Crosfhocal Mhi Lúnasa Trasna 1 3 8 11 (12) 14 15 16 17 Síos 2 3 4 5 6 7 9 10 12 13
Iml. 2 Eagrán 9
Níl imeacht na Gaeltachta dosheachanta
cleas; dallamullóg (3) seasc (6) náid (7) gan a bheith in ann rudaí a choimeád faoi rún rud nach bhfuil beo (2) an cineál aimsire a bhíonn in áit (6) an t-alt? (2) teach mór poiblí (5) ar dhath an tsneachta (3) gan bhruith; gan chócaireacht (3) gealach (2) anáil; puth (2) duine a théann ar bhus nó ar thraein (9) teach le ceadúnas chun deochanna meis ciúla a dhíol (9) bláth beag bán (7) curadh (6) uaigneach; singil (8) ceol; seó (7)
Más spéis leat cur isteach ar an gcomórtas seo ní mór duit an crosfhocal (agus é líonta isteach i gceart agat) a sheoladh ar aghaidh chuig: An C r o s f h o c a l , 6 S r á i d F h e a r c h a i r, B a i l e Á t h a Cliath 2.
Suirbhé Gaeilge i Maigh Cuilinn Tá Gaeilge á labhairt i Maigh Cuilinn leis na mílte blianta agus tá siabhreas ag baint leis an gceantar de bharr na teanga agus is rud é a thugann féiniúlacht faoi leith don pharóiste. Baineann buntáistí áirithe le stádas Gaeltachta an pharóiste, don duine aonair agus don phobal trí chéile. Is fíor le rá, freisin, go bhfuil anchuid tugtha ar ais ag Maigh Cuilinn don Ghaeltacht agus do chultúr na tíre trí chéile, ach go háirithe i cgúrsaí litríochta. Is fíor le rá, freisin, gur ceangal casta é atá idir Maigh Cuilinn agus Gaeltacht Chonamara agus neart ann a deir ná chóir dúinn a bheith sa Ghaeltacht ar chor ar bith agus nach bhfuil aon Ghaeilge i Maigh Cuilinn. Níl sé seo fíor ar ndóigh. Ní hionann Maigh Cuilinn agus Ros Muc ó thaobh úsáid na Gaeilge ach ní hionann é ach oiread le háiteanna lasmuigh den Ghaeltacht. Tá ceantair fós i Maigh Cuilinn ina bhfuil an Ghaeilge á labhairt gan sos leis na mílte blianta. Tá clannta á dtógáil le Gaeilge agus tá líom mór daoine a labhraíonn an tean-
Nuachtlitir Mhíosúil Chonradh na Gaeilge
ga go rialta. An orthu atá an locht nach bhfuil polasaí stáit ann maidir le cúrsaí pleanála agus forbartha teanga? Chun cur ar ár gcumas plean forbartha teanga a ullmhú bheartaigh Craobh Mhaigh Cuilinn de Chonradh na Gaeilge, i gcomhar le Cumann Forbartha Mhaigh Cuilinn, suirbhé a dhéanamh ar staid na Gaeilge sa pharóiste. Líonadh isteach 572 ceistneoir ar fad agus chlúdaigh na ceistneoirí seo 1,907 duine ar fad. Is measc na nithe is spéisiúla a tháinig chun cinn de bharr an taighde agus an tsuirbhé seo ná; dúirt 87.24% go dteastaíonn uathu go bhfanfadh Maigh Cuilinn sa Ghaeltacht; dúirt 22.38% go mbaineann siad féin nó a dteaghlaigh úsáid as an nGaeilge go laethúil agus dúirt 60.49% go dtabharfadh siad tacaíocht d'oideachas trí Ghaeilge ag gach leibhéal i Maigh Cuilinn. Le haghaidh tuilleadh eolais faoin suirbhé seo is féidir teagmháil a dhéanamh le Peadar
Mac
Fhlannchadha
eolas@cnag.ie nó ag 091 567824.
4. Má tá spéis ag do chraobh ábhar a chur ar fáil don nuachtlitir seo déan teagmháil linn san Ard-Oifig
ar
Níl bás na Gaeilge mar theanga teaghlaigh agus phobail sa Ghaeltacht dosheachanta má dhéantar bearta daingne cinnte anois chun an scéal a leigheas dar le Conradh na Gaeilge. "Is ceist thábhachtach í todhchaí na Gaeltachta don náisiún go léir" a dúirt Dáithí Mac Cárthaigh, Uachtarán an Chonartha, a bhfuil cónaí air i nGaeltacht Ráth Chairn, agus é ag trácht ar thuairisc Ollscoil na hÉireann Má Nuat a sceitheadh agus a deir go bhféadfaí go n-éagfaidh an Ghaeilge sa Ghaletacht faoi 2025 má leanann cúrsaí mar atá. Dúirt sé chomh maith; "Is féidir le pobal theanga mhionlaigh teacht slán agus dul i neart, ach ní foláir forlámhas a bheith ag an teanga sin sa phobal maidir le cúrsaí oideachais, riaracháin phoiblí, gnó, póilíneachta agus na gcúirteanna, na neaglaisí, agus na gcumann deonach, spóirt, agus sóisialta. "De dheasca an brú a bheith cosúil le gach aon duine eile agus Béarla a labhairt, brú
Maoinithe ag:
SAN EAGRÁN SEO: 1. Níl Níl Imeacht na Gaeltachta Dosheachanta 2. Tionól na Mumhan 2007 3. An Dáil Mhór Comhaltas Uladh
a thagann ó shíor-úsáid an Bhéarla ag na cumainn seo go háitiúil, is i mBéarla amháin a bhíonn go leor leor seirbhísí riachtanacha agus cúrsaí sóisialaithe, rud a chreimeann tuilleadh úsáid na Gaeilge. "Beidh tacaíocht ag teastáil ó na pobail ar mian leo fanacht sa Ghaeltacht ón earnáil phoiblí agus ón earnáil phríobháideach, tiomáinte ag an Rialtas, chun pleananna teanga a chur i gcrích faoi mar a tharla ar Oileáin Aland na Fionlainne agus i Québec Cheanada. "Ní foláir an tuairisc a fhoilsiú gan mhoill agus na moltaí ann a fheidhmiú go hiomlán", arsa an Cárthach.
Tionól na Mumhan 2007 Bhí Tionól na Mumhan ar siúl i Múscraí idir 14-17 Meitheamh i mbliana agus d'éirigh go thar barr leis. I measc na nimeachtaí éagsúla uilig a bhí ann bhí léacht ar fhilí Mhúscraí le Beitsí Ní Shuibhne, Quiz Boird agus fógairt Choiste Dúiche na Bliana, comórtais sean-nóis, agallamh beirte srl… idirGhaeltachtaí, chomh maith le himeachtaí spóirt agus spraoi. Bhain gach duine a bhí i láthair an-taitneamh as an deireadh seachtaine. Eagraíodh cuid mhaith de na himeachtaí i gcomhar le hÓige na Gaeltachta le freastal ar dhaoine óga. Ina measc siúd bhí comórtais peile, tarraingte téide, poca/cice fada. Chomh maith leis sin, bhí tráth na gceist, comórtas damhsa, céilí agus dioscó ann.
24 Iúil 2007
4. Cúrsaí Gaeilge i mBaile Locha Riach 5. Folúntas 6. Baile Locha Riach 7. Fleadh Laighean 8. Gaillimh agus Eile 9. Crosfhocal Mhí Mhí Iúil 10. Suirbhé Gaeilge i Maigh Cuilinn Vótaíocht Vótaíocht Nua ar Shuí Shuí omh Idirlín an Chonartha An mbeidh deireadh leis an nGaeilge mar theanga labhartha na Gaeltachta taobh istigh de scór bliain. • Beidh • Níí bheidh
Donnchadh hAodha in éindí le Máire Ní Laoi
Scoil Cheoil an tSamhraidh Broderick/Carty 15- 20 Iúil '07 Arís i mbliana, thug Scoil Cheoil an tSamhraidh Broderick/Carty deis do dhaltaí réimse leathan ceoil thraidisiúnta a fhoghlaim. Bhí oscailt oifigiúil na seachtaine ar siúl i dTúr Rua, Ballán, Baile Locha Riach, Co. na Gaillimhe agus ceolchoirm iontach eagraithe don ócáid. Bhí deis ag daltaí gléas ceoil a roghnú le foghlaim i rith na seachtaine. Tuilleadh eolais ar fáil ag 091 870718 agus ag prua@lochariach.com
Má tá tuairim agat maidir leis an gceist seo thuas is féidir vóta a chaitheamh ach gabháil isteach ar Shuíomh Idirlín an Chonartha ag eolas@cnag.ie
1.
CINNEADH GAN CHIALL GAN RÉASÚN GLACTHA AG AN AIRE OIDEACHAIS, MARY HANAFIN Éilíonn Conradh na Gaeilge ar an Aire Oideachais, Mary Hanafin, athmhachnamh a dhéanamh ar an gcinneadh tubaisteach ar leis le gairid maidir le múineadh an Bhéarla i nGaelscoileanna ag leibhéal na naíonán sóisir, i. go múinfí an Béarla ón dara téarma scoile ar aghaidh. Cáineann an Conradh an beartas seo go géar toisc go ndéanann sé neamhaird ar an gcomhairle ón gComhairle Náisiúnta Curaclaim agus Measúnachta (CNCM) atá i mbun próisis chomhairlithe ar an ábhar seo le blianta beaga anuas agus a mhol a thuilleadh taighde a dhéanamh ar an ábhar. Tá ceithre réiteach ghearrthéarmacha molta ag an CNCM agus an tuilleadh taighde seo á dhéanamh. Dúirt Dáithí Mac Cárthaigh, Uachtarán Chonradh na Gaeilge: Cuireann an cinneadh seo ionadh agus alltacht orm. Ní hé go bhfuil droch-chomhairle curtha ar an Aire ach is amhlaidh go bhfuil an tAire ag gníomhú go beag beann ar a cuid comhairleoirí.
Baile Locha Riach
Tháinig slua mór ar cuairt go Baile Locha Riach le deireanas agus an long mhór Libertad istigh i gcuan na Gaillimhe le cúpla lá. Mar a tharla, tá ceangail ag Baile Locha Riach le lucht na hAirgintíne ar an ábhar go raibh tionchar nach beag ag An t-Ath. Anthony Fahy (1805 1871) ar thír na Meiriceá Theas siar sa naoú haois déag. Nochtaíodh leacht cuimhniúcháin in onóir don sagart. Tuigtear go ndearna an sagart áirithe seo a lán oibre ar son na mbocht, gur fear a d'oibrigh go díograiseach ar son an phobail. Bhí dualgasaí éagsúla air mar chomhairleoir i dtaobh cúrsaí dlí is airgid agus bhíodh sé ag feidhmniú mar bhreitheamh sa cheantar fosta. Thaisteal sé na mílte míle i sléibhte na hAirgintíne ar dhroim capaill. Bhí sé san Airgintín le linn an Ghorta Mhór in Éirinn agus bhailigh siad £441 le cur ar ais go hÉirinn. Is léir go bhfuil cuimhne ag muintir na hAirgintíne ar cheantar Oirthear na Gaillimhe go fóill agus iad tagtha ar cuairt go speisialta ar Bhaile Locha Riach le léacht cuimhneacháin a nochtadh is seisiún ceoil a bheith acu leis an chraobh áitiúil de Chomhaltas Ceoltóirí Éireann. B'iontach an rud é an nasc idir cultúr dúchasach na hÉireann a neartú athuair agus baineadh an-sult as scoth an cheoil i rith na hoíche.
2.
Is gá córas tumoideachais Gaeilge sna ranganna naíonáin toisc uileláithreacht an Bhéarla agus toisc gur ó theaghlaigh Bhéarla a thagann formhór na bpáistí Gaelscoile. Is gá tumoideachas chun an t-éagothromas seo a chothromú agus chun nós na Gaeilge a bhunú agus a bhuanú i measc na ndaltaí agus sa scoil." Cáineann an Conradh an tAire Hanifan, chomh maith, as an cinneadh seo a fhógairt ag am a bhfuil cuid mhaith le lucht oideachais ar saoire. Is féidir leis an Aire glacadh leis go cinnte nach mbeidh an Conradh agus mórphobal na Gaeilge i gcoitinne ag seasamh siar agus ag glacadh leis an gcinneadh seo. Pléadh an cheist seo ag ArdFheis Chonradh na Gaeilge i mí Aibreáin na bliana seo agus ritheadh rún d'aon ghuth i gcoinne a leithéid d'ísliú céime don tumoideachas i ngaelscoileanna an Stait. Iarrann lucht na hArd-Oifige ar bhaill agus ar chraobhacha an Chonartha teagmháil a dhéanamh lena dTeachtaí áithiúla Dála chun an cheist seo a phlé.
Club Árus na nGael
An bhfuil tú tinn tuirseach de a bheith ag déanamh an ruda chéanna gach oíche a théann tú amach? Má tá píosa craic uait, téigh chuig Club Árus na nGael le casadh le daoine nua agus ag an am céanna cuir feabhas ar do chuid Gaeilge oíche Chéadaoin. Bíonn oíche na bhfoghlaimeoirí ar siúl gach Céadaoin i gClub Árus na nGael, 45 Sráid Doiminic, Gaillimh. Má tá tú ag iarraidh deis chun cur le do chuid Gaeilge is deis iontach duit an oíche seo. Cuireann Conradh na Gaeilge an oíche seo ar fáil chun deis a tabhairt do dhaoine feabhas a chur ar a gcuid Gaeilge. Bíonn an múinteoir Éilís Ní Dhúill i láthair chun cur leis an gcomhrá agus chun aon cheist i dtaobh teanga agus focal Gaeilge a fhreagairt. Chun castáil le daoine nua agus le haghaidh píosa craic trí Ghaeilge, buail isteach chugainn. Gach Dé Céadaoin ag 9:30 i.n i gClub Árus na nGael. Tá fáilte roimh chách. Tuilleadh eolais: 091-567824/ conradh@bradan.iol.ie
Má tá spéis ag do chraobh ábhar a chur ar fáil don nuachtlitir seo déan teagmháil linn san Ard-Oifig
Fleadh Laighean D'éirigh go thar barr le Fleadh Laighean a bhí ar siúl i mBaile Átha Buí idir 9-15 Iúil. Bhí baint mhór ag Áth Buí le Gaeilge, craobh de chuid an Chonartha, léi i mbliana agus bhí an Ghaeilge an-lárnach inti ó thús go deireadh. Ghlac na céadta daoine óga páirt sna comórtais éagsúla a eagraíodh agus bhí oíche mhór amhránaíochta ar siúl sa Bhradán Feasa, Ráth Cairn, oíche Chéadaoin na féile. Tá aitheantas ar leith ag gabháil don chraobh áitiúil as an obair mhór uile a rinne siad chun an Ghaeilge a chur chun cinn le linn na féile. Tá tuilleadh eolais le fáil faoin bhféile ar shuíomh idirlín na craoibhe ag www.athbui.com. Is craobh iontach gníomhach é Áth Buí le Gaeilge agus go leor oibre déanta acu maidir le gnó trí Ghaeilge a chur chun cinn sa bhaile.
Gaillimh agus Eile TEASTAS EORPACH NA GAEILGE AR FÁIL Ó CHONRADH NA GAEILGE, GAILLIMH An bhfuil aithne agat ar éinne atá ag iarraidh Gaeilge a fhoghlaim ón tús nó an bhfuil sé ar intinn agat féin dul chun cinn a dhéanamh leis an méid atá agat? B'fhéidir go bhfuil tú ag machnamh ar Theastas Eorpach na Gaeilge a bhaint amach? Tá rogha úr ranganna Gaeilge ag gach leibhéal ar fáil ó Chonradh na Gaeilge, Gaillimh, an t-earrach seo agus beidh daoine in ann cáilíocht Eorpach a bhaint amach sa Ghaeilge. Bunaithe ar na ranganna agus ar na himeachtaí teanga eile a chuirfear ar fáil i rith na bliana, beidh deis ag daoine scrúdú a dhéanamh chun Teastas Eorpach na Gaeilge a bhaint amach i gcomhar le hOllscoil na hÉireann, Má Nuad. Tá ardtaithí ag múinteoirí Chonradh na Gaeilge ag múineadh agus ag tabhairt cúnaimh d'fhoghlaimeoirí le blianta fada. Maidir leis na ranganna féin beidh siad ar fáil ag leibhéil éagsúla ó Ghlantosaitheoirí go dtí an tArdleibhéal. Bíonn líon na ndaoine i ngach rang beag i gcónaí le béim mhór ar rannpháirtíocht na ndaltaí agus ar riachtanais an mhic léinn. Beidh iontas ort nuair a fheicfidh tú do chuid muiníne ag forbairt; an tuiscint agus an labhairt ag feabhsú i ranganna néamhfhoirmiúla leis an mbéim ar an Ghaeilge labhartha agus na focail choitianta a úsáidtear i ngnáthcháint. Tá cuireadh ag foghlaimeoirí bheith linn i gClub Árus na nGael le páirt a ghlacadh i réimse leathan ócáidí sóisialta chun an Ghaeilge a chleachtadh. Beidh méadú, freisin, ar an réimse imeachtaí a eagrófar chun deiseanna a thabhairt do lucht na ranganna an Ghaeilge atá á foghlaim acu a úsáid agus cur lena muinín in úsáid na teanga. Déanaigí cinnte go mbeidh bhur ranganna Gaeilge curtha in áirithe in am mar tá uasmhéid ar an líon daoine i ngach rang. Is ar oíche Luain, 26 Márta, 2007, ag 8.00in
a bheidh an clárúchán ar siúl do ranganna Gaeilge Chonradh na Gaeilge, a bheidh ag tosú arís ar an Luan, 2 Aibreán 2007. Beidh na ranganna go léir ar siúl i lár chathair na Gaillimhe in Árus na nGael, 45 Sráid Doiminic, ar feadh uair go leith, tráthnóna amháin sa tseachtain ar feadh 8 seachtaine. Má theastaíonn foirm iarratais nó tuilleadh eolais uait déan teagmháil le Conradh na Gaeilge ag 091 567 824 nó conradh@bradan.io.ie. Bainis Mhór Ghaelach i Ráth Cairn Comhghairdeas le Seán ó Dubhda a phós Neas Nic Dhonnchadh le gairid. Is iníon í Neasa le Pádraig Mac Donnchadh, ball den Choiste Gnó. Guíonn lucht na hArd-Oifige gach rath orthu don todhchaí.
Ranganna san Ard-Oifig Tháinig an dianchúrsa samhraidh chun deiridh le gairid agus beidh an cúrsa deiridh ar tosú 7 Lúnasa.
Má tá spéis ag do chraobh ábhar a chur ar fáil don nuachtlitir seo déan teagmháil linn san Ard-Oifig
3.