Crosfhocal Mór na Nollag Eagrán 2
Nuachtlitir Mhíosúil Chonradh na Gaeilge
Léirsiú i gcoinne Pholasaithe Nua Gaeilge Fhine Gael
Trasna 1 5 8 9 10 11 14 16 19 21 24 25 28 31 33 34 36 37 38
deaslabhartha (12) cosc (3) uaigneach; singil (8) duine a imríonn draíocht (5) comhaireamh; cuntas (7) scamall geal a éiríonn as uisce beirithe (3) stuama (9) ceann de chúig éirim an choirp (6) farraige mhór (6) easpa (9) áit a gcoinnítear éin (7) cur leis an bhfírinne; áiféis (7) madra uisce (9) seal ama; tréimhse (3) cealgaire; brathadóir (9) cuairteoir; lóistéir (3) deifir (8) nós; béas (4) cúrsa staidéir (8)
Síos 2 3 4 6 7 12 13 15 17
roinn; rannóg (7) píosa searbh scríbhneoireachta (4) duine an-bheag ar fad (5) slat tomhais (9) teorainn (6) foclóir i ndeireadh scríbhinne (6) cladach cloch (8) comhrá (8) dlí a ritheann parlaimint (4)
18 20 21 22 23 26 27 29 30 32 35 36
an-bheag ar fad (7) slat láidir sailí (3) talamh i seilbh duine; glacadh seilbhe (9) scoil ar leith do naonáin (7) pinc (8) glór caointeach brónach (7) triail; blúire (8) áibhéil; amaidí (6) bailiúchán; cnuasach (7) mar; cosúil le (6) múchadh (4) giota filíochta (3)
Dearbhán 30 Euro don Siopa Leabhar le buachan. Buaiteoir mhí na Samhna: Seán de Búrca, Co. Bhaile Átha Cliath. Cuir an crosfhocal chuig: An Crosfhocal, 6 Sráid Fhearchair, Áth Cliath 2.
Post á fhógairt i gConradh na Gaeilge, Glaschú OIFIGEACH FORBARTHA GAEILGE, GLASCHÚ Suite: Glaschú Tuarastal: £21k pro rata (20 uair sa tseachtain) Tréimhse: Beidh an post seo ar fáil ar feadh sé mhí ag an tús ach táthar ag súil le síneadh ama a chur leis sin. Cuir CV roimh 9ú Nollaig 2005 chuig: cecilia.mcdaid@tesco.net. Tuilleadh eolais ó: Mairéad Uí Ghallchóir, 00 44 (0)141 589 4041
4. Más spéis leat ábhar a chur ar fáil don nuachtlitir seo déan teagmháil linn san Ard-Oifig
Ar 16 Céadaoin 2005 d'eagraigh na Gaeil Óga, a chláraigh mar chraobh den Chonradh le déanaí, léirsiú mór chuig Oifigí Fhine Gael lena míshástacht faoi pholasaithe nua an Pháirtí sin a chur in iúl. Ghlac suas le 300 duine páirt sa léirsiú sin agus i measc na ndaoine a bhí ann bhí Uachtarán Chonradh na Gaeilge, Dáithí Mac Cárthaigh, Pádraig Breandán Ó Leidhin agus Seán Ó hAdhmaill, Cathaoirleach, Na Gaeil Óga. Ag oifigí Fhine Gael an lá sin bronnadh cóip de leabhrán oideachais Chonradh na Gaeilge, 1+1+1 Ceist na dTeangacha i gCóras Oideachais na hÉireann (atá ar fáil, saor in aisce, ón Ard-Oifig), ar Enda Kenny agus labhair Seán Ó hAdhmaill agus Dáithí Mac Cárthaigh ar na fáthanna nár cheart do mhuintir na hÉireann glacadh le polasaithe Fhine Gael. Agus é ag labhairt ar an lá leag Dáithí Mac Cárthaigh béim ar na nithe seo a leanas: 1. Bhí fadhb ann le múineadh na matamaitice le cúpla bliain anuas. Táthar ag ceapadh siollabas nua le dul i ngleic leis an bhfadhb. Nárbh fhearr an cur chuige seo i gcás na Gaeilge. 2. Is scil í an Ghaeilge, cosúil le gach
Maoinithe ag:
SAN EAGRÁN SEO: 1. LÉIRSIÚ I GCOINNE PHOLASAITHE OIDEACHAIS FHINE GAEL 2. BAINISTEOIR NUA SHEACHTAIN NA GAEILGE 3. LEABHRÁN OIDEACHAIS AN CHONARTHA 4. OÍCHE CHOMÓRTHA SHÉAMAIS UÍ CHEALLAIGH 5. TRÁTH NA GCEIST CHRAOBH MHUINTIR NA TÍRE
teanga eile, a thógann tú leat le cleachtadh. Ní féidir teanga a chramáil. I gcomhthéacs chóras na bpointe bheadh an-bhrú ar scoláirí dul le hábhair ar féidir a chramáil don Ardteist in ionad dul don Ghaeilge - ábhar nach féidir a chramáil. 3. Dá gcuirfí iachall ar scoláire rogha a dhéanamh idir an Ghaeilge agus ábhar a bheadh riachtanach dá g(h)airm bheatha amach anseo (mar shampla, bitheolaíocht nó ceimic i gcás leighis) ní bheadh aon rogha ag an scoláire ach éirí as an nGaeilge. 4. Is iomaí scoil a d'éireodh as Gaeilge a mhúineadh don Ardteist ar fad. Fáiltíonn an Conradh roimh gach cabhair le cinntiú nach gcuirtear polasaithe oideachais Fhine Gael i bhfeidhm.
Bainisteoir Nua Sheachtain na Gaeilge Ceapadh Orla Nic Shuibhne mar Bhainisteoir nua ar Sheachtain na Gaeilge, ar an Luan, 28 Samhain 2005. Beidh Orla ag gabháil i mbun a cúramaí nua ón 3 Eanáir ar aghaidh agus beidh sí lonnaithe in Ard-Oifig Chonradh na Gaeilge, 6 Sráid Fhearchair go lánaimseartha. Is é seo a leanas a dúirt Orla faoi na dúshláin éagsúla atá roimpi mar bhainisteoir ar Sheachtain na Gaeilge: “Tá mé ag súil go mór le dul i mbun oibre le Seachtain na Gaeilge Teo. agus tá mé ag súil, ach go háirithe, le forbairt a dhéanamh ar an obair mhór a rinne an bainisteoir a bhí ann romham. Níl amhras ar bith ach go bhfuil dúshláin éagsúla
1 Nollaig 2005
mhóra romham agus, mar sin, tá mé ag súil le haghaidh a thabhairt ar na dúshláin sin tar éis Nollag.” Roimhe seo chaith Orla seal ag obair mar Ard-Cheannaire i gColáiste Cholmcille, Gaoth Dobhair, mar Oifigeach Riaracháin leis na nGúm (2000-2002), mar Oifigeach Gaeilge le Comhairle Chontae Ros Comáin (2002-2004) agus mar mhúinteoir meánscoile i gColáiste Dhúlaigh, An Chúlóg, go dtí mí na Nollag 2005. (Tuilleadh Eolais: eolas@cnag.ie)
6. CROSFHOCAL MHÓR NA NOLLAG 7. IMEACHTAÍ MHÍ NA NOLLAG 8. COMHFHREAGRAS & EILE
Vótaíocht Nua ar Shuíomh Idirlín an Chonartha • Ba cheart • Níor cheart Má tá tuairim agat faoin ábhar seo thuas ná bíodh leisce ar bith ort páirt a ghlacadh sa vótaíocht ar www.cnag.ie. Is féidir vóta a chaitheamh ar dhá vótaíocht éagsúla eile ar Shuíomh Idirlín an Chonartha maidir le hAcht na dTeangacha Oifigiúla 2003 agus maidir le hábhair oidí agus a gcuid traenála.
1.
Oíche Chomórtha Shéamais Uí Cheallaigh. Tháinig roinnt eagraíochtaí le chéile 19 Samhain ar mhaithe le beatha agus saothar Shéamais Uí Cheallaigh a chomóradh i mBaile Locha Riach, Co. na Gaillimhe. Scríbhneoir, file, tírghráthóir agus ball de Chonradh na Gaeilge a bhí ann agus tionchar nach beag aige ar a cheantar dúchais go fóill. Ba é an eagraíocht 'Gaeilge Locha Riach' a stiúirigh an ócáid agus a thug na heagraíochtaí eile le chéile le cuimhneachán ar leith a dhéanamh ar bheatha agus ar shaothar Uí Cheallaigh. Osclaíodh an oíche leis an ngrúpa drámaíochta 'The Semus O'Kelly Players' a léigh 'The Homecoming' leis an údar áitiúil. Ina dhiaidh sin, craoladh 'The Weaver's Grave' le cead ó RTÉ a léirigh an dráma siar i 1961. Sa bhliain chéanna, d'éirigh leis an dráma raidió duais idirnáisiúnta a bhuachaint 'The Prix Italia Prize'. Ansin, ba iad Conradh na Gaeilge a thug cuireadh do Mhícheál Mac Donnacha, iriseoir agus staraí, léacht comórtha a thabhairt ar bheatha Shéamais Uí Cheallaigh. Bhí go leor le foghlaim ag an lucht éisteachta óir chaith Ó Ceallaigh neart ama i
Tráth na gCeist Chraobh Mhuintir na Tíre sa Chlub
gcuideachta laochra móra liteartha, mar James Joyce, agus polaitiúla, mar Arthur Griffith, lena linn. Cailleadh é ar 14/11/1918 i 6 Sráid Fhearchair, Baile Átha Cliath, Ardoifig Shinn Féin ag an am, Conradh na Gaeilge lonnaithe ann anois. Le clabhsúr a chur leis an oíche, bhí seisiún ceoil ann a d'eagraigh an chraobh áitiúil de Chomhaltas Ceoltóirí Éireann. Cuireadh siamsaíocht ar fáil le ceol, amhránaíocht, seanchas, filíocht agus damhsa.
Leabhrán Oideachais an Chonartha Seolta
Chuir Craobh Conradh na Gaeilge i Leamhcán Tráth na gCeist Boird ar siúl ar 26ú Samhain, i gClub Chonradh na Gaeilge. Bhí Jamie Ó Tuama mar Fhear an Tí ar Thráth na gCeist. Leagadh ceisteanna an-ghlice amach, mar shampla, 'Cén sliabh is airde a bhí ann sula raibh 'Mount Everest' ann?' Bhí neart spotduaiseanna le buachan ar an oíche, chomh maith, don chéad duine suas le péire stocaí nó don chead duine suas le gach uile bhonn airgid (1c, 2c, 5c, 10c...) agus bhí ar an duine a rinne sin amhrán a chasadh, dar
Seoladh Leabhrán Oideachais Chonradh na Gaeilge
ndóigh, as Gaeilge.
tar éis Sheimineár an Oireachtais ar an Satharn 5
Tá lucht Chraobh Mhuintir na Tíre an-bhuíoch
Samhain 2003. Is é atá sa leabhar seo ná sraith cain-
de na daoine a thug urraíocht dóibh agus de na
teanna a tugadh ag Comhdháil Oideachais an
daoine a tháinig chuig an Quiz Boird chun
Chonartha ar 14 Iúil 2005 agus is as na cainteanna sin
tacaíocht a thabhairt.
a d'eascair cuid mhaith de pholasaithe oideachais an
Bhain gach duine an-taitneamh as agus tá siad
Chonartha. Tá an leabhar seo ar fáil saor in aisce ón
ag súil go leanfar ar aghaidh leis an dul chun
Ard-Oifig.
cinn atá á dhéanamh ag an gCraobh.
2.
(Tuilleadh Eolais: eolas@cnag.ie)
Más spéis leat ábhar a chur ar fáil don nuachtlitir seo déan teagmháil linn san Ard-Oifig
Imeachtaí Mhí na Nollag Craobh Learphoill Bíonn bunrang Gaeilge ar siúl gach Luan óna 6.00 go dtí a 8.00 in Ollscoil Learphoill, 126 Mount Pleasant, Liverpool (fón 0151 794 6900). Ríomhphost: conted@liverpool.ac.uk Gach oíche Déardaoin bíonn Oíche TG4 agus Comhrá ann idir 8pm-10pm: An Tuath Nua agus Ros na Rún. St Michael's Irish Centre, 6 Boundary Lane, West Derby Road, Everton L 6 5JG (fón 0151 263 1808). Craobh Chaisleán na Deirge & Craobh Mhic Chrosáin Tá cuid mhór ranganna éagsúla dírithe ar leibhéil éagsúla á reáchtáil ag Craobh Chaisleán na Deirge agus agus Craobh Mhic Chrosáin de Chonradh na Gaeilge. Má tá tuilleadh eolais de dhíth ort faoi na ranganna seo is féidir glaoch a chur ar 028 71 883300. (Tuilleadh Eolais: www.cnag.ie)
An Ard-Chraobh Beidh Fleá na Nollag (Cóisir mhór na Nollag do Ghaeilgeoirí agus do Chairde na Gaeilge) ar siúl in Óstán Mont Clare, Dé Sathairn, 3 Nollaig idir a haon agus a sé a chlog. Dinnéar ceithre chúrsa a bheidh ann agus beidh táille 40 euro air sin. Beidh ceol, rince, amhránaíocht, carúil na Nollag, aíonna speisialta agus go leor leor eile ann ar an oíche. Íoctar seiceanna/dréachtanna bainc/orduithe poist leis an ArdChraobh: Bláthnaid Ní Mhurchú, 60 Bóthar Chluain Chaoin, An Charraig Dhubh, Co. Bhaile Átha Cliath. (Tuilleadh Eolais: www.cnag.ie) Eolas Ginearálta N.B. Is é 31 Nollaig 2005 an dáta deiridh chun clárú mar chraobh don bhliain seo chugainn. Ní mór a bheith cláraithe le vóta a bheith agat ag an Ard-Fheis.
Comhfhreagras & Eile Freagra do Enda Kenny ó Inis A Chara, Is trua linne, baill Choiste Chraobh na hInse de Chonradh na Gaeilge moladh cheannaire Fhine Gael, Enda Kenny, go gcuirfí deireadh leis an nGaeilge mar phríomhábhar don Ardteistiméireacht. Siad na cúiseanna ná: 1. Tar éis 10 mbliana de thacaíocht ón uile pháirtí i neartú na Gaeilge, faoi mar is léir ó ardú stádais don teanga san Aontas Eorpach agus reachtaíocht Acht na dTeangacha Oifigiúla 2003, cuireann moladh an Uasal Kenny todhchaí agus leas na teanga i mbaol mór de bharr shuathadh míchuíosach an olltoghcháin seo chugainn, agus ní áit í sin chun plé réasúnta a dhéanamh ar phríomhpholasaí náisiúnta teanga, faoi mar atá léirithe sna díospóireachtaí a deineadh ar an nGaeilge le 75 bliain anuas. 2. Dá ndéanfaí cinneadh go gcuirfí deireadh le múineadh na Gaeilge ag leibhéal an Teastais Shóisearaigh b'ionann sin agus críoch ar mhúineadh na Gaeilge sna meánscoileanna. Ní foláir dúinn impleachtaí mholtaí teanga an Uasal Kenny a cheistiú, fiú i gcás fiabhras toghchánaíochta. 3. Sa saol atá inniu ann, tá mórchuid gluaiseachtaí pobail maraon le teangacha agus cultúir iasachta feicthe ag muintir na hÉireann sa tír seo, rud a shaibhríonn cultúr iomlán ár muintire. Is ábhar díomá go bhfuil moladh seo Fhine Gael ar tí mórdhochar a dhéanamh dár noidhreacht náisiúnta, más é go gcuitear i bhfeidhm é. Is tréith fhiúntais i gceannaire glacadh go ndearna sé botún. An dtógfaidh an tUasal Kenny an chéim thábhachtach seo agus an moladh dochrach seo a chur ar ceal? Is sinne, Roibeard Ó Ceallaigh, Domhnall Ó Loinsigh, Seán Ó
Ceallaigh, Máire Ní Mhaoileoin, Nóirín Uí Cheallaigh, Pádraig Mac Mathúna, Tomás de Staic, Eoin Ó Ceallaigh. Conradh na Gaeilge, Inis, Co. an Chláir. Craobhacha nua Ceadaíodh na craobhacha nua seo a leanas: Craobh Ros Comáin, Craobh Dhúiche Cholmáin, Craobh Aontas na nGael Óg, Cumann Gaelach Ollscoil Chathair Bhaile Átha Cliath, agus Craobh Mhuintir na Tíre. Síntiús na nGael Ba mhaith leis an Uachtarán, Dáithí Mac Cárthaigh buíochas a ghabháil le Muintir Uí Ceallaigh - Seán agus Nóirín, Inis, Co. an Chláir - as síntiús a ghlacadh leis an gConradh. Guíonn sé gach rath orthu sna crannchuir éagsúla a bhaineann leis an síntiús amach anseo. (Tuilleadh eolais: eolas@cnag.ie) Conradh na Gaeilge, Clár Chlainne Mhuiris, Feis na Samhna 2005
Bhí breis agus 400 duine óg páirteach i bhFeis na Samhna 2005 i gClár Chlainne Mhuiris ar an Satharn 19 Samhain. Bhí ardchaighdeán ceoil agus Gaeilge ann agus bhain gach duine taitneamh as an lá. (Tuilleadh eolais: 094 9371744)
Más spéis leat ábhar a chur ar fáil don nuachtlitir seo déan teagmháil linn san Ard-Oifig
3.