Nuachtlitir | Conradh na Gaeilge | Feabhra 2006

Crosfhocal Mhí Feabhra Trasna 1 leanbh beag (7) 4 dlí a ritheann parlaimint (4) 7 bosca nó seomra fuar chun bia a choinneáil friseáilte ann (9) 9 an t-alt? (2) 10 rógaire (7) 13 réidh le baint (4) 14 siúráilte; dearfa (6) 17 saoiste (3) 18 díoltóir feola (8) 19 páirc nó clós do bheithígh (5) Síos 2 3 4 5 6 8 11 12 15 16

arís (7) véarsa d'amhrán (4) seasc (6) an glór a dhéanann gadhar (6) furasta a léamh (7) compord; suaimhneas (2) áthas; sástacht (5) conablach ainmhí (6) gáir mhaíte (3) uirlis troda (3)

B'fhurasta neamhaird a dhéanamh de ráiteas Éanna Uí Chionnaith ag Ard-Fheis Fhine Gael faoi dheireadh a chur le riachtanas na Gaeilge le haghaidh na hArdteistiméireachta. Ach is baolach nach féidir é sin a dhéanamh. Ní hé seo an chéad uair a rinne sé a leithéid de ráiteas. Caithfidh go bhfuil sé i ndáiríre faoi. Bíodh go ndeireann sé go dteastaíonn uaidh tús a chur le díospóireacht faoin gceist tá a dhearcadh féin soiléir. Tá gach cosúlacht ann go bhfuil móramh sa pháirtí a d'aontódh leis sa dearcadh sin, bíodh gur cinnte go bhfuil roinnt daoine ann, agus Teachtaí Dála ina measc, nach mbeadh ar aon fhocal leo.

Tá stair áirithe ag Fine Gael faoin gceist seo, ag dul siar go dtí seachtóidí an chéid seo caite nuair a cuireadh deireadh leis an riachtanas a bhí le Gaeilge chun dul isteach sa státseirbhís.

Dúradh an rud céanna ag an am atá á rá anois: go gcabhródh an cinneadh sin ar bhealach éigin rúndiamhrach le staid na Gaeilge sa tseirbhís. B'fhollasach don té ba dhaille ná raibh sé sin fíor. Bhí sé soiléir freisin gur maith a thuig an dream a rinne an cinneadh ná raibh sé fíor. Ba dhrochbhuille ar fad a bhí sa chinneadh sin don teanga. Ba mhó fós de bhuille é dá nglacfaí leis an moladh is déanaí seo ó cheannaire Fhine Gael.

Ach céard is cóir a dhéanamh faoin moladh seo? Céard is cóir do Chonradh na Gaeilge agus eagrais eile teanga a dhéanamh faoi?

Is maith go bhfuil moltaí fiúntacha déanta cheana féin ag Uachtarán an Chonartha in altanna agus litreacha sna nuachtáin.

Arís is baolach go gcaithfimid filleadh ar sheanphort a bhí go minic cheana againn ar an iris seo. Is den riachtanas é go mbeadh teagmháil ag an gConradh ag an leibhéal is airde leis an aicme polaitíochta le baill an rialtais ar an gcéad dul síos, ach le ceannairí na bpáirtithe polaitíochta uile.

Nuachtlitir Mhíosúil Chonradh na Gaeilge

Ollscoil na hÉireann, Gaillimh, agus an Ghaeilge

Dearbhán €30 don Siopa Leabhar le buachan. Buaiteoir mhí na Samhna: Seonadh Ní Thuama, Cill Mhantáin.

Cuir an crosfhocal chuig: An Crosfhocal, 6 Sráid Fhearchair, Ath Cliath 2.

Tuairimí agus Comhfhreagras Feasta - Nollaig 2005 (Eagarfhocal)

Eagrán 4

Léiríonn an eachtra is déanaí seo, arís eile, an riachtanas atá ann an fhaillí atá déanta sa ghné thábhachtach seo d'obair an Chonartha a leigheas. Is eagraíocht náisiúnta í an Conradh. Ní gá a tábhacht i stair ná i saol na tíre seo a athinsint. Is cuid dár noidhreacht náisiúnta í an Ghaeilge. Féach a hionad inár mbunreacht. Níor déanamh ach lagiarracht sna seachtóidí chun cur in aghaidh an chinneadh faoin nGaeilge sa státseirbhís. Níor chóir go dtarlódh sé sin arís.

Is é Fine Gael an dara páirtí polaitíochta is mó sa tír.

D'fhéadfadh go mbeadh príomhionad acu i pé rialtas a bheidh againn tar éis an chéad olltoghchán eile. Níl sé ceart go ligfí do cheannaire an pháirtí a bheith ag déanamh ráitisí leibideacha, cosúil leis an gceann faoi Riverdance agus rincí Gaelacha, agus ag comhairliú cur chuige úrnua a dhéanfadh leas na Gaeilge ar bhealach éigin míorúilteach. Is ceist thábhachtach náisiúnta atá anseo. Ba chóir a iarraidh ar Éanna Ó Cionnaith bualadh le toscaireacht ón gConradh chun an ráiteas seo a phlé.

Lá Oiliúna agus Díospóireacht D’éirigh go hiontach leis an díospóireacht agus an lá oiliúna a d’eagraigh an Conradh. Tá gach eolas le fáil faoi dá ócáid sin ar www.cnag.ie. Ba mhaith le foireann an Chonartha gach rath a ghuí ar Shiobhán Ní Ghaoithín don todhchaí. Chaith Siobhán na blianta ag obair leis an gConradh i nGaillimh agus d’éirigh léi neart rudaí éagsúla a bhaint amach le linn na tréimhse sin.

Mothóidh muid uainn tú a Shiobháin!

4. Má tá spéis ag do chraobh ábhar a chur ar fáil don nuachtlitir seo déan teagmháil linn san Ard-Oifig

1 Feabhra 2006

SAN EAGRÁN SEO:

Iarann Uachtarán Chonradh na Gaeilge, Dáithí Mac Cárthaigh ar gach ball den Chonradh litir den chineál seo a chur chuig polaiteoirí áitiúla

1. OÉG AGUS AN GHAEILGE

A chara,

2. Name Your Place an dara cló i gcló anois.

Ba mhaith liom do thacaíocht a fháil chun seirbhísí oideachais 3ú leibhéil a chinntiú do lucht labhartha na Gaeilge in Ollscoil na hÉireann, Gaillimh.

Faoi láthair, tá oibleagáid ar Ollscoil na hÉireann Gaillimh faoi alt 3 de Acht Choláiste Phríomhscoile na Gaillimhe 1929 ("an tAcht"), cainteoirí Gaeilge a cheapadh chun postanna sa choláiste. In ainneoin gur cur chuige maol go leor é sin, d'fhág sé go raibh agus go bhfuil cúrsaí acadúla agus seirbhísí riaracháin, bainistíochta agus tacaíochta ar fáil as Gaeilge agus as Béarla ar aon i UCG. Chun an aidhm seo a thabhairt i gcrích níos éifeachtaí, mhol Údarás Rialaithe Ollscoil na hÉireann Gaillimh, d'aon ghuth 2 bhliain ó shin an leasú seo a chur in áit alt 3 den Acht ("leasú na hOllscoile"):"Beidh sé mar phríomhaidhm ag Ollscoil na hÉireann, Gaillimh, ceannaireacht i soláthar oideachas na hOllscoile trí mheán na Gaeilge a chur ar fáil trí sholáthar réimse leathan cúrsaí acadúla i nGaeilge agus trí chultúr cumarsáide dátheangach a chruthú taobh istigh den chóras agus i gcleachtas bainistíochta agus riaracháin na hOllscoile. Dá réir sin, beidh sé de dhualgas ag Údarás na hOllscoile agus ag Uachtarán Ollscoil na hÉireann, Gaillimh, polasaithe, rialacháin, rialacha, soláthair agus cleachtais ar mhaithe leis an aidhm straitéiseach theangeolaíoch thuasluaite a chur i gcrích, a leagan amach agus a chur i bhfeidhm."

Bhí an-díomá agus an-bhuairt orm nuair a chonaic mé leasú an Rialtais, áfach:N Na am me e

Dáithí Mac Carthaigh, Uachtarán an Chonartha, ag bronnadh bronntanais ar Shiobhan Ní Ghaoithín ar an lá deireanach oibre

"(1) Déanfaidh Údarás rialaithe an Choláiste cinnte go mbeidh soláthar oideachais sa choláiste trí mheán na Gaeilge ar cheann de na haidhmeanna d'fheidhmiú agus d'fhorbairt an Choláiste a leagfar amach i ngach plean straitéiseach forbartha a ullmhaítear tar éis thosach na míre seo.

(2) Cuirfidh an t-údarás rialaithe agus Uachtarán an Choláiste a gcuid aidhmeanna i gcrích agus úsáidfidh siad a gcuid tionchair maidir leis an gColáiste le déanamh cinnte go gcuirfear an aidhm luaite i bhfomhír (1) i gcrích."

Tá difríochtaí suntasacha idir an dá leasú, mar shampla: Ní bheidh sé mar phríomhaidhm straitéiseach ag an Ollscoil na hÉireann, Gaillimh ceannasaíocht a thabhairt trí réimse leathan cúrsaí acadúla trí Ghaeilge a sholáthar. Níl an Rialtas ach ag moladh go mbeadh sé mar cheann de na haidhmeanna ag an Ollscoil oideachas trí Ghaeilge a sholáthar. D'fhéadfadh cúrsa amháin an dualgas sin a chomhlíonadh!

Molann an Conradh go gcloífidh an Rialtas le "leasú na hOllscoile". Tá súil agam go mbeidh tú in ann leasú na hOllscoile a mholadh mar leasú ar an mBille nuair a thagann an Bille os comhair na Dála.

Maoinithe ag:

4. Ranganna Gaeilge in Oirthear na Gaillimhe 5. Folúntais 6. Céad Chomhdhail Bhliantúil, Na Gaeil Oga 7. Crosfhocal mhí Feabhra 8. Tuairimí Eagarfhocal Feasta maidir le polasaí nua Fhine Gael i leith na Gaeilge sa chóras oideachais

Le meas, Leagan níos cuimsithí: www.@cnag.ie

Yo You ur r

D’fhoilsigh Club na Sionna de Chonradh na Gaeilge an dara heagrán de Name Your Place faoi urraíocht Fhoras na Gaeilge. Tá roinnt athruithe ann agus é tugtha suas chun dáta. I measc na nathruithe tá liosta ainmneacha a bheadh oiriúnach de shiopaí, óstáin agus ionaid éagsúla ghnó.

An phríomhchúis ar foilsíodh an leabhrán ná chun daoine a spreagadh le hainmneacha Gaeilge a chur ar fhorbairtí tógála, ar ionaid ghnó nó ar thithe aonair agus úsáid

3. Dátaí tabhachtacha amach anseo

Vótaíocht Nua ar Shuíomh Idirlín an Chonartha

P Pl la ac ce e na logainmneacha Gaeilge a chur chun cinn ar fud na tíre. Tá an leabhrán oiriúnach do dhaoine ar bheagán Gaeilge, chomh maith leis an bpobal i gcoitinne. Is leabhrán simplí é agus sé an-fhurasta é a úsáid agus tá sé dírithe go hiomlán ar logainmneacha a thagann ón nGaeilge cé go bhfuil an leagan Béarla de na háiteanna sin in úsáid go forleathan.

Is féidir cóipeanna den leabhar seo a fháil saor in aisce díreach ó Cheannáras Chonradh na Gaeilge.

Ar cheart do TG4 neamhspleáchas a lorg?

• Ba cheart • Níor cheart Má tá tuairim agat maidir leis an gceist seo thuas is féidir vóta a chaitheamh ach gabháil isteach ar Shuíomh Idirlín an Chonartha ag eolas@cnag.ie

1.

Ranganna Gaeilge in Oirthear na Gaillimhe Beidh sraitheanna éagsúla ranganna Gaeilge d'fhoghlaimeoirí agus d'fheabhsóirí in Oirthear na Gaillimhe ag tosú ag tús mhí Feabhra. Is iad seo a leanas na ranganna éagsúla a bheidh ar fáil: • Béal Átha na Slua Cá hUair: Dé Céadaoin, 8 Feabhra, 8.00 - 9.30 Ionád: Scoil Uí Cheithearnaigh • Baile Locha Riach Cá hUair: Déardaoin, 2 Feabhra, 8.00 - 9.30 Ionad: Gaelscoil Riabhach • Gort Inse Guaire Cá hUair: Dé Luain, 6 Feabhra, 5.00 - 6.30 Ionad: Pobalscoil Ranganna do Dhaoine Óga Cá hUair: Dé Luain, 6 Feabhra, 4.00 - 5.00 Ionad: Ionad Pobail Cúrsaí ocht seachtaine a bheidh i gceist leis na ranganna seo agus beidh táille €70 ar gach rang. Tá sé i

Thosaigh Ranganna Amhránaíochta ar an Sean-Nós do ghasúir in Árus na nGael, 45 Sráid Doiminic i mí Meán Fómhair anuraidh faoi stiúir Nan Tom Teaimín. D'eirigh thar cinn leo agus am Nollag cuireadh ceolchoirm beag ar bun in Amharclann na Cathrach, Gaillimh ina raibh na páistí iad féin ag casadh agus fuair siad an-mholadh. Beidh na ranganna ar siúl arís i mbliana agus iad ag tosú ar an 18ú Eanáir agus beidh fáilte roimh pháistí nua.

Tá na ranganna seo á reáchtáil ag Conradh na Gaeilge i gcomhar le Comhairle Cathrach na Gaillimhe faoin scéim 'Infheistíocht Chultúir', ina dtugtar deis do pháistí a gcuid Gaeilge a fheabhsú tré smacht a fháil ar cheann de na healaíona traidisiúnta Gaeilge.

Faoin tionscnamh úr seo cuireadh dhá rang amhránaíochta ar an sean-nós do pháistí ar siúl in Árus na nGael, 45 Sráid Rang Gaeilge do Dhaoine Óga i mBaile Locha Riach gceist ag lucht eagraithe na ranganna seo cúrsaí Ardteiste a chur ar fáil amach anseo, freisin. Le haghaidh tuilleadh eolais déan teagmháil le Paddy Rua ag 091 870718 nó ar an ríomhphost ag prua@lochariach.com

Oifigeach Cléireachais agus Riaracháin (Post nua) [Scála €21,121 - €33,436] Beidh an tOifigeach Cléireachais agus Riaracháin freagrach as riarachán na Seachtaine agus as tacaíocht a thabhairt do na grúpaí a bheidh ag eagrú imeachtaí le linn na seachtaine. Tabharfaidh sé/sí cabhair do bhainisteoir Sheachtain na Gaeilge le plean na Seachtaine a réiteach agus a fhorbairt. Beidh an tOifigeach Cléireachais freagrach ó lá go lá do Bhainisteoir Sheachtain na Gaeilge.

Freagrachtaí: • Tacaíocht agus comhairle a chur ar fáil do ghrúpaí áitiúla • Pacáistí eolais agus tacaíochta a réiteach agus a sheoladh • Orduithe d'ábhar na Seachtaine a ghlacadh ó na grúpaí áitiúla, na scoileanna agus ó na hógeagrais agus iad a chur amach chucu • Ábhair d'fhoilseacháin na Seachtaine a bhailiú • Níos mó eagras a mhealladh le himeachtaí a eagrú le linn Sheachtain na Gaeilge • Tacaíocht a chur ar fáil do na scoileanna agus na hógeagrais a bhíonn páirteach sa tseachtain Riachtanais: • Cáilíocht tríú leibhéal atá in oiriúint don phost • Scileanna ríomhaireachta • Bheith in ann cumarsáid mhaith a dhéanamh le daoine • Bheith ar an eolais faoi shaol na Gaeilge • Caighdeán maith Gaeilge idir scríofa agus labhartha Iarrtar ort iarratas, maraon le CV a chuir chuig An Bainisteoir, Seachtain na Gaeilge Teo., 6 Sráid Fhearchair, Baile Átha Cliath 2, tráth níos déanaí ná 5.00 i.n. Dé hAoine 31 Márta 2006.

Fón: 014757401 R-phost: orla@snag.ie

2.

Ranganna Amhránaíochta ar an Sean-Nós do ghasúir ag tosú arís in Árus na nGael

Bailiúchán Náisiúnta Mar eolas daoibh ar fad beidh an Bailiúchán Náisiúnta ar siúl ar 16, 17, 18 Márta.

Tá súil againn go mbeidh gach craobh den Chonradh in ann dul amach agus bailiúchán maith a dhéanamh ar son Chiste na Te a n g a .

Tá deacrachtaí áirithe againn i mbliana, go mór mór sa gcathair anseo, mar gheall go dtiteann laethanta an bhailiúcháin ar an deireadh seachtaine.

Tá go leor ceantar nach mbeidh in ann an bailiúchán a dhéanamh ar an Satharn 18 Márta mar nach bhfuil cead faighte againn ón nGarda S í o c h á n a .

T á s é f í o r t h á b h a c h ta c h g o b h f e i c t e a r b a i l l a n Chonartha ag bailiú ar ár son.

Tá súil againn go mbeidh slua daoine óga ó na Gael-Choláistí in ann cabhrú linn i mbliana. Seolfar

Má tá spéis ag do chraobh ábhar a chur ar fáil don nuachtlitir seo déan teagmháil linn san Ard-Oifig

Doiminic, Gaillimhe, ceann ag 6.00i.n.-6.45i.n. agus ceann ag 6.45i.n.-7.30i.n. gach Céadaoin ag tosú ar an 18ú Eanáir Tá na ranganna sean-nóis faoi stiúir Neain Tom Teaimín a bhfuil taithí leathan aici bheith ag múineadh amhránaíochta do dhaoine óga. Níl ach costas 35 euro i gceist do 10 seachtaine agus beidh lascainí ar fáil má tá beirt nó triúr as teaghlach amháin ag iarraidh freastal. Ní mór bheith i láthair ag 6.00i.n. ar an gcéad oíche le haghaidh clárú.

Ní mór glaoch ar Conradh na Gaeilge ag 091 567824 chun áit a chur in áireamh ar an tionscnamh seo agus is féidir tuilleadh eolais a fháil frieisn ach glaoch ar Bhreandán O hEaghra, Oifigeach Forbartha Gaeilge, Comhairle Cathrach na Gaillimhe ag 091 536829 nó ríomhphost a chur ag brendan.oheaghra@galwaycity.ie

Céad Chomhdhail Bhliantúil, Na Gaeil Oga "Ní neart go cur le chéile: An Óige agus an Ghaeilge" teideal na Comhdhála Óige a d'eagraigh Na Gaeil Óga oíche Dé Luain, 23 Eanáir i gColáiste na Tríonóide i mBaile Átha Cliath.

Mar chuid de liosta iontach d'aoichainteoirí bhí Pádraig Ó Ceithearnaigh, Stiúrthóir Gníomhach Chomhdháil Náisiúnta na Gaeilge, Julian de Spáinn, Ard-Rúnaí Chonradh na Gaeilge, Ariel Killick, Cathaoirleach iMeasc (inimircigh le Gaeilge), Rossa Ó Snódaigh ball den bhanna ceoil Kíla agus Ciarán Mac Fhearghusa, Cathaoirleach, Na Gaeil Óga.

Leagadh síos mar aidhm na comhdhála daoine óga a spreagadh chun na Gaeilge trína gcearta i leith na teanga, ról na Gaeilge sa chóras oideachais, agus tábhacht na n-inimirceach i gcur chun cinn na teanga a chur in iúl dóibh. Bhí an-rath ar an oíche le daltaí ó ar a laghad ceithre scoil lán-ghaelacha, ionadaithe agus baill ó na príomh-ógeagraíochtaí, cumainn ghaelacha, baill Na Gaeil Óga, roinnt múinteoirí agus léachtóirí Gaeilge agus oibrithe ó eagrais Ghaeilge éagsúla ag freastal ar an oíche.

Dhírigh Ciarán Mac Fhearghusa, Cathaoirleach Na Gaeil Óga, agus príomhchainteoir na hoíche ar an suíomh ina bhfuil sochaí na hÉireann anois, na cúinsí polaitiúla agus sóisialta ina bhfeicimid muid féin agus an borradh atá tagtha ar imeachtaí sóisialta agus ar fheachtais Ghaeilge le blianta beaga anuas. Mhínigh sé an tábhacht le líonra fairsing agus éifeachtach a chothú idir na daoine agus na heagrais go léir atá ag oibriú go háitiúil chun an Ghaeilge a chur chun cinn ach go háirithe i measc daoine óga.

Dar le Mac Fhearghusa, " Tá an Ghaeilge ag éirí níos gnéasúla, spéisiúla agus spraíúla toisc an borradh atá ag teacht ar shaol sóisialta phobal na Gaeilge. Is gá tógáil air sin trí dhaoine óga a chur ar an eolas mar gheall ar a gcearta teanga agus ar an óg-ghluaiseacht Ghaeilge, chun todhchaí na teanga a shlánú i measc na chéad ghlúine eile."

Labhair Pádraig Ó Ceithearnaigh, Cathaoirleach Chomhdháil Náisiúnta na Gaeilge, ar na deiseanna atá ann do Ghaeilgeoirí óga i nDeisceart na hÉireann le cur i bhfeidhm Acht na dTeangacha Óifigiúla 2003 agus ar an tábhacht atá le hAcht Ghaeilge i dTuaisceart na tíre.

Thug Julian de Spáinn, Ard-Rúnaí Chonradh na Gaeilge, anailís ar shuíomh na Gaeilge sa lá atá inniu, ag déanamh tagairte de na buanna atá bainte amach ag pobal na Gaeilge

le déanaí, m.sh. STÁDAS agus an tAcht Teanga agus na dushláin atá romhainn amach anseo ach go háirithe slánú an Ghaeilge sna córais oideachais trí chur i bhfeidhm polasaí oideachais Chonradh na Gaeilge, 1+1+1. Is ag déanamh tagairte do ról Na Gaeil Óga i ngluaiseacht na Gaeilge a bhí sé nuair a dúirt sé go bhfeiceann sé Na Gaeil Óga mar "Duracell na Gaeilge".

Labhair Ariel Killick, ó iMeasc faoin tábhacht le hinirmicigh a mhealladh chun na Gaeilge agus le páirt lárnach a ghlacadh i gcultúr na hÉireann agus na dúshláin agus na deiseanna a thagann uaidh sin do phobal na Gaeilge. Thug Rossa Ó Snódaigh cúpla focal dúinn ar a thaithí féin ag déileáil le lámha an Stáit trí Ghaeilge agus chríochnaigh sé giota beag ceoil a bhí ina bhriseadh deas leath bhealaigh fríd an Chomhdháil.

Mar fhocal scoir bunaíodh cumainn úra de Na Gaeil Óga i nGaillimh agus i gCorcaigh le déanaí agus beidh cumainn úra á mbunú i mBéal Feirste (6 Feabhra), i gCúil Raithin (23 Feabhra), i nDoire (24 Feabhra) agus i Leitir Ceanainn (7 Márta).

Is féidir teacht ar a thuilleadh eolais faoi Na Gaeil Óga ó 085 739 5580 nó ó nagaeiloga@gmail.com.

D Dá áta taíí T Tá áb bh ha ac ch hta ta a am ma ac ch h a an ns se eo o Gach Oíche Aoine, Craobh Mhaigh Cuilinn, Club Oige do pháistí idir 10 mbliana agus 14 bliana 18/02/06 Ceardlann Scríbhneoireachta, Arus na nGael.

Tuilleadh Eolais: conradh@bradan.iol.ie/091 567824 27/02/06 Seoladh Oifigiúil Sheachtain na Gaeilge - Tuilleadh Eolais: orla@snag.ie 01/03/06 Seoladh dlúthdhiosca Sheachtain na Gaeilge - Ceol ‘06 Tuilleadh Eolais: orla@snag.ie 01/03/06 Forlíonadh Sheachtain na Gaeilge san Irish Daily Star 03/03/06 Cruinniú Oscailte ‘Ag tógail clainne le Gaeilge’, Maigh Cuilinn Tuilleadh Eolais 091 868745 13/03/06 Dráma ó Club Oige Mhaigh Cuilinn, Halla an Phobail, Maigh Cuilinn, Co. Na Gaillimhe 7.30.

25/06/06 An Ard-Chraobh, Turas Lae Bliantúil chuig Cilldalua agus Loch Derg Tuilleadh Eolais: Ard-Oifig

Má tá spéis ag do chraobh ábhar a chur ar fáil don nuachtlitir seo déan teagmháil linn san Ard-Oifig

3.