Realizacja tonów języka chińskiego przez studentów polskich i Chińczyków Orient -‐ cywilizacje, kultury, społeczeństwa, języki, Ciążeń nad Wartą, 07-‐09.04.2005
Katarzyna Horszowska & Konrad Juszczyk Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu kaheho@interia.pl & prototyp@gmail.com
Ton, tonalność a języki n n n
Zmiany w wysokości głosu obserwuje się we wszystkich językach świata. Różne jest jednak ich zastosowanie. Najczęściej związane są głównie z intonacją n
tak jak w naszym języku rodzimym
n
tak jak i w innych indoeuropejskich.
Ton i tonalność w języku n
Niekiedy, niezależnie od intonacji, zmiany w wysokości głosu stosuje się do odróżniania znaczeń wyrazów.
n
Wówczas wyrazy, a dokładniej poszczególne sylaby, wypowiadane są na określonym tonie.
Języki tonalne na świecie n n
Językami tonalnymi mówi prawie połowa ludności świata głównie w Azji, Afryce, Ameryce. Ilość tonów: n n n n n n
2 w języku primmi (=pumi) [chińska prowincja Yunnan] 3 w języku tybetańskim, 5 w języku tajskim, 6 w języku wietnamskim, i więcej w niektórych etnolektach chińskich, nawet do 10 w języku kam (=dong).
(Majewicz 1989:76/192)
Tony mandaryńskie n
n
D z i ś z a p r e z e n t u j e m y n a g r a n i a w j ę z y k u mandaryńskim czyli urzędowym języku ChRL, którym posługuje się prawie miliard ludzi. W mandaryńskim, zwanym dalej po prostu chińskim, występują cztery kontrastujące tony:
n
wysoki równy, średni-‐rosnący, opadająco-‐rosnący,
n
wysoki-‐opadający.
n n
3 Ni
2 hai
4 zai
1 shuo
0 ne
TONOGRAM: wykres tonu czyli częstotliwości dźwięku w stosunku do czasu…
Jeszcze o tym gadasz ?
Zaliczenie przedmiotu i nagrania n
n n n
Nagrania przeprowadzono podczas zaliczenia -‐ egzaminu sprawdzającego postępy w nauce czytania po semestrze nauki. Student miał przygotować czytanie wszystkich omówionych na zajęciach tekstów. Prowadzący ułożył 8 różnych zestawów składających się z fragmentów omówionych tekstów. Studenci czytali w odpowiednim dla siebie tempie n n
mogli robić przerwy w czytaniu, mogli pić przygotowaną dla nich wodę niegazowaną.
Przebieg zajęć: n
ć w i c z e n i a u k ł a d u a r t y k u l a c y j n e g o w g podręcznika Bronisława Wieczorkiewicza Sztuka mówienia (Wydawnictwo Radia i Telewizji, Warszawa 1977).
n
Wspólne czytanie nowego tekstu i tłumaczenie
n
Indywidualne odczytanie na głos
Przebieg zajęć n
Na każdych zajęciach czytane są wszystkie teksty, które zostały omówione, podczas ćwiczeń od października.
n
Studenci czytają wszystkie teksty na stojąco, w ten sposób jest zapewniony prawidłowy układ przepony.
Wyniki nauki n
Początek I semestru: n n
studenci czytają bardzo słabo, brak płynności oraz dbałości o tony.
n
Test po miesiącu nauki n
n
Połowa studentów nie zaliczyła testu!
Następny test po 3 miesiącach n
Testu nie zaliczyły 3 osoby à 30-‐40 błędów.
Nagrania… n
Nagrania w studiu Zakładu Fonetyki UAM.
n
Jedno nagranie trwało około 7 minut.
n
15 zestawów zajęło całą płytę CD czyli ponad 80 minut.
Analiza nagrań n n
Wybrano 29 fraz i wyrazów (5 fraz) Wycięto zarówno poprawne, n
n
Wybrane do analizy fragmenty nagrał native speaker n n
n n
jak i błędne czytanie tego samego wyrazu. nagrane zostały zarówno wyrażenia w zdaniach, jak i wyrazy izolowane, co umożliwia dokładną analizę porównawczą przebiegów tonów.
Teksty były przygotowane na potrzeby zajęć i egzaminu Kasii, a nie do konkretnych badań. Planujemy jednakże ułożyć teksty egzaminacyjne związane z naszymi badaniami.
Fonetyka akustyczna -‐ wprowadzenie To, co słyszymy jako ton danej wypowiedzi językowej, to częstotliwość drgań fałdów głosowych – popularnie zwanych strunami głosowymi. Wartości tonu zależne są od wielkości krtani oraz
n
n
n
długości fałdów głosowych i sposobu ich drgania
n n
Obiektywną analizę i wizualizację tonów umożliwiają programy do akustycznej analizy mowy. Generowane wykresy zwane tonogramami pokazują przebieg zmian wysokości głosu w czasie.
Mierzenie tonu głosu ludzkiego n
Częstotliwość drgań fałdów głosowych mierzy się w HERZACH czyli jednostce drgań na sekundę.
n
Głosy męskie są niskie: od około 90 do 190 Hz Żeńskie są wysokie: od około 150 do 350 Hz.
n
n
n
Proszę zwrócić uwagę na dwukrotnie większy przedział zmienności częstotliwości w głosach żeńskich (to ponad 200 Hz) w stosunku do męskich. Stąd pewne różnice w kształcie tonogramów.
PREZENTACJA NAGRAŃ n
NA KONFERENCJI PRZEDSTAWIONO PRÓBKI NAGRAŃ CHIŃSKICH TONÓW I O M Ó W I O N O I N T O N O G R A M Y W PROGRAMIE WAVEURFER
n
UCZESTNICY MIELI OKAZJĘ POZNAĆ MOŻLIWOŚCI FONETYKI AKUSTYCZNEJ I ZASTOSOWANIA JEJ W NAUCZANIU JĘZYKA CHIŃSKIEGO DLA POLAKÓW.