Verslag CVN Expertmeeting Podiumkunsten 11 augustus 2014

Besproken punten tijdens Expertmeeting Podiumkunsten: Vlaams-Nederlandse samenwerking en uitwisseling ’s Hertogenbosch, 11 augustus 2014

De expertmeeting bevestigde de relevantie van de door CVN geïdentificeerde problematiek. De aanwezige experts onderschreven de urgentie van onderstaande thema’s: -

Verschil in subsidieringsystematiek

-

‘Plus-plus-plus kosten’: reis-, transport- en verblijfskosten

-

Prospectie

-

Publieksbereik

-

Risicoprogrammering

-

Afnamecapaciteit en levensvatbaarheid producties

Pagina 1 van 5

MEEST

URGENTE PROBLEMATIEK BINNEN EEN

VLAAMS-NEDERLANDSE

CONTEXT

1.

Verschil in subsidieringsystematiek

De mobiliteit binnen de gesubsidieerde podiumkunstensector wordt beperkt door een verschil in subsidiëringsystematiek. Het uitkopen van Vlaamse voorstellingen voor Nederlandse podia is hierdoor (te) duur. Voornamelijk bij kleinschalige producties remt dit grensoverschrijdend werken af.

Hoewel de uitkoopsom van de Vlaamse producties gemiddeld 50 tot 75% duurder blijkt, zijn het voornamelijk de hieraan verbonden extra kosten (reis-, transport-, en verblijfskosten) die de totaalprijs van een productie uit Vlaanderen hoog doen oplopen.

Ideeën -

Tourcircuits kunnen bijkomende kosten ietwat drukken maar het verschil blijft groot.

-

Het blijft een beleidsmatige kwestie. Indien men het systematische verschil in financiering wil wegnemen is ondersteuning vanuit het beleid nodig.

-

Discussie is nodig aan beide kanten van de grens over de te aanbod gerichte financiering ipv een aanbod – afname systematiek waarin aanbieders en afnemers vooraf afspraken maken over te maken producties, eerder dan aantal af te nemen producties.

2. Plus-plus-plus kosten Nederlandse cultuurhuizen, podia en festivals leggen – meer dan vroeger- een aantal bijkomende kosten bij de producties zelf neer. Dit blijkt echter eerder occasioneel het geval en hangt van de onderlinge relatie af. Anderzijds wordt opgemerkt dat producenten een groot aantal kosten – hotel, transport,..- steeds zwaarder doorreken aan de podia. Dit probleem stelt zich zowel unilateraal als bilateraal.

Ideeën -

De unilaterale regelgeving m.b.t. tussenkomsten in reis-, verblijf- en transportkosten moet herbekeken worden. Een uitbreiding naar producties binnen eigen land én Nederland is wenselijk.

-

Ook hier kunnen tourcircuits reis-, en transportkosten drukken.

-

Discussie aan beide kanten van de grens is nodig om naast aanbodsubsidies ook (opnieuw) programmabudgetten voor risicovol artistiek werk (weer) mogelijk te maken t.b.v. podia en festivals

3. Publieksbereik en prospectie 3a. De interesse in podiumkunstenaanbod van de andere kant van de grens neemt af waarbij de interesse in producties van ‘eigen kweek’ toeneemt. Onbekend maakt onbemind waardoor het risico Pagina 2 van 5

bestaat dat de Vlaams-Nederlandse uitwisseling binnen de sector in een neerwaartse spiraal terecht komt. Daarbij komt dat de kennis over het publiek aan de andere kant van de grens beperkt is en informatie hierover niet beschikbaar.

Ideeën -

Intensiever en op minder plaatsen spelen sterkt de binding tussen gezelschappen, podia, festivals en het lokale publiek. #continuïteit

-

Podia, festivals en producenten moeten zich gezamenlijk toeleggen op coproductie, promotie en publiekswerking.

-

Hierbij moet gewerkt worden aan het opbouwen van een vast publiek. Theaters en festivals moeten zich gaan profileren om publiek aan zich te binden in plaats van een zo breed mogelijk publiek aan te trekken.

Het huidige spreidingsbeleid dat gehanteerd wordt in Nederland staat dit in de weg. #continuiteit #community

-

Festivals kunnen hierbij een grotere rol innemen. Promotievoeren over de grens en het publiek kennis laten maken met namen van over de grens. Dit gaat verder dan programmeren: publiciteit, voorstellingen tijdens het seizoen, … . #continuiteit #community

-

Fysieke ontmoetingen tussen gezelschappen en programmatoren zijn van groot belang voor het opbouwen van lange termijn relaties en uitwisseling over de grens. #continuiteit #community

-

Community vorming: theaters en festivals moeten zich focussen op een community en inzetten op de kanalen van deze community. #continuiteit #community

3b. Er blijkt weinig inzicht in vraag en aanbod aan de andere kant van de grens. Ook wat de financiële regelingen betreft heeft de sector onvoldoende overzicht.

3c. Duurzame samenwerkingsverbanden vragen tijd. #continuïteit Zowel de sector als de overheden moeten die tijd respecteren: -

Fondsen en overheden moeten de looptijd en planning van de sector respecteren en eventueel doortrekken in naar hun subsidiesystematiek. Project oproepen moeten langer op voorhand aangekondigd worden opdat er voldoende tijd beschikbaar blijft om deze in te plannen. Büchmesse 2016 wordt hierbij als ‘best practice’ beschouwd.

-

Theaters en festivals moeten zich focussen op duurzame samenwerkingen met makers en gezelschappen. Continuïteit staat hierbij centraal.

Ideeën -

Een voorstel tot pilot project: programmeurs kiezen voor 1 of 2 namen die ze gedurende langere periode (5 jaar) helpen door ontwikkelen tot gevestigde waarde. Nieuwe en jong talent krijgt zo de kans om samen met een theater of een festival aan publieksopbouw te doen.

Pagina 3 van 5

-

Büchmesse 2016 als eerste event van een driejaarlijks internationaal Vlaams-Nederlands presentatiemoment waarnaar de sector kan toewerken.

4. Risicoprogrammering Podia spelen eerder op safe dan dat ze jong en onbekend talent op podium vragen. Er wordt steeds vaker voor gevestigde grote namen uit eigen land gekozen en men gaat gedurfde keuzes uit de weg.

In Nederland wordt steeds meer publieksgericht geprogrammeerd. Artistieke producties zijn hierdoor eerder marginaal geworden. #kwaliteit De mythe ‘alleen bekende namen trekken publiek’ werd tijdens de expertmeeting ontkracht. Veel programmeurs vrezen hiervoor maar in de praktijk blijkt dit niet het geval te zijn.

Mogelijke oplossingen -

De overheid kan aantal theaters en festivals de opdracht geven op risicovol aanbod te programmeren. Dit ligt in het verlengde van het voormalige vuurtorenmodel. Hierbij moet men zich bewust zijn van de hieraan verbonden risico’s (o.a. opportunisme vanuit de organisaties). Een financiële impuls van buitenaf, alsook het vrijmaken van budget binnen de organisatie, zijn hierbij noodzakelijk.

-

Gemeentes in Nederland kunnen een inhoudelijke opdracht aan podia en festivals meegeven.

Inhoudelijk beleid, artistieke programmering en profilering moet hier centraal staan.

-

Er moet worden nagedacht over hoe programmeurs die inhoudelijke kwaliteit willen programmeren gesteund kunnen worden, zowel inhoudelijk als financieel. Een bijscholingscursus kan hier mogelijks een aan tegemoet komen. Zeker is ook (weer) programmabudget noodzakelijk

AANBEVELINGEN Een verbeterde vuurtorenregeling zou de oplossing kunnen zijn voor een aantal van de hierboven geïdentificeerde problematieken. Een aantal concentratieplaatsen in Vlaanderen en Nederland tonen hierbij aanbod uit het andere land.

Er wordt opgemerkt dat er moet nagedacht worden over een manier om het meer organisch groeien van dit soort partnerschappen te stimuleren waarbij lang termijnrelaties centraal staan. #continuiteit Voordelen: Om de grens binnen het theaterlandschap weg te nemen moet er ingezet worden op de binding tussen gezelschappen, podia, festivals en het lokale publiek. Intensief op een beperkt aantal plaatsen spelen kan dit bevorderen. #community Valkuilen: -

Podia en festivals kunnen opportunistisch met de regeling omgaan en uitsluitend Vlaams of Nederlandse producties programmeren om tegemoet te komen aan de subsidievoorwaarden.

Een oplossing hier zou het vormen van partnerschappen kunnen zijn: intensieve samenwerking op lange termijn waarbij aandacht besteed wordt aan het opbouwen van een lokaal publiek.

Hierbij werd opgemerkt dat cultuurcentra, in tegenstelling tot kunstencentra in Vlaanderen zich vermoedelijk minder bereid tonen tot het programmeren van Nederlands theater.

-

Er wordt benadrukt dat het opbouwen van een duurzame relatie meer dan één of twee jaar nodig heeft. Theaters en festivals moeten dus langer dan één subsidieperiode de tijd krijgen om zich hierop toe te leggen.

Pagina 4 van 5

ALGEMENE TRENDS BINNEN HET PODIUMKUNSTENLANDSCHAP Tijdens de expertmeeting werden enkele (al dan niet unilaterale) trends geïdentificeerd:

-

Festivalisering: het publiek is op zoek naar theater als ontspanning en totaalbeleving eerder dan verrijking. Festivals komen hun bezoekers hierin tegemoet. Een mogelijke valkuil hierbij is dat bezoekers niet onthouden welke producties ze bezocht hebben. Hier kan een kan worden geïdentificeerd: het ‘succes’ van festivals doortrekken naar het seizoen en een band opbouwen met het lokale publiek. Podia kunnen leren uit het succes van festivals: het publiek is op zoek naar ontmoeting, een minder gesloten huis: het theater als lokaal parlement waarbij de totaalbeleving centraal staat het theater een open huis is waar artiesten en publiek met elkaar in gesprek gaan: Le Channel in Calais is hiervan een goed praktijkvoorbeeld.

-

De grijze massa tussen nieuwe Jonge makers en grote gezelschappen staat onvoldoende op het netvlies en heeft het financieel vaak het moeilijkst.

-

Maatwerk in publieksbereik. Om de kloof tussen het produceren en verkopen van producties te dichten moeten producenten en programmatoren met elkaar in dialoog over de promotie van voorstellingen.

OPMERKINGEN M.B.T. HET ADVIESTRAJECT -

De expertmeeting heeft zich binnen de podiumkunsten beperkt tot het theater. Dans en muziek kunnen wat de geïdentificeerde problematiek een ander beeld opleveren en moeten dus nader onderzocht worden.

-

Het publiek wordt in het huidige preadvies niet ondervraagd. Problematiek m.b.t. publieksbereik en risicoprogrammering zouden getoetst moeten worden aan de hand van publieksonderzoek.

Pagina 5 van 5