i dteagmháil le Ciara Kinsella ag +353 (0)1 6799277 nó ag marketing@gaietyschool.com le breis eolais a fháil.
Is féidir scéalta a chur chuig nuacht@cnag.ie
5
Rialacháin 2006 Faoi Riar Faoi Dheireadh
Tá áthas ar Chonradh na Gaeilge gur tháinig na rialacháin a d'fhoilsigh an tAire Éamon Ó Cuív i 2006 faoi Alt 9 d'Acht na dTeangacha Oifigiúla, 2003, faoi bhráid chruinnithe de chuid an Chomhchoiste um Ghnóthaí Ealaíon, Spóirt, Turasóireachta, Pobail, Tuaithe agus Gaeltachta i dTeach Laighean ar an 18 Meitheamh 2008 faoi dheireadh thiar thall. Dúirt Dáithí Mac Cárthaigh, Uachtarán an Chonartha: “Is céim iad na rialacháin seo i dtreo timpeallacht dhátheangach fheiceálach spreagúil a chothú, ach tá na dréachtrialacháin ó 2006 lochtach agus tá an Conradh ag éileamh ar ionadaithe an Chomhchoiste leasuithe cuí maidir le cúrsaí fógraíochta, gnó lasmuigh den Stát, lógónna dátheangacha agus sprioc infheidhmithe níos réasúnta a chur san áireamh sna rialacháin.”
6
Táimid ag iarraidh: • Go mbeadh cúrsaí fógraíochta dátheangacha comhlachtaí poiblí clúdaithe; • Go mbeadh fógraíocht thaifeadta bhéil agus stáiseanóireacht comhlachtaí poiblí a úsáidfear lasmuigh den Stát san áireamh; • Go mbeadh lógónna dátheangacha comhlachtaí poiblí clúdaithe; agus • Go mbeadh spriocdháta níos réasúnta dá leithéid 2013 luaite sna Rialacháin maidir le comharthaí reatha na gcomhlachtaí poiblí seachas 2026 mar atá faoi láthair. Tá Conradh na Gaeilge ag éileamh ar an Aire Éamon Ó Cuív na leasuithe cuí a chur san áireamh sna rialacháin agus iad a shíniú ina ndlí mar ábhar práinne. Is féidir le gach ball de chuid an Chonartha litir a scríobh chuig an Aire le tábhacht na leasuithe seo a chur ina luí air.
Is féidir scéalta a chur chuig nuacht@cnag.ie
Nuacht Áitiúil
Ar an Eolas san Iarthar D’eagraigh Gaelscoil Riabhach Lá Eolaíochta speisialta ar na mallaibh ina raibh múinteoirí, daltaí, tuismitheoirí agus pobal na Gaelscoile uile rannpháirteach. Bhí taispeántais iontacha eagraithe ag gach uile rang sa scoil ó na Naíonáin Bheaga go Rang 6. Chuir na daltaí an méid a bhí foghlamtha acu i dtaobh cúrsaí eolaíochta i láthair do chuairteoirí agus iad ag feidhmniú mar mhúinteoirí bheaga iad féin ag cur pobal na Gaelscoile ar an eolas. Bhí deis ag na daltaí dul ar chamchuairt thart ar na ranganna eile sa scoil agus iad uilig ag foghlaim óna chéile fá chúrsaí eolaíochta idir chúrsaí Fisice, Ceimice agus Bitheolaíochta. Cinnte bhí go leor foghlamtha ag na tuismitheoirí is ag na múinteoirí féin. Le cúpla bliana anois, tá teastais bronnta ar Ghaelscoil Riabhach as an mhéid oibre atá déanta acu i gcúrsaí eolaíochta sa scoil agus is cosúil go mbeidh siad ag tógáil ar an dea-obair sna blianta amach romhainn agus saineolaithe óga ag fás is ag forbairt.
Dioplóma sa Ghaeilge Tá Togra Mhaigh Eo, Conradh na Gaeilge i gCaisleán an Bharraigh ag obair i gcomhair le hOllscoil na hÉireann chun Dioplóma sa Ghaeilge de chuid Údaráis Náisiúnta Cáilíochtaí na hÉireann (NQAI) ag Leibhéal a 6 agus a 7 a thairiscint in Ollscoil na
hÉireann, Gaillimh agus i Maigh Eo. Is cáilíocht de chuid Ollscoil na hÉireann í seo. Cúrsaí páirtaimseartha thar dhá bhliain atá i gceist agus tá 30 creidmheas ECTS ag gabháil le gach Dioplóma ar chríochnú sásúil an chúrsa. Ní mór ar a laghad scór mac léinn a bheith againn chun go rachaidh an cúrsa seo ar aghaidh. Tuilleadh eolas: Brídín Ní Cheallaigh +353 (0)94 9022444 / +353 (0)87 9781166 / eolas@conradhmhaigheo.ie
Club Amhránaíochta ar an Sean-Nós Tá Club Árus na nGael ag seoladh Club nua Amhránaíochta Sean Nóis mar thoradh ar an éileamh ollmhór a bhí air go dtí seo. Cuirfear tús leis an gcéad seisiún Déardaoin 19 Meitheamh ag 8.00in agus leanfaidh sé ar bhonn seachtainiúil ina dhiaidh sin. Beidh Gearóidín Nic Aodh, amhránaí den scoth, ina ceannasaí ar an oíche agus dúirt sí: “Is mian liom na baill a theagasc i dtimpeallacht réchúiseach, neamhfhoirmeálta.” Beidh amhránaithe gradamacha as Conamara ag seinm ar an oíche leis chun an Club Amhránaíochta a sheoladh go hoifigiúil freisin. Níl aon táille i gceist le clárú leis an gClub agus beidh gach áis ann le cabhrú leis na foghlaimeoirí. Tuilleadh eolais: Conradh na Gaeilge, Gaillimh +353 (0)91-567824 / conradh@bradan.iol.ie
Is féidir scéalta a chur chuig nuacht@cnag.ie
7
Crosfhocal Mhí an Mheithimh
Trasna
1 fiáin (5)
5 comórtas; achrann (8) 8 ragairne; réicíocht (8)
9 gan bhruith; gan chócaireacht (3)
11 ofráil do Dhia ar an altóir (7)
12 duine a dhéanann díol is ceannach (7)
15 gníomh gaisce (5) 16 comhluadar (10)
Síos 1 fear atá i gceannas ar mhainistir (2) 2 cuspóir (5) 3 bréagach; leisciúil (5) 4 éadach olla; flainín (6) 6 gan éisteacht (6) 7 ceann de ráillí staighre (8) 8 toit (7) 10 duine a dhéanann earra as cré (7) 13 dlí a ritheann parlaimint (4) 14 bolgadh sa chorp de bharr buille (2)
Más spéis leat dearbhán ar luach €30 don Siopa Leabhar a bhuacaint, líon isteach an crosfhocal agus seol chuig: An Crosfhocal, 6 Sráid Fhearchair, BÁC 2. Buaiteoir Mhí Bhealtaine: Róisín Ní Cheallaigh, Co. an Chláir.
8
Is féidir scéalta a chur chuig nuacht@cnag.ie