๋ฎค์ง๋น๋์ค์ ํ ์ผ์ดํ์ ํ์ ๋ฎค์ง๋น๋์ค๋ค. ์ ํ๋ธ ์ฌ์ ์ต์ด 20์ต ํ ์กฐํ๋ฅผ ๊ธฐ๋กํ๋ฉด์ ์์์ ๊ณณ๊ณณ์ ํ๊ณ ๋ ๋ค. ์ฝ์ ๋ ๋๋ ทํ๋ค. ๋งค์ถ์ 82%๊ฐ ์์ด๋ ์ฅ๋ฅด๋ค. ๋ค์ํ ๋์์ด ํ์ํ ๋๋ค.
์ ํ๋ธ๋ ์ผ์ดํ์ ์ ํต ์ฑ๋์ด ๋ ์ ์๋ค.
์ธํ ๋ฆฌ๊ฒ์น์ 2214ํธ, 2014๋ 9์ 15์ผ ๋ฐํ
์์์ ์ฝํ ์ธ ํน์ง 1. ๊นํ์ ยท ์คํ๊ทผ ยท ์ฅ๊ท์๊ฐ ์ด โช๋ฌธํ์ฝํ ์ธ ์ฐ์ ๋ก โซ ๋๋จ์์์์์ ์ธ๊ธฐ๋ฅผ ๋๋ ํ๊ตญ ๊ฐ์๋ค์ด ์ต๊ทผ์๋ ์ผ๋ณธ์์ ์ธ๊ธฐ์ ์ ์ ์ ์ฌ๋๋ค. ์ ํ๋ฅ ๋ถ์ด ์ผ๊ธฐ ์์ํ๋ค. ์ด๊ธฐ ํ๋ฅ๊ฐ ๋ ๋ผ๋ง ์ฃผ๋์๋ค๋ฉด ์ ํ๋ฅ๋ ์์ด๋ ๊ทธ๋ฃน์ด ์ค ์ฌ์ด ๋๋ ๋์ค์์ , ์ฆ ์ผ์ดํ์ด ์๋ก์ด ์ด ํ์ ์ฃผ๋ํ๊ณ ์๋ค. -โ์์ ์ฐ์ โ, โช๋ฌธํ์ฝํ ์ธ ์ฐ์ ๋ก โซ, 247์ชฝ.
์์์ ์์ฅ์์ ํตํ๋ ์ผ์ดํ์ ๋งค๋ ฅ์ ๋ฌด ์์ธ๊ฐ? ์๋ฏธ๊ถ ํ์์ ๊ณผ ์ผ๋ณธ์ ์ ์ดํ์ ํ๊ตญ์์ผ ๋ก ์ฌํด์ํ๊ณ ๋ฐ์ด๋ ์๋ฌด์ ๋ฎค์ง๋น๋์ค ์ ์์ผ๋ก ์ธ๊ธฐ๋ฅผ ์ป๊ณ ์๋ค. ์ฑ๊ณตํ ์ฝํ ์ธ ๋ ๋ฌด์์ธ๊ฐ? ๋ฎค์ง๋น๋์ค๋ค. ํ๋ฅ ์ด๊ธฐ๋ถํฐ ๋ฎค์ง๋น๋์ค๊ฐ ์ธ๊ธฐ์๋ค. ์ต๊ทผ ์ธ์ด์ <๊ฐ๋จ์คํ์ผ>๋ ๋ง ์ฐฌ๊ฐ์ง๋ค. ์ด๋ ์ ๋ ์ฑ๊ณตํ ๊ฒ์ธ๊ฐ? 2012๋ 9์ 4์ผ ์ ํ๋ธ ์กฐํ ์ 1์ต ํ๋ฅผ ๋ํ ํ๊ณ 19์ผ์๋ 2์ต ํ, 11์ 14์ผ์๋ 8์ต ํ ๋ฅผ ๋ํํ๋ค. 2014๋ 5์์๋ ์ ํ๋ธ ์ฌ์ ์ต
์ด๋ก ์กฐํ ์ 20์ต ํ๋ฅผ ์ด๊ณผํ๋ ๊ธฐ๋ก์ ์ธ ์ ๋ค. ์ ํ๋ธ๊ฐ ์ผ์ดํ์ ์ ํต ์ฑ๋์ด ๋ ์ ์๋๊ฐ? ๊ฐ๋ฅํ๋ค. ํด๋ฆญ ์์ ๋ฐ๋ฅธ ์์ต ์ฐฝ์ถ๋ ๊ฐ๋ฅ ํด ์์ผ๋ก ๊ณ์ ํ์ฉ๋ ๊ฒ์ด๋ค. ์ผ์ดํ์ ์ฝ์ ์ ๋ญ๊ฐ? ์์ด๋์คํ์ ๋ํ ์์กด๋๊ฐ ๋๋ค. 2012๋ ๊ฐ์จ์ฐจํธ ์ฐ๋ง ๊ฒฐ์ฐ์๋ฃ ์ฅ๋ฅด ๋ถํฌ๋ฅผ ๋ณด๋ฉด ์ ์ด๋ ์ฅ๋ฅด๊ฐ 82%๋ฅผ ์ฐจ์งํ๋ค. ํ๊ตญ ์์ ์ฐ์ ์ ์ด ๋ฌธ์ ๋ฅผ ํด๊ฒฐํ ์ ์๋๊ฐ? ์ฝ์ ์ด ๋ง๋ค. 2000๋ ๋ ์ดํ ์ฝ์ค๋ฅ ์์ฅ ๋ถ ์ผ๋ก ๋งค์ถ์ฑ์ฅ๋ฅ ์ ์ด๊ณผํ๋ ์๋ณธ๊ณผ ์ธ๋ ฅ
์ด ์ ์ ๋์ด ๊ฑฐํ์ด ์๊ฒผ๋ค. ์๋ณธ์ ๊ณผ์ ๊ณต ๊ธ์ผ๋ก ์์ ํ์ฌ๊ฐ ๋๋ฌด ๋ง์์ก๊ณ ๊ณผ๋ํ ์ ์๊ณ์ฝ๊ธ๊ณผ ํฌ์๋ก ๋งค์ถ์ ์๊ทนํ๋ฅผ ์ด ๋ํ๋ค. ๋์์ ์๋๊ฐ? ๋ํ ๊ธฐํ์ฌ๋ค์ด ๋ ์ด๋ธ ์ฌ์ ์ ๊ฐํํ๊ณ ์ ๋ค. ๋ค์ํ ์ฅ๋ฅด๋ฅผ ์ ๋ฌธ์ผ๋ก ํ๋ ๋ ์ด๋ธ์ ์ค๋ฆฝํด ์ฌ์ ๋ค๊ฐํ๋ฅผ ๋ชจ์ํ๋ฉด ๊ฒฝ์๋ ฅ์ ํ ๋ณดํ ์ ์๋ค. ์ผ์ดํ์ ๋ํ ์ ๋ถ ์ง์์ ์ด๋ค๊ฐ? ํ๋ฅ ํ์์ด ๋ฐ์ํ ๋๋ถํฐ ์ง์ํ๋ค. ํด์ธ ์ผ์ผ์ด์ค, ๋น์ฃผ๋ฅ ์์ ์ง์ ์ฌ์ , ๊ทธ ์ธ์ ๋ค ์ํ ๋ฐฉ๋ฒ์ผ๋ก ์ง์ํ๋ค.
ํ๊ตญ ์์ ์ฐ์ ์ ๋ฏธ๋๋? ์ผ์ดํ์ ์์์์์ ๋๋ฆฌ ์๋น๋๋ฉฐ ์์ฐ ๋ฅ ๋ ฅ์ ์ธ์ ๋ฐ๊ณ ์๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ์์ง ์ ํต ์์ค ํ ์ ๊ฐ์ถ์ง ๋ชปํ๋ค. ๋ฏธ๊ตญ๊ณผ ์ผ๋ณธ์ ์์ ํ ์ฌ์๊ฒ ๋ถ๋ฆฌํ ์กฐ๊ฑด์ผ๋ก ์ํ, ์ง์ถํ๊ณ ์ ๋ค. ์ผ์ดํ์ ์ ํต ์์คํ ๊ตฌ์ถ์ด ์๊ธํ๋ค. ๋น์ ์ ์ฑ โช๋ฌธํ์ฝํ ์ธ ์ฐ์ ๋ก โซ์ ๋ฌด์์ ๋งํ๋? ๋ฌธํ ์ํ๊ณผ ์๋น์ค์ ์์ฐ, ์ฌ์์ฐ, ์ ์ฅ, ์ ํต ๊ณผ์ ์ ํ์ฌ์ ๋ฏธ๋๋ฅผ ์ค๋ช ํ๋ค. ๋น์ ์ ๋๊ตฌ์ธ๊ฐ? ์ฅ๊ท์๋ค. ์ฐ์์ฐ์ ์ฐ๊ตฌ์ ๋ํ๋ค.
๋ฎค์ง๋น๋์ค์ ํ ์ผ์ดํ์ ํ์ ๋ฎค์ง๋น๋์ค๋ค. ์ ํ๋ธ ์ฌ์ ์ต์ด 20์ต ํ ์กฐํ๋ฅผ ๊ธฐ๋กํ๋ฉด์ ์์์ ๊ณณ๊ณณ์ ํ๊ณ ๋ ๋ค. ์ฝ์ ๋ ๋๋ ทํ๋ค. ๋งค์ถ์ 82%๊ฐ ์์ด๋ ์ฅ๋ฅด๋ค. ๋ค์ํ ๋์์ด ํ์ํ ๋๋ค.
์ ํ๋ธ๋ ์ผ์ดํ์ ์ ํต ์ฑ๋์ด ๋ ์ ์๋ค.
๋ฌธํ์ฝํ ์ธ ์ฐ์ ๋ก ๊นํ์ยท์คํ๊ทผยท์ฅ๊ท์ ์ง์ ๋์ค๋ฌธํ/๋ฌธํ์ฝํ ์ธ 2012๋ 3์ 15์ผ ํฌ๋ผ์ดํ๋ณํ(170*245) ๋ฌด์ ์ ๋ณธ, 428์ชฝ 28,000์
์ํ ์์ผ๋ก
๋ฌธํ์ฝํ ์ธ ์ฐ์ ๋ก
์์ ์ฐ์
์ด
์ฅ์
๋ชฉํ
1. ๊ตญ๋ด์ธ ์์ ์ฐ์ ์ ์ ์์ ํํฉ์ ์ดํด๋ณธ๋ค. 2. ์์ ์ฐ์ ์ ๋ฐ์ ๊ณผ์ ๊ณผ ์์คํ ์ ์์๋ณธ๋ค. 3. ์์ ์ฐ์ ์ ํ์ฑํ๋ฅผ ์ํ ๋ฐฉ์์ ์ดํด๋ณธ๋ค.
1. ์์ ์ฐ์ ์ ํํฉ 1) ์์ ์ฐ์ ์ ์ ์์ ์ญ์ฌ ์์ ์ฐ์ (้ณๆจ็ฃๆฅญ)์ด๋ ์์ ์ ์ฐฝ์, ์๋ฐ์ ์ ์, ํ์ฉ, ์ ํต, ๋ณด๊ธ, ์์ถ์ ๋ฑ ์ ๊ด๋ จ๋ ์์ ๋ฐ ๋์ค์์ ๊ณต์ฐ์ ์ง์นญํ๋ฉฐ, ์ด์ ๋ฐ๋ผ ์๋ฐ, ๊ณต์ฐ, ์ถํ, ๋งค๋์ง ๋จผํธ, ์์๋ฌผ ํ์ฉ ๋ฑ ์ํฐ์คํธ์ ์์์ ์ฌ์ฉํ์ฌ ๊ฐ์น๋ฅผ ์ฐฝ์ถํ๋ ๋ชจ๋ ์ฐ์ ์ ์ผ์ปซ๋๋ค.1) ์ต๊ทผ ๋์งํธ ๊ธฐ์ ์ ๋ฐ๋ฌ๋ก ์ธํ์ฌ ์๋ฐ์ฐ์ ์์ ์์์ฐ์ ์ค์ฌ์ผ๋ก ์ฌํธ๋๊ณ ์์ผ๋ฉฐ ํต์นญํ์ฌ โ์์ ์ฐ์ โ์ผ๋ก ์ง์นญํ๋ค. 2006๋ 10์๋ถํฐ ์ํ๋ โ์ ์ ์ฐ์ ์งํฅ์ ๊ดํ ๋ฒ๋ฅ โ์ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ์ด ์ ์๋ฅผ ๋ด๋ฆฌ๊ณ ์๋ค. โ โ์์ ์ฐ์ โ์ด๋ผ ํจ์ ์์ ์ ์ฐฝ์ยท๊ณต์ฐยท๊ต์ก, ์๋ฐยท์์ ํ์ผยท์์ ์์๋ฌผยท ์์ ์์ํ์ผ์ ์ ์ยท์ ํตยท์์ถยท์์ , ์ ๊ธฐยท์ํฅ๊ธฐ๊ธฐ ์ ์กฐ ๋ฐ ๋ ธ๋ ์ฐ์ต ์ฅ์ ๋ฑ๊ณผ ์ด์ ๊ด๋ จ๋ ์ฐ์ ์ ๋งํ๋ค.
โ โ์์โ์ด๋ผ ํจ์ ์ ๋๋ ์์ ํํ์ผ๋ก์ ์ ํ๋ฌผ์ ๊ณ ์ ์ํฌ ์ ์๊ฑฐ๋ ์ ์์ ํํ๋ก ์๋กํ ์ ์๋ ๊ฒ์ ๋งํ๋ค.
โ โ์๋ฐโ์ด๋ผ ํจ์ ์์์ด ์ ํ๋ฌผ์ ๊ณ ์ ๋์ด ์ฌ์ํ์ฌ ๋ค์ ์ ์๋๋ก ์ ์๋ ๊ฒ ์ ๋งํ๋ค.
โ โ์์ ํ์ผโ์ด๋ผ ํจ์ ์์์ด ๋ณต์ ยท์ ์กยท์ก์ ยท์์ ๋ ์ ์๋๋ก ์ ์์ ํํ ๋ก ์ ์๋๊ฑฐ๋ ์ ์์ ๊ธฐ๊ธฐ์ ์๋ก๋ ๊ฒ์ ๋งํ๋ค. (1) ์์ ์ฐ์ 2) ์์์ญ์ฌ์ ๋ฑ์ฅํ ์ต์ด์ ์ง์ ์์ ๊ฐ๋ ๊ทธ๋ฆฌ์ค ๋ก๋ง ์๋์ ๋ง์ ์ฐ๊ธฐ์๋ค์ด์ ๋ค. ๊ทธ๋ค์ ๋ ธ๋์ ์ถค์ผ๋ก ์ฐ๊ธฐํ์ผ๋ ์ฒ๋๋ฐ๋ ์ง์ ์ด์์ผ๋ฉฐ, ์ค์ธ์๋์ ์ด๊ธฐ ์๋ ๋ ์ผ๊ณผ ํ๋์ค์ ์์ ์์ธ๋ค์ด ๋ ธ๋์ ์ถค์ ๋ฌผ๋ก ์ ๊ธ๋ง, ์นด๋ ๋ง์ , ์นผ ๋์ง ๊ธฐ ๋ฑ ๋ฌ๊ธฐ๋ฅผ ์ ๋ณด์ด๋ฉฐ ์๊ณ๋ฅผ ์ ์งํ๋ค. ์ดํ 15โผ16์ธ๊ธฐ์ ๋ ์ผ ์์ ๊ฐ๋ค์ด ๊ธธ ๋(guild)3)๋ฅผ ํตํ์ฌ ์๊ณก์ด๋ ๋ ธ๋ ๊ฒฝ์ฐ๋ํ๋ฅผ ์์ฃผ ์ด์์ผ๋ฉฐ, ์ฒ์์ผ๋ก ์์ ๋
1) ํ๊ตญ๋ฌธํ์ฒด์ก๊ด๊ด๋ถยทํ๊ตญ์ฝํ ์ธ ์งํฅ์, ๓ฐก๓ฐก์์ ์ฐ์ ๋ฐฑ์ 2006๓ฐก๓ฐก, 2006, p.16 2) David Baskerville, ๊น์ฃผํธ ์ญ, Music Business Handbook, ์์ ์, 1998.๋ฅผ ์์ฝ, ์ ๋ฆฌํ์๋ค. 3) ์ค์ธ ์ ๋ฝ์ ๋์ ์ ์กฐํฉ, ๋ค์ด๋ฒ ๋ฐฑ๊ณผ์ฌ์
224
<๊ทธ๋ฆผ 6-1> ์์ ์ฐ์ ์ ๊ฐ๋ ๋ฐ ๋ฒ์
์ถ์ฒ: ๋ฌธํ๊ด๊ด๋ถ, ํ๊ตญ๋ฌธํ์ฝํ ์ธ ์งํฅ์, ๓ฐก๓ฐก2009 ์์ ์ฐ์ ๋ฐฑ์๓ฐก๓ฐก, 2010.
๊ฑฐ๋์ ๋์์ ํฌํจ๋์๋ค. ์ฐ๋ฆฌ๊ฐ ์ง์นญํ๋ ๋ณดํต์ ์๋ฏธ์์ ์์ ์ฐ์ ์ ์์ญ ๋ ์ ๋ถํฐ ๋์ค์ ์ผ๋ก ์์ ์ ์ฌ๊ณ ํ๋ ๊ฒฝ์ ์ ํ์์ ๋งํ๋ค. ๋ฐฉ์ก์ฐ์ ๋ฑ๊ณผ ๊ฐ ์ด ์์ ์ฐ์ ๋ ๊ธฐ์ ์ ๋ฐ๋ฌ๊ณผ ๋๋ถ์ด ์ฑ์ฅํ๊ณ ์๋๋ฐ, ์ค๋๋ ์์ ๋ถ์ผ ์ข ์ฌ์ ์ ์ง์ ์ ์ง์๋ฅผ ์์น์ํค๋ ๋ฐ ๊ฒฐ์ ์ ์ญํ ์ ํ ๊ฒ์ ์์ ๊ฐ๋ค์ ๋ ธ๋์กฐํฉ์ธ ๋ฏธ๊ตญ์์ ์ธํํ(American Federation of Musicians/ AFN)๋ค. ์ดํ 1800๋ ๋์ ๋ค ์ด ์ ๋ฌธ๊ฐ์ ์ฐ์ฃผ๋ฅผ ๋ฃ๊ธฐ ์ํด์๋ ๋์ ๋ด์ผ ํ๋ค๋ ์ธ์์ด ์๋ฆฌ ์ก๊ฒ ๋์์ผ๋ฉฐ ์ ๋ฝ๋ฟ ์๋๋ผ ๋ฏธ๊ตญ์ ๋์์์๋ ์ ๋ฃ๊ด๊ฐ์ ์๊ฐ ๋์ด๋๊ธฐ ์์ํ๋ค. ์ต์ด์ ์ํฐ์คํธ ๋งค๋์ ๋ ๋ํ์ฌ๋ฅผ ๊ผฝ๋๋ค๋ฉด ๋ชจ์ฐจ๋ฅดํธ์ ์๋ฒ์ง ๋ ์คํดํธ ๋ชจ์ฐจ ๋ฅดํธ๋ฅผ ๋ค ์ ์์ ๊ฒ์ด๋ค. ๊ทธ๋ ์๋ค์ด ์ฌ์ฏ ์ด์ด ๋์ ์ ๋ฝ ์ ์ญ์ ์๋ค์ ์๊ฐ ํ๊ธฐ ์์ํ๋ค. ๋ชจ์ฐจ๋ฅดํธ๋ ์ธ๊ณ์ ์ธ ์์ ๊ฐ๋ก ์ฑ์ฅํ์์ง๋ง ์ฃฝ์ ๋๋ ๋นํธํฐ๋ฆฌ ์๋ค๊ณ ํ๋ค. ๋งค๋์ง๋จผํธ์ ์ค์์ฑ์ ์๋ ์ง๊ธ์ด๋ ๋ค๋ฅผ ๊ฒ์ด ์๋ ๊ฒ ๊ฐ๋ค. (2) ์๋ฐ์ฐ์ ์๋ฐ์ฐ์ ์ด๋ ์์ ์ฐ์ ์ค์ ํ๋๋ก LP, CD, ์นด์ธํธํ ์ดํ์ ๊ฐ์ ์๋ฐ์ ์ ์, ๋ฐฐ๊ธ ๋ฐ ์ถํ๊ณผ ๊ด๋ จ๋ ์ฐ์ ์ ์ด์นญํ๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ์๋ฐ์ฐ์ ์ โ์๋ฐ์ ์ ์กฐ์ โ๋ฟ๋ง ์๋๋ผ โ์์ ์๋น์คโ๋ฅผ ํฌ๊ดํ๋ฉด์ ์์ ์ฐ์ ๊ณผ ๊ฑฐ์ ๋์ผํ ๊ฐ๋ ์ผ๋ก ์ฌ์ฉ๋์ด
0 6: ์์ ์ฐ์
225
<ํ 6-1> ๊ตญ๋ด ์๋ฐ ์ ์์ฌ ๋ฐ ์ ํต์ฌ ํํฉ(2001โผ2005๋ ) 2001
2002
2003
2004
2005
์ ์์ฌ
812
955
1053
1163
1228
๋๋งค์
๊ตฌ๋ถ
25
15
5
5
5
์๋งค์
2000
1100
600
350
300
์ถ์ฒ: ๋ฌธํ๊ด๊ด๋ถ, ๓ฐก๓ฐก2006 ๋ฌธํ์ฐ์ ๋ฐฑ์๓ฐก๓ฐก, 2007, p.254
์๋ค.4) ์์ <ํ 6-1>์์ ์ ์ ์๋ฏ์ด 2000๋ ์ดํ, ์๋ฐ์ฐ์ ์ด ์์์ฐ์ ์ผ๋ก ๋น ๋ฅธ ์๋ ๋ก ์ฎ๊ฒจ๊ฐ๋ฉด์ ์๋ฐ ๋๋งค์๊ณผ ์๋งค์์ ๊ธ๊ฒฉํ ๊ฐ์ ์ถ์ธ๊ฐ ๋๋๋ฌ์ก์ผ๋ ์๋ฐ ์ ์์ฌ๋ ๋์ฑ ๋์ด๋๊ณ ์๋ค. ์ด๋ ๋์งํธ์๋ฐ, ์ฑ๊ธ์๋ฐ ๋ฑ์ผ๋ก ์๋ฐ ์ ์์ด ๋์ฑ ์ฉ์ดํด์ง๊ณ ์๊ณ ์์ ์ฐ์ ์ ํฌํจํ ๋ฌธํ์ฝํ ์ธ ์ฐ์ ์ด ์ฑ์ฅํ๊ณ ์๊ธฐ ๋๋ฌธ์ด๋ค. ํนํ 2000๋ (์ฃผ)์์ค์ ์ํฐํ ์ธ๋จผํธ๊ฐ ์ํฐํ ์ธ๋จผํธ์ ๊ณ ์ต์ด๋ก ์ฝ์ค๋ฅ์ ์์ฅ ํ๋ฉฐ ์๋ฐ์ฐ์ ์ ๊ธฐ์ ํ, ๋ํํ๊ฐ ์์๋์์ผ๋ฉฐ, ์ง๊ธ๋ ์ผ์ดํ(K-POP)์ ํด์ธ ์ง์ถ๋ก ์ธํด์ ์ํ์ฐ์ ๊ณผ ๋๋ถ์ด ํฉ๊ธ์์ ๋ณ๋ ๋ฌธํ์ฝํ ์ธ ์ฐ์ ์ ๋ํ์ ์ฃผ์ ๋ก ์๋ฆฌ ์ก๊ณ ์๋ค. (3) ๋์งํธ ์์ ์ฐ์ ๋์งํธ ์์ (digital music)์ด๋ ์์ ์ MP3, WMV ๋ฑ ๋์งํธ ํ์ผ๋ก ๋ณํํ์ฌ ์จ ๋ผ์ธ ๋๋ ๋ฌด์ ์ธํฐ๋ท์ ํตํด ์ปดํจํฐ๋ ์ฌ์๊ธฐ๊ธฐ์์ ๋ค์ ์ ์๋ ์์ ์ ๋งํ ๋ค. ๋์งํธ ์์ ์ ์จ๋ผ์ธ ์์ ๊ณผ ๋ฌด์ ์ธํฐ๋ท ์์ ์ผ๋ก ๋๋ ์ ์์ ๊ฒ์ธ๋ฐ, ์จ๋ผ ์ธ ์์ ์ด๋ ๋ค์ด๋ก๋, ์คํธ๋ฆฌ๋ฐ ๋ฑ์ ํตํ์ฌ ์์ ์ ์ปดํจํฐ, MP3 ํ๋ ์ด์ด ๋ฑ์ ์ ์์ ์ ์ฆ๊ธธ ์ ์๊ณ , ๋ฌด์ ์ธํฐ๋ท ์์ ์ ๋ฌด์ ์ธํฐ๋ท๋ง ๋๋ ์ด๋ํต์ ๊ธฐ๊ธฐ๋ฅผ ํตํ์ฌ ๋ฒจ์๋ฆฌ, ๋ฎค์ง๋น๋์ค ๋ฑ ์์ ์ ์ฆ๊ธธ ์ ์๋ค. ์ง๋ ์ญ์ฌ ๋ ๊ฐ ์ ์ธ๊ณ ์๋ฐ์์ฅ ๊ท๋ชจ๋ ์ง์์ ์ธ ๊ฐ์ ์ถ์ธ์ด๊ณ ๋์งํธ ์์ ์ ์ฅ์ ๊ท๋ชจ๋ ์ฑ์ฅ์ ํ์๋๋ฐ, 1990๋ ๋ ์ค๋ฐ์ 400์ต ๋ฌ๋ฌ์ ์ก๋ฐํ๋ ์๋ฐ ๋งค ์ถ์ก5)์ 2000๋ ์ ๋ค์ด์๋ฉฐ ์์ํ ๊ฐ์ํ๋ค๊ฐ 2004๋ ์๋ 336์ต ๋ฌ๋ฌ์ ๊ทธ์น๊ณ
4) ๊ณ ์ ๋ฏผยท๋ฏผ๋์, โ๊ตญ๋ด ์๋ฐ์ฐ์ ์ ์ฃผ์ ์ด์์ ๋์๋ฐฉ์โ, Issue Paper, ์ผ์ฑ๊ฒฝ์ ์ฐ๊ตฌ์, 2003. 2 5) ๊ตญ์ ์๋ฐ์ฐ์ ์ฐ๋งน, The Recording Industry in Numbers, 2006.
226
<ํ 6-2> ํตํ ์ฐ๊ฒฐ์ ์์ฒด์ ์์ต ๋ถ๋ฐฐ์จ ๊ตญ๊ฐ ๊ฐ ๋น๊ต ๊ตญ๊ฐ
์ด๋ํต์ ์ฌ์ ์
ASP
ํ๊ตญ
29โผ32
์ค๊ตญ
15
์ผ๋ณธ ์ธ๋๋ค์์
52.2
์ธ๋
๋จ์: %
CP
์์ ๊ถ๋ฆฌ์
10
19
34โผ38
0
35
50
9
0
40
47โผ52
61
0
5
34
17.5
5
25
์ถ์ฒ: ๓ฐก๓ฐก์์๊ฐ์กฑ๓ฐก๓ฐก, ๊ฐ์ํธ, 2006. ๋ฏธ์๊ธ ๋ฑ ๊ณต์ ๋ก ํฉ์ด 100%๊ฐ ์ ๋ ์ ์์(์๋ฃ: ๊ด๋ จ ์ ๊ณ)
๋ง์๋ค. ์ด๋ฐ ๊ฒฐ๊ณผ๊ฐ ์ด๋๋ ๊ฐ์ฅ ํฐ ์์ธ์ ์์์ ๋์งํธํ์ ๋ถ๋ฒ ๊ณต์ , ์ฆ ๋ถ ๋ฒ ๋ค์ด๋ก๋์ ์๋ค. ์ ์ฉ๋์ ์์ ํฌ๋งท์ธ MP3 ํ์ผ์ด ์์ฉํ๋๋ฉด์ ํด์ ํ CD ์ ํต๊ณผ ๋ถ๋ฒ ๋ค์ด๋ก๋๊ฐ ๋์ด๋๊ฒ ๋์๊ณ , ๊ธฐ์กด ์๋ฐ์์ฅ์ ์ฅ์ ํ๊ณ ์์๋ CD ์ ์๋ฆฌ๋ฅผ ๋ฐ์ด๋ด๊ธฐ ์์ํ ๊ฒ์ด๋ค. ์ด๋ ๊ฒ ์๋ฐ์ฐ์ ์ ๊ฐ์์ ๋ฐํ์ฌ ๊ธ๊ฒฉํ ์ฑ์ฅํ๊ณ ์๋ ๋์งํธ ์์ ์ฐ์ ์ ์ด๋ ํต์ ์ฌ์ ๋ฌด์ ์ธํฐ๋ท์ ์ด์ฉํ ์์์๋น์ค์ ํ๋๋ก ์ด์ด์ก๊ณ , ์ด๋ํต์ ์ฌ์ ์ ์ฅ์ ์ ์จ์ด ์ ์ฐจ์ ์ผ๋ก ์ฆ๊ฐํ๊ณ ์๋ค. ์ด๋ฌํ ์ํฉ์์ ๋ชจ๋ฐ์ผ ์์์ ์์ต ๋ฐฐ ๋ถ์ ๋๊ณ ๊ณต๋ฐฉ์ด ์๊ธฐ๊ณ ์๋๋ฐ, ํ ๋ฐฐ๋ถ ๊ตฌ์กฐ๋ ์ด๋ํต์ ํ์ฌ๊ฐ ์ฝ 30% ์ด์์ ์ ํต์์ต์ผ๋ก ๊ฐ๊ณ ์์ ๊ธฐํ, ์ ์์ฌ๋ ์ฝ 25%์ ๋ชป ๋ฏธ์น๋ ์์ต์ ๊ฐ๋ ๊ตฌ์กฐ๊ฐ ํ์ฑ๋์ด ๊ธฐํ, ์ ์์ฌ์ ์ ์๊ถ์๋ค์ ํญ์๊ฐ ๋๋๋๊ณ ์๋ค. ๋์งํธ ์์ ์ ์ ๋น์ค์ ์์ด์ ์์ด์ ํธ ์ญํ ์ CP(Contents Provider)๊ฐ ์ค๊ฐ์์๋ฃ๋ก ์ฝ 20% ๋ฅผ ๊ฐ๋ ์๋ก์ด ์ ํต์ ์๋ก ๋ฑ์ฅํ๋ ๋ฐ๋์ ์์ ๊ณ์์๋ ์์ต๋ฅ ์ ์์น์ ์๊ตฌ ํ๋ฉฐ CP์ฌ๋ฅผ ์ง์ ์ด์ํ๊ฑฐ๋ ์ ํ์ ํ ์ ์๋ ๊ถ๋ฆฌ๋ฅผ ์๊ตฌํ๊ณ ์๋ ๊ฒ์ด๋ค. ์ด๋ ์ค์ง์ ์ผ๋ก ์ด๋ํต์ ์ฌ์ ์ํ์ฌ์์ CP์ ์ญํ ์ ๋ด๋นํ๋ ๊ฒฝ์ฐ๊ฐ ๋๋ถ๋ถ ์ด๊ธฐ ๋๋ฌธ์ด๋ค. ์ด์ธ์๋ ๋ชจ๋ฐ์ผ ์์ ์๋น์ค์ ํน์ฑ์ ๊ธฐ์ ์ฌ์ฉ๋ฃ์ ์์คํ ์ด ์๊ด๋ฆฌ๋น์ฉ(ASP) ๋ฑ์ด ์ถ๊ฐ๋ก ์ง๊ธ๋๊ณ ์๋ค. <ํ 6-2>๋ฅผ ๋ณด๋ฉด ํ๊ตญ์ ์ด๋ํต์ ํ์ฌ๊ฐ ์ผ๋ณธ, ์ค๊ตญ์ ๋นํ์ฌ ์๋ฑํ ๋ง์ ์์ต์ ์ฐจ์งํ๋ ๊ฒ์ ์ ์ ์๋ค. ์ด๋ฌํ ๋์งํธ ์์ ์ฐ์ ์ ๋ฐ์ ์ผ๋ก ์ธํ ์ ํต ๊ตฌ์กฐ์ ๋ณํ๋ก ์ธํ์ฌ ์ ๊ณ ๊ฐ ์ด๊ถ ๋คํผ์ด ๊ณ์๋๊ณ ์๋ ํ์ค์ด๋ค.
0 6: ์์ ์ฐ์
227
<๊ทธ๋ฆผ 6-2> ์์ ์ฐ์ ๊ฐ์น ์ฌ์ฌ
์คํ๋ผ์ธ
์๊ณก/์์ฌ๊ฐ, ๊ฐ์, ์ฐ์ฃผ๊ฐ
๊ธฐํ์ฌ
์๋ฐ์ฌ
1์ฐจ ๋๋งค
๋์งํธ์ ํต์ฌ
๋์งํธ
์๊ณก/์์ฌ๊ฐ, ๊ฐ์, ์ฐ์ฃผ๊ฐ
๊ถ๋ฆฌ์ฌ
-๊ฐ๋ณ๊ธฐํ์ฌ
-๊ฐ๋ณ๊ธฐํ์ฌ
-์ ํต์ฌ
-์๋ฐ์ฌ
-๋์งํธ์ ํต์ฌ -์ง๋ฐฐ์ฌ
2์ฐจ๋๋งค
Gateway
๋์งํธ์์ ๋๋ฆฌ์ค๊ณ
Portal System
์๋งค
๋ฌด์ ํ๋ซํผ
-์ดํต์ฌ ์ ์ฐ์์คํ
Agency
-ํฌํ MCP ๋ฑ
์ ์ ํ๋ซํผ
์ถ์ฒ: ๋ฌธํ๊ด๊ด๋ถ, ๓ฐก๓ฐก2006 ๋ฌธํ์ฐ์ ๋ฐฑ์๓ฐก๓ฐก, 2007, p.255
2) ์์ ์ฐ์ ์ ๊ตฌ์กฐ ์์ ์ฐ์ ์ ๊ตฌ์กฐ๋ ๊ธฐํ์ฌ์ ์ ์์ฌ๊ฐ ์๋ฐ(์จ๋ฒ)์ ๊ธฐํ, ์ ์, ์์ฐํ๋ ์ ์์ ์ด์์ฑ์ ๋ ๊ณ ์๋ค. ๊ธฐํ์ฌ๋ ๊ฐ์ ๋ฐ๊ตด, ํธ๋ ์ด๋, ์๋ฐ ๊ธฐํ, ๋ น์, ๋งค๋์ง๋จผํธ ๋ฅผ ์งํํ๊ณ ์ ์์ฌ๋ ์๋ฐ ํฌ์, ์ ์, ์ ํต์ ๋งก๋ ๊ฒ์ด ์ผ๋ฐ์ ์ด๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ์ต ๊ทผ ๋์งํธ ์์ ์ฐ์ ์ด ์ปค์ง๋ฉด์ ํต์ ํ์ฌ์ ์ฐธ์ฌ๋ก ์ธํ์ฌ ๊ท๋ชจ๊ฐ ํ๋๋๊ณ ์์ผ ๋ฉฐ, ์ ์์ฌ์์ ๊ธฐํ, ๋งค๋์ง๋จผํธ๋ฅผ ์ง์ ์งํํ๊ธฐ๋ ํ๊ณ ์ด๋ํต์ ์ฌ๊ฐ ์ ์์ฌ, ์ ํต์ฌ๋ฅผ ์ธ์, ํฉ๋ณํ์ฌ ์ง์ ์ฝํ ์ธ ์ ์ ์๊ณผ ๋งค๋์ง๋จผํธ์ ์ฐธ์ฌํ๊ธฐ๋ ํ๋ค. ์ ํต์ ์์ด์๋ ์ ํ์ ์ธ ๋๋งค์ ์๋งค๋ฅผ ํตํ ์๋ฐ์ ์ ํต์์ฅ์ ๊ฐ์ํ๊ณ ์์ผ ๋ฉฐ ํธ์์ , ํ ์ธ๋งํธ ๋ฑ ๊ธฐ์กด์ ์ ํต์ ์ธ ์ ํต ์ฑ๋์์ ๋ฒ์ด๋๋ ํ์๋ ๋ํ๋ ๊ณ ์๋ค. ์ผ๋ฐ์ ์ธ ์๋ฐ์ ์ ์ ์์คํ ์ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ๋ค.
โ ๊ธฐํ์ฌ๊ฐ ์๋ฐ์ ๊ธฐํํ๊ณ ์๊ณก๊ฐ์๊ฒ ์์ ์ ์๋ขฐํ๋ค. โก ๊ธฐํ์ฌ๋ ์์ ๊ฐ์ ๋๋ ์๋ฐ ์ ์์ ํ์ํ ๊ฐ์๋ฅผ ์ฐพ์ ๋ น์ํ๋ค. โข ๊ธฐํ์ฌ๋ ์๋ฐ ๋์์ธ, ๋ฎค์ง๋น๋์ค๋ฅผ ์ ์ํ๊ณ ์ ์์ฌ์ ๊ณ์ฝํ์ฌ ์๋ฐ์ ์ ์ํ๋ค. โฃ ๊ธฐํ์ฌ์ ์ ์์ฌ๋ ํ๋ณด๋ด๋น์, ๋งค๋์ ๋ฅผ ํตํ์ฌ ๋ฐฉ์ก๊ตญ๊ณผ ์ธ๋ก ์ฌ์ ์์ ๊ณผ ๋ฎค์ง๋น๋์ค๊ฐ ์๊ฐ, ๋ฐฉ์ก๋๋๋ก ํ๋ณดํ๋ค. โค ์ ์์ฌ๋ ๋ฐฐ๊ธ์ ์ ์ฆ ์ธํฐ๋ท์ ํต์ ์ฒด ๋๋ ๋๋งค์์๊ฒ ์๋ฐ์ ๋ฉํํ๊ณ ๋๋งค ์์ ๋ค์ ์๋งค์์ ๋ฌผ๊ฑด์ ๊ณต๊ธํ๋ค. โฅ ๊ธฐํ์ฌ๋ ๊ฐ์์ ๋ฐฉ์ก ์ถ์ฐ, ํ์ฌ ์ถ์ฐ, ๊ด๊ณ ์ถ์ฐ ๋ฑ์ ๋งค๋์ง๋จผํธ๋ฅผ ๋ํํ๋ค.
228
<ํ 6-3> ์์ ์ฐ์ ์ ์ ์ ์์คํ ๊ธฐํ์ฌ ์๋ฐ๊ธฐํ ์๊ณก, ์์ฌ, ํธ๊ณก ์ค์ฐ์ ํ๋ณด, ๋งค๋์ง๋จผํธ
์ ์์ฌ ์๋ฐํฌ์ ์๋ฐ ์ ์ ํ๋ณด
์ ํต์ฌ ๋๋งค์ ์๋งค์ ์ธํฐ๋ท ์๋น์ค
์๋น์ CD, MP3
โฆ ๊ธฐํ์ฌ์ ์ ์์ฌ๋ ๊ณ์ฝ๋๋ก ๋งค์ถ์ ๋ถ๋ฐฐํ๋ค. โง ๊ฐ์์ ์๊ณก, ์์ฌ๊ฐ๋ ํํ ๋๋ ๊ธฐํ์ฌ์์ ์ ์๋ฃ๋ฅผ ๋ฐ๋๋ค.
์๋ฐ ์ ์์ฌ๋ ์๋ฐ ๊ธฐํ๊ณผ ์์ ์ ์์ ๊ดํ ํฌ์๋ฅผ ์งํํ๊ธฐ๋ ํ๋๋ฐ, ์ผ๋ช โPD Makerโ๋ผ๊ณ ๋ถ๋ฅด๋ ์ ์์ ๊ธ์ ๊ฐ ํ ๋ ์ ํํ์๋ค.6) ์๋ฐ ์ ์์ฌ์์ ์ ๋ช ๊ฐ์ ๋๋ ์ ๋งํ ์ ์ธ๊ฐ์๋ก ์ฐ์๋งค๋์ง๋จผํธ์ฌ๊ฐ ๊ธฐํ, ๋ น์ํ ์์ ์ ๋ฃ๊ณ ์์ฌ์์ ์๋ฐ์ ์ ์, ์ ํตํ ๊ฒ์ ์กฐ๊ฑด์ผ๋ก ๋ฏธ๋์ ์์ต์ ๋ฏธ๋ฆฌ ๊ธฐํ์ฌ ๋๋ ๊ฐ์์ ๋งค๋ ์ ์๊ฒ ์ ์ง๊ธํ์ฌ ๋ น์ ๋ฑ ์๋ฐ ์ ์๋น๋ก ์ฌ์ฉํ๋ ์์คํ ์ธ๋ฐ, ์๋ฐ ์์ฅ์ ๋ถํฉ ์ผ๋ก ์ธํ์ฌ ํฌ์ ๋๋น ์์ต์ฑ์ด ๋จ์ด์ ธ ์ต๊ทผ ๊ฑฐ์ ์์ด์ง ์์คํ ์ด๋ค. ์ด ๋ํ ๊ณผ ์ด๋ ์คํ ์บ์คํ ์์ ๋น๋กฏ๋ ์ฌ๋ก์ ํ๋์ด๋ค. ์๋ฐ ์ ์ ํ๊ฒฝ์ด ๊ตญ๋ด์ ์ค์ ๊ณผ๋ ๋ค๋ฅด์ง๋ง ์ฐธ๊ณ ๋ก ๋ฏธ๊ตญ์ ๊ฒฝ์ฐ ์๋ฐ 1์ฅ๋น ์ ์๋น์ ์์ต์ <ํ 6-4>์ ๊ฐ๋ค. ๋ง์ผํ , ํ๋ก๋ชจ์ ์ ๊ด๊ณ , ํ๋ณด, ํ๋ก๋ชจ์ ์ ๋น์ฉ์ ๋งํ๋ฉฐ ๊ฒฐ๊ตญ 10๊ณก์ด ์๋ก๋ 10 ๋ฌ๋ฌ 76์ผํธ์ง๋ฆฌ CD 1์ฅ๋น 59์ผํธ์ ์ด์ค์ ๋จ๊ธด๋ค๋ ๋ง์ด๋ค. ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์๋ฐ ํ๋งค ๋ก ์ธํ ์ด์ต์ ๋น์จ์ <ํ 6-5>์ ๊ฐ๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ์๋ฐ์ฐ์ ์ด ์์์ฐ์ ์ผ๋ก ๊ธ๊ฒฉํ ์ฎ๊ฒจ๊ฐ๋ฉฐ ๊ธฐ์กด์ ์๋ฐ ์ ํต ๊ณผ์ ์ด ๋ฐ๋ ๋ฉด์ ๋์งํธ ์์ ์ ์ ํต์ ๋ด๋นํ๋ ํต์ ์ฌ์ ์ธํฐ๋ท์ ์ฒด์ ์์ต์ด ๋๋ฌด ๋ง์ง ์์๊ฐ์ ๋ํ ๋ ผ์๊ฐ ๋๋๋๊ณ ์๋ค. ์ ์์์ ์๋น์ ์ฌ์ด์ ์ ํต ๊ณผ์ ์ด ๋จ์ ํ๋๊ณ ๋น์ฉ์ด ์ ๊ฐ๋์๋๋ฐ๋ ์๋น์๋ ์ฌ์ ํ ๋น์ผ ๋๊ฐ๋ฅผ ์น๋ฅด๊ณ ์์ ์ ๊ตฌ๋งค ํ๊ณ ์์ผ๋ฉฐ, ๋์งํธ ์์ ์ ์ต๋ ๋ฌธ์ ์ ์ธ ๋ถ๋ฒ ๋ณต์ ๋ก ์ธํ์ฌ ์ ์์๋ ์์ ์ ๊ถ๋ฆฌ๋ฅผ ์นจํด๋นํ๋ฉฐ ์ด๋ ค์ด ์ฌ๊ฑด์ ์ฒํด ์๋ ๊ฒ์ด ํ์ค์ด๋ค.
6) ํ์ฅ์์๋ ์ด๋ฌํ ์ ์๋น๋ฅผ ์ ๋ถ๋ก ๋ฐ๋ ๊ฒ์ ์์ โ๋ง์ดํนโ์ด๋ผ๊ณ ์นญํ๊ธฐ๋ ํ๋๋ฐ, โ๋ง์ดํนโ์ โ์ ๋ถ(ๅ ๆ)โ์ ๋ปํ๋ ์ผ๋ณธ์ด โ๋ง์์นธ(ๅๅ)โ์์ ์ ๋ํ ๋ง๋ก โ๋ง์ด๋โ, โ๋ง์ด๊นกโ์ผ๋ก ๋ถ๋ฆฌ๊ธฐ๋ ํ ๋ค. ์ฅ๊ท์, โ์ฐ์๋งค๋์ง๋จผํธ์์คํ ์ ์ ์งํ ๋ฐฉ์์ ๊ดํ ์ฐ๊ตฌโ, ํ๊ตญ์ธ๋ ๋ฐ์ฌ๋ ผ๋ฌธ, 2011, p.138.
0 6: ์์ ์ฐ์
229
<ํ 6-4> ์๋ฐ 1์ฅ๋น ๋น์ฉ ๋ฐ ์์ต ๋ด์ฉ CD 1์ฅ๋น ๋๋งค ๊ฐ๊ฒฉ
$10.76
์กฐํฉ ๊ด๊ณ ๋น
$0.86
CD ์ ์กฐ๋น
$0.75
์ ํต ๋ฐ ์์ ๋น์ฉ
$1.40 (๋ ๋ฆฝ์๋ฐ์ฌ์ ๊ฒฝ์ฐ $2.15)
๋ง์ผํ , ํ๋ก๋ชจ์
$2.15
๊ฐ์ ๋ฐ ์ํ ๊ณ์ฝ, ๋ น์ ๋น์ฉ
$1.08
๊ฐ์ ๋ฐ ์ฐ์ฃผ์ ๋น์ฉ
$1.29
์๊ณก์ ๋ฐ ์์ฌ๊ฐ ๋น์ฉ
$0.70 (๊ณก๋น 7์ผํธ ร 10๊ณก)
๊ฐ์ ๋น์ฉ
$1.94
์์ต
$0.59
์ถ์ฒ: ์์ฑ์ค, ์ค์๋ํ๊ต ๊ตญ์ ๊ฒฝ์๋ํ์ ๊ฒฝ์ํ๊ณผ โ์ํฐํ ์ธ๋จผํธ๊ฒฝ์โ ๊ฐ์ ์๋ฃ ์ฌ์ธ์ฉ, 2002
<ํ 6-5> ์๋ฐ ํ๋งค ์ด์ต ๋น์จ ์๋ฐ ํ๋งค์ ์ด์ด์ต
35%
์๋ฐ ์ ์์ฌ
32%
์๋ฐ ์ ํต์ฌ
10%
์ค์ ์๋ฐ ์ ์กฐ ๋ฐ ํฌ์ฅ ๋น์ฉ
9%
๊ฐ์ ๋ฐ ์ฐ์ฃผ์
9%
์๊ณก ๋ฐ ์์ฌ์
4%
์กฐํฉ๋น
1%
์ถ์ฒ: ์์ฑ์ค, ์ค์๋ํ๊ต ๊ตญ์ ๊ฒฝ์๋ํ์ ๊ฒฝ์ํ๊ณผ โ์ํฐํ ์ธ๋จผํธ๊ฒฝ์โ ๊ฐ์ ์๋ฃ ์ฌ์ธ์ฉ, 2002
<ํ 6-6> ํตํ์ฐ๊ฒฐ์ ์๋น์ค ์ ์ฒด์ ์์ต ๋ถ๋ฐฐ์จ
๋จ์: ์
์ฝํ ์ธ ์ ์ฒด ๊ตฌ๋งค ๋น์ฉ 1678์(78์๏ผ900์๏ผ700์) ์ ์์
ASP
์ด๋ํต์ ์ฌ
CP
63
31.5
175
70
1,205.9
132.6
3.8%
์ค์ฐ์
1.9%
10.4%
4.2%
71.8%
7.9%
์ถ์ฒ: ๓ฐก๓ฐก์์ ๊ฐ์กฑ๓ฐก๓ฐก, ๊ฐ์ํธ, 2006
230
์๋ฐ ์ ์์
์ด์ ๊ฐ์ ๊ตฌ์กฐ์์ ์ด๋ํต์ ์ฌ๊ฐ ๊ธฐํ์ฌ, ์๋ฐ์ฌ, 1, 2์ฐจ ๋๋งค์ ์ ๋ฌด์ ํ๋ซํผ ๊น์ง ์ฅ์ ํ ๊ฒ์ ๋ฌธ์ ๊ฐ ๋ง์ ์์คํ ์ด๋ฉฐ, ์ด๋ก ์ธํ ์ฝํ ์ธ ์ ์ข ์ ํ์๋ ๋ฌด์ ํ์ง ๋ชปํ ์ฌ์์ด๋ค. ๋ชจ๋ฐ์ผ ์์ ์ค ํตํ์ฐ๊ฒฐ์ ์๋น์ค์ ์ ์ฒด ์์ต ๋ถ๋ฐฐ์จ์ <ํ 6-6>๊ณผ ๊ฐ๋ค. ์ด๋ฌํ ์ํฉ์์ ๊ณต์ ๊ฑฐ๋์์ํ ๋ฑ์ ๊ธฐ๊ด์์ ๊ท์ ๋๋ ์์ ์กฐ์น๋ฅผ ํตํ์ฌ ์ ๋กญ๊ฒ ํ์ฑ๋๊ณ ์๋ ๋์งํธ ์์ ์ฐ์ ์ ์์คํ ์ ๊ตฌ์ถํด ๋๊ฐ์ผ ํ ๊ฒ์ด๋ค.
3) ๊ตญ๋ด ์์ ์ฐ์ ์ ์์ฅ ๊ท๋ชจ ํ๊ตญ๋ฌธํ์ฒด์ก๊ด๊ด๋ถ์ โ2010 ์ฝํ ์ธ ์ฐ์ ํต๊ณโ์ ์ํ๋ฉด, 2009๋ ์์ ์ฐ์ ์ ์ฒด ๋งค์ถ์ก์ 2007๋ ์ 2์กฐ 3577์ต ์์์ 2008๋ ์ 2์กฐ 6020์ต ์ ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ 2009๋ 2 ์กฐ 7407์ต ์์ผ๋ก ๊พธ์คํ ์ฆ๊ฐํ์ฌ ์ ๋ ๋๋น 5.3%, ์ฐํ๊ท 7.8% ์ฆ๊ฐํ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ํ๋ฌ๋ค. ์ข ๋ฅ๋ณ๋ก ๋งค์ถ์ก์ ๋ณด๋ฉด โ๋ ธ๋์ฐ์ต์ฅ ์ด์์ โ์ด 1์กฐ 3399์ต ์(48.9%) ์ผ๋ก ๊ฐ์ฅ ํฐ ๋งค์ถ ๋น์ค์ ์ฐจ์งํ๊ณ ์๊ณ , โ์จ๋ผ์ธ ์์ ์ ํต์ โ์ด 5696์ต ์ (20.8%)์ผ๋ก ๊ทธ ๋ค์ ๋์ ๋งค์ถ ๋น์ค์ ๋ณด์๋ค. ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ โ์์ ์ ์์ โ์ 3603์ต ์
<๊ทธ๋ฆผ 6-3> ์๋ ์๋ ๊ณต์ฐํฌ์ด ์ค ์ธํฐ๋ทฐ ์ฅ๋ฉด
0 6: ์์ ์ฐ์
231
<๊ทธ๋ฆผ 6-4> ๊ตญ๋ด ์จยท์คํ๋ผ์ธ ์์ ์ฐ์ ์ ๊ท๋ชจ 4554
๋จ์: ์ต ์
4644 4203
4104
4104 3800
3883
3733
3530
3352 2851
1850 1833 1342
2014 1338
911 450 0
1997
0
1998
0
1999 ํฉ๊ณ
2000 ์๋ฐ์์ฅ
2001
2002
2003
2004
์จ๋ผ์ธ์์ ์์ฅ
์ถ์ฒ: ํ๊ตญ์์ ์ฐ์ ํํ(2005)
(4.4%), โ์๋ฐ๋ณต์ ๋ฐ ๋ฐฐ๊ธ์ โ์ 830์ต ์(3.0%), โ์์ ๋ฐ ์ค๋์ค๋ฌผ ์ถํ์ โ์ 101 ์ต ์(0.4%)์ผ๋ก ๋ํ๋ฌ๋ค.7) ๋ฐ๋ผ์ ์๋ฐ๋์๋งค์ , ์ฆ CD ๋ฑ ์๋ฐ ํ๋งค์์ฅ์ด ์ ์ฒด ์์ ์์ฅ์์ ์ฐจ์งํ๋ ๋น์จ์ ๊ณ์ ์ถ์๋๊ณ ์์ผ๋ฉฐ, ๋ฐ๋ฉด์ ์จ๋ผ์ธ ์์ ์ ํต์์ฅ๊ณผ ์ฝ์ํธ ๋ฑ ์์ ๊ณต์ฐ์์ฅ์ ๊พธ์คํ ์ฑ์ฅ์ธ๋ฅผ ๋ณด์ด๊ณ ์๋ค. ํ๊ตญ ์์ ์ฐ ์ ์ ๊ฐ์ฅ ํฐ ํน์ง์ ๋ ธ๋์ฐ์ต์ฅ์ ํตํ ์ ์๊ถ ์์ต์ด ์ ์ฒด ์์ ์์ฅ์์ ์ฝ 50%๋ฅผ ์ฐจ์งํ๊ณ ์๋ค๋ ์ ์ด๋ค. ๊ทธ๋์ ์์ ์ฐ์ ์ ๋ถ๋ฒ ๋ณต์ , ๋์งํธํ, ๊ฒฝ๊ธฐ ๋ถ์ง ๋ฑ ์ฌ๋ฌ ๊ฐ์ง ์์ธ์ผ๋ก ์ธํ์ฌ ์ด๋ ค์์ ๊ฒช์ด ์๋ค. ํนํ ์๋ฐ์ฐ์ ์ ๊ฒฝ์ฐ ํ๋ฅ์ ์ ์ ๊ธฐ์๋ ์๊ธฐ๋ฅผ ์ดํด๋ณด๋ฉด, 2004๋ ๋๋น 2006๋ ์ 18.8%๊ฐ ํ๋ฝํ์๊ณ , ๋ฐ๋ฉด ๋์งํธ ์์ ์ฐ์ ์ 24%๊ฐ ๋๋ ์ฑ์ฅ๋ฅ ์ ๊ธฐ๋กํ๋ฉฐ ์ ์ฒด ์์ ์ฐ์ ์์ 15.8%๋ฅผ ์ ์ ํ์ฌ, ๋ ธ๋์ฐ์ต์ฅ์ฐ์ ์ ์ ์ธํ๋ฉด ์์ ์ฐ์ ์ค ๊ฐ์ฅ ํฐ ๋น์ค์ ์ฐจ์งํ๊ฒ ๋์๋ค. ํ๊ตญ ์์ ์์ฅ์์ ์๋ฐ์ ์ฅ๊ณผ ์จ๋ผ์ธ ์์ ์์ฅ์ ์ ์ ์จ ๋ณํ๋ <๊ทธ๋ฆผ 6-4>์ ๊ฐ๋ค.
7) ํ๊ตญ๋ฌธํ์ฒด์ก๊ด๊ด๋ถ, โ2010 ์ฝํ ์ธ ์ฐ์ ํต๊ณโ, 2011, p.202.
232
<๊ทธ๋ฆผ 6-5> ์ฅ๋ฅด๋ณ ์๋ฐ ํ๋งค ๋น์จ ์ถ์ด(1999โผ2005๋ )
2005
80
2004
80
2003
๋จ์: %
15 17
78
2002
18
74
2001
76
2000
75
1999
22 20 20
74
0%
20%
22
40% ๊ตญ๋ด๊ฐ์
์ถ์ฒ: ๋ฌธํ๊ด๊ด๋ถ, ๓ฐก๓ฐก2006 ๋ฌธํ์ฐ์ ๋ฐฑ์๓ฐก๓ฐก, 2007, p.253
60% ํ
80%
5 3 4 4 4 5 4
100%
ํด๋์/์ฌ์ฆ
๊ทธ๋๋ง ๋คํ์ธ ์ ์ ํ๊ตญ์ ์ํ, ์์ ์ฐ์ ์ ๊ตญ๋ด ์ฝํ ์ธ ์ ์ ์ ์จ์ด ๋งค์ฐ ๋๊ณ , ์ต๊ทผ์ K-POP์ ์ด๊ธฐ๊ฐ ๋๋ค๋ ๊ฒ์ธ๋ฐ ์ํ์ฐ์ ์ ๊ฒฝ์ฐ ์คํฌ๋ฆฐ์ฟผํฐ์ ์ ์ํ ์ ์ ์จ์ด ๋ณด์ฅ๋์ง๋ง ์์ ์ฐ์ ์ ๊ฒฝ์ฐ ํน๋ณํ ์ ์ฑ ์ ์ง์์ด ์์ง๋ง ํ๊ตญ ๊ฐ์์ ๋์ ์ ์ ์จ์ ์ง์์ ์ผ๋ก ์ง์ผ๋๊ฐ๊ณ ์๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ๊ฐ์์ ๋๋ถ๋ถ์ด ๋ฐ๋ผ๋์ ๋์ค์์ ์ค์ฌ์ ์ฒญ์๋ ์์ฃผ๋ก ์์ฅ์ด ํ์ฑ๋์ด ์์ผ๋ก ๊ฐ์ ํด์ผ ๋ ๋ฌธ์ ๋ก ์ง ์ ๋๊ณ ์๋ค. (1) ์๋ฐ์ฐ์ ์ ์์ฅ ๊ท๋ชจ ์์ ์ฐ์๋งค๋์ง๋จผํธ์ ๋ฐ์ ๊ณผ์ ์ ์ดํด๋ณธ ๋๋ก 1990๋ ๋ ์ดํ ๊ฐ์ ๋งค๋์ ๋ค์ ์๋ฐ๊ธฐํ์ด ๊ธ์ํ ๋์ด๋๊ณ ์์ผ๋ ์๋ฐ์์ฅ์ ๋์งํธ ์์ ์์ฅ์ ๋ฐ๋ ค๋๊ณ ์ ๋ค. ๋์งํธ ์์ ์ ๋ฐ์ ์ผ๋ก ์ธํด CD ๋ฑ ์ ํต์ ์๋ฐ๋งค์ฒด์ ์์ฐ๋๊ณผ ๋งค์ถ์ก์ด 2000๋ ์ ์ ์ ์ผ๋ก ์ง์์ ์ผ๋ก ๊ฐ์ํ๊ณ ์๋ ๊ฒ์ด๋ค. ๊ฒ๋ค๊ฐ ์ฅ๊ธฐ๊ฐ์ ์นจ์ฒด๋ก ์ธํด ์๋ฐ ์ ์์ฌ๋ค์ ์ ๊ท์จ๋ฒ์ ๋ฐ๋งคํ๋ ๋์ ์ ์๋ ์ ์ผ๋ก ์ ์๋น๊ฐ ๋ฎ์ ๋ฏธ๋์จ๋ฒ์ด๋ ๋์งํธ ์ฑ๊ธ ๋ฐ๋งค๋ฅผ ์ ํธํ๊ณ ์๋ค. ์ด๋ฌํ
0 6: ์์ ์ฐ์
233
<๊ทธ๋ฆผ 6-6> ์๋ฐ์ฌ์ ์ฒด์ ์ค๋ฆฝ ์ฐ๋
10% 43% 47%
1990๋ ๋ 2000๋ ์ดํ 1990๋ ์ด์
์ถ์ฒ: ๋ฌธํ๊ด๊ด๋ถ, ํ๊ตญ๋ฌธํ์ฝํ ์ธ ์งํฅ์, ๓ฐก๓ฐก์์ ์ฐ์ ๋ฐฑ์ 2006๓ฐก๓ฐก, 2006
ํ์์ ๋น ๋ฅด๊ฒ ๋ฐ๋๋ ํธ๋ ๋์ ๋์ฒํ ์ ์๊ณ , ๋น์ฉ์ด ์๋์ ์ผ๋ก ๋ฎ๋ค๋ ์ฅ์ ์ด ์๋ค. ์ด๋ฌํ ํ์์ ์ค๋งํธํฐ๊ณผ ํ๋ธ๋ฆฟPC์ ๋ณด๊ธ์ผ๋ก ์ธํด ํ๋์ ์ง์๋ ๊ฒ ์ผ๋ก ์์๋๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ์จ๋ผ์ธ ์ ํต์๋ ์ด๋ฏธ ์ฑ์ฅ ๋จ๊ณ๋ฅผ ๋์ด ํฌํ ์ํ์ ์ด๋ฅด ๋ ๋ค. ์ค์ ๋ก ๋งค์ถ์ก์ด 2007๋ ๋ถํฐ ๊ฐ์ ์ถ์ธ๋ค. ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์ ์์๋ค๊ณผ์ ์์ต ๋ถ๋ฐฐ ์ ๊ดํ ๋ฌธ์ ์ ๋ ์์ง ํด๊ฒฐ๋์ง ๋ชปํ๋ค.8) ๋ฐ๋ผ์ ํ๊ตญ ์์ ์ฐ์ ์ ์์ฅ ๊ท๋ชจ๋ ๋จ์ํ ์คํ๋ผ์ธ์์ ์จ๋ผ์ธ์ผ๋ก ์ฎ๊ฒจ๊ฐ๊ณ ์๋ค๊ณ ๋ณผ ์๋ง์ ์๋ ๊ฒ์ด๋ค. ํนํ 2007๋ ๋ถํฐ 2009๋ ๊น์ง 3๋ ๊ฐ์ ์์ ์ฐ์ ๋ถ๋ฅ๋ณ ๋งค์ถ์ก์ ์ ๋ ๋๋น ์ฆ๊ฐ ๋ฅ ๊ณผ ์ฐํ๊ท ์ฆ๊ฐ๋ฅ ์ ์ดํด๋ณด๋ฉด ๋ค์ ํ์ ๊ฐ์๋ฐ, ์์ ์ ์์ ๊ณผ ์๋ฐ ๋์๋งค์ ์ ์ฆ๊ฐํ์์ผ๋, ์จ๋ผ์ธ ์์ ์ ํต์ ์ ๊ฐ์ํ์ฌ ํฉ๊ณ๊ฐ ์กฐ๊ธ ๋ฎ์์ง ๊ฒ์ ์ ์ ์๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ์ต๊ทผ K-POP์ ์ธ๊ธฐ๋ชฐ์ด๋ก ์ธํด ์ ์๊ณผ ์๋น๋ ์กฐ๊ธ์ฉ ๋์ด๋๊ณ ์ ์ผ๋, ์ ์ ์จ๋ผ์ธ ์์ ์์ฅ์ ๋ ์ด์ ์ฑ์ฅํ์ง ๋ชปํ๊ณ ์๋ ํ์ค์ด๋ค. (2) ๋์งํธ ์์ ์ฐ์ ์ ์์ฅ ๊ท๋ชจ 1990๋ ๋ ํ๋ฐ๋ถํฐ ์ธํฐ๋ท์ ์ธ๊ธฐ๋ก ์ธํด ๊ธ์ฑ์ฅํ ๋์งํธ ์์ ์ 2000๋ ๋ ์ดํ ๊ธ๊ฒฉํ ์ฑ์ฅ์ธ๋ฅผ ๋ณด์ด๊ณ ์๋ค. 1990๋ ๋ ์๊ธฐ๊ธฐ ์์ํ ๋์งํธ ์์ ์ฌ์ ์ฒด๋ 2000๋ ์ดํ์ ๊ธ๊ฒฉํ ์ฆ๊ฐํ๊ณ ์์ผ๋ฉฐ, ์๋ฐ๊ณผ ๋์งํธ ์์ ์ ๊ธฐํ, ์ ์ํ๋ ์ฌ ์ ์ฒด๊ฐ ๊ฒน์น๋ ๋ถ๋ถ์ ๊ฐ์ํ ๋ ๋ ๋ง์ ์์น๋ฅผ ์์ํ ์ ์๋ค(<๊ทธ๋ฆผ 6-7> ์ฐธ์กฐ). ํนํ ์จ๋ผ์ธ๊ณผ ๋ชจ๋ฐ์ผ ์์ ์์ฅ๋ ๋งค์ถ์ ์ฐจ์ด๋ฅผ ๋ณด์ด๊ณ ์๋๋ฐ, ์ด๋ ํธ๋ํฐ ๋ค
8) ๋ฌธํ์ฒด์ก๊ด๊ด๋ถ, โ2010 ์ฝํ ์ธ ์ฐ์ ํต๊ณโ, 2011, p.202.
234
์ง๊ธ๊น์ง ๋ถ๋ ํฐ ๏ผ์ธํ ๋ฆฌ๊ฒ์น์๏ผ๋ฅผ ๋ณด์ จ์ต๋๋ค. ๋งค์ผ ์์นจ ์ปค๋ฎค๋์ผ์ด์ ๋ถ์ค์ ์ง์์๋ง๋๋์ง์ ์ ์์ ๋ ์๋ค์ ์ฐพ์๊ฐ๋๋ค. ๏ผ์ธํ ๋ฆฌ๊ฒ์น์๏ผ์ฌ์ดํธ(bookletter.eeel.net)๋ฅผ ๋ฐฉ๋ฌธํ๋ฉด ๋ชจ๋ ๋ถ๋ ํฐ๋ฅผ ๋ง๋ ์ ์์ต๋๋ค.