CNA Programmagids PO 2014-2015

P ro g r a m m a g i d s

2014 | 2015

/VVE

Opleidingen, trainingen en maatwerk voor leraren, teams en schoolleiders

“Ons woordenschatonderwijs heeft een enorme boost gekregen�

Nascholing Primair Onderwijs en VVE 2014/15 ‘Verder met onderwijs’ pagina Voorwoord

1

Welkom bij het Centrum voor Nascholing

2

Professionalisering in het PO

4

Schoolvoorbeelden

6

1. Het leren organiseren

8

2. Taal en rekenen

12

3. Leerlingenzorg en passend onderwijs

16

4. Het jonge kind en VVE

19

5. Montessori-onderwijs

22

6. Personeels- en teamontwikkeling

24

7. Leiderschapsacademie

28

Team Primair Onderwijs

32

Totaaloverzicht opleidingen, trainingen en maatwerk 33 Colofon

leren in verbinding

33

Onderwijs brengt verder. Daarvan ben je overtuigd, want dat breng je elke dag in de praktijk. En daarvan zijn wij overtuigd, als Centrum voor Nascholing (CNA), want ook wij werken daar elke dag aan. En we boeken resultaat, samen met jou.

Wij bieden een kleurrijk palet aan professionaliseringsmogelijkheden aan leerkrachten, ib’ers, (bouw) coördinatoren en schoolleiders. In deze gids stellen we onze mogelijkheden aan je voor, van VVE-programma’s tot post-HBO en masteropleidingen. Ons aanbod sluit aan bij actuele inzichten uit het onderzoek van de Hogeschool van Amsterdam en de Universiteit van Amsterdam. Heb je al een uitgesproken idee over een bepaalde opleiding die je wilt volgen?

Of wil je je eerst oriënteren op wat er zoal mogelijk is om je verder te bekwamen of een nieuwe weg in te slaan in je loopbaan? Je krijgt een voorproefje in deze brochure, maar bezoek vooral ook onze website www.centrumvoornascholing.nl Wij staan voor je klaar om je vragen en wensen te bespreken. We geven niet alleen individueel advies, maar praten ook graag met je team of je directie om de nascholingsactiviteiten nauw te laten aansluiten bij het personeels- en professionaliseringsbeleid van je school. Want persoonlijke ontwikkeling en organisatieontwikkeling gaan bij CNA hand in hand.

Namens al onze trainers, opleiders en adviseurs wens ik je veel succes met het kiezen van een leerzaam traject! drs. Liduine Bremer Algemeen directeur CNA

2

Welkom bij het Centrum voor Nascholing Nascholing Primair Onderwijs en VVE 2014 - 2015

viduele wensen en aan de schoolontwikkeling. Een goede verkenning van de vraag verhoogt de opbrengst van de opleiding of het adviestraject.

Het Centrum voor Nascholing (CNA) is een zelfstandig instituut van de Universiteit van Amsterdam en de Hogeschool van Amsterdam. Al bijna 20 jaar verzorgen we opleidingen, trainingen en advies voor alle sectoren van het onderwijs.

Onze zeventig medewerkers, aangevuld met zorgvuldig geselecteerde freelancers en gastdocenten, dragen bij aan de professionalisering van leraren, leidinggevenden, directies, besturen en onderwijsondersteunend personeel.

Onderzoeksmatig werken EĂŠn van de onderscheidende kenmerken van het aanbod van CNA is het stimuleren van een onderzoeksmatige houding bij de cursist. De vaardigheden die daarbij horen maken deel uit van de opleidingen en trainingen. Je kunt met onderzoeksvaardigheden een belangrijke bijdrage leveren aan de verdere ontwikkeling van het onderwijs. Het verzamelen en interpreteren van data zijn belangrijke vaardigheden voor de kwaliteitszorg.

Duurzame onderwijsontwikkeling In het primair onderwijs en de VVE gaat het niet alleen om het leren van leerlingen, maar ook om het leren van leerkrachten en leidinggevenden. CNA wil graag een bijdrage leveren aan de ontwikkeling van onderwijsinstellingen tot lerende organisaties. We zijn ervan overtuigd dat het leren van leraren en leidinggevenden vooral op de school zelf moet plaatsvinden, zodat het leren van individuele leraren, van teams en van de gehele onderwijsgemeenschap samen tot een krachtige ontwikkeling leidt. Dat is wat wij verstaan onder duurzame onderwijsontwikkeling.

Kwaliteit De kwaliteit van CNA hangt samen met de deskundigheid van de opleiders, trainers en adviseurs en met de unieke samenwerking met de Universiteit van Amsterdam en Hogeschool van Amsterdam. Onze trainers en adviseurs werken in opleidingen en onderzoek samen met docenten en onderzoekers van deze instellingen. Daarmee is gegarandeerd dat de nieuwste onderwijskundige inzichten doorklinken in trainingen en opleidingen. CNA betrekt cursisten en opdrachtgevers intensief bij het borgen van de kwaliteit van het aanbod. Daarnaast zijn er ook externe instanties die de kwaliteit periodiek meten. CNA heeft het CEDEO keurmerk voor klanttevredenheid bij zowel de opleidingen als bij het maatwerk. Een aantal opleidingen is door CPION geregistreerd als post-hbo registeropleiding en onze masteropleidingen zijn geaccrediteerd door de NVAO. Onze opleidingen en trainingen zijn gevalideerd door Registerleraar.nl.

Praktijkgericht en maatwerk Een belangrijk uitgangspunt bij de scholingsactiviteiten van CNA is dat uw praktijk centraal staat bij de trainingen en opleidingen. Duaal leren betekent niet af en toe een opdracht in de eigen onderwijspraktijk, maar het continu inbrengen van die praktijk in de opleiding. Zowel bij de intakes van de opleidingen als bij aanvragen voor maatwerk en advies gaan we altijd met u op zoek naar de vragen die echt belangrijk zijn. Opleiding en advisering moeten bijdragen aan indi-

Internationalisering CNA vindt het belangrijk om kennis te delen, ook over de landsgrenzen heen. Zo maken we met onze masterstudenten internationale studiereizen naar landen als Finland, Schotland en Canada om te leren van elkaars onderwijs.

Ook investeert CNA in duurzame onderwijsontwikkeling in ontwikkelingslanden. Zo heeft CNA in samenwerking met Edukans Werelddocenten een train-de-trainersprogramma opgezet in Malawi. Twee keer per jaar gaan CNA-trainers naar Malawi om lerarenopleiders te trainen, bijvoorbeeld op het gebied van activerende didactiek.

Maatwerk en advies

Onze klanten

CNA werkt zowel proces- als resultaatgericht, vanuit een directe betrokkenheid bij de vragen van de school. Uitgangspunt is altijd de eigen onderwijspraktijk en de eigen visie op verandering.

CNA heeft een brede klantenkring binnen en buiten Amsterdam. Hieronder een greep uit onze opdrachtgevers.

AGORA, Zaandam Anne Frankschool, Amsterdam ASKO, Amsterdam Boog, Nieuw-Vennep BOOR, Rotterdam De Blauwe Loper, Heerhugowaard Dr. Rijk Kramerschool, Amsterdam Gemeente Amsterdam – Dienst Maatschappelijke Ontwikkeling IJsterk peuterspeelzalen, Amsterdam ISOB, Castricum KDV Het Amsterdamse Poortje MONTON, Soest OBS Dorus Rijkers, Amsterdam Openbaar Primair Onderwijs, Amsterdam Panta Rhei, Den Haag Primair SKO, Geffen Samen Tussen Amstel en IJ, Amsterdam Sophia Stichting / SKOV, Voorhout SOPOH, Hoofddorp Stichting Flore, Heerhugowaard Surplus, Schagen Tabijn, Heemskerk Thamen, Uithoorn Zaan Primair, Zaandam

1. Met u in gesprek U hebt een leervraag op het gebied van onderwijsontwikkeling en professionalisering. Wij komen graag bij u langs voor een persoonlijk gesprek, om een beter beeld te krijgen van uw precieze leervraag.

2. Ons voorstel In onze offerte doen wij u een concreet scholingsvoorstel.

Daarin wordt meteen duidelijk welke investering het van de school vraagt.

3. Een voortraject op maat Om het effect van de training te vergroten, brengen we samen met u in kaart hoe uw huidige situatie is, en waar u precies naartoe wilt. In sommige gevallen spelen er nog andere zaken die eerst opgelost moeten worden, voordat we aan de slag kunnen.

4. Trainen en begeleiden De trainingen zijn altijd praktijkgericht: deelnemers reflecteren op de dagelijkse werkpraktijk en krijgen inzicht en vaardigheden om in de praktijk mee aan de slag te gaan.

De trainers en adviseurs zijn erop gericht het lerend vermogen van de deelnemers te vergroten. Reflectie en een onderzoeksmatige houding zijn daarbij onmisbaar. De werkvormen zijn interactief en soms maken we gebruik van rollenspellen.

5. Evaluatie en nazorg Na afloop van de training komt het erop aan: brengen de deelnemers het geleerde ook in de praktijk? Om dit proces te begeleiden, bieden we u verschillende vormen van nazorg. Te denken valt aan individuele coaching, projectmanagement bij de implementatie, een terugkomdag of een effectmeting.

Leercirkel voor Professionele Leerteams 2

3

Professionalisering in het PO Nascholing Primair Onderwijs en VVE 2014 - 2015

4. Expertfase - excellent/master De professionalisering van leerkrachten en management in het primair onderwijs is altijd gericht op het verbeteren van het leren van leerlingen en doorloopt een aantal kenmerkende fases:

master il

master pm

1) Initiële opleiding (PABO), waarin vooral de kennisbases wordt geleerd en (in beperkte mate) praktijkervaring wordt opgedaan. In deze fase wordt er nog geen eigen professionele verantwoordelijkheid gedragen.

Master Integraal Leiderschap Master Professioneel Meesterschap

master (sen)

2) Inductiefase, waarin de leerkracht zich in de praktijk ontwikkelt van startbekwaam naar vakbekwaam. De inductiefase duurt ongeveer 2 tot 4 jaar.

3) Specialisatiefase, waarin de leerkracht zich verder ontwikkelt in de basisvaardigheden en vaak een specialisatie kiest, die nodig is om de kwaliteit op een school te optimaliseren. Deze specialisatiefase duurt 5 tot 8 jaar.

Alle leerkrachten bereiken het stadium van specialist, sommige in de rol van ib’er, adjunct of (bouw)coördinator.

3. Specialisatiefase - specialist schoolleider/adjunct

coach

post hbo

bouwcoördinator

intern begeleider

4) Expertfase, waarin een deel van de leerkrachten/schoolleiding zich ontwikkelt op masterniveau. Deze experts zorgen voor een belangrijke kwaliteitsimpuls in de school (en op bestuursniveau), zowel door hun directe inzet in de onderwijspraktijk als ook door middel van hun rol als ‘teacher-leader’ voor hun collega’s.

Opleiding Schoolleider Intern Begeleider Taal/Rekencoördinator Coach/Supervisor in het onderwijs Specialist Opbrengstgericht werken Specialist Jonge kind

Professionele ontwikkeling wordt op individueel niveau vormgegeven door werkplekleren, training, supervisie, intervisie, coaching, cursussen en opleiding. Het werkplekleren veronderstelt een organisatiestructuur en cultuur op school waarin werken en leren in teams vanzelfsprekend is. Dit is een speciaal aandachtspunt voor de schoolleider: hij organiseert het leren van de leerkracht.

2. Inductiefase - vakbekwaam

CNA biedt ontwikkelingsmogelijkheden voor leerkrachten, schoolleiders én besturen in alle ontwikkelingsfasen (voor leerkrachten vanaf de inductiefase). Daarbij werken we op het snijvlak van individuele professionele ontwikkeling en organisatieontwikkeling, gericht op innovatie op basis van onderzoek.

individuele begeleiding/cursus/ teamtraining

1. Initiële fase - startbekwaam (PABO) 4

5

Schoolvoorbeelden Nascholing Primair Onderwijs en VVE 2014 - 2015

Samen werken aan VVE-kwaliteit

Woordenschatstimulering via co-teaching

het jonge kind, en heeft het in het verleden al veel ervaring opgedaan met werken aan onderwijsverbeteringen in de Amsterdamse context. Daarnaast beschikt CNA over veel onderzoekscapaciteit.” Niet minder belangrijk is de manier waarop CNA de ‘partnerrol’ invult, vindt Aalbregtse. “Wij zijn erin geslaagd om een goede groep experts om ons heen te verzamelen die ons helpen om de kwaliteit van VVE te verbeteren. CNA draagt daar op allerlei manieren aan bij. Zo is CNA bijvoorbeeld vertegenwoordigd in ons Platform Opleidingen en vragen we regelmatig om feedback op producten die we hebben ontwikkeld. Deze samenwerking zorgt ervoor dat we elkaar constant versterken. En dat is best bijzonder.”

De gemeente Amsterdam werkt samen met CNA aan verbetering van de kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie (VVE). Zowel voor pedagogisch medewerkers in de voorscholen als voor leerkrachten van de vroegscholen is er een nascholingsaanbod op maat.

Volgens Jantien Aalbregtse van de Dienst Maatschappelijke Ontwikkeling (DMO) gaan pedagogisch medewerkers steeds meer ontwikkelingsgericht en opbrengstgericht werken.

“Zij leren in te schatten in welke fase een groep of een kind zit, en welke activiteiten nodig zijn om de kinderen in hun ontwikkeling een stap vooruit te helpen.” Dit past goed bij de gezamenlijke ambitie van de gemeente en de kinderopvangen VVE organisaties, stelt zij. “We willen alle kinderen de kans bieden om zich optimaal voor te bereiden op een goede start in groep 3. Amsterdam heeft een grote groep kinderen die om uiteenlopende redenen het risico loopt om een onderwijsachterstand te ontwikkelen. Door in te zetten op uitbreiding van de voor- en vroegscholen en extra kwaliteit van de VVE hopen we daar vroegtijdig iets aan te doen.”

De gemeente werkt daarvoor onder meer samen met CNA. Aalbregtse: “CNA heeft samen met ABC Onderwijsadviseurs een startdag ontwikkeld voor leidsters van peuterspeelzalen en kinderdagverblijven. Deze training is verplicht voor iedereen die op de voorschool wil gaan werken. Daarin wordt antwoord gegeven op vragen als ‘Hoe zit de VVE in elkaar’, wordt uitleg gegeven over de Amsterdamse situatie en laten we cursisten kennismaken met de taaldoelen. In een notendop maken ze kennis met de context van de voorschool.”

Daarnaast heeft CNA samen met ABC een vroegschoolvariant ontwikkeld voor kleutergroepen met minder dan 10% gewichtenleerlingen. Aalbregtse: “Per school maken de adviseurs van CNA en ABC een scan en op basis daarvan wordt een nascholingsaanbod gedaan dat past bij de uitgangssituatie van de desbetreffende school. Maatwerk dus. Scholen die al met de vroegschoolvariant aan de gang zijn gegaan, zijn daar heel enthousiast over.”

zo natuurlijk mogelijk aan te sluiten op het kennisniveau van de leerlingen. Ook blijkt het heel goed te werken als pedagogisch medewerkers vanuit hun eigen ervaringen vertellen.

Kinderen gaan die verhalen dan aanvullen met hun eigen observaties, en dat verlevendigt het leren.” Ook is Boek erg te spreken over de methode van co-teaching: “Er ontstaat een cultuur om van elkaar te leren en om elkaar feedback te geven. Daar gaan we straks zeker mee door, als dit traject is afgesloten.”

Ook voor de basisschool van Arents houdt het zeker niet op als het trainingstraject ten einde is. “Ons woordenschatonderwijs heeft een enorme boost gekregen. Nu is het aan ons allen om daar een blijvend vervolg aan te geven.”

Basisschool St Lukas in Amsterdam werkt aan verbetering van het woordenschatonderwijs in de onderbouw. Ook de voorschool doet mee. Dat gebeurt via co-teaching: duo’s van leerkrachten en van pedagogisch medewerkers leren van en met elkaar.

Een deel van de leerlingenpopulatie van basisschool St Lukas kampt met een taalachterstand. Reden voor de school om daar in het kader van de schoolontwikkeling iets aan te doen. Eva Arents, VVE-coördinator van St Lukas: “Wij gebruiken het programma Ko-Totaal, maar qua woordenschatonderwijs schiet dat toch wat tekort. Met CNA hadden we al een Ko-Totaaltraining gedaan. Dat is goed bevallen en smaakte naar meer. Daarom hebben we CNA gevraagd om samen met de Stichting Taalvorming een programma te ontwikkelen voor ons woordenschatonderwijs in de onderbouw. De begeleiders kennen onze school en weten waar wij in onze schoolontwikkeling staan. Bovendien vind ik CNA flexibel: trainingsprogramma’s worden op maat gemaakt.”

De Voorschool van Sint Lukas haakte daarbij aan. Coach Eveline Boek: “Woordenschatonderwijs is altijd al een speerpunt vande voorschool. Het leek ons een goed idee als onze pedagogisch medewerkers hetzelfde trainingsprogramma zouden volgen als de basisschooldocenten.”

Eigen observaties Dat heeft voor beide instellingen geresulteerd in een aantal werkbijeenkomsten en coachingssessies. Daarin kregen de leerkrachten en pedagogisch medewerkers het theoretisch kader opnieuw aangeboden. Ook hebben zij hun eigen vaardigheden in kaart gebracht en vervolgens allerlei didactische werkvormen verkend. Arents: “Daarna zijn we volgens de werkwijze van co-teaching met professionele leervragen aan de slag gegaan. Per groepje werkten we een aantal stappen af: Wat is het probleem, wat is het doel en welke activiteit past daarbij? Vervolgens gingen we dat in de praktijk uitvoeren en volgde er een evaluatie. Zo hebben we bijvoorbeeld voor de onderbouw van de basisschool een kledingwinkel bedacht om een aantal lastige woorden aan te bieden. De volgende dag kon ik dat idee meteen uitproberen in mijn eigen groep.”

Op de Voorschool gingen de cursisten vergelijkbaar te werk.

Coach Boek: “We hebben vooral geleerd hoe nuttig het is om

Partnerrol Voor de gemeente is CNA om meerdere redenen een geschikte partner om langdurig te werken aan de kwaliteit van de VVE in de hoofdstad. Aalbregtse: “Om te beginnen heeft CNA veel specifieke kennis in huis over de ontwikkeling van

6

7

1. Het leren organiseren Nascholing Primair Onderwijs en VVE 2014 - 2015

Master Professioneel Meesterschap Masteropleiding

Naam: Ivonne Jongejans Funcie: leerkracht en adjunct School: OBS ‘t Tilletje in Warder Opleiding: Master Professioneel Meesterschap

Het onderwijs heeft behoefte aan excellente leraren die goed zijn in hun vak en de ambitie hebben om de lespraktijk voortdurend te onderzoeken en verbeteren. Voor deze getalenteerde leerkrachten is er een uniek masterprogramma: Professioneel Meesterschap. Een masteropleiding die uitdaagt tot ondernemen, onderzoeken en inspireren.

“Ik heb voor deze master gekozen omdat ik mij verder wilde verdiepen in het onderwijsvak en mijn handelen in de klas en in de school theoretisch kunnen onderbouwen. Na mijn opleiding tot schoolleider bij CNA merkte ik dat ik mij vooral wilde blijven ontwikkelen in de didactiek. Het leren van de leerlingen, dat is waar het voor mij om gaat en dat staat ook bij de master Professioneel Meesterschap centraal.

Deelnemers ontwikkelen een onderzoeksmatige houding die leidt tot praktisch toepasbare verbeteringen in het onderwijs, zowel in de eigen klas als binnen het team en de school. Daarmee geeft deze masteropleiding invulling aan de competenties die de LB-functie in het basisonderwijs voorstaat. De eigen leervragen staan in de opleiding centraal. Iedere deelnemer kiest een onderzoeksonderwerp en werkt dit uit tot een concreet verandertraject in de eigen school. Na succesvolle afronding ontvang je het NVAOerkende masterdiploma Master of Education.

De eerste weken bestonden uit veel lees- en schrijfwerk: ik verslond allerlei boeken over leerpsychologie en breinleren en schreef er essays over. Op dit moment komt de opleiding in een stroomversnelling, want we zijn nu bezig met de opzet voor het onderzoek. Mijn onderzoek zal gaan over de didactiek van het technisch lezen voor leerlingen vanaf groep 3. Er is steeds meer bekend over de taalontwikkeling van jonge kinderen, en die kennis probeer ik mee te nemen in het onderzoek. Op die manier hoop ik de kloof tussen praktijk en wetenschap te verkleinen.

Educatief Meesterschap Amsterdam De master wordt uitgevoerd door opleiders van Educatief Meesterschap Amsterdam, een consortium van de Universiteit van Amsterdam, Vrije Universiteit Amsterdam, Hogeschool van Amsterdam en het Centrum voor Nascholing.

Wanneer: tweejarige opleiding, tweewekelijkse bijeenkomsten op vrijdag, start september 2014 Waar: Centrum voor Nascholing, Amsterdam Kosten: zie website Lerarenbeurs: ja Contactpersoon: Caroline Offerhaus, cofferhaus@cna.uva.nl Info en aanmelden: www.centrumvoornascholing.nl/ema

Werken in het onderwijs betekent een continu leerproces: voor leerlingen én voor leraren. CNA biedt scholingstrajecten die de professionalisering van leraren van startbekwaam naar vakbekwaam tot master ondersteunt.

Daarnaast bieden we teams maatwerkbegeleiding bij schoolontwikkeling; altijd met de focus op onderwijskwaliteit en het leren van leerlingen.

Door de opleiding ben ik veel kritischer naar het onderwijs gaan kijken. Ook probeer ik het leren van elkaar in het team steeds aan te zwengelen: bij elkaar in de lessen kijken, elkaar coachen en reflecteren op het werk: wat werkt wel en wat niet? We kunnen zoveel van elkaar leren! Ik hoop dat ik andere leerkrachten uit het primair onderwijs kan inspireren om deze opleiding te gaan doen, want ik vind het belangrijk dat collega’s op een onderzoeksmatige manier leren kijken naar het onderwijs.”

De uitgebreide programmagids is te downloaden of te bestellen via de website.

8

9

1. Het lerenorganiseren Nascholing Primair Onderwijs en VVE 2014 - 2015

Specialist Opbrengstgericht werken Post-HBO opleiding

Teamtraining Opbrengstgericht werken Maatwerk

Opbrengstgericht werken is een kansrijk middel om doelgericht de kwaliteit van het (taal/lees- en reken)onderwijs te verbeteren. In deze opleiding voor ervaren leerkrachten, begeleiders en directeuren krijg je zicht op de betekenis van opbrengstgericht werken en hoe dit bij op school in de praktijk gebracht kan worden. Tijdens de opleiding word je toegerust om met behulp van data te verhelderen welke resultaten je wilt behalen en hoe de vorderingen die leerlingen maken gemeten kunnen worden. Elke deelnemer kiest een opbrengstgericht project in de eigen school en leert gebruikmaken van data uit de eigen praktijk (toetsgegevens, observaties etc.). Tijdens de bijeenkomsten verkrijgen de deelnemers inzicht in methoden van dataverzameling en leer je werken met verschillende tools, waaronder actie-onderzoek. Vervolgens leer je op basis van de data een handelingsplan te maken. Verkregen inzichten kunnen vervolgens direct worden toegepast in de praktijk. Deelnemers ontvangen een getuigschrift dat mogelijkheden biedt om door te stromen naar de Masteropleiding Professioneel Meesterschap.

Voor teams die aan de slag willen met opbrengstgericht werken heeft CNA een teamtraining ontwikkeld. De training staat geheel in het teken van de eigen schoolontwikkeling, met als doel de resultaten van de leerlingen te verbeteren. Het werken vanuit verzamelde data staat centraal. De teamleden doorlopen gezamenlijk de fasen van de evaluatieve cyclus: registreren, analyseren, beslissen, uitvoeren en evalueren/reflecteren. Daarmee kan op systematische wijze gewerkt worden aan het verbeteren van de opbrengsten in de breedste zin van het woord. In de teamtraining maken de deelnemers gebruik van actieonderzoek, om vanuit een eigen concrete onderzoeksvraag het opbrengstgericht werken te ervaren. De teamleden leren opbrengsten om te zetten naar specifiek handelen in de klas. Bovendien wordt gewerkt aan een cultuur van continue gezamenlijke reflectie. De training bestaat uit zes bijeenkomsten van een dagdeel.

Meer informatie: Caroline Offerhaus, cofferhaus@cna.uva.nl

Co-teaching Maatwerk

Schoolbestuur Ronduit Alkmaar over nascholing OGW

Zou u meer met uw collega’s willen leren en ontwikkelen?

Of heeft u al een gezamenlijke leervraag, maar weet u niet hoe u deze aan kunt pakken? Co-teaching bevordert de kennisdeling en helpt u om gezamenlijk activiteiten in de school op te zetten. In deze leervorm kunnen professionals met verschillende kennis, vaardigheden en talenten gezamenlijk een activiteit of een lessencyclus ontwerpen, uitvoeren, nabespreken en bijstellen. Co-teaching verloopt volgens de cyclus: Co-planning, Co-teaching, Co-debriefing, Co-reflecting en is gebaseerd op het model Instructional Rounds, een werkwijze die in Canada in veel scholen wordt gebruikt. Een trainer van het Centrum voor Nascholing begeleidt de bijeenkomsten, coacht en geeft tips op gebied van zowel inhoud als ook proces. Een co-teachingsronde (3 tot 4 personen plus trainer) neemt een dagdeel in beslag en is het meest effectief als het herhaald wordt en is ingebed in een professionaliseringstraject met meerdere mensen zoals het bouwteam.

“In het schooljaar 2011-2012 heeft het bestuur van Ronduit een enquête onder het personeel gehouden rond de stand van zaken van de invoering opbrengstgericht werken en de referentieniveaus. Uit de resultaten kwam naar voren dat er brede interesse bestond voor nascholing rond deze onderwerpen, mits deze praktijkgericht zou zijn en zou aansluiten bij de vragen van de collega’s. Ronduit is op basis van dit resultaat op zoek gegaan naar een aanbod voor collega’s voor het schooljaar 2012-2013. Na oriënterende gesprekken met verschillende aanbieders is gekozen voor het aanbod van het Centrum van Nascholing Amsterdam. Het aanbod voor de cursussen is samengesteld met de trainers van CNA, waarbij er veel aandacht was voor maatwerk en duurzaamheid van de aanpak.

Er is gekozen een werkwijze te hanteren, waarbij het personeel in de gelegenheid werd gesteld in te schrijven op verschillende cursussen rond opbrengstgericht werken en de referentieniveaus. De scholen van Ronduit hebben op hun beurt deze thema’s opgenomen in de onderwerpenplanning voor de vergaderingen voor dat schooljaar. Zo werden de collega’s die de cursussen volgden in de gelegenheid gesteld de nieuw verworven kennis in hun eigen team te delen. Tijdens de cursussen werd aandacht besteed aan de manier waarop zij dit konden doen.

Meer informatie: Caroline Offerhaus, cofferhaus@cna.uva.nl

Data: start september 2014, 10 bijeenkomsten op donderdag Locatie: Centrum voor Nascholing of incompany Kosten: zie website Contactpersoon: Caroline Offerhaus, cofferhaus@cna.uva.nl Info en aanmelden: www.centrumvoornascholing.nl/po

Op deze manier heeft het Centrum van Nascholing op een constructieve en prettige wijze bijgedragen aan duurzame professionalisering op het gebied van de kennis en vaardigheden rond opbrengstgericht werken en de referentieniveaus binnen Ronduit. De scholen hebben in eigen hand kunnen houden op welke manier zij hieraan gevolg wilden geven, aansluitend bij de behoeften en vragen van het team.”

Caroline Offerhaus trainer/adviseur:

“Ieder team dat met OGW aan de slag gaat zie je sprongen vooruit maken. De resultaten van de leerlingen worden beter ingezet om het onderwijs bij te sturen en er wordt professioneler samengewerkt.”

10

11

2. Taal en rekenen Nascholing Primair Onderwijs en VVE 2014 - 2015

Rekencoördinator Post-HBO opleiding

Taalcoördinator Post-HBO opleiding De meeste leraren weten maar al te goed hoe het taalonderwijs veranderd is. Als taalcoördinator kun je bijdragen aan het formuleren van taalbeleid en je inzetten als stimulator bij het afstemmen en verbeteren van het lees- en taalonderwijs in de praktijk.

Het rekenonderwijs is aan het veranderen. Het doorlopen van een hele rekenmethode met alle kinderen is uit de tijd.

Ook de didactiek is veranderd: het redeneren met leerlingen staat centraal. De rekencoördinator fungeert als stimulator bij het afstemmen en vernieuwen van de rekenwiskunde.

Hij/zij ondersteunt leerkrachten en doet beleidsvoorstellen aan de schoolleiding.

Inhoud De post-HBO opleiding heeft als doel leraren te scholen voor de taak van Taalcoördinator, binnen de school of bovenschools. De inhoud van de opleiding rust op drie pijlers: Taalbeleid: de taalcoördinator leert in samenspraak met de directie een taalbeleidsplan op te stellen; Didactiek: de taalcoördinator leert interactief taalonderwijs in te zetten bij onder andere mondelinge communicatie, geletterdheid en woordenschatontwikkeling; Managementvaardigheden: de taalcoördinator leert hoe collega’s kunnen worden geïnspireerd tot en ondersteund bij veranderingen in het taalonderwijs in de school.

Inhoud De post-HBO opleiding heeft als doel leraren te scholen voor de taak van Rekencoördinator, binnen de school of bovenschools. Vier gebieden vormen de bouwstenen van de opleiding: de eigen gecijferdheid van leraren vakdidactiek het coachen van collega’s het stimuleren tot schoolontwikkeling

Werkwijze De aanstaande coördinator werkt tijdens de opleiding met de praktijk van de eigen school.

Voor deelnemers is het belangrijk dat zij door hun directie in staat worden gesteld om de opleiding te volgen. De aanstaande rekencoördinator moet tijdens de opleiding in de eigen school activiteiten kunnen uitvoeren die horen bij de toekomstige taak. In de opleiding wordt zoveel mogelijk uitgegaan van: de praktijk in de klas, de vakdidactiek, het eigen didactisch handelen met de kinderen. Gedurende de opleiding verschuift de aandacht naar het coachen van collega’s en het schoolbeleid. Tijdens de opleiding bouwt de deelnemer een portfolio op.

12

Taal en rekenen zijn een van de belangrijkste fundamenten van het onderwijs. Daarom is er de laatste jaren weer extra aandacht voor deze basisvaardigheden.

CNA biedt post-HBO opleidingen voor Taal- en Rekencoördinatoren en teamtrainingen met focus op opbrengstgericht werken en de referentieniveaus.

Werkwijze Als aanstaande coördinator werk je tijdens de opleiding met de praktijk van de eigen school. Je richt je op het verbeteren van de kwaliteit van het taalonderwijs. Tijdens de opleiding voer je een beperkt veranderingstraject uit in de eigen school. Je ontwikkelt een activiteitenplan dat je samen met de directie presenteert en vervolgens in de school realiseert. In de opleiding wordt zoveel mogelijk uitgegaan van de ervaringen van de deelnemers: de praktijk in de klas, de vakdidactiek, het eigen didactisch handelen met de kinderen. Gedurende de opleiding verschuift de aandacht naar het begeleiden van collega’s en het schoolbeleid.

Data: start september 2014, 17 bijeenkomsten op woensdagmiddag Locatie: Centrum voor Nascholing Amsterdam of incompany Kosten: zie website Contactpersoon: Liesbeth van der Weide, lvanderweide@cna.uva.nl Info en aanmelden: www.centrumvoornascholing.nl/po

Data: start september 2014, 17 bijeenkomsten op woensdagmiddag Locatie: Centrum voor Nascholing Amsterdam of incompany Kosten: zie website Contactpersonen: Anna de Graaf, adegraaf@cna.uva.nl Emke Wang, ewang@cna.uva.nl Info en aanmelden: www.centrumvoornascholing.nl/po

Afhankelijk van het aantal deelnemers kan er een gecombineerde opleiding Taal- en Rekencoördinator aangeboden worden

13

2. Taal en rekenen Nascholing Primair Onderwijs en VVE 2014 - 2015

Leerlijnen en referentieniveaus taal/rekenen Maatwerk

Hoe staat het met ons spellingsonderwijs?

Maatwerk

Scholen zijn sinds 1 augustus 2010 verplicht de referentieniveaus taal en rekenen als uitgangspunt te nemen in het onderwijsaanbod. In de referentieniveaus worden beheersingsdoelen voor de leerlingen beschreven. Het blijkt dat de invoering van referentieniveaus vaak een aanleiding is om schoolbreed de gezamenlijke kennis uit te bouwen over het aanbod van de doorgaande leerlijnen taal of rekenen en de wijze van differentiëren binnen de leerlijnen. Wat betekent dit voor het taal- en rekenonderwijs op jouw school?

“Leerlingen passen regels voor spelling, grammatica en interpunctie toe in al hun teksten”, dat is wat elke school als opbrengst zou wensen. In de praktijk van alledag blijken leerlingen spelling te zien als iets ‘wat je in de spellingles doet’. Opbrengstgericht werken aan spelling richt zich op de hele leerlijn van spelling, die aansluit bij de referentieniveaus taal.

Belangrijke aspecten daarvan zijn: Een woord dat je hoort foutloos kunnen opschrijven Spellingregels toepassen in alle teksten Hanteren van een spellingstrategie voor alle groepen

CNA verzorgt twee bijeenkomsten van een dagdeel over de referentieniveaus Taal en Rekenen rond de volgende onderwerpen: Wat zijn de referentieniveaus?

Wat is het verschil met de kerndoelen?

Wat betekent dit voor jouw school?

Wat levert het de leerlingen op?

Wat betekent het voor de aanschaf en het gebruik van de methode?

Op welke manier kun je binnen je school deze opbrengsten behalen? Met behulp van een quickscan spelling maakt het team een analyse van de stand van zaken: waar zijn we nu en welke stappen gaan we maken? Onze schoolbrede aanpak richt zich vervolgens op het inhoud geven aan de leerlijn spelling en dat toe te passen. Hierbij leert het team gebruik te maken van de beschikbare spellinggegevens van hun leerlingen, maakt afspraken over de te hanteren spellingdidactiek en wordt begeleid bij de uitvoering. De training bestaat uit 3 of 4 bijeenkomsten per vakgebied verspreid over het jaar en is bedoeld voor bouwgroep of schoolteam.

Vergelijkbare vragen kunnen centraal staan voor andere taaldomeinen.

Ook kan CNA een maatwerktraining verzorgen voor schoolteams of een groep leerkrachten binnen een schoolbestuur.

Na een intakegesprek wordt de focus en de omvang van de training bepaald, bijvoorbeeld een leergang van 2 tot 6 bijeenkomsten. De training wordt zoveel mogelijk afgestemd op de leervragen van de deelnemers.

Meer informatie: Caroline Offerhaus, cofferhaus@cna.uva.nl Liesbeth van der Weide, lvanderweide@cna.uva.nl

Meer informatie: Liesbeth van der Weide, lvanderweide@cna.uva.nl

Naam: Debbie den Breejen Functie: Groepsleerkracht School: De Achthoek, Amsterdam Opleiding: Taalcoördinator “Binnen het taalontwikkelteam liepen we er steeds meer tegenaan dat we niet een helder beeld hadden van ons hele taalonderwijs. Elk jaar zoomden we in op bepaalde taalaspecten, maar we stonden niet stil bij het totale plaatje van Taalonderwijs op De Achthoek. We misten de grote lijn en hadden behoefte aan meer kennis over taal en taalbeleid. Ik ben toen op zoek gegaan naar een opleiding tot Taalcoördinator en de opleiding van CNA sloot precies aan bij wat ik zocht.

De opleiding begon met het inzoomen op de verschillende taaldomeinen. Daarbij kwamen ook nieuwe ontwikkelingen aan bod. Er werd vooral uitgebreid informatie gegeven over interactief taalonderwijs. We hebben veel van de docenten geleerd, maar het was ook nuttig om van elkaar te leren: hoe wordt het taalonderwijs op andere scholen aangepakt?

Wat ik goed vond aan de opleiding was de heldere opbouw. De lessen volgden voor een groot deel de opbouw van een taalbeleidsplan. Het taalbeleidsplan is een heel concreet plan, dat sturing geeft aan het team, en waar we dit jaar meteen mee aan de slag zijn gegaan.”

Liesbeth van der Weide, trainer/adviseur

“Goed kunnen lezen en rekenen bepaalt in sterke mate het succes op school en dus ook het succes in de latere loopbaan van leerlingen. Een juiste focus op deze basisvaardigheden binnen de school vergroot de kansen voor elke leerling.”

14

15

3. Leerlingenzorg en passend onderwijs Nascholing Primair Onderwijs en VVE 2014 - 2015

Intern Begeleider Post-HBO opleiding

Differentiëren: omgaan met verschillen in de klas Maatwerk Bij het dagelijks werk in de klas merkt iedere leerkracht hoe belangrijk het is om een goede organisatie in de klas te hebben die ondersteunend is voor een prettige en leerrijke omgeving voor alle kinderen. Het gaat daarbij om inzicht in de ontwikkeling van kinderen, maar ook om vaardigheden om effectieve instructiemethoden in te kunnen zetten in de klas. Bij deze training krijg je o.a. antwoord op de volgende vragen: Hoe gebruik je instructiemethoden die voor elke leerling uitdagend zijn?

Hoe zorg je dat leerlingen hoog taakgericht gedrag krijgen?

Welke vormen van samenwerkend leren zet je in?

Welke methodieken zijn passend bij gedifferentieerde instructie?

Een goede intern begeleider is onmisbaar op school: iemand met een duidelijke visie op kwalitatief goed onderwijs waarin effectief wordt omgegaan met verschillen tussen leerlingen.

Professionals die op tal van momenten collega’s kunnen inspireren en ondersteunen. De IB’er helpt bij het formuleren van hulpvragen en inventariseert handelingsmogelijkheden.

In de opleiding komen de volgende aspecten van de IB’er aan bod: rol en positie, vaardigheden en competenties, visie en zorgbeleid van de school, structuur van interne begeleiding, planmatig werken, communicatie met het team, kind en ouders, pedagogisch klimaat en begeleiding van leerkrachten op concrete vakgebieden.

De tweejarige opleiding wordt opgezet in een professionele leergroep van interne begeleiders die tegelijkertijd individueel verbinding maken met de eigen schoolontwikkeling.

Aandacht wordt besteed aan onderzoeksmatig werken en aan de inbedding van de opleiding binnen de school.

In het eerste deel van de opleiding staan de theorie en basisvaardigheden centraal. Het tweede deel gaat om verdieping in de eigen schoolsituatie. Het traject wordt afgesloten met presentaties van onderzoek op een mini-symposium voor belanghebbenden bij interne begeleiding in het Primair Onderwijs. De opleiding is in 2013 gecertificeerd door CPION. Na succesvolle afsluiting van de opleiding ontvang je het post-HBO registerdiploma.

Leerlingenzorg is een veelbesproken thema. In hoeverre bieden we leerlingen met leer- en gedragsproblemen of een beperking een passende plek in het onderwijs?

En kan de leerkracht rekenen op voldoende ondersteuning, bijvoorbeeld door een intern begeleider?

Hoe zorg je ervoor dat alle inspanningen weer ten goede komen aan het kind? CNA ondersteunt scholen bij leerlingenzorg en passend onderwijs.

Meer informatie: Caroline Offerhaus, cofferhaus@cna.uva.nl

Data: twee jaar, start september 2014 Locatie: Centrum voor Nascholing Amsterdam / incompany Kosten: zie website Contactpersonen: Liesbeth van der Weide, lvanderweide@cna.uva.nl Heleen Florusse, hflorusse@cna.uva.nl Info een aanmelden: www.centrumvoornascholing.nl/ib

16

17

4. Het jonge kind en VVE Nascholing Primair Onderwijs en VVE 2014 - 2015

Specialist Jonge Kind Post-HBO opleiding

VVE in Amsterdam Maatwerk De Gemeente Amsterdam heeft grote ambities om kinderen een goede start van de schoolloopbaan te bieden.

Hieronder valt een professionaliseringsslag pedagogisch medewerkers in de Voorschool en de Kinderopvang, hun teamleiders, pedagogisch beleidsmedewerkers en managers. Tegelijkertijd wordt een omslag gemaakt van het scholen in de erkende VVE-programma’s naar een opbrengstgerichte aanpak: denken in doelen, brede kennis van het Jonge Kind en training van basisvaardigheden waarmee de ontwikkeling en het leren van jonge kinderen wordt gestimuleerd, zoals spelbegeleiding, interactie- en observatievaardigheden.

Na de specialisatie Jonge Kind binnen de Pabo is er nu ook de post-HBO opleiding Specialist Jonge Kind. De opleiding is ontwikkeld door een samenwerkingsverband van hogescholen die participeren in het Landelijk Platform Nascholing Primair Onderwijs en is najaar 2013 gecertificeerd door CPION. De opleiding biedt een breed pakket aan kennis en vaardigheden rond het Jonge Kind, verdieping op actuele thema’s als opbrengstgericht werken, spel- en taalstimulering.

CNA voegt daaraan toe de aansluiting bij Urban Learning (grootstedelijk onderwijs), waarbij de nadruk ligt op samenwerking met de andere VVE partners (Welzijn, Kinderopvang, GGD) in de eigen wijk en in grootstedelijk verband. De onderzoekende houding binnen deze post-HBO opleiding biedt het perspectief om door te stromen naar de CNAmaster Professioneel Meesterschap.

CNA participeert in ontwerp, ontwikkeling en uitvoering van het nieuwe scholingsplan van starttraining, basistraining en koptraining in Amsterdam, onder regie van de Dienst Maatschappelijke Ontwikkeling. In de kwaliteitstrajecten Taal en VVE en pilot KVVE heeft CNA veel expertise opgedaan als ontwikkelaar, adviseur en uitvoerder. Deze expertise zetten wij graag in bij professionaliseringstrajecten in kinderopvang, welzijn en onderwijs. Hierbij maakt CNA de koppeling naar onderzoeksmatig werken: veronderstelde kwaliteitseisen worden getoetst, in samenspraak met opdrachtgever, docenten en deelnemers.

Doelgroep: leerkrachten, coördinatoren en intern begeleiders in de onderbouw Data: start najaar 2014 Locatie: Centrum voor Nascholing Amsterdam of incompany Kosten: zie website Contactpersoon: Djuna Denkers, ddenkers@cna.uva.nl Info en aanmelden: www.centrumvoornascholing.nl/po

VVE en het MBO Maatwerk

Welzijn, Kinderopvang, Onderwijs en Ouders. Ze staan met z’n vieren rond het Jonge Kind. Het Centrum voor Nascholing biedt scholing, begeleiding en advies bij beleidsontwikkeling voor alle vier.

18

In het kwalificatiedossier voor PW3 en 4 en onderwijsassistenten wordt vanaf 2014 expliciet aandacht besteed aan interactievaardigheden en de eigen taalvaardigheid, beide aangemerkt als voorwaardelijk voor de professionals die werken met jonge kinderen. CNA biedt MBO Welzijn expertise rond het Jonge Kind en kan deze door advies, ontwerp en begeleiding inzetten bij het ontwikkelen bij een VVEmodule die aansluit bij de professionalisering van de eigen organisatie, het kwalificatiedossier en het werkveld.

Djuna Denkers, trainer/adviseur

“In onze VVE-programma’s besteden we volop aandacht aan thema’s als ouderbetrokkenheid, taalontwikkeling, planmatig werken en pedagogisch handelen.

Je ziet kinderen echt sprongetjes maken in hun ontwikkeling.”

Meer informatie: Djuna Denkers, ddenkers@cna.uva.nl Emke Wang, ewang@cna.uva.nl

19

4. Het jonge kind en VVE Nascholing Primair Onderwijs en VVE 2014 - 2015

Leiderschap in de VVE Maatwerk

VVE en Kaleidoscoop Maatwerk

In de VVE zien we een verschuiving van het invoeren van een methode, waarbij de nadruk ligt op het uitvoeren van de activiteiten, naar meer opbrengstgericht werken, waarbij wordt gekeken naar het doel waaraan wordt gewerkt. Leidinggevenden in de VVE geven aan kennis en vaardigheden nodig te hebben om medewerksters in deze nieuwe ontwikkelingen te begeleiden en aan te sturen. Ook de wet OKE en recent onderzoek geven aanleiding om met een andere blik de taak van leidinggevende in de VVE te bekijken. Er komt meer aandacht voor coachend leiderschap, het ontwikkelen van een onderzoekende houding, het begeleiden op inhoud en het sturen op basis van resultaten. Vanuit onze jarenlange ervaring in de VVE adviseren wij graag hoe om te gaan met deze koerswijzigingen. CNA biedt ondersteuning in de vorm van advies, scholing en begeleiding:

CNA is als enige in Amsterdam licentiehouder voor dit in Amsterdam erkende VVE programma. Wij bieden: KIT, Kaleidoscoop Implementatie Training, een 10 daagse training voor leidsters en leerkrachten die gaan werken op een groep naast een gecertificeerde Kaleidoscoop leidster of –leerkracht hercertificering voor Kaleidoscoop leidsters en leerkrachten Kaleidoscoop training op maat voor primair onderwijs met < 10% doelgroepkinderen Kaleidoscoop als impuls voor het ontwikkelingsgericht werken in de onderbouw

Talige begeleiding in een betekenisvolle speelleeromgeving Maatwerk

Onderwijs aan jonge kinderen vanuit groepsplannen Maatwerk

Spelen is leren & leren is spelen. Jonge kinderen ontdekken, oefenen en verwerken de wereld om hen heen via spel. Om het onderwijs voor het jonge kind vanuit spel te kunnen begeleiden is kennis nodig van spelontwikkeling, van de rol die een betekenisvolle omgeving daarbij speelt, en hoe de leidster/leerkracht daarin talige begeleiding kan bieden. Gebaseerd op de SLO-doelen Jonge Kind wordt ook aandacht besteed aan de plaats van spelbegeleiding in groepsplannen. Deze cursus is goed te combineren met coteaching. Te denken valt aan een cursus van drie dagdelen.

Handelingsgericht werken wordt ondersteund met behulp van een groepsplan. Onderwijs inrichten vanuit een groepsplan roept voor de groepen 1-2 specifieke vragen op, zoals: Wat betekent opbrengstgericht werken voor onderwijs aan jonge kinderen?

Wat houdt het werken vanuit een groepsplan in en wat kan het bijdragen?

Hoe verzamel je gegevens om een groepsplan op te baseren?

In een training van drie dagdelen gaan we samen met het team op zoek naar antwoorden op deze vragen.

Meer informatie: Djuna Denkers, ddenkers@cna.uva.nl Meer informatie: Djuna Denkers, ddenkers@cna.uva.nl Caroline Offerhaus, cofferhaus@cna.uva.nl

Meer informatie: Djuna Denkers, ddenkers@cna.uva.nl

Onderwijs aan jonge kinderen: Opbrengstgericht en vanuit brede ontwikkeling Maatwerk

Leergang management in de VVE; Coachend leiderschap; VVE-coördinatoren training; Opbrengstgericht werken; Kwaliteitszorg; Montessori VVE.

Opbrengst- en handelingsgericht werken vraagt bij het onderwijs aan jonge kinderen een duidelijk perspectief: wát willen we bereiken en hoe doen we dat zodanig dat het aansluit bij de wijze waarop jonge kinderen leren en de wereld om hen heen ontdekken? Vanuit de kennis die hierover is verzameld en de ervaringen die trainers hier inmiddels mee hebben opgedaan, kunnen we ondersteuning bieden bij de toepassing hiervan in de praktijk van alledag. De denken valt aan een cursus van drie dagdelen met het onderbouwteam.

Meer informatie: Djuna Denkers, ddenkers@cna.uva.nl

Meer informatie: Djuna Denkers, ddenkers@cna.uva.nl

20

21

5. Montessori-onderwijs Nascholing Primair Onderwijs en VVE 2014 - 2015

Montessori-opleiding Post-HBO opleiding

Montessori-scholing op maat Maatwerk Naast de Montessori-opleiding biedt CNA scholing op maat voor individuele leerkrachten en teams. Voorbeelden van maatwerk: voor- en vroegschoolse educatie vanuit de Montessorivisie teambijeenkomsten ter voorbereiding op Montessorivisitaties implementatie van een Kind Volg Systeem taal en rekenen doorgaande leerlijn voorschool-vroegschool opbrengstgericht werken binnen de Montessoriwerkwijze Leergang Oriëntatie op Montessoriaans Schoolleiderschap

Tweejarige opleiding voor (startende) leerkrachten op een montessorischool, die zich willen verdiepen in de visie en werkwijze van Maria Montessori. Deelnemers raken vertrouwd met de Montessorimaterialen, het Montessori Kind Volg Systeem (MKVS), specifiek klassenmanagement, de voorbereide omgeving, aandacht voor elkaar en de leefomgeving. Bovendien ontwikkelen zij een onderzoekende houding. De opleiding wordt afgesloten met een erkend diploma van de Nederlandse Montessori Vereniging. Deelnemers die één jaar van de opleiding volgen ontvangen een CNA-certificaat.

Data: 30 bijeenkomsten op woensdagavond Locatie: Centrum voor Nascholing, Amsterdam of incompany Kosten: zie website Contactpersoon: Mirjam Stefels, mstefels@cna.uva.nl Info en aanmelden: www.centrumvoornascholing.nl/po

Meer informatie: Mirjam Stefels, mstefels@cna.uva.nl Liesbeth van der Weide, lvanderweide@cna.uva.nl

Mirjam Stefels, trainer/adviseur

“In het Montessoricentrum van CNA bundelen we alle expertise op het gebied van Montessorionderwijs. We ontwikkelen de meeste trainingen helemaal op maat. Op die manier sluit de scholing naadloos aan bij de visie van de school en de leerwensen van het team. Leerkrachten kunnen direct gaan experimenteren in de klas.”

Leerkrachten die werken op een Montessorischool vragen zich soms af hoe zij de onderwijskundige visie kunnen vertalen naar het dagelijks handelen in de klas.

Hoe combineer je de focus op resultaat met aandacht voor de individuele kwaliteiten van ieder kind? CNA biedt in samenwerking met de Hogeschool van Amsterdam inspirerende professionaliseringsactiviteiten aan op het gebied van Montessori-onderwijs.

22

23

6. Personeels- en Teamontwikkeling Nascholing Primair Onderwijs en VVE 2014 - 2015

Coach in het onderwijs Post-HBO opleiding

Supervisor in het onderwijs Post-HBO opleiding

Eenjarige post-HBO opleiding voor leerkrachten, IB’ers en leidinggevenden die collega’s in de school begeleiden en zich willen ontwikkelen tot geregistreerd coach in het onderwijs. Tijdens de opleiding raken deelnemers vertrouwd met de competenties om te functioneren als integrale coach in de schoolorganisatie. Je leert coach- en voortgangsgesprekken te voeren, een collegiale consultatie te organiseren en intercollegiaal lesbezoek te organiseren. Per bijeenkomst wordt een casus, een eigen werkervaring van een van de deelnemers, besproken. Daarnaast krijg je bij de verplichte literatuur verwerkingsopdrachten. Tijdens de opleiding is er drie keer een collegiale consultatie. In kleine groepjes van maximaal vier personen werken de deelnemers dan aan hun persoonlijke leervragen en doelen uit hun opgestelde Persoonlijk Ontwikkelings Plan. De opleiding wordt afgesloten met een eindwerkstuk.

Supervisie past in het streven van scholen om hun beleid op het gebied van personeelsontwikkeling te professionaliseren. De supervisor beweegt zich op het snijvlak van scholing en begeleiding. Supervisie is gericht op integratie van kennis in het concrete, actuele handelen. De tweejarige opleiding bestaat uit verschillende modules. In het eerste jaar leer je de grondbeginselen van de methodiek supervisie. In het tweede jaar ontwikkel je het methodisch handelen en is er veel tijd voor de context waarin supervisie binnen het onderwijsveld wordt gebruikt. Onderdeel van de opleiding zijn twee leersupervisies. Dat houdt in dat je supervisie ontvangt over de supervisie die je geeft. Daarnaast schrijf je drie werkstukken en een eindwerkstuk.

Na afronding ontvang je het post-HBO register diploma Supervisor in het onderwijs en kun je je inschrijven in het register van de Landelijke Vereniging voor Supervisie en Coaching (LVSC).

Data: 18 bijeenkomsten op dinsdagmiddag, start september 2014 Locatie: Centrum voor Nascholing, Amsterdam Kosten: zie website Contactpersoon: Heleen Florusse, hflorusse@cna.uva.nl Info en aanmelden: www.centrumvoornascholing.nl/po

Data: 11 plenaire bijeenkomsten en 6 intervisie bijeenkomsten van 14.00 - 20.30 uur, start september 2014 Locatie: Centrum voor Nascholing, Amsterdam Kosten: zie website Contactpersoon: Adrie Beljaars, abeljaars@cna.uva.nl Info en aanmelden: www.centrumvoornascholing.nl/po

Er start ook een verkorte eenjarige Supervisoropleiding voor opgeleide coaches. Kijk voor meer informatie op de website.

De school is een rijke leeromgeving. Niet alleen voor de leerlingen, maar zeker ook voor het team. Denk bijvoorbeeld aan het coachen van lio’s en nieuwe leerkrachten, het leren van en met elkaar in teamverband, of het deelnemen aan cursussen en studiedagen. CNA ondersteunt scholen bij het vormgeven van personeels- en teamontwikkeling en helpt scholen om lerende organisaties te zijn.

Adrie Beljaars

opleider en supervisor “Vaak wordt mij gevraagd wat het verschil is tussen de coachopleiding en de supervisieopleiding. Coaches begeleiden collega’s bij een effectievere taakuitvoering.

Supervisie is meer gericht op het begeleiden van professionaliseringsprocessen in de school. Bij coaching vul je lege handen; bij supervisie leer je om met die lege handen om te gaan. “

24

25

6. Personeels- en Teamontwikkeling Nascholing Primair Onderwijs en VVE 2014 - 2015

Video Interactie Begeleiding Masterclass

Teamcoaching Masterclass

Deze masterclass bestaat uit vijf dagdelen en is bedoeld voor professionele begeleiders in het onderwijs die zich willen verdiepen in de methodiek van video interactie begeleiding. Je maakt kennis met een vorm van coaching waarbij je gebruik leert maken van zelf gemaakte videobeelden in de onderwijspraktijk. Tijdens de bijeenkomsten bespreken we de uitgangspunten, theorie en praktijk van video interactie.

Je legt steeds de verbinding met je eigen ervaring als coach of begeleider in het onderwijs. De zelfgemaakte video-opnamen uit je onderwijspraktijk dienen als oefenmateriaal voor het bekijken en analyseren van de beelden, het ontwikkelen van leervragen en het voeren van een activerend feedbackgesprek. De masterclass wordt twee keer per jaar aangeboden bij CNA, maar kan uiteraard ook incompany worden verzorgd.

Steeds meer coaches en supervisoren krijgen de taak om teams te begeleiden. Leerkrachten worden geacht in teamverband te kunnen werken, maar de praktijk is vaak weerbarstig. De totstandkoming van een constructieve samenwerking stelt hoge eisen aan de leden van een team, de werkwijze van het team en de interactie binnen het team.

Teamcoaching kan een team in haar ontwikkelingsproces ondersteunen zodat team als geheel beter gaat functioneren. Zo kan er bijvoorbeeld in het team gewerkt worden aan de onderlinge verhoudingen en samenwerking, aan een open communicatie in het team, het ontwikkelen van gezamenlijke doelen en visie, de ontwikkeling van het zelfsturend vermogen van het team, resultaatgericht werken etc.

In deze training leert je een team effectief te ondersteunen.

Je maakt kennis met werkvormen en instrumenten om met je eigen team aan de slag te gaan. De eigen praktijksituatie is uitgangspunt en vormt de rode draad door de training. De trainingsgroep dient als oefengroep om de eigen begeleidingskwaliteiten te ontwikkelen. In de training pendelen we steeds tussen theorie en praktijk.

Data: 5 bijeenkomsten, start september en februari Locatie: Centrum voor Nascholing Amsterdam of incompany Kosten: zie website Contactpersoon: Adrie Beljaars, abeljaars@cna.uva.nl Info en aanmelden: www.centrumvoornascholing.nl/po

Data: 6 bijeenkomsten, data zie website Locatie: Centrum voor Nascholing Amsterdam of incompany Kosten: zie website Contactpersoon: Mieke de Leeuw, mdeleeuw@cna.uva.nl Info en aanmelden: www.centrumvoornascholing.nl/po

Training Complexe gespreksvoering Maatwerk

Individuele coaching Maatwerk

Als leerkracht ervaar je soms dat het moeilijk is je professionele ruimte in te nemen en lastige, belangrijke gesprekken goed uit te voeren. Gesprekken die nodig zijn om de onderwijskwaliteit op een hoger niveau te brengen en heel specifiek om samen te werken met ouders om kinderen beter te laten presteren. In deze training leer je hoe je doelen resultaatgericht kunt bijdragen aan een constructieve dialoog op en tussen alle niveaus en geledingen op school: met ouders, collega’s en leerlingen.

De training omvat een programma van drie dagdelen. Aan de hand van een methodiek rondom complexe gespreksvoering wordt geoefend met ‘lastige maar doorslaggevende gesprekken’ en vluchten of vechten het meest voor de hand ligt. Aan bod komen onder andere het herkennen van bijvoorbeeld verborgen waarden of overtuigingen, het overbruggen van culturele verschillen, het werken vanuit betrokkenheid in plaats van macht en het veilig maken van een gesprek. Voorafgaand aan elke training wordt een intake gehouden waarin leervragen van het team worden geformuleerd en voorbeelden van lastige gesprekken worden verzameld.

Wil je eens kritisch reflecteren op je werk als leraar of leidinggevende? Zicht krijgen op je talenten en hoe je deze kunt verbinden met de doelen van de schoolorganisatie? Of wil je je bezinnen op je loopbaan in het onderwijs? Informeer dan eens naar de mogelijkheden voor een individueel professionaliseringstraject.

Coaching Supervisie Loopbaanbegeleiding Re-integratiebegeleiding Meer informatie: Heleen Florusse, hflorusse@cna.uva.nl

Meer informatie: Adrie Beljaars, abeljaars@cna.uva.nl

Heleen Florusse: trainer/adviseur

“De kwaliteit van het onderwijs is gebaat bij blijvende professionalisering van onderwijspersoneel. Dit vraagt om professionele begeleiding op de werkplek die het leren van ervaringen stimuleert. De trainers en adviseurs van CNA kunnen verschillende rollen vervullen, zoals die van coach, supervisor, loopbaanbegeleider, trainer, opleider of onderzoeker.”

26

27

7. Leiderschapsacademie Nascholing Primair Onderwijs en VVE 2014 - 2015

Oriëntatie op Leiderschap in het Onderwijs Korte leergang

Opleiding Schoolleider - jaar 1 Eénjarig traject voor aspirant/beginnende leidinggevenden PO-VO-MBO

Leerkrachten, IB’ers en bouwcoördinatoren kunnen in vijf bijeenkomsten van een dagdeel en een tweedaagse ontdekken wat leiderschap in het onderwijs inhoudt en of ze zich in die richting verder willen ontwikkelen. Wat is leidinggeven?

Kan ik het? Wil ik het? Door onderzoek op de eigen school, literatuurstudie en inspirerende opdrachten en werkvormen krijg je een nieuwe kijk op de schoolorganisatie en je eigen ambities en mogelijkheden. Een mogelijk vervolg van dit professionaliseringstraject is de eenjarige Opleiding tot Schoolleider.

Data: 5 bijeenkomsten op woensdagmiddag Locatie: Centrum voor Nascholing, Amsterdam of incompany Kosten: zie website Contactpersoon: Reinoud Buijs, rbuijs@cna.uva.nl Info en aanmelden: www.centrumvoornascholing.nl/ leiderschap CNA biedt deze leergang ook als incompany maatwerktraject aan: interessant voor schoolbesturen die een kweekvijver willen opstarten voor leidinggevend talent.

In de complexe werkelijkheid van het onderwijs is de behoefte aan integraal leiderschap groot. CNA biedt hoogwaardige opleidingen voor beginnende en ervaren schoolleiders en leidinggevenden.

De scholingstrajecten onderscheiden zich door de integrale, onderzoeksmatige aanpak, het leren in een professionele leergemeenschap en focus op duurzame schoolontwikkeling. Daarnaast adviseren we directies en schoolbesturen op het gebied van professionalisering in het kader van de functiemix.

Beginnende en aspirant directeuren, adjuncten, bouwcoördinatoren, teamleiders en leraren die projecten leiden, kunnen in dit eenjarige traject werken aan leiderschapsontwikkeling in relatie tot ontwikkeling van de onderwijsinstelling. In de opleiding werkt u aan de ontwikkeling van uw persoonlijk leiderschap (reflectie, communicatieve vaardigheden) en er wordt veel aandacht besteed aan het ambachtelijke deel van leiderschap in een onderwijsorganisatie: het sturen in de domeinen structuur/cultuur, onderwijsorganisatie/pedagogisch klimaat, personeel, en faciliteiten. Jaar 1 van de opleiding wordt afgesloten met het certificaat Startbekwaam Schoolleider. Deelnemers die een leidinggevende functie hebben, kunnen doorstromen naar de Opleiding Schoolleider - jaar 2.

Opleiding Schoolleider - jaar 2 Eénjarig vervolgtraject voor (ervaren) leidinggevenden PO-VO-MBO Dit traject sluit aan op de Opleiding Schoolleider jaar 1 en biedt deelnemers met een leidinggevende functie verdieping om hun leiderschapskwaliteiten verder te ontwikkelen.

De nadruk ligt op het sturen in complexe processen in de domeinen structuur/cultuur, onderwijsorganisatie/pedagogisch klimaat, personeel, en faciliteiten. De deelnemers hebben een leidinggevende rol met passende bevoegdheden en verantwoordelijkheden. Tijdens de opleiding verbreedt en verdiept u uw persoonlijk en onderwijskundig leiderschap door leiding te geven aan een verandertraject in uw onderwijsinstelling. De opleiding wordt afgerond met het erkende diploma Vakbekwaam Schoolleider PO. Leidinggevenden VO/MBO ontvangen een certificaat Vakbekwaam Schoolleider VO/MBO.

Marijke Nederkoorn, opleider:

“Goed leiderschap is een cruciale factor bij duurzame schoolontwikkeling. In onze opleidingen wordt de theorie voortdurend gekoppeld aan de eigen praktijk. Elke context is anders en vraagt om een eigen aanpak. Door het uitwisselen van ervaringen van mededeelnemers en het samen ontwikkelen en oefenen ontstaat een rijke leeromgeving. Ervaren opleiders begeleiden dit proces.”

28

Data: start september 2014, 16 bijeenkomsten van een dag en een tweedaagse Locatie: Amsterdam of in company. Bij voldoende aanmeldingen ook in Delft en Heemskerk.

Studiebelasting: 560 uur (20 ECTS) per jaar Contactpersoon: Johan Spitteler, jspitteler@cna.uva.nl en Els Markink, emarkink@cna.uva.nl Info en aanmelden: www.centrumvoornascholing.nl/ leiderschap 29

7. Leiderschapsacademie Nascholing Primair Onderwijs en VVE 2014 - 2015

Master Integraal Leiderschap Masteropleiding

Leren en professionaliseren op school- en bestuursniveau Maatwerk

Het beleid van de overheid is er op gericht dat leidinggevenden in het onderwijs een masteropleiding hebben gevolgd.

De leidinggevende op masterniveau maakt optimaal gebruik van kennis en inzichten, ontwikkelt eigen praktijktheorie en werkt aan duurzame ontwikkeling van de onderwijsinstelling. De NVAO-geaccrediteerde Master Integraal Leiderschap is al sinds het eerste uur (2004) gericht op leiders die in staat zijn vanuit helikopterview naar het onderwijs en hun rol daarin te kijken.

Een school of schoolbestuur vormt een leergemeenschap waarbinnen professionals samen werken en leren. Het leren van de leerlingen staat daarbij centraal. In het kader van “een leven lang leren” krijgt echter het van en met elkaar leren van de medewerkers van scholen en besturen meer en meer de expliciete aandacht die het verdient. Er worden leergemeenschappen, communities of practice, of leernetwerken gevormd en professionalisering wordt steeds uitgebreider doordacht en beschreven in school- en bestuursbeleid. Een goede zaak die duurzame ontwikkeling van scholen ten goede komt!

In de opleiding komen alle relevante leiderschapscompetenties zoals gehanteerd door de PO- en VO-raad aan de orde: Het creëren van een gezamenlijke visie en richting Het realiseren van een coherente organisatie ten behoeve van het primaire proces Bevorderen van samenwerking, leren en onderzoeken Strategisch omgaan met de omgeving Analyseren en probleemoplossen

Het Centrum voor Nascholing biedt vanuit haar expertise op het gebied van leren en professionaliseren graag ondersteuning bij vragen als “hoe kunnen wij een professionele leergemeenschap vormen?”, “hoe zorgen wij ervoor dat medewerkers blijven leren?”, “hoe zetten wij een professionaliseringsplan op?” of “hoe koppelen we het professionaliseren aan ons kwaliteits- en personeelsbeleid?’.

De master Integraal Leiderschap onderscheidt zich door de sterke nadruk op onderzoeksmatig leidinggeven en leidinggeven aan de onderwijsorganisatie als professionele organisatie. De afgestudeerde Master of Educational Leadership (MEL) kan leiding geven aan verbetering van leerprocessen op alle niveaus van de organisatie.

Voorbeelden van ondersteuning: het ontwikkelen van een visie op de professionele leergemeenschap; het opstellen van een professionaliseringsplan; het definiëren, structureren en organiseren van het leren; het doen van onderzoek naar en/of afstemmen van opleidingsnoodzaak en –behoefte binnen school of schoolbestuur; het brengen van samenhang tussen professionalisering en kwaliteit- of personeelsbeleid.

Data: tweejarige opleiding, start september 2014 Locatie: Amsterdam of in company Studiebelasting: 840 uur (30 ECTS) per jaar, 1680 uur (60 ECTS) totaal Kosten: zie website Contactpersoon: Marijke Nederkoorn, mnederkoorn@cna.uva.nl Info en aanmelden: www.centrumvoornascholing.nl/ leiderschap

Meer informatie: Caroline Offerhaus, cofferhaus@cna.uva.nl

30

Naam: Peter Smit Functie: Locatieleider School: Basisschool De Peppel Opleiding: Integraal Leiderschap

geworden dat ik daar aan moet werken. Aan de andere kant: ik ben wel iemand met daadkracht en dat is dan weer een positieve eigenschap”.

Waar het eerste jaar focust op ‘de persoonlijkheid’ van de cursist, is het tweede jaar meer vakinhoudelijk van aard.

Smit: “We leren bijvoorbeeld hoe we moeilijke gesprekken met teamleden kunnen aanpakken, maar ook doen we praktijkonderzoek in school”. Zo kreeg hij de opdracht om een verandertraject in gang te zetten, gebaseerd op data en eigen onderzoek. Smit: “Mijn onderzoek richtte zich op de vraag hoe we als school de zelfsturing van leerlingen kunnen activeren. Dat stimuleren we nu met behulp van weektaken”.

Carrière in een stroomversnelling Toen aan Peter Smit gevraagd werd waarnemend directeur te worden van basisschool De Bijenkorf in Oudesluis, kwam zijn carrière in een stroomversnelling. Hij volgde de opleiding Integraal Leiderschap van CNA en is inmiddels locatieleider op basisschool De Peppel in Middenmeer.

Stapje verder Vooral de combinatie van relevante literatuur lezen, de lesstof consumeren en deze vervolgens toepassen in de praktijk, is een combinatie die Smit erg prettig vindt. Daar komt nog als opbrengst bij dat de opleiding zijn carrière in een stroomversnelling heeft gebracht: “Dat ik nu locatieleider bij De Peppel ben, daar had ik twee jaar geleden nog niet van durven dromen”. En wat hem betreft blijft het daar niet bij: “Ik heb absoluut de motivatie om nog een treetje hoger te gaan. Ik sluit niet uit dat ik over een jaar of drie de stap zet naar schoolleider.”

Het is ruim anderhalf jaar geleden dat Smits directeur met zwangerschapsverlof ging. Zij vroeg hem of hij haar functie wilde waarnemen. Hij greep die kans met beide handen aan. “Lesgeven vind ik namelijk heel leuk, maar daar haal ik niet meer genoeg voldoening uit. Ik wil meer, telkens opnieuw uitgedaagd worden en ontdekken wat ik nog meer in huis heb, niet blijven hangen in wat ik al kan. Ik vind het een uitdaging om mensen aan te sturen, een visie te volgen met een team.” En dus zei hij ‘ja’. Dat waarnemend directeurschap ging hem vervolgens zo goed af dat verschillende collega’s hem aanspoorden om de schoolleidersopleiding van CNA te gaan doen.

Verandertraject Inmiddels heeft hij het eerste studiejaar succesvol afgerond en momenteel volgt hij het tweede jaar. Smit: “In dat eerste jaar heb ik enorm veel geleerd over mezelf. Over hoe ik aankijk tegen onderwijs bijvoorbeeld, en over wat ik voor een school echt belangrijk vind. Maar ook weet ik nu goed wat mijn sterke en zwakke punten zijn. Ik heb bijvoorbeeld de neiging om overal flink wat vaart achter te zetten. Maar in een team zitten verschillende personen die verschillende werkwijzen prettig vinden. Soms is het belangrijk om een ander tempo aan te houden en je stappen goed te borgen voordat je het volgende in gang zet. Ik ben me er bewust van

31

Team Primair Onderwijs

Totaaloverzicht opleidingen, trainingen en maatwerk

Nascholing Primair Onderwijs en VVE 2014 - 2015

Bent u op zoek naar een scholingstraject op maat?

Programma

Type scholing

Pagina

Neem voor een vrijblijvend gesprek contact op met een van de trainers/adviseurs.

Sieglin Simson,

Debby Jenner,

Programmaleidr a.i. ssimson@cna.uva.nl

Programma Assistent, djenner@cna.uva.nl 020 525 1490

Caroline Offerhaus,

Mirjam Stefels,

cofferhaus@cna.uva.nl

mstefels@cna.uva.nl

Djuna Denkers,

Liesbeth van der Weide,

ddenkers@cna.uva.nl

lvanderweide@cna.uva.nl

Anna de Graaf,

Adrie Beljaars,

Heleen Florusse

Emke Wang,

adegraaf@cna.uva.nl

abeljaars@cna.uva.nl

hflorusse@cna.uva.nl

ewang@cna.uva.nl

Colofon; Uitgave: Centrum voor Nascholing, maart 2014 Eindredactie: Noortje Bakker Foto’s: Hans Langstraat, Marga van der Aa, Joost Grol, Carel Richel Vormgeving: Hans Langstraat, PH-ontwerp Druk: Graficiënt Oplage: 2000. Deze brochure is gedrukt op papier met het FSC-keurmerk.

1.Het leren organiseren Master Professioneel Meesterschap Masteropleiding * Specialist Opbrengstgericht werken Post-HBO opleiding Teamtraining Opbrengstgericht werken Maatwerk Co-teaching Maatwerk

8 9 10 10 11

2.Taal en rekenen Rekencoördinator Post-HBO opleiding Taalcoördinator Post-HBO opleiding Leerlijnen en referentieniveaus taal/rekenens Maatwerk Opbrengstgericht werken aan spellingonderwijs Maatwerk

12 13 13 14 14

3. Leerlingenzorg en passend onderwijs Intern Begeleider Post-HBO opleiding Differentiëren: omgaan met verschillen in de klas Maatwerk

16 17 17

4. Het jonge kind en VVE Specialist Jonge Kind Post-HBO opleiding VVE in Amsterdam Maatwerk VVE en het MBO Maatwerk Leiderschap in de VVE Maatwerk VVE en Kaleidoscoop Maatwerk Talige begeleiding in een betekenisvolle speelleeromgeving Maatwerk Onderwijs aan jonge kinderen: Opbrengstgericht en vanuit brede ontwikkeling Maatwerk Onderwijs aan jonge kinderen vanuit groepsplannen Maatwerk

18 19 19 19 20 20 21 21 21

5. Montessori-onderwijs Montessori-opleiding Post-HBO opleiding Montessori-scholing op maat Maatwerk

22 23 23

6. Personeels- en Teamontwikkeling Coach in het onderwijs Post-HBO opleiding Supervisor in het onderwijs Post-HBO opleiding Video Interactie Begeleiding Masterclass Teamcoaching Masterclass Training Complexe Gespreksvoering Maatwerk Individuele coaching Maatwerk

24 25 25 26 26 27 27

7. Leiderschapsacademie Oriëntatie op Leiderschap in het Onderwijs Korte leergang Opleiding Schoolleider - jaar 1 Eénjarig traject voor aspirant/beginnende leidinggevenden PO-VO-MBO Opleiding Schoolleider - jaar 2 Eénjarig vervolgtraject voor (ervaren) leidinggevenden PO-VO-MBO Master Integraal Leiderschap Masteropleiding * Leren en professionaliseren op school- en bestuursniveau Maatwerk

28 29 29 29 30 30

* De masteropleidingen komen in aanmerking voor de Lerarenbeurs. Deze beurs is van 1 april t/m 31 mei 2014 aan te vragen via www.ocwduo.nl

© Centrum voor Nascholing.

Wijzigingen voorbehouden. Kijk voor actuele informatie op www.centrumvoornascholing.nl 32

33

Centrum voor Nascholing Postbus 2009 1000 CA Amsterdam

Bezoekadres Hogeschool van Amsterdam Theo Thijssenhuis Wibautstraat 2-4 1091 GM Amsterdam Tel. 020 525 12 41

nascholing@cna.uva.nl www.centrumvoornascholing.nl