Eagrán 4.1
Oireachtas na Gaeilge 2008 Thug breis agus deich míle breathnú ar na comórtais duine faoin oilithreacht go rince ar an sean-nós agus bhuaicphointe na Corcaigh le sult a bhaint as ar Oireachtas Samhna na gcomórtas, Corn Uí Riada, Gaeilge 2008 le déanaí á chraoladh beo don chéad agus le páirt a ghlacadh san uair ar an stáisiún teilifíse amhránaíocht, sa damhsa Gaeilge i mbliana. Bhí idir Scléip na ar an seanhÓige agus nós agus sna scléip ag Club healaíona na Féile gach dúchasacha oíche le eile nach iad freastal air a cheiliúradh agus ní raibh trí mheán na G a e i l g e . Buaiteoirí an Oireachtais 2008 barr feabhais a m h r á Chruinnigh na sluaite isteach san óstán naíochta, ceoil, rince, galánta Rochestown Park scéalaíochta, lúibíní, agalchun buaileadh le Máire laimh beirte ná dráMhic Giolla Íosa, Uachtarán maíochta le fáil aon áit eile na hÉireann, ag an seoladh ar an siamsaíocht a bhí ag oifigiúil i lár na seachtaine idir óg agus aosta ag an agus bhí daoine ó cheithre Oireachtas. Bhuaigh Ciarán chearn den tír agus den Ó Con Cheannainn, mac domhan i láthair, ó gach léinn ag críochnú céim contae in Éirinn agus ó dochtúireachta i gColáiste thíortha dá leithéid na Po- na hOllscoile Bhaile Átha lainne, Alban agus Cliath ón Spidéal, an chéad Mheiriceá Thuaidh. Bhí áit i gCorn Uí Riada i Raidió na Gaeltachta ag mbliana agus ba é an fear craoladh beo ó fhorhalla an grinn Des Bishop a thug leis óstáin agus ó chomórtais Gradam Gael na Bliana le éagsúla thar an deireadh Foinse tar éis dó seó iomseachtaine, fad agus a bhí lán as Gaeilge a dhéanamh scáileán mór ag TG4 ar a sa Cork Opera House Dé bhféadfadh daoine Sathairn.
15 Samhain 2008 SAN EAGRAN SEO: 1. Oireachtas 2008 2. Tumoideachas in Éirinn 2. Códphoist Ghaeilge 3. Feachtas na Feiceálachta 4. Aoibhinn Beatha an Scoláire 5. Irisí Nua na nÓg 5. Oíche na Mac Léinn @ Club an Chonartha 5. Comhdháil Pleanála 6. Leabharlann Locha Riach 6. Banc na hÉireann Gaelaithe 7. Ríomhairí le Gaeilge! 8. Imeachtaí Áitiúla 9. Cupid Ar Cuairt 9. Gradaim Locha Riach 10. Saor-Chomhairle Dlí 10. Post le POBAL 11. Deontas na gColáistí Samhraidh 12. Crosfhocal
Is féidir scéalta a chur chuig nuacht@cnag.ie
Le cabhair ó:
1
An Tumoideachas in Éirinn Sheol Pádraig Mac Fhearghusa, Uachtarán an Chonartha leabhrán dátheangach le Dónal Ó hAiniféin dar teideal An Tumoideachas in Éirinn | Immersion Education in Ireland i ndiaidh Seimineár Oireachtais Chonradh na Gaeilge san Óstán Rochestown Park i gCorcaigh ar an 1 Samhain 2008. Leabhrán atá bunaithe ar chaint a thug Dónal Ó hAiniféin ag Léacht an Chonartha 2008 i mí Aibreáin na bliana seo atá ann agus labhair an tUasal Ó hAiniféin ar an ríthábhacht a bhaineann le ceist an tumoideachais in Éirinn faoi láthair ag seoladh an leabhráin. Beidh cóip den leabhrán á sheoladh chuig gach craobh de chuid an Chonartha ach má tá breis cóipeanna de dhíth, is
féidir iad a ordú ón Ard-Oifig ag 01 4757401 / eolas@cnag.ie nó is féidir tacú leis an bhfeachtas ar son an luaththumoideachais iomláin ar shuíomh an Chonartha ag www.cnag.ie inniu!
Códphoist Uimhriúla nó Ghaelacha Tá Conradh na Gaeilge ag éileamh ar an Roinn Cumarsáide córas chódphoist na hÉireann a bhunú ar leagan Gaeilge na logainmneacha, nó ar uimhreacha amháin, sna sála ar Sheimineár Oireachtais an Chonartha ar an ábhar ag tús na míosa. Dúirt Pádraig Mac Fhearghusa, Uachtarán Chonradh na Gaeilge: “Cé go bhfáiltíonn an Conradh roimh chóras na gcód poist a thabhairt isteach, ní mór cás na n-uimhirphlátaí ar na gluaisteáin bunaithe ar leaganacha Béarla na gcontaetha a sheachaint agus a chinntiú go mbíonn leaganacha dúchasacha Gaelacha ar na cóid phoist má chloíonn an Aire le meascán litreacha agus uimhreacha a úsáid.” Dúirt Julian de Spáinn, Ard-Rúnaí an Chonartha: “B’fhearr i bhfad cóid phoist le huimhreacha amháin a úsáid ach níl aon chúis, theicniúil nó eile, nach bhféadfaí leaganacha Gaeilge na logainmneacha a
2
choimriú leis na cóid phoist a chumadh má chloínn an tAire le meascán litreacha agus uimhreacha.” Bheadh cóid phoist bunaithe ar fhoirm ghiorraithe den logainm Béarla amháin glan in aghaidh bheartas dátheangach an Rialtais agus bheartas an Aontais Eorpaigh atá meáite ar mhionteangacha a chothú agus a neartú. Tá an Conradh ag éileamh ar an Aire Cumarsáide an deis a thapú logainmneacha dúchais Gaeilge a leagadh síos mar bhunús ag an gcóras nua códphoist in Éirinn do cheantair Ghaeltachta agus Ghallachta araon, mura bhfuil córas uimhreach amháin le húsáid, chun cabhrú leis an teanga a dhéanamh níos infeicthe sa sochaí i gcoitinne. Is féidir rphost a sheoladh chuig an Aire Éamon Ryan ó shuíomh an Chonartha ag www.cnag.ie ag tacú leis an bhfeachtas agus ag éileamh chódphoist trí Ghaeilge. Tacaigh linn inniu!
Cuir na scéalta chugainn roimh 10 Nollaig 2008
Cóid phoist atá bunaithe ar an gcóras Stát, ach a rachadh go mór chun leasa agus Sasanach agus ar leaganacha Béarla de na seasaimh na teanga sa ghnáthshaol.” logainmneacha atá beartaithe ag an Roinn Molann Conradh na Gaeilge chomh maith go Cumarsáide, Fuinnimh agus Acmhainní mbeadh an ceartleagan Gaeilge de logainmNádúrtha a chur i bhfeidhm sa Stát seo, arsa neacha na tíre chomh sofheicthe céanna an Dr Donnchadh Ó Corráin agus é ag caint leis an mBéarla ar chomharthaí bóthair na ag Seimineár Oireachtais Chonradh na hÉireann agus labhair an Dr Pádraig BreGaeilge i mbliana. Thug an Dr Ó Corráin andán Ó Laighin go cumasach, cuimsitheach óráid spreagúil, suimiúil a thug an-léargas ar an ábhar seo mar chuid den Seimineár. don lucht éisteachta ar cheist na gcódphost Thagair sé don staidéar a choimisiúnaigh an agus chuir go mór leis an Seimineár a bhí ag Conradh ó Choláiste Náisiúnta Ealaíne agus Deartha (NCAD) ar leaplé le hinfheiceacht na gan amach dátheanteanga i sochaí na gach comharthaí, a bhí hÉireann faoin teideal ar fáil don chéad uair Feachtas na Feiceálachta: ag an Seimineár, agus Seachnaíonn Súil Ní Dúirt an tArd-Rúnaí de Nach bhFeiceann. Spáinn: “Tá Conradh Rinne Pádraig Mac na Gaeilge tiomanta do Fhearghusa, Uachtarán an Chonartha, Cainteoirí an tSeimineáir leis an Uachtarán chearta teanga phobal na Gaeilge a chur chun cathaoirleacht ar an Seimineár agus dúirt: “Más féidir le pobal cinn, agus is ar mhaithe leis an aidhm sin na hÉireann tacú go fíochmhar dílis le atáimid ag tabhairt faoin nGaeilge a peileadóirí ag iarraidh ainm na tíre i dhéanamh níos suntasaí i measc an phobail nGaeilge ar chúl a gcuid geansaithe acu, i gcoitinne, agus stádas mar is cuí a bhrontacóidh siad chomh fíochmhar céanna le nadh ar ár dteanga dhúchais.” Is iomaí seimineár de chuid an Chonartha ag cód poist bunaithe ar an logainm sin.” Labhair iar-Uachtarán na heagraíochta Oireachtas na Gaeilge roimhe seo a spreag Dáithí Mac Cárthaigh, B.L., ar chúrsaí dlí i feachtais rathúla chun cearta phobal na dtaca le pacáistiú dátheangach ar earraí, ag Gaeilge a chur chun cinn, agus is mithid don léiriú na héagothroime iomláine atá ann Chonradh agus do phobal na Gaeilge dar de maidir leis an nGaeilge faoi láthair agus ag sinn cur le chéile arís i mbliana, agus tabmoladh slite éasca, neamhchostasacha leis hairt faoi fheachtais atá simplí agus sothuigthe as an nua chun an Ghaeilge a an scéal a chur ina cheart. Dúirt Julian de Spáinn, Ard-Rúnaí Chon- dhéanamh níos feiceálaí i saol an phobail sa radh na Gaeilge: “I dtíortha eile a bhfuil tír seo. dhá theanga oifigiúla acu is dlúthchuid den Is cinnte gur feachtas a rachaidh chun saol poiblí agus den saol príobháideach an tairbhe na Gaeilge agus a gheobhaidh dátheangachas sin, agus molann an Conradh tacaíocht fhorleathan é feachtas fego leanfaí dea-eiseamláir Cheanada, na iceálachta na Gaeilge. Más spéis leat éirí Beilge agus na Fionlainne: an Ghaeilge a gafa leis, gheobhaidh tú gach eolas ar chur ar phacáistí bia mar shampla, gníomh shuíomh an Chonartha ag www.cnag.ie nó simplí nach gcuirfeadh costas ar bith ar an trí rphost a chur chuig sine@cnag.ie. Is féidir scéalta a chur chuig nuacht@cnag.ie
3
Aoibhinn Beatha an Scoláire Traenáil na Mac Léinn Tháinig mic léinn ó institiúidí 3ú leibhéal fud fad na hÉireann ag triail ar Bhaile Átha Cliath ar an 17 Deireadh Fómhair le páirt a ghlacadh i dtraenáil bliantúil an Chonartha, traenáil leis na cumainn agus na hoifigigh Ghaelacha a chumasú chun an Ghaeilge a chur chun cinn sna coláistí. I mbliana, thapaigh an Conradh an deis dul i gcomhpháirt le Glór na nGael chun an traenáil a eagrú agus bhí an deireadh seachtaine maoinithe mar chuid de Chomórtas na gCumann Gaelach sna Coláistí Tríú Leibhéal na heagraíochta, le tacaíocht ón Roinn Oideachais agus Eolaíochta agus ó Fhoras na Gaeilge. Thug an ócáid deis do na mic léinn ó na ceithre hairde - ó Ollscoil na Ríona i mBéal Feirste go Coláiste na hOllscoile, Corcaigh bualadh lena chéile agus plé a dhéanamh eatarthu féin ar an mbealach is fearr leis an tionchar is mó á imirt ar na mic léinn sna coláistí éagsúla. Labhair Joyce Gibson, Preispitéireach ó Chontae an Dún, leis na mic léinn ar théama an athmhuintearais, agus faoin dóigh a dtiocfadh le Gaeilgeoirí Protastúnaigh a mhealladh i dtreo na teanga, oíche Aoine i ndiaidh an dinnéir bhlasta. I measc na gceardlann agus na seisiún eolais a reáchtáladh ar an Satharn, rinne na mic léinn ceardlann chumasaithe mar chuid den bhfeachtas GLAC LEIS, d’éist siad le hionadaithe ó Oifig an Choimisinéara Teanga agus Aontas na Mac Léinn in Éirinn,
4
agus rinne siad plé ar conas Cumann Gaelach éifeachtach a rith agus imeachtaí rathúla a eagrú. Cuireadh in iúl dóibh freisin na háiseanna atá ann le cabhrú leo, céard iad feachtais reatha an Chonartha gur féidir leo éirigh gafa leo agus conas is féidir leo a chearta teanga a chinntiú, laistigh agus lasmuigh den choláiste. Má tá tuilleadh eolais faoi chúrsaí traenála nó faoi Chomórtas na gCumann Gaelach le Glór na nGael de dhíth, is féidir teagmháil a dhéanamh le Julian de Spáinn ag julian@cnag.ie nó le Marcas Mac Ruairí ag marcas@glornangael.ie. Oíche Shamhna na Mac Léinn Mar thoradh ar an muintearas a cothaíodh ag an deireadh seachtaine traenála, shocraigh na mic léinn teacht le chéile i gCorcaigh mar chuid d’Oireachtas na Gaeilge 2008 ar Oíche Shamhna. D’eagraigh An Chuallacht, Cumann Gaelach Choláiste na hOllscoile, Corcaigh, oíche na mac léinn sa teach tábhairne áitiúil The Thirsty Scholar agus bhronn Conradh na Gaeilge duais €100 ar an mac léinn ab fhearr gléasta don ócáid. Ba iontach ‘s ealaíonta a bhí an iomaíocht ar an oíche agus ba dheacair an feisteas Samhna ab fhearr a roghnú. Tá ardmholadh ag dul le chuile duine a ghlac páirt agus comhghairdeas go háirithe le Róisín Nic Fhearghusa, Coláiste na Tríonóide as an duais €100 a bhuacaint ar deireadh. An ghinid Meteor abú, shwoa!!
Cuir na scéalta chugainn roimh 10 Nollaig 2008
Irisí Nua na nÓg Ní hamháin go raibh an chéad eagrán cloíte den iris iontach nua don aos óg, nós*, á scaipeadh ag Oireachtas na Gaeilge 2008 ach is cosúil go bhfuil iris úrnua curtha in eagar ag mic léinn Choláiste na hOllscoile, Corcaigh go hiomlán trí mheán na Gaeilge freisin. CRAIC! is ainm d’irisleabhar míosúil na mac léinn agus tá eagrán #1 ar fáil cheana féin ar an idirlíon. Mheas An Chuallacht (Cumann Gaelach COC) go raibh easpa mór d’fhoilseacháin Ghaeilge san ollscoil agus shocraigh siad ar an scéal a chur ina cheart leis an iris seo. Amhlaidh eagráin eile nós* go dtí seo, is féidir breathnú ar an iris leis an bhfeidhmiúchán ISSUU ag http://issuu.com/anchuallacht/docs/craic1 agus tá cuma iontach ghairmiúil ar an eagrán is déanaí. Tá Mystic Peig (Sayers) dá gcuid féin acu, clár ama na n-imeachtaí atá eagraithe ag an gCumann don bhliain seo, léirmheasanna go leor, agallamh le hAlan Titley agus leathanach na ngrianghraf ó na hócáidí go dtí seo. Ach cosúil le nós*, is gá dóibh teacht ar airgead leis an iris a chur i gcló. Más mian leat cabhrú le hiris na Cuallachta, is féidir teagmháil a dhéanamh leis an gCumann ag anchuallacht@gmail.com, le Michelle ar 0861010516 nó le Neil ar 0863907241. Is féidir freisin síntiús bliantúil a ghlacadh le nós* ar €40 / £32 trí clárú ag www.nosmag.com/sintius/sintius.html.
Oíche na Mac Léinn @ Club an Chonartha Ceol Gaelach beo i gClub an Chonartha le ceoltóirí ó na hollscoileanna áitiúla agus craic ar dóigh gach oíche Mháirt! Sladmhargadh ar dheochanna le gach buidéal Corona, Sol nó pionta ar €3.40, vodca&dais ar €4.50. Saor isteach más ball den Chlub thú!
Comhdháil Pleanála don Óige
D’eagraigh Conradh na Gaeilge Comhdháil Pleanála in Áras na nGael le déanaí do ghrúpaí deonacha ar fud chontae na Gaillimhe gur spéis leo an Ghaeilge a chur chun cinn ina gceantair féin. Cuireadh béim faoi leith ar chúrsaí óige agus dhírigh an comhdháil ar chur chun cinn na Gaeilge i measc na hóige i mbealach praiticiúil, éifeachtach. Deineadh athbhreithniú ar an tsraith Champaí Samhraidh a d'eagraigh Conradh na Gaeilge i mbliana agus ar na deiseanna forbartha a chruthaíonn na Campaí seo. Cuireadh comhairle freisin ar ghrúpaí ar mian leo imeachtaí i nGaeilge a eagrú do dhaoine óga ina gceantar féin agus tá súil ag Áine Ní Iarnáin ó Chonradh na Gaeilge go gcuirfidh an ócáid tús le forbairt réimse leathan seirbhísí óige, i nGaillimh agus i gcéin. Má tá tuilleadh eolais nó comhairle mar gheall ar chur chun cinn seirbhísí do Ghaeilgeoirí óga ag teastáil ó do chraobh, ní gá ach teagmháil a dhéanamh le hÁine Ní Iarnáin nó le Peadar Mac Fhlannchadha i gConradh na Gaeilge, Gaillimh ag 091 567824 / conradh@bradan.iol.ie
Is féidir scéalta a chur chuig nuacht@cnag.ie
5
800 UMB Gaelaithe ag Banc na hÉireann Má tá tú tar éis rogha na Gaeilge a thabhairt faoi ndeara ar na huathmheaisíní bainc (UMB) ag Banc na hÉireann sna siopaí le déanaí, ní tú an t-aon duine! Tá os cionn 1,300 uathmheaisín bainc ag Banc na hÉireann sna 26 contae agus tá an banc i ndiaidh rogha Gaeilge a chur ar an 800 UMB miondíoltóra acu atá i siopaí timpeall na Poblachta. Ainneoin nach bhfuil an tseirbhís seo ar fáil ar na UMB sna siopaí ó thuaidh faoi láthair, is gnáthmheaisíní poll sa bhalla iad na UMB eile leis an mbanc agus tá rogha Ghaeilge ar fáil ar gach ceann acu sa tír, idir thuaidh agus theas, ach é a iarraidh. Ó tá an bogearra céanna i gceist le rogha Ghaeilge a ghníomhú ar na hinnill airgid uile sna ballaí, ní gá don bhrainse áitiúil ach lasc a smeachadh. Chuige sin, ní ghá
do phobal an cheantair ach iarraidh ar bhrainse é a chur ar siúl agus dúirt Ger Moffat, Ceannaire Ghrúpa UMB Bhanc na hÉireann, gur freagra ar iarratais ón bpobal é an tionscnamh Gaeilge ag an mbanc go dtí seo. Léiríonn sé seo an tábhacht a bhaineann le seirbhísí Gaeilge a lorg sa saol trí chéile, san earnáil phríobháideach chomh maith leis an earnáil phoiblí, agus éileamh na Gaeilge a léiriú aon uair gur féidir. Ba é Banc na hÉireann an chéad bhanc le seirbhísí baincéireachta áirithe agus rogha Ghaeilge ar UMB a chur ar fáil, agus tá leathnú na rogha teanga ar a uathmheaisíní miondíoltóra le moladh go hard. Bí cinnte go n-iarrann tusa ar do bhrainse áitiúil chun seirbhís Gaeilge a chur ar fáil i do cheantar féin. Léirigh éileamh na Gaeilge inniu!
Leabharlann & Club Leabhar Leabharlann & Club Leabhar Cuireann Gaeilge Locha Riach fáilte roimh chairde buaileadh isteach agus leabhair a thabhairt ar iasacht mar chuid den leabharlann bheag atá oscailte san oifig ar mhaithe le daoine fásta le déanaí. Níl costas ar bith ar an scéim seo ach iarrtar ar Ghaeil buaileadh isteach agus leabhar amháin a roghnú agus páirt a ghlacadh sa chlub leabhar. Tá breis agus 120 leabhar sa chnuasach ina bhfuil cúrsaí staire, béaloidis, taighde ar dhírbheathaisnéis,
6
úrscéalta, gearrscéalta, filíocht agus seanlitríocht na hÉireann le léamh. Tá sé i gceist ag an gclub tógáil ar an leabharlann beag atá ar fáil faoi láthair amach anseo. Beidh Oíche na Leabhar ar siúl Déardaoin an 20 Samhain 2008 agus cuirtear fáilte roimh dhaoine teacht isteach agus na leabhair atá léite acu a phlé. Ní bheidh léirmheas criticiúil de dhíth ach tuairimí macánta. Tuilleadh eolais ó Ghaeilge Locha Riach ag 091 870718 / prua@lochariach.com
Cuir na scéalta chugainn roimh 10 Nollaig 2008
Ríomhairí le Gaeilge Is iomaí feidhmiúchán ríomhaireachta agus suíomh idirlín atá anois ar fáil trí Ghaeilge ach is minic nach bhfuil pobal na teanga ar an eolas mar gheall orthu. Seo a leanas cúpla suíomh idirlín a bhaineann le cúrsaí ríomhaireachta trí Ghaeilge le treoir éigin a thabhairt daoibh agus chun cabhrú libh níos mó gnó a dhéanamh trí Ghaeilge: Acmhainn.ie Is áis iontach é an láithreán seo do lucht na Gaeilge. Gheofar foclóirí, liostaí téarmaíochta, agus téacsanna faoi cheird an aistriúcháin, agus taisce de théacsanna Gaeilge ar an suíomh seo, chomh maith le fóram inar féidir ceisteanna agus comhairle a chur ar a chéile faoi ghnéithe den teanga. Cruinneog.com Cuireann muintir na Cruinneoige dá fheidhmiúchán ar fáil óna suíomh le cabhrú le cúrsaí gramadaí na Gaeilge. Is féidir GaelSpell a íoschóipeáil saor in aisce chun go ndéantar botúin litrithe i gcáipéisí Gaeilge a thabhairt chun suntas, gan cur isteach a dhéanamh ar an litreoir Béarla cheana féin ar an ríomhaire. Ní gá na gutaí in Gaeilge a mheascadh ná sínte fada a fhágáil ar lár riamh arís! Déanann Cruinneog pacáiste bogearraí saorsheasaimh darb ainm Ceart a sholáthar ar an suíomh freisin, pacáiste a chabhraíonn le daoine gramadach agus litriú na Gaeilge a cheartú. Facebook.com Tá an suíomh gréasánaíochta seo i ndiaidh rogha na Gaeilge a chur lena liosta teanga fheidhmithe, agus is cosúil go bhfuil Bebo ag obair ar leagan Gaeilge dá líonra sóisialta arlíne féin a chur ar fáil sna sála orthu. Leanaigí dá gcrá le hiarratas agus beidh cairdeas fíorúil á dhéanamh againn trí Ghaeilge ar-líne gan mhoill!
Firefox www.getfirefox.com Is féidir an leagan den oideasra idirlín Firefox a íoschóipeáil ón suíomh thuasluaite agus ansin is féidir an idirlíon a chuardach trí Ghaeilge ó bharra cuardaithe Firefox go díreach tríd an mbreiseán cuardaithe a shuiteáil ó aimsigh.com.
Focal.ie Bunachar sonraí cuimsitheach de théarmaíocht nua na Gaeilge atá sa suíomh seo agus tá os cionn 315,000 téarma ar fáil ann. Tá Fiontar (DCU) ag obair chun cúram a dhéanamh de bhainistiú an bhunachair agus cóirú breise a dhéanamh air, chomh maith le hobair eagarthóireachta a chur i gcrích. Cruthófar treoir oibre chun an bunachar a cheangal le Corpas Náisiúnta na Gaeilge amach anseo. Logainm.ie Tá bunachar sonraí de logainmneacha na hÉireann cruthaithe ag Fiontar (DCU) agus An Brainse Logainmneacha (An Roinn Gnóthaí Pobail, Tuaithe agus Gaeltachta) ar an suíomh seo. Áis iontach don phobal atá ann, agus is cinnte spreagann sí spéis i saibhreas agus i saíocht logainmneacha na hÉireann. Windows XP www.microsoft.com/ireland/gaeilge D’fhorbair Microsoft Windows XP agus Microsoft Office 2003 i nGaeilge mar chuid de chlár idirnáisiúnta an chomhlachta do theangacha áitiúla agus tá an Pacáiste Comhéadan Gaeilge do Windows XP (le Service Pack 2) ar fáil ón suíomh thuasluaite.
Is féidir scéalta a chur chuig nuacht@cnag.ie
7
Imeachtaí Á itiúla Baffle Breá @ Baile Locha Riach Ba mhaith le Gaeilge Locha Riach comhghairdeas a dhéanamh le Coiste Baffle agus an 12 féile ceiliúrtha acu i mBaile Locha Riach le déanaí. Bhí na gnéithe gaelacha go mór chun tosaigh arís sa bhFéile agus ba ag Micheál Ó Muircheartaigh a bhí an onóir Féile Baffle 2008 a sheoladh go hoifigiúil. Chas Róisín Elsafty roinnt
amhán fileata agus an lucht éisteachta curtha faoina draíocht aici lena glór binn séimh. Cuireadh fáilte Uí Cheallaigh roimh Simon Ó Faoláin, file, agus é ag léamh ina stíl aitheanta féin as an gcnuasach Anam Mhadra a foilsíodh i mbliana. Bhí sé ar dhuine de na moltóirí ar phríomhchomórtas na Féile freisin agus bhí fás nach beag tagtha ar líon na ndánta i nGaeilge i mbliana. Maith libh uile! Gugalaí Gug: An Seó Beo! Beidh seó beo Gugalaí Gug á léiriú i gCora Droma Rúisc, Co. Liatroma Dé Domhnaigh an 23 Samhain 2008 ag 3.00in in Amharclann The Dock. Tá treoracha le fáil ó www.thedock.ie agus níl ach costas €7.50 an duine (páistí agus cúramóirí araon) á ghearradh ar an doras ach is gá áit a chur in áireamh roimh ré. Áirithintí: 01 6715116 / 0852885672 (clóscéilíní amháin) / imeacht@comhluadar.ie
8
Seó Samhna den Scoth Líonadh an halla le timpeall 400 duine ag Seó Samhna Ghaelscoil Riabhach i mBaile Locha Riach roimh bhriseadh lár-théarma ar na mallaibh. Ceiliúradh a bhí sa seó seo ar athbhliain na gCeilteach agus ba léir go raibh pobal na scoile uile rannpháirteach ann. Seó gairmiúil den scoth ina raibh soilse, fuaim, cúlra ceoil agus seit stáitse curtha le chéile don ócáid. Bhí deich gcuid sa tseó iomlán ina raibh gach uile dalta páirteach óna Naíonáin Bheaga go Rang 6. Is cosúil nach raibh eagla ar dhuine ar bith acu a bheith ar an árdan agus Na Sicíní Caillte, Billí Bus, dráma oiriúnach dar teideal An Fómhar, An Draoi Oz agus fiú ceoldráma cumtha go speisialta i dtaobh Bhaile Locha Riach don ócáid darb ainm An Píobaire Riabhach léirithe acu. Bhí sleachta seanchais ‘s filíochta fite fuaite sa seó freisin agus Tallann Locha Riach le feiceáil agus le cloisteáil go cinnte! Cuireadh clabhsúr le himeachtaí na hoíche le hamhránaíocht bhreá ón gCór Riabhach. Bhain gach duine an-sult as an seó agus tá moladh mór ag dul do na daltaí, na múinteoirí agus na tuismitheoirí dícheallacha araon. Maith sibh uile! Ciorcal Comhrá Luimnigh Cuireadh tús leis an gCiorcal Caidrimh i gcathair Luimnigh arís ar an 26 Deireadh Fómhair agus Áras Íde álainn athchóirithe oscailte in athuair! Tá caoinfháilte ag cách bualadh isteach ar an gcéad chiorcal eile áit go mbeidh filíocht, amhránaíocht agus comhluadar den scoth le fáil – ach teagmháil a dhéanamh le Conradh na Gaeilge leis na sonraí a fháil. Tuilleadh eolais: 061 417895 / conradhluimnigh@gmail.com / 18 Sráid Thomáis, Luimneach
Cuir na scéalta chugainn roimh 10 Nollaig 2008
Cupid Ar Cuairt! Gradaim Locha Riach Tá clár nua á dhéanamh do TG4 faoi láthair le meascán den ghrá and den spraoi sa scéal! Bunús an chláir ná go mbeidh ar bhean singil duine as triúr fear a roghnú le dul amach ar coinne leis, ach gan súil a leagann ar éinne acu roimh ré. In áit bualadh leis na fir iad féin, gheobhaidh sí 3 eochair le dul isteach go tithe na bhfear
uile agus le cabhair ó na síceolaithe, beidh uirthi tuairim de na fir éagsúla a fháil trí bhreathnú thart ar na tithe ar fad. Ansin roghnódh sí an teach is fearr léi agus súil aici go rachaidh an fear gur leis an teach i bhfeidhm chomh mór céanna uirthi agus a ndeachaigh an teach!! Mar sin, más fear nó bean le Gaeilge tú, má tá tú singil, agus má tá do theach féin agat nó ar cíos, tá Abú Media á do lorg! Íocfar gach rannpháirtí as páirt a ghlacadh sa sraith agus beidh siad ag taifeadadh i mBaile Átha Cliath, i nGaillimh agus i gCorcaigh go luath. Glac leis an deis dul ar an teilifís agus déan teagmháil le Loretta Ní Ghabháin ar +353 (0)91 505100 / cupid@abumedia.com
Ba mhór ag Gaeilge Locha Riach cuireadh a thabhairt do ghrúpaí moltaí a chur isteach le haghaidh Gradaim Locha Riach 2008. Ceiliúradh ar a bhfuil bainte amach ar son na Gaeilge ag grúpaí pobail sa chomharsanacht i rith na bliana a bheas ann le ceol, amhránaíocht, spraoicheist, siamsaíocht, fíon ‘s fáiltiú ar an 2 Nollaig in Óstán Locha Riach. Bronnfar Gradaim an Phobail 2008 ar na heagraíochtaí pobail uile a rinne iarracht an Ghaeilge a chur chun cinn i mbliana sa cheantar agus bronnfar 5 ghradam speisialta ar na heagraíochtaí pobail a rinne iarracht ar leith ar bhun dheonach i mBaile Locha Riach, i mBéal Átha na Slua, in Átha an Rí, i nGort Inse Guaire agus in Órán Mór. Is é Seosamh Mac Donncha, Príomhfheidhmeannach Choiste Gairmoideachais Chontae na Gaillimhe a bheas i láthair leis na gradaim a bhronnadh i mbliana. Tuilleadh eolais ó Phádraig Ó Baoill ag 091 870718 / prua@lochariach.com
Is féidir scéalta a chur chuig nuacht@cnag.ie
9
Post le Pobal
Is mian le POBAL Oifigeach Taighde lánaimseartha (Grád NJC 40) a cheapadh ar chonradh seasta bhliain amháin. Tabhar-
faidh an tOifigeach Taighde faoi thaighde ar riachtanais traenála agus tacaíochta d’earnáil na Gaelscolaíochta agus na Gaeltachta i dtaca le páistí a bhfuil sainriachtanais orthu. Beidh na nithe seo a leanas ag an té a cheapfar: bunchéim; iarchéim a raibh taighde mar chuid shuntasach di, ar réimse ábhartha don tionscadal taighde; ardscileanna
10
cumarsáide agus idirphearsanta; agus taithí ar úsáid Theicneolaíocht na Faisnéise agus na Cumarsáide. D’fhéadfadh oibrí ar iasacht an post seo a líonadh. Tá líofacht na Gaeilge mar chritéir riachtanach don phost seo. Le cur síos mion ar an phost, tuilleadh eolais agus foirmeacha iarratais a fháil, déan teagmháil leis: An tOifigeach Airgeadais, Pearsanra agus Riaracháin POBAL Cultúrlann McAdam Ó Fiaich 216 Bóthar na bhFál Béal Feirste BT12 6AH +44 (0)28 90 438132 Dáta druidte: Dé Luain 17 Samhain Is fostóir comhionannas deiseanna é POBAL.
Cuir na scéalta chugainn roimh 10 Nollaig 2008
Ní Chóir Ceist Aicme a Dhéanamh den Ghaeilge Cháin Conradh na Gaeilge an Roinn Oideachais agus Eolaíochta go géar as cur le claontacht aicme ag an dara leibhéal oideachais trí stop a chur le deontas múinteoireachta na gcoláistí samhraidh sa cháinaisnéis is déanaí, agus léirigh a dtacaíocht iomlán do na coláistí samhraidh a fhulaingeoidh faoin gciorrú seo. Arsa Pádraig Mac Fhearghusa, Uachtarán Chonradh na Gaeilge: “Níl amhras dá laghad ach gurb í an tréimhse a chaitheann scoláirí óga sna coláistí samhraidh an deis is fearr atá acu a gcuid scileanna cumarsáide
maíochta a bpáistí a chur chuig an nGaeltacht sa samhradh. “Ní hamháin sin ach tá praghas na gcúrsaí socraithe cheanna féin ag coláistí don samhradh seo chugainn, tá na bróisiúir foilsithe agus iarratais ag teacht isteach - é seo uilig bunaithe ar an tuiscint go mbeadh an deontas á íoc mar is gnáth ag an Roinn Oideachais - agus creideann an Conradh gur cúis náire don Roinn agus don Rialtas trí chéile go bhfuil siad i ndiaidh dalla mullóg a chuir ar fhoireann na gcoláistí samhraidh, a bhíonn ag saothrú chomh dícheallach ar
Gaeilge a fheabhsú, go háirithe a scileanna labhartha, ach tá lucht eagraithe na gcoláistí ag brath ar an deontas caipitíochta mar fhoinse ioncaim le cuid de na costais a ghlanadh, sa dóigh is go bhfuil na cúrsaí á dtairiscint ar phraghas réasúnta do thuismitheoirí. “Dar leis an gConradh cuirfidh an ciorrú seo go mór le claontacht aicme ag an dara leibhéal oideachais. Beidh níos mó marcanna ag dul do labhairt na teanga sna scrúduithe stáit ón mbliain 2012 ar aghaidh, agus beidh buntáiste ag mic léinn a bhfuil sé d’acmhainn ag a dtuistí íoc as cúrsa Gaeltachta dóibh dá réir, agus cuirfidh ciorrú na Roinne leis an gclaonadh seo.” Arsa Julian de Spáinn, Ard-Rúnaí an Chonartha: “Creideann an Conradh gur le pobal uile-aicmeach na hÉireann an Ghaeilge, ach ciallaíonn an ciorrú míámharach seo go mbeidh táille breise ar na cúrsaí samhraidh amach anseo agus mar thoradh, go mbeidh sé níos deacra fós ar dhaoine atá faoi mhíbhuntáiste eacna-
mhaithe le cur chun cinn na teanga bliain i ndiaidh bliana.” Is léir don Chonradh go bhfuil ceap magaidh á dhéanamh de bheartas an Rialtais an Ghaeilge a chur chun cinn, agus de ghealltanais ón Roinn Oideachais go gcuirfear níos mó béime ar an nGaeilge labhartha ag an dara leibhéal, i bhfianaise an chiorruithe seo a chuirfidh inmharthantacht na gcoláistí go mór i mbaol. Freastalaíonn tuairim is 25,000 déagóir ar chúrsaí Gaeltachta in Éirinn gach bliain, ach le cealú an deontais múinteoireachta, beidh sé rídheacair cúrsaí rathúla a reáchtáil go heacnamúil, agus buille tubaisteach a bheas ann do gheilleagar na Gaeltachta má bhíonn ar na coláistí samhraidh deireadh a chur le cúrsaí mar thoradh air seo. Tá Conradh na Gaeilge ag éileamh go gcealaítear an cinneadh tubaisteach deireadh a chur leis an deontas caipitíochta do na coláistí samhraidh láithreach, sula mbeidh dochar as cuimse déanta do chóras rathúil na gcúrsaí samhraidh sa Ghaeltacht.
Is féidir scéalta a chur chuig nuacht@cnag.ie
11
Crosfhocal Mhí na Samhna
Trasna 1 talamh tanaí grin faoi uisce (7) 3 dlí a ritheann parlaimint (4) 4 scornach (9) 6 cur trí thine (2) 8 anáil; puth (2) 9 clúdach bréag-ghruaige (8) 11 compord; suaimhneas (2) 12 measartha; réasúnta (11) 14 stáitse (5) 15 buíon oibre (8)
Síos 2 boinéad; caipín (6) 3 ionsaí; aimsiú ar mharc (4) 5 an-dubh (9) 7 gunna beag láimhe (7) 8 cuireadh chun troda; gaiscíocht (7) 10 plean; córas gníomhaíochta (5) 13 talamh; cré (5) 16 fear atá i gceannas ar mhainistir (2)
Más spéis leat dearbhán ar luach €30 don Siopa Leabhar a bhuacaint, líon isteach an crosfhocal i gceart agus seol chuig: An Crosfhocal, 6 Sráid Fhearchair, Baile Átha Cliath 2. Buaiteoir Mhí Dheireadh Fómhair: D Ó Seanáin, Co. Liatroma
12
Cuir na scéalta chugainn roimh 10 Nollaig 2008