Eagrán 7.1
Athbhreithniú Achta
Fáiltíonn Conradh na Gaeilge roimh an athbhreithniú ar Acht na dTeangacha Oifigiúla 2003 a d'fhógair an tAire Stáit Donnchadh Mac Fhionnlaoich TD le déanaí, agus súil againn an deis a thapú le soláthar seirbhísí trí Ghaeilge níos éifeachtaí agus níos cuimsí a chinntiú do phobal na Gaeilge. Beidh an tathbhreithniú á stiúradh ag an Roinn Ealaíon, Oidhreachta agus Gaeltachta agus rachfar i gcomhairle le príomhpháirtithe leasmhara, lena n-áirítear Oifig an Choimisinéara Teanga, eagrais Ghaeilge agus Ghaeltachta, Ranna Rialtais, comhlachtaí poiblí eile, agus an pobal i gcoitinne. Molann Conradh na Gaeilge go mbeadh dualgais reachtúla á gcur ar chomhlachtaí poiblí a gcuid seirbhísí a sholáthar trí Ghaeilge sa Ghaeltacht, ar chomhchaighdeán leis na seirbhísí a chuirtear ar fáil trí Bhéarla in áiteanna
eile. Ní mór an t-éileamh náisiúnta do sheirbhísí poiblí trí Ghaeilge faoin Acht a chothú ar bhonn pro-ghníomhach freisin, agus an t s e i r b h í s Ghaeilge a dhíol leis an bpobal mar rogha comhchaighdeánach leis an tseirbhís Bhéarla. Molann go dtabharfaí faoin gcastacht a bhaineann leis na seirbhísí curtha ar fáil trí na scéimeanna teanga go dtí seo agus go bhforbrófaí córas nua le caighdeán a bheadh bunaithe ar rialacháin reachtúla leis. Ba chóir go mbeadh soiléiriú déanta ar dhualgais reachtúla teanga sa chás go gceapann nó go núdaraíonn comhlacht poiblí cuideachta phríobháideach nó gníomhaireacht de chineál ar bith eile le feidhmiú thar a cheann agus é ag déileáil leis an bpobal freisin. Spriocdháta moltaí: 31 Eanáir 2012. Tuilleadh eolais: www.ahg.gov.ie
15 Samhain 2011 SAN EAGRÁN SEO:
1. Athbhreithniú Achta 2. Comóradh Chathailriabhaigh 2. Comhaltaí Ag Caint 3. Nuacht Áitiúil 4. Gaeilge na Cruinne 4. Teicneolaíocht na Teanga 5. Imeachtaí Oireachtais 5. Barrliosta na Leabhar 6. Bailiúchán 2012 6. Duais Iriseoireachta na nGael 7. Gearrscannáin SnaG 7. Fuinneamh Úr don bhFéile Ghaeilge 8. Aistritheoirí an Aontais 8. Thugamar Féin An Nollaig Linn! 9. Club na Samhna 9. Forbairtí Dlí na Gaeilge 10. Pobal Phort Láirge 10. Rith 2012 Seolta! 11. Aighneachtaí 11. Saor-Chomhairle Dlí Ghaoth Dobhair 12. Is Leor Beirt 12. Comórtas BábógBaby
Is féidir scéalta a chur chuig nuacht@cnag.ie
Le cabhair ó:
1
Comóradh Chathailriabhaigh
Rugadh Eibhlín Ní Chathailriabhaigh i 1910 agus chaith sí saol fada tugtha go hiomlán don teanga agus do ghluaiseacht na Gaeilge. Bhí sí mar chroí na hArd-Chraoibhe de Chonradh na Gaeilge le blianta fada agus í ina ball gníomhach ó bhí sí ina cailín óg. Chun comóradh a dhéanamh uirthi, tabharfaidh Dónall Ó Braonáin, Príomhfheidhmeannach Acadamh na hOllscolaíochta Gaeilge, léacht ar Oileáin, strainséirí agus scríbhneoirí Déardaoin, 17 Samhain 2011, ag 8.00in. Tionólfar an léacht in Áras Fho-
ras na Gaeilge ag 8 Cearnóg Mhuirfean, Baile Átha Cliath 2, áit go scrúdófar an chaoi a shamhlaítear agus a mhúnlaítear tuiscintí ar oileáin, oileánaigh agus saol na n-oileán sa litríocht. Beidh JM Synge, Robin Flower, Mártan Ó Domhnaill agus Tim Robinson i measc na scríbhneoirí a phléifear, agus tá fáilte roimh chách.
D'imigh Comhaltaí ó nach mór gach páirtí den Tionól i mbun cainte le Comhaltas Uladh, Conradh na Gaeilge agus Guth na Gaeltachta maidir le cúrsaí Gaeilge agus Gaeltachta ag an gcéad lá eolais ó thuaidh in Óstán Stormont, Béal Feirste le déanaí. Tháinig Comhaltaí ón bPáirtí Sóisialta agus Daonlathach an Lucht Oibre; Sinn Féin; An Páirtí Aontachtach Daonlathach; agus Páirtí an Chomhaontais chuig an lá eolais chun teangacha sa chóras oideachais ag leibhéal GCSE; an soláthar meánscolaíochta trí mheán na Gaeilge; agus straitéis i leith na Gaeilge sna Sé Chontae a phlé le hionadaithe ón trí eagras, agus le daoine áitiúla ó na toghcheantair éagsúla freisin. Bhí an lá eolais ina dheis ríthábhachtach d'ionadaithe polaitíochta chun
dul i gcomhairle le pobal labhartha na Gaeilge i dtaca le beartais agus cinntí a imríonn tionchar ar an bpobal céanna, agus is iontach an rud é gur fhreastail MLA ó bheagnach gach toghcheantar sa tuaisceart ar an bhfóram oscailte eolais seo. Dúirt Niall Comer, Uachtarán Chomhaltas Uladh: "Creideann muid ar fad gur am cinniúnach é seo don Ghaeilge agus don Ghaeltacht, ó thuaidh agus ó dheas, agus dá réir tá sé ríthábhachtach dúinn Comhaltaí ó na páirtithe ar fad sa Tionól a choimeád ar an eolas maidir le cúrsaí teanga ó thuaidh. Tá mórbhuíochas ag dul d'achan duine a d'fhreastail ar an lá tábhachtach seo, idir Chomhaltaí agus ionadaithe áitiúla araon." Tuilleadh eolais: sine@cnag.ie / +353 (0)1 4757401
Comhaltaí Ag Caint
2
Cuir na scéalta chugainn roimh 09 Nollaig 2011
Nuacht Áitiúil
Ceatharlach Tá comórtas náisiúnta á reáchtáil chun Amhrán na hÉireann a roghnú don Chomórtas Idirnáisiúnta Pan Cheilteach 2012! Is gá go mbeadh an t-amhrán as Gaeilge, agus na focail agus an ceol nuachumtha. Glacfar le hamhrán traidisiúnta, popamhrán, amhrán tíre nó amhrán rac-cheilteach ar dhlúthdhiosca chuig An Comórtas Amhrán Pan Cheilteach, Glór Cheatharlach, Sráid an Choláiste, Ceatharlach roimh 20 Eanáir 2012. Déanfar gearrliosta de na hiarratais is fearr agus beidh siad le canadh ag an gComórtas Náisiúnta, curtha i láthair ag Daithí Ó Sé, san Óstán Seven Oaks i gCeatharlach Déardaoin, 8 Márta 2012. Rachaidh an buaiteoir ar aghaidh chuig an gComórtas Idirnáisiúnta le linn na Féile Idirnáisiúnta Pan Cheilteach i gCeatharlach ón 10 – 15 Aibreán 2012. Is é IMRO atá ina phríomhurraitheoir ar an gComórtas Náisiúnta i gcomhar le Gael-Linn. Tuilleadh eolais & foirm iarratais: www.panceltic.ie / +353 (0)59 9158105 / +353 (0)87 2857048
Maigh Eo Sna sála ar chaint ar logainmneacha le Fiachra Mac Gabhann i gCathair na Mart níos luaithe an mhí seo, seolfaidh tAire Stáit Donncha Mac Fhionnlaoich TD an dlúthdhiosca Logainmneacha Acla go hoifigiúil in Áras Forbairt Acla Déardaoin, 01 Nollaig 2011, ag 6.00in. Gach eolas: Comhlacht Forbartha Áitiúil Acla maire@acaill.com / www.acaill.com
Ráth Chairn Beidh Edel Ní Chuireáin, Ceannaire Raidió na Gaeltachta, ag seoladh leabhair agus dlúthdhiosca Ráth Chairn na Gréine le Siobhán Seoighe ag 8.00in, Dé Sathairn, 3 Nollaig 2011. Bailiúcháin amhráin agus dánta ó Ráth Chairn atá sa leabhar agus beidh oíche cheoil, craic agus amhránaíochta in dhiaidh na seoladh. Fáilte roimh chách! Tuilleadh eolais: Glór na nGael www.glornagael.ie / +353 (0)46 9487442 / Comharchumann Ráth Chairn +353 (0)46 9432381
Chomh maith leis sin, má tá tú ag aireachtáil Oireachtas na Samhna uait cheana féin, níl aon leigheas ar an scéal ach aghaidh a thabhairt ar Áras Pobail Ráth Chairn d'Fhéile na Mí! Bhí oscailt oifigiúil na féile i mBaile Átha Buí ar an 11 Samhain 2011 ach is Déardaoin, 17 Samhain 2011, go mbeidh Dinnéar na Féile ar siúl san Dunderry Lodge óna 8.00in, áit go mbronnfar Gradam Uí Ghramhnaigh agus Gradam Chultúrtha na Gaeltachta ann chomh maith le cúpla seisiún ceoil. Ansin tosófar ar na comórtais damhsa agus amhránaíochta do dhaoine óga agus aosta le flúirse craice agus ceoil, agus comhluadar den chéad scoth ón 18 - 20 Samhain 2011. Tá gach cosúlacht ar an scéal go mbeidh príomhdhuaiseoirí an Oireachtais i measc na n-iarrthóirí a bheidh ag glacadh páirte sna comórtais, mar sin buail isteach ar Ghaeltacht na Mí an mhí seo! Tuilleadh eolais: +353 (0)46 9432381 / rathcairn@eircom.net
Is féidir scéalta a chur chuig nuacht@cnag.ie
3
Gaeilge na Cruinne
Tá na Gaeil thar sáile iontach eagraithe - tá dáta socraithe don deireadh seachtaine tumoideachais Gaeilge le linn na féile cultúir Ceiltí i mBloomington in Indiana, Meiriceá ón 13 - 15 Aibreán 2012! Chomh maith leis sin, tá ceiliúradh á dhéanamh ar aistriúchán an leabhair Angela's Ashes le Frank McCourt. Aistrithe go Gaeilge ag Pádraic Breatnach, is comhfhiontar é seo idir Ionad Scríbhneoireachta Luimnigh agus Iarsmalann
Frank Mc Court, agus seolfar é ag ócáid Imagine Ireland ag Consalat na hÉireann i Nua Eabhrac ar an 15 Samhain 2011 ó 5.30 7.30in, chun aird a tharraingt ar shaibhreas cultúrtha na hÉireann. Mar aon leis an seoladh oifigiúil, beidh léamh phoiblí ó Luaithreach Angela in Ionad na nGael i Queens ar an 16 Samhain 2011 ag 7.00in. Tuilleadh eolais: Luaithreach@gmail.com
Más maith leat a bheith ag cur agus ag cúiteamh ar ábhair éagsúla trí mheán na Gaeilge, tá fóram plé nua ar fáil ar an idirlíon chuige seo! Tá níos mó ná 1500 post air, ó bhreis agus 100 úsáideoir, in ainneoin nár seoladh an suíomh www.foramnagaeilge.com ach in Iúil 2011. Pléitear ábhair de chuile shaghas ann, ó chúrsaí spóirt agus an pholaitíocht go ceol, creideamh agus cúrsaí a mbaineann leis an teanga féin. Déantar aistriúcháin agus ceardlanna gramadaí tríd an suíomh chomh maith, agus is é dul chun cinn na Gaeilge trí chomhrá neamhfhoirmiúil an sprioc atá ag lucht a bhainistíochta. Bheadh an suíomh anúsáideach do dhaltaí meánscoile, do mhic léinn ollscoile agus d'fhoghlaimeoirí na teanga ar gach aois, agus tá an fóram ar fáil in aisce do chách. Tá domhan fíorúil
éagsúil cruthaithe ar-líne ag www.spraoiville.com le déanaí freisin, áit go bhfuil baile oideachasúil Gaeilge deartha do pháistí bunscoile. Tá scoil, siopa éadaí, siopa bia, feirm agus páirc shiamsaíochta i gceist leis an gcluiche ar-líne agus múintear mata, tíreolaíocht, eolaíocht agus an Ghaeilge féin do na páistí ar bhealach idirghníomhach, spraíúil trí mheán na Gaeilge. Tuilleann na himreoirí boinn airgid as na ceisteanna a fhreagairt i gceart sa scoil agus bíonn deis ag a macasamhail fhíorúil ar-líne éadaí agus cluichí sa pháirc shiamsaíochta a cheannach leis na boinn seo. Áis oideachasúil iontach úrnua atá ann, mar sin scaip an scéal ar mhúinteoirí! Tuilleadh eolais: www.spraoiville.com / www.foramnagaeilge.com
Teicneolaíocht na Teanga
4
Cuir na scéalta chugainn roimh 09 Nollaig 2011
Imeachtaí Oireachtais Barrliosta na Leabhar Bhí scléip agus spraoi i gCill Airne nuair a
thionól na mílte le chéile ag Oireachtas na Samhna chun páirt a ghlacadh sna comórtais sa rince ar an sean-nós, scéalaíocht,
Seo na leabhair is mó díolta i Siopa Leabhar Chonradh na Gaeilge le mí anuas:
lúibíní, amhránaíocht ar an sean-nós, dreas cainte, díospóireacht, agallamh beirte, sceitse, amhrán nua-chumtha agus an iliomad cineál ceoil ag tús na míosa. Ach ní i gCiarraí amháin atá ceiliúradh á dhéanamh ar na healaíona traidisiúnta trí Gaeilge! Fógraíodh gearrliosta do Ghradam Leabhar na Bliana le déanaí agus fógrófar na buaiteoirí do Ghradam Uí Shúilleabháin (leabhair do dhaoine fásta) agus do Ghradam Réics Carló (leabhair do dhaoine óga) i Leabharlann Náisiúnta na hÉireann i mBaile Átha Cliath ar an 15 Samhain 2011 ag 6.00in. Seo comórtais a thugann aitheantas d’ardchaighdeáin na leabhair Gaeilge a foilsíodh le bliain anuas, agus tá saothair na n-údar ar fad ar fáil ins An Siopa Leabhar, bíodh siad ina mbuaiteoirí ar an oíche nó ná mbíodh! Tuilleadh eolais: emer@antoireachtas.ie / +353 (0)1 4753857
Déagóirí agus Daoine Óga: 1. Éile Rua An Chéad Seilchí – Cois Life – Gabrielle Ní Mheachair - €9 2. Cinnín Óir agus na Trí Bhéar – An Gúm - €4.50 3. Céard atá sa Bhosca – Áine Ní Ghlinn – An Gúm - €6.50 4. Labhraidh Loingseach – An Gúm – Máire Nic Mhaoláin - €5.50 5. Cití agus an Slaitín Draíochta – An Gúm - Korky Paul & Valerie Thomas - €6.95 Daoine Fásta: 1. Amach – An Gúm – Alan Titley - €7.95 2. Scoil an Chnoic – An Gúm – Jaqueline de Brún - €8.50 3. Rún an Bhonnáin – Comhar – Prionsias Mac a’ Bhaird - €12 4. An Geall – Liam Mac Uistín – CIC - €8 5. Osama, Obama ó a Mhama! – Ré Ó Laighléis – Móinín - €8.50 Eolas & orduithe: siopa@cnag.ie / +353 (0)1 4783814 / 4785428 (facs) / www.cnag.ie
Is féidir scéalta a chur chuig nuacht@cnag.ie
5
Bailiúchán 2012
Tá An Bailiúchán Náisiúnta bliantúil á eagrú ag Conradh na Gaeilge ón 16 - 18 Márta 2012. Tá ábhar ar fáil le cabhrú le craobhacha agus le grúpaí eile atá sásta airgead a bhailiú ar son an Chonartha, greamaitheoirí agus buicéid ina measc. Tá bileog eolais agus foirm ordaithe don ábhar don Bhailiúchán ar fáil ón Ard-Oifig agus is gá do gach craobh ar a laghad €50 a chur leis an
mBailiúchán gach bliain. Táimid ag impí ar chraobhacha a seacht ndícheall a dhéanamh le slua a chur ar na sráideanna ag bailiú i mbliana go háirithe, ó is mór iad na ciorruithe atá déanta ar an eagraíocht go dtí seo, agus tá tuilleadh i ndán do mhaoiniú an Chonartha amach anseo. Tuilleadh eolais: mairead@cnag.ie / +353 (0)1 4757401
Tá gearrliosta na mbuaiteoirí a bheidh san iomaíocht don duais náisiúnta a fhógrófar i mí Feabhra na bliana seo chugainn foilsithe ag Glór na nGael! Tá 5 choiste a bhfuil cúnamh fostaíochta acu ar an ngearrliosta i rannóg A, ina measc Comharchumann Uíbh Ráthaigh i gCiarraí Theas; Comharchumann na Cheathrún Rua, Co. na Gaillimhe; Glór Locha Riach, Co. na Gaillimhe; Coiste Forbartha Charn Tóchair, Co. Dhoire; agus Gaelphobal an tSratha Bháin, Co. Thír Eoghain. I measc na gcoistí ar an ngearrliosta atá ag feidhmiú gan cúnamh fostaíochta sa Ghaeltacht agus san iar-Ghaeltacht, tá Coiste Phobal an Tulaigh agus Craobh Maigh Chuilinn, Co. na Gaillimhe; Glór na nGael, Gort a’Choirce, Dún na nGall; Na Macallaí i Loch Garman; Glór Breifne i gCabhán; agus Cumann Gaelach Leath
Chathail, Dún Pádraig. Fógraíodh Gaelscéal ina urra ar an duais is déanaí sa chomórtas bliantúil chomh maith. Tá pacáiste urraíochta ar luach níos mó ná €3,000 á chur ar fáil ag an nuachtán seachtainiúil Gaeilge i gcomhair Duais Speisialta Ghlór na nGael 2011, a bhfuil moltóireachta dó tosaithe níos luaithe an mhí seo. Bronnfar an duais ar an gcoiste a léiríonn na torthaí is fearr as an iriseoireacht Ghaeilge a chur chun cinn sna meáin Bhéarla, go háirithe sna meáin áitiúla Bhéarla. "Tá Glór na nGael anbhuíoch as Gaelscéal as an duais cuimsitheach seo," arsa Lorcán Mac Gabhann, Ceannasaí Ghlór na nGael. Gach eolas: Glór na nGael eolas@glornangael.ie / +353 (0)46 943 0974
Duais Iriseoireachta na nGael
6
Cuir na scéalta chugainn roimh 09 Nollaig 2011
Gearrscannáin SnaG
Mar chuid de Sheachtain na Gaeilge 2012, beidh taispeántais ghearrscannáin ar siúl ar fud na tíre agus thar lear le linn mhí an Mhárta. Beidh Tacsaí Dubh agus Atógáil Shráid Bombay - dhá léiriúcháin de chuid Tobar Productions déanta le cúnamh ón gCiste Craoltóireachta Gaeilge - á léiriú ins An Droichead, Béal Feirste ar an 6 Márta 2012, mar shampla. Tá lucht a eagraithe ag iarraidh ar dhaoine gur spéis leo páirt a ghlacadh teagmháil a dhéanamh leo. Má tá cónaí ort i bPáras, Londain, sa Róimh, sna Stáit Aontaithe nó áit ar bith eile ar domhan, agus más mian leat taispeántas a eagrú i 2012, glac leis an deis teacht le
chéile agus díospóireacht agus plé a dhéanamh ar chlár na ngearrscannán trí Ghaeilge! Teagmháil: tadhgoc@yahoo.ie / www.ionad.org
Tá fuinneamh agus foireann as an nua ag an bhféile náisiúnta Gaeilge is mó sa tír le tamall anuas, óir is í Jen Ní Mhathúna an tOifigeach Riaracháin úr atá ag Seachtain na Gaeilge! Is as Teach Lorcáin i mBaile Átha Cliath ó dhúchas do Jen, agus d'fhreastail sí ar an meánscoil i Loreto i nDeilginis. Chríochnaigh sí céim sa Nua-Ghaeilge agus sa Stair i gColáiste na Tríonóide níos luaithe i mbliana, áit go raibh sí ina Reachtaire ar an gCumann Gaelach le linn di tabhairt faoin gcéim ann. Agus an-spéis aici i gcúrsaí staire trí chéile, ní haon ionadh é go raibh sí ag obair in Iarsmalann na bPiarsach i Rath Fearnáin roimhe seo. Tá
sí 23 bliana d’aois agus cuireann sí an-suim i sceallóga agus i gCumann Lúthchleas Gael Átha Cliath! Tá an fhoireann nua ag tabhairt faoin dúshlán chun na lámhleabhair do ghrúpaí pobail agus do scoileanna áitiúla a ullmhú faoi láthair, chomh maith le hobair go dian chun urraíocht a fháil ar chomórtais nua agus ag plé cúrsaí poiblíochta na féile trí chéile. Fearann Conradh na Gaeilge agus muintir an Cheannárais an-fháilte roimh an bhfoireann nua agus má tá ceist ar bith ag éinne i dtaca leis an bhféile, is féidir teagmháil a dhéanamh le Jen nó le Brenda ag +353 (0)1 4757401. Teagmháil: eolas@snag.ie
Fuinneamh Úr don bhFéile Ghaeilge
Is féidir scéalta a chur chuig nuacht@cnag.ie
7
Aistritheoirí an Aontais
Tá 25 aistritheoir le Gaeilge á lorg ag an Oifig Eorpach um Roghnú Foirne (EPSO) chun painéal a chur le chéile d'institiúidí an Aontais Eorpaigh. Bheadh na poist lonnaithe sa Bhruiséil agus i Lucsamburg, ag brath ar an éileamh ar na seirbhísí aistriúcháin céanna. Ní mór go mbeadh gach iarrthóir ina s(h)aoránach de bhallstát de chuid an AE agus cáilithe le céim, agus is gá go mbeadh ceann de theangacha oifigiúla an AE ar a t(h)oil aige/aici mar aon le Béarla, Fraincis nó Gearmáinis líofa agus teanga oifigiúil amháin eile. Má tá aithne agat ar éinne go mbeadh spéis acu cur isteach ar an bpost, scaip an scéal!
Spriocdháta: meánlae, 29 Samhain 2011. Gach eolas: http://europa.eu/epso/apply/today/con tract_en.htm# / http://europa.eu/epso/doc/final_call_2 011_en.pdf
Ní hamháin go mbeidh Cló Iar-Chonnachta ag reáchtáil ceardlann scríbhneoireachta ar fud na tíre do scríbhneoirí óga nua an fómhar seo, ach tá comórtas ealaíne na Nollag á rith acu chomh maith! Tá an comhlacht foilsitheora ag iarraidh ar a gcuid léitheoirí óga pictiúr a tharraingt bunaithe ar théama na Nollag agus é a sheoladh le d'ainm, an rang ina bhfuil tú, múinteoir an ranga, agus ainm agus seoladh na scoile, chuig Comórtas Ealaíne, Cló Iar-Chonnachta, Indreabhán, Co. na Gaillimhe, nó i bhfoirm jpeg ar rphost chuig cloiar@iol.ie. Tá comórtas do na Naíonáin Bheaga - Rang a 2 agus do Rang a 3 - 6. Tá dearbhán €100 do tháirgí Chló Iar-Chonnachta le buachan ag scoil an bhuaiteora móide dearbhán €25 Smyth's Toys don bhuaiteoir féin. Is gá go mbeadh gach iarratas istigh roimh 16
Nollaig 2011 agus beidh gach pictiúr le feiceáil sa dánlann ar-líne ag www.cic.ie. Chomh maith leis sin, tá sraith nua de chártaí Nollag dátheangacha ar fáil anois ón siopa cártaí Gaeilge arlíne, Smaointe. Is féidir pacáistí de 12 chárta le teachtaireacht i nGaeilge agus i mBéarla orthu a cheannach ó www.smaointe.com ar £6.00 (móide postas in áiteanna lasmuigh d'Éirinn agus den Bhreatain Mhór). Tá na cártaí ar fáil fosta ar phraghsanna mórdhíola ag siopaí, cumainn, scoileanna, grúpaí agus eile le hairgead a shaothrú ar a son. Déan teagmháil leo le tuilleadh eolais a fháil! Teagmháil: smaointe.ag@btinternet.com / www.smaointe.com / +44 (0)28 70834372
Thugamar Féin An Nollaig Linn!
8
Cuir na scéalta chugainn roimh 09 Nollaig 2011
Club na Samhna
Tá nós nua ag Club Chonradh na Gaeilge chun tacú leis an bhfoireann spóirt is fearr leo - piontaí in aisce a thairiscint nuair a bhaineann an fhoireann is ansa leo cúl amach! Bhí pionta do chách san íoslach i 6 Sráid Fhearchair nuair a scóráil Baile Átha Cliath cúl sa chluiche ceannais, agus gach uair a scóráil Éire in aghaidh na hEastóine leis an gcluiche sacair á léiriú ar an scáileán mór ann le déanaí. Idir seo agus deireadh na míosa, beidh Oíche na Mac Léinn ar siúl gach oíche Mháirt freisin, agus casfaidh Enda
Seery agus John Byrne beo oíche Aoine, 18 Samhain 2011. Reáchtálfar Tráth na gCeist Dé Céadaoin, 23 Samhain 2011; gearrfar €20 in aghaidh gach foirne de cheathrar le páirt a ghlacadh. Gach eolas: www.anclub.ie
Tiontaíodh an seanfhocal I ngan a fhios don dlí is fearr a bheith ann ar a cheann nuair a cuireadh an chéad Fhorbairt Ghairmiúil Leanúnach ar siúl i nGaeilge sa Leabharlann Dlí ar an 24 Deireadh Fómhair 2011. Labhair Clíona Kimber BL ar na straitéisí is fearr chun cleachtas sa dlí a chur ar bun. Thug sí aird ar na cearta atá ag an saoránach faoin mBunreacht agus de bhun Acht na dTeangacha Oifigiúla 2003, agus dúirt sí fosta nach raibh a fhios ag an gnáthduine fúthu i gcónaí. Mhol sí do chleachtóirí íomhá phroifisiúnta a chothú agus gach iarracht a dhéanamh a n-ainmneacha a chur os comhair an phobail mar dhaoine le cumas, solúbthacht agus le hardphrionsabail. Labhair Colm O hOisín SC ar ead-
ráin, ábhar a bhfuil anbhaint aige leis le blianta anuas. Bhí Eithne Uí Dhochtartaigh den tuairim go raibh an Ghaeilge thar áit na criticiúla maise mar mhionteanga agus gurbh fhéidir, agus gur chóir, seirbhís dlí trí Ghaeilge a thairiscint don phobal. Chun na críche sin, beidh seirbhís saor-chomhairle dlí in aisce a sheoladh ag Conradh na Gaeilge i gcomhar le FLAC agus Craobh na gCeithre Cúirteanna go náisiúnta go luath (féach lch 11). Tá géarghá le hacmhainní trí Ghaeilge freisin agus tá aidhm ag an gcraobh dhá leabhar dlí a eisiúint – leabhar dlí ginearálta roimh dheireadh 2012, agus leabhar feasach roimh deireadh 2013. Is léir gur ré nua na Gaeilge atá i ndán don Leabharlann Dlí!
Forbairtí Dlí na Gaeilge
Is féidir scéalta a chur chuig nuacht@cnag.ie
9
Pobal Phort Láirge
Chomh maith le seimineár Buntáiste Breise na Gaeilge a eagrú do dhaltaí meánscoile i Luimneach ar an 22 Samhain agus i bPort Láirge ar an 23 Samhain 2011, tá seimineár eile á reáchtáil ag Comhdháil Náisiúnta na Gaeilge in Óstán na Páirce, Dún Garbhán ar an 23 Samhain 2011 chun an pobal a chur ar an eolas faoi spriocanna na Straitéise 20 Bliain don Ghaeilge. Beidh seastán eolais ag Comhlucht Forbartha na nDéise ag an seimineár maidir leis na tacaíochtaí teanga agus eile atá ar fáil uathu, agus faoin obair atá ar siúl acu sa cheantar chun tacú leis an nGaeilge a chaomhnú agus a neartú i measc phobal
Ghaeltacht na nDéise, agus i measc an lucht gnó in iarthar Phort Láirge. Teagmháil: +353 (0)86 6532044 / cabrini@o2.ie
Rith 2012 Seolta!
Féile náisiúnta Gaeilge débhliantúil is ea Rith. Beidh an chéad Rith eile ar siúl ón 8 - 17 Márta 2012. I gcaitheamh an ama sin, glacfaidh na mílte daoine páirt in ollrith sealaíochta trí 15 chontae agus 75 bhaile. Bunaithe ar an Korrika i dTír na mBascach, is slí úrnua é Rith chun teanga agus cultúr na Gaeilge a cheiliúradh go feiceálach sa phobal. Glacann an pobal áitiúil ceannasaíocht ar an bhféile trí urraíocht a dhéanamh ar chiliméadar ar an gcúrsa, áit go mbíonn an deis ag an urraitheoir rith leis an mbata sealaíochta don achar áirithe sin mar chuid den ollrith. Seoladh cúrsa oifigiúil Rith 2012 ag Oireachtas na Samhna agus is féidir leatsa, leis an gcraobh, leis an scoil, leis an gcumann
10
spóirt, nó le grúpa áitiúil ar bith eile ciliméadar ar an gcúrsa a cheannach chun tacú leis an nGaeilge agus chun páirt a ghlacadh sa cheiliúradh speisialta seo. Tharla an chéad Rith sa bhliain 2010, áit gur ghlac 20,000 duine páirt san ollrith 1600km trí chathracha, bhailte agus shráidbhailte, ó Bhéal Feirste go Gaillimh, agus tá súil ag lucht a eagraithe go mbeidh fiú níos mó ná sin ag glacadh páirte thar an 10 lá seo. Rachaidh Rith 2012 go Tír Chonaill, Tír Eoghain, Doire, Aontroim, Ard Mhacha, Muineachán, An Mhí, Áth Cliath, Cill Dara, Ceatharlach, Laois, Tiobraid Árainn, Luimneach, An Clár, Gaillimh agus trasna na dtonnta chuig na hOileáin Árainn fiú! Gach eolas: www.rith.ie
Cuir na scéalta chugainn roimh 09 Nollaig 2011
Aighneachtaí
Tá An Roinn Gnóthaí Eachtracha agus Trádála ag dréachtú a dara scéime de réir Alt 11 d’Acht na dTeangacha Oifigiúla 2003. Tá aighneachtaí maidir le hullmhú na dréacht-scéime á lorg ag an Roinn ó pháirtithe leasmhara. Is féidir aighneachtaí a sheoladh isteach go leictreonach chuig breandan.ocaollai@dfa.ie nó sa phost chuig Breandán Ó Caollaí, An Roinn Gnóthaí Eachtracha agus Trádála, 76 – 78 Sráid Fhearchair, Baile Átha Cliath 2. Is é an dáta
deireanach d’aighneachtaí a bheith faighte ná 5.00in, Dé Luain, 21 Samhain 2011. Tá cóip de Scéim Teanga na Roinne 2006 -2010 le fáil arlíne ag www.dfa.ie. Tá comhairliúcháin phoiblí ar bun ag Údarás Craolacháin na hÉireann maidir le cumarsáidí tráchtála do pháistí agus fógraíocht a bhaineann le bia agus deochanna go háirithe freisin faoi láthair. Tuilleadh eolais: www.bai.ie
An bhfuil ceist agat faoi chúrsaí dlí? Mar shampla, an féidir leis an mbanc ús mo mhorgáiste a ardú? An bhfuil m’fhostóir ábalta scaoileadh liom gan iomarcaíocht a íoc liom? Céard iad na cearta atá ag tionónta nó ag tiarna talún? Cén dóigh ar féidir liom mo thiomna a dhéanamh amach? Beidh An tSeirbhís Saor-Chomhairle Dlí Náisiúnta trí Ghaeilge leis an abhcóide Eithne Ní Dhochartaigh ar fáil d’achan duine sa Chrannóg, Doirí Beag, Co. Dhún na nGall idir 2.00 - 4.00in ar an dara Satharn den mhí as seo amach. Arsa Eithne Ní Dhochartaigh, abhcóide cleachtach agus rúnaí Chraobh na gCeithre Cúirteanna: "Is cúis mhór áthais dom é go bhfuil An tSeirbhís Saor-Chomhairle Dlí Náisiúnta trí Ghaeilge á leathnú go Gaeltacht
Chúige Uladh leis an ionad úr seo sa Chrannóg gach mí, ag tosú an Satharn seo caite. Táimid ag obair chun rochtain chomhionann dlí agus chirt a chur ar fáil d'achan duine, trí Ghaeilge agus gan chostas, is cuma má tá tú i gcoimhlint le fadhbanna teaghlaigh, creidmheasa agus dochar, cearta fostaíochta, nó díreach ag lorg eolais ar cheist dlí." Tá An tSeirbhís SaorChomhairle Dlí arna eagrú ag Conradh na Gaeilge agus ag Craobh na gCeithre Cúirteanna i bpáirt le Guth na Gaeltachta agus FLAC. Tá tuilleadh eolais ar fáil ó Chomharchumann Forbartha Ghaoth Dobhair ag +353 (0)74 9532208 / dli@cnag.ie agus is féidir coinne a dhéanamh roimh ré. Tuilleadh eolais: dli@cnag.ie / http://seirbhisdli.ie/
Saor-Chomhairle Dlí Ghaoth Dobhair
Is féidir scéalta a chur chuig nuacht@cnag.ie
11
Is Leor Beirt
Níl slua i gcónaí de dhíth le daoine a chur ag labhairt i nGaeilge i ngach cearn den tír - is leor beirt! Tá ábhar an leathanaigh seo dírithe ar chabhrú leat ciorcal comhrá neamhfhoirmeálta a reáchtáil i d’áit oibre féin nó i
mbialann áitiúil. Cuir fáilte roimh Ghaeilgeoirí nua tríd na ceisteanna seo a leanas a ghearradh amach agus lig do gach duine ceist a roghnú nuair a éiríonn an comhrá gann.
Oíche Shamhna:
• Ar ghléas tú d'Oíche Shamhna? • Ar fhreastail tú ar chóisir bhréagéide ar bith? • Ar chaith tú culaith ghreannmhar nó scanrúil? • An bhfuil aon rud ar eolas agat faoin bhféile ársa Samhain? • An bhfaca tú tinte ealaíne sa spéir? • Ar lasadh tine chnámh san eastát s'agat? • Ar imir tú cluichí fáidheadóireachta? • An raibh tú ag imirt bob nó bia? • Ar tháinig páistí chuig do theach-sa ag lorg bob nó bia? Cultacha: • Cén feisteas a bhí á chaitheamh acu? cailleach, diabhal, deamhan fola, • Ar thug tú milseáin nó piseanna talún dóibh? Dracula, taibhse, púca, cnámharlach, • An imríonn tú cluichí le húlla agus airgead in uisce? eolaí craiceáilte, múinteoir, dalta • Cad é an feisteas is fearr ar chaith tú riamh? scoile, sióg, draoi, tíogar, banphri• Ar ghearr tú aghaidh scanrúil ar phuimcín? onsa, Cochaillín Dearg, Luaithríona, Gillín Sneachta agus na Seachtar • An gcreideann tú i dtaibhsí?! Abhac, ceoltóir, cat, rinceoir • Céard iad na piseoga atá agat?
Comórtas BábógBaby:
Freagra chomórtas na míosa seo caite ná gur BábógBaby an t-ainm den bhréagán idirghníomhach a mhúineann uimhreacha, dathanna agus cruthanna i nGaeilge do pháistí óga. Comhghairdeas le gach éinne a sheol an freagra ceart isteach! Tá béirín BábógBaby buaite ag an gcúigear ádhúil seo a leanas:
1. Iseult Ó Síocháin, BÁC 9; 2. Barra Ó Muircheartaigh, Co. Chill Chainnigh; 3. Máirtín Birt, Co. Dhoire; 4. Germaine Ní Bhraonáin, Co. Thiobraid Árann; agus 5. Honor Uí Fhloinn, Co. Thiobraid Árann.
Mura raibh an t-ádh leat an bréagán iontach idirghníomhach seo a bhuachan an uair seo, tá sé le ceannach ar €29.99 i siopaí mórthimpeall na tíre, An Siopa Leabhar ina measc. Tuilleadh eolais: www.cnag.ie/siopa / www.babogbaby.com
12
Cuir na scéalta chugainn roimh 09 Nollaig 2011