Jop by maurice specht

JOP

Jong ondernemen in Groningen Karina Bakx in gesprek met Sandra Grabs

nieuw ondernemerschap

plek verbeteren

Winkelleegstand als kans. Karina Bakx slaat met haar initiatief JOP twee vliegen in ĂŠĂŠn klap. Leegstaande winkelpanden krijgen een bestemming en jonge ondernemers de kans om laagdrempelig een start te maken met hun concept. En het centrum van Groningen wordt er ook nog eens een stuk leuker van. 45

JOP oftewel ‘Jonge Ondernemers Plan’ begon toen Karina net één jaar afgestudeerd was aan de kunstacademie. Op een velletje papier schreef ze haar idee: leegstaande panden uitdelen aan mensen met een goed idee. Met het idee ging Karina naar de gemeente Groningen. Daar zei men: ‘Is goed, ga maar doen!’ Karina vertelt: “De oorsprong hiervan ligt in de tijd dat ik zelf nog op de kunstacademie zat. Toen maakte ik weleens iets dat ik het liefst ook wilde verkopen. Ik bood dit bij een aantal winkels in Groningen aan, maar ik was geen merk, of hele lijn, dus dat ging niet door.” Door JOP is dat wel mogelijk geworden. Jonge ontwerpers maken werk dat gezien wordt en gekocht kan worden.

Leegstaande winkelpanden voor jonge mensen met een goed idee Tijdelijk gebruik van leegstaande panden had al een traditie in Groningen toen Karina met JOP begon. Via leegstandbeheerder Carex wordt op allerlei plekken al jaren anti-kraak gewoond. Alleen gebeurt dat natuurlijk niet in winkelpanden. Het was daarom moeilijk om de sleutels van de winkelpanden te krijgen. De winkels moesten wel verhuurbaar blijven. Onder de voorwaarde dat wanneer de winkel verhuurd wordt, het initiatief binnen twee weken de winkel zou verlaten, bleken de pandeigenaren bereid om mee te werken. Zo begon Karina met twee winkels: een galerie en een modewinkel. Deze twee winkels waren een soort test gedurende een aantal maanden. “Toen ik het idee had dat dit best lekker liep ging ik door de stad fietsen en kijken wat er nog meer leeg staat en vervolgens de makelaar bellen. Heel belangrijk was om goed uit te leggen wat

de plannen waren voor het pand en dat er een huurcontract gesloten werd.” Veel steden hadden in die tijd te maken met leegstand van winkelpanden. In Groningen gingen vooral veel sympathieke winkels weg. Karina was bang dat er straks alleen nog maar de H&M’s over zouden blijven. De gemeentelijke beleidsmakers gingen op zoek naar oplossingen en nadenken hoe ze de publieksstromen er weer langs konden krijgen. “Een boom planten? Nee, het gaat om de nieuwe energie door mensen!” aldus Karina.

De selectie De tijdelijke invullingen van de winkels hebben geen anti-kraak look, maar zijn mooi vormgegeven en minimaal drie dagen in de week open voor publiek. Het gaat tenslotte om winkels op een A-locatie. Verder heeft elk pand een JOP-sticker op het raam, waardoor de mensen de JOP-panden aan elkaar linken en het als initiatief herkennen. Na een tijdje wisten steeds meer initiatieven JOP te vinden. Door de grote vraag naar goedkope panden in het centrum werden de selectiecriteria ook steeds concreter: het initiatief mag niet puur voor eigen belang zijn, maar moet een soort platform bieden, een podium zijn. Verder moet het echt iets nieuws zijn voor Groningen, iets wat er nog niet is. Het kan gaan om een product of concept. Zoals een nieuwe samenwerking van ontwerpers met een plek om met opdrachtgevers af te spreken of een galerie voor jong talent. Karina: “Ik doe altijd een selectie vooraf en ga dan checken of het echt goed is. Belangrijk is of diegene het ook waar kan maken. Hoe is iemands energie? Bij twijfel vraag ik om te laten zien hoe de winkel eruit gaat zien. Ik heb nooit gehad dat ik echt heel ontevreden was. Ik vertel wel in het

begin dat het een grote verantwoordelijkheid is. De winkel is bij wijze van spreken een dure sportauto waar je op mag passen.” De panden liggen allemaal in het centrum van Groningen. Hierdoor kunnen de initiatieven hun concept testen op een goede plek. Als het daar niet werkt, dan weet je dat het ook echt niet werkt. In de beginperiode van JOP probeerde Karina de kwaliteit van de nieuwe winkelconcepten te waarborgen door evaluatie: inkomsten, aantallen bezoekers, enzovoort. Ze ging in gesprek met de initiatieven over hun oorspronkelijke plan. Maar

daarvoor is nu geen ruimte meer, want Karina heeft naast JOP nog flink wat eigen projecten. Karina: “Ik heb ook geleerd dat je bij jezelf moet blijven. Liever vijf winkels in plaats van zes, maar dan wel vijf echt goed.”

Van los idee naar fulltime baan Ondertussen is Karina alweer vier jaar bezig met JOP. De eerste twee jaar verdiende ze er niets aan. Pas op het moment dat ze meer dan tien panden beheerde, leverde het ineens een inkomen op. Sindsdien is het werk achter JOP echt een fulltime

baan met bezichtigingen, contacten en allerlei praktische zaken. Het is een grote rol om alles op te vangen, zodat de makelaar daar geen werk van heeft. Zij geven het pand ‘gratis’ weg. In ruil daarvoor geeft JOP zoveel mogelijk panden een tijdelijke invulling. De initiatieven hebben normaal gesproken geen contact met de makelaar. Het betalingssysteem is bij leegstandbeheerder Carex geregeld. Het bedrag is een tiende van de huur. Na een jaar of drie willen sommige initiatieven meer vastigheid en daar ook meer voor betalen. Dat is zo gek nog niet, want ondertussen is wel duidelijk of het concept werkt en of de ondernemer het ook wel echt leuk vindt om spullen te verkopen Tegelijkertijd zijn er nu ook pandeigenaren die de initiatieven graag willen houden en ze een tijdelijk huurcontract aanbieden. Is dat het geval dan stelt Karina de pandeigenaar aan het initiatief voor. Vanaf dat moment hebben zij rechtstreeks contact en trekt JOP zich helemaal terug. In juni 2014, ten tijde van dit interview, heeft JOP dertien panden in de portefeuille.

JOP aan de Carolieweg Aan de Carolieweg stonden op een gegeven moment maar liefst zeven panden leeg. Hierdoor werd het een soort ‘wild west straat’ met een erg negatieve uitstraling. De panden zaten allemaal bij één makelaardij. De makelaar vroeg aan Karina of zij niet een hele straat onder haar hoede kon nemen. nemen? Zeker kan dat, want dat is ook voor initiatieven interessant. Deze kunnen gezamenlijk evenementen organiseren in hartje centrum Groningen. Bovendien ging het om kleine panden die voor starters heel geschikt zijn. In de Carolieweg zaten vooral gevestigde

ondernemers. Opeens kwamen er allemaal jonge mensen die dingen anders doen en ook nog veel minder betaalden voor het pand. Er waren natuurlijk twijfels of dit wel kon. Daarom was het een goed idee om een openingsfeest te geven. Daarbij werd uitgelegd dat de jonge mensen allemaal beginnende ondernemers zijn, dat ze wel graag voor een normale prijs willen huren, maar dat nu nog niet kunnen. De gevestigde ondernemers zagen ook wel in dat de tijdelijke invulling ook voor hen beter is dan leegstand. En het scheelt als je elkaar leert kennen. De ervaring heeft laten zien dat een klein aantal nieuwe initiatieven een hele straat kan transformeren in een hippe en bloeiende winkelstraat die vijf dagen per week open is. Karina: “Dit is het hart van JOP: een groep mensen die heel goed is in wat ze doet en dat laat zien.”

“ Dit is het hart van JOP: een groep mensen die heel goed is in wat ze doet en dat laat zien.” De toekomst van de JOP winkels Er zijn altijd een aantal piek momenten met veel leegstand en veel initiatieven. Ondertussen is de

winkelleegstand flink afgenomen. Over vijf jaar zijn de meeste initiatieven waarschijnlijk wel doorgegroeid tot werkend winkelconcept met een eigen huurcontract. Op de vraag of JOP ook in Assen zou kunnen werken, reageert Karina twijfelend. “Nee, ik denk dat daar niet genoeg energie, niet genoeg initiatieven zitten. Groningen daarentegen is een hele jonge stad. In het verleden trokken de energieke jongeren uit Groningen weg op zoek naar werk elders in het land. Nu zit er een lichting jonge mensen die besloot hier te blijven. Dat komt ook omdat er nu de mogelijkheid is om voor jezelf te beginnen.” En dat is volgens Karina een van de leukste dingen die je kunt doen voor een stad! De belangrijkste tip van Karina voor bijvoorbeeld gemeenteambtenaren is dat het goed kan werken om ‘het wat te laten gaan’. Je kunt niet een boom neer zetten, allemaal dingen aanleggen en dan maar hopen dat de creatieven komen. Dit gebeurt alleen in gebieden die niet helemaal spik en span zijn. Karina is vanaf het begin helemaal open over hoe JOP werkt. Er is zelfs een stappenplan voor mensen die dit in een andere stad willen doen. In totaal heeft JOP een plek gegeven aan zo’n zestig initiatieven in vier jaar tijd. “Het is heel leuk dat je goede dingen in de schijnwerpers kunt zetten om te laten zien wat er allemaal gebeurt en gemaakt wordt in de stad. En dat tussen al die grote ketens!”

Interview met Karina Bakx – initiatiefnemer www.jopgroningen.nl Tekst: Sandra Grabs Foto’s: Mark Sekuur en Sandra Grabs

CLG Groningen beschouwt Impact Tot voor kort was het heel normaal dat de gemeente ingrijpt als zich problemen zoals grootschalige winkelleegstand voordoen. JOP laat op een geweldig aansprekende manier zien hoe een ondernemende creatieveling dit probleem in een kans verandert. De stad is door het initiatief mooier, leefbaarder en aantrekkelijker geworden. En niet alleen voor toeristen en winkelend publiek, maar ook voor jonge, talentvolle ondernemers. Succesfactoren JOP heeft een simpele en aansprekende formule die heel goed van de nood een deugd weet te maken. Karina heeft de behoefte van makelaars om hun vastgoed te verhuren en de behoefte van jonge ondernemers om laagdrempelig een start te kunnen maken goed verenigd in het concept van JOP. Daarnaast is een belangrijke succesfactor dat ze een aantal duidelijke selectiecriteria heeft gehanteerd voor de panden. Hierdoor is een verzameling van aantrekkelijke, vernieuwende concepten ontstaan waardoor JOP daadwerkelijk een meerwaarde creĂŤert voor het centrum van Groningen. Uitdaging Het concept van JOP is mogelijk vanwege de winkelleegstand in het centrum van Groningen. Het is de vraag wanneer de economie verder aantrekt of er voldoende panden beschikbaar blijven voor JOP en daarmee de diversiteit aan winkels en functies behouden blijft.